Журнал «Государство и религия» № 1 (32) (2015 г.)

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ ДІН ІСТЕРІ КОМИТЕТІ

КОМИТЕТ ПО ДЕЛАМ РЕЛИГИЙ МИНИСТЕРСТВА КУЛЬТУРЫ И СПОРТА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ ДІНГОСУДАРСТВО И РЕЛИГИЯ

Астана2015

2

ББК 86:67.0Р 31

Р 31 «МЕМЛЕКЕТ ЖƏНЕ ДІН» Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің журналы, № 1 (32), 2015– 100 б.

Р 31 «ГОСУДАРСТВО И РЕЛИГИЯ»: Журнал Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан, № 1 (32), 2015 – 100 с.

ISBN 978-601-7060-21-3

«Мемлекет жəне дін» журналы орталық жəне жергілікті мемлекеттік органдардың қызметкерлері, дінтанушылар, саясаттанушылар, əлеуметтанушылар, жоғары оқу орындарының студенттері, қоғамдық жəне діни бірлестіктер мен БАҚ өкілдері үшін арналған.

Журнал «Государство и религия» предназначен для сотрудников центральных и местных органов государственной власти, теологов, политологов, социологов, студентов вузов, представителей религиозных и общественных объединений и СМИ.

Басылымға жауапты:

М. Сәрсембаева

Ответственная за выпуск:

М. Сарсембаева

МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ ДІН1 (32) 2015

3

МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ ДІН1 (32) 2015

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің басылымы

2008 жылдан бастап әр тоқсан сайын шығады

РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ

М.А. Әзілханов Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт вице-министрі

Ғ.Н. Шойкин Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы

Б.К. Кулекеев Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитеті төрағасының орынбасары

М.Ө. Иманбаев Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің басқарма басшысы

Журнал Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Байланыс, ақпараттандыру және ақпарат комитетінде 04.12.2014 жылы қайта тіркелген.Тіркеу куәлігі №14777-Ж

4

МАЗМҰНЫ

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Кеңейтілген алқа отырысының материалдары

5

«Ислам – бейбітшілік пен келісім діні» тақырыбындағы І республикалық имамдар форумының материалдары

8

Нормативтік құқықтық актілер 18

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитеті қызметкерлері мен ғылыми-сарапшылар қауымдастығы өкілдерінің жарияланымдары

34

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің оқиғалар хроникасы

49

МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ ДІН

Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

5

2015 жылғы 16 ақпанда Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Бердібек Сапарбаевтың қатысуымен Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің кеңейтілген алқа отырысы өтті. Ведомство жиналысында өткен жылдың жұмыс қорытындылары мен саланың 2015 жылда даму келешегі қарастырылды.

Алқаның кеңейтілген отырысына саланың барлық белсенділері – орталық аппарат, комитеттер мен ведомстволық бағынысты ұйымдардың басшылары қатысты.

Премьер-Министрдің орынбасары мемлекеттің әлеуметтік саясатын тиімді жүзеге асырудағы Мәдениет және спорт министрлігінің ерекше орнын айшықтады. Ол мәдениет, спорт және дін секілді стратегиялық маңызы бар салалар әр азамат үшін бірдей әлеуметтік ортаны қалыптастыруға бағытталуы қажет екендігін айтты. Бұл міндет, бүгін, Үкімет экономикамызға сыртқы факторлардың әсерін тоқтату бойынша шаралар жүргізіп жатқан кезде әсіресе өзекті болып табылады.

Министр А. Мұхамедиұлы Мәдениет және спорт министрлігінің 2014 жылы жүргізген жұмыстарының нәтижелері туралы баяндаған болатын. Мәдениет саласында 2014 жылғы жобалардың ішінде ең маңыздысы тәуелсіздік тарихында алғаш рет қабылданған Қазақстан Республикасының мәдени тұжырымдамасы болып табылады. Тұжырымдаманың басым бағыттарының қатарына мәдениет және өнердің жеке салаларын дамыту, заманауи мәдени кластерлерді қалыптастыру, инновациялық технологияларды енгізу, білім беру саясатын, танымал брендтерді қалыптастыру және т.б. қосады.

Сала басшылары өз баяндамаларында мәдениет және өнер саласының бәсекеге қабілеттілігін

арттыру, спортты дамыту саласында жергілікті атқарушы органдармен және қоғамдық ұйымдармен ынтымақтастықты күшейту, дінаралық келісімнің қазақстандық үлгісін насихаттау және архив ісі жүйесін жетілдіру мәселелеріне тоқталып өтті.

Премьер-Министрдің орынбасары айтып кеткендей, мәдениет саласындағы басым бағыт Мәдениет саясаты Тұжырымдамасын жүзеге асыру бойынша Үкіметпен бекітілген іс-шаралар жоспары анықтайды. Оны атқарудың сапасы барлық құзырлы органдардың тығыз байланыстарына тәуелді. Нақты айтқанда, өнердің барлық бағыттарына дерлігінің өкілдерін біріктіретін шығармашылық одақтармен өзара байланыстарды арттыру маңызды болып табылады.

Үкімет басшысының орынбасары мәдениет және спорт саласындағы басты міндеттердің бірі ретінде Елбасының халықтың кең топтарына арналған қызмет көрсетулердің қолжетімділігін арттыру бойынша тапсырмасын айтып өтті.

Спорт инфрақұрылымын дамыту үшін спорттық объектілерді салу кезінде мемлекеттік-жеке кәсіпкерлік потенциалын пайдалануды кеңейту және министрліктің жергілікті атқарушы органдармен өзара байланысын күшейту маңызды.

Қоғамдық-саяси сала мен тілдер саясатын жүзеге асыру Министрлік жұмысының басты бағыттарының қатарына жатқызылды. Сонымен бірге, осы жылдан бастап мәдениет және өнер саласында кәсіби білім беру мен кадрларды даярлауды жетілдіру мәселелері де өзектендіріледі.

Отырыс соңында Б. Сапарбаев министрліктің құзырына жататын салаларда нақты нәтижелерге қол жеткізу үшін басымдылықты жүйелілік пен кешендік әдістерге беру қажеттігін басып айтты.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІНІҢ КЕҢЕЙТІЛГЕН АЛҚА ОТЫРЫСЫНЫҢ

МАТЕРИАЛДАРЫ

6

Құрметті Бердібек Машбекұлы!Құрметті Арыстанбек Мұхамедиұлы!

Қадірлі Алқа отырысына қатысушылар!

Мәдениет және спорт министрлігінің Дін істері комитетінің Елбасының «Қазақстан – 2050» Стратегиясын іске асыру аясындағы басты мақсаты – зайырлы мемлекет жағдайында Қазақстанның 2050 жылға дейінгі дамуының ауқымды жоспарларына сай келетін рухани ахуал қалыптастыру.

Еліміздегі қазіргі күндегі діни ахуал тұрақтылығымен сипатталады. Мемлекеттік-конфессиялық және конфессияаралық қарым-қатынастар бірқалыпты.

Дін істері комитеті тарапынан діни саладағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру жұмыстары қазіргі кезеңде төмендегі негізгі 3 бағытта ұйымдастырылуда:

• қазақстандық қоғамда конфессияаралық келісім мен толеранттылықты қамтамасыз ету, Қазақстан Конституциясына сәйкес зайырлы қағидаттарын ілгері жылжыту;

• Қазақстан Республикасы «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңының ережелерін мүлтіксіз орындау негізінде діни бірлестіктермен өзара әрекеттестік пен ынтымақтастықты ұйымдастыру;

• 2013-2017 жылдарға арналған діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимылдың мемлекеттік бағдарламасы аясында дінді теріс пиғылды мақсаттарда пайдалануға жол бермеу.

Комитеттің 2014 жылғы қызметінің кейбір қорытындыларына тоқтала кетуіме рұқсат етіңіздер.

Бірінші. Мемлекеттік-конфессиялық қатынас-тардың қайта реттеудің арқасында мемлекет пен елдегі жетекші діни бірлестіктердің арасында бұрын-соңды болмаған сындарлы қатынастар құрылды.

Орталық және өңірлер деңгейінде қоғамның мүддесі үшін діни бірлестіктердің арасында аса тығыз ынтымақтастық орнату жолында дін қайраткерлерінің жиналыстары мен клубтары құрылуда.

Екінші. Өткен жылы Қазақстанда, шын мәнінде, бірегей діни саладағы идеологиялық жұмыстың тұрақты әрі кәсіби құралы жасақталды. Бүгінгі таңда бүкіл ел көлемінде қызмет атқарып отырған 708 ақпараттық-насихат топтарға 4167 адам тартылып отыр. Олар қажетті әдістемелік-ақпараттық материалдармен қамтамасыз етілген.

Біздің бастамамыз бойынша 2014 жылы өңірлерде мемлекеттік және құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне, сондай-ақ мектептердің басшылығы мен «Дінтану негіздері» пәні мұғалімдеріне дін саласында 730 оқыту семинар ұйымдастырылды. Әсіресе мемлекеттік қызметшілерге-166, құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне-188, учаскелік полиция қызмет-керлеріне-103, сондай-ақ мектептердің басшылығы

ДІН ІСТЕРІ КОМИТЕТІНІҢ 2014 ЖЫЛҒЫ ҚЫЗМЕТІНІҢ НЕГІЗГІ ҚОРЫТЫНДЫСЫ ЖӘНЕ 2015 ЖЫЛҒА АРНАЛҒАН МІНДЕТТЕРІ

Мәдениет және спорт министрлігіДін істері комитетінің төрағасы

Ғалым Шойкин

Ақпараттық-түсіндіру жұмыстары шеңберінде 17 мыңға жуық тікелей іс-шаралар өткізіліп, онымен 1 млн. 500 мыңнан астам адам қамтылды. БАҚ-тарда 11 700 әртүрлі жарияланымдар діни ахуалға оң әсерін тигізді.

Дін істері комитетінің Қазақстан мұсылмандары діни басқармасымен және Орыс православие шіркеуімен, өткен 2014 жылы қол қойылған ынтымақтастық туралы Келісімдері жүзеге асырылуда.


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

7

мен «Дінтану негіздері» пәні мұғалімдеріне – 184 семинар өткізілді.

Осыған ұқсас семинарлар Білім және ғылым министрлігінің «Өрлеу» Біліктілікті арттыру ұлттық орталығында «Дінтану негіздері» пәнінің мұғалімдері мен мектеп басшыларына-23, сонымен қатар аймақтардағы мемлекеттік қызметкерлерді қайта дайындау және біліктілігін көтеру орталықтарында - 46 семинар ұйымдастырылды.

Үшінші. 2014 жылы елімізде алғаш рет экстремистік және террористік қылмыстар бойынша сотталғандармен және радикалды идеялардың жетегінде жүрген тұлғаларды шетін көзқарастан қайтару, оларды байсалды діни көзқарасқа өткізу бағытында арнайы жұмыстар ұйымдастырылды.

Құрметті әріптестер!Біз 2015 жылы бірқатар маңызды бағыттарда

жұмысты жалғастырамыз.Бірінші. «Діни қызмет және діни бірлестіктер

туралы» Заң нормаларын мүлтіксіз орындау қамтамасыз етіледі.

Екінші. Еліміздегі конфессияаралық келісімді одан әрі нығайту жұмыстары жалғасын табады.

Үшінші. Орталық мемлекеттік мекемелермен, жергілікті атқарушы билік және құқық қорғау органдарымен бірлесіп жасап жатқан жұмысымыз одан әрі жетілдірілетін болады.

Төртінші. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасымен қоғамдағы келісімді, өзара түсіністік пен толеранттылықты сақтау саласындағы ынтымақтастық жалғасатын болады. Осы жылғы 19 ақпанда Имамдардың І форумын өткізу жоспарланып отыр.

Бесінші. Халықтың діни сауатын арттыру, азаматтарға діни мәселелер бойынша кеңес беру және радикалды идеяларға қарсы насихат жүргізу мақсатында мәдени-ағартушылық «Е-islam» ғаламтор-ресурсы және «Қауырт желі-114» қызметтері әрі қарай жандандырылатын болады.

Алтыншы. Экстремистік және террористік қылмыстар бойынша сотталғандармен және радикалды идеялардың жетегінде жүргендермен жүйелі жұмыс жасайтын «Ақниет» Республикалық оңалту орталығының қызметі әрі қарай ілгерілейтін болады.

2015 жылы Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің V Съезін өткізу аса маңызды іс-шара болмақ.

Құрметті әріптестер!Алдымызда тұрған міндеттерді сапалы орындау

үшін Дін істері комитетінің қызметі алдағы уақытта қарқындай беретініне сендіргіміз келеді.

Назарларыңызға рахмет.

Бұл мақсат үшін 2014 жылы сәуір айында «Ақниет» Республикалық

оңалту орталығы құрылды және ол еліміздің 12 облысындағы барлық түзеу

мекемелерінде жұмыс жүргізді.Бұған Қазақстан мұсылмандары діни

басқармасының өкілдері де тартылған. Түзету мекемелерінде

15 мыңнан астам адамды қамтыған түрлі сипаттағы 1000 жуық іс-шара өткізілді.

туралы» Заң нормаларын мүлтіксіз орындау қамтамасыз етіледі. Назарларыңызға рахмет.

8

«ИСЛАМ – БЕЙБІТШІЛІК ПЕН КЕЛІСІМ ДІНІ» ТАҚЫРЫБЫНДА І РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ИМАМДАР ФОРУМЫНЫҢ МАТЕРИАЛДАРЫ

Елімізде тұңғыш рет ұйымдастырылып отырған Имамдар форумының ашылуымен баршаңызды шын жүректен құттықтаймын!

Бұл форумды Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы қызметіндегі жаңа бір белес деп бағалауға болады.

Діни басқарма тәуелсіздік тұсындағы сындарлы кезеңде халықтың көңілінен шығатын иманды істерге ұйытқы болып, қоғам өмірінен өз орнын ала білді.

Мешіт имамдарының қажырлы еңбегі, қайырымдылық істері, ағартушылық жұмыстары Қазақстан мұсылмандарының рухани сұранысына қалтқысыз қызмет етудің бір көрінісі болып табылады.

Форумның Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің V Съезі қарсаңында өткізілуі дінаралық татулықтың нығаюына септігін тигізетініне сенімдімін.

Ислам діні барша қазақтың ел болып қалыптасуы тарихында маңызды рөл атқарған. Бүгінде Қазақстанда тұрып жатқан көптеген шығыс халықтарының мәдениеті мен салт-дәстүрі осы діннің құндылықтарына негізделеді.

Этносаралық және дінаралық келісімнің қазақстандық моделі бүгінде өз өміршеңдігін дәлелдеп отыр. Қазақстан халқы Ассамблеясы жылы аясында өткізілетін маңызды іс-шараларға сіздердің де белсене атсалысып, қоғамдағы татулық пен келісімді нығайтуға аянбай үлес қосатындарыңызға сенемін.

Парасаттылық, отансүйгіштік, адамгершілік сынды негізгі рухани құндылықтарды халықтың санасына сіңіру – өздеріңізге бұйырған абыройлы міндет.

Сіздерді діни тұрақтылықты нығайту, өскелең ұрпақты дін атын жамылған теріс ағымдар ықпалынан сақтау жолында табанды жұмыс жүргізуге шақырамын.

Осы орайда діни іліммен қатар ел тарихы, ұлт мәдениеті туралы жан-жақты білімді игеріп, зиялы қауыммен, жастар аудиториясымен тығыз қарым-қатынас орнатқандарыңыз жөн.

Форум отандық мүфтият қызметіне тың серпіліс беріп, дін саласындағы түйіткілді мәселелерді шешудегі имамдардың рөлін арттыруға себін тигізеді деп сенемін.

Сіздердің жауапкершілігі мен сауабы мол рухани қызметтеріңізге зор табыс тілеймін!

Нұрсұлтан Назарбаев

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТІ Н.Ә. НАЗАРБАЕВТЫҢ ИМАМДАР ФОРУМЫ ҚАТЫСУШЫЛАРЫНА АРНАҒАН

ҚҰТТЫҚТАУ СӨЗІ


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

9

2015 жылғы 19 ақпанда Астанадағы Бейбітшілік және келісім сарайында Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының ұйымдастыруымен тұңғыш рет «Ислам – бейбітшілік пен келісім діні» тақырыбында І Республикалық имамдар форумы өтті.

Бұл жиын, жалпы, еліміздегі имамдар қауымының қоғамдағы рөлін айқындап, аша түскендей әсер берді. Форумға Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының еліміздің түкпір-түкпірінен келген 500-ге жуық өкіл имамдары мен аудан, ауыл молдалары, ҚМДБ Ғұламалар кеңесінің мүшелері, елімізге танымал дін ғалымдары жиналды. Сонымен қатар, форумның қонағы ретінде Парламент Сенаты мен Мәжілісінің депутаттары, бірнеше шет мемлекеттердің исламдық діни ұйымдарының басшылары, Қазақстан халқы Ассамблеясының Қазақстан Православие шіркеуі мен Рим-Католик шіркеуінің өкілдері және қоғам қайраткерлері қатысты.

Шараны Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлы ашып, қатысушыларға тұңғыш өткелі отырған форумның мақсат-мүддесі мен маңызы турасында қысқаша тоқталды. Ол Ислам бейбітшілік пен татулықтың діні екенін, халқымыздың рухани өнегелік құндылықтарын бекемдей түсетінін айта келе: «Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы 1990 жылдан бері елімізге қызмет етіп, халқымыздың бірлігі жолында жұмыс істеп келеді. Осы аралықта жоғары деңгейде 5 құрылтай өтті. Бүгін тұңғыш рет І Республикалық имамдар форумын өткізіп отырмыз. Бұл – еліміздің діни саласындағы тарихи шара. Имам қашанда бірліктің ұйытқысы. Ол – рухани тұлға.

Халқымыздың тарихында билер мен діндарлардың рөлі ерекше болған. Құдайға шүкір, егемендігіміздің арқасында діндар қауымның мәртебесі артып келеді. Халықтың рухани танымын байыту үрдісі қайта жалғасын тапты. Дініміздің жанашыры, Елбасы Ұлытаудағы ұлағатты сұхбатында: «Бұрынғыдай жасқанбай, дінге бас иіп, Құдайға құлшылық етіп, мешіттер салып жатырмыз. Қаншама азаматтарды, білімді, дінді насихаттайтын молдаларды дайындап келеміз»,-деген еді. Бүгінгі айтулы іс-шара барысында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің құттықтау сөзін жолдап отыр. Бұл діндар қауымы үшін үлкен мәртебе»,-деді Е. Малғажыұлы.

Форумға «Халқымыздың рухани өміріндегі айтулы оқиға», деп баға берген Бағлан Асаубайұлы бұдан кейін Президенттің Құттықтау хатын қатысушыларға жеткізді.

Наиб-мүфти, «Әзірет Сұлтан» мешітінің бас имамы Серікбай қажы Ораз өз кезегінде Қазақстан мұсылмандарының тұғырнамасы жайлы сөз қозғады. Ол 13 бөлімнен тұратын осы құжатта негізгі діни ұстанымдар қатарында ең әуелі сенім мәселесін айқындалғанын, төл мазһабымыз бен дәстүрлі Әбу Ханифа мазһабына қатысты ұстаным тұғырнамада нақты көрініс тапқанын айта келе, осы құжат халқымызды тағаттылық жолын таңдауға, бірлігімізге бекем болуға үндейтінін және теріс ағымдарға тойтарыс беріп, имани иммунитетімізді күшейтетін дәстүрлі бағдарымыз деп баға берді.

Қысқасы, бұл шара өз маңыздылығымен көпшіліктің көңілінен шықты. Форумға қатысушылар осындай игі бастамалардың бұдан кейін де жалғасын табатынына сенім білдірді.

10

ИСЛАМ – БЕЙБІТШІЛІК ПЕН КЕЛІСІМ ДІНІ

Қазақстан мұсылмандары дінибасқармасының төрағасы, Бас мүфтиЕржан қажы Малғажыұлы

Құрметті Бағлан Асаубайұлы! Қадірменді Форумға қатысушы қонақтар!

Құрметті имамдар!Тәуелсіз елімізде тұңғыш рет өтіп жатқан

республикалық Бірінші имамдар форумына қош келіпсіздер. Тарихи шарамызға шақыртуымызды қабыл алып, бүгінгі алқалы жиынға қатысып отырған баршаларыңызға шынайы алғысымды білдіремін.

Шетелден келген қонақтар - Қазақстанға қош келіпсіздер!

Христиан дін өкілдеріне де құрмет пен алғысымды білдіремін!

Бүгін баршамызды исламның бірлік пен татулықтың діні екенін жаһанға жар салуға, дін бетпердесімен бүркенген радикализм мен экстремизмнің көріністерін айыптап, бейбіт тұрғынның берекетін қашырған оқиғалардан сабақ алсақ, елдің тұтастығын сақтап, халқымыздың имандылығы мен бірлігін бекемдей түссек деген ізгі ниет осы «имамдар форумында» топтастырып отыр.

Еңселі Елордамыздағы келелі кездесуде Сіздердің тараптарыңыздан айтылар парасатты ойлар мен мазмұнды баяндамалар Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының жұмыстарына серпін беріп, діни татулық пен тұрақтылығымыздың орныға түсуіне септігін тигізеді деген сенімдемін.

Егемен еліміздің татулықты ту еткен тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев әлем дін қайраткерлерінің басын қосып, асқақ Астанамызды бейбітшілік пен бірліктің символына айналдырды. Бүгінгі басқосу осынау әлемдік алқалы жиынның Діни басқарма деңгейіндегі жалғасы деп есептеймін.

Діни басқарма тәуелсіздік алған жылдардан бері өзінің 25 жылдық тарихында діни салада ауқымды іс-шаралар атқарды, берекелі бастамаларға ұйытқы болды. Еліміздегі бүкіл 2,5 мың мешіттердің басын қосып, халқымыздың бірлігін ұйыстыратын, дәстүрлі рухани орталыққа айналды.

Толыққанды кәсіби имамдардың корпусы калыптасты. Алғашқы уақытта имамдарымыз мешіттегі 5 уақыт намазды жүргізумен шектелетін

болса, қазіргі уақытта халық арасындағы сұранысқа жауап бере алатын, қоғамдық мәселеге белсене араласатын тұлғаға айналды.

Қазір заман өзгерді, уақыт талабы тым басқа. Ақпараттар ағыны мен технологияның дамыған дәуірі, адамзат санасының күн санап өзгеруі, бізге, Діни басқарма қызметкерлеріне зор жауапкершілік жүктеп отыр.

Қазіргі уақытта әлемдік қауымдастық бүгінгі кезеңнің жаһандық тегеуріндері, оның ішінде экономикалық дағдарыс, саяси, ұлтаралық, дінаралық және конфессияаралық шиеленістер, аштық, эпидемия және т.б. жиі ұшырауда.

Әсіресе адамзат жаңа ғасырда бұрын-соңды болмаған діни алауыздықтар, дау-жанжалдар, ұлтаралық қақтығыстармен бетпе-бет келді. Дінді саясиландыру арқылы жастар санасын теріс арнаға бұру үрдісінің куәгері болдық. Дінді өз саяси мақсаттарына икемдеп түсіндіріп түрлі топтар әлемнің әрбір жерінен көріне бастады. Радикалды топтар тек дәстүрлі діни түсініктерді жоққа шығарумен шектелмей, мемлекетке қарсы шығып, ашық түрде террорға көшті.

Елімізде де мұндай радикалды діндарлардың әрекеттері көрініс бере бастады. Мұны мойындауға мәжбүрміз.

Жер бетінде Ислам халифатын орнатамыз деген ұранды таратушылар Ирак және Шам елдерінде адасқан арманның, құр қиялдың жетегінде жүріп, діни дүрдараздық пен бүлік тудыруда. Дінді біліммен емес, жалған сезіммен түсінген жастар олардың қатарына қосылды. Ислам атын жамылған бүлікшілердің бұл әрекеті, сөз жоқ, дәстүрлі дінімізге деген анық қарсы әрекет, мұсылмандық былай тұрсын, адамшылыққа да жат амал.

Қадірлі имамдар!Әлемдегі осындай күрделі діни ахуалға діндар

қауымы да алаңдайды. Өйткені, бұл жағдай біздің саламызда да байқалуда. Мәселені айналып өту – шешім яки нәтиже емес. Діни басқарма жауапты


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

11

кезеңде бірнеше ауқымды шараларды жүзеге асырды. Солардың бірқатарына тоқталып өтуге рұқсат етіңіздер.

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы 2014 жылғы қазан айында Астана қаласына қоныс аударды.

Бұл жайт ҚМДБ-ның орталықтандырылған ұйымдастырушылық - басқару әлеуетін күшейтуге және мемлекеттік орталық органдармен қарым- қатынасын арттыруға жағдай жасайды.

Осы ретте өткен жылдың қаңтарында біз дін саласындағы уәкілетті органмен өзара ынтымақтастық туралы келісімге қол қойып, соның негізінде белсенді түрде қарым-қатынастамыз.

Біз 2014 жылы бағдарымызды айқындайтын, мемлекет тұтастығын сақтауға сеп болатын Діни басқарманың 2020 жылға дейінгі даму тұжырымдамасын қабылдадық.

ҚМДБ жанынан діни білімі терең, тәжірибесі мол білікті дін ғалымдарының басын біріктірген ақпараттық насихат топтары құрылды.

Олар халық арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізді. Жұмыла жасалған жұмыс нәтижесіз емес, әрине. Жат ағымдағы жастарымыздың беті бері қарап, қатарымызға қосылды.

ҚМДБ-ның кадрлық әлеуетін күшейту қолға алынды.

Қазіргі уақытта ҚМДБ құрылымындағы қызмет атқаратын 4 мыңға жуық діни мамандардың діни білімін тереңдету жұмысы қолға алынды.

Елбасының қамқорлығымен Алматы қаласында елімізде тұңғыш рет ашылған имамдар даярлайтын «Нұр-Мүбарак» университетінің жұмысы жан-дандыруда. Имамдардың білімін жетілдіру республикалық Ислам институты жұмыс істейді.

Осыған дейін республика аумағында салынған 9 медресе өз жұмысын белсендіру үстінде.

Имамдардың атқарып жатқан қызметіне лайықтығын анықтау ретінде мешіт имамдарын аттестациялау жұмыстарын өткіздік.

Өткен жылы ҚМДБ жанындағы Ғұламалар Кеңесінің жаңа құрамы жасақталып, жиһад ұғымы жайлы, теріс ағымдар ақиқаты туралы пәтуалар шығарды.

Мүфтиятта жаңадан ашылған «Халал өнімдерді стандарттау», «Жастар ісі», «Баспасөз» бөлімдері қызметіне кірісті. Республика деңгейінде дін мен дәстүр сабақтастығы кеңінен насихатталды. Бұл өміршең бастама қысқа мерзім аралығында халық пен діндарлар арасында алтын көпірге айналды

деуге болады.Осында отырған ел ағалары, зиялы қауым

өкілдері бастамаға өздерінің қолдауын білдіріп, үгіт-насихат жұмыстарына белсене араласты. Сәулелі сәтті пайдаланып, айрықша алғысымды білдіргім келеді. Алла разы болсын деймін.

Біз 2014 жылын «Дін мен дәстүр» жылы деп жариялап, абыроймен атқарып шықтық.

Дәстүрімізді жаңғырту жолында бірқатар мәселелерге баса назар аудардық. Діни басқармасы осы бағытта жастардың бойына ұлттық құндылықтар мен дәстүрлі тәлім-тәрбиені қалыптастыруға ерекше мән берді.

Жамағатқа дәстүрлі Ханафи мазхабы имам Матуруди сенімі негізінде әдет-ғұрыптың орны мен рөлі түсіндіріліп, салт-дәстүрді құрметтеу, қастерлеу, жастарды отансүйгіштікке тәрбиелеудің мән-мағынасы жеткізілді.

Дәстүрлі мазхабымызды кеңінен тарату мақсатында 2015 жылды «Абу Ханифа жылы» деп жариялап, бірқатар іс-шаралар жоспарлап отырмыз. Осының шеңберінде «Нұр-Мүбарак» университетінің жанынан «Абу Ханифа ғылыми-зертеу орталығы» ашылып, жұмысты бастап кетті.

Алғашқы ізденістің жемісі болған «Дін мен дәстүр» кітабының бірінші бөлімі шығарылды.

Діни бірлестігіміз қоғамның әлеуметтік осал топтарының жағдайына үнемі көңіл бөліп отырады.

Әр түрлі жағдайларымен көмек сұрап келген мұқтаж кісілерге ақшалай да, заттай да, жылы сөзбен де қайырымдылық көмек көрсетіп тұрамыз. Бір ғана Қасиетті Рамазан айында 17 мыңнан астам тұрмысы төмен отбасына қайырымдылық көмек көрсетілді. «Мектепке жол» республикалық қайырымдылық акциясы аясында 7 мыңға жуық отбасынан шыққан балаларға мектепке керек-жарақтары сатып әперілді.

Жастар ұйымдарымен бірлесе өткізілетін спорттық және «Біз таза қаланы қолдаймыз» атты сенбілік акциялар сияқты шаралар тәрбиелік және қайрымдылық маңызы зор.

«Ақ түйенің қарны жарылған» осынау тарихи күнде жеткен жетістіктеріміз бен алда күтіп тұрған міндеттерімізді таразыға салып, бағытымызды айқындау үшін бас қосып отырмыз. Бүгін бәрімізді алаңдататын мәселе – ол болашақ ұрпақтарымызға исламды қандай деңгейде мұра етіп қалдырамыз деген уайым.

Жұмылып жасаған жұмысымыз нәтижелі болса ғана ел көңілінде қалары анық. Ол үшін әрбір дін қызметкері өзінің атқаратын қызметінің жауапкершілігін терең сезінуі керек. Ауыл имамы – өз ауылының, аудан имамы – өз ауданының, облыс имамы – өз облысының діни тыныс-тіршілігіне тікелей жауапты.

Мұндай игі қызметтер өскелең ұрпақ үшін, діндарлар үшін үлкен үлгі, ғибрат болып қала бермек.

Діни қызметтің сапасын арттыруға арналған 4 бағытты бекіттік. Олар

– көркем уағыз, жат ағымның жетегіне кеткен жастармен жұмыс,

қайырымдылық іс-шаралар және халықты діни сауаттандыру.

12

Құрметті форумға қатысушылар!ҚМДБ өз қызметін дамыту тұрғысынан

Стратегиялық және қоғамдық маңызы бар құжаттар дайындады.

Атап айтқанда ҚМДБ-ның 2020 жылға дейінгі қызметін даму тұжырымдамасы әзірленіп, қабылданды. Бұдан бөлек, еліміз мұсылмандарын біріктіруші негізгі идеялық мақсаттарды белгілейтін Қазақстан мұсылмандарының тұғырнамасы дайындалды.

Осы тұғырнама еліміздегі мұсылман үмбетінің түрлі діни пікіралуандығына байланысты бөлінуіне жол бермеуді мақсат етеді.

Тұғырнама мұсылман қауымының Құран Кәрім мен хазіреті Мұхаммед пайғамбар (Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) көрсеткен дұрыс жолдан таймауына, мәзһаб пен сенімге (ақидаға) байланысты жік-жікке бөлінбеуіне, Ислам дінінің бейбітшілік пен бірлікке шақырған тура жолымен жүруіне ықпалы етеді деп сенеміз.

Аталған құжат Діни басқарманың қызметін келешекте жаңа сатыға көтеретін бағдарламалық құжаты болады деп күтілуде.

Бүгінгі басқосуымыздың тағы бір маңызды тұсы – «Мұсылманның тұлғалық бейнесі» тәлімдік құжатымызды қабылдау. Дұрыс сенімде болу, білім алу, Отанды сүю, дінаралық татулықты нығайту, басшыны құрметтеу, еңбекқор болу, көркем мінез қалыптастыру, ысырапқа жол бермеу сынды асыл қасиеттер – мұсылманға тән сипаттар.

Алла Елшісінен: «Жақсы адам кім?» деп сұрағанда, пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.): «Қоғамға пайдасы тиген пенде», – деп жауап берген екен. Мұсылманның шынайы келбетін бейнелейтін құжатымыз осыны мақсат тұтады.

Жуырда Ұлт көшбасшысы халқымызды ысырапқа жол бермеуге, үнемшілдікке, қолда барға қанағат етуге шақырып, мұсылмандықтың үлгісін көрсетті. Алла Тағала қасиетті Құранда: «Егер шүкір етсеңдер, арттыра беремін», – деп, адамзат баласын қанағатшыл болуға үндеген.

Біз барға – қанағат, жоққа – шүкір еткен халықпыз. Иманым – жиғаным деп білген бабаларымыз байлықтың өлшемін қанағат деп білген. Ал мұсылман дегеніміз – ысырап та жасамайтын, сараңдық та танытпай, орта жолды ұстанатын пенде.

Қазіргі заман талабына сай, білімі мен білігі толысқан жан-жақты қабілетке ие діни мамандар санын арттыру – менің жіті назарымда.

Сондықтан бабаларымыздың бәтуалы сөзімен үндесетін қолымыздағы «Имамның тұлғалық келбеті» тәлімдік құжатымыз қазіргі таңдағы қоғамда сұранысы мол, жалпы жұртымыздың бүгінгі тіршілігінде маңызды рөл атқарады деген үміттеміз.

Одан бөлек «Дін қызметкерінің этикасын» әзірлеп, осы форумда қабылдауымыздың мәні ерекше. ХХІ ғасыр имамын тек мешітке қатысты құлшылық-амалдармен елестету өткен күннің

еншісінде қалды деуге болады. Бүгінгі имам, бәлкім біз күткен дәрежеден де

биік тұруы тиіс. Әрбір имам қарапайым адамнан бастап, қоғамның түрлі саладағы тұлғаларымен тең дәрежеде сұхбаттасын рухани көшбасшыға айналуы керек. «Дін қызметкерінің этикасы» деп аталатын құжатымыз осынау талаптарды ескереді.

Имам дегеніміз – ол ұстаз, тәрбиеші, психолог, сөз шебері, бірлік пен береке ұйытқысы, бір сөзбен айтқанда, діннің айнасы дер едім. Діндарға қарап, дінді танимыз. Бұл құжаттың көтерер жүгі осындай.

Діни қызмет – мәртебелі міндет және имам-молдалардан жоғары адамгершілік құндылықтар талап етеді. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) өз үмбетін: «Алла Тағала кімге жақсылықты қаласа, соған дінді үйретеді», – деп сүйіншілеген.

Барлықтарыңызға мәлім Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев былтырғы жылдың 11 қарашасында «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты Қазақстан халқына Жолдауын жариялады.

Бұл Жолдаудың әр қазақстандық үшін маңыздылығы зор, себебі ол еліміздің ары қарай прогрессивті түрде дамуы бағдары болып табылады, елдің экономикасын ары қарай дамытуға және барлық Қазақстан халқының жағдайын жақсартуға бағытталған стратегиялық құжат.

Біздің азаматтарымыздың жағдайын арттыруға бізде атсалысу керекпіз. Біздің негізгі құралымыз - діни, рухани сөз болғандықтан, біз еліміздің дамуын халқымыздың рухани тірегін қатайтуымен қамтамасыз ету керекпіз. Қоғамның рухани салаласын тиісті деңгейде дамытпай елдің экономикалық жағынан гүлденуі мүмкін емес болар.

Барлық орта-азиялық кеңістікте ғибадат үйлерінің саны бойынша ең көп сандық көрсеткіш біздің елдің еншісінде. Сондай-ақ, бізде мешіттер мен христиандық шіркеулері, басқа діндердің ғибадатханалары тең жағдайда қызмет етуде. Елімізде мұсылмандармен бірге православие, католицизм және басқа конфессиялардың өкілдері бейбітшілік пен келісімде өмір сүруге барлық мүмкіншіліктер қамтылған.

Осыны ескере тұра дінаралық, конфессияаралық келісімімізді ары қарай дамытып, жалпы еліміздің дамуының пайдасына жеткізуіміз қажет.

Рухани және діни құндылықтар қоғамда толеранттылық пен түрлі конфессия өкілдерінің арасындағы өзара құрметті қамтамасыз ете отырып, еліміздің өркендеуіне және мемлекеттің дамуына қолайлы жағдай жасауға мүмкіндік идеяны жамағат арасында насихаттау керекпіз.

Қымбатты бауырлар!Биыл еліміздің рухани саласында мемлекеттік

деңгейде айтулы игі іс-шаралар өтетіні баршаңызға белгілі.

Еліміз биыл Қазақстан халқы Ассамблеясының жылын, Конституциямыздың 20 жылдығы, Ұлы


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

13

Отан соғысындағы Жеңістің 70 жылдығы, Қазақ хандығының құрылғанына 550 жыл секілді тарихи даталарды кеңінен атап өткелі отыр. Ол ұлттар мен ұлыстарды бірлікке ұйыстыратын, татулыққа үндейтін елеулі мерекелі шаралары.

Бейбіт заманды басты байлығы санаған халқымыз қашан да татулықты ту етіп келеді. Тарихтан белгілі, халықтың болашағын ойлаған дін қайраткерлері де татулық пен бірлікті басты бағдар еткен. Халықтар бірлігі – бәрінен қымбат қазына деп санаған.

Ардақты пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) мұсылмандықтың іргетасын бірлікпен бекіткен. Алла Елшісінің тайпалар мен руларды бір мақсатқа біріктіруі – кез келген басшыға басқару ісінде үлкен бағдар болары хақ.

Діни татулық пен ынтымақты нығайтуда имамдардың қызметі де үлкен мәнге ие. Мешіт қызметкерлері халықты имандылыққа шақырып қана қоймай, ұлттарды бірлікке ұйытып отырады.

Халқымызда: «Байлық – байлық емес, бірлік – байлық», - деген қанатты сөз бар. Алла Тағала адамзат баласын: «Бөлінбеңдер», - деп бауырмал болуға бұйырған.

2015 – әсіресе, діндар қауымы үшін маңызды оқиғалар жылы. Өйткені, биыл Елбасының тарихи бастамасымен Сарыарқа төсінде бой көтерген, рухани келісімнің ордасы – Астанамызда әлемдік дін көшбасшыларының дәстүрлі құрылтайы өтеді.

Әрбір парасатты пенде әлемдегі қаржылық дағдарыс пен адамдар арасындағы әділетсіздік, отбасылық күйреу, әлеуметтік келеңсіздіктер секілді мәселеден құтылудың бір ғана жолын түсінді. Ол – рухани құндылықтарды бірінші орынға шығару.

Бүгінде қоғам діннің адамгершілік құндылық-тарына ауадай мұқтаж. Ал осындай рухани күйзеліс сәттерінде дін, зиялы қауым өкілдерінің белсенді жұмыстарына үміт артылады. Қамыққанға қамқор – ол да мұсылманшылықтың асыл парызы.

