ДЭЛХИЙ НИЙТИЙН АВЛИГЫН ХЭМЖҮҮР 2010...

АгуулгаДЭЛХИЙ НИЙТИЙН АВЛИГЫН ХЭМЖҮҮР 2010 СУДАЛГАА.......................................................3

СУДАЛГААНЫ ҮР ДҮН, ДҮГНЭЛТҮҮД:............................................................................................4

БҮСИЙН АНГИЛАЛ................................................................................................................................6

1. ДЭЛХИЙН ДАХИНЫ БАЙДАЛ: АВЛИГА ӨНГӨРСӨН ГУРВАН ЖИЛИЙН ХУГАЦААНД ӨССӨН.......................................................................................................................................................7

БОДИТ ТҮҮХ: ТӨСВИЙН ТЭНЦВЭРЖҮҮЛЭЛТ................................................................................8

1.1 ХАМГИЙН ИХ АВЛИГАД АВТСАН БАЙГУУЛЛАГА ЭСВЭЛ ИНСТИТУЦИ: УЛС ТӨРИЙН НАМУУД...................................................................................................................................................9

СУДАЛГААНД ОРОЛЦОГЧДЫН ХАМГИЙН ИХ АВЛИГАД АВТСАН ГЭЖ ҮНЭЛСЭН ИНСТИТУЦИУД.....................................................................................................................................11

2. ХҮМҮҮСИЙН ЖИЖИГ АВЛИГЫН ТОХИОЛДЛУУДТАЙ УЧИРСАН БАЙДАЛ: ДЭЛХИЙН ХЭМЖЭЭНД 4 ХҮН ТУТМЫН НЭГ НЬ ХЭЭЛ ХАХУУЛЬ ӨГСӨН БАЙНА.............12

2.1 ЖИЖИГ АВЛИГА: ЦАГДААГИЙН БАЙГУУЛЛАГА ЖАГСААЛТЫГ ТЭРГҮҮЛЖ БАЙНА14

2.2 ЖИЖИГ ХЭЭЛ ХАХУУЛИЙН ХАРИЛЦАН ХАМААРАЛ.........................................................16

ӨНГӨРСӨН ЖИЛИЙН ХУГАЦААНД ЕСӨН ТӨРЛИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНЭЭС ДОР ХАЯЖ НЭГ ҮЙЛЧИЛГЭЭНД НЬ ХЭЭЛ ХАХУУЛЬ ӨГСӨН ҮЙЛЧЛҮҮЛЭГЧДИЙН ЭЗЛЭХ ХУВЬ..............17

2.3 ӨНГӨРСӨН ТАВАН ЖИЛИЙН ХУГАЦААНД ЖИЖИГ ХЭЭЛ ХАХУУЛЬ БУУРСАНГҮЙ..19

2.4 ЯАГААД ХЭЭЛ ХАХУУЛЬ ӨГӨХ БОЛСОН БЭ ГЭСЭН АСУУЛТАД ИХЭНХ ХҮМҮҮС ЗАХИРГААНЫ АСУУДЛААС ЗАЙЛСХИЙХИЙН ТУЛД ГЭЖ ХАРИУЛЖЭЭ..............................21

3. ОЛОН НИЙТИЙН ТӨСӨӨЛӨЛ БОЛОН АВЛИГАТАЙ ТААРЧ БАЙСАН ТОХИОЛДЛЫН ШИНЖЭЭЧДИЙН ҮНЭЛГЭЭТЭЙ ХОЛБОГДОХ ХАМААРАЛ.......................................................22

БОДИТ ТҮҮХ: АЛТНЫ УУРХАЙ........................................................................................................25

4. ТӨР ЗАСГИЙН АВЛИГЫН ЭСРЭГ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ҮР ДҮНГҮЙ БАЙНА ГЭЖ ҮЗЭЖ БАЙГАА ХЭДИЙ Ч ОЛОН НИЙТ ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ БОЛОН ТӨР ЗАСАГ АВЛИГЫГ ЗОГСООХОД ЧУХАЛ ҮҮРЭГТЭЙ ГЭЖ ҮЗЭЖ БАЙНА...................................................................26

БОДИТ ТҮҮХ: ЭРС ШИЙДЭМГИЙ АРГА ХЭМЖЭЭ.......................................................................30

5. ХҮМҮҮС АВЛИГАТАЙ ТЭМЦЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД ОРОЛЦОХ ХҮСЭЛ ЭРМЭЛЗЭЛТЭЙ БАЙНА.......................................................................................................................31

ДҮГНЭЛТ................................................................................................................................................35

ХАВСРАЛТ А: СУДАЛГААНЫ ТАЛААРХ ТАНИЛЦУУЛГА..........................................................37

ХАВСРАЛТ B: СУДАЛГААНЫ АСУУЛГА........................................................................................43

ХАВСРАЛТ C: УЛС ОРНООРХ ХҮСНЭГТҮҮД................................................................................46

ХАВСРАЛТ D: ХҮЙСЭЭР ТОДОРХОЙЛСОН ҮР ДҮНГҮҮД..........................................................53

ХАВСРАЛТ C: ДЭЛХИЙ НИЙТИЙН АВЛИГЫН ХЭМЖҮҮР СУДАЛГААНД ОРОЛЦОЖ ИРСЭН УЛС ОРНУУД...........................................................................................................................55

ДЭЛХИЙ НИЙТИЙН АВЛИГЫН ХЭМЖҮҮР 2010 СУДАЛГААТранспарэнси интернэшнл байгууллагын Дэлхийн нийтийн авлигын хэмжүүр судалгаа нь /цаашид хэмжүүр 2010 гэнэ/ улс хооронд авлигын тохиолдлын талаарх олон нийтийн үзэл бодлыг судалж харьцуулсан хамгийн том судалгаа юм. 2003 оноос хойш Хэмжүүр 2010 судалгаанд 86 орны 91500 хүн оролцсон нь хамгийн өргөн хүрээтэй судалгаа боллоо. Улс орны авлигын түвшин, засгийн газруудын авлигатай тэмцэх чиглэлээр гаргаж буй хүчин чармайлтын талаарх тухайн улсын иргэдийн үзэл бодлыг Хэмжүүр 2010 шинжлэн судлав. Түүнчлэн, Хэмжүүр 2010 судалгаа нь хээл хахуулийн давтамж, өнгөрсөн жилд хээл хахууль өгсөн шалтгаан, авлигын тохиолдлыг мэдээлэх хандлага зэргийг тогтоохыг оролдсон.

Хэмжүүр нь Транспарэнси интернэшнл байгууллагын Авлигын төсөөллийн индекс1 болон Хээл хахууль төлөгчийн индекс2 зэрэгт төлөөлсөн бизнес эрхлэгч хүмүүс, олон улсын шинжээч нарын үзэл бодлыг хэрхэн гол гол байгууллагууд авлигад автсан талаархи олон нийтийн ойлголтоор баяжуулсан юм. Хэмжүүр 2010 судалгаанд хамрагдсан улсын иргэд авлигатай тэмцэхэд хэнд илүү итгэл өгч байгааг онцолж авч үзсэн.

Хэмжүүр дэх асуултууд жилээс жилд өөрчлөгдөж байгаа. Үүний үр дүнд хоёр болон түүнээс дээш удаагийн судалгааны асуултуудын цаг хугацааны харьцуулалтын боломж хязгаарлагдмал юм. Цаг хугацааны ерөнхий хандлагыг Хэмжүүр 2010 судалгааны хувьд энэ жилийн дүгнэлтүүдийг урьдах судалгаануудтай харьцуулах боломжтой. Ямартаа ч хүснэгт болон графикуудад өгөгдсөн харьцуулсан онууд цаг хугацааны өөрчлөлтийн шинжилгээг харуулна.

Авлига нь дэлхий дахины хүн болгоны амьдралд хэрхэн нөлөөлж буй тухай ойлголт нь авлигатай тэмцэхэд шийдвэрлэх үүрэгтэй гэж Транспарэнси интернэшнл байгууллага үздэг. Учир нь иргэд дэлхийн хаана байгаагаас үл хамааран шууд болон шууд бусаар авлигын үр дагаврыг өөр дээрээ амсдаг. Транспарэнси интернэшнл байгууллага олон нийтийг авлигыг таслан зогсооход идэвхтэй үүрэг гүйцэтгэх, засаглалыг сайжруулахыг уриалдаг. Энэ жилийн судалгаагаар Хэмжүүр нь анх удаа олон нийтийн авлигатай тэмцэх хүсэл эрмэлзэлийг гаргаж ирэх оролдлого хийсэн.

Энэ удаагийн долоо дахь судалгаагаар Хэмжүүр нь зарим улсад3 хэрхэн хүмүүс авлигыг төсөөлдөг, хээл хахуультай тулгарахаар хэрхдэг талаар цаг хугацааны явцын өөрчлөлтийг судлах онцгой боломжийг олгож байна.

1 Илүү дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл дараахь сайтад зочилно уу: www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi/20102 Илүү дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл дараахь сайтад зочилно уу: www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/bpi3 Хавсралт D дахь улс орноор нь гаргасан мэдээлэл нь авлигын туршлага болон үзэл баримтлалын талаарх баялаг мэдээллийн эх үүсвэр байх болно. Тухайн орнуудад зайлшгүй шаардлагатай үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх зорилтот чиглэлийг тодорхойолоход эдгээр дүгнэлтүүдийг нариувчлан авч үзэхэд бид бүхэн дэмжлэг үзүүлэх болно.

