Детски еко весник „ОКО“ бр.1 (Декември 2012 )

Бр. 1, година I, ноември / 2012 година

ООУ „Димо Хаџи Димов” - СкопјеМесечно списание за еколошка едукација

ОпштинаОпштинаКАРПОШКАРПОШ

Мигови за акција!Мигови за акција!

Повик за дружењеПовик за дружење

КараманКараман

ЦвеќарницаЦвеќарница

УметностаУметностана природатана природата

За добротоЗа добротона иднинатана иднината

број 1, ноември 2012

Рубрика

2

Градоначалникот на општина Карпош, Стевчо Јакимовски со директорката на ООУ Д. Х. Димов - Зорка Ристова во посета на акцијата Училиштен базар

Наставници и ученици заедно со маскотата на „Д. Х. Димов“, кученцето Чикита

3број 1, ноември 2012

Уреднички збор

Сетилата му служат на човекот за насе-тување на стварноста што го окружува. Тие се материјализирани израстоци на душата која, за да се адаптира за живот во светот на објектите, си создала средства за контакт со надворешната околина. И ушите, и кожата, и носот, и очите ‘и служат на душата за да може некако да комуни-цира со преостанатите души во просторот и во времето. Ушите восприемаат звуци пристигнати од сите агли на просторот, а очите се хендикеп-ирани во тој поглед зашто имаат линеарно пре-земање на визуелните податоци. Сепак, очите имаат друга предност, користат безгласен код за комуникација кој од поодамна е заборавен од човештвото. Живурка еден скромен број на симболи од тој код. Само жи-вотните го имаат зачувано во голема мера тој код, па затоа ни е мошне пријатно во нивно друштво. Тие малубројни сим-боли полека исчезнуваат под сè поголемата навалица на „цивилизациските“ придобивки.

Скоро секој има слушнато дека „Очите се прозорци на душата“ и ретко некој малку повеќе да се задлабочи во таа уште како важна вистина. Тоа значи дека очите се про-пустлив проѕирен прозорец кој дава визуелна слика за вна-трешната состојба на лицето кое во себе ја чува таа душа. И нечии други прозорци, спроти нас, исто така бидејќи се проѕирни, даваат видливи податоци за нивната душа. Ток-му преку тие проѕирни помагала душите постојано комуни-цираат меѓу себе.

Од нечии очи можат да се прочитаат најразлични расположенија, разни информации, точност или неточност на информацијата што се дава и сл. Дури и од очите на со-говорникот можеме да дознаеме за неговиот карактер, ка-ко и за неговата животна судбина.

На пример, за да дознаеме дали некој ја зборува вистината, му велиме: „Погледни ме во очи!“ Се загледува-ме во неговите очи и многу лесно, без зборови, без да се изнаслушаме изговори и оправдувања, дознаваме за точно-ста на информацијата што е соопштена. Понекогаш, во не-чии очи ќе забележиме напластени грижи, мачно минато, или пак безгрижно поминат живот. Очите во корелација со брчките што понекогаш го брануваат челото, во содејство со подигнувањето на веѓите и паралелно со менувањето на формата на образите, знаат да соопштат каков став има ду-шата за одредено прашање што е предмет на комуникација.

Бојата на очите исто така предизвикува некаков впечаток врз соговорниците. Сепак таа не е толку пресуд-на за комуникацијата, колку што е показател за потеклото на телото во поглед на расниот тип на човекот. Постојат си-ни очи, зелени, кафени, кафено-зелени, црни. Една иста боја на очи може кај соговорникот да предизвика и среќа и тага, и верба и сомнеж.

Она што е пресудно кај човековите очи, но и кај очите на преостанатите животински видови, е тоа дали во тие очи се вселила духовната состојба на љубов. Поинаку гледаат очите полни со љубов. Поубаво милуваат дури и од најнежните раце на светот. Сепак, кога ќе погледнеме ед-ни такви очи, најпрвин треба да утврдиме дали таа љубов има глаголска (движечка) или именска (мирна, сталожена) димензија. Вистинската природа на љубовта е кога таа прет-ставува трајна состојба, а не моментално растрчано распо-ложение.

Постојат топли и привлечни очи во чие присуство се чувствуваме мошне удобно и пријатно. Тие очи ни дава-ат сила, поттик, оптимизам, верба во себе, верба во човеш-твото воопшто, надеж, нè прават пристојни, крај нив се чув-ствуваме достоинствено но со голема доза на скромност. Тие очи знаат да се смеат, нè привлекуваат, ни соопштуваат де-ка животот е убав, дека треба да ги почитуваме најмногу од сè слободата и љубовта. Привлечните очи, без оглед на нив-ната боја, го чуваат човештвото од „цивилизациските при-добивки“ и досега многупати го спасиле од пропаѓање.

Денес луѓето сè помалку се гледаат во очи. Се пла-шат од вистината, зашто ако се гледаат во очи, тие искре-ни стројници можат сосем невино и експлицитно да со-општаат некаква тајна. Луѓето се суетни, егоистични, за ни-каде се. За да не се прикажат себеси пред очите на други-те дека имаат одредени слабости, престанаа да се гледаат во очи. Затоа е измислен и телефонот: за да престанеме да

се гледаме во очи. Да, мобилниот телефон ни е по-требен, ама само колку да си соопштиме нешто ит-но и важно. Муабетот (сладок разговор - Речник на македонскиот јазик) не се прави по телефон, туку во непосредна близина. Разговорот со очите, од друга страна, ја доведуваат тишината, а таа, пак, е толку сурова, што лесно ни ги претставува сите дневни мајмунлаци што сме ги направиле. Тишина-та е најубав медиум додека разговараме со очите. Таа ги разбиструва наталожените нечистотии, прет-ставува најситно сито, најискрен пријател.

Денес најскап подарок е погледот од една такви искрени очи, преполни со добрина, со љу-

бов, со разбирање. Нема цена за еден таков поглед, нема цена за еден таков знаменит иљач кој е уникатен за сите видови болести на душата. Секој од нас нека наздравува се-којдневно со по една голтка од таа духовна напивка што из-вира од очите, барем трипати пред јадење!