Ардақты ағайын!Халқымыздың біртуар перзенттерінің бірі Ахмет

Байтұрсынұлы: «Қазіргі заман – өткен заманның баласы, болашақ заманның атасы», – дейді. Ортақ Отанымыз – Қазақстан халқының бірлігі мен татулығы – болашақ заман үшін үлгі-өнеге, өсиет болып қала бермек. Бүгінгі берекелі басқосуымыз тарих беттерінде алтын әріптермен жазылары хақ.

Еліміздің түкпір-түкпірінен келген 500 ас-там имамдарымыз Елорданың төрінде бүгін қабылданған 4 тарихи құжатқа куә болдыңыздар. Діни басқарманың тарихында тасқа таңба басқандай болып қалатын осынау тарихи күн – XXI ғасырдың имамын, еліміздегі дін исламды жаңа белеске жетелейтін болады. Бүгін осыған қатысып отырған имамдарымыз елге осыны жеткізуді мойындарыңызға міндет деп қабылдаңыздар.

Жуырда Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңес мүшелері халқымызға мерзімінен бұрын Президент сайлауын өткізу туралы Үндеу жолдады. Зиялы қауым өкілдері, ел азаматтары бұл ұсыныстың күрделі кезең үшін керек ұйғарым, шешуші сәттегі қажетті қадам екенін бірауыздан қолдап отыр. Халықтың бірлігі мен діни татулықты ту еткен Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы да Ассамблея мүшелерінің осы ұсынысын қолдай тұра, елімізде жүргізіліп жатқан «Нұрлы жол - болашаққа бастар жол» бағдарламасының өзінің межесіне Елбасының бүгінгі саяси бағытымен жалғасын тапқанын қалаймыз. Бүгінгі күні Біз Елбасымызға балама көріп отырған жоқпыз. Қазіргі таңда әлемдегі түрлі дағдарыстар алдында Елбасы төңірегінде топтаса түсуіміз керек. Барлық имамдарды осы бастаманы қолдауға шақырамын.

Алла Тағала халқымызға бақ-береке бергей. Тәуелсіздігімізді мәңгілік етіп, болашаққа басқан қадамымызды берекелі еткей! Тілегіміз қабыл, мұратымыз асыл болғай! Әмин!

Назар қойып тыңдағандарыңызға рахмет!

14

ДІН ҰСТАЙ АЛСАҢ ҚАСИЕТІҢ

Қоғам қайраткері, көрнекті ғалымМырзатай Жолдасбеков

Соңғы кездері дінге бет бұрдым деп, дәстүрге де, салтқа да қырын қарап, ел ішін алатайдай бүлдіріп жүргендер жоқ емес. Шындығын айтқанда, дін дегеніміз адамды парасаттылыққа, адамгершілікке, ұстамдылыққа тәрбиелейтін құдіретті күш емес пе?

Құдіреттің құдіреттілігін біле алмасақ шатысамыз. Дін – ұстай алсаң қасиетің, ұстай алмасаң қасіретің болады. Мен мұны әркез айтып жүрем. Қасиетін қадірлей алмаған ел қасіретке ұшырайды. Мұны тарихтан жақсы білеміз. Дін – біле білгенге рухани азық.

Біз неге сан ғасырдан бері жалғасып келе жатқан дәстүрімізді мансұқтауымыз керек? Сонда біздің мұсылманшылығымыз қайда қалмақ?

Діни басқармаға Ержан бауырым келгелі бері, Дін мен дәстүр деген мәселе жиі айтыла бастағаны менің өкпе-назымды басқандай болды. Бұл өте дұрыс идея. Мұны бір жылдың көлемімен шектемеу керек. Өткенде мүфтидің өзімен кездескенімде, «Дін мен дәстүр» идеясын 2018 жылға дейін созатынын айтты. «Құптарлық іс болған екен», - дедім.

Мұны бүкіл зиялы қауым өкілдері қос қолдап қолдауымыз қажет. Өйткені, дәстүр халықпен бірге туады, бірге қалыптасады, бірге дамиды. Ұлттың дәстүрі ұлтпен бірге жасасады. Сондықтан дәстүрге қанып өскен жастар алтын қазығынан алыстап кетпейді.

Жақында Діни басқарманың әзірлеген «Мұсылманның тұлғалық бейнесі» деген құжатын оқып шықтым. Тәлім десе тәлім екен. Қазір біз оны қабылдайын деп отырмыз. Менің ойымдағы кейбір мәселелерді дөп басыпты. Тіпті, кейбіріне тоқтап, ерекше айтып өтсем деймін.

«Мұсылманның міндеті – білім талап ету», – деп жазылыпты онда. Білім болғанда да, діни һәм заманауи білім. Өте дұрыс. Осы білімсіздіктен ғой, кейбір жастардың: «Анау дұрыс емес, мынау олай емес» деп жүргені. Бәрі шетінен пәтуа бергіш.

Алланың қазаққа берген ақыны Мұқағали өз өлеңінде: «Дін – ғылымның анасы, Дін – ғылымның әкесі, Ғылым – діннің баласы, Дін – ғылымның

көкесі» деп ой түйеді. Дін дегеніміз – тұнып тұрған білім мен ғылым емес пе? Ал білімді адам, парасатты кісі ешқашан өзінің ішкен құдығына түкірмейді.

Бұл да менің көңілімнен шықты. Мұсылман неге қоғамнан алшақтап, өзінше бөлек өмір сүруі тиіс? Керісінше, мұсылман өзі еліне, халқына өзгелерге қарағанда екі есе пайдасын тигізуі керек емес пе? Өткен жолы мүфти бауырыммен кездесуімде бір сөзінде: «Мырзатай аға, бізге иманды дәрігер, иманды мұғалім, иманды бухгалтер, иманды экономистер, иманды ғалымдар керек»-деді. Міне, мұсылман деген осындай болу керек, әсілінде. Иманды қоғам сонда ғана орнайды.

Исламды біздің халық баяғыдан-ақ жақсы ұстанған. Біз кеше түгел ислам дінін ұстаған заманды көрдік. Бес уақыт намазын, 30 күн оразасын қаза етпеген аталарымызды, әкелерімізді, әжелерімізді білеміз. Қазір осы үрдіс арасы үзілмеген секілді қайта жалғасып жатыр. Бұл туралы Ұлытауда берген сұхбатында Елбасы әдемі айтып кетті. Оны баршаңыз білесіздер.

Соңғы кездері мүфтият мені қобалжытып жүрген тағы бір үлкен мәселені қолға алып, ол мәселе оң шешімін тапты. Алланы «Аллаһ» деп айтатындардың бұл сөзі менің көкейіме қонбайтын. Дінге терең ден қойған Абай атамыз да, Шәкәрім бабамыз да Алла деген атауды қолданған. «Алланың өзі де рас, сөзі де рас» деп жырлайды хакім Абай. Діни басқарманың Ғұламалар Кеңесі мұсылман қауымға үндеу тастап: «Бұдан былай Алла деп айтайық»,-деген пәтуа шығарыпты. Бұл құптарлық іс болды. Бүгінгі сәтті пайдаланып, Бас мүфтиге өз ризашылығымды білдіргім келеді.

Қазіргі біздің басты байлығымыз – Тәуелсіздік.

Осы үлкен қарардың алтыншы бөлімінде: «Шынайы мұсылман – қоғамға пайдасын тигізуі керек», – деп көрсетілген.


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

15

Тәуелсіздік алдымен қазаққа керек. Қазақтың болашағы – қазақтың қолында. Қазақтың жерінің де, тарихының да, дәстүрінің де иесі – өзіміз. Әрине, ортақ мүддеге біріккен көпұлтты мемлекет екеніміз де рас. Дегенмен, қазақ алдымен өзін-өзі тануы керек, ділін, кісілігін түсінуі қажет. Біз опық жесек, алауыздықтан опық жеген халықпыз. Мұны біз тарихтан жақсы білеміз. Сондықтан да, ең алдымен, бізге керегі – ағайынның ынтымақ-бірлігі. Онсыз тарих көшіне ілесе алмай қаламыз. Ұлы бабаларымыздан қалған аманат осы.

Шүкір, жиырма жылдан бері жұдырықтай жұмылған сол бірлігіміздің арқасында биікке көтерілдік, әлемге танылдық. Ендігі жерде оны өміріміздің мұратына айналдыру, жалғастыра беру үлкенімізге де, кішімізге де парыз. Бізге қазақ болып тұтаса түсу, ұлт болып ұйыса түсу қажет. Сөйтіп, өзіміз сыртынан қызығатын елдердің дәрежесіне жетуге тиістіміз. Ол үшін алдымен өзімізді-өзіміз сыйлай, қадірлей білуіміз керек. Теріс пиғыл, жарамсыз әдеттерден, кері тартатын, елдің шырқын бұзатын жағымсыз мінездерден арылуымыз керек.

АҚСАҚАЛЫН АРДАҚТАҒАН ЕЛМІЗ

«Ардагерлер ұйымы» республикалық қоғамдық бірлестігі орталық кеңесінің төрағасы

Өмірзақ Озғанбаев

Бүгінгі таңда имандылыққа бет бұрып, Алланың ақ жолына түсіп жатқан жас буынның қатары артты. Бұл, әрине, жүйелі жүргізілген жұмыстың жемісі. Бағытымыз айқын, мақсатымыз анық. Ол - біз күн кешіп жатқан, шапса тұлпардың тұяғы талатын кең байтақ қазақ еліндегі бірлікті сақтау.

Еліміздің ең асыл қазынасы, халқымыздың баға жетпес байлығы – ынтымақ пен бірлік екенін айтудан талмаймыз. Елдің болашағы баянды, келешегі кемелді болуы үшін жас буынның білімді де білікті болып қалыптасқаны керек. Жақсы күтім көрген жас шыбық та биікке бой түзейтіні анық. Осы орайда бүгінгі жастың тәрбиесіне терең мән беріп отырған діни басқарманың ұстанымы көңілге қуаныш ұялатады. Мектептерде, орта және жоғары оқу орындарында жүйелі түрде өткізіліп келе жатқан кездесулер, дөңгелек үстелдер мен келелі кеңестер уақыт келе өте өз жемісін беретіні сөзсіз. «Балам деген ел болмаса, елім деген бала қайдан болсын» - дегенді халқымыз текке айтпаса керек-ті. Бала

тәрбиесін бесіктен қолға алған дана халқымыздың салт-дәстүрі шариғатпен ұштасып жатыр.

«Ұяда нені көрсе, ұшқанда соны ілетін» адамзат баласын бесіктен бастап имандылыққа баулысақ, көк жүзінде еркін самғайтыны айдан анық.

Біз – үлкеннің алдын кеспеген, сөзінен аттап өтпеген, ақсақалын ардақ тұтқан елміз. Сондықтан қазақ қоғамында ақсақалдардың алар орны, атқарар қызметі өте ерекше. Кешегі кеңес үкіметі тұсында қол үзіп қалған ұлттық құндылықтарымызды қайтарар сәт туғанда, нақ осы ақсақалдар алқасын немесе билер кеңесін құру қажеттілігі туралы сөз қозғамақпын. Себебі, кейде имам уағызынан гөрі, ақсақалдардың ақылы немесе билердің кесек кесімі керек болатын кез туындайды. Сондай шақта арнайы дайындалған билер кеңесінің беделі өтімді болатыны сөзсіз. Өйткені, біз ердің құнын екі ауыз сөзбен шешкен халықтың ұрпағымыз. Біздер үшін ата сөзінен аттап кету – ақылға сыймайтын нәрсе, бидің билігіне бағынбау – болмысымызға жат дүние. Әріге бармай-ақ, ата-бабаларымыз ұланғайыр атырапты ешбір түрмесіз-ақ билегенін еске алсақ, би-шешендердің, ақсақалдардың айтқаны, олардың шешімі қаншалықты маңызды болғанын көреміз. Заман қанша өзгерді дегенмен, бұл қасиет біздің қанымызда әлі де бар. Тек соны қайта тірілтіп,

Президентіміз Н.Ә. Назарбаев «Біздің бір ғана Отанымыз бар, ол – қасиетті

қазақ елі» деген болатын.

16

өмірімізге қайта енгізуіміз қажет.Ұйымшыл болып ұйысқан, бір шаңыраққа

сыйысқан, барлық ұлтқа кең құшағын ашатын, бір Алла деп алға қадам басатын қазақ елінде бейбітшіліктің болуы да заңдылық деп

есептеймін. Жұмылып көтерген жүк жеңіл, деген бабаларымыздың бізге қалдырған аманатын келер ұрпаққа табыстау қасиетті міндетіміз. Бүгінгі имамдар форумын «Ислам – бейбітшілік пен келісім діні» деп атаудың да зор мәні бар.

ЖОҒАРЫ БІЛІМДІ ИМАМДАРДЫ ДАЙЫНДАУ УАҚЫТ ТАЛАБЫ

«Нұр-Мүбарак» Египет ислам мәдениеті университетінің проректоры Шамшидин Керім

«Нұр-Мүбарак» ислам мәдениеті университеті - тікелей Қазақстан Республикасы Президентінің қолдаумен елімізде жоғары білімді имамдар, исламтанушылар дайындау мақсатында Египет пен Қазақстан үкіметтерінің арасындағы келісім негізінде ашылған. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы университетімізге арнайы келіп, ұстаздармен, студенттермен жүздескенде болашақ имамдардың білім деңгейі қандай болуы керектігі, оларға қазақ қоғамынан қандай талаптар қойылатындығы туралы өз ойын білдірген болатын.

Президент студенттерге: «Біз тәуелсіздік жылдары ғана мұсылманшылыққа қайта оралдық. Молдалар жетіспегендіктен кейін мешіттерде неше түрлі адамдар істейді, елімізге исламның неше түрлі ағымдары келіп жатады, олармен сөйлесетін, түсіндіретін, нағыз исламды, нағыз Құранды білетін мамандар аз. Сіздер тек ислам дінін біліп қойсаңдар болмайды. Көп білім алуларыңыз керек. Философияны да, тарихты да, мәдениетті де, әдебиетті де білулерің керек. Жай молдалықпен қалып қоймауларың қажет, жассыңдар ғой» – деді.

Одан әрі болашақ имамдарға дін атын жамылып, жазықсыз адамдардың қанын төгетіндерге, қазақы дәстүрлерді тәрк ететіндермен күресу керектігін айтты. Университет 2001 жылы қыркүйек айынан бастап алғашқы шәкірттерді қабылдап, елімізде жоғары деңгейдегі дін мамандарын дайындауға мүмкіндік алдық. Жастардың терең білім алуға деген ынтасын, талап-тілегін өз ата жұртында қанағаттандыруға қол жеткіздік. Осы мүмкіндіктер

бізде тікелей Елбасының, үкіметіміздің қолдауы арқасында туып отыр. Себебі, жастар дінді терең білетін мамандардан тәлім алғысы, әрі дәрістерді Құран Кәрімнің тілі араб тілінде тыңдап, суысындағысы келеді. Біздің университет 14 жылдан бері өзінің осы міндетін атқарып келеді.

Қазақстанда негізінен имамдардың білімін көтеру-ерекше маңызды мәселе. Бұл дініміздің мәртебесін көтерумен қатар, діни жұмыстардың сапасын арттырып, түрлі жат пиғылды ағымдарға тойтарыс беру және ел жастарының шетелге білім іздеп кетушілердің санын азайту мақсатын көздейді. Түлектеріміз Қазақстанның дін саласында, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасында, мешіттерде әртүрлі салаларда жұмыс істеп жүр. Олардың арасында Өкіл имам деңгейіне көтерілгені де аз емес.

Имамдар араб тілдерін жетік біліп, хадистерді өз түпнұсқасында оқып, Құранды жан-жақты тәпсірлеуге қол жеткізе бастады. Олардың бәрі ұзақ уақытты, үлкен машықтануды талап етеді. Біздің студенттер бірінші курстан бастап, араб тілінен дәрісті араб елінен келген ұстаздардан оқиды. Мен басқа сырт елдердің оқу орындарын, соның ішінде діни білім беру ордаларын жиі аралаймын. Діни оқу жүйесіне арналған конференциялар мен басқосуларға көп қатысамын. Солардан түйгенім, біз ТМД аумағында діни білім жүйесін құруда, қалыптастыруда алдыңғы орындамыз деп сеніммен айта аламын.

Имам дайындау–еліміз үшін аса жауапкершілігі


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

17

жоғары іс. Себебі қазіргі имамдардың жұмыс ауқымы жаназа мен намаздан әлдеқайда кең. Олар бүгінде қоғамда өзіндік салмағы бар рухани тұлғаға, ағартушыға айналды. Өйткені мешіттерімізде мыңдаған адам имамдардың сөзін тыңдайды.

Исламтану мамандығын бітірушілер тек діни салада ғана емес, мемлекеттік құрылымдарда түрлі діни сарапшылық, дінмен байланысты қызметтерді атқара алады. Сонымен қатар ғылыми, шығармашылық, баспа, жұмыстарында да исламтанушыларға деген сұраныс артып келе жатыр. Исламтанушыларды дайындау тек санмен ғана емес сапаға да көңіл бөлуді қажет етеді. Осы мақсатта «Нұр-Мүбарак» университеті көбіне медресе түлектерін қысқартылған бағдарламамен алуға көңіл бөлуде. Келешекте кем дегенде 1 жылдық дайындық курстарынан өткен талапкерлерді оқуға қабылдасақ, оң нәтиже береді деген сенімдеміз. «Нұр-Мүбарак» университеті республикада ғана емес ТМД аумағында өзіндік орны бар, бакалавр, магистратура, докторантура, яғни үш сатылы оқу жүйесін жүзеге асырып келе жатқан оқу ордасы. Осы орайда мемлекет тарапынан исламтанушы докторанттар мен магистранттарын дайындауға қолдау мен мемлекеттік тапсырыстарды оң бағалауымыз қажет. Себебі, күні бүгінге дейін біз Қазақстанда жоғары, ғылыми дәрежесі бар білікті ұстаздар мен ғалымдарға аса зәруміз. «Нұр-Мүбарак» университетінің ерекшелігі Египет тарапынан профессор, доктор ұстаздардың тікелей араб тілінде дәріс беруінде. Қазір оқу орнымызда профессор Жуда Абдулғани Басюни бастаған 14 ғылым докторы сабақ береді. Бұл да біздің

Қазақстандық жастардың діни білімге деген рухани сұраныстарын, талап-тілектерін қанағаттандыру жолындағы Үкіметіміздің қолдауы арқылы жүзеге асып отырған жоба деп есептейміз.

Қазақстандағы дін мамандарын дайындауға Қазақстан Республикасы Президенті әкімшілігіне көрсетіп отырған қолдаулары үшін аса риза-шылығымды білдіремін. Исламтану мамандығының еліміздегі мамандықтар жіктеуішіне кіру, мемлекеттік тапсырыстардың бөліне бастауы мешіттердегі жоғары білімді имамдар санының көбеюіне көмегін тигізді.

Бұл бағыттағы жұмыстардың жалғасын табуға сіздің тарабыңыздан әлі де қамқорлық керек. Қазір республика көлеміндегі мешіттерде діни қызмет етушілердің саны 3900. Олардың 11 пайызының ғана арнайы жоғары білімі бар, орта кәсіби медресе түлектерін қосқанда 26 пайызы ғара арнайы білімді мамандар мешіттерде қызмет атқаруда.

Демек, біздің мешіттерімізге әлі 3500-ге тарта жоғары білімді маман қажет. Қазір «Нұр-Мүбарак» университетінде исламтану мамандығында грант пен ақылы бөлімде оқып жатқан бакалаврлар саны аз. Егер елімізде әр жыл сайын 300 жігіт қолына диплом алып, дін қызметіне тағайындалған жағдайда да дәл бүгінгі мешіттерімізді толықтай жоғары білімді мамандармен қамтамасыз етуге ондаған жылдар кетеді екен.

Сол себепті жыл сайын «Нұр-Мүбарак» университетіне бөлінетін исламтанушы бакалавр-ларға бөлінетін гранттар саны азаймау қажет.

18

НОРМАТИВТІК ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕР

Қазақстан РеспубликасыМәдениет және спорт министрі

А. Мұхамедиұлының2014 жылғы 30 желтоқсандағы

№ 162 бұйрығы

Дінтану сараптамасын жүргізу қағидаларын бекіту туралы

«Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 11 қазандағы Заңының 4-бабының 10-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Дінтану сараптамасын жүргізу қағидалары бекітілсін.2. Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Дін істері комитетіне белгіленген

заңнамалық тәртіпте: 1) осы бұйрықты мемлекеттік тіркеуді;2) осы бұйрықты мемлекеттік тіркеуден кейін 10 күнтізбелік күн ішінде мерзімді баспа басылымдарына

және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жолдауды;3) осы бұйрықты ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт

министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.3. Күші жойылды деп танылсын: 1) Қазақстан Республикасы Дін істері агенттігі Төрағасының 2012 жылғы 30 қазандағы № 112 «Дінтану

сараптамасын жүргізетін сарапшыларды іріктеу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу реестрінде № 8116 тіркелген, 2013 жылғы 16 қаңтардағы № 22 (27961) «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған);

2) Қазақстан Республикасы Дін істері агенттігі Төрағасының 2013 жылғы 23 желтоқсандағы № 50 «Дінтану сараптамасын жүргізетін сарапшыларды іріктеу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Дін істері агенттігі Төрағасының 2012 жылғы 30 қазандағы № 112 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу реестрінде № 9103 тіркелген, 2014 жылғы 27 наурыздағы № 59 (28283) «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған).

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Мәдениет және спорт вице-министрі М.А. Әзілхановқа жүктелсін.5. Осы бұйрық оның алғашқы ресми жарияланған күнінен он күнтізбелік күн өткеннен кейін қолданысқа

енгізіледі.

Министр А. Мұхамедиұлы

Қазақстан РеспубликасыМәдениет және спорт министрі

А. Мұхамедиұлының2014 жылғы 30 желтоқсандағы

№ 162 бұйрығымен бекітілген

Дiнтану сараптамасын жүргiзу қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Дiнтану сараптамасын жүргiзу қағидалары дiнтану сараптамасын жүргiзу тәртiбiн айқындайды.2. Дiнтану сараптамасының (бұдан әрі – сараптама) жүргізілуін діни қызмет саласындағы мемлекеттік

реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) қамтамасыз етеді.

2. Дінтану сараптамасын жүргізудің объектілері мен субъектілері3. Сараптама объектілеріне:


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

19

діни бірлестіктердің құрылтай құжаттары; діни мазмұндағы құжаттар (діни бірлестіктердің құрылымын, діни ілімінің негіздерін, діни практикасын

айқындайтын құжаттар, сондай-ақ діни қызметтің нысандары мен әдістерін сипаттайтын құжаттар); діни білім беру бағдарламалары; діни мазмұндағы ақпараттық материалдар мен әдебиет және діни мақсаттағы заттар жатады. 4. «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 11 қазандағы

Заңының 6-бабының 3-тармағына сәйкес дінтану сараптамасын дінтану саласында арнайы білімі бар адамдар, қажет болған жағдайда мемлекеттік органдардың өкілдерін және өзге мамандарды тарта отырып, жүргізеді.

3. Сараптама жүргізудің негіздері5. Сараптама жүргізудің негіздері:1) жеке және (немесе) заңды тұлғалардың уәкілетті органға өтініштері;2) Қазақстан Республикасы ұйымдарының кітапхана қорларына, сондай-ақ уәкілетті органға діни

әдебиеттің, діни мазмұндағы өзге де ақпараттық материалдардың келіп түсуі;3) жеке тұлғалардың миссионер ретінде тіркеу және діни бірлестіктерді тіркеу туралы өтініші;4) жеке өзі пайдалануға арналған материалдарды қоспағанда, діни мазмұндағы ақпараттық

материалдардың әкелінуі;5) уәкілетті орган басшысының бұйрығы болып табылады.

4. Дінтану сараптамасын жүргізу тәртібі6. Сараптамаға:1) объект мазмұнының нақты діни ілімге тиесілігін анықтау, объектінің мазмұнында аксиологиялық

бейтараптықтың сақталуын зерттеу, сондай-ақ діни көзқарастар мен діни тәжірибесінің ілімді ұстанушыларға және қоғамның өзге мүшелеріне негативті ықпал ету мүмкіндігіне баға беру;

2) уәкілетті орган тарапынан қойылған сұрақтарды ескере отырып, сараптама объектілерін қарастыру. Діни бірлестіктердің құрылтай құжаттарын қарастыру барысында діни бірлестіктердің қызметін, оның ішінде оның іс жүзіндегі қызметінің нысандары мен әдістерін зерделеу жүргізіледі;

3) сараптама объектісінде Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңнамасының нормаларына қайшылықтардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасы азаматтарының құқықтары мен бостандықтарын бұзылуын зерделеу.

7. Сараптаманы жүргізу үшін уәкілетті органның кеңсесіне мынадай құжаттар ұсынылады:1) осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес нысан бойынша өтініш;2) жеке тұлғалар үшiн – жеке басын куәландыратын құжаттың көшiрмесi немесе заңды тұлғалар үшiн

салыстырып тексеру мақсатында құжаттардың түпнұсқасын міндетті түрде ұсына отырып – діни бірлестікті мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәліктің* немесе анықтаманың көшiрмесi;

Ескертпе:* «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2012 жылғы 24 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңы қолданысқа енгізілгенге дейін берілген заңды тұлғаны (филиалды, өкілдікті) мемлекеттік (есептік) тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәлік заңды тұлға өз қызметін тоқтатқанға дейін жарамды болып табылады;

3) сараптама объектісінің Қазақстан Республикасы ұйымдарының кітапхана қорларына түскенін растайтын құжаттың көшірмесі не миссионерлерді немесе діни бірлестікті тіркеу үшін берілген өтініштің көшірмесі, не Қазақстан Республикасының аумағына әкелінгенін растайтын құжаттың көшірмесі;

4) сараптама объектілері. Ұсынылған материал шет тілінде болған жағдайда, оның мемлекеттік не орыс тілдеріндегі нотариалды куәландырылған теңтүпнұсқалы аудармасы беріледі. Объект жинақталған, ақаусыз және зақымдалмаған күйде ұсынылады.

8. Сараптама осы Қағидалардың 7-тармағында көрсетілген құжаттар ұсынылған күннен бастап отыз күнтізбелік күн ішінде жүргізіледі.

9. Уәкілетті орган сарапшыны (сарапшыларды) тағайындайды. Мемлекеттік органдардың өкілдері және басқа мамандар тартылған жағдайда, сондай-ақ үш сарапшыдан артық тағайындалған кезде уәкілетті орган сарапшылар тобын құрады.

10. Уәкілетті орган сарапшыға (сарапшыларға) объект бойынша сараптама жүргізу үшін сұрақтар тізбесін ұсынады.

11. Сарапшыда (сарапшыларда) қолда бар объект бойынша материалдар толық болмаған жағдайда уәкiлеттi орган мүдделi дiни бiрлестiктерге, Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдарына, ұйымдар мен қоғамдық бiрлестiктерге, халықаралық ұйымдарға (Қазақстан Республикасы Сыртқы iстер министрлiгi арқылы) сұрау салулар жiберу арқылы қосымша материалдар мен ақпараттар алуға жәрдем көрсетедi.

20

12. Сараптама жүргізу барысында сарапшы (сарапшылар, сарапшылар тобының мүшелері):1) дәлелдi, ғылыми негізді, объективті және толық сараптама қорытындысын дайындайды;2) сараптама жүргiзу үшiн ұсынылған сараптама объектісі, материалдар мен ақпараттар туралы

мәлiметтердi жария етпейдi, сондай-ақ оларға жария баға беруден тартынады. 13. Сараптама нәтижелері бойынша ұсыныстық сипаттағы сараптама қорытындысы дайындалады. Сараптама қорытындысында:1) сараптаманы жүргізген тұлға (тұлғалар); 2) сарапшының (сарапшылардың) құзіреттілігін көрсететін деректер: мамандығы, ғылыми дәрежесі (бар

болған жағдайда);3) сараптама объектісінің діни қатыстылығы; 4) сараптама объектісінің толық атауы;5) сараптама объектісінің шығыс деректері көрсетіледі. Егер сараптама объектісі діни мазмұндағы

ақпараттық материал немесе діни әдебиет болған жағдайда – авторы, баспасы, шыққан жылы, беттер саны, объекті жазылған тіл, егер сараптама нысаны заңды тұлғаның (діни бірлестіктің) құрылтай құжаттары болған жағдайда – заңды мекен-жайы, құрылтай құжатының қабылданған уақыты, беттер саны, объекті жазылған тіл, егер сараптама объектісі діни оқу орындарының рухани (діни) білім беру бағдарламалары болған жағдайда объектінің беттер саны, объекті жазылған тіл көрсетіледі;

6) уәкілетті орган қойған сұрақтарға дәлелдi, ғылыми негізді, объективті және толық жауаптар; 7) сараптама объектісінің Қазақстан Республикасының аумағында пайдалануға және таратылуға

ұсынылатыны немесе ұсынылмайтыны көрсетілетін сарапшының тұжырымы көрсетіледі. 14. Сараптама қорытындысына сарапшы (сарапшылар, сарапшылар тобының мүшелері) қол қояды.15. Осы Қағидалардың 8-тармағында көрсетілген мерзімде уәкілетті орган сараптама қорытындысы

туралы хат жолдайды. 16. Оң сараптама қорытындысын алған сараптама нәтижелері уәкілетті органның ресми сайтында

жарияланады. 17. Сараптаманы жүргiзудi қаржыландыру Қазақстан Республикасының бюджеттік заңнамасына сәйкес

жүзеге асырылады.

Дінтану сараптамасын жүргізуқағидаларына қосымша

өтініш нысаныҚазақстан Республикасы

Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы__________________________________

(тегі, аты, әкесінің аты) Өтініш беруші

___________________________________________________________________________________________________

(жеке тұлғалар үшін тегі, аты, әкесініңаты (бар болса) мекенжайы мен телефоны. Заңды тұлғалар үшін

почталық мекенжайы мен телефоны)ӨТІНІШ

Сізден төмендегі діни материалдарға дінтану сараптамасын жүргізуді сұраймын: ___________________________(авторы (және/немесе аудармашы, құрастырушы), басылым деректері (қала, баспасы, шыққан жылы, бет

саны) сараптама нысанының атауын көрсете отырып тізбелеу)Дінтану сараптамасын жүргізу __________________________________________________________________________

байланысты(себебі көрсетіледі, бұл ретте ұйымның кітапхана қорына түскен жағдайда ұйымның атауы мен түскен

күнін көрсету қажет, миссионерлерді немесе діни бірлестікті тіркеуге өтініш берілген жағдайда, қабылданған күнін және мұндай өтінішті қабылдаған органды Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген жағдайда – әкеліну күнін көрсету қажет)

Өтініш берушінің қолы, күні,мөр (заңды тұлғалар үшін)


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

21

Қазақстан РеспубликасыМәдениет және спорт министрлігі

Дін істері комитетінің төрағасы Ғ. Шойкиннің

2014 жылғы 31 желтоқсандағы№ 17 бұйрығы

Діни саласындағы әкімшілік деректерді жинауға арналғаннысандарды бекіту туралы

«Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 11 қазандағы Заңы 4-бабының 2)-тармақшасы, «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 16-бабының 3-тармағының 2)-тармақшасына және Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2014 жылғы 7 қазандағы № 30 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитеті ережесінің 15-тармағының 11)-тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған әкімшілік деректерді жинауға арналған нысандар бекітілсін:1) осы бұйрықтың 1-қосымшасына сәйкес діни бірлестіктердің, олардың филиалдарының, ғибадат

ғимараттары мен миссионерлердің саны туралы мәліметтер;2) осы бұйрықтың 2-қосымшасына сәйкес діни бірлестіктер және олардың филиалдарымен пайдаланатын

ғибадаттар (ғимараттар) және басқа үй-жайлар туралы мәліметтер;3) осы бұйрықтың 3-қосымшасына сәйкес миссионерлер туралы мәліметтер;4) осы бұйрықтың 4-қосымшасына сәйкес діни әдебиетті және діни мазмұндағы өзге де ақпараттық

материалдарды, діни мақсаттағы заттарды тарату үшін арнайы стационарлық үй-жайлар туралы мәліметтер;5) осы бұйрықтың 5-қосымшасына сәйкес рухани (діни) білім беру ұйымдар туралы мәліметтер;6) осы бұйрықтың 6-қосымшасына сәйкес ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде діни іс-

шаралар өткізуге арналған үй-жайлар туралы мәліметтер;7) осы бұйрықтың 7-қосымшасына сәйкес діни қызмет саласындағы заңнама әкімшілік құқық бұзушылық

туралы мәліметтер.2. Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Дін істері комитеті заңнамада белгіленген

тәртіппен:1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелуінен кейін он күнтізбелік күннің ішінде бұқаралық ақпарат

құралдарында және «Әділет» құқықтық-ақпараттық жүйесінде ресми жариялануға жолдауын;3) осы бұйрықтың ресми жарияланған кейін Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің

интернет-ресурсында орналасуын қамтамасыз етсін;4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің барлық

құрылымдық бөлімшелеріне және облыстардың, Астана және Алматы қалалары әкімдіктерінің дін істері басқармаларының назарына жеткізуді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуына бақылауды Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Дін істері комитеті Төрағасының орынбасары Б.К. Кулекеевке жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Төраға Ғ. Шойкин

«КЕЛІСІЛДІ»Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігіСтатистика комитетінің Төрағасы__________ Ә. Смайылов2014 жылғы 31 желтоқсан

22

Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы

Мәд

ение

т ж

әне

спор

т м

инис

трлі

гіД

ін іс

тері

ком

итет

і Төр

ағас

ыны

ң20

14 ж

ылғ

ы 3

1 ж

елто

қсан

дағы

№ 1

7 бұ

йры

ғына

1-қо

сым

ша

ныса

н

Дін

и бі

рлес

тікт

ерді

ң, о

лард

ың

фил

иалд

ары

ның,

ғиба

дат

ғим

арат

тары

мен

мис

сион

ерле

рдің

сан

ы т

урал

ы м

әлім

етте

р__

____

____

____

____

____

____

____

____

сәйк

ес

___

тоқс

ан 2

01__

_жы

л

Есеп

тілі

к ке

зеңі

20

___

жы

лғы

___

____

____

____

_

(т

оқса

н)И

ндек

с: 1

-дбо

фғ

Жиі

лігі:

тоқ

сан

сайы

н, ж

ылд

ың

басы

нан

баст

ап ө

суін

е сә

йкес

Ұсы

ныла

ды: о

блы

стар

дың,

Аст

ана

жән

е А

лмат

ы қ

алал

ары

әкі

мді

ктер

інің

дін

істе

рі б

асқа

рмал

ары

Ны

сан

қайд

а ұс

ыны

лады

: Қаз

ақст

ан Р

еспу

блик

асы

Мәд

ение

т ж

әне

спор

т м

инис

трлі

гінің

Дін

істе

рі к

омит

еті

Ұсы

нылу

мер

зім

і -то

қсан

сай

ын

есеп

тік

кезе

ңнен

кей

інгі

5-кү

ніне


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

23

Діни бірлестіктердің, олардың филиалдарының, ғибадат ғимараттары мен миссионерлердің саны туралы мәліметтер

__________________________________сәйкес______тоқсан____жыл

№пп

Діни ұстанымы көрсетілген діни бірлестік атауы

Діни субъек-тілердің саны Миссионерлердің саны

Діни субъектілердіңғибадат үйлерінің (ғимараттарының)

және үй-жайларының ғимараттарынан саны

Ғибадат үйлерінен (ғимаратта-рынан) тыс жерлерде

діни іс-шаралар өткізуге арналған үй-жайлардың саны

барл

ығы

діни

бір

лест

іктер

фили

алда

р ме

н ө

кілді

ктер

барл

ығы

шет

елді

ктер

Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сыаз

амат

тары

азам

атты

ғы

жоқ

тұлғ

алар

барл

ығы

менш

ігінд

е

жал

ға а

лынғ

ан

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

1 Ислам

2 Православие

3 Католик

4 Евангелия-Лютерандық шіркеу

5 Евангелиялық христиан-баптистер Шіркеуінің Одағы

6 Меннониттер

7 Методистік шіркеу

8 Елуіншілер шіркеуі

9 Пресвитериандық шіркеу

10 Жетінші күн адвентистері

11 Жаңа апостолдық шіркеу

12 Ехоба Куәгерлері

13 Буддистік

14 Иудейлік

15 Кришна Санасы Қоғамы

16 Бахай Қауымы

17 Соңғы күн әулие Иисус Христос шіркеуі (мормондар)

18 Бірігу шіркеуі (Мунниттер)

24

________________________________________________________________________________________________________________________________Орындаушының лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда), қолы, байланыс телефоны

___________________________________________________________________________________________________________________________________ облыс (қала) әкімдігінің дін істері басқармасының басшысының тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда), қолы

Мөр орны

Әкімшілік деректерді жинауға арналғаннысандарды толтыру бойынша түсініктеме

«Діни бірлестіктердің, олардың филиалдарының ғибадат ғимараттары мен миссионерлердің саны туралы мәліметтер»

_______________ сәйкес ____ тоқсан______жыл(облыс, қала)

1. Осы түсініктеме «Діни бірлестіктердің, олардың филиалдарының, ғибадат ғимараттары мен миссионерлердің саны туралы мәліметтер» нысанын (бұдан әрі – Нысан) толтыру бойынша бірыңғай талаптарды анықтайды.

2. Нысан облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының дін істері басқармаларымен толтырылады (әрі қарай – басқарма) және Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетіне ұсынылады.

3. Есеп нысаны орындаушы және басқарманың басшысы, немесе оның міндетін атқарушы тұлғамен тегін және аты- жөнін, сондай-ақ толтыру күнін көрсете отырып қолы қойылады.

4. Есептер тоқсан сайын есептік кезеңнен кейінгі 5-і күніне ұсынылады.5. Есеп мемлекеттік және орыс тілдерінде толтырылады.6. Нысан келесі түрде толтырылады:1–бағанда діни бірлестіктердің және олардың филиалдарының, ғибадат ғимараттары мен миссионерлердің

саны туралы мәліметтер рет-ретімен нөмірлеуі көрсетіледі;2–бағанда діни ұстанымы көрсетілген діни бірлестіктер атауы көрсетіледі;3–бағанда діни субъектілердің жалпы саны көрсетіледі;4–бағанда діни бірлестіктердің саны көрсетіледі;5–бағанда филиалдардың және өкілдіктердің саны көрсетіледі;6–бағанда жалпы миссионерлердің саны көрсетіледі;7–бағанда шетелдік миссионерлердің саны көрсетіледі;8–бағанда Қазақстан Республикасы азаматтары миссионерлердің саны көрсетіледі;9–бағанда азаматтығы жоқ миссионерлердің саны көрсетіледі;10–бағанда жалпы діни субъектілердің ғибадат үйлерінің (ғимаратарының) және үй-жайларының саны

көрсетіледі;11–бағанда діни субъектілердің меншігінде ғибадат үйлерінің (ғимаратарының) және үй-жайларының

саны көрсетіледі;12–бағанда діни субъектілердің жалға алынған ғибадат үйлерінің (ғимаратарының) және үй-жайларының

саны көрсетіледі;13–бағанда ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде діни іс-шаралар өткізуге арналған

үй-жайлардың жалпы саны көрсетіледі.