СУДАЛГААНЫ ҮР ДҮН, ДҮГНЭЛТҮҮД:

Сүүлийн гурван жилийн хугацаанд дэлхий даяар авлигын түвшин өссөн байна.- Судалгаанд хамрагдсан 10 оролцогчийн 6 нь тэдний улсад авлигын түвшин цаг

хугацааны явцад өссөн гэжээ. - Судалгаанд оролцогчдын үзэж байгаагаар Хойд Америк болон Европын

холбоо+4 улсад авлига хамгийн ихээр өссөн байна.

Дэлхийн дахинд авлигад хамгийн их автсан байгууллагаар улс төрийн намуудыг нэрлэсэн байна.- Судалгаанд хамрагдсан 10 хүн дутмын 8 нь улс төрийн намуудыг авлигад маш

ихээр автсан гэж дүгнэсэн ба түүний дараа төрийн алба, шүүх, парламент, цагдаа орсон байна.

- Өнгөрсөн хугацаанд олон нийтийн улс төрийн намуудад өгч буй үнэлгээ буурч харин шүүхийн үнэлгээ сайжирсан байна.

Жижиг авлигын тохиолдол өргөн тархсан байгаа боловч 2006 онтой харьцуулахад өөрчлөгдөөгүй байна.- Сүүлийн 12 сарын хугацаанд цагдаагийн байгууллага хамгийн олон дахин хээл

хахууль авагчаар тодорсон байна. Түүнчлэн олон нийтийн үнэлгээгээр цагдаагийн байгууллагад хээл хахууль өгсөн тохиолдол өсчээ.

- Судалгаанд оролцсон 9 хүн тутмын 8 нь орлого багатай иргэд орлого өндөртэй иргэдээс илүүтэй хээл хахууль өгдөг гэж үнэлсэн байна.

- Ихэвчлэн хээл хахууль өгч байгаа шалтгаанаа “тухайн байгууллагатай асуудалтай болохоос зайлсхийхийн тулд“ гэсэн байна.

Засгийн газрын авлигатай хийх тэмцлийг үр ашиггүй гэжээ.- Судалгаанд хамрагсдын 2 хүн тутмын 1 нь дэлхий дахины хэмжээнд авлигыг

зогсоох чиглэлээр хийж буй засгийн газрын үйл ажиллагаа үр ашиггүй байна гэж дүгнэжээ.

- Дэлхийн хэмжээнд цаг хугацааны хувьд өөрчлөгдөөгүй ч гэсэн Засгийн газрын хүчин чармайлт Ази Номхон далай, Латин Америк ба Сахар орчмын Африкт дордож, харин Шинээр тусгаар тогтносон улсууд+ ба Хойд Америкт дээрдсэн гэж үнэлжээ.

Авлигатай тэмцэх байгууллагуудад итгэх итгэл бага байна.- Ямар нэгэн тусгайлсан авлигатай тэмцэх байгууллагад “хамгийн ихээр”

итгэдэггүй гэж судалгаанд оролцогчдын 4 хүн тутмын нэг нь хариулсан байна.

4 Бүсийн бүлэглэлтийг 5 дугаар хуудсан дахь хүснэгтээс харна уу.

- “Илүүтэйгээр” олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл эсвэл засгийн газар авлигыг зогсоож чадна гэж судалгаанд оролцогчдын 4 хүн тутмын нэг нь хариулжээ.

Авлигын тохиолдолтой учрахад мэдээлэх бэлэн байдал, авлигыг зогсооход олон нийтийн үүрэг чухал гэсэн итгэл үнэмшил их байна.- Судалгаанд оролцогчдын тал нь өөрсдийгөө авлигад оролцсон гэж төсөөлж

байхад 10 хүн тутмын 7 нь жирийн иргэд нөхцөл байдлыг өөрчилж чадна гэж үзжээ.

- Хүмүүс авлигыг мэдээлэх хүсэл зоригтой байна: Судалгаанд оролцогчдын 10 хүн тутмын 7 нь авлигын тохиолдлыг мэдээлнэ гэсэн байна. Авлигын тохиолдлыг мэдээлэх хүсэл зориг Америк болон Европын Холбоонд+ илүүтэй илэрхийлсэн байна.

БҮСИЙН АНГИЛАЛДараах бүсийн ангилалыг Хэмжүүр 2010 судалгаанд ашигласан:

Ази, Номхон далай

Европын холбоо +

Латин Америк

Ойрхи Дорнод,

Хойд Африк

Шинээр тусгаар

тогтносон улсууд+

Хойд Америк

Сахар орчмын Африк

Баруун Балкан+

Турк

АфганистанАвстрали

АвстриБолгар

АргентинБоливи

ИракИзраиль

АрменАзербежан

КанадАНУ

КамерунГана

Босни-Герцоговин

БангладешКамбожХятадФижиХонг-КонгЭнэтхэгИндонезиЯпонБНСУМалайзиШинэ ЗеландПакистанПапуа Шинэ ГвинейФилипинСингапурСоломоны арлуудТайванТайландВануатуВьетнам

ЧехДаниФинландФранцХБНГУГрекУнгарИсландИрландИталиЛатвиЛитваЛюксембургГоландНорвегПольшПортугалРумынСловениИспаниЩвейцариАнгли

БразилЧилиКолумбЭл СальвадорМексикПеруВенесуэл

ЛиванМароккоПалестин

БеларусГүржМолдавМонголОХУУкраин

КениЛиберНигерСенегалСиерра-ЛеонӨмнөд АфрикУгандаЗамби

ХорватКосовоМакедонСербиТурк

1. ДЭЛХИЙН ДАХИНЫ БАЙДАЛ: АВЛИГА ӨНГӨРСӨН ГУРВАН ЖИЛИЙН ХУГАЦААНД ӨССӨН

Авлигын түвшин сүүлийн гурван жилд өссөн хэмээн Хэмжүүр 2010 судалгаанд оролцогчид үнэлжээ. Судалгаанд хамрагсдын талаас илүү нь авлига сүүлийн гурван жил өссөн гэж үзсэн байхад 10 хүн тутмын 3 нь түвшин хэвэндээ байна гэжээ. Зөвхөн 7 хүн тутмын нэг нь авлига сүүлийн гурван жил буурсан гэж үзсэн байна. Авлигын түвшин сүүлийн гурван жил өссөн гэж эрэгтэйчүүдээс илүүтэйгээр эмэгтэйчүүд (60 хувь болон 52 хувь) үнэлжээ (Илүү дэлгэрэнгүй дүгнэлтийг Хавсралт D үзнэ үү).

Авлигын түвшний талаархи төсөөлөл бүс бүсэд өөр өөр байна. Европын холбоо+, Хойд Америкийн судалгаанд оролцогч 3 хүн тутмын хоёр нь сүүлийн гурван жил авлига өссөн гэж үзэж байхад Ази Номхон далай, Шинээр тусгаар тогтносон улс бараг тал болтол буурсан байна (Зураг 1). Тэгэхдээ эдгээр хоёр бүсийнхэн ч авлигыг буурснаас 3 дахин илүүтэйгээр өссөн гэж үнэлэв (Хавсралт С-ийн Хүснэгт 1).

Зураг 1. Авлигын түвшний өөрчлөлт өнгөрсөн гурван жилийн байдлаар, бүсээр

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

73%

67%62%

57% 57%

51%47% 45%

56%

Сүү

лийн

3 ж

илд

авли

га ө

ссөн

хэм

ээн

хари

улса

н су

далг

аанд

оро

лцог

чды

н ху

вь

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл, Дэлхийн нийтийн авлигын хэмжүүр 2010. Хувийг жигнэж тооцсон болно.

БОДИТ ТҮҮХ: ТӨСВИЙН ТЭНЦВЭРЖҮҮЛЭЛТ

Үлэмж тооны Палестинчууд Баруун эрэг дээр ядуурлын доод түвшинд амь зууж байна. Тэдгээрийн ихэнхи нь эрүүл мэнд, боловсролын үйлчилгээ авч чадахгүй, тоо томшгүй их барилга, зам, бохир усны сувагт яаралтай засвар шаардлагатай байна. Төрийн албан хаагчдын төсвийн хөрөнгө шамшигдуулах асуудал нь Палестины засаг захиргааг төсвийн хөрөнгийн зарлагандаа маш нарийн хяналт тавихад хүргэж байна.

Олон нийттэй ажиллах хүрээнд ТИ-Палестин төрийн мэдлийн автомашин зориулалтын бусаар ашиглаж буй талаар мэдээллүүд хүлээн авах ажлыг зохион байгуулжээ. 2009 оны байдлаар төрийн 6000 гаруй албан хаагчид автомашин хэрэглэж 18 сая евро бензин шатахуун, ашиглалтын зардалд сар болгон зарцуулсан байна. Эдгээр автомашиныг хувийн ажилд, найз нөхөд, хамаатан садан нь ашиглах явдал түгээмэл байжээ. Гэтэл зарим нэг нь гадаад зорчихоор явсан байхад хүртэл энэ асуудал тохиолдсон байна.

ТИ-Палестин энэхүү асуудлыг Тээврийн яаманд танилцуулжээ. Тээврийн яам асуудлыг хүлээн зөвшөөрсөн боловч шийдвэрлэх ямар нэгэн нөөц бололцоогүй учир ТИ-Палестин тус асуудалд туслахаар болжээ. Тус байгууллагын үнэ төлбөргүй утсаар төрийн автомашиныг зориулалтын бусаар ашиглаж буй талаархи мэдээллийг авах тухай өргөн хэмжээний арга хэмжээ олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр явуулсан байна. Ингэхдээ радио, зарлалын самбар, сонины зарлал зэргийг өргөн ашиглажээ.