Кога ‘и гледаме на вистината во очи, таа во еден момент може да го затвори едното око со цел да ви намиг-не. Силината од двете очи наеднаш се префрла во тоа ед-но отворено око и тогаш визуелната порака има двојна моќ. Затоа намигнувањето има голема моќ. Убаво е луѓето да си намигнуваат, но таа силна порака да има убава намера. От-вореното око во намигнувањето може силно да пренесе зна-чајна и тајна информација. Тајна, за да не чуело злото, спо-ред македонските верувања. Затоа намигнувањето најчесто се однесува на љубовен излив, зашто љубовта, пак, е тол-ку нежна што многу лесно може да настрада во светот на грубите објекти. Исто толку нежна е и вистината, зашто таа е скроена од ист штоф како и љубовта. Затоа и вистината понекогаш се пренесува со намигнување. Колкупати досе-га таа била злоупотребувана. Вистината имаше намера да го создаде авионот за луѓето да патуваат од едно место до друго, ама таа вистина беше злоупотребена па сега луѓето го користат авионот и за фрлање бомби.

Намигнувајте си, пратете си со едното око по еден силен излив на вистина и на љубов, искористете го окото за нешто убаво, за нешто добро, сакајте се, тоа ви порачу-ва душата што си ја носите во себеси како најзнаменит божји подарок.

* * * Потребата од поубав и подобар свет, потребата за

давање љубов без барање возврат, како и зачувувањето на секој сантиметар од природата во неговата изворна форма, ја предизвикува секоја душа да се занимава со зачувување-то на животот. За таа цел со заеднички сили (учениците, на-ставниците и родителите од ООУ „Димо Хаџи Димов“ - Ско-пје) решивме да создадеме месечно гласило (во печатена или во електронска форма во зависност од финансиските можности) кое ќе ја подигне на повисок степен човековата свест од областа на екологијата.

Ова списание е наменето за секој љубител на природа-та, без оглед на која возраст се наоѓа, без оглед каде жи-вее, што е по професија, на која религија ‘и припаѓа, без оглед каков став има спрема животот. Мотивите за негово-то настанување се сосем разбирливи во ова време на раз-градување на автентичноста на природата.

Новите генерации од човештвото мора да научат да чуваат, да негуваат, да се грижат за секое парче од вселе-ната. Со ова списание ќе имаат можност да се вљубат во ед-на или во повеќе форми на живот. Ако успееме да Ве нате-раме да се заинетересирате барем за некоја природна зна-менитост, ќе се чувствуваме задоволно и ќе добиеме уште повеќе сила за натамошно дејствување во таа насока. Сите ученици од училиштево (постојано), како и сите ученици од Македонија и од светот (повремено) ќе бидат дел од ова списание. И не само учениците, туку и сите возрасни (на-ставници, родители, старатели, набљудувачи, патеписци..) имаат право на пишан збор во некој од броевите на ова спи-сание.

Ќе излегува на 21 секој месец, ќе се занимава со најраз-лични теми од екологијата и секој број ќе содржи некакво изненадување од најразлична природа.

Главен и одговорен уредник,Марјан Костовски,

наставник по македонски јазик

стнмвдедтТс

т

број 1, ноември 2012 4

6 Еко-тимот на училиштето на 01. октомври одржа состанок на кој

беа донесени заклучоци за дејству-вањето на весникот, радиото и интер-нетот кои ќе бидат медиуми кои ќе по-могнат во зацврстувањето на еко-све-ста кај младите и кај возрасните. Сите планирани содржини кои ќе ја опфа-тат и локалната средина, ќе бидат претставени преку односните медиум. Состанокот беше придружен со бура од уникатни идеи кои беа прифатени со задоволство. Во Еко-тимот учествуваат наставни-ци, ученици и родители.

Информативна рубрика: еколошки потези и акции

Мигови за акција!1 Низ цела учебна година, традиционално, секоја паралелка во учи-лиштето се грижи за чистење и за уредување на својата дворна парцела.

2 По секој наставен предмет и во одделенска и во предметна на-

става се употребуваат содржини од екологија.

3 Нашево училиште секоја го-дина учествува во проектот Ден на

дрвото, така што освен во рамките на училишниот двор, група ученици предводени од наставници учествува во садење дрвца во околината на Ско-пје.

4 Сите тела во училиштето по-стојано донесуваат одлуки за зго-

лемување на еколошката свест кај учениците.

Наставникот по Техничко образование, Јане Ангеловски, заедно со 8б одделение во акција за средување на целиот училиштен двор!Н Т б Ј АЈ

5 На 10 октомври во нашето училиште беа оддржани едукативни ра-ботилници во рамките на проектот Собери Пет за да добиеш пет, Едука-

торите беа од НВО ОРТ кои се одговорни за едукација на учениците и за ло-калната средина, како и за чување на чистата средина од ПЕТ-амбалажата. Едукацијата беше спроведена во одделенска и во предметна настава.

Комисијата за училишниот еко-весник по одржан анонимен интерен конкурс за името на весникот, до-несе одлука ова месечно гласило да се вика ОКО. Ру-бриките, како и содржинско-организацискиот состав на списанието му беше доверено на наставникот Марјан Костовски.


Информативна рубрика: еколошки потези и акции

7 На роденденот на Општина „Карпош“ беше одржано цветно дефиле (цветно претставување) на кое учествуваа и учениците од

нашево училиште.

8 Учениците имаат пријатни катчиња за одвивање на часовите. Во нив хортикултура-

та дава посебен тон и пријатно расположение.

9 Вредните рачиња создаваат уметност!

10 Еколошката свест е на завидно ниво!

11 За крај на рубрикава Ви испраќаме све-жо цвеќе како замена за љубов и пријател-

ство. Се гледаме во наредниот број со нови ин-формации!


Никола Ефремов од VII 4 со своите петме-сечни кученца Бони и Диди од раста пинч. Додека тој е на училиште, за кученцата се грижи баба Сава.

Заштита и согледување на богатството на животинскиот свет

Повик за дружење

Маскотата на „Димо“ од Влае, кученцето Чикита

Пред неколку недели ед-но рано утро во дворот на учи-лиштето од некаде дојде едно ма-ло женско кученце кое го гледате на фотографиите. Најпрвин уче-ниците од одделенска настава, а потоа и учениците од предметна настава сосем нормално го при-фатија ова залутано кученце. Се-кој ден го хранат, му ставаат во-да во посебни чинии го галат и го милуваат до бескрај, така што тоа се чувствува мошне пријатно и важно во својот удобен дом. Веќе се има социјализирано и добро ги запозна сообраќајните правила по околните улици на населбата. Грижата за него веќе прераснува во грижа на целата населба, и тоа

сосем спонтано, без бука и умување. Едно од дечињата го нарече Чикита, па сега така го вика-

ат ова жолто слатко кученце сите во училиштето. Учениците толку го засакаа ова свое милениче, што сега бараат начин како трајно да го присвојат како училишно куче. Чикита нема педигре, нема ро-довник, ама има толку големо срце со кое ги сплоти сите ученици.

Ученициците од „Димо“ од Влае се најголемите љубители на домашни миленичиња. Кој ги сака животните, ги сака и луѓето!