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

25

Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сыМ

әден

иет

жән

е сп

орт

мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

еті Т

өрағ

асы

ның

2014

жы

лғы

31

жел

тоқс

анда

ғы№

17

бұйр

ығы

на2-

қосы

мш

аны

сан

Дін

и бі

рлес

тікт

ер ж

әне

олар

дың

фил

иалд

ары

мен

пай

дала

наты

н ғи

бада

ттар

(ғим

арат

тар)

ж

әне

басқ

а үй

-жай

лар

тура

лы м

әлім

етте

р__

____

____

____

____

____

__сә

йкес

____

___т

оқса

н 20

1___

_ ж

ыл

Есеп

тілі

к ке

зеңі

20

___

жы

лғы

___

____

____

__

(то

қсан

)И

ндек

с: 2

-дбф

пғ

Жиі

лігі:

тоқ

сан

сайы

н, ж

ылд

ың

басы

нан

баст

ап ө

суін

е сә

йкес

Ұсы

ныла

ды: о

блы

стар

дың,

Аст

ана

жән

е А

лмат

ы қ

алал

ары

әкі

мді

ктер

інің

дін

істе

рі б

асқа

рмал

ары

Ны

сан

қайд

а ұс

ыны

лады

: Қаз

ақст

ан Р

еспу

блик

асы

Мәд

ение

т ж

әне

спор

т м

инис

трлі

гінің

Дін

істе

рі к

омит

еті

Ұсы

нылу

мер

зім

і – т

оқса

н са

йын

есеп

тік

кезе

ңнен

кей

інгі

5-кү

ніне

26

Діни бірлестіктер және олардың филиалдарымен пайдаланатын ғибадаттар (ғимараттар) және басқа үй-жайлар туралы мәліметтер

________________________________сәйкес__________тоқсан_______жыл

№пп

Діни бірлестіктердің ұстанатын дінін көрсеткен атауы

Ғибадаттар (ғимараттар) және басқа үй-жайлар туралы мәліметтер

Мекен-жайыӘАБЖ

бойынша облыс, қала коды

Тіркелген күні және кадастрлық номері

Жер учаскесінің мәліметтері

Ғимараттың, үй-жайдың

сыйымдылығы

1 2 3 4 5 6 7

1 Ислам


3 Католик











14 Иудейлік






Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

27

________________________________________________________________________________________________________________________________Орындаушының лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда), қолы, байланыс телефоны ___________________________________________________________________________________________________________________________________ облыс (қала) әкімдігінің дін істері басқармасының басшысының тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда), қолы

Мөр орны

Әкімшілік деректерді жинауға арналғаннысандарды толтыру бойынша түсініктеме

«Діни бірлестіктер және олардың филиалдарымен пайдаланатын ғибадаттар (ғимараттар) және басқа үй-жайлар туралы мәліметтер»

_______________сәйкес _____тоқсан______жыл(облыс, қала)

1. Осы түсініктеме «Діни бірлестіктер және олардың филиалдарымен пайдаланатын ғибадаттар (ғимараттар) және басқа үй-жайлар туралы мәліметтер» нысанын (бұдан әрі – Нысан) толтыру бойынша бірыңғай талаптарды анықтайды.


3. Есеп нысаны орындаушы және басқарманың басшысы, немесе оның міндетін атқарушы тұлғамен тегін және аты-жөнін, сондай-ақ толтыру күнін көрсете отырып қолы қойылады.

4. Есептер тоқсан сайын есептік кезеңнен кейінгі 5-і күніне ұсынылады.5. Есеп мемлекеттік және орыс тілдерінде толтырылады.6. Нысан келесі түрде толтырылады:1–бағанда діни бірлестіктердің және олардың филиалдарымен пайдаланатын ғибадаттар (ғимараттар)

және басқа үй-жайлар рет-ретімен нөмірлеуі көрсетіледі;2–бағанда діни ұстанымы көрсетілген діни бірлестіктердің атауы көрсетіледі;3–бағанда ғибадаттар (ғимараттар) және басқа үй-жайлардың мекен-жайы көрсетіледі;4–бағанда Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің ресми

интернет-ресурсында орналастырылған Әкiмшiлiк-аумақтық бiрлестiктердiң жiктеуiшi (ӘАБЖ) бойынша облыс, қала коды көрсетіледі;

5–бағанда ғибадаттар (ғимараттар) және басқа үй-жайлардың тіркелген күні және кадастрлық нөмірі көрсетіледі;

6–бағанда жылжымайтын мүлік объектісіне құқығы туралы мәліметтер көрсетіледі: ғибадаттар (ғимараттар) және үй-жайларды жеке меншік немесе пайдалану құқығы (жалға алу, қосалқы жалға алу, өтеусіз пайдалану) көрсетіледі;

7–бағанда жер учаскесінің мәліметтері көрсетіледі: ғибадаттар (ғимараттар) және басқа үй-жайлардың меншік иесі туралы мәліметтер (тегі, аты, әкесінің аты, заңды тұлғаның атауы, алаңы және нысаналы мақсаты) көрсетіледі;

8–бағанда ғибадаттар (ғимараттар) және басқа үй-жайлардың адамдар саны бойынша сыйымдылығы көрсетіледі.

28

Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сыМ

әден

иет

жән

е сп

орт

мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

еті Т

өрағ

асы

ның

2014

жы

лғы

31

жел

тоқс

анда

ғы№

17

бұйр

ығы

на3-

қосы

мш

аны

сан

Мис

сион

ерле

р ту

ралы

мәл

імет

тер

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

сәйк

ес _

____

__то

қсан

201

____

жы

л

Есеп

тілі

к ке

зеңі

20

___

жы

лғы

___

____

____

__

(тоқ

сан)

Инд

екс:

3-м

тм

Жиі

лігі:

тоқ

сан

сайы

н, ж

ылд

ың

басы

нан

баст

ап ө

суін

е сә

йкес

Ұсы

ныла

ды: о

блы

стар

дың,

Аст

ана

жән

е А

лмат

ы қ

алал

ары

әкі

мді

ктер

інің

дін

істе

рі б

асқа

рмал

ары

Ны

сан

қайд

а ұс

ыны

лады

: Қаз

ақст

ан Р

еспу

блик

асы

Мәд

ение

т ж

әне

спор

т м

инис

трлі

гінің

Дін

істе

рі к

омит

еті

Ұсы

нылу

мер

зім

і – т

оқса

н са

йын

есеп

тік

кезе

ңнен

кей

інгі

5-кү

ніне


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

29

Миссионерлер туралы мәліметтер__________________________________сәйкес

__________________тоқсан_______жыл

№Миссионерді шақырған діни

бірлестіктердің ұстанатын дінін көрсеткен атауы

Миссионер туралы мәліметтерКуәліктің берілуі туралы мәліметтер

Саны

шағ

ымд

ар с

аны

тегі,

аты

, әке

сінің

аты

, ту

ылғ

ан к

үні,

ұлты

азам

атты

ғы ж

әне

келг

ен

мемл

екет

і

әлем

дегі

елде

рдің

сы

ныпт

амас

ы б

ойы

нша

елді

ң ко

ды

тірке

у ту

ралы

мәлі

метт

ер

қайт

а тір

кеу

тура

лы

мәлі

метт

ер

аума

қтағ

ы б

олат

ын

оры

ны, Ә

АБЖ

бой

ынш

а об

лыс,

қал

а ко

ды

түск

ен ө

тініш

тер

бері

лген

куә

лікт

ер

куәл

ік бе

рген

нен

бас

тарт

у

куәл

ік бе

руде

гі ке

шігу

ж

әне

бас

тарт

у ж

әне

оны

ң се

бепт

ері

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

1 Ислам


3 Католик











14 Иудейлік





30



Мөр орны

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысандарды толтыру бойынша түсініктеме

«Миссионерлер туралы мәліметтер»_______________сәйкес_____тоқсан____жыл(облыс, қала коды)

1. Осы түсініктеме «Миссионерлер туралы мәліметтер» нысанын (бұдан әрі – Нысан) толтыру бойынша бірыңғай талаптарды анықтайды.


3. Есеп нысаны орындаушы және басқарманың басшысы, немесе оның міндетін атқарушы тұлғамен тегін және аты-жөнін, сондай-ақ толтыру күнін көрсете отырып қолы қойылады.

4. Есептер тоқсан сайын есептік кезеңнен кейінгі 5-і күніне ұсынылады.5. Есеп мемлекеттік және орыс тілдерінде толтырылады.6. Нысан келесі түрде толтырылады:1–бағанда миссинерлер туралы мәліметтің рет-ретімен нөмірлеуі көрсетіледі;2–бағанда миссионерді шақырған діни бірлестіктердің ұстанатын дінін көрсеткен атауы көрсетіледі;3–бағанда миссионердің тегі, аты, әкесінің аты, (зайырлы, рухани) туылған күні, ұлты көрсетіледі;4–бағанда миссионердің азаматтығы және келген мемлекеті көрсетіледі;5–бағанда Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің ресми

интернет-ресурсында орналастырылған әлемдегі елдердің сыныптамасы бойынша елдің коды көрсетіледі;6–бағанда миссионерді тіркеу туралы мәліметтер (миссионерді тіркеу туралы куәлік берудің бланк нөмірі

және күні, миссионерді тіркеу туралы куәліктің қолданылу мерзімінің аяқталуы) көрсетіледі;7–бағанда миссионерді қайта тіркеу туралы мәліметтер (миссионерді қайта тіркеу туралы куәлік берудің

бланк нөмірі және күні, миссионерді қайта тіркеу туралы куәліктің қолданылу мерзімінің аяқталуы) көрсетіледі;

8–бағанда миссионердің аумақтағы болатын орыны және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің ресми интернет-ресурсында орналастырылған Әкiмшiлiк-аумақтық бiрлестiктердiң жiктеуiшi (ӘАБЖ) бойынша облыс, қала коды көрсетіледі;

9–бағанда миссионерді тіркеуге (қайта тіркеуге) түскен өтініштер саны көрсетіледі;10–бағанда миссионерді тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәліктердің берілген саны көрсетіледі;11–бағанда миссионерді тіркеуге (қайта тіркеуге) бас тарту саны көрсетіледі;12–бағанда куәлік берудегі кешігу және бас тарту және оның миссионерді тіркеуге (қайта тіркеуге) бас

тарту себептері саны көрсетіледі;13–бағанда өтініш берушіден (түскен) шағымдар саны көрсетіледі.


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

31

Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сыМ

әден

иет

жән

е сп

орт

мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

еті Т

өрағ

асы

ның

2014

жы

лғы

31

жел

тоқс

анда

ғы№

17

бұйр

ығы

на4-

қосы

мш

аны

сан

Дін

и әд

ебие

тті ж

әне

діни

маз

мұн

дағы

өзг

е де

ақп

арат

тық

мат

ериа

лдар

ды,

діни

мақ

сатт

ағы

зат

тард

ы т

арат

у үш

ін а

рнай

ы с

таци

онар

лық

үй-ж

айла

р ту

ралы

мәл

імет

тер

____

____

____

____

____

____

____

____

__сә

йкес

____

тоқс

ан 2

01__

__ж

ыл

Есеп

тілі

к ке

зеңі

20

___

жы

лғы

___

____

____

__

(то

қсан

)И

ндек

с: 4

-дәд

м

Жиі

лігі:

тоқ

сан

сайы

н, ж

ылд

ың

басы

нан

баст

ап ө

суін

е сә

йкес

Ұсы

ныла

ды: о

блы

стар

дың,

Аст

ана

жән

е А

лмат

ы қ

алал

ары

әкі

мді

ктер

інің

дін

істе

рі б

асқа

рмал

ары

Ны

сан

қайд

а ұс

ыны

лады

: Қаз

ақст

ан Р

еспу

блик

асы

Мәд

ение

т ж

әне

спор

т м

инис

трлі

гінің

Дін

істе

рі к

омит

еті

Ұсы

нылу

мер

зім

і – т

оқса

н са

йын

есеп

тік

кезе

ңнен

кей

інгі

5-кү

ніне

32

Діни әдебиетті және діни мазмұндағы өзге де ақпараттық материалдарды, діни мақсаттағы заттарды тарату үшін арнайы стационарлық үй-жайлар туралы мәліметтер

__________________________________сәйкес _________тоқсан_______жыл

№ п/п

Үй-жайлардың орналасты-

рылуын бекіту туралы шешімнің

номері және шешімнің беріл-

ген күні

Мекен-жайы және орна-ласқан жері

ӘАБЖбойынша об-лыс, қала коды

Меншік иесі туралы мәлімет

Стационарлық үй-жайдың

атауы

Діни әдебиет-тер, матери-алдар және заттардың

атауы

Діни сараптамадан өткен әдебиеттер, материалдар, заттардың саны туралы

мәліметтер

сараптаманың оң қорытынды

алғандары

сараптамадан өтпегендері

1 2 3 4 5 6 7 8 9



Мөр орны

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысандарды толтыру бойынша түсініктеме

«Діни әдебиетті және діни мазмұндағы өзге де ақпараттық материалдарды, діни мақсаттағы заттарды тарату үшін арнайы

тұрақты үй-жайлар туралы мәліметтер»_____________ сәйкес ____ тоқсан______жыл

1. Осы түсініктеме «Діни әдебиетті және діни мазмұндағы өзге де ақпараттық материалдарды, діни мақсаттағы заттарды тарату үшін арнайы тұрақты үй-жайлар туралы мәліметтер» нысанын (бұдан әрі – Нысан) толтыру бойынша бірыңғай талаптарды анықтайды.


3. Есеп нысаны орындаушы және басқарманың басшысы, немесе оның міндетін атқарушы тұлғамен тегін және аты- жөнін, сондай-ақ толтыру күнін көрсете отырып қолы қойылады.

4. Есептер тоқсан сайын есептік кезеңнен кейінгі 5-і күніне ұсынылады.5. Есеп мемлекеттік және орыс тілдерінде толтырылады.6. Нысан келесі түрде толтырылады:1–бағанда діни әдебиетті және діни мазмұндағы өзге де ақпараттық материалдарды, діни мақсаттағы

заттарды тарату үшін арнайы тұрақты үй-жайлар туралы мәліметтер рет-ретімен нөмірлеуі;2–бағанда діни әдебиетті және діни мазмұндағы өзге де ақпараттық материалдарды, діни мақсаттағы

заттарды тарату үшін үй-жайлардың орналастырылуын бекіту туралы шешімнің нөмірі және шешімнің берілген күні көрсетіледі;

3–бағанда діни әдебиетті және діни мазмұндағы өзге де ақпараттық материалдарды, діни мақсаттағы


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

33

заттарды тарату үшін арнайы тұрақты үй-жайлар орналасқан мекен жайы көрсетіледі; осы (көрсетілген) үй-жай орналасқан жылжымайтын объектінің атауы көрсетіледі;

4–бағанда Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің ресми интернет-ресурсында орналастырылған Әкiмшiлiк-аумақтық бiрлестiктердiң жiктеуiшi (ӘАБЖ) бойынша облыс, қала коды көрсетіледі;

5–бағанда діни әдебиетті және діни мазмұндағы өзге де ақпараттық материалдарды, діни мақсаттағы заттарды тарату үшін үй-жайлардың меншік иесі туралы мәлімет көрсетіледі (тегі, аты, әкесінің аты);

6–бағанда стационарлық үй-жайдың атауы көрсетіледі;7–бағанда үй-жайларда сатылатын діни әдебиетті және діни мазмұндағы өзге де ақпараттық материалдар

және діни мақсаттағы заттардың атауы көрсетіледі;8–бағанда діни сараптаманың оң қорытындысын алған әдебиеттер, материалдар және діни мақсаттағы

заттардың саны туралы мәліметтер көрсетіледі;9–бағанда діни сараптамадан өтпеген әдебиеттер, материалдар және діни мақсаттағы заттардың саны

туралы мәліметтер көрсетіледі.

(жалғасы журналдың келесі нөмірінде)

34

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ ДІН ІСТЕРІ КОМИТЕТІ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ МЕН ҒЫЛЫМИ-САРАПШЫЛАР

ҚАУЫМДАСТЫҒЫ ӨКІЛДЕРІНІҢ ЖАРИЯЛАНЫМДАРЫ

Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы Ғалым Шойкин

ДІНДІ ҚАРАҚШЫЛАРМЕН ЖӘНЕ СОДЫРЛАРМЕН БАЙЛАНЫСТЫРУҒА БОЛМАЙДЫ

Соңғы кездері әлемдік және отандық баспасөзде «діни экстремизм», «исламист», «лаңкестік», «ислам содырлары» ұғымы жиі қолданылуда. Террорлық оқиғаны міндетті түрде діннің немесе ұлттың өкілімен тікелей байланыстырып жариялауды өзіміз де әдетке айналдырдық. Мемлекет басшысының өзі осындай ақпараттық шабуылдың салдарынан исламофобия туындап жатқанын ескертті.

Қазіргі таңда келеңсіз оқиғалардың себебін неге бейбіт діннен іздейміз? Саяси күштер мұны қалай пайдалануда? Ақпараттық жауапкершілікті қайтсек арттырамыз? Біздің осы және өзге де сауалдарымызға ҚР Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы Ғалым Шойкин жауап береді.

– Ғалым Нұрмағамбетұлы, жасыратыны жоқ, ақпараттық жаһандану заманында дін туралы түсінікке жеңіл қарайтын болдық. Оқиғаны жариялау барысында сөздің түп-төркініне аса мән бермейміз. Дінде экстремизм болмайтынын білсек те, «діни экстремизм» дегенді жиі қолданамыз. Бұл ақпараттық жауапкершіліктің азайғанын білдірмей ме?

– Өкінішке қарай, бұл мәселе дін тақырыбын қозғайтын көптеген шетелдік және отандық бұқаралық ақпарат құралдарына тән. Мәселен, Сирия мен Мысырда болып жатқан оқиғаларды, сонымен қатар қазіргі замандағы ислам мен мұсылманды сипаттау барысында сөздің төркініне, мән-мағынасына назар аудармай, жеке редакциялық лексиканы пайдаланады. Нәтижесінде БАҚ-тағы ақпарат тарату жауапкершілігі мен сапасы барған

сайын кері кетуде.Тіпті, «исламизм», «исламист», «жиһадшы»,

«ислам экстремисті», «ислам террористі», «ислам содырлары» деген сөздер қоғам қайраткерлері мен журналистердің, тіпті қатардағы оқырманның сөздік қорына терең бойлап кеткен.

– Олай болса ислам мен терроризмді қатар қолдануға тыйым салу керек шығар...

– Тыйым салу мүмкін емес, бірақ ұсынылған дұрыс болар. Жуырда көршілес Ресейдің парламент мүшелері жоғарыда айтқан сөздер мен сөйлемдерді БАҚ-та пайдалануды доғару керек деген орынды ұсыныс жасаған болатын. Бұл ретте Ш. Сералиев деген азамат: «Мұндай көзқарас адам санасында «Ислам мен терроризм – бір» деген сыңаржақ ой қалыптастырады. Мұсылмандардың барлығы автоматты түрде қарақшылардың, жан алғыштың, террористің қатарына жатқызылады», - деген дұрыс пікірін білдірген болатын. Оның ұсынысын Мемлекеттік Дума ақпараттық саясат комитетінің мүшелері қолдап, «Известия» газеті бұл туралы ақпарат таратқан еді.

Ал АҚШ Президенті Барак Обама болса, Францияда болған террорлық әрекеттерден соң, Париж қасіретіне қатысты өз мемлекетінің ұстанымын білдіре отырып, оны басқаша сипаттау қажеттігін айтты. «Charlie Hebdo» редакциясында болған террористік әрекетті айыптау барысында Б. Обама мен АҚШ мемлекеттік хатшысы Дж. Керри, жиһадшылық, исламизм және радикалды ислам жайында бірде бір сөз айтпай, «терроризм» және «экстремизм» түсініктерімен ғана шектелді.


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

35

– Бұдан Ресей мен АҚШ-тың ұстанымын қалай түсіндіруге болады?

Ал біз жоғарыда аталған «исламизм», «жиһадшылық», «радикалды исламист» және т.б. сөздер мен сөз тіркестерін қолдану, арқылы олардың іс-әрекеттерін бейбіт дінмен байланыстырамыз.

CNN тілшісі Обамадан осы сөздерден неліктен қашқақтайтынын сұрағанда, АҚШ Президенті: «Ешқайсысы осы мәселелердің түп тамыры мұсылман қоғамдастықтарынан басталатынын жоққа шығармайды. Алайда мұсылмандардың басым көпшілігі аталмыш идеологияға қарсы екенін де ескеруіміз қажет», - деген болатын.

Қазір көптеген батыстық және батыстық емес журналистер мен блогерлер ислам мен қанаушылықты, террорды және жаппай адам өлтіру әрекеттерін ұштастыру үшін белгілі бір қалыпты пайдаланады.

– Сонда, олардың пайдаланатын сөздері мен түсініктері кімге пайдалы? Шын мәнінде «исламист» деген кім?

– Бұл сөзді еркін түсіндіретін болсақ, онда «исламист» жауынгер мұсылман деген мағына береді. Ал Useful English Dictionary немесе Принстон университетінің сөздігіндегі «исламист» - ислами білім-ғылымды меңгерген ғалым немесе қарапайым діндар мұсылман. Яғни, ислам жайында көп білетін, шариғат тәртібімен өмір сүруді қалайтын діншіл адамды білдіреді.

– «Әл-Каида» немесе Сирияда, не болмаса дүниенің басқа бөлігін шарлап жүрген, таңдап-талғамай, оңды-солды адам өлтіріп жүрген «ИГИШ-ті» исламист деп айтуға бола ма?!

– Әрине, жоқ. Мұндай адам – ең алдымен, қылмыскер, террористік ұйым мүшесі. Бұрын мұсылманшылықты ұстанып, секта немесе террористік ұйымға тартылған, діни сөздерді пайдаланып, исламның бұзылған, бұрмаланған талдамасы арқылы өз әрекеттерін жасыруға тырысқан адам.

Егер қарақшы топтың мүшелері, ислам дініне еш қатысы болмаса да, өздерін «Ислам мемлекеті» деп жарияласа, ислам мемлекеті деген түсінікті бұрмалап, оны БАҚ-та солай атау керек пе? Әрине,

тағы да жоқ деп ойлаймын.

-Демек, қарақшы топ мүшелері исламға қатысы болмай-ақ, өздерін «Ислам мемлекеті» деп атаса, оны БАҚ-та дәл солай жарияласа, бұл ислам мемлекеті деген түсінікті бұрмалау болып табылмай ма?

– Еуропа мен Америка саясаткерлері ISIS, ISIL деген қысқартылған сөзді жиі пайдаланады. Олардың айтуына қарағанда, аталмыш топ өкілдері үшін дін – жауыздық әрекеттерді жасыру мақсатында қолданатын бүркеме аясы.

Экраннан санасы уланған балалардың «оқытушы-нұсқаушыларының» кеңесімен дінді қорғау үшін деп, оңай адам өлтіріп жатқанын көріп жүрміз. Алайда 40-тан астам әлем елдерінде өмір сүретін 1 млрд-тан астам мұсылман ИШИМ және оған ұқсас террористік ұйымдардың идеологиясын жақтамайды әрі олардың ислам дінін түсіндіру талпынысын алдау мен секта екенін түсініп, қабылдамайды да.

Көптеген ислам ғұламалары мен шейхтары «қасиетті жиһадты» түсіндіріп, оның жеке бас күналары мен құмарлықпен күрес, өз бойындағы кемшіліктерден арылу, іштарлық пен өшпенділікті тыю екенін айтты, осылайша тыйым салынған экстремистік және террористік ұйым мүшелері әрекетінің, олардың кінәсіз адамдарды – журналистерді, еріктілерді, әйелдер мен балаларды өлтіруін «жиһадпен» еш сәйкес келмейтінін ескертті.

– Біз не себепті бұған назар аудармаймыз?

– Шынында, біз «жиһадшы», «шахид», «исламист» және тағы басқа сөздерді қолдану арқылы адамдарды жалған түсінікке жетелеп келеміз. Осылайша, қарапайым мұсылман адамын зайырлы ақпарат көздерінен алыстатып отырмыз. Әрине, өзінің ақпараттық саясаты тұрғысынан «кіршіксіз таза» ақпарат құралдары дүние жүзі бойынша жоқ. Қазіргі БАҚ-тың саясатпен астарласып жататыны тағы бар. Сондықтан, бейтараптық сақтау барған сайын қиындай түсуде. Алайда, қоғам журналистерді нақ осы жоғары сапасы үшін бағалайды емес пе?

Сарапшылардың айтуынша, белгілі бір терминдерді қолданбау, баспасөзде сан алуан филологиялық қиындықтарға әкеліп тірейді, сондықтан нақты террористік жағдайға әсер ету мүмкіндігі де болмайды. Мен бұған келіспеймін. Олардың қай дінге жататыны туралы ақпарат қаншалықты аз айтылатын болса, өздеріне назар аударту, әсіресе дінді дұрыс түсінетін жастарды өз құрамына тарту әрекеті де соншалықты азаятын болады.

Бүгін, әлемдік және аймақтық БАҚ-ты көріп, оқи отырып, дүние жүзінде ислам мен мұсылмандар туралы, олардың әлеуметтік-экономикалық саладағы

– Бұл ретте террористердің барлығы дінді қанаушылық пен қатыгездікті

ақтап алу үшін пайдаланатынын айтуымыз керек. Олардың көздеген

мақсаты – әртүрлі мемлекеттерде халық пен ресми билік өкілдерінің

дінге деген көзқарасын бұзу.

36

жетістіктері, басқа дін өкілдерімен достық қарым-қатынастары, қиын жағдайда көмек көрсеткендері жайында бірде-бір жағымды жаңалық жоқ деген тұжырым қалыптасады. Сонда рейтинг пен кемшілік фактілер позитив пен татуластықтан маңызды болғаны ма? Біз осы теріс ақпараттар арқылы өзге сенім иелері мен мұсылмандар арасындағы өшпенділікті одан сайын өршітіп, экстремистер мен террористерге қолдау білдіріп жатқан жоқпыз ба?

-Яғни, отандық баспасөз діни терминдерді қолданғанда абайлау керек дейсіз ғой...

-Дәл солай. Мысалы, мұсылмандармен қатар өмір сүріп көрмеген протестанттық штаттардағы америкалықтар Американың ислам дін өкілдерін «жиһадшылар», «шахидтер» деп санап, оларды дүкендерден көрген кезде, ат-тонын ала қашатынын, не болмаса жастарының мұсылмандарды қара тасқа (Қағбаға) табынушы санайтынын оқығанда, көргенде, БАҚ-тың өз елдеріндегі қарапайым адамдарының санасы мен көзқарасына қаншалықты әсер ете алатынын түсінесін.

Сондықтан дін сияқты нәзік дүниені қозғаған кезде, материалды мәнмәтінмен байланыстырайық. Осы ретте қазақстандық БАҚ-ты, саясаткерлерді, қоғам қайраткерлерін террористер мен қылмыскерлердің діні мен ұлтына тиіспей, өз атымен атайық дегенді айтқым келеді.

Тобықтай сөздің түйінін айтар болсам, жақсылық пен төзімділік діні есептелетін нағыз дінді халықаралық қарақшылар мен содырларға теңеуді доғарайық.

Терминология мен тұжырымдалған ойды білу әрі пайдалану, олардың елімізде жасампаз немесе қиратушы рөл атқаратыны тек өзімізге, жауапкершілігіміз бен ұстанымымызға байланысты.

-Әңгімеңізге рахмет!

«www.bnews.kz» ақпараттық порталы, 12.03.2015 жыл

Террорист – атеист, мұсылман немесе христиан бола ма, ол – ең алдымен, террорист. Сондықтан оған діни терминдерді қосу қажет емес. Біздің қоғам саны аз экстремистердің көп қырлы мұсылман әлемін тұтастай жек көрінішті етіп көрсету әрекетінің жетегінде кетпеу керек. Осы мәселені түсініп, бүгінде Қазақстан мемлекеті мен азаматтық қоғам бірлесе отырып, ксенофобияның, экстремизмнің, арандатушылық антиконфессиялық және өзара араздық әрекеттердің ел ішінде таралуын алдын алуы жолында барлық іс-шараларды жасап келеді. Бұл – біздің басты жетістігіміз.


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

37

Алматы облысының Дін істері басқармасының басшысы

Тәңірберген Қасымберкебаев

ТАТУ-ТӘТТІ ӨМІР САЛТЫ

Зайырлы мемлекет пен дін арақатынасы, қазіргі қоғамдағы діннің орны мен рөлі Қазақ елі үшін аса маңызды мәселелердің бірі болып отыр. Ата Заңымызда бұл айқын көрініс тапты. Сонымен қатар, діни бірлестіктердің қызметі 2011 жылы қабылданған «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңмен реттеліп келеді.

Қазіргі таңда Алматы облысы бойынша 397 мешіт, 47 православ, 10 католик, 86 протестанттық христиан шіркеулері және 2 дәстүрлі емес діни бірлестік, жалпы 542 діни орталықтар мен филиалы қызмет көрсетуде.

Облыс әкімінің қолдауымен дін істері басқармасы діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2013-2017 жылдарға арналған мемлекет-тік бағдарлама аясында өткен жылы көптеген нақты жұмыстар атқарылды. Іс-шаралар жоспарына сәйкес облысымызда 20 ақпараттық-насихаттау тобы құрылған. Оның 16 аудандық, 3 қалалық, 1 облыстық топ мүшелері арнайы жоспарларына сәйкес конфессияаралық келісімді насихаттау, діни және құқықтық сауаттылықты көтеру, діни экстремизм мен терроризмнің алдын алу бағыттары бойынша жұмыс істеді.

Діни экстремизм мен радикализм идеялары таралуының алдын алу, діни ағымдардың қызметінен

жапа шеккендерге көмек көрсету, құқықтық кеңес беру және өзге де мәселелерді анықтап шешу мақсатында құрылған «Дін саласындағы мәселелерді зерттеу орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі Дін істері басқармасымен, облыстық, аудандық, қалалық әкімдіктермен, ішкі саясат пен жастар саясаты бөлімдерімен тығыз байланыста іс атқарды.

Конференциялар, семинарлар, ашық есік күндерін, дөңгелек үстелдер, дәрістер оқып, кездесулер, сауалнамалар, пікірталастар, сұхбаттар, акциялар, курстар, жалпы алғанда 493 іс-шараға ұйытқы болды. Оған 74895 адам қамтылды.

Жұмыссыз жастармен де іс-шаралар өткізілді. Олармен «Дін және жастар», «Діннің қоғамдағы алатын орны және маңызы», «Діни экстремизмнің зардаптары және оның алдын алу» атты кездесулер мен семинарлар ұйымдастырылды.

Мемлекеттік мекеме қызметкерлеріне арналған «Деструктивті діни ағымдардан сақтану жолдары», «Ислам терроризмді жақтамайды», «Мемлекет және дін», «Деструктивті ағымдардың алдын алу» деген тақырыптарда басқосулар болды.

Ауылдық жерлердегі жұмыс бойынша «Қазақстан – зайырлы мемлекет: конституциялық-құқықтық аспект», «Қазақ халқының ұлттық дәстүрлері және ислам», «Қазақстанның 2050 жылға дейінгі дамуында ұлттық дәстүрлер мен рухани құндылықтардың рөлі» атты 14 іс-шара ұйымдастырылды.

Сотталғандармен және олардың туыстарымен байланыс Ішкі істер министрлігі Қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің мемлекеттік мекемелерінде «Аллаға және оның пайғамбарына, басшыларға бой ұсыну», «Дін мен дәстүр – айырылмас егіз ұғым», «Сүннеттің мәні және оның Құранмен байланысы», «Отанды сүю – иманнан», тағы басқа тақырыптар бойынша өріс алды.

Барлық іс-шаралардың барысында міндетті түрде құзыретті, білікті мамандар, теологтар, ғалымдар, дінтанушылар қатысып отырды. Олардың қатарында профессорлар А. Қасабеков,

Елбасы Н. Назарбаев «Нұрлы Жол – болашаққа бастар жол» атты Қазақстан

халқына Жолдауында: «Біз тұрақтылықты бағалай білгеніміздің арқасында бүгінгі

табыстарға жеттік. Ешкімді кемсітпей, ешкімнің тілі мен ділін мансұқтамай,

барлық азаматтарға тең мүмкіндік беру арқылы тұрақтылықты нығайтып

келеміз. Біздің кейінгі ұрпаққа аманаттар ең басты байлығымыз – ел бірлігі

болуы керек. Осынау жалпыұлттық құндылықты біз әрбір жастың бойына

сіңіре білуге тиіспіз», - деді.

38

М. Төлекова, доцент Қ. Затов, Павлодар қаласының бас имамы Ю. Бердімұратов, Алматы облысы ІІД-нің экстремизммен күрес жөніндегі басқармасының бөлім басшысы А. Тұрапова, Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитеті төрағасының кеңесшісі А. Өмірзақ, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының діни істер бөлімінің меңгерушісі К. Тұрдыбаев, журналист Ж. Әміреев, тағы басқалар бар.

«Жардың шетінде», «Қазақстан – зайырлы мемлекет» атты бейнефильмдер, «Діни экстремизм – опат болудың жолы» атты бейнетаспалар түсіріліп, Асанәлі Әшімовтің «Елім-ай» кинокомпаниясынан бейнефильмдер алынып, басқа да ақпараттық материалдар дайындалып, таратылды. Орталықта сенім телефоны жұмыс істейді. Деструктивті діни ағымдардың қызметінен зардап шеккендерге

мекеменің психологі, дінтанушысы, заңгері көмектеседі. Облыс аумағында БАҚ беттерінде жарық көрген мақалаларға мониторинг жүргізіп отырамыз. Өткен жылы дін тақырыбында 700-ден аса мақала жарияланғанын айта кетсем деймін.

Талдықорған қаласындағы, Тіл сарайында дәстүрлі дініміздің асыл құндылықтарын өркениетті жолдармен насихаттау, халқымыздың ынтымағы мен бірлігін сақтау мақсатында тілшілер арасында «Дін және дәстүр» атты байқау өтті. Байқау «Үздік телехабар», «Үздік мақала» атты екі номинация бойынша өткізілді. Бұл жарысқа 16 аудан, 3 қала қатысты.

Сөз түйінінде айтарым, облыста діни ахуал тұрақты. Бір шаңырақтың астында барлық ұлттар, ұлыстар, конфессиялар тату-тәтті өмір сүріп, егемен еліміздің өркендеуіне өз үлесін қосуда.

«Егемен Қазақстан» республикалық газеті,07.01.2015 жыл, №3 (28481)

Мәдениет және спорт министрлігі Дін мәселелері жөніндегі ғылыми-зерттеу және талдау орталығының директоры, филол. ғ. к. Айнұр Әбдірәсілқызы

ҚЫЗЫМЫЗ ҚАНДАЙ БОЛСА, ҰЛТЫМЫЗ СОНДАЙ

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін мәселелері жөніндегі ғылыми-зерттеу және талдау орталығының директоры, филология ғылымдарының кандидаты Айнұр Әбдірәсілқызымен сұхбатымыз бүгінгі қоғамда өмір сүріп жатқан қазақ әйелінің келбетіне, рухани болмысының сапасына арналды. Сұхбат барысында Айнұр ханым қазақ қызының қандайы болса да осы күні ортамыздан табылатындығын айта келіп: «Қай тарап басым болады – елдің ертеңі соған байланысты болмақ» деген сөздің ақиқатына тоқталды.

- Исраил Сапарбайдың өлеңіне жазылған «Мен қазақ қыздарына қайран қалам» әніндегі қазақ қыздарының образы қазіргі қоғамда қаншалықты сақталып отыр?

- Әйел адамның жаратылысында адалдыққа, тазалыққа бейімділік және табиғи мейірім бар.

Ол өз шаңырағының ғана емес, қоғамның да тазалығына, тәртіптілігіне, тәрбиесіне жаны аши біледі, жауапкершілікті сезінеді. Сонысымен де әйел тектіліктің, ізгіліктің бастауы болып табылады. Барлық діндер мен салт-дәстүрлерде әйелдерге қойылатын талаптың жоғары болатыны сондықтан. «Алып анадан, ат биеден туады» дейді халқымыз. Алтын құрсақты аналардың тектілігінің, тазалығы мен тәрбиесінің ұрпақ үшін қаншалықты маңызды екенін аталарымыз осы бір мақалдың аясына сыйғызған. «Ет бұзылса, тұз себесің, тұз бұзылса не себесің?» деп мақалдаған қазақ қызды – болашақ ұлт анасын бұзылудан сақтау үшін қырық үйден, қала берді қара күңнен тыйым сала білді. Қыздың әр қадамын назарда ұстап, «Ұлтыңды тәрбиелеймін десең, қызыңды тәрбиеле» деген қанатты сөзді қалдырды. Соның нәтижесінде ерлігі ересен, елдігі кемел ұлт болғанымыз баршаға белгілі.

Ал бүгін қандаймыз? Жауап айқын – қызымыз


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

39

қандай болса, ұлтымыз сондай. Ал қыздарымыз... ала-құла. Тектілігін танытып, ибалы, инабатты мінезін сақтап, иіліп тұрған, «салтанаты санатына жарасқан», қарасаң көз сүйінетін қыздарымыз аз емес. Қолынан да, тілінен де келетін, орнын да, айтарын да білетін, алмас қылыштай жарқылдаған ерге бергісіз бойжеткендеріміз де бар. Бірақ өкінішке орай, арзан әңгіме, орынсыз қылжаққа бой алдырып, құнсыз құндылықтарға алданған, ақыл-парасат пен әдеп-ибаны ысырып тастап, пайдасы өз басынан артылмай, дүнияуи игіліктерді ғана көздеуге бейімделген қыздарымыз да жетерлік. Қай тарап басым болады – елдің ертеңі соған байланысты болмақ, Бір қиыны, ақымақтың үлкен-кішісі болмайтыны секілді, жамандықтың да аз-көбі болмайды. Аз боп көрінетін, бірақ көп болып шығатын, яғни ақырғы салдары көп болатын келеңсіз құбылыстар бар. Қыздарымыздың аз бөлігінің болса да, азуына жол бермеуіміз керек... еді. Өкінішке орай, бұл да өткен шақтың әңгімесі болып қалды. «Балапан басымен, тұрымтай тұсымен» болып, қыздарымыздың тәрбиесіне көп көңіл бөле алмадық. Бізге бой бермейтін еркімізден тыс үдерістер де болды. Ендеше, өкпеміз өз басымызға болуы тиіс. Енді ес жиып, келешекті қамдауымыз қажет.