Энэхүү санаачлага маш амжилттай болсон. Маш богино цаг хугацааны явцад ТИ-Палестины утсаар 150 гаруй гомдол, мэдээлэл хүлээн авч улмаар Тээврийн яаманд шалгуулахаар хүргүүлсэн байна. Харамсалтай нь энэ нь урт хугацааны тогтвортой өөрчлөлт бус гэдгийг мэдэж байсан ТИ-Палестин тус асуудлыг илүү системтэйгээр шийдвэрлүүлэх үүднээс Ерөнхий сайд Салам Фаяадад танилцуулсан байна.

Үүний үр дүнд Ерөнхий сайд, түүний орлогчийн автомашинаас бусад бүх албаны автомашиныг ажлын бус цагаар ашиглахыг хориглосон тогтоол Палестины сайд нарын зөвлөлөөс гаргасан байна. 2010 оноос ойролцоогоор 6200 автомашиныг төрийн албан хаагчдад ашиглуулахаа больсон байна. Зарим нэгийг төрийн яамдад хамтран ашиглах болсон ба ихэнхийг нь төрийн албан хаагчдад хувьчлах шийдвэр гаргажээ.

Энэ нь засгийн газрын зарлагын асуудалд ил тод шударга байдлыг бий болгох шинэчлэлийн зөвхөн эхлэлийн нэг алхам гэж ТИ-Палестин үзэж байна.

Дэлхийн 40 гаруй улсын авлигын хохирогч, гэрчүүдэд зөвлөгөө өгөх, хууль эрх зүйн тусламж үзүүлэх асуудлыг Транспарэнси Интернэшнл байгууллага үнэ төлбөргүй хийж байна. 2009 оны байдлаар 20000 гаруй хүн тусламж авчээ.

1.1 ХАМГИЙН ИХ АВЛИГАД АВТСАН БАЙГУУЛЛАГА ЭСВЭЛ ИНСТИТУЦИ: УЛС ТӨРИЙН НАМУУД

Хэмжүүр 2010 судалгаанд оролцогчдоос улс дахь 11 гол салбар, байгууллагаас авлигад хамгийн их автсаныг нь тодруулсан. Тус жагсаалт нь төрийн алба5, боловсролын салбар, шүүх, олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, батлан хамгаалах, төрийн бус байгууллага, парламент, цагдаагийн байгууллага, улс төрийн намууд, хувийн салбар, шашны байгууллагуудыг багтаасан байна.

Улс төрийн намууд дэлхийн хэмжээнд хамгийн их авлигад автсан байна. Судалгаанд оролцогчдын 80 хувь нь авлигад маш их эсвэл их автсан гэж хариулсан байна. Хоёр дахь бүлэгт- төрийн алба, парламент, цагдаагийн байгууллагын багтаасан бол гурав дахь бүлэгт- хувийн салбар, шашны байгууллага, шүүх, олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, боловсролын салбар багтжээ. Хэдийгээр судалгаанд оролцогчдын 30 хувь нь батлан хамгаалах болон төрийн бус байгууллагыг авлигад автсан эсвэл маш ихээр автсан гэж үзэж байхад дэлхийн хэмжээнд эдгээр салбарыг хамгийн бага хэмжээгээр автсан гэж үзжээ.

Зураг 2. Гол институциуд авлигад автсан байдлаар, дэлхийн хэмжээнд

Батлан хамгаалах

ТББ (төрийн бус байгууллагууд)

Боловсролын систем

Олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл

Шүүх

Шашны байгууллага

Хувийн салбар

Цагдаагийн байгууллага

Парламент/Хууль тогтоох

Төрийн алба

Улс төрийн намууд

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

30%

30%

38%

40%

43%

50%

51%

58%

60%

62%

79%

Авлигад автсан/хэт автсан байгууллагууд судалгаанд оролцогчдын эзлэх хувь

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн нийтийн авлигын хэмжүүр 2010. Хувийг жигнэж тооцсон. Кластер шинжилгээнд орж буй бүлгийг төлөөлж буй байгууллагуудын өнгө нь тэдний хооронд статистик ялгаа байгааг харуулж буй юм.

Үндсэн салбар, байгууллагууд авлигад автах явдлыг цаг хугацааны хувьд өөрчлөгдөөгүй хэмээн судалгаанд оролцогчид үзсэн байна. (зураг 3) 2004 болон 2010 онд хоёуланд нь улс төрийн намаас эхэлж Төрийн бус байгууллага, Батлан хамгаалах салбараар дуусаж байна.

5 Асуулт нь төрийн албан хаагчдад хамаарах асуулт юм.

Харин шашны байгууллага, улс төрийн намуудын авлигад автсан талаархи төсөөлөл маш их өссөн байна. Төрийн бус байгууллага, хувийн салбарын талаархи төсөөлөл буурчээ. шүүхийн талаархи олон нийтийн төсөөлөл дээшилж маш их ба их авлигад автсан гэж үзэж буй оролцогчдын дүн 10 хувиар буурсан байна.

Зураг 3. Гол институциуд/салбарууд авлигад автсан байдал, цаг хугацааны харьцуулалт, нийт дүн

Батлан хамгаалах

Төрийн бус байгууллага

Боловсролын салбар


Шүүх

Бизнес/хувийн салбар

Шашны байгууллага

Цагдаагийн байгууллага


Улс төрийн намууд

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

33%

26%

39%

44%

54%

47%

28%

57%

60%

71%

30%

31%

39%

41%

43%

52%

53%

59%

61%

80%

2010 2004

Авлигад автсан эсвэл маш ихээр автсан салбар/институци, хувиар

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн нийтийн авлигын хэмжүүр 2004, 2010. Хувийг жигнэж тооцсон. Энд хоёр судалгаанд хоёуланд нь хамрагдсан улсуудыг авч үзсэн.

СУДАЛГААНД ОРОЛЦОГЧДЫН ХАМГИЙН ИХ АВЛИГАД АВТСАН ГЭЖ ҮНЭЛСЭН ИНСТИТУЦИУДУлс төрийн намууд Аргентин, Австрали, Босни-Герцоговин, Бразил, Канад, Чили, Колумб, Чех,

Дани, Эл Сальвадор, Фижи, Финлянд, Франц, Гүрж, Герман, Грек, Унгар, Исланд, Энэтхэг, Ирак, Ирланд, Израиль, Итали, Япон, БНСУ, Косово, Латви, Ливан, Литва, Мексик, Монгол, Шинэ Зеланд, Палестин, Папуа шинэ Гвиней, Филиппин, Польш, Португаль, Румын, Серб, Словени, Соломоны арлууд, Испани, Их Британи, АНУ, Вануату

Цагдаагийн байгууллага Азербайжан, Бангладеш, Камерун, Гана, Кени, Либери, Малайз, Мексик, Молдав, Нигер, Пакистан, Филиппин, ОХУ, Сенегал, Сиерра Леон, Өмнөд Африк, Тайван, Уганда, Венесуэл, Вьетнам, Замби

Хувийн салбар/Бизнес Австри, Хятад, Дани, Хонг-Конг, Люксембург, Голланд, Норвеги, Швейцари, Турк

Шүүх Афганистан, Боливи, Болгар, Камбож, Хорват, Македон, Перу, Украин


Бразил, Колумб, Индонези, БНСУ, Литва, Румын, Соломоны арлууд

Төрийн алба Беларус, Морокко, ОХУ, Тайланд, Турк

Боловсролын салбар Армени, Турк


Сингапур

Шашны байгууллага Норвеги

Бразил, Колумб, Дани, БНСУ, Литва, Мексик, Норвег, Филипин, Румын, ОХУ, Соломоны арлууд, Турк зэрэг нь жагсаалтад нэгээс илүү байгаа нь судалгаанд оролцогчид нэгээс илүү байгууллага, инстутуцийг сонгосонтой холбоотой юм.

Байгууллага, улсаар дэлгэрэнгүй үр дүнг үзэхийг хүсвэл Хавсралт С, Хүснэгт 2 –ыг үзнэ үү.

2. ХҮМҮҮСИЙН ЖИЖИГ АВЛИГЫН ТОХИОЛДЛУУДТАЙ УЧИРСАН БАЙДАЛ: ДЭЛХИЙН ХЭМЖЭЭНД 4 ХҮН ТУТМЫН НЭГ НЬ ХЭЭЛ ХАХУУЛЬ ӨГСӨН БАЙНА.

Жижиг авлигын тохиолдлын талаар есөн үндсэн үйлчилгээ үзүүлж буй байгууллагуудын6 77000 гаруй хэрэглэгч, олон нийтээс эдгээр байгууллагуудад хандахдаа хээл хахууль төлсөн эсэхийг Хэмжүүр 2010 судалсан байна. Сүүлийн судалгаатай адилаар Хэмжүүр 2010 судалгаа нь гааль, боловсрол, шүүх, газартай холбоотой үйлчилгээ7, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, цагдаагийн байгууллага, бүртгэл, зөвшөөрлийн үйлчилгээ8, татвар, үйлчилгээний бусад байгууллагуудтай харьцахдаа хүмүүс хээл хахууль өгсөн эсэхийг судалсан юм. Эдгээр үйлчилгээний хэрэглэгч нарын 4 хүн тутмын нэг нь сүүлийн 12 сарын хугацаанд хээл хахууль төлсөн гэжээ.Жижиг авлигын түвшин өндөртэй улсуудад: Афганистан, Камбож, Камерун, Энэтхэг, Ирак, Либер, Нигер, Палестин, Сенегал, Сиерра Леон, Уганда9 зэрэг багтаж байгаа юм (Доорхи хүснэгт 1-ээс үзнэ үү. Хавсралт С-ын Хүснэгт 3-аас дэлгэрэнгүй мэдээлллийг үзэж болно).