Федора Лепческа од VII 2 со својот мачор Марко

Симеона Чичева од VII 2 со своето папагалче

Сандра Ивановска од VII 5 со

своите мачиња Буцко и Жолтко

б ј 1 20126

нллннпнфкдмсвсзпГв

Желурокот Стевче на Аника Цветковска од

VII 4

Пиги на Ангела Андоновска од

VII 2



Занимливости:• Денес секој четврти вид од цицачи-

те на земјината топка е на работ на ис-чезнување поради климатските проме-ни. Кон сето тоа придонесуваат лово-крадството, сечењето на шумите, трго-вијата со разни видови атрактивни жи-вотни кои се употребуваат за комер-цијални цели.

• Секој ден се колат над педесет ми-лиони животни за исхрана на човекот.

• Ако некој навистина сака да стане морален, прва работа која треба да ја на-прави е да престане да јаде месо, би-дејќи месото значи убиство.

(Лав Толстој 1828-1910)

• Вид медуза (Turritopsis nutricula), откако ќе стапне на зрела возраст, доби-ва способност да изврши трансформа-ција на своите клетки, така што може да се врати назад во времето – во своето детство.

• Инсектот лебарка може да живее девет дена без својата глава, дури потоа умира.

• Животински видови кои се доведе-ни до опасност од целосно исчезнување: џуџестото прасе (сега се наоѓа само во Асама во Индија); мајорканската жаба; герданската шумска потполошка (ја има само во колумбиските Анди); родригеш-ка летечка лисица (се наоѓа единствено на остов во Индискиот океан)…

• Одреден вид птици преселници се надарени со магнетен компас (рецептор, а тоа е посебен орган), така што тие, ко-ристејќи ја земјината тежа, добро се сна-оѓаат во целокупниот простор.

• Китовите и делфините се водни жи-вотни кои никогаш не се напиваат вода во текот на својот живот.

• Диносаурусите биле огромни влека-чи кои ја населувале планетата Земја пред 200 милиони години, а изумираат како вид некаде кон крајот на периодот Креда. Фосили на диносауруси се про-најдени на сите континенти. Имале сту-дена крв, а нивната телесна температу-ре зависела од воздухот. Живееле крај мочуришта, каде што имало најмногу ве-гетација. Исчезнале кога се изменила климата, односно кога таа станала сува, по што снемало вегетација. Ладнокрвни-те животни им го препуштиле просторот на топлокрвните.

• Дендробати се малечки жапчиња, најчесто обоени со сина, жолта, црвена и зелена боја. Живеат во тропските об-ласти на јужна Америка, а нивните дреч-ливи бои го предупредуваат секој преда-тор. Кожата на овој вид го содржи батра-котоксинот, еден од најсилните отрови на светот. Овој отров најпрвин предиз-викува парализа на сите мускули и ја за-бавува работата на срцето, по што срце-то престанува да работи. Овој отров го користат и Индијанците од Амазонија, така што со него ги премачкуваат стре-лите со кои ловат.

• Мравките се користат со одредени звуци. Утврдено е дека матицата токму

со одредени звуци им издава наредби на мравките работнички. Се смета дека се-кој звук што се употребува, предизвику-ва различни реакции, што значи дека ја-зикот на мравките има разни семиотич-ко-семантички експликации.

• Пчелата Апис меллифера сцутелла-та оние што ги напаѓаат нејзините кош-ници, ги гони и по неколку километри.

• Мравката наречена куршум, е сто-пати поголема од секоја мравка. Името го добила бидејќи, ако ве боцне, нејзи-ниот бодеж ќе го доживеете како пого-док од куршум.

• Кртот за една ноќ може да ископа тунел долг 91 метар.

• Месојадниот торбар, таканаречени-от тасманиски ѓавол, живее во дивите предели на островот-држава Тасманија. Има форма на мало куче, доста е муску-лест, по боја е црн, крволочен кога се храни. Со оглед на тоа што го напаѓал добитокот, луѓето почнале да го истреб-уваат, а заштитен е со закон од 1941 го-дина. Моментално, поради загрозеност од еден вид тумор на фацијалниот дел, прогласен е за загрозен вид.

• Клунарот е животно кое живее во вода и на земја на Тасманискиот остров. Претставува загрозен вид, а живее крај бари и мочуришта.

• Змејот комодо е вид гуштер од фа-милијата Варанида. Живее на островот Комодо по што го добил и своето име, а и на некои острови во Индонезија. Растат до три метри, а достигнуваат тежина и до 130 кг. Достигнуваат старост до стотина години. Живеат во јами длабоки и до де-вет метри. Се хранат со мрша но и со ма-лечките од нивниот род. Можат да совла-даат и човек, а бидејќи трчаат многу бр-зо, лесно можат да дојдат до посакува-ниот плен.

• Тасманиското куче е изумрен вид уште од 1933 година.

• Тип на морско прасе од островот св. Катерина крај Бразил е вид пред исчез-нување. Останати се уште педесетина единки.

• Повеќе од 22 проценти од ’рбетни-ците во Македонија се сметаат за загро-зени видови, од кои 17% од ендемични-те видови.

• Македонија само од собирање и продажба на печурки годишно заработу-ва околу 25 милиони долари. Проблемот е во тоа што печурките не се собираат стручно, поради што се заканува опас-ност од исчезнување на голем број видо-ви.

• Во околината на Демир Капија, во близина наТиквешкото Езеро и по клису-рата на Црна Река, во Мариово, на пла-нината Осогово и кај езерото Матка, жи-вее белоглавиот орел мршојадец (Гѕпс фулвус). Се храни исклучиво со мрши, па затоа немаат развиени канџи. Заедно со египетскиот орел се наоѓа пред исчез-нување, а брадестиот и црниот мршоја-

дец веќе се исчезнати видови. Спомена-тите видови орли некогаш биле постоја-ни животински жители на Македонија. Белоглавиот орел е заштитен со закон, но и со разни спасувачки меѓународни проекти. Македонските сточари, сакајќи да ги уништат волците што им ги напаѓа-ат стадата, поставиле затруени мрши, од кои се затруле повеќе белоглави орли. Луѓе, оставете ја природата сама да се грижи за себе!

• Поглед во Зоолошката градина во Скопје!