− Әйел-ананы отбасының ұйытқысы деп жатамыз. Ажырасу сынды жағдайлардың тым көбейіп кетуін әйелдердің уақытын отбасынан гөрі қызметінің көбірек ұрлайтындығымен байланыстыруға бола ма? Некенің құнын қалай көтеруге болады?

− Әйел атаулы білетін бір шындық бар: Ешбір саналы әйел ешқашан отбасынан қызметін жоғары қойып, қолдың кірі болған қызмет үшін өмірінің мәні болған отбасын құрбан етпейді. Санасыз болса – сөз басқа. Әйелдердің табиғи дарыны тасып тұрған санаулы бөлігінен басқасы отағасы бар жағдайын жасап отырса, өмір бойы от басы, ошақ қасында қалудан қашпас еді. Өкінішке орай, қазір әйелдер жұмыс істеуге мәжбүр. Әйелдер өмірдің қиындығын ер-азаматымен бірге бөлісу үшін, тапқаны тамағынан артылмай жатқан отағасына болысу үшін жұмыс істеуге мәжбүр. «Мені асырау - сенің міндетің» шалқайып жатып, ерді жерге қаратып, шарасыз күйге түсірмей, тіршіліктің қамытын бірге киіп, көнбеске көніп жүргені үшін әйел-анаға тек алғыс айтуымыз керек. Күнделікті нәпақасын табу үшін, бала-шағасын асырау үшін әйел-ана бауыр еті перзентін қиып, қараусыз қалдырып немесе көлденең көк аттының тәрбиесіне тастап, шыбын жанын шүберекке түйіп жүріп, өзі жұмыс істеуге мәжбүр. Сол көлденең тәрбиенің салдарын өмір бойы күйінішпен көтеретін, уайымнан тозған жүйкеден денсаулығынан айырылатын да ананың өзі. Осының бәрі анаға керек пе еді? Бала-шағасының

тамағын пісіріп, кірін жуып, ерінің күтімін жасап, қас-қабағына қарап отыруға жағдайы келіссе, қай әйел келісім бермейді?

Осы тауқыметтің бәрін өз басынан кешірген ананың бірі − өзіммін. Қызым дүниеге келгенде, жолдасым әлі жоғары оқу орнын бітірмеген болатын, сондықтан бала күту демалысы дегеннің не екенін білместен жұмысымды жалғастыра бердім. Кіші ұлым қырқынан шығысымен жұмыс істеуге мәжбүр болдым. Ол кезеңде айлық жалақы өте аз болғандықтан, Алматы қаласында пәтер жалдап тұратындықтан, бір емес, үш жұмыста қатар істеуге тура келді. Жауапсыз жалдамалы бала бағушылардан көрген қиындықтарымызды айтпай-ақ қояйын. Күнімен жұмыстан жұмысқа жүгіріп, түнімен үй шаруасымен әлек болып жүретін менің жүрекжарды арманым – баламды алаңсыз құшақтап жатып, мейірімді қандыру болатын. Дәл осындай қиындықтарды қазақтың мың-сан әйелінің басынан өткеріп, қайыспай көтеріп, іштен тынып жүріп жатқанына күмәнім жоқ. Сондықтан жандыға бітпес төзімі үшін қазақ әйеліне әлемде жоқ ескерткіш орнатса артықтық етпейді.

Ал ажырасу деген әлеуметтік дертке келсек, оны жалғыз әйелдердің қызметке келуімен байланыстырып, оп-оңай кесіп-піше салуға болмайды. Дүние тіршілігі бір ғана себептен құралмайды. Әр тағдыр өзінше ерекше, әр ажырасудың өзіндік қайғылы тарихы бар. Ең басты себеп – адам факторы, соны тәрбиелеген қоғам факторы.

Ерлі-зайыптылардың сана-сезімі мен жауапкершілігінің төмендігінен, жас болса, жетіліп үлгермегендігінен, отбасы бүтіндігінен өзінің «менін» жоғары қойғандығынан бұзылатын отбасылар бар. Мұндайда көргенділігін көрсетіп, шаңырақтың шырқы бұзылмауына септеспеген үлкендердің айыбы да аз емес. Ер-азаматтың қадіріне жетпей, бардың бағасын білмей, астамшылықпен отбасын ойран етіп алған әйелдер де баршылық. Бірақ азаматтардың айыпты болатын жағдайлары да жиі кездеседі. Ішкілікке салынып, отбасының берекесін қашырып, тоздырып жіберген азаматсымақтан басы мен баласын арашалап, әрең ажырасып құтылған әйелдерді де, беті жылтыраған көрінген етектінің соңынан еріп, ойланбай отбасын тастап жүре берген жауапсыз ерлерді де көзіміз көріп жүр. Содан кейінгі бір себеп − ерлі-зайыптылардың бір-біріне айқын сәйкес келмеуі. Адамның бәрі алдағыны болжап білетін қасиетке ие емес, жанымның жартысы болады деп сеніп қосылған жарымен сөзі жараспай (мінезі емес, әңгімесі жараспай), «бірі баудан келіп, бірі таудан келіп» отырған соң, тәні қосылғанымен жаны қосылмаған жаттыққа төзбей арасын үзетін жұбайлар да бар. Осынша себептердің арасында «әйелдердің қызметке келуі» себебі адасып та қалады. Тағы да қайталаған жөн – әйелдер отбасын бұзу үшін емес, асырап-сақтау үшін қызметке келеді.

40

Ол да өз кезегінде кейбір келеңсіздіктерді тудырып жатса, оған себеп ретінде емес, салдар ретінде қараған жөн.

Тұжырымдай келгенде, қазақ қоғамындағы дәстүрлі құндылықтардың күйреуі, отбасына деген құрметті көзқарастың өзгеруі, алдыңғы буынның артқы жасқа тәлім айтып, отбасын сақтауға ұйытқы бола алмауы, адамдардың бір-біріне қарайласып, жанашыр болудан қалуы, қоғам түгілі отбасында жалғыздықтың орын алуы, осының бәрін үдете түспесе, тоқтау салуға септесе алмай отырған қазіргі жан-жағына қаратпайтын өмір сүру қарқыны – бәрі қосылып, ажырасу апатын ұлттық деңгейге көтеріп отыр. Білім емес, ақпарат құнды, адам емес, қағаз бағалы болған, құндылық үшін емес, рейтинг үшін қызмет ететін қоғам осы бағытынан танбаса, бұдан тәуір нәтижені күтпесе де болады.

Не істеу керек? Некенің құнын қолдан жасалған құндылықтар, құрғақ уағыз бен жаны жоқ заңдар арқылы көтере алмаймыз. Бәріміз зәру болған, бәрімізден жырақтап бара жатқан адамгершілік, ізгілік, мейірімділік секілді мінездерді қалпына келтіретін қоғам қалыптасуы керек. Ең алдымен әйел-ананың отбасына оралуына жағдай жасау қажет.

Қызметте жүрген әйел отбасының қам-қарекетін қосқанда ерлерден кемінде үш есе артық жұмыс істейді. Сөйткен әйел-ананың жұмыс күнін ерлерден бір сағат болса да қысқа ету, сенбі, жексенбі күндерін әйелдер үшін тұрақты демалыс күндері етіп белгілеу секілді қарапайым қолдау шараларын қабылдап, әйел-ананың отбасына көбірек көңіл бөлуіне мүмкіндік беру қажет.

Ендеше неге сол баға жетпес және қолдан жасалмас қазынаны дүниеге әкелген әйел-ана неге бала күту демалысында мемлекеттің қамқорлығынсыз қалуға тиіс? Қазіргі балаға берілетін айлық жәрдемақының ана тұрмақ, нәрестенің өз қажетін өтеуге де жетпейтіні белгілі. Неге оған – қоғам мүшесін тәрбиелеп отырған анаға қызметте жүрген кезіндегідей толық жалақы төленбейді? Неге ол қызметте жүрген кезінде ғана қажетті болып, ал мемлекеттің болашақ азаматын тәрбиелеп отырғанда өмір қиындықтарымен бетпе-бет қалуға тиіс? Өркениетті елдердің кейбірінде бала дүниеге келісімен оның атына қор ашылып, қаржы салынады. Екінші бір елдерде бала кәмелетке толғанға дейін оны толық қамтамасыз етуге жететіндей жәрдемақы беріліп отырады. Үшінші бір елдерде бала тәрбиесімен айналысып отырған ана қызметте жүрген әйелден кем ақы алмайды. Осындай елдік қадамдардың бірін болса да жүзеге

асырып, әйел-ананың қорғалуына, қам-қайғысыз отбасы тәрбиесімен айналысуына күш салатын кез әлдеқашан жетті.

Әйел бақытты болса – қоғам бақытты. Әйел дертті болса – қоғам дертті. Дертті қоғамнан дені сау ұрпақ тумайды. Әйелге жағдай жасасақ, ол отбасын өзі реттейді. Әйел-ананың бүгін тәрбиелеп үлгермеген баласын ертең бүкіл қоғам болып қайта тәрбиелей алмайтынымызды есте сақтауға тиіспіз. Ана тәрбиесінің кемдігі ұрпақтар сабақтастығының үзілуіне, рухани жалғыздықтың пайда болып, рухани агрессияның күшеюіне алып келетін табиғи факторлардың бірі. Ал рухани агрессияның соңы – суицид. Өзін-өзі өлтіру ең алдымен өзгенің құндылығына деген наразылықтың, оны күйретуге деген көзсіз құлшыныстың нәтижесі, мейірім мен махаббатқа зәруліктің салдары. Бұл жердегі өзгенің құндылығы – ол істен, болмыстан емес, сөзден ғана көрінетін қоғамдағы әрбір жалған құндылық, жалған тәрбие. Ал мейірім мен махаббаттың көзі – ана, ол аялаған отбасы.

− «Әйел бір қолымен бесікті, бір қолымен әлемді тербетеді» деген сөз бар. Ендеше қоғамдағы жасанды түсік тастау, жезөкшелік, тастанды балалардың көбеюі сынды жат қылықтардың күн санап артуын тәрбиемен байланыстыра аламыз ба?

− Әрине, байланысты. «Бақпаса бала кетеді, қарамаса әйел кетеді» (сыпайылап айтқанымыз) дейді қазақ. «Баланы жастан, әйелді бастан» деген де сол қазақ. Осының бәрі тәрбиенің төңірегіндегі әңгіме. Бірақ бұл отбасындағы тәрбиеге ғана қатысты сөз емес.

Жалпы елдіктің өлшемі – ортақ құндылықтар мен дәстүрлерге адалдық десек, артық айтқанымыз емес. Бүгінгі қазақ қоғамы да осы қағидатқа бойұсынбаса, ел болудан қалмақ.

Айтқым келгені – қоғамдық тәрбие туралы. «Біреу жаман болса, оған замандастарының бәрі кінәлі» дегенді Абай тегін айтқан жоқ. Отбасы қанша берік болғанымен, жалпы қоғамда тұтастық болмаса, әлеуметтік дерттер жойылмайды. Әлеуметтік дерттердің бар болуы соларға жағдай туғызып отырған қоғамның бар екенін көрсетеді. Мысалы, бір ғана аты жаман жезөкшелікті алайық. Жарайды, моральдық тұрғыдан азғындаған біреулер адам тәнін саудаға салу арқылы пайда табуға құнықты делік. Ал соны тұтынып отырған кімдер? Олар – қатардағы қоғам мүшелері, сіздер мен біздердің

Дәстүрлі қазақ қоғамы қалай қалыптасты? Бүкіл ел болып ортақ құндылықтарды, әдет пен әдеп заңдарын ұстанғаны, қастерлегені, қадағалағаны, сақтағанының арқасында ғана ел болды.

Әйел-ана ешбір технологиялық жетістіктер, ешбір ғылыми прогресс дүниеге әкеле алмайтын қоғамның

ең баға жетпес байлығын – адам ресурсын дүниеге әкеледі.


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

41

әріптестеріміз, достарымыз, көршілеріміз, керек десеңіз, әкелеріміз бен ағаларымыз! Қоғамда дәл осы дерттің асқынуына қолайлы жағдай жасап отырған солар! Ал осыдан кейін ішкі бірлік туралы не айтуға болады? Жезөкшелермен ұялмай ойнап-күлген ер адамдар өз аналарын, апаларын, қарындастарын, қыздарын біреулердің дәл өзі сияқты қолжаулық қылғанын қалар ма еді? Міне, ар-ожданының алдында тартынбаған адамнан, көкірегіндегі Құдайын жоғалтқан пендеден – қан тамырынан жақын Алланы ұмытқан жандардан барлық нәрсені күтуге болады. «Ұялмасаң, қалағаныңды істе» дегенді пайғамбарымыз осындай кеселділерден түңілгеннен айтқан болар.

Осыдан бірнеше жыл бұрын белгілі бір жазушы ағамыздың баласы менің қол астымда жұмыс істеді. Соның қарсаңында ғана әлгі жазушы ағамыздың курорттағы хикаялар жайлы жазылған әңгімесін оқып, бойымнан түңіліп едім. Жазушы қазір тағы бір әлеуметтік дертке айналған демалыс орындарындағы кемді күнгі көңілдестік сауық-сайрандары туралы шабыттана жазыпты. Шабыттанғаны сондай, мұның ар-ожданға, адамгершілік пен имандылыққа жат іс екенін, нақтырақ айтқанда жеңіл жүріс болып табылатынын, біреудің тағдырын, жан дүниесін тәлкек етіп, тастап кету екенін мүлде естен шығарып, қаны бұзық кейіпкерлерінің біраз күн қыдырып, жүріп-тұрған көңілдес келіншектерін тастап, жаңадан келген басқа қыздармен ойнап-күліп кеткенін бүге-шігесіне дейін айызы қана баяндапты. Ол аз дегендей кейіпкер жігіттердің біріне ғашық болып қалып, жылап-еңіреп соңынан жүгірген алдыңғы келіншектердің бірін «курорттағы аз күн көңіл көтеруді шынайы өмірмен шатастырып алған бейбақ» деп әбден кінәлапты. Шығарманың өн бойында кейіпкерлердің жеңіл жүрістеріне қымсыну, айыптау атымен жоқ, қайта автор жан-тәнімен соларға жанкүйер болып алған, солармен бірге рахаттанып, бірге сайран салған. Осыны жазған ағамыз азамат болған ұлынан, үйіндегі жарынан қалай ұялмайды екен деп таң қалдым. Сөйтсек, ұлы да әкесінен алысқа бармаған екен − көп ұзамай-ақ жеңіл мінезділігінен әркіммен ұстасып, жұмыстан шығып кетті...

Тағы да қайталауға тура келеді, азудың, азғындаудың да шегі бар. Жедел ес жиып, етек жаппасақ, ар-иманымызды түзетуді әрқайсысымыз өзімізден бастамасақ, кейінгі толқын жастарға қарайласып, ағалық парызымызды орындамасақ, сан ғасыр төккен тер, аққан қанмен келген тәуелсіздігімізден ай-күннің аманында көз жазып қалу қаупі төніп тұр. Себебі, рухы жұтаған, рухани тәуелділікке түскен халық мемлекеттілігін ешқашан аман алып қала алмайды.

− «Әйелге деген қарым-қатынас ардың, ұяттың, адалдықтың, пара-саттылықтың ең нәзік өлшемі,

сезімталдықты тәрбиелейтін ең жоғары мектеп» деген екен В.А. Сухомлинский. Осы бір қағида деуге келетін дүние қоғамда қаншалықты орындалып отыр?

− Жоғарыдағы әңгімелерден кейін бұл сұраққа жауап берудің өзі ұят секілді. Дұрысы, мұндай сөздерді естісек, сағыныштан, көкірек түбінде қалып қойған аңсардан жылағымыз келеді деген жөн шығар. Көпке топырақ шашудан аулақпын, дегенмен адам сапасын айтарлықтай кемітіп алған қазіргі қоғамымызда ол қағиданы орындамақ тұрмақ, осы сұрақ толғандыратын адамдардың қалғанына да шүкір дер едім.

Сезімді ауыздықтай тұрып, салқын ақылға көшсек, әйел-анаға, жалпы адамға деген қарым-қатынас әр адамның ішкі мәдениетінен, тектілігінен, тазалығынан, парасатынан, азаматтығынан туын-дайды. Осы өлшемдерге сай азамат ерлеріміз В.А. Сухомлинскийдің сөзін жандандыратын жағ-дайда деп есептеймін. Ал оған өресі мен мәдениеті әлі жете қоймағандарға Алла ынсап берсін дегеннен басқа айтарым жоқ.

Екінші жағынан өзін сыйлата білу – намысты әйелге тән асыл қасиет. Бұл жағынан жауапкершілік жүгі әйелдердің еншісінде. Бірақ, «аталы сөзге жетесіз тоқтамайтыны» секілді, сыбызғыдай сызы-лып тұрған әйел затының өзін баса-көктеп, өктемдік жасайтындар да аз емес.

Баршаға таныс «нәпсі» деген ұғым бар. Алла-Тағала нәпсіні жаратқаннан кейін одан: «Сен кімсің, мен кіммін?» деп сұрағанда, менмен нәпсі: «Сен − сенсің, мен − менмін», деп, Жаратушысын мойындамай, қайқайып қарсы тұрған екен. Алла-Тағала нәпсіні тәрбиелеу үшін жүз жыл тозақтың жалынымен азаптап, қайта шығарып алып, әлгі сұрақты қойғанда нәпсі тағы да: «Сен − сенсің, мен − менмін» деп жауап беріпті. Осыдан кейін Алла-Тағала нәпсіні жүз жыл аштықпен сынапты. Содан кейін барып, аштықтан әбден бұратылып, тәубесі есіне түскен нәпсі: «Сен − ұлы Жаратушысың, мен әлсіз жаратынды екенмін» деген екен. Сондықтан ораза арқылы нәпсіні тәрбиелеу мұсылманға парыз етіліпті.

Мұны мысал еткенде айтпақ болғаным басқа. Сол менмен, тәкаппар, ештеңеден тартынбайтын нәпсі достан ұялады екен. Қазақтың «бет көріссе, жүз ұялады» деген мәтелінің бір ұшығы осы шындықпен де жанасатын болар. Қоғамдасып өмір сүрудің, санатты түзеп, ел болудың бір мұраты – бір-бірінен тартынып, бір-біріне қарап бой түзеп, кемтігін толтырып, жақсысын жетілдіріп, ортақ өнеге қалыптастырып, ортақ қағидаға бойұсыну болар. Осыны әйел-еркек, жас-кәрі демей түгел ұғынып, бір-бірімізді тыйып, бір-бірімізді тәрбиелеп, бір-бірімізді қолдап отырсақ, жер бетіндегі жұмақ қоғам сондай-ақ болар еді. Ауыл болса, қауым бола білген, басқаның баласына да бей-жай қарап

42

көрмеген, тәрбиені бірге берген, телісі мен тентегін бірге тыйған, әдет заңы мен әдеп заңын үлкен-кіші демей, бар қазаққа ортақ еткен кешегі ақылман аталарымыздан ең болмаса осы өнегені ала білсек, ұлт ретіндегі өміріміз мыңжылдықтарға ұзарар еді...

− Біз зайырлылық пен діндарлықтың арасын байыппен байланыстыра алып жүрміз бе? Қазіргі қазақ әйелі қандай болуы керек? Және оның басты міндетін немен байланыстырамыз?

− Бірден басын ашып алайық: зайырлылық пен діндарлық екі бөлек дүние емес, сондықтан оларды салалас (параллель) ұғымдар ретінде де, қарама-қарсы ұғымдар ретінде де қарастыруға болмайды. Зайырлылық − мемлекеттің, ал діндарлық − жеке тұлғаның сипаты. Зайырлы мемлекет аясындағы қоғам ішінде діндар да, дінсіз де, құдайды мойындағанмен, құлшылық жасамайтындар да қатар өмір сүре береді. Олардың барлығы да зайырлылық қағидаттарын, мемлекет заңнамаларын мойындамаса, оның аясында тіршілік ете алмас еді. Яғни зайырлы көзқарастарды қабылдап, олардың да дамуға құқылы екенін мойындау – зайырлы мемлекеттегі дінді-дінсіз әрбір азаматқа тән ерекшелік (тіпті өздері оны толық сезінбеген жағдайда да).

Әрбір дәстүрлі дінде зайырлылық қағидаттарымен үндесетін көзқарастар мен құндылықтар жеткілікті дәрежеде кездеседі. Әсіресе ата дініміз исламда зайырлылық қағидаттары мейлінше терең орныққан. Ислам шариғаты мемлекетте өмір сүріп жатқан адам өмірінің барлық қоғамдық қырларын, барша қатынастарын реттеуге бағытталған, бұл орайда діндарлық деңгейіне қатысты ешбір алалау орын алмайды. Сондықтан шынайы мұсылман адам зайырлы көзқарастары да берік тұлға бола алады.

Ал «қазіргі қазақ әйелі қандай болуы керек?» деген сауалға келсек, «осындай болу керек» деп ешкімді қалыпқа қоя алмайтынымыз белгілі. Тілегім ретінде айтар болсам, қазіргі қазақ әйелі азамат әйел болуға тиіс. Бәлкім, мәжбүр... «Азамат болу» дегеніміз қоғам өмірінен ойып орын алу деген сөз емес. Бесік тербетіп, үй шаруасында отырған әйел де нағыз азамат әйел бола алады. Өйткені,

нағыз азаматты сол тәрбиелейді. Тек бір қолымен бесікті, екінші қолымен әлемді тербететінін сезінсе болғаны. Елдік пен имандылықты ана сүтімен перзентіне сіңіре білсе, қазіргі қазақ әйелі үшін одан үлкен қайраткерлік жоқ. «Әйелдің жақсысы еркектің жақсысынан да жақсы, еркектің жаманы әйелдің жаманынан да жаман» деген нақыл бар қазақта. Артық жаралған адам әлемде жоқ, ал «әр қазақ – менің жалғызым» болып отырған біздің жағдайымызда, әйел-ер демей, ешқайсымыздың жаман болуға хақымыз жоқ.

Қазақ қашанда үлгісіз ұлт болған емес. Ел болып еңсе көтергелі ұлтына үлгі ғана емес, ұран болған аналар легі азайған жоқ. Қазіргі таңда да көптеген қазақ әйелдері сол ұлағатты үрдісті үздіксіз жалғастырып келеді. «Қазақ қызы» деген атқа лайық болудың өзі аз мәртебе емес. Ұлт болып ұйысқаны үшін қазақ ұлдарына қандай қарыздар болса, қыздарына да сондай қарыздар. Тегі бір татардың белгілі жазушысы Ғалымжан Ибрагимов өткен ғасырдың басында «Қазақ қызы» атты романымен әйел-аналарымызға арнап әдеби ескерткіш соғып еді. Түптің түбінде қазақ қызына арналып еңселі бір ескерткіш орнатылуы қажет сияқты.

Ал қоғамдық қызметке әйелдердің араласуы мәселесіне келсек, бұл біз айтпасақ та, ерікті-еріксіз болып жатқан үдеріс. Оған жоғарыда біраз тоқталдық. Екінші жағынан, қазақ әйелі қашанда белсенділігімен ерекшеленгенін ұмытпауымыз керек. Атамыз қазақ ел басына күн туса, ер-азаматтармен бірдей атқа қонған, бейбіт күнде білігі асса – билікке, өнері асса бәйгеге ерлермен бірдей таласқан әйелдеріне құқық атаулыдан тыйым салып көрген жоқ. Одан дәстүрлі қазақ қоғамы ұтпаса, ұтылмағаны тарихымыздан белгілі. Соның нәтижесінде қазақ халқы үлгілі ұлт болды. Қазақ әйелі азамат әйел болды.

Әйел адамдардың белсенділігі төмен, тіпті жоққа тән елдерге қарап отырып, шынында да әйел қолы отбасына ғана емес, тысқары қоғамға да қажет екенін еріксіз сезінесің. Тағы да қайталаймын, біз көп санды халық емеспіз. Біздің жағдайымызда әйел, еркек демей, әрбір азаматтың орны бөлек. Әйелдердің тұлға ретіндегі, азамат ретіндегі әлеуетін толық мәнінде жүзеге асыруына қоғамда да мұқтаждық бар. Қазақстандық әйел азаматтарымыздың қоғамдық өмірдегі белсенділігін, ғылым-білімнің, техниканың, өндірістің дамуына қосқан елеулі үлесін ескерер болсақ, әйелдердің қоғам өміріндегі белсенділігі төмендеп кетсе, бізге үлкен интеллектуалдық залал келері анық.

Тағы бір ескерерлік жайт, қоғам өмірінде тек әйелдер ғана қозғай алатын, бастама көтеріп, жүзеге асыра алатын ерекше мәселелер болады. Бұл әсіресе ана мен бала мәселесіндегі сырт көзге байқала бермейтін көптеген қиындықтарға тікелей қатысты. Осындай мәселелердің өз уақытында шешімін табуында әйел-аналардың орны ерекше. Белсенділіктің өзі жанашырлықтан, қоғамға деген

Ал зайырлылықтың басты қағидаттары өзіміз білетіндей – ар-ождан және діни сенім бостандығы, құқықтық қорғалу, адамгершілік-өнегелілік

қағидаттардан бастау алатын жоғары рухани құндылықтар, өзара құрмет,

түсіністік, мәмілегерлік (толеранттылық) ұстанымдарына негізделген ұлтаралық

және дінаралық татулық секілді мемлекеттің ішкі тұрақтылығы мен

дамуына септесетін қағидаттар.


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

43

аналық көзқарас пен қамқорлықтан туындайды. Сондықтан әйел-аналарымыздың осы табиғи қасиеті жоғалмауы тиіс.

− Жаһандану жағдайында ұлттық болмысымызды сақтап қалу үшін не істеу керек?

− Ұлттық бастауларға оралу керек. Ұлтты ұлт еткен құндылықтарды қайта тірілту керек. Далада туған дәстүрді тым болмаса санада сақтап қалу керек. Ұрпақ тәрбиесіне, адам тағдырына шынайы жанашырлықпен қарау керек. Әйел-анаға, отбасына қамқорлық жасау керек.

Ең бастысы – рухани-адамгершілік тәрбие саласында жүргізіліп жатқан жұмыстарға қарсы бағытталған іс-әрекеттерге тосқауыл қойылуы

қажет. Мемлекет бір жағынан асқақ гуманизмді, жоғары руханиятты, рухани-адамгершілік тәрбиені насихаттап, екінші жағынан ғаламтор ресурстары мен БАҚ-тарда қаптаған зорлық-зомбылықты, агрессияны, қатыгездікті, тамырсыздықты насихат-тайтын арандатушы ақпараттарға жол беріп қарап отырмауы тиіс. Бұл қоғамға, әсіресе жастарға бір қолмен бал, бір қолмен у ұсынғанмен бірдей. Жастарды бағдарынан жаңылдырып, ересек буынның наразылығын күшейтетін, құндылықтардың құнсыздануына, рухани жалғыздыққа соқтыратын мұндай қосұдайлыққа мүмкіндігінше шектеу қойылуы тиіс.

- Әсерлі әңгімеңізге рахмет!Сұхбаттасқан: Баян ЖАНҰЗАҚОВА, «Атырау»

газеті, 11.03.2015

«www.abai.kz» ақпараттық порталы, 17.03.2015 жыл

Дінтанушы, философия ғылымдарының кандидаты

Жалғас Сандыбаев

ИШИМ: БЕТПЕРДЕНІҢ АРҒЫ ЖАҒЫНДАҒЫ КІМ?

Ия, бүгінде өзін ИШИМ (Ирак және Шам ислам мемлекеті) етіп жариялаған ұйымды естімеген адам жоқ шығар. Әдетте, Ислам деген уақытта адамның ақылына мейірім, қайырымдылық, ізгілік пен достық сияқты т.б. көптеген адамгершілік ұғымдар келеді. Ал енді Ирак және Шам ислам мемлекеті деген сөзді естігенде дереу майдан алаңы, жан-жақта өліп жатқан адамдар, қайғы, қара киім киген жүздерінде мейірім жоқ баскесерлерді ойлаймыз. Неге? Расында да қазіргі Исламның бейнесі осы ма әлде әлемге өзін шариғат заңымен өмір сүретін виртуалды «Ислам мемлекеті» деп жариялаған «халифаттың» Исламмен мүлдем қатынасы жоқ па? Исламның атын жамылған бұл ұйым Исламдағы негізгі қағидаттарды қаншалықты ұстанады? Олар үшін Исламдағы «адам өлтірме», «зорлық жасама», «қиянат қылма», «зұлымдықтан сақтан» деген сияқты т.б. көптеген адамгершілік құндылықтар мен ұстанымдар маңызды ма? Олар Құран аяттары мен

хадистерге дұрыс амал етеді ме? – деген сияқты сұрақтар барлығымызды мазалайтыны рас. Біз осы сұрақтарға шамамыз келгенше жауап іздеп көруге тырысамыз. Әрине, мұндай сұрақтарды жан-жақты талдау үшін бір мақаланың жеткіліксіз болары анық. Дегенмен, бірге көрейік.

Әуелі, ИШИМ туралыБасым бөлігіміз жалпы ИШИМ деген атауды

естігеніміз болмаса, оның қалай және қайдан пайда болғанын біле бермейміз. Ирак пен Сирияның аумағында «Әл-Каида» террористік ұйымы мұрындық болып, халықаралық террорист Әбу Мусабәз-Заркауймен бірге 2006 жылы «Моджаһедшурасының Кеңесін» құрады. Кейін бұл кеңеске бірнеше шағын әскери ұйымдар қосылады:

– «Джайшәт-Таифаәл-Мансура» (Жеңіске жетуші топ әскері);

– «ДжайшӘһлуәс-Суннауәл-Джамаа» (Сүннет және жамағат азаматтарының әскері);

44

– «Джайшәә-Фатихин» (Жеңушілер әскері);– «Джундас-Сахаба» (Сахабалардың әскері) және

т.б.Сөйтіп, 2006 жылдың 15 қазанында осы және

бұларға қосылған басқа да шағын әскери ұйымдар бірігіп, Ирак Ислам мемлекетін құрады (ИИМ).

Ирак Ислам мемлекетінің содырлары Сириядағы азаматтық соғысқа дербес әскери күш ретінде тартылғандықтан бұл ұйым 2013 жылдың сәуір айында Ирак және Сирия ислам мемлекеті (ИСИМ) немесе Ирак және Шам ислам мемлекеті (ИШИМ) деп аталды.

2014 жылы бұл ұйым Ирак пен Шам жерінде ислам халифаттығын жариялайды.

Салыстырмалы талдауДін Исламның негізгі қайнар көздері Құран

және Сүннет (Мұхаммед пайғамбардың қалдырған өсиеттері және амалдары). Бұл екеуі – Исламның іргетасы. Кез-келген адамның немесе топтың, қоғамның тіпті, мемлекеттің Исламға қаншалықты жақын екенін немесе керісінше, оның Исламнан алшақ екенін білу үшін Құран және Сүннетпен анықтауға болады.

Бойына Ислам құндылықтарын сіңірген иманды адам – көркем мінезді адам. Қазақ бұзық, қиянатшыл, көрегенсіз адамды «имансыз» деп айтады. Демек, «иманды» адам – жақсы адам. «Ислам» сөзі бейбітшілік, амандық мағыналарын білдірсе, «мұсылман» сөзі Алланың әміріне бойұсынған деген мағынаны береді. Олай болса, діндар, құдайшыл әрі тақуа адам қалайша Алланың әміріне қарсы шығып, басқаларды қанішерлікке шақырмақ, жазықсыз адамдардың жанын алмақ?! Өйткені, Құранда Алла тағала былай деп әмір етеді:

«Бір-бірлеріңді өлтірмеңдер. Расында Алла сендерге ерекше мейірімді. Ал кім айтылғанды дұшпандық, зұлымдықпен істесе, оны жақында отқа саламыз. Бұл – Аллаға оңай» (Ниса: 29-30).

Ал енді ИШИМ содырларының жарнама үшін салып отыратын ғаламторда толып жүрген бейнероликтеріне назар салсаңыз, онда олардың қатыгездігі мен қанішерлігін сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Мұнда жұрт алдында үлкен немесе кіші, мұсылман немесе кәпір деп айырмастан жазалау рәсімін жүзеге асырады. Жазықсыз жандар аяусыз атылып, асылып, бастары кесіліп, қойша бауыздалып жатады.

Шынайы исламда жазықсыз адамды өлтіру былай тұрсын, жануарды да қинауға тыйым салынған. Тіпті, имам Бұһаридің сенімді хадистер жинағында бір әйелдің мысықты тамақтандырмай аш қалдырғаны үшін тозаққа түскені туралы хадис бар. Бұл әйел мысықты қамап оған тамақ бермеген, не оның өзіне тышқан аулап ұстауына мүмкіндік жасамаған екен. Сол үшін оны Алла тозаққа түсіріпті (Әл-Асабатуфит-Тамиизиәс-Сахаба кітабы). Сондықтан да дінді қадір тұтқан қазақ малды еш уақытта қорламаған. Бала кезімізде ауылдағы апаларымыз: «Малды теппе – обал болады», – деп айтушы еді.

Егер ислам жануарды қинаған адамды осылай жазаласа, онда кінәсіз адамдарды қинаған, оларға күш көрсеткен немесе жарып жібергендерге қандай жаза бермек?! Исламда адам өмірі, оның құқығы қасиетті ұғымдар саналып, қатты сақталады. Адамға жан беріп, оған өмір сыйлаған Алла. Адамның жаны – Алланың оған берген аманаты. Адамның жанын алуға Алладан басқа ешкімнің құқығы жоқ: «Өлтірілуіне Алла тыйым салған кісіні нақақтан өлтірмеңдер...» (Әнғам: 151).

Ислам жасықсыз адамдарға қарсы басқыншылық жасауға тыйым салады:

Жазықсыз адамға оның өміріне, жеке мүлкіне немесе ар-намысына қатысты қандайда бір басқыншылық жасауға рұқсат бермейді. Исламдағы бұл қағида барлығына тең. Ислам тарихында Мұхаммед пайғамбар (с.ғ.с.) өзінің «Хадж әл-Уадағ» (қоштасу қажылығында) халыққа қарап, адамның өміріне, жеке мүлкіне және ар-намысына Қиямет күніне дейін қол сұғылмауы тиіс екенін айтқан: «Қиямет күнінде адамдар арасында алынатын есептің біріншісі – адам өлтіру» (Мүслимның риуаяты).

Исламдағы бұл талап тек мұсылмандар үшін емес, бәлкім сол мұсылман мемлекетінде жасап жатқан барлық адамдарға қатысты. Бейбіт өмірді былай қойғанда, тіпті ұрыс заманында да Ислам соғысқа қатысы жоқ бала-шағаны, кемпір мен шалды, әйелдер мен өзге дін қызметкерлерін қинауға, атуға тиым салған.

ИШИМ содырларының кейбір ұстанымдары:1. Мұсылман емес адамды күштеп дінге кіргізу.

Болмаған жағдайда өлтіріп тастау;2. Өзін мұсылманмын деген адам намаз оқымаса

– кәпір. Кәпірдің үкімі – өлім;3. Мұсылман емес мемлекетте өмір сүрген адам

– тағутқа табынады. («Тағут» араб сөзі – адамдардың Алладан басқа құдай етіп табынатындары);

4. Патшасы намаз оқымайтын мемлекет – кәпірлердің мемлекеті;

5. Өзін мұсылман санаған адам кәпірдің мемлекетінен мұсылман мемлекетіне немесе ИШИМ (халифатқа) көшуі керек;

6. Намаз оқымайтын отбасынан ажырау қажет. Ер адам намаз оқымайтын әйелін талақ етеді немесе әйел өзінің намаз оқымайтын күйеуімен ажырасуы қажет және т.б.

Енді содырлардың осы ұстанымдарына байланысты жауаптарды Құран және Сүннеттен іздеп көрейік.

Бірінші ұстанымға қатысты жауап: Бұған нақты жауапты Алла тағаланың мына аятынан көреміз: «Дінде – күштеу жоқ» (Бақара: 256). Демек, Исламда басқа біреуді дінге күштеп, зорлап кіргізу деген жоқ. Дінді әркім өзі еркімен, қалауымен және махаббатымен көңіл қойып қабылдайды. Ислам тарихында да бұған мысалдар жетерлік. Бірде бәдәуй келіп, сахабалармен тұрған пайғамбардың (с.ғ.с.) жағасына шап береді де дөрекі сөздер


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

45

сөйлейді. Оның жағасынан қатты ұстағаны сонша пайғамбардың мойынында қызарып шапанының ізі қалады. Пайғамбардың қасында тұрған Омар сияқты батыр сахаба әлгі әдепсіз бәдауйдің сазайын беру үшін қылышын жалаңаштаған уақытта пайғамбар оны ақырын ғана тоқтатты. Сөйтіп, әлгі бәдауймен жылы сөйлесіп, керісінше оған сый-құрмет көрсетеді. Кейін, сол бәдауй мұсылман болады.

Екінші ұстанымға қатысты жауап: Құранда мынадай аят бар: «Ей, адам баласы! Шын мәнінде, сендерді бір ер, бір әйелден (Адам, Хауадан) жараттық. Сондай-ақ бір-біріңді тануларың үшін сендерді ұлттар, рулар қылдық» (Хужрат: 13).

Демек, адамдардың әртүрлі болуы, ұлттар мен ұлыстар, этностық топтар болып бөлінуі – Алланың жаратылысы. Алла тағала Құранда ешкімді қатыгездікке, дұшпандыққа шақырып отырған жоқ, керісінше, бір-бірлеріңді танып, араласып, тату-тәтті өмір сүруге шақырады. Егер Алла қаласа, онда біздерді ұлттар мен ұлыстар етіп жаратпай, барлығымызды бір үмбет етіп жасайтын еді:

«Ей, Мұхаммед! Егер Раббың қаласа, адамдарды бір-ақ үммет қылар еді» (Һуд: 118). Сондықтан, бір мемлекетте түрлі адамдардың бірге өмір сүруі және олардың алуан түрлі болуы – тағдыр. Мұсылман адам тағдыр мәселесінде таласпайды. Өйткені, тағдырға қарсы келу – Құдайдың әміріне қарсы шыққанмен тең. Исламда барлық адамның құқығы тең. Исламда намаз оқитын және намаз оқымайтын, мұсылман немесе өзге дін өкілі деп ажыратылмайды. Ислам тарихында бұған дәлел көп. Солардың бірі мына оқиға:

Халифа Омардың кезінде бір яһуди хазіреті Әлидің үстінен шағым айтып келеді. Сонда Омар: «Сен яһудисің, ал, сен Әли – мұсылмансың», – деп ешкімді бөліп-жарған жоқ керісінше, шағымданушы яһуди де, Әли де разы болатындай әділ үкім шығарды. Ал енді кім: «Лә иләһаил-лалла», – деп кәлимасын келтірсе, сол мұсылман. Оған сен мұсылман емессің деп айтуға ешкімнің құқығы жоқ. Ал енді, ол қандай мұсылман – бұл басқа мәселе. Яғни, ол иманы әлсіз мұсылман ба, күнәһар мұсылман ба? Мұның ұйғарымын Аллаға тапсырған жөн.