Хүснэгт 1. Тухайн төрлийн үйлчилгээг нийлүүлэгч байгууллагуудад өнгөрсөн жил хээл хахууль төлсөн судалгаанд оролцогчдын эзлэх хувь10, улсаар

Өнгөрсөн 12 сарын хугацаанд тус есөн үйлчилгээг үзүүлж буй байгууллагад

хээл хахууль өгсөн судалгаанд оролцогчид,

хувиар

Улс/Газар нутаг

Бүлэг 1: 50.0 хувь ба түүнээс дээш

Афганистан, Камбож, Камерун, Энэтхэг, Ирак, Либер, Нигер, Палестин, Сенегал, Сиерра Леон, Уганда.

Бүлэг 2: 30.0- 49.9 хувийн хооронд

Азербежан, Болив, Эл Салвадор, Гана, Кени, Ливан, Лива, Мексик, Молдав, Moнгол, Пакистан, Украин, Вьетнам, Замби.

Бүлэг3: 20.0- 29.9 хувийн хооронд

Армен, Беларус, Босни Герцоговин , Чили, Колумб, Македон, Унгар, Папуа Шинэ Гвиней, Перу, Румын, ОХУ, Соломоны арлууд, Тайланд, Турк, Венесуэл.

6 Хэмжүүр (Барометр)-ийн үндсэн үйлчилгээнүүдээр үйлчлүүлээгүй хүмүүсийг энд оруулаагүй болно. Өөрөөр хэлбэл, зөвхөн тухайн үйлчилгээгээр үйлчлүүлсэн хүмүүсээс үйлчилгээ авахдаа хээл хахууль өгсөн эсхийг асуусан.7 Газар худалдан авах, худалдах, өвлүүлэх болон түрээслэхтэй холбоотой үйлчилгээ.8 Энэ үйлчилгээнд төрөлт, гэрлэлт, лиценз зөвшөөрлийн бүртгэл орж байгаа болно.9 Кластерийн шинжилгээг ашиглан бүлгүүдийг сонгон авсан.10 Үйлчилгээнд гааль, боловсрол, шүүх, газартай холбоотой үйлчилгээ, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, цагдаа, бүртгэл зөвшөөрөл олгох үйлчилгээ, татварын удирдлага, нийтийн ахуйн үйлчилгээ зэрэг үйлчилгээ орж байгаа болно.

Бүлэг 4: 6.0-19.9 хувийн хооронд

Аргентин, Австри, Болгар, Хятад, Чех, Фижи, Франц, Грек, Индонези, Итали, Япон, Косово, Латви, Люксембург, Польш, Филипин, Малайзи, Серб, Сингапур, Тайван, Вануату.

Бүлэг 5: 6.0 хувь ба түүнээс бага

Австрали, Бразил, Канад, Хорват, Дани, Финлянд, Гүрж, Герман, Хон-Конг, Исланд, Ирланд, Израиль, БНСУ, Голанд, Шинэ Зеланд, Норвеги, Португал, Словени, Испани, Швейцари, Их Британ, АНУ.

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхий нийтийн авлигын Хэмжүүр 2010. Хувийг жигнэж тооцсон.

Үйлчилгээг үзүүлэгч байгууллагуудад хандаж аль нэг байгууллагад хээл хахууль өгсөн судалгаанд оролцогчдын хариултад тулгуурлан тооцсон. Кластер шинжилгээг ашиглан бүлгийг тодорхойлсон. Малайзын үр дүнг тооцохдоо 9 байгууллагаас 8 байгууллага дээр тулгуурлан тооцсон. Учир нь судалгаанд татварын байгууллагатай холбоотой асуултуудыг оруулаагүй юм. Морокко улсын ихэнхи үйлчилгээнүүдийн талаархи судалгааны асуулгуудын хариултын түвшин муу байсан тул хүснэгтэнд мөн оруулаагүй. Өмнөд Африкийг мөн энэ асуулттай холбоотой бодит байдал тааруу байсан тул хассан. Бангладешийн хувьд энэ асуултыг кодлоход будилсан тул мөн хүснэгтэд оруулаагүй болно.

Өмнөх судалгаатай адил залуучууд хижээлдүү настай хүмүүсээс илүүтэйгээр хээл хахууль өгдөг гэж Хэмжүүр 2010 судалгаа харуулж байна. Өнгөрсөн жил хээл хахууль өгсөн гэж хариулсан хүмүүсийн 35 хувь нь 30-аас доош настай байхад, 65 буюу түүнээс дээш настай хүмүүсийн 21 хувь нь хээл хахууль өгсөн байна (Хүснэгт 2). Хэдийгээр өмнөх судалгаагаар эмэгтэйчүүүд хээл хахууль төлсөн тухай мэдээлэх нь бага байсантай харьцуулахад Хэмжүүр 2010 судалгаагаар жижиг авлигыг мэдээлэхэд төдийлөн хүйсийн ялгаа байхгүй байна (Хавсралт D).

Хүснэгт 2. Төрийн үйлчилгээг үзүүлэгч байгууллагуудад11 сүүлийн 12 сарын хугацаанд хээл хахууль төлсөн тухай мэдээлсэн судалгаанд оролцогчдын эзлэх хувь, насны бүлгээр.

Насны бүлэг Хувь

Нийт түүврийн дүнгээр 25%30-аас доош 35%30 - 50 22%51 - 65 18%65 + 21%

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн нийтийн авлигын Хэмжүүр 2010. Хувийг жигнэж тооцсон.

11 Үйлчилгээнд гааль, боловсрол, шүүх, газартай холбоотой үйлчилгээ, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, цагдаа, бүртгэл зөвшөөрөл олгох үйлчилгээ, татварын удирдлага, нийтийн ахуйн үйлчилгээ зэрэг үйлчилгээ орж байгаа болно.

2.1 ЖИЖИГ АВЛИГА: ЦАГДААГИЙН БАЙГУУЛЛАГА ЖАГСААЛТЫГ ТЭРГҮҮЛЖ БАЙНА

Судалгаагаар цагдаагийн байгууллага хамгийн их хээл хахууль авагч хэмээн гарчээ. Дэлхийн хэмжээнд цагдаагийн байгууллагатай харьцсан 10 хүн тутмын 3 нь хээл хахууль өгсөн гэж (Зураг 4)-аас харж болно. Удаах байранд шүүх, бүртгэл, зөвшөөрлийн байгууллага орж байна. Жагсаалтын сүүлд татварын байгууллагатай харьцсан хүмүүсийн 4 хувь нь л хээл хахууль өгсөн гэжээ.

Зураг 4. Сүүлийн 12 сарын хугацаанд хээл хахууль өгсөн хүмүүс хувиар, үйлчилгээний төрлөөр

Татвар

Газрын бүртгэ

л


Эрүүл мэндийн үйлчилгээ

Үйлчилгээ Гааль

Шүүх

Бүртгэл зөвшөөрлийн үйлчилгээ

Цагдааг

ийн байгууллага0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

4%6% 6%

8% 8%10%

14%

20%

29%

Сүү

лийн

12

сары

н ху

гаца

анд

хээл

хах

ууль

төл

сөн

суда

лгаа

нд х

амра

гсад

, хув

иар

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн авлигын Хэмжүүр 2010. Жагсаалтад дурьдагдсан үйлчилгээний төрлийн дагуу харьцсан судалгаанд оролцогчдын хувиар жигнэж тооцсон.

Уг үзүүлэлт бүсээр ялгаатай байна. Хэмжүүр 2010 судалгаагаар Ази, Номхон далай болон Латин Америкийн улсуудад шүүхийн байгууллагад илүүтэйгээр хээл хахууль өгдөг гэсэн үр дүн гарчээ. Сахар орчмын Африкийн хувьд Бүртгэлийн болон зөвшөөрөл олгох байгууллагуудад хамгийн илүүтэйгээр хээл хахууль өгдөг нь цагдаагийн байгууллагатай бараг ижил түвшинд байна. Хэдийгээр Европын Холбооны улсуудад Гаалийн байгууллага

хээл хахуулийн эрсдэлтэй байхад Хойд Америкт газрын бүртгэл илүү эрсдэлтэй байна. Харин эдгээр хоёр бүсэд нийт хээл хахууль өгсөн гэж хариулсан хүмүүсийн эзлэх хувь доогуур байна (Хүснэгт 3).

Хүснэгт 3. Сүүлийн 12 сарын хугацаанд хээл хахууль өгсөн гэж мэдээлсэн хүмүүсийн хувь, үйлчилгээний төрөл, бүсээр.

Үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага


Европын холбоо+

Ойрхи Дорнод,

Хойд Африк




Шинээр тусгаар

тогтносон улс+

Баруун Балкан+

ТуркНийт

Цагдаагийн байгууллага 9% 4% 37% 44% 19% 4% 38% 15% 29%Бүртгэл, зөвшөөрлийн үйлчилгээ 7% 3% 30% 41% 12% 5% 20% 9% 20%Шүүх 14% 3% 30% 20% 23% 6% 26% 14% 14%Гааль 8% 7% 23% 13% 17% 5% 27% 14% 10%Үйлчилгээ үзүүлэгч 9% 2% 23% 15% 9% 3% 5% 5% 8%Эрүүл мэндийн үйлчилгээ 8% 2% 21% 13% 11% 3% 28% 15% 8%Боловсролын үйлчилгээ 5% 3% 23% 8% 9% 4% 20% 10% 6%Газрын бүртгэл 12% 4% 29% 4% 11% 8% 25% 12% 6%Татвар 9% 2% 15% 4% 8% 3% 10% 7% 4%

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн авлигын Хэмжүүр 2010. Жагсаалтад дурьдагдсан үйлчилгээний төрөл тус бүрээр харьцсан судалгаанд ороцогчдын эзлэх хувиар жигнэж тооцсон.