(Фото:

Марјан

Костовски

)

Да погодиме што прави мачето: а) демне врапчиња,б) бега од куче,в) гледа од високо

7број 1 ноември 2012

Волци(Фото: Влатко Костовски)

Мечка(Фото: Влатко Костовски)

Лавови(Фото: Влатко Костовски)



Македонското овчарско куче – Кара-ман е загрозен вид на овчарско куче од Македонија кое е на работ на исчезну-вање. Станува збор за црно по боја ов-чарско куче, кое во Македонија се од-гледува повеќе од четири илјади годи-ни. Денес многу ретко може да се срет-не по македонските бачила на македон-ските планини. Тоа куче е неподмитлив чувар на стадото, верен чувар на овча-рот и самопожртвувано се бори за сето она што му е доверено на чување.

Македонското овчарско куче - Кара-ман е автохтона раса чии прапочетоци се врзуваат за неолитските земјодел-ско-сточарски населби во Македонија, како и за локалните номадски движења. Континуирано се одгледува како за-штитник на стадата во цела Македонија. Македонците негувале посебен култ спрема караманот и тој отсекогаш прет-ставувал нивно митско куче. Неговиот лик зазема видно место во записите на античките поети, на средновековните фрески и иконостаси во македонските манастири, како и во епските народни песни од 19 век. Во чиста форма го за-чувале македонските сточари чиј кон-зервативен живот се одвивал номадски - во постојано движење од летните кон зимските пасишта и обратно. Поради неговата исклучителна храброст и вер-ност, денес се среќава како заштитник на стада, но и како заштитник на лица и чувар на недвижен имот.

Македонските народни овчарски лирско-епски песни го чуваат споменот

за македонскиот караман. Во сите нив ова куче се опишува како упорен чувар кој го дава својот живот за стадото и за овчарот. Најзастапени се песните со ов-чар Пејо:

Овчар Пејо и харамии(Од охридските села,слушана од селски жени аргатки.)Си офчари вечерајет,челник Пејо не вечерат,нешчо му се прислушуат:коњски тропот, турски шепот;и Караман подлауат.Караѓузел подблекнуат.Колку речта не дорече,дофтасале арамии,Караѓузел го заклале,Карамана отепале;го фатиле челник Пеја,си офчари загубиле,челник Пеја го фатиле,го фатиле, го врзале,бели на раце наопаку.Караѓузел го заклале,Карамана го опрале,му забрале силно стадо,да терает в’ онаа Дебра.Шапкарев, А. Кузман, Овчар Пејо

и харамии, челник Пејо и хајдути, Из-брани дела, приредил д-р Томе Саз-дов, том трети, песни, Мисла, Скопје, 1976, песна бр. 422, стр.119,120,121;

За ова куче денес посебна грижа во-дат Кинолошки клуб „Македонско ов-

чарско куче - Караман“ и Кинолошкиот сојуз на Македонија. За караманот е из-работен и Стандард, а се издаваат и ро-довници. Досега оваа македонска раса на куче учествувала на неколку меѓуна-родни изложби одржани во Македонија.

(прилогот продолжуваво наредниот број)

Македонското овчарско куче Кара за македонскиот караман Во сите нив

Македонско овчарско куче - Караман,Македонско овчарско куче - Караман,легендата од македонските планинилегендата од македонските планини

Македонско овчарско куче - Караман (Фото: Влатко Костовски)

чарско куче Караман“ ин Кинолошкиот

Уметничка слика на ликовниот уметник Влатко Костовски на која се прикажа-ни македонски карамани како и се спротивставуваат на мечка


Заштита и согледување на богатството на растителниот свет

• Во паркот на дворецот Вејкхерст во Западен Сасекс, поточ-но во милениумската зграда на фон-дот Wellkome Trust се наоѓа Милени-умската банка на семиња која прет-ставува меѓународен проект за за-штита и за запазување на растител-ниот свет под водство на Кралските ботанички градини. Проектот започ-нал во 2000 година, а до 2009 годи-на собрани се 10% од растителните видови на целиот свет. Складиштето се состои од големи подземни замрзнати комори кои ја чуваат нај-големата збирка на семиња од светот. Банката праќа експедиции на сите су-воземни предели во светот кои се во потрага на разни семиња.

• Хлорофилот претставува рас-тителен фотосинтетски пигмент со зе-лена боја. Синтезата на хлорофилот се создава под присуство на сончева светлина и магнезиум.

• Зелената боја дејствува сми-рувачки на нервниот систем на чове-кот. Таа е најспокојната боја за чо-вечкото око. Го подобрува човековот вид, а очите стануваат сосема одмо-рени.

• Овошјето и зеленчукот и во-општо целиот растиелен свет содржи ензими кои се уништуваат кога се за-греваат до 47 степени Целзиусови. Установено е дека без ензимите нема живот. Токму поради потребата од ензими човекот мора да јаде зелен-чук и овошје без термички да ги об-работува.

• Витаминот Е ги штити клетки-те од стареење. Најмногу го има во никулците на житните растенија, а во месото се наоѓа сосема незначително.

• Полен - назив за ситниот фин прав составен од машки гаметофити на голосемениците и скриеносемени-ците.

• Лимонот е најголем против-ник на мастите во организмот. Се пре-порачува наутро да се испие една ча-ша вода во која има исцеден лимон.

• Луѓето што користат орган-ска храна го намалуваат ризикот од инфаркти, мозочни удари и рак.

• Ензимите од коренот на ѓум-бирот го подобруваат разложувањето на храната во желудникот.

• Тиквата потекнува од Мекси-ко (Тропска Америка). Таму се про-најдени остатоци од тиква кои дати-раат од пред 7.000 години. Меснати-от дел од тиквата содржи каротин, ви-тамин Е, ензими и многу олиго еле-менти, а семките содржат доста вита-мин Б кој ја спречува артериосклеро-зата.

• Научниците од Вашингтон-скиот институт Карнегие спровеле научно истражување кое довело до сознанја дека животот во дождовни-те шуми до 2100 година можеби ќе исчезне поради неонтролираното се-чење на шумите и глобалното зато-плување.

• Витаминот А го има најмногу во морковот, спанаќот, мангото и во папајата.

• Квалитетната исхрана треба да биде комплетна и разновдна, а тоа значи дека треба да содржи: јаглено-хидрати, масти, протеини, минерали, вода и растителни влакна.

• Витаминот Б1 во почетокот на 20 век е откриен во интегралниот ориз, кога е откриено дека може да ја лекува болеста бери-бери.

• Алшарската темјанушка (Viola Allchariensis) е ендемичен маке-донски вид кој се среќава единстве-но кај локалитетот Алшар (кај Кава-дарци).

Учениците уживаат во цветната убавина што го нуди природата! Ова е стра-ница за интерактивен муа-бет калемен врз основа од љубов

На кој вид дрво му припаѓаат овие цветови?(Фотографија на Риа Давковска)

На кој вид цвеќе му припаѓаат овие цветови?(Фотографија на Риа Давковска)

Занимливости:

• Во паркот на дворецот • Лимонот е најголем против

Трепет


Заштита и согледување на богатството на растителниот свет

Кои цвеќиња се продаваат во вашата цвеќар-ница?Во цвеќарницава се продаваат: хризантема, ружа, ор-

хидеја, гербер, антуриум, астромерија, камелија, магно-лија, лале, ирис.

