Ээлжит хичээлийн сэдэв:

Энгийн ба нийлмэл өгүүлбэрийн бүтэц,хэлбэржилт,ялгаа

Хичээлийн зорилго Энгийн ба нийлмэл өгүүлбэрийн бүтэц

болон хэлбэржилт,ялгааг мэдэж улмаар,

амьдрал ахуйдаа зөв хэрэглэх үйлийн

баримжаа эзэмшүүлэХ

ХичээлийнХичээлийн зорилтзорилт:

Энгийн ба нийлмэл өгүүлбэрийн бүтцийг таних,харьцуулах

Энгийн ба нийлмэл өгүүлбэрийн хэлбэржилтийг таних,нүдлэх

Энгийнба нийлмэл өгүүлбэрийн хоорондын ялгааг таньж,зөв тодорхойлох

Сурах бичиг 8 р ангийнБодит чадвар 8 ангиМонгол хэлний дасгал ажил 7- 8 р ангиЭэлжит хичээлийн хөтөлбөр,үзүүлэн Noutbook,дэлгэц,проекторТарааж өгөх материал 10 ш

1.Тогорууны хүч жигүүртээ байдаг.2.Хөх ногоо уудам талыг бүрхжээ.3.Гэрийн ойрхон муухай дуу сонстов.4.Чулууг өндөр уулын оргилоос дорогш өнхрүүллээ.5.Найдан бяцхан хүүдий дотроос хурууд гаргав.6.Маргааш тооны хичээлийн шалгалт авна.7.Нутгийн өвгөд хөгшид Гомбод хэлдэг байлаа.8.Модон самбар дээр үнс түрхжээ.9.Найз минь хичээлээ сайн давтаарай.10.Та бүхэнд сайн сайхныг хүсэн ерөөЕ!

Үйлийн тийн ялгалын нөхцөл

Нөхцөлөөр: Зэрэгцэн холбох - ж,ч Урьдчлан холбох- аад 4 Хам холбох- н Үргэлжлэн холбох- саар 4 Холбоос үгээр|

ба,бөгөөд,буюу,эсвэл,харин.....! Аялга ба бичигт таслалаар: |,| Гишүүдээр:|амсхийсний

дараа,орсны дараа,явахын | Төлөөний үгээр:|тэгээд......|

Болзон холбох- вал 4 Бэлтгэн холбох- магц 4 Угтан холбох -тал 4 Дагалдан холбох- хлаар 4 Далимдан холбох -нгуут 2 Ташрамдах холбох- нгаа 4 Магадлан холбох -маан,мааж Үгүйсгэн холбох-лгүй

Энгийн өгүүлбэр- Нэг үйл явдлыг нэрлэнэ.- Нэг үйл явдлын тухай

санаа илтгэнэ.- Гол ба гол бус гишүүдээс

бүтнэ.- Нэрийн нөхцөлөөр

холбогдоно. (Өгүүлбэрийн гол гишүүд Нэр үг=үйл үг,Нэр үг=нэр үг)

Энгийн ба нийлмэл өгүүлбэрийгхарьцуулбал:

Нийлмэл өгүүлбэр- Хоёр ба түүнээс дээш

үйл явдлыг нэрлэнэ.- Харьцангуй цогц санаа

илтгэнэ.- Гол ба гол бус гишүүн

өгүүлбэрээс бүтнэ.- Үйлийн ба нэрийн

нөхцөлөөр холбогдоно.(Гишүүн өгүүлбэр+ Гол

өгүүлбэр Үйл үг +үйл үг,үйл үг+ нэр үг)

- Үйл явдлыг өгүүлнэ.

- Санааг илэрхийлнэ.

- Харилцах хэрэглүүр болно.

- Гишүүдээс бүтнэ.

- Хэлзүйн холбоосоор холбогдоно.

Дасгал ажил:Дараах өгүүлбэрийг энгийн өгүүлбэр болгон задалж бичээрэй.1.Хээрийн галуу айлчлан ирж,гангар гунгар донгодоход гэртээ суусан малчин түүнийг чагнан уярна.2.Бужигнан урсаж байгаа цасан шуургыг дагаж харахад,их мөрний хүчит урсгал салхинд улам ч омогтой давлан байгаа юм шиг байв.3.Шилбүүрдэх хөх дөл газраар зэллэж,ширмэн тогоо ханхийтэл тэнгэр нүргэлнэ.4.

Дараах энгийн өгүүлбэрийг нийлмэл өгүүлбэр болгон бич.

1.Үүл нүүнэ.Нар гарав.Хүүхдүүд наадав.2.Үүл манхайн цайв.Болжмор жиргэнэ.Өглөөний наран мандав.Бүх амьтан нойрноос сэрэв.3.Өглөөөний 9 цаг болов.Бид хичээлдээ орлоо.Багш хичээлээ заав.4.Орой унтав.Эрт босов.