2.2 ЖИЖИГ ХЭЭЛ ХАХУУЛИЙН ХАРИЛЦАН ХАМААРАЛ

Дэлхий дээрх ядуу хүмүүс ихэвчлэн хээл хахуулиар торгуульхад хүрдэг болохыг Хэмжүүр 2010 судалгааны үр дүн харууллаа. Найман үйлчилгээний ест нь бага орлоготой бүлэгт хамаарах үйлчлүүлэгчид их орлоготой бүлэгт хамаарах үйлчлүүлэгчдээс илүү олон давтамжтайгаар хээл хахууль өгдөг байна. Гааль болон бүртгэл, зөвшөөрөл олгох үйлчилгээний хувьд бага орлоготой, хээл хахууль өгсөн иргэдийн тоо, өндөр орлоготой иргэдийнхээс ихээхэн зөрүүтэй байна (Зураг 5).

Зураг 5. Сүүлийн 12 сарын хугацаанд хээл хахууль өгсөн хүмүүсийн эзлэх хувь, орлогын бүлгээр болон үйлчилгээний төрлөөр

Татварын байгууллага

Шүүх



Ахуйн үйлчилгээ

Газартай холбоотой үйлчилгээ

Гаалийн байгууллага


Цагдаа

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

5%

12%

3%

3%

4%

9%

6%

15%

27%

7%

8%

9%

10%

12%

12%

18%

28%

34%

Бага орлоготой бүлэгӨндөр орлоготой бүлэг

Сүүлийн 12 сарын хугацаанд хээл хахууль өгсөн хүмүүсийн эзлэх хувь

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн авлигын Хэмжүүр 2010. Жагсаалтад дурьдагдсан үйлчилгээний төрөл тус бүрээр үйлчилгээнд хамрагдсан судалгаанд ороцогчдын эзлэх хувиар жигнэж тооцсон.

ӨНГӨРСӨН ЖИЛИЙН ХУГАЦААНД ЕСӨН ТӨРЛИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНЭЭС ДОР ХАЯЖ НЭГ ҮЙЛЧИЛГЭЭНД НЬ ХЭЭЛ ХАХУУЛЬ ӨГСӨН ҮЙЛЧЛҮҮЛЭГЧДИЙН ЭЗЛЭХ ХУВЬ

Ази Номхон далай 11%

КамбожиАфганистанЭнэтхэгПакистанВьетнамПапуа шинэ ГвинейТайландСоломоны арлуудИндонезФилиппинВануатуФижиХятадЯпонМалайзСингапурТайванХонг-конгШинэ ЗеландАвсралиӨмнөд Солонгос

ЕХ+ 5% ЛитваРумынУнгарГрекЛюксенбургЛатвиПольшЧехийн БНУИталиАвстриБолгарФранцИспаниИрландСловениИсландПортугальФинляндГерманГолландШвейцариНорвегиИх Британи

ДаниЛатин Америк

23%

Эл СальвадорМексикБоливиКолумбиПеруЧилиВенесэулАргентинБразил

Ойрхи дорнод Хойд Африк

36%

ИракПалестинЛиванИзрайль

Шинээр тусгаар тогтносон улсууд

32%

МонголАзербайжанМолдавУкрайнБеларусОросАрмениГүрж

Хойд Америк 5% АНУКанад


56%

ЛибериУгандаСиерра ЛеонНигериСенегалКамерунКениЗамбиГана

Баруун Балкан+ Турк

19%

ТуркБосни-ГерцоговениМакедониСербиКосовоХорват

2.3 ӨНГӨРСӨН ТАВАН ЖИЛИЙН ХУГАЦААНД ЖИЖИГ ХЭЭЛ ХАХУУЛЬ БУУРСАНГҮЙ

Хэмжүүр 2010 судалгаа нь жижиг авлигын түвшинг цаг хугацааны хувьд хэрхэн өөрчлөгдсөнийг тодорхойлох боломжийг олгож байгаа юм. Судалгааны үр дүн дэлхий нийтэд долоон үндсэн үйлчилгээнд хээл хахууль өгсөн хувь таван жилийн өмнөхтэй ижил түвшинд байна. Гэвч, инстутуц болон үйлчилгээний түвшинд нарийвчлан үзэхэд шүүх, цагдаа, бүртгэл зөвшөөрөл олгох үйлчилгээний хувьд хээл хахуулийн түвшин таван жилийн өмнөхөөс нэлээд өссөн дүнтэй байна.Зураг 6. Хээл хахууль өгсөн хүмүүсийн эзлэх хувь, хугацааны харьцуулалт, үйлчилгээний төрлөөр

Татварын байгууллага



Ахуйн үйлчилгээ

Шүүх


Цагдаа

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

4%

6%

8%

8%

15%

21%

30%

3%

5%

6%

5%

8%

9%

17%

Сүүлийн 12 сарын хугацаанд хээл хахууль өгсөн хүмүүсийн эзлэх хувь

20102006

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн авлигын Хэмжүүр 2010. Жагсаалтад дурьдагдсан үйлчилгээний төрөл тус бүрээр үйлчилгээнд хамрагдсан судалгаанд ороцогчдын эзлэх хувиар жигнэж тооцсон. Зөвхөн хоёр судалгаанд хоёуланд нь хамрагдсан улс орнуудын хувьд харьцуулалтыг хийсэн.

Жижиг хээл хахууль өгөх байдал бүс нутгуудын түвшинд ялгаатай байна. Баруун Балкан + Турк болон Сахар орчмын Африкийн орнуудад хээл хахууль өгсөн судалгаанд оролцогчдын эзлэх хувь өссөн байна. Гэтэл дунджаар хээл хахууль өгсөн судалгаанд оролцогчдын эзлэх хувь Ази Номхон далайн орнуудад буурсан байна.

Зураг 7. Хээл хахууль өгсөн хүмүүсийн эзлэх хувь, хугацааны харьцуулалт, бүс нутгаар


ЕХ+

Баруун Балкан + Турк

Ази Номхон далай



0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

4%

4%

18%

9%

23%

56%

2%

5%

7%

14%

19%

43%

Долоон үйлчилгээнд хээл хахууль өгсөн гэсэн иргэдийн эзлэх хувь

20102006

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн авлигын Хэмжүүр 2010. Жагсаалтад дурьдагдсан үйлчилгээний төрөл тус бүрээр үйлчилгээнд хамрагдсан судалгаанд ороцогчдын эзлэх хувиар жигнэж тооцсон. Зөвхөн хоёр судалгаанд хоёуланд нь хамрагдсан улс орнуудын хувьд харьцуулалтыг хийсэн. Ойрхи дорнод Хойд Африк болон Шинээр тусгаар тогтносон улсуудын хувьд 2006 оны судалгаанд маш цөөн тооны улс орон хамрагдаж байсан учир энд оруулаагүй болно.

2.4 ЯАГААД ХЭЭЛ ХАХУУЛЬ ӨГӨХ БОЛСОН БЭ ГЭСЭН АСУУЛТАД ИХЭНХ ХҮМҮҮС ЗАХИРГААНЫ АСУУДЛААС ЗАЙЛСХИЙХЫН ТУЛД ГЭЖ ХАРИУЛЖЭЭ

Хээл хахуультай холбоотой хүмүүсийн туршлагыг гүнзгийрүүлэн судлахын тулд Хэмжүүр 2010 судалгаанд яагаад хээл хахууль өгөх болсныг асууж тодруулсан. Ялангуяа хамгийн сүүлд өгсөн хээл хахуулийн хувьд шалтгааныг нь тодруулсан. Судалгаанд оролцогчдын тал хувь нь хамгийн сүүлд өгсөн хээл хахуулийг “захиргааны асуудлаас зайлсхийхийн тулд” өгсөн гэж тайлбарлажээ. Судалгаанд оролцогчдын дөрөвний нэг нь “асуудлыг шийдвэрлэх хурдыг нэмэгдүүлэхийн тулд” болон “үйлчилгээг хүлээн авахын тулд” хээл хахууль өгөхөд хүрсэн” гэж хариулжээ (Хүснэгт 4).Энэхүү ерөнхий үзүүлэлт нь бүсийн хувьд зөрүүтэй байна. Ази, Номхон далайн орнуудад голлох шалтгаан нь “үйлчилгээг авахын тулд” гэсэн бол Сахар орчмын Африкийн улс орнуудын хувьд “захиргааны асуудлаас зайлсхийх тулд” гэсэн шалтгаан голлож байна. Ойрхи дорнод, Хойд Африк, Латин Америкт голлох шалтгаан нь асуудал шийдвэрлэх хурдыг нэмэгдүүлэхийн тулд болж байна.

Хүснэгт 4. Хамгийн сүүлд хээл хахууль өгөх болсон шалтгаан, бүс нутгаар


ЕХ+ Латин Америк

Ойрхи дорнод Хойд

Африк

ШТТ Улсууд+

Хойд Амери

к


Баруун Балкан+Турк

Дүн

Захиргааны асуудлаас зайлсхийхийн тулд 12% 6% 10% 9% 12% 16% 67% 6% 44%Асуудлыг шийдвэрлэх хурдыг нэмэгдүүлэх 28% 15% 44% 48% 28% 9% 20% 21% 22%Үйлчилгээг авахын тулд 35% 8% 34% 14% 21% 6% 11% 15% 17%Мэдэхгүй 20% 59% 8% 20% 33% 59% 1% 53% 14%Санахгүй байна 5% 12% 5% 10% 6% 10% 0% 5% 3%

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн авлигын Хэмжүүр 2010. Дүнг жигнэж тооцсон.