Кои од цвеќињата најмногу се продаваат?Најголем пласман имам на ружите и на орхидеите.

Ќе предложите ли некаков букет кој најчесто им го нудите на купувачите?Највжно е букетот да биде во тркалезна форма, да има

што помалку додатоци за да се истакне природното во не-го.

За каква пригода се одделни цвеќиња ?Цвеќето е за секоја пригода! Но, ружата, на пример,

најчесто ја купуваат младите. Сепак, сè зависи од мис-лењата и од желбите, како и од вкусовите на купувачите.

При подарување цвеќе, има ли значење боја-та?При подарувањето цвеќе нема значење која бојасе из-

бира, но купувачите начесто ја купуваат црвената за да изразат љубов, но сепак с# зависи од вкусот на купувачи-те!

За какви пригоди се подаруваат разните цве-киња?Цвеќињата се подаруваат за свадби, родендени, кр-

штевки, за кафе-посети, за посета на болен итн.

Правите ли икебани?Да, секако !

Кои купувачи се најчести, мажите или жени-те?Купувачите се скоро исто застапени во поглед на по-

лот, но во последно време мажите многу повеќе купуваат разни букети.

ЦвеќарницаРазговорот го водиме со Јасмина

Атанасовска, продавач на цвеќе во цвеќарницата Јасмина во Порта Влае


Заштита на воздухот, водата и почвата

Спокоен чекор

ПЕТ шишиња Овој прилог се одне-

сува на заштитата на почва-та од тешко разложувачки предмети за кои има соодвет-но решение. Во Македонија од 2007 година дејствува нај-големата групација за ре-циклажа на пластика во југо-источна Европа - Гринтех МК. Оваа фирма е лидер во Маке-донија во рециклирање на ПЕТ, ПП и ПЕ, а постојано прави напори за ширење на мрежата на добавувачи.

Работејќи под мотото „За чиста животна средина” Гринтех МК ја истакнува по-требата да се собира, ре-циклира и повторно да се ко-ристи отпадот од пластична-та амбалажа, со цел да се за-штеди енергија, здрав живот и чиста животна средина за идните генерации. Гринтех МК денес откупува и рецик-ли ра околу 500 тони отпадна пластика на месечно ниво од пазарот во Македонија, Ал-банија, Косово и Црна Гора. Фабриката рециклираше 5.000 тони отпадни ПЕТ ши-шиња од цела Македонија, собрани во соработка со преку 40 фирми за собирање, комунални претпријатија и откупни центри.

При преработката од от-падни ПЕТ шишиња се добиваат перени ПЕТ лушпи во вид на но-

ва суровина. Потоа тие се извезу-ваат во Романија во една од фа-бриките на ова групација (GREENTECH) каде што се произ-ведува финале производ – поли-естерско влакно. Во Македонија

постојат фирми кои кори-стат полиестерско влакно од рециклирани ПЕТ ши-шиња како репроматеријал за своите производи: обле-ка, постелнина, мебел, изолација, во градеж-ништвото и сл. Групацијата GREENTECH го затвора це-лиот циклус: откуп, ре-циклажа и финализација. Со тоа отпадните ПЕТ ши-шиња на кои им требало и до 1000 год. да се разгра-дат, добиваат нов живот во вид на нов производ.

Собирачите соби-раат ПЕТ шишиња и ги пресуваат во бали. Кога балираните ПЕТ шишиња ќе стигнат во фабриката, се сортираат по боја и на автоматска преса се пре-балираат во големи бали од 300 кг. Капацитет на производството е 500 тона месечно.

Балите со ПЕТ ши-шиња се извезуваат во фа-брика на истава групација што е сместена во Рома-нија каде што се употреб-

уваат како суровина за произ-водство на финални производи: полиестерски влакна, полиестер-ска лента и П-гранулат.

Прилог наАника Цветковска – VII 4

псошзкинGлцСшддв

рпбќсабопм

шбшн

Воздухот во населбата Влае Училиштето „Димо Хаџи

Димов” од населбата Влае е уста-нова која соработува со ЈЗУ Цен-тар за јавно здравје. Во една од просториите на училиштето сме-стена е апаратура која помага во мерење на загаденоста на возду-хот. Овој пункт не е случајно из-бран за мерење на воздушната смеша.

Процесот се одвива на тој начин што преку едно црево, кое е споведено надвор од просто-ријата во која е сместен апаратот, се прибира воздух кој се внесува во течност што се наоѓа во сами-от апарат. Вработени од таа ин-ституција секојдневно ја земаат таа течност која се носи во лабо-раторија, каде што се врши ана-лиза на состојките, па со самото тоа и анализа на воздухот на тој мерен пункт.


• Клима претставува повеќе годишен режим на времето над пома-ли или поголеми делови од земјина-та површина. Се определува по дол-гогодишни набљудувања и проучу-вања на метеролошките елементи и појави.

• Сумерска митологија: божи-цата на морето Наму најпрвин ги соз-дала небото и земјата во облик на огромна планина. Господар на небо-то бил Ан, а божица на земјата била Ки. Од нивната љубов се родил бо-гот на воздухот – Енлил кој, пак, ги одвоил небото и земјата со тоа што меѓу нив го поставил воздухот. Така се создал светот.

• Воздухот е обвивка од гасо-ви околу земјата (најмногу се присут-ни азотот, кислородот, аргонот и ја-глеродниот диоксид), а во тој состав има водена пара и ситни честички прав. Атмосферата (воздухот) ја за-штитува Земјата од големото загре-вање преку денот од преголемото ла-дење преку ноќта.

• Вулканските огромни еруп-ции го предизвикале леденото вре-ме, што пак, предизвикало исчезну-вање на голем број животни, расте-нија и голем број од светското чо-вештво.

• Вулканската прашина од го-леми размери може да ја блокира сончевата светлина па така да ја из-мени постојната клима.

• Група меѓународни експерти открила дека денешниот леден Ан-тартик пред 53 милиони години имал блага и суптропска клима.

• Ледениот период траел една милијарда години.

• Околу 4 милијарди и 200 ми-лиони хектари почва на земјината топка е покриена со шуми.

• Хартиеното марамче се раз-ложува во почвата од две до четири недели, а печатено списание докол-ку го ставите под земја, ќе му биде потребно време од месец и пол за разложување. Картонска амбалажа се разложува за два месеца, додека кора од јаболко за два месеца и ко-ра од портокал – шест месеци.