Үшінші ұстанымға қатысты жауап: Мұсылман емес мемлекетте өмір сүрген адам тағутқа табынады деген сөздерінің астарында мынадай мағына жатыр – мұсылман емес басшының айтқанын істеп, соған табынған болады. Оның оған бойұсынғаны табынғаны болып саналады. Олардың мұндай ұстанымы қоғамда анық бүлік шығаруды көздейді. Ал Құран бүліктен қатты қайтарған:

«Бүлік шығару – адам өлтіруден де ауыр күнә» (Бақара: 217). Өйткені, бүлік салдарынан қанша кінәсіз адамдар жер жастануы мүмкін. Бүлік – ұйып отырған елдің тыныштығын бұзып, берекесін қашырады. Сондықтан да бүлік шығарушы адамға Алланың мейірімі де болмайды. Құран бізге осыны айтады: «Алла бүлік шығарушыларды сүймейді» (Майда: 64).

Төртінші ұстанымға қатысты жауап: Біз бұл ұстанымға қатысты жауаптың бір шетін жоғарыда қарастырдық. Шынайы Ислам, ИШИМ содырлары айтқандай қоғамды «мұсылмандар» және «кәпірлер» деп бөлмейді, керісінше бірлікке шақырып, аразданған адамдарды жарастыруға жігерлендіреді. Термези, Әбу Дәуіт және Ибн Мәжаһның хадистер жинақтарында мынадай хабар келеді:

Бір күні Мұхаммед пайғамбар (с.ғ.с.) сахабаларға қарап: «Сендерге мәртебесі жағынан ораза, намаз және садақадан да абзал нәрсе жайында хабар берейін бе?» – деп сұрайды. Сахабалар бір ауыздан: «Әрине», – дейді. Сонда пайғамбар: «Ол – қырқысушылықты жарастыру», – деп айтады. Бұған қоса, Ислам басшыға бағынуға әмір етеді: «Ей, мүминдер! Сендер Аллаға бойсұныңдар, пайғамбарға бойсұныңдар және өздеріңнен болған басшыларға да бойсұныңдар» (Ниса: 59).

Бесінші ұстанымға қатысты жауап: Негізінде, мұсылман адам кәпірдің мемлекетінен мұсылман еліне көшуі керек деген ұстанымды бұлар сонау пайғамбардың (с.ғ.с.) дәуірінен алады. Меккенің мүшриктері Мұхаммед пайғамбарды (с.ғ.с.) қаладан қуған кезде ол кісі мәжбүр Мәдине шаһарына көшкен болатын. Міне, ИШИМ содырлары осы уақиғаны дәлел ретінде алға тартады. Сөйтіп, олар мұсылман қысымшылық көрген кәпір қоғамынан шығып, мұсылман еліне көшуі қажет деп санайды. Бірақ, олар бір жағдайды естен шығарған сияқты. Біріншіден, Мұхаммед пайғамбарды (с.ғ.с.) қаланың мүшриктері қуып шығарды, яғни ол кісі Меккеден мәжбүр көшті. Ол өз еркімен қашып шыққан жоқ. Сондай-ақ, қаладан шығып бара жатып, артына қарап, «Уатани, уатани» яғни, кіндік қаны тамған жерді қимай, көздеріне жас алып: «Отаным, менің отаным...», – деп айтты деген хабар бар. Бұл уақиға ислам тарихында анық айтылады. Ал біздің мемлекетте қандай мұсылманға діні үшін қысымшылық жасалып жатыр немесе ұстанған діні үшін кімді елден аластытып жатыр? Ешкімге де мұндай қысымшылық жасалып жатқан жоқ. Емін еркін өмір сүр, отбасыңды асыра, еңбегіңді жандандыр, қалаған дініңді ұстан. Өкінішке орай, осындай насихатты естіген білімсіз қазақ жігіттері отбасын алып, Сирияға жиһадқа шығып кеткенін жақсы білеміз. Халықаралық БАҚ ақпараттарынан естіп отырғанымыздай ИШИМ-ге жан-жақтан адасып келіп жатқан жастар, сол «кәпір» мемлекеттерінен қашып, халифатқа келіп жатырмыз деп ойлап, адасқандар.

Жақында ғана ғаламторда қазақ жігіттерінің соғыс үшін ИШИМ-ге шақырған бейнебаянын көрдік. Сараптама жасадық. Олар тағы да Қазақстан азаматтарын отбасыларымен «һижра жасауға» (һижра–араб сөзі. Қоныс аудару, көшу) үндеп отыр. Он екі минуттен астам уақыт аят-хадистерді бұрмалап, өтірік талдау жасалған бұл бейнебаян жастарды бүлікке үндейді. Тағы да қаракөз жігіттеріміздің дінге деген сенімін пайдаланып, олардың эмоцияларына ықпал ету арқылы Сирия, Ирак мемлекеттеріне

46

соғысқа шақырды. Бейнероликтің қысқаша мазмұны: «Біз кәпірлердің мемлекетінде тұрып жатыр екенбіз. Біз Сирия, Ирак жерлеріне жиһадқа келіп, көзіміз ашылды. Сендерді де осылай жасауға шақырамыз, көп нәрсені түсінесіңдер, жолдарың жеңіл болады. Мұнда келу оңай. Отбасыларымен келіп тұрып жатқан қазақ бауырларымыз бар және сол сияқты т.б.».

Бейнероликтің мақсаты – ұйып отырған ел ішінде бүлік шығару. Діндес әрі бауырлас адамдарды «мұсылман» және «кәпір» деп екіге бөліп, бір-бірімен соғыстырып қою. Ислам адамдарды бір-бірімен дос болуға шақырса, ИШИМ-діктер соғысқа үндейді.

Алтыншы ұстанымға қатысты жауап: Бұл мәселеге қатысты тағы да айтарымыз: «Дінде – күштеу жоқ» (Бақара: 256). Қазақ: «Құдай қосқан қосағыңмен ағар», – дейді. Алла екі жасты қосқан екен, енді өмірдің ағын да, қарасын да өмірлік серігімен бірге көреді. Қайта, егер шынайы мұсылман болса, онда: «Сендердің ең жақсыларың – әйеліне және қыздарына ең жақсы мәміледе болғандарың», – деген хадиске амал қылғаны жөн (Байһақидің риуаяты).

БҰҰ миссиясы мен БҰҰ-ның Адам құқы жөніндегі Жоғарғы комиссарының басқармасы Ирактың солтүстік аудандарындағы халықаралық гуманитарлық құқықтың бұзылуына қатысты бірлескен баяндамасында Адам құқығы жөніндегі басқарманың баспасөз хатшысы Руперт Колвилл былай деген: «Бұлар – зорлау, өлтіру, жаппай жазаға тартып дарға асу, ұрлау, мешіттер мен шіркеулерді қирату, әйелдерді жыныстық құлдыққа салу, балаларға зорлық-зомбылық көрсету және оларды ұрыс іс-қимылдарына тарту сынды қылмыстар». Сонымен қатар баяндама авторлары Ирактағы шиіт, христиан, түркімен, күрд, езид сынды этникалық әрі діни азшылық өкілдеріне жүйелі түрде шабуыл жасалып жатқандығын мәлімдеуде.

Бұл бар болғаны екі айлық бақылау нәтижесі негізінде жасалған баяндама. Ал енді ИШИМ-нің қолында тұтқында оннан астам ай болып, еліне аман оралған француз журналисті Дидье Франсуа CNN-ге берген сұхбатында мынадай жәйтті айтқан. Ол он ай бойы ИШИМ мүшелерінің Құран оқып отырғандарын көрмеген, не Ислам жайында айтқан әңгімелерін естімеген немесе бөлмелерінде бір де бір Құран нұсқасын байқамаған: «Ешқашан Құран тәпсірінің түсіндірмесіне қатысты әңгімені немесе Исламға байланысты уағызды айтып отырғанын естімедім. Олардың Құранға ешқандай қатысы жоқ. Олардың өздеріндеде Құран жоқ еді және оны бізге де бермейтін...».

ИШИМ содырларының тарапынан адамға жасаған айуандық әрекеттерін көрген кейбір ислам ғалымдары оларды Мұхаммед пайғамбардың (с.ғ.с.) айтып кеткен адасушы хауариждер тобына да жатқызады. Өйткені, олардың киім

киістері, адамдардан ерекшелінуі, адамды қойша бауыздаулары, нақты дәлелдерді керек етпестен күмәнге сүйеніп адамның тағдырын шешу, олардағы қатыгездік сияқты т.б. сипаттары пайғамбардың хауариждер туралы айтқан сипаттарымен сәйкес. Сондай-ақ, араларында танымал, мұсылман әлемі мойындаған немесе есімі белгілі пәтуә беріп отырған ғалымдары да жоқ...

Ал енді хауариж дегеніміз кімдер? «Хауаридж» араб сөзі – қарсы шығу, бөлініп шығу сияқты мағыналарды қамтиды. Мемлекетте бүлік шығарған саяси-діни топ. Олар мұсылман мемлекетінің үшінші халифасы Осман ибн Аффанды сарайында Құран оқып отырған жерде өлтірген. Кейін олар төртінші халифа, пайғамбардың күйеу баласы Әли ибн Әбу Талибті де өлтіреді. Пайғамбар харижиттер турасында: «Олар жаратылыстың ең жаманы», – деп айтқан болатын (Мүслимнің риуаяты).

Сондай-ақ, кейбір дін мамандары ИШИМ-нің артында саяси астардың жатқанын да жоққа шығармайды. Исламды әлемге жаман етіп көрсету үшін дін дұшпандары ИШИМ-ді шығарды деген пікір де жоқ емес. Өйткені, Ислам әлемдегі ең жас дін болғанына қарамастан, әлем халқы арасында қолдау тауып, тез тарап жатқан дін. Қалай болғанда да бұл тақырыптың саяси астарын өз мамандарына қалдырғанымыз дұрыс шығар.

Сонымен, Исламның атын жамылып, ойларына келгенін істеп жатқан ИШИМ содырларының мұндай айуандық әрекеттеріне артық шыдай алмаған мұсылман әлемінің белгілі ғалымдары да қосылып, бірауыздан оларға қарсы шығуда. Жақында ИШИМ-нің басшысы Әбу Бәкір әл-Бағдади мен оның жақтаушыларына арналған жүз жиырмадан астам ислам ғұламалары мен мүфтилерінің қолдары қойылған ашық хат жарияланды.

Ашық хатта ғалымдар содырлардың жасап жатқан әрекеттері мен деклорацияларына талдау жасап, олардың Ислам ұстанымдарына мүлдем сәйкес келмейтінін баяндайды. Олардың тәубеге келіп, қайырымдылық пен мейірімділік дініне қайтуларын және террористік әрекеттерін тоқтатуға шақырады.

Құрметті оқырман, сіздің назарыңызға исламның атын бүркеніп, кінәсіз адамдарды қинап, Құран мен хадистерді бұрмалап адам түршігерлік істер жасап жатқан ИШИМ-нің басшылыққа ұстанатын кейбір ұстанымдарын баяндадық, оларға қатысты жауаптар келтірдік. ИШИМ-ге арнап, мұсылман әлемі ғұламаларының жазған ашық хатымен таныстырдық. Бұл хатта ислам ғалымдарының ИШИМ ұйымына білдірген позициясын көрдік. Атам қазақ: «Қой терісін жамылған қасқыр», – демекші өздерін «Ирак және Шам ислам мемлекеті» жариялаған визуалды мемлекеттің ұстанған бағыты хақ Исламның жолымен мүлдем үйлеспейді. Еліміз тыныш, болашағымыз жарқын болсын.

«www.abai.kz» интернет порталы, 18.03.2015 жыл


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

47

Мәдениет және спорт министрлігінің Дін мәселелері жөніндегі ғылыми-зерттеу

және талдау орталығының жетекші ғылыми қызметкері

Саясат Көкенай

ТЕРРОРИЗМ ҚАУПІНЕН САҚТАНАЙЫҚ

«Террор» мен «терроризм» – латынша «terrere» сөзінен алынған терминдер. «Қорқыту, үрейлендіру, шошыту, қорқытып кепілдікке алу, қаймықтыру, зорлық-зомбылық, заңсыздық» сияқты мағыналарды білдіреді. Сарапшылардың пайымдауынша, «террор» термині қорқынышты үрей салатын және жекелеген адамдарды қаймықтырып, тоздыратын іс-әрекетті білдіреді. Ал, «терроризм» деп саяси-идеологиялық мақсаттарға жету үшін билік жүйесін заңнан тыс жолдармен құлатуды көздеген жүйелі және жалғасты лаңкестік іс-әрекеттерді айтады.

Қазақстан Республикасының «Терроризмге қарсы күрес туралы» Заңында терроризм сөзіне мынадай түсініктеме берілген: «Терроризм – күш қолдану идеологиясы және халықты үрейлендіруге байланысты жеке адамға, қоғам мен мемлекетке залал келтіруге бағытталған күш қолдану және (немесе) өзге де қылмыстық әрекеттерді жасау не жасаймын деп қорқыту жолымен мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының немесе халықаралық ұйымдардың шешім қабылдауына әсер ету практикасы».

Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев «Сындарлы он жыл» атты еңбегінде «Терроризм деген не? Терроризмнің иесі кім? Террордың мақсаты қандай?» деген сұрақтарға жауап бере келе, қазіргі кезде белең алып бара жатқан терроризмнің пайда болуына, таралуына, ғаламдық сипатына жан-жақты талдау жасайды. Сонымен бірге аталған еңбекте Орта Азия аймағында терроризммен бірлесіп күрес жүргізу мен қауіпсіздікті сақтау жолдары нақты айқындалған.

Әлем мемлекеттері террорлық актілердің көбейе түскеніне алаңдаулы. Өйткені одан құрбан болып жатқан адамдардың саны мен материалдық шығындар орасан. Терроризм шын мәнінде масштабы жағынан қауіпті формаға айналды. Ол жоғарыда айтқандай саяси, экономикалық, моральдық шығындар әкеледі, қалың көпшілікке күшті психологиялық қысым жасайды, жазықсыз адамдардың өмірін қияды. Террордың басты ерекшеліктерінің бірі – нысанасын кездейсоқ таңдап

алатыны. Нысананың, яғни террор құрбандарының кездейсоқ таңдалуы үрейдің тез таралуына мүмкіндік береді. Адамдардың ешқандай себепсіз террордың құрбаны болатыны, біріншіден – террордың мақсатының орындалғаны, екіншіден – ешкімнің бас амандығының болмауы. Өйткені, қай жерде, қашан және кімдерге террор шабуылы жасалатыны белгісіз. Террорлық қылмыстың тағы бір ерекшелігі – оның мейірімсіздігі, қатыгездігі және қиратушы күшінің шексіздігінде. Мысалы, 1995 жылдың 20 наурыз күні Жапонияның Токио қаласындағы метро аялдамасында «Аум Синрикё» сектасы шашқан улы газ салдарынан 12 адам қаза болып, 5500 адам жарақаттанған еді. Шабуыл нысанасына айналған жұрт күнделікті тіршіліктерін жасап жүрген қарапайым адамдар болатын.

Терроршы ұйымдардың мақсаттары террор амалдары жасалатын мемлекеттің жағдайына және террористерді басқаратын орталықтарға қарай өзгеріп тұрады. Жалпы, терроршылардың ортақ мақсаты – нысанаға алынған жүйені күшпен құлатып, орнына өз идеологиялары негізіндегі жаңа билікті орнату. Сотталу барысындағы терроршылардың басым көпшілігі «неге терроршылыққа бардың?» деген сұраққа «әділеттілікті орнату, залым билікті құлатып, орнына әділетті билікті орнату мақсатында» деп жауап берген.

Террористер өздерін белгілі бір халықты немесе жерді қорғаушы қаһармандар ретінде көреді. Олар өздеріне қосылмаған адамдарды «әлі санасы жетілмегендер» деп бағалайды. Сол себепті, террорлық ұйымдар үгіт-насихат жұмыстарына аса мән береді. Олардың пікірінше, халықтың басым көпшілігінің санасы оянғанша саны аз болса да терроршылар күресті жүргізуі тиіс.

Терроршылар «режимді құлату» жоспары ұзақ мерзімде жүзеге асады деп есептейді. Осы ұзақ мерзімді арманға жету үшін алдымен төмендегі қысқа мерзімді мақсаттарға ұмтылады:

– Бірінші саяси билік пен жүйені әлсірету, мемлекеттің беделін шайқалту;

48

– Ел ішінде және халықаралық деңгейде танылу үшін үгіт-насихат және терактілер арқылы жұртшылықтың назарын аударту;

– Үрей салу арқылы қоғамның терроризмге қарсы тұру күшін жою;

– Бұқара халықты күшпен бағындыру;– Жақтаушылар мен демеушілердің санын

көбейту.Террорлық топтар бірінші сатыда мемлекет билігін

әлсіретуді және халықтың мемлекет институтына деген сенімін шайқалтуды көздейді. Олар ел басқарушы лауазым иелерінің кемшін жақтарын халыққа көрсету арқылы жекелеген мемлекет қайраткерлеріне сенімсіздік туғызады. Мұның барлығы мемлекет билігін әлсіретуге бағытталады. Ішкі тыныштығы бұзылған, азаматтарының бірлігіне нұқсан келген қоғамды террордың мақсаттарына айдап салу, елде ішкі тұрақсыздық пен бүлік шығару оңай болмақ.

Кейбір мүдделес күштер мен топтар саяси-экономикалық пайда табу үшін терроризмді құрал ретінде пайдаланады. Терроризмнің осы түрінің мақсаты саяси-экономикалық табысқа жету үшін қажетті террор актісін қолдан жасау болып табылады. Тіпті, кейбір елдер яки сыбайлас топтар гео-саяси және гео-экономикалық, стратегиялық маңыздылығы бар бір елді өз ықпалдарында ұстау үшін терроризмді қолдан жасап, террористерді астыртын демеуі мүмкін. Бұған мысал ретінде АҚШ-тың Ауғанстандағы «Талибан» мен «әл-Каида» ұйымдарын қаржыландыруын айтуға болады. Сондай-ақ, қырғи-қабақ соғыс жылдарында Кеңес өкіметі мен АҚШ-тың дүниежүзінде көптеген жақтас ұйымдар мен қарулы топтарды ұйымдастырып, демеп отырғаны аян.

Терроршылар қоғамдағы өзгеше мәдениеттерді ұстанатын топтарды бір-біріне айдап салады. Мәдени айырмашылықтардың байқалмай келген көптүрлілігі енді қақтығыс көзіне айналдырылады. Қоғамда төзімділік, кешірімділік, толеранттылық сезімдерінің орнына қатыгездік, қаталдық, жек көрушілік сезімдері күшейеді. Қоғамның байлығы болуға тиісті мәдени өзгешеліктер қоғамның ынтымағын бұзатын кеселдің көзіне айналады. Терроршы ұйымдар қоғамның осал тұстарын іздеп, арандату шараларын ұдайы іске асырып отырады.

Террор ұйымдарының іс-әрекеттері жарнама мақсатында жасалады. Сол үшін олар кейде шынайы

қажетті ұлттық мәселелерді көтергенсіп, жарлы-жақыбайларға көмектескен болып жұртшылықты өздеріне тартады. Қысқасы, террорлық ұйымдар өз мүдделеріне жарайтын барлық оқиғаларды пайдалануы және қасиетті ұғымдардың атын жамылуы мүмкін. Оларға қатысатын террор амалының көлемі емес, оның жаңғырығының көлемі маңызды. Терроршылар лаңкестік амалдарды жоспарлағанда қоғамды осал жерінен ұруды ойластырады, үлкен жаңғырық тудыратын, халыққа қатты әсер ететін қылмыстарды жоспарлайды.

Террор амалы жасалатын орын және ондағы адамдардың құрамы, олардың әлеуметтік мәртебесі алдын-ала ойластырылады. Жеке адамдар және ел басшыларына жасалатын шабуылдар көп уақыт бұрын жоспарланады. Террор амалы және оның құрбандары туралы ақпарат телеарналар мен баспасөзде жарияланып, белгілі тұлғалар оны айыптап жатса, лаңкестік әрекеттің мақсаты орындалғаны. Мәскеудегі террор амалын жасағандардың басшысы телеарналардың уәкілдерін шақырып, оларға берген сұхбатында: «Біз мақсатымызға жеттік. Енді өлсек те, қалсақ та маңызды емес» дегені болатын. Ресейдегі террористердің басқа қаланы емес, Мәскеудің өзін таңдап алуы да тегін емес. Өйткені, Мәскеуде жасалған терактілердің әсері күштірек болады, онда көбірек БАҚ қатысады. БАҚ құралдары неғұрлым көп болса, терроршыларға соғұрлым тиімді. Ал, ол лаңкестік әрекеттің театрда жасалуы да нағыз бейкүнә адамдарды нысанаға алу арқылы тұтастай мемлекетке ықпал жасау мақсатының көрінісі. АҚШ-та 2001 жылдың 11 қыркүйегінде болған шабуылдарда басқа қалалар емес, ең ірі Нью-Йорк пен федералдық астананың және ондағы символдық мәні бар ғимараттардың таңдалуы да содан.

Терроризмнің әсері құрбан болған адамдардың саны мен материалдық шығыннан гөрі лаңкестік әрекеттің психологиялық әсерінің күштілігі және саяси нәтижелері бойынша есептеледі. Мұндай жағдайда терроршылар көпшіліктің назарын идеямызға аудардық, халыққа үрей салдық деп біледі.

Қорыта айтқанда, терроризм осы заманғы саяси-әлеуметтік тамыры тереңге тартатын құбылыстың бірі. Сондықтан оны болдырмау, алдын алу іс-шаралары да жан-жақты терең ойластыруды талап ететіні сөзсіз.

«www.kt.kz» интернет порталы, 17.02.2015 жыл


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

49

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ ДІН ІСТЕРІ КОМИТЕТІНІҢ ОҚИҒАЛАР ХРОНИКАСЫ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ ДІН ІСТЕРІ КОМИТЕТІНІҢ ҚАЖЫЛЫҚҚА БАРУ МӘСЕЛЕСІ ТУРАЛЫ РЕСМИ ҰСТАНЫМЫ

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Дін істері комитеті интернет желісі арқылы Сауд Арабиясы Корольдігіндегі Мекке және Мәдина қалаларына тегін қажылық ұйымдастыруды ұсынатын белгісіз топтардың қызметтеріне алданып қалуыңыз мүмкін екендігін ескертеді.

Біріншіден, еліміздегі қажылық жұмыстары Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы (ҚМДБ) арқылы Сауд Арабиясы тарапынан жыл сайын арнайы бөлінетін квота негізінде жүзеге асырылады.

Қажылықты ұйымдастырумен тікелей ҚМДБ бекіткен туристік компаниялар айналысады. Жалпы, біздің елімізде ҚМДБ арқылы қажылық рәсімді өткізуге тегін квота бөлінетіні және ҚМДБ бекіткен фирмалардың мұндай жарнама тарататыны туралы ақпарат тәжірибеде болған жоқ. Ал қандай да бір жергілікті немесе шет елдік компаниялар арнайы бөлінетін квотасыз қажылық сапарды ұйымдастыруы мүмкін емес.

Екіншіден, азаматтарды қажылыққа тегін апарамыз деп алдын ала жинап алынған төлқұжаттар өзге мақсаттарда пайдаланылуы мүмкін. Қазақстандықтар осындай алаяқтық әрекеттердің салдарынан зардап шегуі мүмкін.

Осыған орай, қажылыққа баруға ниет білдірген азаматтар белгісіз адамдардың немесе ұйымдардың алдауына түсіп қалмаулары үшін ҚМДБ-ның баспасөз құралдарында тізімдері бекітілген туристік компанияларға хабарласқандары жөн. Осы ретте қажылыққа баруға ниеттенген әрбір азаматтың тізімдері бекітілген компанияларға төлқұжатын өз қолымен әкеліп өткізгендері дұрыс.

Жалпы, әртүрлі «тегін» шақыртуларға сақтықпен қарап, киелі жерлерге қажылыққа баруды ұйымдастыратын компанияларды таңдауға үлкен жауапкершілікпен қараған абзал.

50

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ ДІН ІСТЕРІ КОМИТЕТІНІҢ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ЖҰМА НАМАЗҒА ҚАТЫСУ МАҚСАТЫМЕН

САБАҚТАН КЕТІП ҚАЛУ ДЕРЕКТЕРІНЕ ҚАТЫСТЫ РЕСМИ ҰСТАНЫМЫҚазақстан Республикасының

Мәдениет және спорт ми-нистрлігі Дін істері комитеті Қызылорда облысында орын алған мектеп оқушыларының жұма намазға қатысу мақсат-ымен сабақтан кетіп қалу деректеріне алаңдаушылық біл-діреді.

Мемлекет ата-ананың немесе оларды алмастыра-тын адамдардың балаларын өздерінің діни дүниетаным-дарына сәйкес тәрбиелеулеріне тосқауыл қоймайтыны сөзсіз («Қазақстан Республикасындағы бала құқығы туралы» Заңның 35-бабының 1-тармағы).

Бір мезгілде, ешкімнің өзінің діни сеніміне сәйкес Қазақстан Республикасының Конституциясында және заңдарында көзделген міндеттерді орындамауға құқы жоқ («Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңның 3-бабының 7-тармағы).

Атап айтар болсақ, «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 70-бабына сәйкес ата-ана баланың міндетті орта білім алуын қамтамасыз етуге міндетті. Сонымен бір мезіглде Қазақстан Республикасының «Білім беру туралы» Заңының 49-бабында ата-аналардың балалардың оқу мекемесіндегі сабағына баруын қамтамасыз ету міндеті жүктелген.

Осы ретте «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңына сәйкес Қазақстан Республикасындағы білім беру және тәрбиелеу жүйесі, рухани (діни) білім беру мекемелерін қоспағанда, діннен және діни бірлестіктен бөлінген және зайырлы сипатқа ие.

Жалпы, діннің қасиетті кітаптарында да осы тәріздес ережелер бар. Мәселен, ислам діні бойынша білім алуға ұмтылу мұсылман үшін міндетті, өйткені білім жолы Алла тағаланың ұлылығы мен мейірімін тануға алып барар жол болып табылады.

Құранда «Айт: О Жаратушы! Менің білімімді арттыра гөр!»; «Айт: Білімі барлар мен білімі жоқ адамдар теңесе ала ма?».

Көріп отырғандай, діни білім алу міндетті, ал зайырлы білім алудың аса маңызы жоқ деген пікір қате, өйткені исламның ұлы ғалымдары заманында ғылымның әртүрлі салаларын игерген.

Бүгінгі күнде діни біліммен қатар зайырлы білім алған заманауи мұсылманға табысқа, адал ақша табуға, дінді қателіктер мен адасушылықсыз түсіне алуға кең жол ашылуда.

Осы орайда ағымдағы жылғы 19 ақпанда Астана қаласында өткен Имамдардың республикалық тұңғыш форумында «Қазақстан мұсылмандарының тұғырнамасы», «Қазақстан Республикасы діни басқармасы қызметкерінің этикасы», «Имамның тұлғалық келбеті» және «Мұсылманның тұлғалық бейнесі» тәрізді іргелі құжаттарды бекітті.

Мәселен, «Мұсылманның тұлғалық бет-бейнесінде» діни және зайырлы білім алуға қатынастағы нақты ұстаным көрініс тапқан. Осы құжатта суннаға сүйене отырып мұсылман адамның үнемі білім іздеу жолында болуы тиістігі айтылған: «ғылым мен даналық – бұлар мұсылманның жоғалтқан дүниелері, сондықтан ол білімді қай жерде болса да іздеп табуы тиіс».

Мұхаммед Пайғамбар өз хадисінде «Әрбір мұсылманға білімді талап ету міндеттелген!» деп айтқан. Бұл дегеніміз білім алу ер адамға да, әйел адамға да міндеттелгенін білдіреді. Сондықтан шынайы мұсылманның өмірінде білім алу ерекше орынға ие болуы тиіс.

Демек мектеп оқушылары қандай да бір себептермен, оның ішінде діни сенімдерді желеу етіп оқуларын жіберіп алмаулары тиіс.

Оқушы жастарымыз біздің мемлекетіміздің маңызды бөлігін құрайтындықтан, олар өздерінің мектеп қабырғасында алған жақсы білімдерінің арқасында келешекте қоғамымызға барынша пайдасын тигізетін болады.

ОҚ

ИҒА

ЛА

Р ХРОН

ИКА

СЫ


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

51

2015 жылғы 8 қаңтарда Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы Ғалым Шойкиннің басшылығымен Қазақстан Республикасы делегациясы Түркия Республикасына жұмыс сапармен барды.

Сапар барысында Ғалым Шойкин Түркия Республикасының Дін істер басқармасының төрағасы Мехмет Гөрмезбен, «Хасеки» дін орталығының басшылығымен және Анкара, Ыстамбұл, Кония қалаларында орналасқан Түркия Республикасының Дін істер басқармасының өкілдерімен кездесті.

Кездесу кезінде Қазақстан және Түркия дін басқармасының өкілдері екі мемлекет арасындағы теологиялық білім беру бағытындағы қарым-қатынас деңгейін талқылады.

М. Гормез бауырлас Қазақстанмен қарым-қатынасты кеңейтуге және нығайтуға дайын екендігін баяндады. Сонымен қатар, ол қазіргі таңда Түркия Республикасының территориясында 85 мың мешіт, 700-ге жуық теологиялық лицейлер мен құран оқып үйрену курстары және Түркия Республикасының жоғары оқу орындарында 100-ге жуық теологиялық факультеттердің бар екендігін хабарлады.

Жоғарыда аталған барлық мешіттердің және оқу орындарының қызметін Түркия Республикасының Дін істер басқармасында жұмыс істейтін 1000-ға жуық қызметкер мен сарапшы қадағалайтынын хабарлады.

Өңірдегі мұсылман елдері арасында Түркияда дін мемлекеттен бөлінген. Зайырлы мемлекет құру бағытындағы Түркияның үлгісі өз икемділігімен ерекшеленіп, елдің дамуына және экономикасына өз үлесін қосуда. Мемлекет пен діни бірлестіктер арасында қарым-қатынастардың үлгісі ұлттық келісімнің сақталуына, елде діни экстремистік және радикалдық діни ағымдардың таралуына тосқауыл қоюда.

Сонымен қатар, М. Гормез Түркияда имамдардың мемлекеттік қызметкер мәртебесіне ие екендігін және олар қажетті әлеуметтік пакетпен қамтамасыз етілетіндігін баяндай отырып, қазіргі таңда елде мемлекет тарапынан қаржыландыратын лицей және колледж деңгейіндегі дін оқу орындары, жоғары оқу орындарында теологиялық факультеттердің бар екендігін хабарлады.

Дін саласындағы жасалған қажетті жағдайлардың нәтижесінде, халықтың діни сауаттылығы жоғары деңгейде және экстремистік ағымдардың Түркия халқының сана-сезіміне әсер ету деңгейі өте төмен екендігін атап өтті.

Кездесу нәтижесі бойынша қазақстандық діни қызметкерлерге теологиялық білім беру және басқа да діни бағыттар бойынша екі елдің ведомствоаралық қарым-қатынасын нығайтуға бағытталған хаттама дайындау бойынша уағдаластыққа қол жеткізілді.

ОҚ

ИҒА

ЛА

Р ХР

ОН

ИКА

СЫ

52

2015 жылғы 9 ақпанда Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің Төрағасы Ғалым Шойкин Қазақстан Республикасындағы Канаданың Төтенше және өкілетті елшісі Шон Стайл мырзамен кездесті.

Тараптар кездесу барысында Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің V Съезін өткізуге қатысты мәселелер бойынша пікір алмасумен қатар, діни сенім бостандығын қамтамасыз ету саласындағы екiжақты ынтымақтастықты одан әрі дамыту жолдарын сөз етті.

ОҚ

ИҒА

ЛА

Р ХРОН

ИКА

СЫ

2015 жылғы 19 қаңтарда Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы Ғалым Шойкин Қазақстан Республикасындағы Еуропалық Одақ өкілдігінің Саяси бөлімінің басшысы Камен Величков мырзамен кездесті. Тараптар кездесу барысында Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің V Съезін өткізуге қатысты мәселелер бойынша пікір алмасу-мен қатар, діни сенім бостандығын қамтамасыз ету саласындағы екiжақты ынтымақтастықты одан әрі дамыту жолдарын сөз етті.

2015 жылғы 25 ақпандағы «Алматы – ислам мәдениетінің астанасы-2015» Халықаралық конференцияның жұмысы аяқталды.

Конференцияның жабылуында Қазақстан Республикасы мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің Tөрағасы Ғалым Шойкин, Алматы қаласы мәдениет басқармасы басшысының орынбасары Рузанна Бектұрсынова, Алматы қаласы дін істері департаментінің директоры Нұржан Жапарқұл шара қатысушыларына алғыс сөз сөйлеген болатын.

Ғ. Шойкин бұл конференцияны өткізу «Алматы – ислам мәдениетінің астанасы» Жылының ашылуына

бастау салғандығын айтып өтті. 2015 жыл бойы мұсылман мемлекеттерінің рухани дамуы мен дін және қоғам саласында бірігуіне арналған шаралар өтетін болады.

Шетелдік және отандық қатысушылар екі күнге созылған конференция туралы сөз етті. Ұйымдастырушыларға арнап алғысын «Нұр-Мүбарак» Египет ислам мәдениеті университетінің ректоры Абдель Гани Басиюни, Р.Б. Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры, профессор Әбсаттар Бағысбайұлы Дербісәлі, Мұсылмандар рухани басқармасы төрағасының бірінші орынбасары Дамир Ваисұлы Мухетдинов, тарих ғылымдарының докторы, Ресей ғылым академиясының Ресей тарихы институтының жетекші ғылыми қызметкері Наиля Ермұханқызы Бекмаханова, РҒА шығыстану институтының аға ғылыми қызметкері Азиз Шавқатұлы Ниязи және Алматы қаласының Бас имамы Нұрбек Қажы білдірген болатын.

Қазақстандағы Египет Елшілігінің мәдениет және білім істері бойынша атташесі Хамдан Ибрагимнің сөзіне қарағанда, бұндай конференциялардың өтуі ислам әлемі мемлекеттерінің бірігуі мен жақындай түсуіне септігін тигізетін мемлекеттер арасындағы қатынастарға жағымды әсер етеді.

Қорытынды отырыстың нәтижесі бойынша конференция қатысушылары Қазақстан Республикасы мен Елбасының қоғамдар мен мемлекеттердің мәдениет аралық, дін аралық және конфессия аралық келісімін нығайтуға, ислам мәдениеті мен дәстүрлерінің негізі болып табылатын жалпы адамзаттық құндылықтардың белсендірілуіне қосқан үлесін ерекше меңзеп, бұл салалар бойынша екіжақты және көпжақты қарым-қатынастарды одан әрі қарай дамыту мен күшейту керектігіне келісті.


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

53

2015 жылғы 4 наурызда Парламент Сенатының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Нью-Йоркке жұмыс бабындағы сапары аяқталды.

Қ.Тоқаев БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мунмен келіссөз жүргізді және оған 2015 жылғы 10-11 маусымда Астанада болатын V Съезге Қазақстан Президенті Н.Назарбаевтың жеке шақыруын табыс етті. «Сіздің V Съезге қатысуыңыз прогресс жолында одан әрі ілгерілеу үшін діни иерархтар мен саясаткерлер тарапынан келісілген іс-қимыл мен өзара қолдау барда адамзат қазіргі кездегі жаһандық әлемнің қатерлеріне тиімді қарсы тұра алатынына халықаралық қоғамдастыққа нақты белгі

боларына сенімдімін», - деді Сенат Төрағасы. БҰҰ-ның Бас хатшысы ұлтаралық және конфессияаралық бейбітшілік пен келісімнің қазақстандық үлгісін жоғары бағалап, Н.Ә.Назарбаевтың бастамасы бойынша шақырылған діни форум маңызды әрі тиімді үнқатысу алаңы екенін атап өтті. Пан Ги Мунның айтуынша, БҰҰ Съезді қолдайды және форумның мақсаты мен міндеттерін әлемдік қоғамдастықта ілгерілетуде Қазақстанмен ынтымақтасатын болады.

БҰҰ-да өткен Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері Съезінің таныстырылымында сөз сөйлеген Қ.Тоқаев Нью-Йорк – ұлттар қауымдастығында, ең алдымен, БҰҰ және оның қазіргі замандағы өзекті мәселелерді шешудегі адамзат үміт еткен маңызды жаһандық форумдарымен астарласа еске түсетінін атап өтті.

Сенат Төрағасы БҰҰ-ның өркениетаралық үнқатысуды ілгерілету жөніндегі БҰҰ-ның көп салалы қызметін Қазақстан жоғары бағалайтынын айтты: «Біз дінаралық және конфессияаралық келісім – бейбітшілік пен қауіпсіздікті нығайту үшін маңызды шарт болып табылатынына нық сенеміз. Және ұлтаралық және конфессияаралық бейбітшілік пен келісімнің ерекше үлгісін қалыптастыра алдық». Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері Съезі туралы айтқанда Қ. Тоқаев «Діни форум – дінаралық үнқатысу, әлем құрылысы, діни тұрғыдағы шиеленістерді болдырмау, халықаралық ынтамақтастықтың жаңа түрлерін әзірлеуді ілгерілету үшін діни көшбасшылардың күш-жігерін біріктіруге арналған», - деп атап өтті.

Ол өткен төрт форумның нәтижелері Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері Съезі белгілі саяси қайраткерлер мен халықаралық ұйымдардың жетекшілерімен бірге қазіргі замандағы ең өзекті мәселелерді талқылайтын діни көшбасшылардың тұрақты жұмыс істейтін форумы ретінде қалыптасқаны туралы хабардар етті. «Астана форумы діндер мен мәдениеттер арасындағы пікір қайшылықтарын тек түрлі халықтар арасындағы бейбітшілікті, өзара түсіністікті және әріптестікті орнықтыру арқылы ғана еңсеру мүмкін екендігін паш еткен мысал болды».