3. ОЛОН НИЙТИЙН ТӨСӨӨЛӨЛ БОЛОН АВЛИГАТАЙ ТААРЧ БАЙСАН ТОХИОЛДЛЫГ ШИНЖЭЭЧДИЙН ҮНЭЛГЭЭТЭЙ ХОЛБОГДОХ ХАМААРАЛ

Хэмжүүр 2010 судалгаа нь авлигын талаарх олон нийтийн болон шинжээчдийн төсөөллийн хоорондох хамаарлыг тодорхойлох боломжийг олгож байгаа юм. Транспарэнси Интернэшнл байгууллагын Авлигын төсөөллийн индекс (АТИ) нь дэлхийн улс орнуудын төрийн албан дахь авлигын түвшинг хэмждэг.12 Хамгийн сүүлийн үеийн тайлан болох 2010 оны АТИ-ээр дэлхийн 178 улс орныг 10 (огт авлигагүй)-аас 0 (авлигад ихээхэн автсан) хүртэлх хэмжүүрээр хэмжсэн. Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр судалгаа нь олон нийтийн төсөөллийг тусгасан байдаг бол АТИ нь шинжээчид, бизнес эрхлэгчдийн үзэл бодлыг тусгадаг.Хэмжүүр 2010 судалгаагаар тодорхойлсон энгийн олон нийтийн төсөөлөл13 2010 оны АТИ-тэй харилцан уялдаатай байгааг Зураг 8-д харуулж байна.14 Энэ нь дунджаар тухайн улс орны бизнес эрхлэгчид, шинжээчид авлига өргөн хүрээнд тархсан гэж үзсэн бол энгийн олон нийт мөн авлига өргөн тархсан гэж үзнэ гэсэн үг юм.

Хоёр төсөөлөл зарим улс орнуудын хувьд зөрүүтэй байна. Австрали, Канад, Чили, Хонгконг, Ирланд, Япон, Шинэ Зеланд, Их Британи, АНУ-д шинжээчид, мэргэжилтнүүд тухайн улс орон дахь авлигын түвшин өндөр гэж үзсэн энгийн олон нийтээс илүү эерэг үнэлгээтэй байна.

Нөгөө талаас Афганистан, Азербайжан, Гүрж, Ирак, Морокко, Вьетнам улсуудын хувьд энгийн олон нийт шинжээчид, мэргэжилтнүүд авлига өргөн тархсан гэсэнтэй адил байдлаар үнэлэхгүй байна.

Зураг 8. Хэмжүүр 2010 судалгааны авлигын талаарх энгийн олон нийтийн төсөөлөл болон 2010 оны Авлигын төсөөллийн индексийн шинжээчдийн авлигын талаарх төсөөллийн хамаарал

12 Авлигын төсөөллийн индексийн талаар илүү дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл дараахь сайтад зочилно уу: www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi/201013 Хоёр төсөөлөл хэрхэн уялдаж байгааг тодорхойлохын тулд Хэмжүүрийн судалгаанд орсон “дараахь салбар/институциуд авлигад хэр автсан бэ” гэсэн асуулт дахь таван институцид олон нийтийн өгсөн дундаж оноог тооцсон. Дараа нь энэ оноог 2010 оны Авлигын төсөөллийн иднекстэй харьцуулж авч үзсэн. Авлигын төсөөллийн индексийн адилаар, энгийн иргэдийн төсөөллийн үнэлгээг 10 бол маш цэвэр, 0 бол ихээхэн авлигад автсан гэсэн 0-10 хүртэл хэмжүүрээр хэмжсэн.14 Хоёр үзүүлэлтийн хоорондох хамаарал 0.54 (p<0.01).

12

34

56

78

910

Exp

ert p

erce

ptio

ns o

f cor

rupt

ion

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10General public perceptions of corruption

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн авлигын Хэмжүүр 2010 болон Авлигын төсөөллийн индекс 2010. Нэг цэг нэг улсыг төлөөлж байгаа болно.

Авлигын нууцлагдмал байдлын хувьд судлаачдын гаргаж тавьсан авлигын түвшний үнэлгээ нь илүү бодит авлигын түвшинтэй ойролцоо үнэлгээ гэж үзэж болно. Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүрийн судалгаа нь жижиг хээл хахууль өгч байсан иргэдийн эзлэх хувь15 нь АТИ дэх шинжээчдийн төсөөлөлтэй хэрхэн холбогдож байгааг тодорхойлох боломжийг олгож байгаа юм. АТИ улс орнуудыг 10 (огт авлигагүй)-аас 0 (авлигад ихээхэн автсан) хүртэлх хэмжүүрээр хэмждэг. Шинжилгээний үр дүн туршлага, төсөөлөл хоёр хоорондоо ойр хамааралтай болохыг хауулж байна.16 Өөрөөр хэлбэл, төрийн байгууллага нь авлигад автсан гэж шинжээчдийн үнэлсэн улс орнуудад Хэмжүүр 2010 судалгаанд сүүлийн 12 сарын хугацаанд хээл хахууль өгсөн гэж хариулсан иргэдийн эзлэх хувь өндөр байна (Зураг 9).

Зураг 9. Хэмжүүр 2010 судалгаагаар гарсан хүмүүсийн хээл хахуультай тохиолдож байсан туршлага болон 2010 оны Авлигын төсөөллийн индекс дэх шинжээчдийн төсөөлөл хоорондын харьцуулалт

15 Экспертүүдийн төсөөлөл хүмүүсийн туршлагатай хэрхэн холбогдож байгааг тодорхойлохын тулд бид гааль, боловсрол, шүүх, газартай холбоотой үйлчилгээ, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, цагдаа, бүртгэл зөвшөөрөл олгох үйлчилгээ, татварын удирдлага, нийтийн ахуйн үйлчилгээ зэрэг 9 төрлийн үйлчилгээгээр үйлчлүүлэхдээ хээл хахууль өгсөн гэсэн өрхийн эзлэх хувийг ашигласан.16 2010 Авлигын төсөөллийн индекс болон 2010 оны Хэмжүүрийн судалгаанд хээл хахууль өгсөн гэж хариулсан иргэлийн эзлэх хувь хоёрын хоорондох хамаарлын хүч -0.66 (p<0.01) байсан.

24

68

10E

xper

t per

cept

ions

of c

orru

ptio

n

0 20 40 60 80 100% of households paying bribes

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн авлигын Хэмжүүр 2010 болон Авлигын төсөөллийн индекс 2010. Нэг цэг нэг улсыг төлөөлж байгаа болно. Бангладеш, Морокко, Өмнөд Африк зэрэг улсуудыг оруулаагүй болно.

БОДИТ ТҮҮХ: АЛТНЫ УУРХАЙ

Нэг хоршооллын уурхай тооцоолу байснаасаа ихийг алдсан болохыг олж мэдсэн үүдэлтэй иргэний мөргөлдөөнт жилүүдийн үр дагаврыг Руанда улсын эдийн засаг хурдацтайгаар арилгаж байна. 2008 онд Руанда улсын хуульд орсон өөрчлөлт хоршооллын гэрчилгээг шинэчлэх зорилготой байсан. Энэ үүрэг нийгмийн нөлөө ихтэй гишүүн болох хоршооны ерөнхийлөгчид ногдсон. Хоршооллын гишүүд ерөнхийлөгч нь эзэмших эрхийн бичиг баримтыг өөрчлөн уурхайг өөрийн нэр дээр бүртгүүлсэн гэж үзжээ. Тэд орон нутгийн удирдлагуудад хандсан боловч удирдлагууд ерөнхийлөгчийн талд оржээ. Хоршооллын гишүүд Руандагийн Төрийн Прокурорын газарт мөрдөн шалгах ажиллагаа хийлгэхээр өргөдөл гаргажээ. Олон сар өнгөрсөн хэдий ч ямар нэг хариу гараагүй байхад нь тэд Транспарэнси Интернэшнл Руанда байгууллагад хандаж, уг байгууллага ерөнхий прокурорт нэхэмжлэлийг нь уламжилж өгчээ. Үүний үр дүнд уг хэрэг шүүхэд шилжиж гайхалтай үр дүнд хүрч хоршооны ерөнхийлөгч 10 жил шоронд хоригдох ял, 3,400 ам.долларын торгууль төлөх шийтгэлээр шийтгэгджээ. Уурхайн өмчлөл нийгэмд үр ашгаа өгч чадах одоо ажиллаж буй хоршооны гишүүдэд шилжжээ. ТИ Руанда уурхайн олборлолттой холбоотой дахин гурван хэрэг дээр ажиллаж, хариуцлагыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр дэжмлэг үзүүлж ажиллажээ.

Дэлхийн 40 гаруй улсын авлигын хохирогч, гэрчүүдэд зөвлөгөө өгөх, хууль эрх зүйн тусламж үзүүлэх асуудлыг Транспарэнси Интернэшнл байгууллага үнэ төлбөргүй хийж байна. 2009 оны байдлаар 20000 гаруй хүн тусламж авчээ.

4. ТӨР ЗАСГИЙН АВЛИГЫН ЭСРЭГ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ҮР ДҮНГҮЙ БАЙНА ГЭЖ ҮЗЭЖ БАЙГАА ХЭДИЙ Ч ОЛОН НИЙТ ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ БОЛОН ТӨР ЗАСАГ АВЛИГЫГ ЗОГСООХОД ЧУХАЛ ҮҮРЭГТЭЙ ГЭЖ ҮЗЭЖ БАЙНА

4.1 ТӨР ЗАСГИЙН АВЛИГАТАЙ ТЭМЦЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ҮР ДҮНГҮЙ ХЭВЭЭР БАЙНАХэмжүүр 2010 судалгаанд энгийн иргэдээр тухайн улс орон дахь төр засгийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагааг үнэлүүлсэн. Судалгаанд оролцогчдын тал нь төр засгийн авлигатай тэмцэх тэмцэх үйл ажиллагааг үр ашиггүй байна гэж үнэлсэн бол нь 10 хүн дутмын гурав нь эдгээр үйл ажиллагаа үр ашигтай байна гэж үзжээ (Зураг 10).