• Во 1977 година за првпат е објавена тезата на двајцата научни-ци Хоил и Викрамасин од Универ-зитетот Кардиф во која се укажува на тоа дека многу предизвикувачи на болести доаѓаат од атмосферата на Земјата заедно со комети кои проаѓа-ат покрај нашата планета. Тоа значи дека преку атмосферата секогаш по-

стои можност да бидат придојдени разни болести од разни делови на вселената. Овие двајца научници тврдат дека облаци од гасови и од прашина од вселената се составени од едноклеточни организми кои, ко-га паднале на Земјата, се создал жи-вотот. Тоа веројатно се случило и на другите планети.

• Над Арктикот е установена голема озонска дупка поради што имаат последици некои региони од Европа. Во пролетта 2011 год. загу-бено е големо количество озон. По-ради тоа луѓето од Русија, Монголија и од Источна Европа биле изложени на големо зрачење на ултравиолето-ви зраци. Озонската дупка е предиз-викана од екстремно ниските темпе-ратури во стратосферата (20 км. над земјата).

• Интензитетот на бучва зави-си од самиот предизвикувач:шепо-тењето има 20 децибели, а гласната музика има 110 децибели. Тресокот од експлозив има 190 децибели.

• Еден литар гориво содржи 0,5 г. олово, така што секој автомо-бил на секои поминати 100 км. пат, во атмосферата исфрла 3-4 грама олово. Од вкупното количество оло-во кое се додава во бензинот, скоро 70% доаѓа во атмосферата.

• Обвивката околу земјата, која е составена од разни гасови, се нарекува атмосферата. Атмосферата ги содржи следниве слоеви: тропос-фера, стратосфера, мезосфера, јо-носфера, егзосфера.

• Светскиот ден на водите се одбележува на 22 март секоја годи-на. Денес на светот секој ден поради недостиг на вода или поради загаде-на вода умираат околу 25.000 луѓе на светот.

• 22 Април е меѓународниот ден на планетата Земја.

• Под водство на д-р Ендрју Бокарсли, група научници од Уни-верзитетот Принстон, во својата ла-бораторија откриле дека јаглеродни-от диоксид може да се рециклира, та-ка што може да се престори во течно гориво. Занимливо, зар не!

• Кружењето на водата се од-несува на размена на водата меѓу ат-мосферата, водните површини, во-дите под земја и оние над земја и растенијата. Водата испарува од вод-ните површини на земјата и во атмос-ферата се претвора во облаци. Вода-та се транспортира од растенијата во атмосферата. Најпосле водата во форма на дожд и снег паѓа назад на земјата.

Заштита на воздухот, водата и почвата

Занимливости:

стои можност да бидат придојдени

д

Бвбокг

нмдрнфтафз

Рециклирање и креативност

Момент од акцијата за собирање

на ПЕТ амбалажа


Заштита на човековата душа

Уметноста на природата

Природа

Природата е наша мајка,најсакана на свет,а ние сме ко пчелкиразиграни во лет.

Поточиња нека течат чисти,та секогаш нека бидаткако нашитедетски очиња бистри.

Во природата зелена шумаима цвеќиња рој,а на дрвјата зелени,птици голем број.

Немој дете милоприродата да ја загадуваш,туку во полињата житнигледај да отпатуваш.

Елена Каранфиловска 5в одд.

Природа

Природата моја миласите ја сакамекако планинска вила.

Езера, мориња, реки,и многу убавиповршини меки.

Сите екологиститреба да бидатза да можат другите луѓеубавината да ја видат.

Ана Костадиновска, 5в

Слатки плодовиЈас сум во Попонијеи јадам овошје.Јас се ладам изеленчук садам.

Зајко грицка моркови го гали Борко.Јас јадам зелка,а мама кити елка.

Тато јаде брокула,а мама брокула.дедо јаде слива,а баба плива.

Магнолига Огњановска, 4г

Екологија

Сите да бидеме свесниа не само да пишуваме песни,од хартија само Ќубре правимево него ќе се удавиме.

За хартија да се правишумата се сечепа затоа сонцетопостојано силно пече.

Андреја Китевска – седмо 5

Мојата околинаМојата околина зеленачиста како свила,не треба ѓубренце во неа да има.

За околината требада се грижиме ситеза да ни бидат среќни дните.

Лео Шириќ, 5в



Детството на пролетта

Марта, стани разбуди се,Измиј си го лицето воСончевината!

Украси ја косатасо бисерот на росата!

Намирисај ги градитесо опојот на темјанушките!

Запеј ја песната на птиците,засвири на струните на врбите!

Заиграј го танцотсо палавиот развигор!

Ти си убавина,ти си нов живот.

Младост си распеанадетство разиграно.

Детството на пролеттае пролет на детството.

Дијана Дурлевиќ, 7-2

ЈаболкоЈаболкото има витамин,тоа за нас е прво!Каде, каде расте?Тоа расте на дрво.

Јаболка: црвено, жолто, зелено,Тие се во строј како семафор.Тоа н# упатува во вистински пра-вец.

Јованова Сара, 4г

ШтедамШтедам, штедам,услуга си правам,чешмата ја гасамструјата ретко ја палам.

Весницитејас ги рециклирам,најлоните не ги употребувам.

Михаела Аговска, 5в



Шепот на зелениот лист Честички нечистотија кои

најверојатно беа довеани од пре-делите на човековата недуховна депонија едно утро сосем непри-стојно паднаа врз еден зелен лист на детската невиност. Како разулавени се растрчаа над се-која педа од достоинството на до-маќинот и ја уништуваа секоја видлива трага од насмевката на животот. Таа невкусна непристој-ност оддекнуваше сè погласно, така што набргу придоаѓаа уште многу други честички што беа од исто таква природа. Зелениот лист ја загуби и најмалата мла-дешка безгрижност, на челото си наталожи далги од видлива гриж-ливост, а на очите некој му спле-

те некакво перде кое го отежну-ваше набљудувањето на спо-којот. Му се фати и гласот. Речи-си занеме. Колку повеќе се тру-деше да каже нешто, толку по-веќе се губеше гласот на висти-ната. Одвај се слушаше некаков шепот.

Се прашувате што шепоти овој зелен лист? Замолчете, поч-нете да слушате со душата, гле-дајте со срцето, смејте се со очи-те, бидете внимателни, зашто са-мо така ќе го прочитате секој ше-пот на љубовта. Откако стивна и најмалата бучава во сообраќај-ниот метеж на душите, можеше да се слушне тивок поетски ше-пот:

Изменет крајПремален чекор од постојаниобиди,нечиста помисла, исколван сон,обид за прошка, изменет крај.