Сенат Төрағасы Нью-Йоркте Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас хатшысының орынбасары, БҰҰ ДБ Әкімшісі Хелен Кларкпен, сондай-ақ БҰҰ-ның бірқатар жоғары лауазымды адамдарымен, ірі қорлардың басшылары – Азиялық қоғамның Президенті Дж. Ширанмен, «Еуразия» тобының Президенті Я.Бреммермен, Өркениеттер Альянсінің Жоғары өкілі Н.Ан-Насермен, «Бейбітшілік жолындағы дін» конференциясының Бас хатшысы У. Вендлимен және Нью-Йорк діни қауымдастығының өкілдерімен кездесті. Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері Съезі Хатшылығының Басшысы Қ. Тоқаев жүздесушілерді Астана форумына әзірлік туралы хабардар етті: «Съезд діни көшбасшылар мен саяси қайраткерлердің бейбітшілік және даму жолындағы үнқатысуына арналады. Тараптардың бір-бірін естуге және тыңдауға үйренгені маңызды болып отыр». Форум аясында жалпы отырыс және секциялық төрт отырыс болады. Діни форумдағы пікірсайыстар: діни және саяси қайраткерлердің адамзат алдындағы жауапкершілігі; діннің жастарға ықпалы; дін мен саясаттың өзара іс-қимылындағы жаңа тенденциялар мен перспективалар; бейбітшілік, қауіпсіздік және үйлесімділік жолында әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының арасындағы өзара құрмет пен түсіністік негізінде үнқатысуы секілді маңызды тақырыптар болады.

Қ. Тоқаевтың Нью-Йоркке жұмыс бабындағы сапары Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері Съезіне әзірліктің маңызды бөлігі болды. Бұл форум осынау дүрбелеңге толы дүниедегі қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған ауқымды халықаралық күш-жігердің маңызды саласы болады.

http://www.parlam.kz

ОҚ

ИҒА

ЛА

Р ХР

ОН

ИКА

СЫ

54

2015 жылғы 5 наурызда Алматы қаласындағы София соборында Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы Ғ.Шойкин Қазақстан Православ шіркеуінің Митрполиялық округінің Басшысы Астаналық және Қазақстандық Митрополит Александрдың қызметке тағайындалуының 5 жылдығына және соңдай-ақ Қазақстанға православилік христандықтың құнды жәдігерінің бірі болып табылатын Қасиетті Құдай ананың Федовск иконасының келуіне арналған іс-шараға қатысты.

Бұл іс-шараға Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясының қоғамдық қайраткерлері, мемлекеттік органдар мен конфессиялардың өкілдері қатысты.

Іс-шара барысында Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы Ғ.Шойкин Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлының атынан Астаналық және Қазақстандық Митрополит Александрға құттықтау хат тапсырып, оған Қазақстандағы конфессияаралық келісімді және халықтар арасындағы түсіністік пен тағаттылықты нығайту жолындағы қызметіне алғыс білдірді.

ҚР Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің Төрағасы Ғалым Шойкин 2015 жылғы 9-12 наурыз аралығында Женева қаласында өткен БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі кеңесінің 28-ші сессиясы шеңберінде өткен Интерактивті диалогқа қатысты.

Аталған іс-шарада БҰҰ дін немесе сенім бостандығы мәселелері жөніндегі Арнайы баяндамашысы Хайнер Билефельдттің 2014 жылғы 26 наурыз-5 сәуір аралы-ғында Қазақстанға сапарының қорытындысы бойынша әзірленген есептік баяндамасы тыңдалып, бекітілді.

БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі кеңесінің 28-ші сессиясы шеңберінде жасаған баяндамасында Арнайы баяндамашы Х. Билефельдт өзінің 2014 жылғы Қазақстанға сапарын ұйымдастырғаны үшін, сондай-ақ өз мандатын жүзеге асыру барысында конструктивті

тұрғыдағы ықпалдастығы үшін Қазақстан Республикасының Үкіметіне шын ықыласын білдірді.Х. Билефельдт осы ретте біздің елімізге жасаған сапарын жағымды бағалай отырып, қазақстандық

қоғамда қалыптасқан діни плюрализмді ерекше атап өте келе, «Қазақстан Республикасы Үкіметінің орталық, өңірлік және жергілікті деңгейлерде дінаралық сұхбаттасуды ұйымдастыру арқылы елде орныққан конфессияаралық бейбіт қатар өмір сүруді қолдау және қорғау мақсатында бірізді саясат жүргізіп отыр», - деп жоғары баға берді.

Женевада өтіп жатқан аталған іс-шараға арнайы іссапармен келген Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің Төрағасы Ғалым Шойкин Х. Билефильдті осынау алқалы іс-шарада қарастырылып отырған мәселелер бойынша өзара әрекеттестігіне алғыс білдіре отырып, Адам құқықтары жөніндегі кеңес қатысушыларына діни сенім бостандығын дамыту бағытында Қазақстанда іске асырылып отырған шаралар туралы баяндап берді.

Арнайы баяндамашымен өткізілген жеке кездесу барысында Ғ. Шойкин БҰҰ сарапшысына дін және сенім бостандығын дамыту саласында елімізде қолға алынып отырған бастамалар туралы барынша кең ақпарат беріп, жан-жақты хабардар етті.

Х. Билефильдт, өз кезегінде, басқа елдермен салыстырғанда Қазақстандағы дін бостандығы саласындағы жағдайдың анағұрлым ілгері екендігін айта келе, Қазақстанды «конфессияаралық және ұлтаралық келісім үлгісі» деп сипаттама берді. БҰҰ Арнайы баяндамашысының пікірінше Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың бастамасымен дүниеге келген Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының Съезі Қазақстанның әлемдік деңгейдегі әртүрлі конфессиялардың өзара сенімге негізделген ықпалдастығын нығайту үдерісіне қосқан маңызды үлесі болып табылады.

Ғ. Шойкин Женевадағы іссапары шеңберінде БҰҰ адам құқықтары жөніндегі Кеңесінің 28-ші сессиясы шеңберінде өткен басқа да іс-шараларға қатысты.

ОҚ

ИҒА

ЛА

Р ХРОН

ИКА

СЫ


Қаза

қста

н Ре

спуб

лика

сы М

әден

иет ж

әне

спор

т мин

истр

лігі

Дін

істе

рі к

омит

етін

ің ж

урна

лы

1 (32) 2015

55

2015 жылы 17 наурызда Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт вице-министрі М.Әзілханов Біріккен Ұлттар Ұйымының Адам құқықтары жөніндегі Жоғарғы комиссары басқармасының (АҚЖКБ) Орталық Азия бойынша аймақтық өкілі міндетін атқарушысы Элизабет да Кошта ханыммен кездесу өткізді.

Кездесуге ҚР Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы Ғалым Шойкин де қатысты.

Орталық Азия бойынша АҚЖКБ аймақтық өкілінің офисі Бішкек қаласында орналасқан.

Сұхбат барысында тараптар азамат-тардың ар-ұждан және дін тұту еркіндіктерін қамтамасыз ету саласындағы ынтамақтастықты талқылап, осы бағыт-тағы бірлескен жұмысты әрі қарай жалғастыру қажеттілігін ерекше атап өтті. Бейбітшілікті нығайту мен дінаралық келісімді сақтау аясында да Кошта ханым үстіміздегі жылғы маусым айында Қазақстанда өтетін Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері V Съезінің өтуі маңызды деп айтты. Оның айтуынша, қазіргі кезеңде кейбір экстремистік ұйымдардың дінді өздерінің мақсаттарына жету үшін қолданып жүргендері кезінде бұл іс-шара аса өзекті болып табылады.

Кездесудің қорытындысы бойынша діни саладағы ахуал мен ондағы мемлекет тарапынан реттеу шараларын талқылау мақсатында екіжақты кездесулер мен өзара кеңесулерді жалғастыру жөнінде уағдаластыққа қол жеткізілді.

2015 жылғы 26 наурызда Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы Ғалым Шойкин Италия Республикасының Қазақстан Республика-сындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Стефано Раваньянмен кездесті.

Тараптармен кездесу барысында Қазақстандағы ағымдағы діни ахуал және дін саласындағы уәкілетті органның қызметімен қатар қолданыстағы «Дiни қызмет және дiни бiрлестiктер туралы» Заңының орындалуы және оны түсіндіру бойынша мәселелер талқыланды.

ОҚ

ИҒА

ЛА

Р ХР

ОН

ИКА

СЫ

2015 жылғы 27 наурызда Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт вице-министрі Марат Әзілханов Еуропалық Одақтың сыртқы байланыс қызметінің Орталық Азия басқармасының Басшысы Тоиво Клаармен кездесуі болып өтті. Кездесуге Министрліктің Дін істері комитетінің төрағасы Ғалым Шойкин және Тілдерді дамыту және қоғамдық-саяси жұмыстар комитеті төрағасының орынбасары Василий Порубаймех қатысты. Тараптар кездесу барысында дін саласындағы уәкілетті органның жұмыстары мен Қазақстандағы үкіметтік емес сектордың қызметіне қатысты мәселелерді талқылап, Қазақстан Республикасы мен Еуропалық Одақтың осы салалардағы екіжақты ынтымақтастығын дамыту жолдарын сөз етті.

56

ГОСУДАРСТВО И РЕЛИГИЯ1 (32) 2015

Издание Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта

Республики Казахстан

Издается с 2008 года, выходит один раз в квартал

РЕДАКЦИОННАЯ КОЛЛЕГИЯ

М.А. Азильханов Вице-министр культуры и спорта Республики Казахстан

Г.Н. Шойкин Председатель Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан

Б.К. Кулекеев Заместитель Председателя Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан

М.О. Иманбаев Руководитель Управления Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан

Журнал прошел перерегистрацию в Комитете связи, информатизации и информации Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан 04.12.2014 году.Регистрационное свидетельство №14777-Ж

ГОСУДАРСТВО И РЕЛИГИЯ1 (32) 2015

5757

СОДЕРЖАНИЕ

Материалы Расширенной коллегии Министерства культуры и спорта Республики Казахстан

58

Материалы І Республиканского форума имамов «Ислам – религия мира и согласия» 61

Нормативные правовые акты 64

Публикации сотрудников Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан и представителей научно-экспертного сообщества

81

Хроника событий Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан

94

58

МАТЕРИАЛЫ РАСШИРЕННОЙ КОЛЛЕГИИ МИНИСТЕРСТВА КУЛЬТУРЫ И СПОРТА

РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

16 февраля 2015 года с участием Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан Бердыбека Сапарбаева состоялось расширенное заседание коллегии Министерства культуры и спорта Республики Казахстан. На активе ведомства рассмотрены итоги работы прошлого года и перспективы развития отрасли на 2015 год.

На расширенном заседании коллегии присутствовал весь актив отрасли — руководи-тели центрального аппарата, комитетов, под-ведомственных организаций.

Заместитель Премьер-Министра определил Министерству культуры и спорта особую роль в эффективной реализации социальной политики государства. Он отметил, что такие стратегические отрасли, как культура, спорт и религия, должны быть направлены на формирование адекватной социальной среды для каждого гражданина. Особенно сегодня, когда Правительство активно принимает меры по предотвращению влияния внешних экономических факторов на нашу экономику.

Об основных результатах работы Министерства культуры и спорта в 2014 году доложил министр А. Мухамедиулы. В сфере культуры наиболее значимым проектом 2014 года стало принятие, впервые в истории независимости, Концепции культурной политики Республики Казахстан. Приоритетные направления Концепции включают развитие отдельных отраслей культуры и искусства, современных культурных кластеров, внедрение инновационных технологий, образовательную политику, формирование узнаваемых брендов и др.

Далее, в своих выступлениях отраслевые руководители затронули вопросы повышения конкурентоспособности сферы культуры и искусства, усиления взаимодействия с местными исполнительными органами и обществен-

ными объединениями в сфере развития спорта, продвижения казахстанской модели межконфессионального согласия и модернизации системы архивного дела.

Как отметил Заместитель Премьер-Министра, в сфере культуры основной вектор определяет утвержденный Правительством План мероприятий по реализации Концепции культурной политики. Его качественная реализация во многом будет зависеть от тесного взаимодействия всех заинтересованных сторон. В частности, важно наращивать взаимо-действие с творческими союзами, объединяющими представителей практически всех направлений искусства.

Одной из важнейших задач сферы культуры и спорта заместитель главы Правительства назвал выполнение поручений Главы государства по повышению доступности услуг для самых широких слоев населения.

Для более эффективного развития инфра-структуры спорта важно расширять использование потенциала государственно-частного партнерства при строительстве спортивных объектов и усилить взаимодействие министерства с местными испол-нительными органами.

Не менее важными направлениями работы Министерства обозначены – организация работы в общественно-политической сфере и реализация языковой политики. Также, с этого года в сфере культуры и искусства актуализируются вопросы развития профессионального образования и подготовки кадров.

В завершение Б. Сапарбаев подчеркнул, что министерству необходимо сфокусировать внимание на реализации системного и комплексного подхода, ориентированного на достижение конкретных практических результатов в курируемых сферах.

ГОСУДАРСТВО И РЕЛИГИЯ

Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

59

Уважаемый Бердибек Машбекович!Уважаемый Арыстанбек Мухамедиулы!

Уважаемые участники Заседания коллегии!

В контексте общей Стратегии Главы государства перед Комитетом по делам религий Министерства поставлена главная цель – это создание адекватной масштабным планам развития Казахстана до 2050 года духовной атмосферы в условиях светского государства.

Характеризуя религиозную обстановку в нашей стране, следует отметить, что она остается стабильной. Развиваются конструктивные формы государственно-конфессиональных и межконфес-сиональных отношений.

В настоящее время Комитетом по делам религий осуществляется деятельность по реализации государственной политики в области религии по основным трем направлениям:

• обеспечение межконфессионального согла-сия и толерантности в казахстанском обществе, продвижение светских принципов развития страны в соответствии с Конституцией Республики Казахстан;

• организация конструктивного взаимодействия и сотрудничества с религиозными объединениями на основе неукоснительной реализации положений Закона Республики Казахстан «О религиозной деятельности и религиозных объединениях»;

• недопущение использования религии в деструктивных целях в рамках участия в реализации Государственной программы противодействия религиозному экстремизму и терроризму на 2013-2017 годы.

Остановимся на основных итогах деятельности Комитета за 2014 год.

Во-первых. Благодаря переформатированию государственно-конфессиональных отношений удалось углубить и выстроить конструктивные отношения государства с религиозными

объединениями страны. Отношения между государством и крупнейшими

традиционными конфессиями Казахстана теперь строятся на основе подписанных в 2014 году соглашений Комитета по делам религий с Духовным управлением мусульман Казахстана и Православной церковью Казахстана о сотрудничестве в сфере сохранения согласия, взаимопонимания и толерантности в обществе.

В 2014 году нами инициировано создание в регионах клубов религиозных лидеров для организации сотрудничества между самими конфессиями.

Во-вторых. В прошлом году в Казахстане создан уникальный, ранее не имевший место, инструмент постоянной и профессиональной идеологической работы в религиозной сфере в виде действующих сегодня по всей стране 708 информационно-пропагандистских групп по вопросам религии. В систему работы ИПГ включено 4167 человек, которые обеспечены необходимыми методическими и информационными материалами.

При инициативе Комитета по делам религий в 2014 году в регионах для сотрудников государственных и правоохранительных органов, а также руководителей школ и учителей «Основы религиоведения» проведено 730 обучающих семинаров. В частности, для государственных служащих – 166, сотрудников правоохранительных органов – 188, участковых полицейских – 103, а

Председатель Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта

Галым Шойкин

В рамках информационно-разъяснительной работы проведено около 17 тысяч мероприятий, которыми было охвачено более 1 млн. 500 тысяч человек. 11 700 различных публикаций в СМИ оказали положительное влияние на религиозную ситуацию в стране.

ОСНОВНЫЕ ИТОГИ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ КОМИТЕТА ПО ДЕЛАМ РЕЛИГИЙ ЗА 2014 ГОД И ЗАДАЧИ НА 2015 ГОД

60

также руководства школ и преподавателей «Основы религиоведения» - 184 семинара.

Аналогичные семинары проведены в Национальном центре повышения квалификации «Өрлеу» Министерства образования и науки Республики Казахстан для преподавателей «Основы религиоведения» и руководителей школ – 23, а также в центрах переподготовки и повышения квалификации государственных служащих – 46.

В-третьих. В 2014 году впервые в стране организована работа по разубеждению и переводу на умеренные религиозные позиции лиц, отбывающих наказание за террористические и экстремистские преступления, а также вовлеченных в радикальную идеологию.

Для этого в апреле 2014 года создан Республи-канский реабилитационный центр «Ақниет», которым была проведена работа в исправительных учреждениях 12 областей страны.

К данным мероприятиям также были привлечены представители Духовного управления мусульман Казахстана. В исправительных учреждениях проведено около 1000 мероприятий разного характера, которые охватили более 15 тысяч человек.

Дорогие коллеги!В 2015 году мы продолжим работу по ряду

основных направлений.Во-первых. Будет продолжена реализация мер

по обеспечению неукоснительного исполнения и претворения в жизнь норм Закона «О религиозной деятельности и религиозных объединениях».

Во-вторых. Будут продолжены работы по дальнейшему укреплению межконфессионального

согласия в стране.В-третьих. Мы будем последовательно

совершенствовать существующий инструментарий работы в религиозной сфере центральных государственных органов, местной исполнительной власти и правоохранительных органов.

В-четвертых. Будет продолжено содействие в повышении позитивной роли ДУМК в развитии религиозной ситуации, укреплении в обществе традиционных духовных ценностей. 19 февраля текущего года планируется проведение І Республи-канского форума имамов.

В-пятых. В целях повышения религиозной грамотности населения и контрпропаганды радикальных идей создана и развернута деятель-ность культурно-просветительского Интернет-ресурса «E-islam» и «Горячей линии-114».

В-шестых. Продолжает деятельность Республи-канский реабилитационный центр «Акниет», который проводит работу по разубеждению и переводу на умеренные религиозные позиции лиц, отбывающих наказание за террористические и экстремистские преступления, а также вовлеченных в радикальную идеологию.

Проведение V Съезда лидеров мировых и традиционных религий будет значимым мероприятием 2015 года.

Дорогие коллеги!Хотелось бы заверить, что для эффективного

выполнения поставленных перед нами Главой государства задач деятельность Комитета по делам религий по всем аспектам работы будет только наращиваться.

Спасибо за внимание.


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

61

МАТЕРИАЛЫ І РЕСПУБЛИКАНСКОГО ФОРУМА ИМАМОВ «ИСЛАМ – РЕЛИГИЯ МИРА И СОГЛАСИЯ»

20 февраля 2015 года Первый республиканский форум имамов «Ислам – религия мира и согласия», организованный Духовным управлением мусульман Казахстана, прошел во Дворце Мира и Согласия.

В работе форума приняли участие около 500 имамов, прибывших из всех регионов нашей страны, члены Совета улемов ДУМК, известные ученые-исламоведы, теологи. В качестве гостей на форум прибыли представители муфтията Татарстана, Кыргызстана, Алтайского края, Сибири, Монголии. Помимо этого, на форуме присутствовали депутаты Сената и Мажилиса Парламента Республики Казахстан, представители Ассамблеи народа Казахстана, Православной церкви Казахстана, Римско-католической церкви, известные общественные деятели.

Приветственное слово участникам форума от имени Президента Республики Казахстан Нурсултана Назарбаева зачитал Заместитель Руководителя Администрации Президента Республики Казахстан Баглан Майлыбаев.

Глава государства в приветственном письме, поздравив с проведением исторического мероприятия, отметил, что форум является свидетельством нового этапа в работе ДУМК, которое на протяжении многих лет выступает инициатором многих хороших начинаний.

– В нынешнем году мы празднуем 20-летие создания Ассамблеи народа Казахстана как яркое свидетельство того, что межэтническая и межконфессиональная модель Казахстана стала примером толерантности для всего мира. Символично и не случайно, что первый форум имамов проходит накануне очередного Съезда лидеров мировых и традиционных религий, – говорится, в частности, в письме.

Глава государства адресовал слова благодарности священнослужителям от ДУМК за вклад в деле укрепления единства народа. И выразил надежду на то, что форум даст импульс активизации деятельности муфтията и усилит роль имамов в решении актуальных проблем религиозной сферы.

Президент страны также призвал имамов продолжить работу по укреплению религиозной стабильности, ограждению подрастающего поко-ления от влияния деструктивных псевдорели-гиозных течений и другим профилактическим мерам.

Обстоятельно о работе Духовного управления мусульман Казахстана, планах на перспективу рассказал Верховный муфтий, председатель ДУМК Ержан кажы Малгажыулы.

– Ислам является религией мира и согласия, призванной укреплять духовные ценности нашего народа. Благодаря инициативе Главы государства Астана, объединив за единым столом представителей разных религий мира, стала символом мира и единства. И сегодняшнее мероприятие мы расцениваем как продолжение знакового мероприятия – Съезда лидеров мировых и традиционных религий, – отметил глава ведомства в своем выступлении.

Также Верховный муфтий подчеркнул большую роль и значимый вклад Главы государства в развитие нашей религии, отметив, что именно с обретением независимости возродились забытые духовные ценности, и сегодня в стране действуют почти 3 тыс. мечетей.

– В своем Послании «Нұрлы жол – путь в будущее» Президент Казахстана обозначил стратегически важный путь развития страны. Это значимый, социально ориентированный документ.

62

«Наша работа, наш путь связан с одним из самых хрупких, самых важных вопросов – духовности и религии. Трудиться, вносить свой вклад в духовное развитие народа – наш долг. Считаю, что без духовного и нравственного развития невозможен и экономический успех страны», – подчеркнул Верховный муфтий.

В целях совершенствования работы ДУМК подготовил документы, имеющие стратегическое и общественное значение. Так, была разработана и принята Концепция развития ДУМК до 2020 года. Кроме того, подготовлены «Платформа мусульман Казахстана», наставление для верующего – «Личностный облик мусульманина», «Этика служащего Духовного управления мусульман Казахстана», «Личностный образ имама».

Прошлый 2014-й, объявленный Годом религии и традиции, для ДУМК был продуктивным. Было проведено немало мероприятий, увидели свет новые издания. К слову, разъяснение единства религиозных устоев и традиций будет продолжено.

Кроме того, была начата большая работа по улучшению кадрового потенциала муфтията. И сегодня уже можно говорить о том, что в структуре ДУМК сформирован корпус священнослужителей из почти 4 000 специалистов от религии.

Искать и получать знания, воспитывать подрастающее поколение – достойные дела для мусульманина. Благодаря выверенной политике, мудрым решениям Главы государства и обретенной независимости Духовное управление мусульман Казахстана функционирует как самостоятельное объединение. В стране действуют 9 медресе и 2 центра по подготовке кари – чтецов Корана, где не просто дают духовное и светское образование, но и воспитывают молодежь в духе патриотизма.

Свой ощутимый и значимый вклад в подготовку квалифицированных религиоведов,

теологов, а также в повышение квалификации священнослужителей мечети вносят Египетский университет исламской культуры «Нур-Мубарак» и Исламский институт.

Имам сегодняшнего дня – это не просто священнослужитель, отправляющий ритуальные богослужения. Это современный человек, активно участвующий в общественной жизни, идущий в ногу со временем, умеющий ответить на самые разные вопросы. Именно для того, чтобы наши имамы соответствовали требованиям времени, ДУМК уделяет большое внимание повышению квалификации священнослужителей. Так, в минувшем году свыше 1 400 имамов совершенствовали свои знания на семинарах, еще 64 имама прошли курсы повышения квалификации в исламских университетах Египта, Турции, России.

В целях воспитания благочестивого поколения при Духовном управлении мусульман Казахстана действует специальный Отдел по делам молодежи. Его деятельность основывается на укреплении сотрудничества с государственными органами, тесном взаимодействии с молодежью, создании религиозных фильмов и распространении их среди населения, издании журнала для подростков, проведении религиозных праздников на высоком уровне и другие вопросы.

Не зря говорят, что поклонение без знаний подобно дереву без корней. Ветру легко раскачать и повалить такое дерево. Так и в религии. Пренебрежение знаниями может привести к весьма прискорбным обстоятельствам. Незнание приводит к смуте, смута – к разрушению. Для повышения религиозной грамотности населения, в том числе молодежи, в стране действуют 68 информационных групп, в составе которых работают компетентные теологи, религиоведы, ученые. По всей республике


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

63

проводят они встречи, неустанно отвечают на вопросы, беседуют с казахстанцами самых разных возрастов. За прошедший год в подобных встречах было задействовано почти 1 млн. 200 тыс. людей. Отрадно, что в результате проведенной работы, разъясне-ния традиционного ислама из рядов де-структивных течений были возвращены 302 человека.

«Истинное сокровище – вовсе не богатство, а единство», – говорят казахи. К единению, сохранению стабильности призывает мусульман и ислам. В Священном Коране говорится: «Крепко держитесь за вервь Аллаха все вместе и не разделяйтесь» (сура «Аль Имран», 103-аят).

Межрелигиозный диалог поддерживается в исламе. Всевышний Аллах призывал пророка Мухаммада, мир ему и благословение Аллаха, вести диалог с представителями религий. Сам Посланник Аллаха, отвечая на вопрос: «Кто есть хороший человек?», отвечал: «Лучший из людей – принесший пользу обществу», – сказал Верховный муфтий, председатель ДУМК Ержан кажы Малгажыулы.

Выступивший на форуме общественный и политический деятель профессор Мырзатай Жолдасбеков предложил усилить работу с молодежью, сделав акцент на разъяснении единства, гармоничного сочетания традиций и религии.

Также с докладами выступили председатель Центрального совета РОО «Организация ветеранов Республики Казахстан» Омирзак Озганбаев, главный

имам соборной мечети «Хазрет Султан» Серикбай кажы Ораз, представители мечетей из областей.

Серикбай кажы Ораз заострил внимание на вопросах касательно облика современного имама.

«Имам – не просто руководит, но и несет ответственность за свой джамагат», – мы должны всегда помнить эти слова пророка Мухаммеда (с.г.с), – напомнил он коллегам.

Кроме того, наиб-муфтий и главный имам крупнейшей в столице мечети призвал коллег активней пользоваться Интернетом, использовать в работе современную технику.

О готовности продолжать работу по разъяснению единства традиций и религии заявил имам из села Борсенгир Улытауского района Карагандинской области Конысбай Шегебаев.

По итогам форума единогласно были приняты «Платформа мусульман Казахстана», «Этика служащего Духовного управления мусульман Казахстана», а также наставления «Личностный образ имама» и «Личностный облик мусульманина».

Основной целью данных документов является призыв к мусульманам страны стремиться к разностороннему просвещению в соответствии с современными требованиями, добропорядо-чности, уважению светских устоев государства, недопущению фрагментации мусульманской общины, мирному сосуществованию с пред-ставителями других религий, внесению посиль-ного вклада в сохранение межэтнической и межконфессиональной стабильности в стране.

Республиканская газета «Казахстанская правда»,20.02.2015 года №34 (27910)

64

НОРМАТИВНЫЕ ПРАВОВЫЕ АКТЫ

ПриказМинистра культуры и спорта

Республики КазахстанА. Мухамедиулы

от 30 декабря 2014 года № 162

Об утверждении Правил проведения религиоведческой экспертизы

В соответствии с подпунктом 10-1) статьи 4 Закона Республики Казахстан от 11 октября 2011 года «О религиозной деятельности и религиозных объединениях» ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила проведения религиоведческой экспертизы.2. Комитету по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан в установленном

законодательством порядке обеспечить:1) государственную регистрацию настоящего приказа; 2) направление настоящего приказа на официальное опубликование в периодических печатных изданиях

и в информационно-правовой системе «Әділет» в течение 10 календарных дней после его государственной регистрации;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства культуры и спорта Республики Казахстан после его официального опубликования.

3. Признать утратившими силу:1) приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по делам религий от 30 октября 2012 года

№ 112 «Об утверждении Инструкции по отбору экспертов для проведения религиоведческой экспертизы (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 8116, опубликованный в газете «Казахстанская правда» от 16 января 2013 года № 14-15 (27288-27289);

2) приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по делам религий от 23 декабря 2013 года № 50 «О внесении изменений в приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по делам религий от 30 октября 2012 года № 112 «Об утверждении Инструкции по отбору экспертов для проведения религиоведческой экспертизы» (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 9103, опубликованный в газете «Казахстанская правда» от 27 марта 2014 года № 59 (27680).

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра культуры и спорта Республики Казахстан Азильханова М.А.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр А. Мұхамедиұлы


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

65

Утверждены приказомМинистра культуры и спорта

Республики Казахстанот 30 декабря 2014 года

№ 162

Правила проведения религиоведческой экспертизы

1. Общие положения1. Правила проведения религиоведческой экспертизы определяют порядок проведения религиоведческой

экспертизы.2. Проведение религиоведческой экспертизы (далее – экспертиза) обеспечивается уполномоченным

органом, осуществляющим государственное регулирование в сфере религиозной деятельности (далее – уполномоченный орган).

2. Объекты и субъекты проведения религиоведческой экспертизы3. К объектам экспертизы относятся: учредительные документы религиозных объединений; документы религиозного содержания (содержащие структуру, основы вероучения, религиозную

практику, формы и методы религиозной деятельности); духовные (религиозные) образовательные программы;информационные материалы религиозного содержания, религиозная литература и предметы

религиозного назначения. 4. В соответствии с пунктом 3 статьи 6 Закона Республики Казахстан от 11 октября 2011 года

«О религиозной деятельности и религиозных объединениях» религиоведческая экспертиза проводится лицами, обладающими специальными знаниями в области религиоведения (далее – эксперты), с привлечением при необходимости представителей государственных органов и иных специалистов.

3. Основания для проведения экспертизы5. Основаниями для проведения экспертизы являются:1) обращения физических и (или) юридических лиц в уполномоченный орган;2) поступление религиозной литературы, иных информационных материалов религиозного содержания

в библиотечные фонды организаций Республики Казахстан, а также в уполномоченный орган;3) обращение физических лиц за регистрацией в качестве миссионеров и регистрацией религиозных

объединений;4) ввоз информационных материалов религиозного содержания, за исключением материалов,

предназначенных для личного пользования;5) приказ руководителя уполномоченного органа.

4. Порядок проведения религиоведческой экспертизы6. Экспертиза включает в себя:1) определение принадлежности содержания объекта к конкретному вероучению, исследование на

предмет соблюдения аксиологической нейтральности содержания исследуемого объекта, также оценка вероятности негативного влияния религиозных взглядов и культовой практики на последователей учения и других членов общества;

2) рассмотрение объектов экспертизы с учетом вопросов, поставленных уполномоченным органом. При рассмотрении учредительных документов религиозных объединений проводится изучение деятельности религиозных объединений, в том числе форм и методов их фактической деятельности;

3) изучение объекта экспертизы на предмет выявления противоречий нормам Конституции и законодательства Республики Казахстан, также нарушений прав и свобод граждан Республики Казахстан.

7. Для проведения экспертизы предоставляются в канцелярию уполномоченного органа следующие документы:

1) заявление по форме согласно приложению к настоящим Правилам;2) копия документа, удостоверяющего личность – для физических лиц или копию свидетельства* либо

справки о государственной регистрации (перерегистрации) религиозного объединения – для юридических лиц при обязательном представлении оригинала для сверки;

Примечание:* Свидетельство о государственной (учетной) регистрации (перерегистрации) юридического лица (филиала, представительства), выданное до введения в действие Закона Республики Казахстан от

66

24 декабря 2012 года «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам государственной регистрации юридических лиц и учетной регистрации филиалов и представительств», является действительным до прекращения деятельности юридического лица;

3) копия документа, подтверждающего поступление объекта экспертизы в библиотечные фонды организаций Республики Казахстан, либо копия заявления обращения за регистрацией миссионеров или религиозного объединения, либо копия документа, подтверждающего ввоз на территорию Республики Казахстан;

4) объекты экспертизы. В случае, если представленный материал на иностранном языке, то предоставляется нотариально засвидетельствованный аутентичный перевод на государственном либо на русском языках. Объект предоставляется комплектным, без дефектов и повреждений.

8. Экспертиза проводится в течение тридцати календарных дней со дня поступления документов, указанных в пункте 7 настоящих Правил.

9. По объектам экспертизы уполномоченный орган назначает эксперта (экспертов). При привлечении представителей государственных органов и иных специалистов, а также при назначении более трех экспертов уполномоченным органом создается экспертная группа.

10. Уполномоченный орган предоставляет эксперту (экспертам, членам рабочей группы) перечень вопросов для проведения экспертизы по объекту.

11. При недостаточности материалов по объекту, имеющихся у эксперта (экспертов), уполномоченный орган направляет запросы в заинтересованные религиозные объединения, государственные органы Республики Казахстан, организации и общественные объединения, в международные организации (через Министерство иностранных дел Республики Казахстан) о предоставлении дополнительных материалов и информации.

12. В ходе проведения экспертизы эксперт (эксперты, члены экспертной группы):1) составляет мотивированное, научно обоснованное, объективное и полное экспертное заключение;2) не разглашает, а также воздерживается от публичной оценки сведений об объекте экспертизы,

материалах и информации, представленных для проведения экспертизы. 13. По итогам экспертизы составляется экспертное заключение, имеющее рекомендательный характер.В экспертном заключении указываются:1) лицо (лица), проводившее экспертизу; 2) данные, указывающие компетентность эксперта (эксперты): специальность, научная степень (при

наличии);3) религиозная принадлежность объекта экспертизы; 4) полное наименование объекта экспертизы;5) выходные данные объекта экспертизы. Если объектом экспертизы является информационный

материал религиозного содержания или религиозная литература, то указываются автор, издательство, год издания, количество страниц, язык содержания объекта, если объектом экспертизы являются учредительные документы юридического лица (религиозного объединения) - юридический адрес, дата принятия учредительного документа, количество страниц, язык содержания объекта, если объектом экспертизы являются духовные (религиозные) образовательные программы духовных учебных заведений - количество страниц объекта, язык содержания объекта;

6) мотивированные, научно обоснованные, объективные и полные ответы на поставленные уполномоченным органом вопросы;

7) вывод эксперта, в котором указывается, рекомендован или не рекомендован объект экспертизы к использованию и распространению на территории Республики Казахстан.

14. Экспертное заключение подписывается экспертом (экспертами, членами рабочей группы).15. В срок, указанный в пункте 8 настоящих Правил, уполномоченный орган направляет письмо о

заключении экспертизы. 16. Результаты экспертизы, получившие положительные экспертные заключения, подлежат

опубликованию на официальном сайте Уполномоченного органа.17. Финансирование проведения экспертизы осуществляется в соответствии с бюджетным

законодательством Республики Казахстан.


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

67

Приложениек Правилам проведения

религиоведческой экспертизы

форма заявления

Председателю Комитета по делам религий

Министерства культуры и спорта Республики Казахстан

________________________________(фамилия, инициалы)

от Заявителя ______________________________________________________________

(фамилия, имя, отчество (при наличии),адрес и телефон для физических лиц.

Наименование, почтовый адрес ителефон для юридических лиц)

ЗАЯВЛЕНИЕ

Прошу Вас провести религиоведческую экспертизу на следующие религиозные материалы:___________________________________________ (перечислить объекты экспертизы с указанием автора (и/или переводчика, составителя), выходные данные (город, издательство, год изданий, количество страниц)

Проведение религиоведческой экспертизы необходимо в связи с ___________________________________________(указывается причина, при этом в случае поступления в библиотечные фонды организаций необходимо указать наименование организации и дату поступления, в случае обращения за регистрацией миссионеров либо религиозного объединения – дату и орган, принявший такое обращение, в случае ввоза на территорию Республики Казахстан - дата ввоза).

Подпись заявителя, дата подписания,

печать (для юридических лиц)

68

ПриказПредседателя

Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта

Республики КазахстанГ. Шойкина

от 31 декабря 2014 года № 17

Об утверждении форм, предназначенных для сбора административных данных в сфере религиозной деятельности

В соответствии с подпунктом 2) статьи 4 Закона Республики Казахстан от 11 октября 2011 года «О религиозной деятельности и религиозных объединениях», подпунктом 2) пункта 3 статьи 16 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года «О государственной статистике» и подпунктом 11 пункта 15 Положения Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан, утвержденного приказом Министра культуры и спорта Республики Казахстан от 7 октября 2014 года № 30, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые формы, предназначенные для сбора административных данных:1) сведения о количестве религиозных объединений, их филиалов, культовых сооружений и миссионеров

согласно приложению 1 к настоящему приказу;2) сведения о культовых зданиях (сооружениях) и других помещениях, используемых религиозными

объединениями и их филиалами согласно приложению 2 к настоящему приказу;3) сведения о миссионерах согласно приложению 3 к настоящему приказу;4) сведения о специальных стационарных помещениях для распространения религиозной литературы

и иных информационных материалов религиозного содержания, предметов религиозного назначения согласно приложению 4 к настоящему приказу;

5) сведения о духовных (религиозных) организациях образования согласно приложению 5 к настоящему приказу;

6) сведения о помещениях для проведения религиозных мероприятий за пределами культовых зданий (сооружений) согласно приложению 6 к настоящему приказу;

7) сведения об административных правонарушениях законодательства в сфере религиозной деятельности согласно приложению 7 к настоящему приказу.

2. Комитету по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;2) направление настоящего приказа на официальное опубликование в периодических печатных

изданиях и информационно-правовой системе «Әділет» в течение десяти календарных дней после его государственной регистрации;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства культуры и спорта Республики Казахстан после его официального опубликования.

4) доведение настоящего приказа до сведения всех структурных подразделений Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан и управлений по делам религий акиматов областей, городов Астана и Алматы.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на заместителя Председателя Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан Кулекеева Б.К.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель Г. Шойкин «СОГЛАСОВАНО»Председатель Комитета по статистикеМинистерства национальной экономикиРеспублики Казахстан__________А. Смаилов31 декабря 2014 года


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

69

При

лож

ение

1к

прик

азу

Пре

дсед

ател

я Ко

мит

ета

по д

елам

рел

игий

Мин

исте

рств

а ку

льту

ры и

спо

рта

Респ

убли

ки К

азах

стан

от 3

1 де

кабр

я 20

14 го

да№

17

фор

ма

Свед

ения

о к

олич

еств

е ре

лиги

озны

х об

ъеди

нени

й,их

фил

иало

в, к

ульт

овы

х со

оруж

ений

и м

исси

онер

овпо

___

____

____

____

____

_за

___

ква

ртал

201

__ г

ода

Отч

етны

й пе

риод

___

____

____

____

_ 20

___

_ го

да(к

варт

ал)

Инд

екс:

1 –

скр

ом

Пер

иоди

чнос

ть: е

жек

варт

альн

ая, с

нар

аста

ющ

им и

того

м п

о го

ду

Пре

дста

вляю

т: Уп

равл

ения

по

дела

м р

елиг

ий а

ким

атов

обл

асте

й, го

родо

в Ас

тана

и А

лмат

ы

Куда

пре

дста

вляе

тся

фор

ма:

Ком

итет

по

дела

м р

елиг

ий М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

Срок

пре

дста

влен

ия –

еж

еква

ртал

ьно

к 5

числ

у сл

едую

щег

о за

отч

етны

м п

ерио

дом

70

Сведения о количестве религиозных объединений, их филиалов, культовых сооружений и миссионеров

по ____________________за ___ квартал 201___ года

№пп

Наименование религиозных объединений с указанием

вероисповедной принадлежности

Количество религиозных

субъектов

Количество миссионеров

Количество культовых зданий (сооружений)

и помещенийрелигиозных

субъектовКоличество помещений для

религиозных мероприятий за пределами культовых зданий

(сооружений)

всег

о

рели

гиоз

ных

объе

дине

ний

фили

алов

и

пред

став

ител

ьств

всег

о

инос

тран

цев

граж

дан

Респ

убли

ки

Каза

хста

н

лиц

без

граж

данс

тва

всег

о

в со

бств

енно

сти

в ар

енде

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

1 Ислам


3 Католицизм

4 Евангелическо-лютеранская церковь

5 Союз Церквей евангельских христиан-баптистов

6 Меннониты

7 Методистские церкви

8 Пятидесятнические церкви

9 Пресвитерианские церкви

10 Адвентисты седьмого дня

11 Новоапостольская церковь

12 Свидетели Иеговы

13 Буддизм

14 Иудаизм

15 Общество сознания Кришны

16 Община Бахаи

17 Церковь Иисуса Христа святых последних дней (мормоны)

18 Церковь объединения Муна (муниты)


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

71

_______________________________________________________________________________________________________________________________Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись, контактный телефон исполнителя ______________________________________________________________________________________________________________________________Фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись руководителя управления по делам религий акимата _________________________области (города)

Место для печати

Пояснение по заполнению формы,предназначенной для сбора административных данных

«Сведения о количестве религиозных объединений,их филиалов, культовых сооружений и миссионеров

по ____________________ за ___ квартал 201__ года»(область, город)

1. Настоящее пояснение определяет единые требования по заполнению формы «Сведения о количестве религиозных объединений, их филиалов, культовых сооружений и миссионеров» (далее – Форма).