Төр засгийн үйл ажиллагааг хүмүүс хэрхэн үнэлж байгаа байдал улс орнуудын хувьд ихээхэн ялгаатай байна. Азербайжан, Камбожи, Фижи, Гүрж, Кени, Люксенбург, Сиерра Леон улсуудад 10 хүн дутмын 7 нь төр засгийнхаа үйл ажиллагааг үр дүнтэй эсвэл ихээхэн үр дүнтэй байна гэж үнэлжээ. Нөгөө талаар, Аргентин, Босни-Герцоговени, Канад, Франц, Герман, Грек, Исланд, Латви, Литва, Пакистан, Португаль, Румын, Словени, Испани, Их Британи, АНУ, Венесэул улсын 10 хүн дутмын 7 нь төр засгийнхаа үйл ажиллагааг үр дүнгүй эсвэл ихээхэн үр дүнгүй байна гэж үнэлжээ (Хавсралт C Хүснэгт 4-өөс дэлгэрэнгүй үр дүнг харна уу).

Зураг 10. Авлигатай тэмцэх төр засгийн үйл ажиллагааны үнэлгээ, ерөнхий үр дүн

Үр дүнтэй, 29%

Аль нь ч биш, 21%

Үр дүнтэй бус, 50%


4.2 ТӨР ЗАСГИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД ЦАГ ХУГАЦААНЫ ХУВЬД ӨӨРЧЛӨЛТ ОРОХГҮЙ БАЙГАА ТАЛААРХ ШҮҮМЖЛЭЛТөр засгийн үйл ажиллагааны талаарх үнэлгээ цаг хугацааны хувь өөрчлөгдсөнгүй. Гэвч бүс нутгуудын хувьд өөрчлөлт гарсан байна. Ази Номхон далай, Латин Америк, Сахар орчмын Африкт 2007 онд үнэлгээ нь 2010 буурсан бол Шинээр тусгаар тогтносон улсууд+, Хойд Америкт төр засгийн үйл ажиллагаа сайжирсан гэсэн эерэг үр дүн гарсан байна (Зураг 11).

Зураг 11. Төр засгийнх нь авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаа үр дүнтэй байна гэж үзсэн хүмүүсийн эзлэх хувь, цаг хугацааны харьцуулалт, бүсээр




ШТТУлсууд+


ЕХ+


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

35%

39%

27%

33%

32%

29%

22%

38%

47%

21%

25%

41%

27%

29%

20072010

Төр засгийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаа үр дүнтэй, ихээхэн үр дүнтэй байна гэж хариулсан иргэдийн эзлэх хувь

Эх сурвалж: Транспарэнси интернэшнл Дэлхийн авлигын Хэмжүүр 2007 болон 2010. Дүнг жигнэж тооцсон. Хоёр судалгаанд хоёуланд нь хамрагдсан улс орнуудын хувьд харьцуулалтыг хийсэн. Ойрхи дорнод, Хойд Африкийн хувьд 2007 онд мэдээлэл байгаагүй.

Анх удаа Хэмжүүр 2010 судалгаанд тухайн улс оронд авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд хэнд илүү итгэж байгааг олон нийтээс асуусан. Судалгааны үр дүн олон нийт зөвхөн нэг институцэд илүү итгэхгүй, хамгийн их итгэж байгаа оролцогч нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл гэж үзжээ. Олон нийтийн ихэнх хэсэг нь төр засгаа авлигыг хазаарлахад илүү итгэж байна. Гэвч дөрөвний нэг нь энэ асуудлаар хэнд ч итгэхгүй байна гэж хариулжээ.

Ойролцоогоор судалгаанд оролцогч 10 хүн дутмын нэг нь хувийн салбар, төрийн бус байгууллага17 болон улсын байгууллага (ҮН, Дэлхийн банк, Олон улсын валютын сан гэх мэт)-д итгэж байгаагаа илэрхийлжээ (Зураг 12).

Зураг 12. Хүмүүсийн итгэл үнэмшил: Тухайн улсад авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд хэнд илүү итгэж байна вэ?

...Хэвлэл мэдээлэл

...Төр засгийн удирдлагууд

...Бизнесс /хувийн салбар

...ТББ-ууд ...Олон улсын байгууллагууд

...Хэн ч биш0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

25%

22%

11%9%

8%

25%

суда

лгаа

нд о

ролц

огчд

ын

эзлэ

х ху

вь


Хүснэгт 5-д энэхүү үнэлгээний бүсийн ялгааг харуулж байна. Ямар ч институцид үл итгэх томоохон үл ойшоогчид Баруун балкан+Турк, ЕХ+, Шинээр тусгаар тогтносон улсууд+, Хойд Америкт байна. Сахар орчмын Африкт судалгаанд оролцогчдын томоохон хувь нь буюу арван хүн дутмын дөрөв нь төр засгийн удирдлагууддаа бусдаас илүү итгэдэг байна.

17 Хэмжүүрийн судалгаанд төрийн бус байгууллага гэдэг нэр томкёог тодорхойлж өгөөгүй бөгөөд энэ асуултын хариулт энгийн олон нийтийн энэ нэр томъёоны талаарх өргөн хүрээтэй тайлбарыг тусгасан болно.

Хүснэгт 5. Авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд дараахь институцид илүү итгэдэг судалгаанд оролцогчдын эзлэх хувь, бүсээр


ЕХ+ Латин Америк

Ойрхи дорнод Хойд

Африк

ШТТУ+



Баруун Балкан+ Турк

Дүн

Хэвлэл мэдээлэл 34% 18% 22% 21% 10% 22% 15% 11% 25%Хэн ч биш 26% 34% 30% 29% 39% 33% 13% 45% 25%Төр засгийн удирдлагууд 17% 13% 29% 28% 35% 13% 40% 17% 22%Бизнес /хувийн салбар 10% 9% 4% 3% 2% 8% 17% 2% 11%ТББ-ууд 10% 9% 8% 12% 5% 20% 7% 14% 9%Олон улсын байгууллагууд 3% 18% 8% 7% 8% 5% 7% 10% 8%


Зураг 13-д төр засгийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагааны талаарх үзэл бодол болон институциудад итгэх олон нийтийн итгэлийн хоорондох хамаарлыг харуулж байна. Төр засгийн үйл ажиллагааг үр дүнгүй гэж үнэлсэн хүмүүс төр засагтаа итгэж найдахгүй байгаа нь тодорхой харагдаж байна. Нөгөө талаар төр засаг нь авлигатай тэмцэх чиглэлээр сайн ажиллахгүй байна гэж үзэж байгаа иргэд тухайн улс оронд авлигыг хэн нэгэн зогсоож чадна гэдэгт итгэхгүй байна.

Зураг 13. Хүмүүсийн итгэл үнэмшил болон төр засгийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд өгч буй үнэлгээний харьцуулалт

төр засгийн удирдлага

хэн ч биш Бизнес /хувийн салбар

ТББ-ууд Олон улсын байгууллагуу

д

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

10%

36%

11% 9% 10%

44%

9%13%

8%6%

Авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд хэнд илүү итгэдэг вэ...

Үр дүнгүйҮр дүнтэй

Суд

алга

анд

орол

цогч

дын

эзлэ

х ху

вь Төр засгийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагааг... гэж үзэж байгаа бол


БОДИТ ТҮҮХ: ЭРС ШИЙДЭМГИЙ АРГА ХЭМЖЭЭ

Алма* 84 насандаа шүүхэд нэхэмжлэл гаргажээ. Тэрээр олон арван жилийн турш гэр бүлийнх нь мэдэлд байсан хэсэг газрыг эзэмшдэг бөгөөд түүнийгээ охиндоо шилжүүлэхээр болжээ. Гэвч баримт бичгийг хянан үзэхэд түүний хөрөнгөний 6 метр квадрат хэсэг нь албан ёсоор өөр хэн нэгний мэдлийнх болохыг тогтоожээ. Алма газрын бүхэлд нь эзэмшигч гэдгээ батлахаар шүүхэд өргөдөл гаргажээ. Гэвч баримт бичгийг шалгах үед Алма томоохон хэвлэлийн алдааг олж мэджээ. Нэхэмжлэлд дурдсан 6 метр квадратын оронд шүүх 6 сантиметр квадрат гэсэн шийдвэр гаргажээ. Алма шийдвэрийг өөрчлүүлэхээр шүүхэд шууд хандсан боловч түүний хүсэлтийг хүлээж аваагүй байна. Тэрээр бүтэн жилийн турш Казакстаны дээд шүүх хүртэлх бүхий л төрлийн шүүхэд хандаж үзжээ. Гэвч ямар ч тус нэмэр болсонгүй. Эцэст Алма Транспарэнси Интернэшнл (ТИ) Казакстан байгууллагад ханджээ. ТИ Казакстан байгууллага Алмагийн хэргийг шийдвэрлэсэн шүүгчдэд хандсан боловч хэн нь ч шийдвэрийг өөрчилж чадсангүй. Тиймээс ТИ байгууллагынхан хэвлэл мэдээллийнхэнд ханджээ. Уг хэргийн талаар хэвлэл мэдээллээр, үндэсний телевизээр өргөн хүрээнд мэдээлж, холбогдох шүүгч нар анхны шийдвэрээ өөрчлөхөд хүрчээ. Алмад холбогдох шийдвэрт нэмэлт өөрчлөлт орж, тэрээр өөрийн хөрөнгийг бүрэн бүтэн болгож авсан.Алмагийн хэрэг Казакстаны шүүх тогтолцоонд зарим үр нөлөөг үзүүлжээ. Өндөр настай эмэгтэйн хэргийг олон дахин хүлээн аваагүй шүүх тогтолцоонд шинэтгэл хийх шаардлагатай байна.