Одот кон бездната наближувативко,пустина по секој изминат чекор,правлива пропаст, зачадена болка,закрвавено зајдисонце,предвреме свената китка радост,болка завиткана со деветлакти платно,реки тага запрени со планиниалчност,ѓубриште место душа,депонија од зли намери.

Повикајте ги детските очи,тие ќе го изменатлошото сценарио!

Марјан Костовски,наставник


Еколошка етика

За доброто на иднината

Зголемувањето на бројот на светското население може да доведе до еколошка ка-тастрофа. Зголемениот број на луѓе ја зголемува потре-

бата за енергија, за храна, се соз-дава повеќе ѓубре, има поголемо загадување по разни основи, тро-шење на ресурсите, глобално зато-плување и разни други последици. Бројот на луѓето кои живеат во гра-довите е удвостручено. На табелата се гледа една споредбена анализа на Обединети-те нации која се однесува на зго-лемувањето на населението во де-сетте земји кои имаа најмногуброј-но население во 1998 год. и кои ќе имаат за педесетина години подоц-на.

Одговорни сме спрема ид-

ните генерации. Мораме да им оставиме пристојни услови за жи-вот. За таа цел треба да се придр-жуваме кон принципите на еко-

лошката етика. Таа, пак, подразби-ра внимателно пристапување кон природата, зачувување на нејзина-та изворна состојба, без оглед да-ли имаме или немаме корист од неа. Техничките пронајдоци, како и целокупниот цивилизациски на-предок не смее да предизвика уништување и деструкција. Чове-кот не е сопственик на природата, таа им припаѓа на сите организми, без оглед дали се свесни или по-лусвесни. Под поимот природа тре-ба да се подразбере и животот во-општо, како и неговата неприкос-новена врвна вредност во посто-ењето.

Со Френсис Бекон (со де-лото Нов Органон) почнуваат ем-пириските истражувања како нова ера во современото општество која

има намера да ја совлада, да ја ис-користи и да ја преработи приро-дата за потребите на човештвото. Во тој дух продолжуваат да егзи-

стираат и натамошните периоди од општественото живеење. Игнори-рајќи ја еколошката стабилност во светот, денес компаниите се воде-ни од потребата да создадат про-фит по секоја цена. Така на при-мер, природните шуми се претво-раат во плантажи од дрва, некон-тролирано воведувајќи неавтен-тични видови дрвја за домородни-от еко-систем на конкретното под-рачје. Со правењето на патишта низ шумите се слабее биодиверзи-тетот. Понатаму, се создава повр-шинска ерозија на земјиштето, се нарушува хидролошкиот режим, се влошува квалитетот на водата за пиење, а да не зборуваме за униш-тување на живеалиштата на живот-ните.

Неморалноста на човекот доведе до климатски промени кои беа удар за стаклената градина, за озонската обвивка и за глобалното затоплување. Отсуството на чове-ковата етика доведе до уништу-вање на водата и на земјиштето. Се

Правењето јаглен од дрвја среде шума, може да предизвика опожарување од големи размери

стираат и натамошните периоди од


Еколошка етика

намали растителниот и животин-скиот свет, скоро се истрошија при-родните енергетски ресурси.

Суетата на човекот, освен желбата за профит, е втората при-чина која го разградува целиот еко-систем. Тој, воведувајќи одре-дени животински или растителни видови во неавтентични краишта за нив, со цел да се подобри состој-бата на конкретниот простор, се уништува природната средина.

Човекот не може да знае повеќе од Природата. Всушност не е попусто речено: Deus sive natura (Бог или природа). Човекот не е стопан во природата, туку само неј-зин мал но значаен дел, кој си има проблем со сопствената суета.

Така, најзначаен етички став би бил тој што дефинира дека човекот е сосем еднаков (а не над сè) со сите живи битија на плане-тава, без оглед накој стадиум од умствен развиток се наоѓаат. Ток-му поради тоа што човекот е нај-свесно суштество, треба да води сметка за сите други живи битија. Всушност, примарна афирмација треба да има природата а не опште-ството на човековата заедница. Па така, во поглед на етиката човекот неизбежно мора да ‘и се приклони на источната цивилизација, а не на етиката на западниот свет преполн со суета што уништува сè што ќе допре.

Така на пример, Тукано-ин-дијанците си имале митови со кои го спречувале евентуалниот зголе-мен лов кој би придонесол до за-грозување на животинскиот свет кој им служел за исхрана. Во џаи-низмот се верува дека сè што по-стои има душа па затоа има право на опстанок и на еднаквост со си-те други. Ламаистичката религија укажува дека во реките, планини-те, во езерата, во дрвјата, постојат разни духовни сили кои, ако се на-рушат, ќе дојде до суши, епидемии, болести и сл. Оттаму, неисправно е да се повредува природата, зашто така се повредуваме и себеси.

На човештвото не му прео-станува ништо друго, освен да го смени начинот на размислување. Најпрвин секоја единка мора да восприеми еколошка етика и да ја применува во секојдневното деј-ствување. Образовните ситеми на сите земји во светот мора здруже-но и што побрзо организирано да пристапат на едукација на поеди-нецот во поглед на еколошката етика.Немаме избор, зашто животот е

убав!

Како може да се купи или да се продаде небото и топлината на земјата. Таквото нешто сосема ни е

далечно. Ние не ја поседуваме свежината на воздухот и бистрината на водата, па како да ги продаваме?!

(Индијански поглавица, 1854 год., во писмодо Претседателот на САД)

Секогаш да биде на место прво, засадувањето на едно дрво.

Една ластовичка не прави пролет.

Незагадената почва ќе роди здраво поколение.

Насади дрвја, насади цвет - разубави го детскиот свет.

Градот со зеленило е град на иднината.

Ако имаме чиста вода, ќе имаме здраво поколение.

Насади дрвја, вдиши го здивот на иднината.

Шумата може да живее без луѓе, а луѓето не можат да живеат без шумите.

Планината го чува вистинскиот мир за душата.

Каков народ – таква природа.

Лесно е да ја исечеме шумата, а многу е мачно да ја чекаме да порасне.

Од цвет до цвет, до повеќе ред.

Водата е извор на животот.

Штедењето вода е услов за продолжување на исто-ријата.

Еко-пораки:


Здрава исхрана

88

На Скопскиот саем беше одржан 62 Меѓународен саем за широка потрошувачка, Агрофуд 2012.На овој саем традиционално се изложуваат македонски производи, здрава храна и механизација со што се про-мовира нашиот земјоделски и производен потенцијал.Агрофуд 2012 траеше 3 дена, од 07 до 10 ноември.Две хали беа доволни да се соберат претставници на: најновите земјоделски машини, садници, вештачки ѓу-брива, органска храна, како и штандовите исполнети со автентични, традиционални, македонски производи.