2. Форма заполняется управлениями по делам религий местных исполнительных органов областей, города республиканского значения, столицы (далее – управление) и предоставляется в Комитет по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан.

3. Форма отчета подписывается исполнителем и руководителем управления, либо лицом, исполняющим его обязанности, с указанием его фамилии и инициалов, а также даты заполнения.

4. Отчеты предоставляются ежеквартально 5 числу следующего за отчетным периодом.5. Отчет заполняется на государственном и русском языках.6. Форма заполняется следующим образом:В графе 1 указывается сквозная нумерация сведений о количестве религиозных объединений, их

филиалов, культовых сооружений и миссионеров;в графе 2 указывается наименование религиозных объединений с указанием вероисповедной

принадлежности;в графе 3 указывается общее количество религиозных субъектов;в графе 4 указывается количество религиозных объединений;в графе 5 указывается количество филиалов и представительств;в графе 6 указывается общее количество миссионеров;в графе 7 указывается количество миссионеров-иностранцев;в графе 8 указывается количество миссионеров-граждан Республики Казахстан;в графе 9 указывается количество миссионеров без гражданства;в графе 10 указывается общее количество культовых зданий (сооружений) и помещений религиозных

субъектов;в графе 11 указывается количество культовых зданий (сооружений) и помещений, находящихся в

собственности религиозных субъектов;в графе 12 указывается количество культовых зданий (сооружений) и помещений, арендуемых

религиозными субъектами;в графе 13 указывается общее количество помещений для религиозных мероприятий за пределами

культовых сооружений.

72

При

лож

ение

2к

прик

азу

Пре

дсед

ател

я Ко

мит

ета

по д

елам

рел

игий

Мин

исте

рств

а ку

льту

ры и

спо

рта

Респ

убли

ки К

азах

стан

от 3

1 де

кабр

я 20

14 го

да№

17

фор

ма

Свед

ения

о к

ульт

овы

х зд

ания

х (с

оору

жен

иях)

и д

руги

х по

мещ

ения

х,ис

поль

зуем

ых

рели

гиоз

ным

и об

ъеди

нени

ями

и их

фил

иала

ми

по _

____

____

____

____

____

____

__за

___

ква

ртал

201

____

года

Отч

етны

й пе

риод

___

____

____

____

__ 2

0 __

__ го

да(к

варт

ал)

Инд

екс:

2 –

скз

иро

Пер

иоди

чнос

ть: е

жек

варт

альн

ая, с

нар

аста

ющ

им и

того

м п

о го

ду

Пре

дста

вляю

т: Уп

равл

ения

по

дела

м р

елиг

ий а

ким

атов

обл

асте

й, го

родо

в Ас

тана

и А

лмат

ы

Куда

пре

дста

вляе

тся

фор

ма:

Ком

итет

по

дела

м р

елиг

ий М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

Срок

пре

дста

влен

ия –

еж

еква

ртал

ьно

к 5

числ

у сл

едую

щег

о за

отч

етны

м п

ерио

дом


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

73

Сведения о культовых зданиях (сооружениях) и других помещениях,используемых религиозными объединениями и их филиалами

за ___ квартал 201__ года

№ п/п

Наименование религиозного объединения с указанием

вероисповедной принадлежности

Сведения о культовом здании (сооружении) и других зданиях, помещениях

Адрес Код области, города по КАТО

Дата регистрации и кадастровый

номер

Сведения о земельном участке

Вместимость здания, помещения

1 2 3 4 5 6 7

1 Ислам












13 Буддизм

14 Иудаизм



17 Церковь Иисуса Христа святых последних дней (мормоны)


74

________________________________________________________________________________________________________________________________Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись, контактный телефон исполнителя ______________________________________________________________________________________________________________________________Фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись руководителя управления по делам религий акимата _______________________области (города)



«Сведения о культовых зданиях (сооружениях) и других помещениях, используемых религиозными объединениями и их филиалами


1. Настоящее пояснение определяет единые требования по заполнению формы «Сведения о культовых зданиях (сооружениях) и других помещениях, используемых религиозными объединениями и их филиалами» (далее – Форма).



4. Отчеты предоставляются ежеквартально к 5 числу следующего за отчетным периодом.5. Отчет заполняется на государственном и русском языках.6. Форма заполняется следующим образом:В графе 1 указывается сквозная нумерация культовых зданий (сооружений) и других помещений,

используемых религиозными объединениями и филиалами;в графе 2 указывается наименование религиозного объединения с указанием вероисповедной

принадлежности;в графе 3 указывается адрес культового здания (сооружения) и других помещений;в графе 4 указывается код области, города по классификатору административно-территориальных

объединений (КАТО), размещенного на официальном интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан;

в графе 5 указываются дата регистрации и кадастровый номер культового здания (сооружения) и других помещений;

в графе 6 указываются сведения о земельном участке: данные о собственнике (фамилия, имя, отчество, наименование юридического лица, площадь, целевое назначение, частная собственность или право пользования (аренда, субаренда, безвозмездное пользование)) культового здания (сооружения) и других помещений;

в графе 7 указываются сведения о вместимости здания, помещения культового здания (сооружения) и других помещений по количеству человек.


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

75

При

лож

ение

3к

прик

азу

Пре

дсед

ател

я Ко

мит

ета

по д

елам

рел

игий

Мин

исте

рств

а ку

льту

ры и

спо

рта

Респ

убли

ки К

азах

стан

от 3

1 де

кабр

я 20

14 го

да№

17

фор

ма

Свед

ения

о м

исси

онер

ах

по__

____

____

____

____

__за

___

ква

ртал

201

__ г

ода

Отч

етны

й пе

риод

___

____

____

____

__ 2

0 __

__ го

да(к

варт

ал)

Инд

екс:

3 –

см

Пер

иоди

чнос

ть: е

жек

варт

альн

ая, с

нар

аста

ющ

им и

того

м п

о го

ду

Пре

дста

вляю

т: Уп

равл

ения

по

дела

м р

елиг

ий а

ким

атов

обл

асте

й, го

родо

в Ас

тана

и А

лмат

ы

Куда

пре

дста

вляе

тся

фор

ма:

Ком

итет

по

дела

м р

елиг

ий М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

Срок

пре

дста

влен

ия –

еж

еква

ртал

ьно

к 5

числ

у сл

едую

щег

о за

отч

етны

м п

ерио

дом

76

Сведения о миссионерахза ___ квартал 201__ года

№

Наименованиерелигиозного объединения,

пригласившего миссионера, с указанием вероисповедной принадлежности

Сведения о миссионере Сведения о выдаче свидетельств

Количество

Коли

чест

во ж

алоб

Фам

илия

, имя

, отч

еств

о,

дата

рож

дени

я,

наци

онал

ьнос

ть

Граж

данс

тво

и ст

рана

, из

кот

орой

при

был

Код

стра

ны п

о кл

асси

фика

тору

стр

ан

мира

Дан

ные

о ре

гист

раци

и

Дан

ные

о пе

рере

гист

раци

и

Реги

он п

ребы

вани

я,

код,

обл

асти

, гор

ода

по

КАТО

пост

упив

ших

зая

влен

ий

выда

нны

х св

идет

ельс

тв

выда

нны

х от

казо

в

прос

роче

к пр

и вы

даче

св

идет

ельс

тв и

отк

азов

и

их п

ричи

ны

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

1 Ислам












13 Буддизм

14 Иудаизм



17 Церковь Иисуса Христа святых послед-них дней (мормоны)



Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

77

_______________________________________________________________________________________________________________________________Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись, контактный телефон исполнителя

___________________________________________________________________________________________________________________________________Фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись руководителя управления по делам религий акимата ___________________________________области (города)



«Сведения о миссионерахпо ____________________ за ___ квартал 201__ года»

(область, город)

1. Настоящее пояснение определяет единые требования по заполнению формы «Сведения о миссионерах» (далее – Форма).



4. Отчеты предоставляются ежеквартально 5 числу следующего за отчетным периодом.5. Отчет заполняется на государственном и русском языках.6. Форма заполняется следующим образом:В графе 1 указывается сквозная нумерация сведений о миссионерах;в графе 2 указывается наименование религиозного объединения, пригласившего миссионера, с

указанием вероисповедной принадлежности;в графе 3 указываются фамилия, имя, отчество, (светское, духовное) дата рождения, национальность

миссионера;в графе 4 указываются гражданство и страна, из которой прибыл миссионер;в графе 5 указывается код страны по классификатору стран мира, размещенного на официальном

интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан;в графе 6 указываются данные о регистрации миссионера (дата и номер бланка выдачи свидетельства о

регистрации миссионера, срок окончания действия свидетельства о регистрации миссионера);в графе 7 указываются данные о перерегистрации миссионера (дата и номер бланка выдачи свидетельства

о перерегистрации миссионера, срок окончания действия свидетельства о перерегистрации миссионера);в графе 8 указывается регион пребывания миссионера и код области, города по классификатору

административно-территориальных объединений (КАТО), размещенного на официальном интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан;

в графе 9 указывается количество поступивших заявлений на регистрацию (перерегистрацию) миссионера;

в графе 10 указывается количество выданных свидетельств на регистрацию (перерегистрацию) миссионера;

в графе 11 указывается количество выданных отказов на регистрацию (перерегистрацию) миссионера;в графе 12 указывается количество просрочек при выдаче свидетельств и отказов и их причины на

регистрацию (перерегистрацию) миссионера;в графе 13 указывается количество жалоб от заявителя.

78

При

лож

ение

4к

прик

азу

Пре

дсед

ател

я Ко

мит

ета

по д

елам

рел

игий

Мин

исте

рств

а ку

льту

ры и

спо

рта

Респ

убли

ки К

азах

стан

от 3

1 де

кабр

я 20

14 го

да№

17

фор

ма

Свед

ения

о с

пеци

альн

ых

стац

иона

рны

х по

мещ

ения

хдл

я ра

спро

стра

нени

я ре

лиги

озно

й ли

тера

туры

и и

ных

инф

орм

ацио

нны

х м

атер

иало

вре

лиги

озно

го с

одер

жан

ия,п

редм

етов

рели

гиоз

ного

наз

наче

ния

по__

____

____

____

____

_за

___

ква

ртал

201

__ г

ода

Отч

етны

й пе

риод

___

____

____

____

_ 20

___

_ го

да(к

варт

ал)

Инд

екс:

4-с

спц

Пер

иоди

чнос

ть: е

жек

варт

альн

ая, с

нар

аста

ющ

им и

того

м п

о го

ду

Пре

дста

вляю

т: Уп

равл

ения

по

дела

м р

елиг

ий а

ким

атов

обл

асте

й, го

родо

в Ас

тана

и А

лмат

ы

Куда

пре

дста

вляе

тся

фор

ма:

Ком

итет

по

дела

м р

елиг

ий М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

Срок

пре

дста

влен

ия –

еж

еква

ртал

ьно

к 5

числ

у сл

едую

щег

о за

отч

етны

м п

ерио

дом


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

79

Сведения о специальных стационарных помещениях дляраспространения религиозной литературы и иных информационных материалов

религиозного содержания, предметов религиозного назначенияза ___ квартал 201__ года

№ п/п

Дата и номер решения об утверждении

расположения помещений

Адрес и место-расположение

Код области, города по

КАТО

Данные о собствен-

нике

Наименование стационарного

помещения

Наименованиерелигиозной литературы, материалов

религиозного содержания и предметов религиозного назначения

Сведения о количестве литературы, материалов, предметов, прошедших

религиоведческую экспертизу

получившие положительное

заключение экспертизы

не прошедшие экспертизу

1 2 3 4 5 6 7 8 9

__________________________________________________________________________________________________________________________________Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись, контактный телефон исполнителя

_________________________________________________________________________________________________________________________________Фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись руководителя управления по делам религий акимата ___________________________области (города)



«Сведения о специальных стационарных помещениях для распространения религиозной литературы и иных информационных материалов религиозного содержания, предметов религиозного назначения


1. Настоящее пояснение определяет единые требования по заполнению формы «Сведения о специальных стационарных помещениях для распространения религиозной литературы и иных информационных материалов религиозного содержания, предметов религиозного назначения» (далее – Форма).



4. Отчеты предоставляются ежеквартально 5 числу следующего за отчетным периодом.5. Отчет заполняется на государственном и русском языках.6. Форма заполняется следующим образом:В графе 1 указывается сквозная нумерация сведений о специальных стационарных помещениях для

распространения религиозной литературы и иных информационных материалов религиозного содержания, предметов религиозного назначения;

в графе 2 указываются дата и номер решения об утверждении расположения помещений для распространения религиозной литературы и иных информационных материалов религиозного содержания,

80

предметов религиозного назначения;в графе 3 указывается адрес, где располагается специальное стационарное помещение для

распространения религиозной литературы и иных информационных материалов религиозного содержания, предметов религиозного назначения; наименование недвижимого объекта в котором располагается данное помещение;

в графе 4 указывается код области, города по классификатору административно-территориальных объединений (КАТО), размещенного на официальном интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан;

в графе 5 указываются сведения о собственнике помещения для распространения религиозной литературы и иных информационных материалов религиозного содержания, предметов религиозного назначения (фамилия, имя, отчество);

в графе 6 указывается наименование стационарного помещения;в графе 7 указывается наименование религиозной литературы, материалов религиозного содержания и

предметов религиозного назначения, реализуемых в помещении;в графе 8 указываются сведения о количестве литературы, материалов и предметов религиозного

назначения, получивших положительное заключение религиоведческой экспертизы;в графе 9 указываются сведения о количестве литературы, материалов и предметов религиозного

назначения, не прошедших религиоведческую экспертизу.

(продолжение в следующем номере журнала)


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

81

ПУБЛИКАЦИИ СОТРУДНИКОВ КОМИТЕТА ПО ДЕЛАМ РЕЛИГИЙ МИНИСТЕРСТВА КУЛЬТУРЫ И СПОРТА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

И ПРЕДСТАВИТЕЛЕЙ НАУЧНО-ЭКСПЕРТНОГО СООБЩЕСТВА

Председатель Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта

Галым Шойкин

НЕЛЬЗЯ АССОЦИИРОВАТЬ РЕЛИГИИ С БАНДИТАМИ, БОЕВИКАМИ, ТЕРРОРИСТАМИ

В последнее время в мировых и отечественных печатных изданиях стали часто употреблятся понятия как «религиозный экстремизм», «исламист», «террор», «исламские террористы». Мы превратили в привычку связывать террористический акт с какой-либо религией или национальностью. В связи с этим Глава государства отметил, что из-за этих информационных атак зарождается исламофобия.

Почему мы ищем причины террористических актов в мирной религии? Каким образом политические силы используют это в свою пользу? Как мы повысим информационную ответственность? На эти и другие вопросы нам ответил председатель Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Галым Шойкин.

- Галым Нурмагамбетович, не будем скрывать, что в условиях глобализации мы легко стали относиться к религии. Мы перестали обращать внимание на смысл понятий при публикациях о событиях. Хотя мы знаем, что в религии не может быть экстремизма, мы используем термин «религиозный экстремизм». Не является ли это признаком сни-жения уровня информационной ответ-ственности?

- В современное время в условиях информационной глобализации роль СМИ в ответственном использовании глоссария, касающегося такой чувствительной сферы как религия, становится чрезвычайно высокой. Сегодня многие мировые и отечественные масс-медиа, освещая вопросы религиозной тематики, описывая ислам и мусульман в современном мире, а также

различные процессы, происходящие в Сирии и Европе, используют собственную редакционную лексику, вместо контекстной. К сожалению, ответственность и качество подачи информации в СМИ всё дальше отходит на второй план.

В лексикон общественных деятелей, журналистов, да и простых читателей сильно впечатались такие негативные слова и выражения как - «исламизм», «исламист», «джихадист», «исламский экстремист», «исламский террорист», «исламский боевик».

- Если это так, то наверное стоит запретить использовать вместе такие слова как ислам и терроризм...

- Запретить невозможно, но будет правильно рекомендовать. Недавно в соседней стране российские парламентарии выступили с предложением исключить из употребления в СМИ данные слова и выражения.

Как отметил г-н Ш. Саралиев – «Подобные высказывания вызывают у людей однозначный вывод, что ислам и терроризм – это одно и то же. Все мусульмане автоматически становятся в один ассоциативный ряд с бандитами, убийцами, террористами» – и, безусловно, он прав. Его инициативу поддержали члены комитета Госдумы по информационной политике, проинформировала газета «Известия».

Также после терактов во Франции Президент США Барак Обама, высказывая позицию своего государства по данной трагедии, тоже предпочел говорить иначе. В заявлениях о терактах в «Charlie Hebdo» Барак Обама и Госсекретарь Дж. Керри использовали понятия «терроризм» и «экстремизм», но не сказали ни слова о джихадизме, исламизме и

82

радикальном исламе.

- В чем суть позиции России и США в данном вопросе?

- Таким образом, власти России и США четко обозначили свою позицию, которую можно охарактеризовать следующим образом: террористы всех мастей используют религию для оправдания культа насилия и жестокости, они желают исказить восприятие религии населением и официальными властями различных стран, и мы употребляя, вышеназванные слова, невольно связываем их поступки с мирной религией, говоря об исламизме, джихадизме, радикальных исламистах и т.д.

Журналистка CNN спросила Президента Обаму, почему он избегает этих слов, и он ответил: «Никто не спорит, что корни этой проблемы уходят в мусульманские сообщества. Но, как мне кажется, в этой борьбе важно учитывать тот факт, что подавляющее большинство мусульман против этой идеологии».

Сегодня у многих западных, да и не только западных журналистов и блогеров сложилось определенное клише для ассоциирования ислама с насилием, террором и массовыми убийствами.

- Кому выгодно использование данных слов и словосочетаний? Если разобраться в смысле слов и их интерпретации, то что мы можем получить? К примеру, кто такой «Исламист»?

- При вольном толковании данного слова мы понимаем – воинствующего мусульманина. А согласно же словарю Useful English Dictionary или словарю Принстонского университета (Princeton University), исламист - это ученый, обладающий знаниями исламских наук или просто правоверный мусульманин.

То есть в смысловом контексте, исламист - это тот, кто много знает об исламе и старается тщательно следовать его канонам.

- Можно ли назвать члена «Аль-Каиды» или «ИГИЛа», орудующего по Сирии или в другой части света, убивающего людей без разбору, исламистом?

- Безусловно нет. Это, в первую очередь, преступник, член террористической организации, возможно бывший мусульманин, вовлеченный в секту или террористическую организацию, употребляющий религиозный лексикон и оправдывающий свои поступки извращенной и искаженной интерпретацией ислама.

Если члены банды называют себя «Исламским государством», но при этом не имеют к исламу

никакого отношения, должны ли мы их также называть в СМИ, тем самым искажая само понятие исламского государства? Опять же, думаю, что нет.

- Значит, если преступная группа не имея отношения к исламу, будет назы-вать себя «Исламским государством», и СМИ будет публиковать это название, это будет искажением понятия Ислам-ского государства?

- Европейские и американские политики чаще используют термин-аббревиатуру «ISIS», «ISIL», осознавая, что религия для них – просто фон, прикрываясь которым они творят свои злодеяния.

На экранах мы видим, как зомбированные своими «учителями» - инструкторами, молодые люди с легкостью совершают убийства, обосновав это защитой религии. Свыше 1 млрд. мусульман более чем в 40 странах мира не поддерживают и не принимают идеологию террористических организаций, таких как ИГИЛ и им подобных, понимая, что их трактовка религии ислам – это обман и сектантство.

Многие исламские улемы и шейхи, давно расшифровали понятие «священного джихада» как борьбу со своими пороками и страстями, очищение себя от недостатков, зависти и ненависти, таким образом дали однозначный ответ, что деяния членов запрещенных экстремистских и террористических организаций ничего общего не имеют с «джихадом», когда они убивают невинных людей – журналистов, волонтеров, женщин и детей.

- Почему мы не обращаем внимание на это?

- Мы упорно не хотим замечать этого разъяснения, и продолжаем использовать термин – «джихадист», «шахидка», «исламист» и т.д., тем самым еще больше вводим людей в заблуждение и отталкивая простых мусульман от светских источников информации.

Конечно же, допускаю возможность, что кристально «чистых» с точки зрения своей информационной политики масс-медиа в мире практически нет. Сейчас СМИ и политика сильно переплетены и сохранять беспристрастность становится практически невозможно, но ведь общество ценит журналистов именно за это высокое качество.

Также некоторые эксперты считают, что не употребление тех или иных терминов создаст разного рода филологические трудности в прессе и не повлияет на реальную ситуацию с терроризмом. Мы же думаем иначе. Чем меньше будет публикаций с упоминанием их религиозной принадлежности, тем меньше они будут проводить различные акции для привлечения внимания, особенно молодых


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

83

верующих, еще не сбившихся с правильного понимания религии.

Сегодня, смотря и читая мировые и региональные СМИ, к сожалению, складывается такое впечатление, что нигде в мире нет положительных примеров об исламе и мусульманах. Об их социально-экономических достижениях, опыте дружбы с другими конфессиями, помощи в трудных ситуациях и т.д. Неужели рейтинги и негатив важнее позитива и примирения? Не играем ли мы сами на руку экстремистам и террористам всех мастей, утверждая все большую злость и ненависть к мусульманам со стороны других верующих, и мусульман к ним соответственно?

- Значит вы говорите, что надо быть осторожными при публикации в отечественных СМИ религиозной терминологии?

- Именно так. Видя и читая истории, когда, к примеру, американцы из протестантских штатов, не живших рядом с мусульманами, считают представителей религии ислам в Америке «джихадистами», «шахидами» и убегают от них в супермаркетах, или про молодых людей, думаю-щих, что они (мусульмане), поклоняются черному камню (каабе) и поэтому являются язычниками, понимаешь, насколько СМИ влияют на сознание и мысли простых людей в своих странах.

Давайте увязывать материалы с контекстом, когда дело касается вопросов освещения такой тонкой материи, как религия. В этой связи хотелось бы

еще раз призвать уважаемые казахстанские СМИ, политиков и общественников называть террористов и преступников своими именами, без придания им религиозной или национальной принадлежности.

Поняв данную проблему, сегодня казахстанское государство и гражданское общество совместно предпринимают все меры по недопущению распространения ксенофобии, экстремизма, прово-кационных антиконфессиональных и междоусобных действий в стране, и в этом наш главнейший успех.

Подытоживая вышеизложенное, еще раз призываем не ассоциировать настоящие религии с международными бандитами и боевиками.

Знание терминологии и формулировок, а также их употребление очень важны, и от того какую роль они будут играть – созидательную или разрушительную в нашей стране, зависит от нас самих, от нашей ответственности и нашей позиции.

- Спасибо за беседу!

Информационный-портал «www.zakon.kz», 16.03.2015 год

Террорист, кем бы он ни был – атеистом, мусульманином или христианином, в первую очередь, он террорист, и плюсовать религиозные термины считаю не нужно. Нашему обществу ни в коем случае нельзя позволить ничтожной доле процентов экстремистов заставить ненавидеть весь многообразный мусульманский мир.

Руководитель Управления по делам религий Акмолинской области

Сауле Ибраева

УКРЕПЛЯЯ МИР И СОГЛАСИЕ

Акмолинская область издревле славится не только красотами местной природы и лучшими представителями светской культуры, но и

выдающимися деятелями религиозной культуры, которые во все времена отстаивали духовный суверенитет нашего народа.

84

Достаточно назвать имена таких деятелей прошлого века, как Науан Хазрет и Садвакас Гильмани. Если бы не было в истории таких выдающихся личностей в духовной культуре казахского народа, то сегодня было бы трудно говорить о традиционных корнях ислама в менталитете наших граждан. В связи с этим вспоминаю свое детство, когда во время школьных каникул родители отвозили меня с братьями в аул Козашар, чтобы мы могли попить кумыс и подышать степным воздухом. Помню, как украдкой, плотно прикрыв двери, совершала намаз бабушка. В доме в кованых старинных сундуках хранились священные писания на арабском языке, книги моего деда, образованного муллы. Бабушка трепетно относилась к ним и не разрешала нам, детям, открывать сундуки. Она рассказывала о том, что наш дедушка пострадал за веру и неизвестно, где он теперь покоится. А впоследствии дед был реабилитирован – в 1980 году.

Сейчас совершенно другая ситуация. Законодательно закреплена свобода совести и выбор вероисповедания. Представители всех этносов и конфессий отмечают религиозные праздники Курбан айт и Рождество.

Если раньше на пятничной молитве или воскресном богослужении большинство прихожан составляли представители старшего поколения, то сегодня среди них много молодежи. Часть из них приходит к вере, стремясь к религиозному познанию, часть, возможно, отдавая дань моде. Хотелось бы надеяться, что увлечение молодых людей религией – это не соблюдение лишь внешней религиозной атрибутики, а потребность в вере, духовном росте, в стремлении стать лучше.

Зачастую из-за недостатка жизненной практики некоторые из них совершают ошибки, не понимая доподлинно цели священных писаний, такие молодые люди пытаются открыть что-то новое в обществе. К сожалению, именно среди них порой появляются лица, которые отвергают накопленные в течение веков ценности, культурное наследие,

даже историю и нынешнюю бытность своего этноса. В связи с этим проблема сохранения и развития духовного суверенитета нашего народа стоит остро как никогда. Обществу необходимо научиться различать истинные религии, основывающиеся на таких традиционных ценностях, как любовь к ближнему, уважение к старшим, защита Отечества, призыв к духовному единству. А религиозная духовность – это синтез разума, веры и знаний, не терпящая слепого фанатизма. Само понятие «религия» с латинского означает «связывать, объединять людей, а не уничтожать их». Религия и экстремизм – понятия несовместимые.

В современном мире, в огромном потоке информации, архиважно найти правильные ориентиры и сохранить многовековое духовно-нравственное наследие казахстанского народа.

В подтверждение мыслей Главы государства, высказанных у подножия Улытау, хочу отметить, что история распорядилась так, что мы сегодня живем среди огромного разнообразия наций и народностей. В области проживают последователи ислама, православия, католицизма, протестантизма и так называемых новых религий. Представлен-ное многообразие религий - 12 конфессий-только помогает укреплять гражданский мир и межконфессиональное согласие, поскольку здесь складывались прочные хозяйственные и культурные связи, способствующие взаимному духовному обогащению людей и процветанию нашего общества.

Сегодня в условиях нарастания различных угроз суверенитету, духовному единству нашего общества перед нами стоит самая глобальная задача – сохранить и развивать казахстанскую модель межконфессионального согласия. В этих вопросах важно объединение усилий не только представителей государственных органов, но и общества в целом. Ведь у нас единые цели – безопасность и благополучие, которые являются лучшими гарантами стабильности и процветания казахстанского общества.

Республиканская газета «Казахстанская правда», 14.01.2015 года № 7 (27883)


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

85

Руководитель Управления Комитета по делам религий

Министерства культуры и спорта Балгабек Мырзаев

НЕТРАДИЦИОННЫЕ ТЕЧЕНИЯ ПОД ПРИСТАЛЬНЫМ ВНИМАНИЕМ ГОСУДАРСТВА

У тех, кто взял религиозные понятия «джихада», «хиджры», «кафира», «рая», «ада» и другие в качестве аргумента совсем иные стремления. Неслучайно всем известной и критикуемой группировке «ИГИЛ» на Ближнем Востоке в последнее время прибавляют синоним «такфиристской» организации.

В нашем государстве 18 августа 2014 года международная организация «Ат-такфир уаль-хиджра» была признана экстремистской и опубликованные печатные, а также аудио и видео материалы, указывают на радикальность этого движения и на то, что оно действительно может нести угрозу для нашего государства. Проводя интервью на эту тему с экспертами в области религии надеемся, что наши оступившиеся соотечественники вернутся на верный путь. Сегодня наш разговор состоялся с Балгабеком Мырзаевым, начальником Управления религиоведческой экспертизы Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта РК, (Pһd) доктора теологических наук.

- Учитывая тот факт, что мы являемся потомками народа, который прислушивался к сказанным словам, особо важна информация в борьбе с чуждыми, нетрадиционными течениями. Поэтому мы не перестаем говорить о международной организации «Ат-так-фир уаль-хиджра», вызвавшей большое количество критики. Первый вопрос, вы как один из участников экспертизы, расскажите, на чем основывалось решение суда?

- Как вы знаете, в августе 2014 года в нашем государстве вышло судебное постановление о запрете деятельности международной экстремисткой организации «Ат-такфир уаль-хиджра». Что стало причиной для принятия данного судебного решения? Конечно, эта организация не была официально зарегистрирована в Казахстане.

И тем не менее, мы на деле, к сожалению, видим как идеология этой организации распространяется среди некоторых наших сограждан. В качестве наглядного примера этому можно привести факт причастности некоторых граждан нашей республики к терроризму в мире, хотя они и не распространяют смуту в нашей стране. А это значит, что их идеология все таки распространяется среди населения.

Во-вторых, как происходит процесс изучения нетрадиционного, чуждого течения? Рассмотрим этот вопрос… В ходе изучения организации «Ат-такфир уаль-хиджра» необходимо изучить историю ее появления, деятельность в других странах, деятельность в нашем государстве. К примеру, перед принятием этого судебного решения за основу был взят запрет деятельности названной организации в Турции, России и соседнем Узбекистане. И мы видим, что организация «Ат-такфир уаль-хиджра» и в ряде других стран уже совершила террористические акты.

В-третьих, учитывается угроза этой организации для общества. Приверженность к фанатизму можно увидеть в отдалении от обычаев, устоявшихся общественных основ, однобоком и буквальном понимании, взглядов на исламские науки. В их понимании недопустимым нововведением (бидъа) считается отмечать дни рождения, особо выделять один из дней в неделе, проводить религиозные праздники, юбилеи, ставить памятники знаменитым людям, проводить поминки и все мероприятия на них (к примеру, поминальные песни), ставить надгробные камни и т.д.

Их основная ошибка в том, что они безосновательно называют и считают всех кто не в их рядах неверующими (кафирами). К тому же, незначительное отличие в поклонениях, действиях для них сравнимо с действиями неверующего. А что сказал достопочтенный Пророк (с.а.с.) в хадисе? «Когда один мусульманин говорит своему брату «неверный», то это слово обязательно возвращается к одному из них». Из этого несложно заметить

86

неосведомленность и низкий уровень религиозных знаний у тех, кто поспешен в вынесении подобных фетв, утверждений.

Четвертый момент – зацикленность на критике религиозной системы государства. Критика в адрес государства, в котором они живут, зарабатывают и содержат свои семьи. Борьба против своего народа и утверждение о том, что его исламское верование неверно, их знания в религиозном праве (шариат) ошибочны, их вера искажена и т.д. для мыслящих людей является неадекватным поведением. Если обратимся к Священному Корану, то в нем сказано: «Мы сделали вас (разными) народами и племенами, чтобы вы узнавали друг друга», то есть самой религией разграничено наличие множества наций и их обычаев, в то время как последователи этой организации причисляют ценности одной нации к «бидъату» (нововведению), проклиная народы «куфром» (неверием).

Пятый момент – вопрос джихада. Если мы будем оценивать действия приверженцев организации «Ат-такфир уаль-хиджра», то станем свидетелями противоречивости исламу и шариату. Среди них вопрос убийства людей. Изучая историю этой радикальной организации, мы видим, что она возникла в Египте, ее основоположник – Мустафа Шукри. В позициях этого человека прослеживаются признаки, противоречащие религии, такие как жестокость, злодейство и ненависть. К примеру, если приверженцы хотят покинуть эту организацию, то им говорят: «Отделившихся от нас ждет смертный приговор». Но если мы обратимся к Священному Корану, то в нем четко и ясно сказано: «Он – Тот, Кто дарует жизнь и умерщвляет».

Как можно оправдать такую горемычную организацию? Мы постарались указать основные моменты. Если перечислять другие признаки и деятельность приверженцев данной организации, то станет очевидным их противоречивость исламу и шариату.

Нужно понять – такфиризм, в первую очередь, политическое движение, искажающее исламское учение, нацеленное на корыстолюбие, ослабление государственного строя и на вызов нестабильности в обществе. Всем давно известно, радикальные объединения являются испытанным инструментом в геополитической борьбе, и не зря их финансирование производится из зарубежных источников. Ливия, Сирия, Египет – некогда стабильные страны служат доказательством того, что при помощи такфиристских и джихадистских идей в короткий промежуток времени можно превратить любое государство в арену гражданской войны.

А какова политика Казахстана? У нас есть политика, благодаря которой сотни наций и народов собраны воедино под мирным небом, наша опора – согласие, мир и спокойствие. И нет места в нашем государстве деятельности организации,

противоречащей этим священным понятиям.

- Почему, видя все эти обстоятельства, некоторые граждане следуют упомяну-той организации? Очень сложно вернуть увязшую личность. Объясните причину…

- Чем завлекает организация? Представители радикальных течений, проводя свои проповеди, говорят: «Если вы присоединитесь к нам – рай вам обеспечен, и если, участвуя в вооруженном «джихаде» станете «шахидом», то вас ожидают блага семи небес».

Однако, если посмотреть с другой стороны, есть взгляды и облики, которые противоречат человеческому разуму. К примеру, несколько ме-сяцев назад на Интернет-портале «youtube.com» при содействии экстремистской организации «Ат-такфир уаль-хиджра» появился видеоролик с участием казахстанских граждан в событиях в Сирии. Просмотрев это видео, возникает впечатление, будто они живут на вилле с бассейном. То есть налицо явный обман, показывая якобы воюющих и в то же время живущих в прекрасных условиях своих единомышленников. Иными словами очевиден метод обмана мирскими благами. Но стоит немного поразмыслить и станет понятно, что в Сирии идут ожесточенные столкновения, бомбежка и взрывы стали повседневными событиями. Более того миллионны жителей Сирии от безысходности вынуждены уезжать в Турцию, Иорданию ради одного спокойного дня для своих детей. Если в Сирии в действительности царит такая идиллия, стоит ли стольким беженцам, сиротам и немощным покидать свою родину в поисках мира и спокойствия? Подумайте. Также они пополняют свои ряды посредством финансирования людей, занимающихся бизнесом, спонсируя и помогая тем, у кого низкий социальный уровень. Тут есть определенная группа, она действует с четко обозначенной целью и за эту цель получает от определенных организаций нелегальное финансирование. А эти средства потом отрабатываются за счет чужих людей и граждан других государств. Остальным людям стоит понять – эти средства были украдены, награблены и силой отобраны, и теперь используются в запрещенных (харам) целях. Всем известно, что в религии уделяется особое внимание дозволенным путям заработка и пропитания. То есть в религии воспрещается зарабатывать при помощи краж. Запрещено убивать человека. Все эти перечисленные запреты осуществляются руками террористов. Убивают и отбирают имущество у ни в чем неповинных людей, называя их «кафирами». Разве все это есть в религии или нет? Как это объясняется в Коране? Все это стоит знать каждому гражданину. Аллах дал всем разум. Для чего? Для выполнения своих действий


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

87

в разумных рамках. И разъясняя, указал, что «мы сотворили рай и ад, но только следует вразумить». Нам даны несколько примеров из Священного Корана, например, то, что произошло с пророком Ибрахимом, которому не были даны откровения от Аллаха. Он сам начал изучать Творца и познавать для чего были сотворены все творения. Сперва он увидел луну на небе. И увидев ее сверкающий свет, подумал – она может быть моим творцом, но на рассвете луна скрылась за горизонт, и он сказал: «Нет, она не может быть моим творцом». Днем взошло солнце. Увидев его, он сказал: «Поистине солнце дает больше света, она ярче луны и может быть моим творцом». Однако на закате исчезло и солнце. Пророк: «И она не может быть моим создателем». Иными словами в этой истории есть пример того, как человек может при помощи логики давать оценку своим действиям. И такие предлоги «я не знал» или «некий шейх мне сказал» не будут служить оправданием никому. Каждый в ответе перед Аллахом в судный день лишь за свои деяния. Ни имамы, ни соратники и даже близкие не смогут быть защитой его веры в судный день. Лишь осознав это, он сможет понять истинный ислам.

- Есть ли основания утверждать связь деятельности международной экстремисткой организации «Ат-такфир уаль-хиджра» с террористами Ближнего Востока?

- С целью участия в вооруженном конфликте в Сирию съезжаются жители разных стран. Основная идеология заключается в создании «Исламского Государства Ирака и Шама», куда приезжают из соседнего Узбекистана, Кыргызстана, Турции и даже Евросоюза. К большому сожалению мы не скрываем и наличие среди этих экстремистов наших соотечественников. По некоторым данным там находится от 150 до 500 граждан республики, более точное число казахстанцев назвать весьма сложно. Появилось понятие «мировые джихадисты». Нацелившись на «джихад» многие его последователи обратили свою жизнь и семью в бесконечные страдания. Хотя в религии понятие семьи стоит на почетном месте. Каждый мужчина, создавая семью должен отдавать себе отчет в возлагаемой ответственности и вступать в брачные узы только после официального религиозного обряда бракосочетания. Но в их искаженном понимании женщина ассоциируется с вещью, имуществом. Обратив внимание на историю, мы увидим, что во времена пророка Мухаммада (с.а.с.) в исторических сражениях не участвовали жены сподвижников, кроме тех случаев, когда происходили незначительные столкновения и жены приносили продукты питания для своих мужей. И несмотря на это ни в коем случае не присутствовали

на полях сражения. Сколько было столкновений на пути проповедования религии, однако мы не встречаем упоминаний о присутствии женщин. Разве вы встречали случаи, когда кто-либо выезжал на сражение или джихад со своей семьей и детьми? Нет!.. В этих действиях кроются основные факторы доказывающие неверность организации «Ат-такфир уаль-хиджра», призывающей якобы сражаться под флагом «джихада» вместе со своими женами и детьми. Нам следует брать пример с биографии нашего Пророка (с.а.с.) и изучить исламскую историю, прежде чем выезжать куда-либо. Уезжать за границу вместе со своими детьми, брать в руки оружие – действия тех, кто прикрывается религией, действует в чужих интересах, находясь под их влиянием. К слову, я довольно много изучал их деятельность и с уверенностью могу сказать – организация «Ат-такфир уаль-хиджра» не имеет никакого отношения к исламу и шариату.