Хичээлийн заах арга зүй:Тайлбар ба харилцан яриаТайлбартай дасгалБод,хамтар,хуваалцВенн диаграммын арга

Өгүүлбэрийн холбоог тайлбарлая- гээд нэг нийлмэл өгүүлбэрийг задалж ажиллана.Дараа нь бие дааж дуурайн ажиллаж,тайлбарлах цаг өгч дүгнэнэ.

...Олон жилийн хир тоос шар

үсний сүв бүхэнд шигдээд -ээд| үйлийн тийн ялгал урьдчлан холбох| нүүрний арьс түмэн зүү [шивсэн адил] хз -адил|зэрэгцүүлэн холбох үг|....явцуу магнайн үрчлээ нь зураач хүн бийрээр [зурсан шиг] -шиг |угсруулан холбох үг|хир тллс тодрон -н | үйлийн тийн ялгал хам холбох|зурайж -ж |Үйлийн тийн ялгал зэрэгцэн холбох|нас нэлээд дээр гаравч -вч |үйлийн тийн ялгал дутагдан холбох|овор нь бүр ч их -үндсээрхамрын үзүүр улаан -үндсээрзулай хожгор -үндсээрнүүр үрчгэр -үндсээрөнгө дарсны -сан+ ы |тодотгон холбох + хтя |шуналд элэгдсэн -сэн |тодотгон холбох|

шинж [[бүрэн төгс] vc Q] xз -үндсээр

Хичээлийн үйл явц:Хичээлийн үйл явц:Эхлэл хэсэгт өмнө хичээлүүдээр үзэж өнгөрсөн зүйлийг товч ярилцаад шинэ хичээлийн зорилго,зорилтыг танилцуулан идэвхтэй сайн анхаарч,оролцохыг сануулж,амжилт хүснэ.Хүмүүс хоорондоо юугаар харилцдаг вэХарилцааны гол хэрэглүүр юу вэЭнгийн ба нийлмэл өгүүлбэрийн аль илүү төгс гэж бодож байна.Энгийн өгүүлбэр нь хэдэн санаа илэрхийлж байна.Нийлмэл өгүүлбэр нь түүнээс юугаараа ялгаатай байна.Гэрийн даалгаварт: Д =62 эхэд байгаа нийлмэл өгүүлбэрийн бүтцийг ажиглаад холбоосыг нь тайлбарлаж гишүүдээр зурж,тодорхойлоорой.

Сурагчдад бичүүлнэ.Энгийн өгүүлбэр нь хэд хэдээрээ нийлж,нийлмэл өгүүлбэр болох ба нийлмэл өгүүлбэр нь дам дамаа нийлсээр төгс

санаа бүхий цогцолбор болон хувирна.Бичиг зохиолд нийлмэл өгүүлбэрийг түгээмэл

хэрэглэдэг.Хэд хэдэн өгүүлбэрийг эвлүүлэн хэлэх болсон нь хүний сэтгэх цар хүрээ тэлэн гүнзгийрч,юмс үзэгдлийн

шалтгаант холбооны учир начрыг тусгах болсонтой холбоотой.

Нийлмэл өгүүлбэрийг бүтээхэд давтсан гишүүнийг хураахаас гадна төгс өгүүлбэрийг төгс бус богодог

бүтээвэр болон үгс байдаг.

Дасгал ажил: Эхээс нэг өгүүлбэр сонгон аваад энгийн өгүүлбэр болгон задалж бичээд холбоосыг тайлбарлая. Босоо ороолон...Хөвчийн ,өвдөгцөөр татсан цасан дундуур хол хол алхсан нэгэн хүний мөр тэртээд цайвалзах хүүрэг татсан өндөр уулын ар ташланд сүүдэртэн харлах балар их хөвчийг чиглэн оджээ.…Уулын хярд сэвэлзэх шивээ хар модон дундаас хүн амьтангүй эл хуль газар унаа малгүй нар хоосон яваа явган хүний айдас жихүүдэс хүргэм тарлан сэвхтэй том улаан сар цухуйжээ....Салхи намдан үдшийн бүрэнхий аажуухан өтгөрөхөд газар дэлхий айдас хүрмээр гайхалтай нам гүм болж,царцаж хатуурсан цас хөлийн доор хүйтэн өнгөөр чахран,од мичид орой дээр жаварлан гялалзана.Сарны туяанд үл мэдэг хөхөлбөр цасанд бүдэг гэрэл ойж хаа нэгэнтээ тэс хөлдүү голын мөс тас тасхийн хагарах нь сонорхон сонстоно. | Б.Догмид |