ѓ


Здрава исхрана

Саемот Агрофуд 2012 го посетија и учениците одООУ „Димо Хаџи Димов“ со настав-ничката по било-гија, Трајанка

Пирамида на здравата исхрана


Масивот Јакупица е соста-вен од пет дела, а еден од нив е Караџица. Планината Караџица има правец на

протегање југоисток – северозапад. Во правецот северозапад се спојува со Сува Планина. Западната

страна на планината речи-си вертикално се спушта во кањонот на реката Треска. Врвови на оваа планина се: Караџица (2.473 м.), Попово (2.380 м.) и Убава (2.350 м.) Геолошкиот состав на земјиштето е варовник поради што планината е целосно карстна и без површински водни текови. По зимата најчесто се соз-даваат леднички езерца (Салакови Езерца), а на оваа планина се среќаваат пасиштата: Бегово Поле и Салаково. Препорачуваме да го посетите планинар-скиот дом Караџица, а патем ќе се сретнете со населените места Патишка Река и с. Црн Врв.

Убавите места од Македонија

Караџица

п

м

зпцп

д

п

д

пн

Фотографии

: Влатко

Костовски

Караџица – спокојна убавина


Убавите места од Македонија

Во врска со масивот Јакупица се споменува едно предание:

Пред повеќе од 300 годи-ни над Чеплеска Река, на 3-4 км. северно од денешното село Па-прадиште, се наоѓало село Че-плез, чии урнатини се се уште видливи и чие име денес го но-си домот под врвот Солунска глава (папокот на Македонија) Село Чеплез било разделено со една рекичка на две маала. Во едното живеел Јакуп со своето големо семејство, а во другото Даут, исто така со немалиот род. И двете семејства се занимавале со сточарство и живееле во мир, се додека едните не им го убиле

кучето на другите. Започнала вистинска војна со многу жртви и од двете страни. Малкутемина останати живи се отселиле од про колнатото село. Даут се на-селил над Орешка планина, која денес се вика Даутица. Јакуп, пак, ја запоседнал територијата на планинскиот масив Мокра Планина, која денес го носи име-то Јакупица.

(Динчев Евгениј, Атанасов Петар, Високите планини на Република Македонија – пла-

нински водич, Мултиграф, Ско-пје, 2001, стр.103)

Престојот на планина е престој во божествени предели. Таму здивот е поспокоен, чекорот е пократок, мислата средена, а погледот збогатен со убавини на формата и на бојата. Височините ќе ве потсетат на тоа дека душа-та треба да се стреми кон нагор-ниот пат на достоинството и на етичкото растење.

Планина

Чекор по чекор, здив по здив, кога по планината душата оди по теренот немирен крив

со себе таа моралот го води.

Со воздухот честа плакнеод изворот зборови си мие и кога врвовите ќе ги бакнеод небесата лазурот го пие.

Дрвјата зборуваат во хоркако старци со поглед арен,

само еден осамен боре загледан во просторот шарен.

На пасиште кавалот свири,стадо во мигот вљубено блее

и додека ветерот на мислат пиринасекаде чуството се сее.

Секоја прашинка воморалот што лежи

од снегот на врвови чистиполека паѓа таму кај што тежиПред врвови испровени ко бисти.

Марјан Костовски,наставник


Симпатичната природа на природата

Смешната страна на природата***

Оделе две мравки по улица, срет-нале еден слон па го прашале:

- Сакаш ли да се тепаме?- Не е фер – одговорил слонот –

вие сте двајца!

***Малечок комарец за првпат го на-пуштил родниот собен агол и

летнал. Кога се вратил,мајка му го прашала:

- Како ти помина првиот лет?- Супер, мамо – одговорило младо-то комарче – кога луѓето ме видоа,

почнаа да ми ракоплескаат.

***Во кино седнал слонот пред глув-чето во претходниот ред, така што глувчето ништо не можело да види. Се налутило и седнало два реда

пред слонот. Се звртило и налутено му рекло на слонот:

- Да видиш како е кога некој ќе седне пред тебе!

***Оделе преку еден мост слон и

глувче. Од преголема тежина, мо-стот се скршил та двајцата паднале во реката. Кога излегле на брегот,

глувчето му рекло на слонот:- Нели ти реков да одиме еден по

еден.

***Што ќе се добие ако генетски се

спојат еж и змија?- Бодликава жица!

***Зошто петелот мижи кога пее?

- Затоа што ја знаепесната на памет!

Л А В В А Г Л А Л Е

У М И Г Г Е Р Е К А

Б Ф Д Е Н У И А И А

Е И Р И Б А С Ш В Н

Н Б А Б Њ О К К И А

И И Ш А Д А И Р А Н

Ц Ј А Г О Т К А А Е

А А Н Т И Л О П А Ш

Пронајди ги скриените зборови!

Ќе ги пронајдеш следниве зборови: лав, видра, риба, амфибија, диња, бура, река, јаготка, брег, кит, лубе-ница, гуска, тиква, крап, антилопа, коњ, оса, грав, алга, киви, ден, рис, габи, крин, нане, лале, ада, лен, арка,


Импресум

ДиректорЗорка Ристова

Главен координаторАнета Корун

Редовен новинарски тим

Главен и одговорен уредник:Марјан Костовски, наставник по македонски јазик

Заменик на главниот и одговорен уредникАнгелика Недевска, одделенски наставник

Технички уредници: Љупчо Михајловски, родител на ученик од училиштево,Ѓорѓи Огненовски, наставник по информатика

Новинарска екипа:Аника Цветковска VII 4, Дијана Дурлевиќ VII 2, Димитар Митровски VII 1,

Кристијан Макаровски VII 1, Георги Михајловски VII 1, Петар Трајчевски VII 1,Блажо Ковачевски VII 1, Риа Давковска VII 2, Кристијан Стамески VII 4,

Марија Танчева VII 2, Јасна Ѓорѓијоска 8а, Олга Дамовска 8а.

Надворешни соработници: Влатко Костовски, наставник по ликовно образование

Лектура и коректура: Марјан Костовски

Седиште: ул. „Ангел Динев“ б.б. Скопје

Правен застапник: ООУ „Димо Хаџи Димов“ – Скопје;Општина „Карпош“

Електронска пошта:[email protected]

број 1, ноември 2012

Рубрика

24

Боите на есента во општина Карпош

Детски еко весник „ОКО“ бр.1 (Декември 2012 )

Documents