- Держать в руках оружие, направлять его на такого же человека. Подобные явления часто встречаются в мире. Как может не дрогнуть рука кричащих «Аллаху акбар»?

- Религия ислам призывает к благонравию, согласию, миру. В исламе есть милость и благотворительность. Особая забота к матери и детям. Конечно же, все это притягательно для человека, но к большому сожалению есть те, кто стремится с одной стороны отдалить всех от ислама, а с другой – показать религию в негативном свете. Мы должны говорить об этом открыто. И даже в том случае, когда приводятся доказательства и опровержения, они не продолжают противиться истине и собственноручно вверяют себя в руки этих организаций в качестве инструмента. В социальных сетях распространили видеоролик с участием детей, которые еще даже не познали смысла жизни, держащих в руках оружие и открыто заявляющих «мы вас убьем!». Какой гуманности стоит от них ожидать? Родители, воспитавшие их в этом радикальном духе, безусловно, будут в ответе за свои действия в обоих мирах. К сожалению, результатом искаженного понимания ислама и Корана является жестокость и ненависть, бросающие тень на религию ислам.

- Есть ли какие-нибудь данные о судьбе тех, кто подобно мотыльку слепо летит в горящий костер? И еще, расскажите о предпринимаемых мерах на государственном уровне, дабы предотвратить повторения подобных фактов среди сограждан?

- Кроме данных о том, что якобы из Кыргызстана выехали тысяча, из Узбекистана две с половиной

88

тысячи на эти вооруженные действия, мы другими сведениями не располагаем. Кто их туда направил или кто призвал нам не известно, знаем лишь одно – они туда уехали и этот вопрос требует тщательного разбора. Есть ли выход из этой ситуации? Безусловно, есть! Следует корректно понимать и разъяснять религию. Как Вы знаете Духовное управление мусульман с самых первых дней, когда только началась появляться информация об этой деструктивной организации, выпустило фетву, разъяснив и растолковав понятие джихада, угрозу такфиризма и ошибочность действий сограждан выехавших в Сирию.

Вдобавок ко всему они, прикрываясь лозунгом «хиджры», обособляются от всего казахстанского общества и переселяются в другие страны. И в этот момент были изданы фетвы, поясняющие значение и суть «хиджры». Теперь перед нами стоит вопрос разъяснения перечисленных шариатских заключений. Если наши соотечественники будут правильно понимать исламские ценности и духовные достоинства религии, то непременно

откажутся от своих ложных убеждений. По этой причине нам следует с еще большим усердием продолжать разъяснительные мероприятия.

Включение «Ат-такфир уаль-хиджры» в казахстанский список запрещенных деструктивных организаций является необходимой мерой, это делается для сохранения стабильности, мира и согласия. Призывающие к спору стремятся обратить республику в арену вражды и ненависти, готовы за деньги и власть проливать кровь мирных людей и считают себя выше законов и общества.

Судебное заключение вступило в законную силу, в связи с этим какая-либо причастность или участие в деятельности, финансировании, распространении идеологии и т.д. международной организации «Ат-такфир уаль-хиджра» преследуется законом.

- Спасибо за беседу! Желаем плодотворной работы в деле сохранения государственной стабильности!

Интервью: Шарафат Рысбайкызы

Интернет-портал «www.e-islam», 20.01.2015 год

Заместитель директора КГУ «Центр исследования проблем религий акимата города Астана», религиовед Есбосын Смагулов

В МИРЕ БОЛЕЕ ВОСТРЕБОВАН НЕ ЯЗЫК ДИАЛОГА, А ЯЗЫК ОТЧУЖДЕНИЯ И ВЗАИМНЫХ УГРОЗ

Востребованность диалога различных религий и культур в современном мире очевидна, однако здесь порой возникают драматические препятствия.

Так считает заместитель директора Центра исследования проблем религий г. Астана, кандидат философских наук, религиовед Есбосын Смагулов.

Недавние события вокруг французского журнала «Шарли Эбдо» показали, как по-разному представляют себе идеи толерантности и свободы представители различных мировоззрений. С одной стороны дискуссий оказались те, кто отстаивает либеральные ценности, для которых свобода слова стала абсолютным приоритетом; с другой — верующие, считающие недопустимым глумление

над святынями их религии. Подавляющее большинство мусульман и во

Франции, и во всем мире осудило террористическое нападение на редакцию. Более того, среди тех, кто защищал журналистов и отдал при этом свою жизнь, были и последователи ислама. Но при этом верующие вновь и вновь призывают масс-медиа отказаться от издевательства над их чувствами, от насмешек над святынями.

К сожалению, в данной ситуации мы стали свидетелями не диалога, а высказывания мнений, изначально неприемлемых для другой стороны. Речь уже идет не столько о противостоянии христианского Запада и мусульманского Востока,


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

89

сколько о конфликте секулярного либерализма и традиционных ценностей. Либерализм породил исламофобию, жертвой которой становятся мирные мусульмане, отвергающие террор и насилие. И, напротив, радикалы используют в своих целях такие настроения западного общества.

Острая ситуация показала высокую степень непонимания, следования стереотипам, попытки найти простые решения столь неоднозначной проблемы. Можно говорить о том, что в настоящее время в мире более востребован не язык диалога и сотрудничества, а язык отчуждения и взаимных угроз.

Как известно, межрелигиозные контакты являются одним из базовых элементов диалога цивилизаций, ибо ценностные ориентации и духовный мир каждой культуры во многом предопределяется установками, заложенными в том или ином вероучении. Соответственно, межцивилизационный диалог нацелен, прежде всего, на поиски общности в базовых ценностях цивилизаций, каждая из которых являет собой особый мир со своими духовными установками и традициями.

Диалог как установка на взаимодействие и контакты требует от его участников не только отстаивания собственной позиции, но и умения пусть не принять чужую точку зрения, но признать право на нее. Такой диалог цивилизаций и религий, в противовес тенденциям к глобализации и унификации, может способствовать взаимо-пониманию в мире, сохранению самобытности и духовного наследия каждого народа. Соотве-тственно, результатом диалога должно стать не стирание цивилизационных, и тем более религиозных и этнических отличий, а, напротив, сохранение уникальности культур и сближение разных точек зрения.

Безусловно, диалог религий требует развития в межгосударственном, региональном и глобальном масштабах, поскольку от уровня взаимопонимания и уважения к духовным традициям партнеров во многом зависит разрешение региональных конфликтов. Полезным может стать такой диалог для решения многих проблем, в том числе и тех, которые можно называть «столкновением цивилизаций».

Примером сотрудничества представителей различных этносов и вероисповеданий может служить Республика Казахстан, где ислам и христианство сосуществуют не одно столетие. Каждая религия на своем языке несет людям общечеловеческие ценности, закрепляет нормы поведения в обществе, выступает в роли хранителя многовековых духовных ценностей. В настоящее время межконфессиональный диалог – это необходимая форма общения, лучший способ взаимного обогащения, путь к предупреждению кризисных проявлений, в которых осложнение

социально-экономических проблем может перерасти в противостояние по этническому или религиозному признаку.

Однако при осуществлении диалога представителей различных религий возникает множество вопросов, касающихся формы данного диалога и его содержания. Исходным элементом межконфессионального диалога является толеран-тность. Современным пониманием толерантности мы во многом обязаны эпохе Просвещения и принятой в 1789 году во Франции Декларации прав человека и гражданина, провозгласившей свободу мысли и слова. В 1995 году ЮНЕСКО приняла Декларацию принципов терпимости, в которой толерантность признана всеобщей ценностью и основополагающим компонентом уважения и правильного понимания культурного многообразия мира, религий, форм самовыражения и способов проявлений человеческой индивидуальности.

Хотя по своему содержанию понятие толерантность близко к понятию «терпимость», однако понимать эти термины как полностью синонимичные и взаимозаменяемые было бы неверным. Содержание понятия терпимости указывает на некую ограниченность и принужден-ность в проявлении: предполагается, что человек вынужденно терпит то, чего не выносит. Между тем термин «толерантность» имеет более глубокий смысл, вбирая в свою ценностную основу представления о сдержанности, самоконтроле, уважении, тактичности, способности понимать и прощать. Исходя из этого, толерантность определяется как уважение и признание равенства, многомерности и многообразия человеческой культуры, норм, верований и отказ от доминирования и насилия, а также «готовность принять других такими, какими они являются, и взаимодействовать с ними на основе согласия.

На наш взгляд, нельзя априори отвергать возможность широкого и содержательного межконфессионального диалога. Прежде всего, необходимо определиться с его правилами и выбрать содержательные ориентиры. Важнейшим условием такого диалога должны быть желание понять собеседника и увидеть сближающее начало в его намерениях. Открытый диалог позволяет выявить подлинную точку зрения и мотивы другой стороны и на этой базе начать творческий контакт с тем, что несет тебе партнер. Все это невозможно без глубокого уважения к другой стороне, деликатного отношения к особенностям, своеобразию другой точки зрения, тому духовному наследию, которое несет каждая истинная вера.

Президент Казахстана Н.А. Назарбаев еще в 2006 году в выступлении на II Съезде лидеров мировых и традиционных религий сформулировал принципы понимания, которые должны стать основой диалога религий и цивилизаций:

90

Научный сотрудник Института философии, политологии и религиоведения Министерства образования и науки Мурат Смагулов

Выездной религиозный туризм и паломничество требуют более пристального внимания со стороны самих паломников.

Хадж – один из пяти обязательных столпов в исламе. Во всем мире, в том числе в Казахстане, хадж считается самостоятельно и стремительно развивающимся направлением паломничества, религиозного туризма. Религиозными туристами и паломниками чаще всего являются верующие люди, либо туристы, интересующиеся культурой, традициями и архитектурой определенной религии. Представители казахстанских турфирм отмечают, что в последнее время религиозным туризмом все больше интересуются люди не только среднего и пенсионного, но и молодого возраста. Подобный рост заинтересованности можно объяснить

увеличением числа практикующих верующих среди молодежи. Естественно, данная тенденция не осталась незамеченной теми, кто ради легкой наживы готов на все. Об этом и другом – в интервью религиоведа Мурата Смагулова.

- Мурат Нурмухамбетович, насколько сегодня актуален вопрос мошенничества в сфере предоставления услуг для совершения хаджа?

- Не так давно в СМИ появилась информация, что сомнительная группа людей предлагает через Интернет организовать бесплатные выезды казахстанцев для совершения хаджа, в связи с чем Комитет по делам религий МКС РК выразил свою

БЕСПЛАТНЫЙ СЫР БЫВАЕТ ТОЛЬКО В МЫШЕЛОВКЕ

«Во-первых, непредвзятость, отказ от сложившихся веками стереотипов взаимного восприятия...

Во-вторых, сознательный отказ от вторжения в чужие сакральные сферы. То, что свято для одного, не может быть предметом юмора или насмешек для другого...

В-третьих, совместный ответ мировых и традиционных религий на новые, нестандартные угрозы. Если в мире политики такие нестандартные угрозы связаны с терроризмом, распространением оружия массового поражения, трансграничной преступностью, то в мире духовном возникает угроза более фундаментальная. Это разрыв с тысячелетними духовными традициями».

Думается, что если бы мировая общественность следовала этим принципам, то можно было бы исключить конфликтные ситуации, связанные, например, с публикациями карикатур на пророка Мухаммеда или кощунственными выходками

отдельных «деятелей» в христианских храмах. Ведь в этом и заключается толерантность, вошедшая в политическую практику именно во Франции, которая, увы, прославилась ныне бесвкусными карикатурами «Шарли Эбдо».

В июне нынешнего года Астана примет уже V Съезд лидеров мировых и традиционных религий. В его повестку войдут самые острые проблемы современного мира, вновь баланси-рующего на грани глобальных войн и конфликта цивилизаций.

Путь диалога должен начаться с преодоления разногласий и препятствий, как фундаментальных, так и связанных с элементарным недопониманием. Для продуктивного взаимодействия необходимы прочные основания и отказ от стереотипов. Миру нужен диалог духовных лидеров, обращенный на решение широкого круга культурных, духовно-нравственных, социально-политических и собстве-нно религиозных вопросов.

Интернет-портал «www.zakon.kz», 28.01.2015 год


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

91

позицию по этому поводу, предупредив население о возможных махинациях в сфере оказания услуг подобного рода со стороны подобных мошенников. К большому сожалению, находятся и такие, кто готов воспользоваться чрезмерным доверием верующих в своих корыстных целях. Когда верующий намеревается поехать к религиозной святыне, он нередко пренебрегает вопросами безопасности, в том числе и финансовой, и всевозможные мошенники не прочь заработать на этом.

- Что представляет собой данная сфера услуг?

- В казахстанской туристической индустрии наиболее развитыми считаются два вида религиозного туризма: паломничество и экскурсионно-познавательные туры. Духовное управление мусульман Казахстана, паломники которого составляют подавляющее большинство от всех казахстанских религиозных туристов, исполняет роль координатора поездок. А основными центрами выездного религиозного туризма считается Мекка, Медина и мечеть аль-Акса в Иерусалиме.

Отличительной чертой исламского паломни-чества от иных верований является разделение на хадж и умру. Время ежегодного великого паломничества и количество паломников строго ограничено, чего нельзя сказать о малом. К примеру, Королевство Саудовской Аравии ежегодно для великого хаджа казахстанских мусульман в среднем выделяет от 4500 до 5500 мест, то есть квот. Эти места распределяются ДУМК среди турфирм, которые организуют религиозные поездки.

С экономической точки зрения, выездной религиозный туризм следует выделить в качестве отдельного вида поездок, так как поток паломников строго ограничен количеством квот и отведенным для паломничества временем. По стоимости паломнические туры великого хаджа на порядок выше туристических.

К примеру, минимальная стоимость ежегодного хаджа казахстанского мусульманина варьируется в пределах $ 3200-3400 и выше. Насколько известно, Посольство Саудовской Аравии в Казахстане направило в Комитет по делам религий МКС РК

сообщение о правилах выдачи виз для совершения паломничества. В нем указано, что оформление виз «Хадж» и «Умра» будет производиться консульским отделом Посольства Королевства Саудовской Аравии в городе Астана на бесплатной основе. Представителями духовенства практикуется наставление меценатов оплатить хадж тем, кто внес весомый вклад в развитие ислама на территории Казахстана и из-за финансовой ограниченности не может выполнить религиозный обряд или проводят различные соревнования и в качестве призового места предлагают поездку для совершения хаджа, но это единичные случаи. По большей части мусульмане выполняют религиозный обряд за свой счет.

- Как распределяются квоты на хадж среди мусульман?

- По информации, предоставленной ДУМК, в прошлом году услуги исламского паломничества к святым местам предоставлялись 20 компаниями, прошедшими предварительную аккредитацию. Они в основном предлагают комбинированный религиозный туризм, в который входит как само паломничество, так и попутные экскурсии. Каждой туристической компании, занимающейся организацией хаджа, ДУМК предоставляет своих представителей, информирующих всех желающих о нормах обряда. К тому же муфтият организовывает предварительные двухнедельные обучающие курсы для тех, кто подал заявку на большой хадж. Иными словами, вся процедура от подачи заявки и начала регистрации до вылета из Казахстана находится под полным контролем Управления мусульман и финансовые махинации со стороны компаний, прошедших аккредитацию, исключены.

А вот от действий третьих лиц, не имеющих отношение ни к муфтияту, ни к лицензированным турфирмам и действующим дистанционно ни-кто не застрахован. Таким образом, выездной религиозный туризм и паломничество требуют более пристального внимания со стороны самих паломников, которым не стоит пренебрегать пре-достережениями ответственных органов.

Интернет-портал «www.zakon.kz», 06.03.2015 год

92

В течение года по данному показателю наблюдалась устойчивая динамика роста (см. диаграмму 1).

Восприятие абсолютным большинством опро-шенных религиозной ситуации как благополучной подкрепляется положительным восприятием межконфессиональных отношений. Каждый второй респондент оценивает межконфессиональные отношения в регионе своего проживания-дружественными. Наблюдается позитивная тен-денция устойчивости данного показателя на протяжении всего мониторинга.

Государственная политика в области религии – одно из приоритетных направлений по обеспечению конституционных прав человека и профилактике религиозного экстремизма и

терроризма. Одним из положительных аспектов в религиозной сфере на сегодняшний день стало создание эффективной законодательной базы, регулирующей межконфессиональные отношения и предупреждающие опасные тенденции в стране.

Для оценки толерантности (терпимости) и межконфессионального (межрелигиозного) со-гласия, проводимой государством политики респондентам была предложена шкала ответов от полной поддержки до полного неприятия. Результаты за четыре квартала указывают на положительные и достаточно устойчивые показатели.

В частности, полная поддержка наблюдалась в ответах более 1/3 опрошенных. С начала 2014 года установлено снижение показателей в пределах статистической погрешности, что

Диаграмма 1. Распределение ответов на вопрос «Как Вы оцениваете сегодняшнюю религиозную ситуацию в Казахстане?», %

Эксперт Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Эльмира Кауменова

РЕЛИГИОЗНАЯ СИТУАЦИЯ В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН

В статье рассматриваются результаты еже-квартального мониторинга за 2014 год, в части отношения населения к религиозной ситуации в стране.

По совокупным показателям в четвертом квартале 2014 года

85% опрошенных оценили религиозную ситуацию благополучной.


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

93

Диаграмма 2. Динамика совокупных положительных и отрицательных показателей поддержки политики толерантности и межконфессионального согласия,%

позволяет говорить о наличии части населения (треть), полностью солидарных с действиями государственных органов. Другую большую группу составляют те, которые поддерживают политику толерантности по основным направлениям. Несмотря на относительную лояльность, данная группа более осторожна в своих оценках. В течение четырех кварталов доля сторонников данного ответа колебалась от 34,9% в первом квартале до 42,2% – в четвертом. Причем рост показателей зачастую происходил за счет снижения негативных оценок (см. диаграмму 2).

Таким образом, подавляющее большинство поддерживает деятельность государства в сфере религии, также по всем или отдельным его направлениям. Полученные данные позволяют нам говорить о доминирующем положительном восприятии населением политики толерантности. В регионах государственная политика формирования толерантности и межконфессионального согласия в целом находила высокую поддержку. К примеру, наиболее высокие показатели поддержки были отмечены в СКО (94%), ВКО (89,3%), ЗКО (85,2%), Костанайской области (82,9%) и ЮКО (81,9%).

Государственная политика в религиозной сфере находила поддержку среди 76% населения. Респондентами также положительно оценены следующие направления государственной политики:

- соблюдение равного отношения ко всем религиозным объединениям –81% респондентов;

- соблюдение прав человека в религиозной сфере -76% опрошенных;

- соблюдение прав гражданина на свободу вероисповедания - 70% респондентов;

- политику по отношению к нетрадиционным исламским течениям-61% опрошенных;

- политику по отношению к христианским религиозным объединениям -53% опрошенных.

Полученные данные позволяют нам говорить о доминирующем положительном восприятии населением государственной политики в

религиозной сфере.Кроме того, респондентами были высоко

отмечены приоритетные направления деятельности Комитета по делам религий, в частности:

- религиозное просвещение через СМИ положительно оценивают 81% респондентов;

- эффективность проведения религиоведческой экспертизы отметили 75% опрошенных;

- эффективность профилактики распространения нетрадиционных религиозных учений дестру-ктивного характера оценивают 67% опрошенных;

- совершенствование законодательства в сфере религии положительно оценивают 74% опро-шенных;

- деятельность по предотвращению конфликтов и терактов на религиозной почве положительно воспринимается 69%;

- деятельность по регулированию межконфес-сиональных отношений поддерживают - 68% опро-шенных;

- проведение социологических исследований в религиозной сфере положительно оценивают 70% опрошенных.

По мнению 75% граждан, уполномоченным органом в сфере религии в лице - Комитета по делам религий эффективно осуществлялись меры профилактического характера по противодействию религиозному экстремизму и терроризму.

Так, считают эффективными предпринимаемые государством меры по профилактике религиозного экстремизма и терроризма в Казахстане 75% респондентов. 68% граждан высказали мнение об эффективности реализации Государственной программы по противодействию религиозному экстремизму и терроризму в РК на 2013-2017 годы.

Проведенный в 2014 году ежеквартальный мониторинг религиозной ситуации, в очередной раз, продемонстрировал стабильную религиозную ситуацию в стране, а также доминирования положительного восприятия население государ-ственной политики в религиозной сфере.

94

ХРОНИКА СОБЫТИЙ КОМИТЕТА ПО ДЕЛАМ РЕЛИГИЙ МИНИСТЕРСТВА КУЛЬТУРЫ И СПОРТА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

ОФИЦИАЛЬНАЯ ПОЗИЦИЯ КОМИТЕТА ПО ДЕЛАМ РЕЛИГИЙ МИНИСТЕРСТВА КУЛЬТУРЫ И СПОРТА ПО ВОПРОСУ ПОЕЗДКИ В ХАДЖ

Комитет по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан предупреждает о возможности быть обманутыми, воспользовавшись услугами неизвестных групп людей, предлагающих через Интернет организовать бесплатные выезды казахстанцев на хадж в города Мекку и Медину Королевства Саудовской Аравии.

Во-первых, в нашей стране организация хаджа осуществляется Духовным управлением мусульман Казахстана (ДУМК) на основании ежегодно выделяемой саудовской стороной квоты (определенного количества лиц), которая будет известна лишь в апреле текущего года.

Непосредственной организацией хаджа занимаются туристические компании, утвержденные ДУМК. И, насколько нам известно, на практике не было примеров, чтобы ДУМК выделялась квота на бесплатное совершение хаджа и, утвержденные ДУМК фирмы, распространяли такого рода рекламу. Другие местные либо зарубежные туристические компании без специально выделенной квоты организовать казахстанцам хадж не могут.

Во-вторых, предварительно взятые паспорта, под предлогом бесплатной организации хаджа, могут быть использованы в иных целях. В результате этого казахстанцы могут пострадать от таких действий мошенников.

В этой связи, чтобы не стать жертвой обмана со стороны неизвестных лиц либо организаций, гражданам, желающим совершить хадж, целесообразно обращаться в туристические фирмы, список которых после утверждения будет опубликован в медиа-ресурсах ДУМК. При этом каждому гражданину следует передавать паспорта в данные компании собственноручно.

В целом, важно с осторожностью относиться к различным рода «бесплатным» приглашениям и ответственно подходить к выбору компаний, организующих хадж в святые места поклонения.


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

95

ОФИЦИАЛЬНАЯ ПОЗИЦИЯ КОМИТЕТА ПО ДЕЛАМ РЕЛИГИЙ МИНИСТЕРСТВА КУЛЬТУРЫ И СПОРТА ПО ВОПРОСУ ПОСЕЩЕНИЯ ЖУМА-НАМАЗА

УЧАЩИМИСЯ СРЕДНИХ ШКОЛ

Комитет по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан выражает свою обеспокоенность в отношении фактов пропуска занятий учащимися средних школ Кызылординской области в целях посещения жума-намаза.

Безусловно, государство не препятствует воспитанию ребенка, основанному на религиозном мировоззрении родителей или лиц, их заменяющих (пункт 1 статьи 35 Закона «О правах ребенка в Республике Казахстан»).

В то же время, никто не имеет права по мотивам своих религиозных

убеждений отказываться от исполнения обязанностей, предусмотренных Конституцией и законами Республики Казахстан (пункт 7 статьи 3 Закона «О религиозной деятельности и религиозных объединениях»).

Более того, согласно статье 70 Кодекса Республики Казахстан о браке (супружестве) и семьи, родители обязаны обеспечить получение ребенком обязательного среднего образования. Одновременно ста-тьей 49 Закона РК «Об образовании» закреплена обязанность родителей обеспечивать посещение детьми занятий в учебном заведении.

При этом согласно Закону «О религиозной деятельности и религиозных объединениях», система образования и воспитания в Республике Казахстан, за исключением духовных (религиозных) организаций образования, отделена от религии и религиозных объединений и носит светский характер.

Как известно, в священных религиозных писаниях имеются аналогичные положения.Так, стремление к знанию является предписанным для мусульманина, и именно путь к знанию есть

путь к познанию могущества и милости Всевышнего Аллаха.В Коране содержатся призывы к обогащению знаниями - «И говори: О, Господи! Умножь мое знание!»;

«Скажи: Разве сравняются те, которые знают, и те, которые не знают?».В этой связи ошибочным является мнение, что получение религиозного образования является

обязанностью, а получение светского образования не так важно, поскольку великие ученые ислама в свое время осваивали различные отрасли наук.

На сегодняшний день передовому мусульманину, сумевшему одинаково получить как религиозное, так и светское образование, открываются все дороги для достижения успехов, честного заработка, исполнения поклонений без ошибок и заблуждений.

Необходимо отметить, что 19 февраля в городе Астана прошел первый Республиканский форум имамов, на котором единогласно были приняты «Платформа мусульман Казахстана», «Этика служащего Духовного управления мусульман Казахстана», а также наставления «Личностный образ имама» и «Личностный облик мусульманина».

Так, в «Личностном облике мусульманина» четко выражены позиции как о духовном, так и светском образовании. В документе, опираясь на сунну, говорится, что мусульманин должен быть всегда в поиске знаний: «наука и мудрость – это то, что потерял мусульманин, он должен отыскать их, где бы они ни были».

Пророк Мухаммед в своем хадисе сказал: «Требование знания является обязательным для каждого мусульманина!». Это означает, что получение образования является обязанностью как мужчин, так и женщин. Поэтому в жизни истинного мусульманина особое место должно занимать образование.

Поэтому учащиеся не должны пропускать занятия ни под каким-либо предлогом, в том числе религиозным убеждениям.

Учащаяся молодежь является важнейшей составной частью нашего государства, которое в последующем, благодаря полученному хорошему образованию, будет максимально полезным для общества.

ХРО

НИ

КА С

ОБЫ

ТИЙ

96

8 января 2015 года делегация Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан во главе с председателем Комитета Галымом Шойкиным осуществила рабочий визит в Турцию Республику.

В ходе поездки были проведены встречи с председателем Управления по делам религии при правительстве Турции Мехметом Гормезом, руководством Высшего религиозного центра «Хасеки», с посещением религиозных заведений управления в гг. Анкара, Стамбул, Кония и Невшехир.

В ходе встреч представители структур по делам религий Казахстана и Турции обсудили вопросы сотрудничества в области духовного образования, обмена опытом между государственными органами Турции и Казахстана. Глава управления по делам религии ТР М. Гормез выразил готовность к расширению и углублению сотрудничества с Казахстаном в области духовного образования. Он также проинформировал, что в Турции действует более 85 тыс. соборных мечетей, более 700 теологических лицеев и курсов по изучению Корана, в университетах страны имеются около 100 теологических факультетов. В структуре управления по делам религии ТР работает более 1000 сотрудников.

Турция является одной из немногих мусульманских стран региона, в которой религия отделена от государства. Турецкая модель построения светского государства в мусульманском обществе отличается гибкостью, обеспечивает стабильное развитие и устойчивый экономический рост. Конструктивные взаимоотношения между религиозными общинами и государственной властью являются важной предпосылкой для сохранения национального согласия и препятствуют росту религиозного экстремизма и радикализма в стране.

Было также отмечено, что имамы в Турции имеют статус госслужащих и социальный пакет от государства. В стране существует финансируемая государством сеть религиозных учебных заведений на уровне лицеев и колледжей, а также теологические факультеты в ряде крупных вузов. Благодаря этому уровень религиозной грамотности, как духовенства, так и населения в целом довольно высок. Около 97 % мусульман в Турции доверяют Управлению по делам религии, и экстремистские течения имеют практически нулевое влияние.

По итогам встреч достигнута договоренность о подготовке Протокола о сотрудничестве между ведомствами по делам религии двух стран в сфере теологического образования путем обучения казахстанских духовных деятелей в Турции, обмена опытом в данной сфере.

ХРОН

ИКА

СОБЫ

ТИЙ


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

97

12 января 2015 года Посол Казахстана в Египте Берик Арын встретился с верховным имамом Египта, шейхом Аль-Азхара доктором Ахмадом Ат-Тайебом, сообщает пресс-служба Министерства иностранных дел Республики Казахстан.

Основной темой встречи стало взаимодействие двух стран в обла-сти продвижения межрелигиозного и межконфессионального диалога в мире, в т.ч. в рамках Съезда лидеров мировых и традиционных религий, инициированного Президентом РК Н.А. Назарбаевым. Наряду с этим сто-роны рассмотрели вопросы, касающиеся деятельности Университета «Нур-Мубарак» в Алматы, а также обучения казахстанских студентов в Университете «Аль-Азхар».

Б. Арын выразил благодарность за участие представителей Аль-Азхара и министерства вакуфов АРЕ в работе ХIII заседания Секретариата межрелигиозного форума, прошедшего 17-18 сентября 2014 года в Астане. В этом контексте он сообщил, что Казахстан ожидает участия главы Аль-Азхара в V Съезде лидеров мировых и традиционных религий, запланирован-ном на июнь 2015 года в казахстанской столице.

Информационное агентство «www.kazinform.kz», 14.01.2015 год

19 января 2015 года состоялась встреча Председателя Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан Галыма Шойкина с Главой Отдела политики Представительства Европейского Союза в Республике Казахстан Каменом Величковым.

В ходе беседы стороны обсудили вопросы, касающиеся проведения V Съезда лидеров мировых и традиционных религий, а также дальнейшего развития двустороннего сотрудничества в сфере обеспечения свободы вероисповедания.

ХРО

НИ

КА С

ОБЫ

ТИЙ

98

ХРОН

ИКА

СОБЫ

ТИЙ

25 февраля 2015 года завершила работу международная конференция «Алматы – столица исламской культуры 2015 года».

На закрытии конференции со словами благодарности ко всем участникам форума выступили: Председатель Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан Галым Шойкин, заместитель управления культуры г.Алматы Рузанна Бектурсынова, директор Департамента по делам религий г.Алматы Нуржан Жапаркул.

Галым Шойкин отметил, что проведение данной конференции дало старт Году «Алматы-столица исламской культуры». На протяжении всего 2015 года будут проведены мероприятия, направленные на духовное развитие и консолидацию исламских стран в области религии и общества.

Иностранные и отечественные участники высказались о конференции, которая длилась два дня. Свои пожелания в адрес организаторов этого замечательного культурного проекта выразили Ректор Египетского университета исламской культуры «Нур-Мубарак» Абдель Гани Басиюни, Директор института Востоковедения имени Р.Б. Сулейменова, профессор Абсаттар Багисбаевич Дербисали, пер-вый заместитель председателя Духовного управления мусульман России Дамир Ваисович Мухетдинов, доктор исторических наук, ведущий научный сотрудник Института российской истории РАН Наиля Ермухановна Бекмаханова, старший научный сотрудник института востоковедения РАН Азиз Шавкатович Ниязи, а также Главный имам города Алматы Нурбек кажы.

По словам Атташе по делам культуры и образования при Посольстве Египта в Казахстане Хамдана Ибрагима, проведение подобных конференций положительно сказывается на отношениях между государствами, способствуя тем самым объединению и сплочению исламских стран.

Он также подчеркнул, что Египет будет поддерживать кандидатуру города Алматы на получение права проведения Зимних Олимпийских игр в 2022 году. «Я уверен, что моя страна будет голосовать за то, чтобы именно в Алматы проводились Зимние Олимпийские игры – 2022», - сказал Хамдан Ибрагим.

По завершению итогового заседания международной конференции «Алматы – столица исламской культуры 2015 года» участниками была принята резолюция, согласно которой участники мероприятия отметили вклад Республики Казахстан и его Лидера в деле укрепления межкультурной, межрелигиозной и межконфессиональной солидарности обществ и государств, актуализации общечеловеческих ценностей, заложенных в исламской культуре и традициях и согласились с необходимостью активизации, дальнейшего развития и углубления двустороннего и многостороннего партнерства по данным подходам.

Доклады всех участников форума будут опубликованы и направлены в целях пропаганды духовного развития нашей страны и всех мусульманских государств, члена Организации Исламского Сотрудничества.


Жур

нал

Коми

тета

по

дела

м ре

лиги

й М

инис

терс

тва

куль

туры

и с

порт

а Ре

спуб

лики

Каз

ахст

ан

1 (32) 2015

99

4 марта 2015 года завершился рабочий визит Председателя Сената Парламента Касым-Жомарта Токаева в Нью-Йорк.

К. Токаев провел переговоры с Генеральным секретарем ООН Пан Ги Муном и вручил ему личное послание Президента Казахстана Н. Назарбаева с приглашением принять участие в работе V Съезда, который состоится 10-11 июня 2015 года в Астане. «Убежден, что Ваше личное участие в V Съезде даст всему международному сообществу четкий сигнал о том, что при наличии согласованных действий и взаимной поддержки со стороны религиозных иерархов и политиков человечество сможет эффективно противостоять вызовам современного глобального мира, обеспечивая

условия для дальнейшего продвижения по пути прогресса», - сказал Председатель Сената. Генеральный секретарь ООН высоко оценил казахстанскую модель межэтнического и межконфессионального мира и согласия и подчеркнул, что созванный по инициативе Н.А. Назарбаева религиозный форум является важной и эффективной диалоговой площадкой. По словам Пан Ги Муна, ООН будет поддерживать Съезд и сотрудничать с Казахстаном с целью продвижения целей и задач форума в мировом сообществе.

Выступая в ООН с презентацией Съезда лидеров мировых и традиционных религий, К. Токаев отметил, что в сообществе наций Нью-Йорк ассоциируется, прежде всего, с ООН, ее важнейшими глобальными форумами, с которыми человечество связывает свои надежды на решение актуальных проблем современности.

Спикер Сената подчеркнул, что Казахстан высоко оценивает многогранную деятельность ООН по продвижению межцивилизационного диалога: «Мы твердо верим, что межрелигиозное и межконфессиональное согласие является важной предпосылкой для создания мира и безопасности. Нам удалось построить свою уникальную модель межэтнического и межконфессионального мира и согласия». Говоря о Съезде лидеров мировых и традиционных религий, К. Токаев отметил: «Духовный форум призван объединить усилия религиозных лидеров для продвижения межрелигиозного диалога, миростроительства, предотвращения конфликтов на религиозной почве, выработки новых форм международного сотрудничества».

Оратор проинформировал, что итоги прошедших четырех форумов демонстрируют, что Съезд лидеров мировых и традиционных религий состоялся как постоянно действующий форум духовных лидеров, которые вместе с известными политиками и руководителями международных организаций обсуждают наиболее актуальные вопросы современности. «Астанинский форум стал наглядным примером того, что преодоление разногласий между религиями и культурами возможно только через установление мира, взаимопонимания и партнерства между различными народами».

Спикер Сената провел в Нью-Йорке встречу с Заместителем Генерального секретаря ООН, Администратором ПРООН Хелен Кларк, а также ряд встреч с высокопоставленными сотрудниками ООН, руководителями крупных фондов – Президентом Азиатского Общества Дж. Ширан, Президентом группы «Евразия» Я. Бреммером, Высоким представителем Альянса Цивилизаций Н. Ан-Насером, Генеральным секретарем конференции «Религии за мир» У. Вендли и представителями религиозных общин. Руководитель Секретариата Съезда лидеров мировых и традиционных религий К. Токаев проинформировал собеседников о подготовке к Астанинскому форуму: «Съезд будет посвящен диалогу религиозных лидеров и политических деятелей во имя мира и развития. Важно, чтобы стороны научились слышать и слушать друг друга». В рамках форума пройдут пленарная сессия и четыре секционных заседания. Темами дискуссий духовного форума станут такие актуальные темы как: ответственность религиозных и политических лидеров перед человечеством; влияние религии на молодежь; новые тенденции и перспективы взаимодействия религии и политики; диалог на основе взаимного уважения и понимания между лидерами мировых и традиционных религий ради мира, безопасности и гармонии.

Рабочий визит К. Токаева в Нью-Йорк стал важной частью подготовки Съезда лидеров мировых и традиционных религий. Данный Форум становится важным элементом широких международных усилий, направленных на обеспечение безопасности и стабильности в этом турбулентном мире.

http://www.parlam.kz

ХРО

НИ

КА С

ОБЫ

ТИЙ

100

5 марта 2015 года Председатель Комитета по делам религий Министер-ства культуры и спорта Республики Казахстан Г. Шойкин принял участие в мероприятии, посвященном 5-летию со дня назначения в Казахстан Митрополита Астанайского и Казахстанского Александра, а также прибытию в Казахстан одной из важнейших святынь Православия – Федоровской Иконы Пресвятой Богородицы в Софиевском соборе Иверско-Серафимовского монастыря г. Алматы.

В данном мероприятии приняли участие общественные деятели, представители госорганов и конфессий Республики Казахстан и Российской Федерации.

В ходе мероприятия Председателем Комитета по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан Г. Шойкиным Митрополиту Астанайскому и Казахстанскому Александру вручен поздравительный адрес от имени Министра культуры и спорта Республики Казахстан Арыстанбека Мухамедиулы, а также выражены слова благодарности за ответственную миссию в деле укрепления межконфессионального согласия и толерантности народа Казахстана.

20 марта 2015 года Председатель Комитета по делам религий Галым Шойкин принял участие в международном круглом столе на тему: «Международный терроризм: состояние и современные тенденции», организованного Мажилисом Парламента РК в рамках работы Правового Совета при партии «Нур Отан».

В ходе мероприятия Председатель Комитета по делам религий Г. Шойкин выступил с докладом на тему: «Профилактика религиозного экстремизма и терроризма в Казахстане: опыт и проблемы».

27 марта 2015 года состоялась встреча вице-министра культуры и спорта РК Марата Азильханова с Руководителем Управления Центральной Азии Европейской службы внешних действий Европейского Союза Тоиво Клааром.

Во встрече также приняли участие Председатель Комитета по делам религий Галым Шойкин и Заместитель председателя Комитета развития языков и общественно-политической работе МКС РК Василий Парубаймех.

В ходе беседы стороны обсудили вопросы работы уполномоченного органа в сфере религии, деятельности неправительственного сектора в РК, а также дальнейшие перспективы развития сотрудничества между Республикой Казахстан и Европейским Союзом в соответствующих сферах.

ХРОН

ИКА

СОБЫ

ТИЙ

Журнал «Государство и религия» № 1 (32) (2015 г.)

Art & Photos