* Нэрийг өөрчилж оруулавТранспарэнси Интернэшнл байгууллага дэлхийн 40 гаруй улс оронд авлигыг хэргийг илрүүлэхэд үнэ төлбөргүй зөвлөгөө, эрх зүйн туслалцааг үзүүлж байна. 2009 онд 20,000 гаруй хүнд тусламж үзүүлжээ.

5. ХҮМҮҮС АВЛИГАТАЙ ТЭМЦЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД ОРОЛЦОХ ХҮСЭЛ ЭРМЭЛЗЭЛТЭЙ БАЙНА Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр 2010 судалгаагаар олон нийтийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд оролцох хүсэл эрмэлзэлийг тодорхойлсон. Судалгаанд оролцсон 10 хүн дутмын 7 нь олон нийт авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд өөрчлөлт хийж чадна гэж үзэж байгаа бөгөөд найз нөхөддөө энэ үйл ажиллагаанд оролцоход нь дэмжлэг үзүүлэх болно гэжээ. Тэдний хувийн оролцооны талаар асуухад хүсэл эрмэлзэл нь ихээхэн буурч байна: судалгаанд оролцогчдын хагас нь өөрсдөө авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд оролцох болно гэж хариулжээ. Эмэгтэйчүүдтэй харьцуулахад эрэгтэйчүүд авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд илүү оролцоно гэжээ (54 хувь ба 45 хувь) (Хавсралт D). Хувиараа оролцох хүсэл эрмэлзэлийн хувьд бүс нутгуудийн хооронд ялгаа байна. Ази, Номхон далайн орнуудад хувираа оролцох хүсэл эрмэлзэл хамгийн бага (31 хувь) байна. Тусгаар тогтносон+ улс орнуудад мөн энэ хувь ихээхэн доогуур (53 хувь) байна (Зураг 14).Зураг 14. Авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаан дахь иргэдийн оролцоо, бүсээр



Латин Америк Ойрхи Дорнод, Хойд

Африк

ТТУ+ Хойд Америк Сахар орчмын Африк


Дүн0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

62%

79%

73%

81%

45%

79% 80%

60%

69%

60%

94%90% 88%

71%

93%

76%

89%

71%

31%

79%81% 81%

53%

73%70% 71%

49%

..авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд энгийн иргэд өөрчлөлт хийж чадна

...авлигатай тэмцэж байгаа бол найз нөхөд, хамтран ажиллагчиддаа туслах болно

...авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд өөрөө оролцох болно

Эх үүсвэр: Транспарэнси Интернэшнл Дэлхий ниийтийн авлигын хэмжүүр 2010. Хувийг жигнэж тооцсон болно.

Хээл хахуультай учирч байсан тохиолдлууд нь хүмүүсийн өөрчлөлт хийж чадна гэсэн итгэлд сөргөөр нөлөөлсөн байна. Хээл хахуультай учирч байсан 10 хүн дутмын найм нь энгийн иргэд авлигыг хазаарлахад өөрчлөлт хийж чадна гэж үзэж байхад хээл хахуультай учирч байсан 10 хүн дутмын долоо хүрэхгүй хүн нь үүнтэй ижил байдлаар бодож байна. Түүнчлэн, хээл хахууль өгч байгаагүй 10 хүн дутмын долоо нь авлигатай тэмцэхэд

өөрсдөө оролцоно гэж үзсэн бол хээл хахууль өгсөн гэж хариулсан 10 хүн дутмын тав нь энэхүү үйл ажиллагаанд оролцох ижил хүсэл эрмэлзэлтэй байгаагаа илэрхийлжээ (Зураг 15).

Зураг 15. Хүмүүсийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаан дахь оролцоо болон хээл хахуультай учирч байсан эсэх

…àâëèãàòàé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîæ

àæèëëàíà

…õýðýâ íàéç íºõºä, õàìòðàí àæèëëàã÷èä

ìààíü àâëèãàòàé òýìöýæ ýõëýâýë òýäýíä òóñëàõ

áîëíî

…àâëèãàòàé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààíä ýíãèéí èðãýä ººð÷ëºëò õèéæ

÷àäíà

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

69%

87%

79%

56%

66%

69%

Õýýë õàõóóëü ºãñºíÕýýë õàõóóëü ºãººã¿é

Эх үүсвэр: Транспарэнси Интернэшнл Дэлхий ниийтийн авлигын хэмжүүр 2010. Хувийг жигнэж тооцсон болно.

Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр 2010 судалгаанд оролцогчдоос авлигын хэргийн олж мэдсэн даруйдаа холбогдох газарт нь мэдээлэх эсэхийг асуусан. Арван хүн дутмын долоо нь мэдээлэх болно гэж хариулсан нь авлигыг таслан зогсоох үйлсэд оролцох хүсэл эрмэлзэл өргөн хүрээтэй байгааг харуулж байна. Бүсийн түвшинд үүнийг авч үзэхэд зарим онцлог талууд харагдаж байна. Америк болон Европын холбоо+ зэрэг бүсүүдэд дийлэнх олонх нь (10 судалгаанд оролцогч дутмын 9 нь) авлигын хэргийг мэдээлэх болно гэж хариулсан байхад Шинээр тусгаар тогтносон+ улсуудад судалгаанд оролцогчдын зөвхөн тал хувь нь л авлигын талаар мэдээлэх болно гэжээ (Хүснэгт 6).

Хүснэгт 6. Авлигын хэргийн талаар мэдээлэл өгөх болно гэж хүлээн зөвшөөрч буй судалгаанд оролцогчдын эзлэх хувь

Хувь

Дүн 71%Хойд Америк 91%

Латин Америк 90%

ЕХ+ 88%

Баруун Балкан+Tурк 79%

Ойрхи Дорнод, Хойд Африк 73%

Ази, Номхон далай 67%

Сахар орчмын Африк 61%

Шинээр тусгаар тогтносон+ 52%Эх үүсвэр: Транспарэнси Интернэшнл Дэлхий ниийтийн авлигын хэмжүүр 2010. Хувийг жигнэж тооцсон болно.

Сүүлийн нэг жилийн хугацаанд хээл хахууль өгсөн гэж хариулсан хүмүүсийн хувьд авлигын хэргийн талаар мэдээлэх байдал харьцангуй доогуур байна. Энэ нь хээл хахууль өгөх нь хувь хүний авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд оролцох харьцангуй сул оролцоог бий болгож, авлигатай тэмцэх институцийн үйл ажиллагаанд итгэх итгэл доогуур байхад хүргэж байна (Зураг 16).Зураг 16. Авлигын хэргийг мэдээлэх талаарх хүмүүсийн хандлага болон хээл хахуультай учирч байсан тохиолдлууд

Õýýë õàõóóëü ºãñºí Õýýë õàõóóëü ºãººã¿é0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

50.4%

84.0%

49.6%

16.0%

Ñàíàë íèéëæ áàéíà

Ñàíàë íèéëýõã¿é áàéíà

…. "Áè àâëèãûí õýðãèéã ìýäýýëýõ áîëíî" ãýäýãòýé

Эх үүсвэр: Транспарэнси Интернэшл Дэлхий нитийн авлигын хэмжүүр 2010 судалгаа. Жинг тархааж тооцсон бөгөөд гааль, боловсролын байгууллага, шүүх, газартай холбоотой үйлчилгээ, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, цагдаа, бүртгэл зөвшөөрөл олгох үйлчилгээ, ахуйн үйлчилгээ, таварын удирдлагын байгууллага зэрэг есөн үйлчилгээнд хандсан судалгаанд оролцогчдын хувьд тооцоололтыг хийв.

ДҮГНЭЛТ

Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр судалгаа нь дэлхийн хэмжээн дэх иргэдийн авлигын талаарх үзэл бодол, хээл хахуультай учирч байсан тохиолдлуудыг харах цонхыг нээж өгөх цорын ганц хэрэгсэл юм. Олон нийтийн дундах авлига болон хээл хахуулийн талаарх үзэл бодол хандлагыг олж мэдснээр авлига нийгэмд хэр хэмжээнд тархаад байгаа болон авлигын эсрэг олон нийтийн дэмжлэг ямар түвшинд байгаа талаарх дэлгэрэнгүй мэдлэгийг бий болгож өгөх болно. Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр судалгаа авлигад хамгийн их өртсөн салбаруудын талаарх дүр зураг, дэлхий өнцөг булан бүр дэх удирдагчид авлигатай хэрхэн тэмцэж байгаа талаарх үнэлгээг харуулах болно. Дэлхийн нийтийн авлигын хэмжүүр 2010 судалгаанд хамрагдсан хүмүүсийн ихэнх нь сүүлийн гурван жилийн хугацаанд тухайн улс оронд нь авлигын түвшин нэмэгдсэн гэж үзжээ. Энэ нь олон нийт авлига хаа сайгүй нийгмийг доройтуулж байна гэж үзэж байна гэсэн мессежийг дэлхийн өнцөг булан бүр дэх удирдагчдад өгч байна. Төсөөлөл нь хүмүүсийн туршлагатай таарч байна: 2010 оны Авлигын хэмжүүрийн судалгаа дэлхийн хэмжээнд жижиг авлигын түвшин, өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд дөрвөн хүн дутмын нэг нь хээл хахууль өгсөн гэсэн 2006 оны үр дүнтэй харьцуулахад төдийлөн сайжирсангүй.Эрүүл мэндийн үйлчилгээнээс эхлүүлээд ахуйн үйлчилгээ, боловсролын үйлчилгээ хүртэлх үндсэн үйлчилгээг авлигагүйгээр авахын тулд ихээхэн зүйлийг хийх ёстой болж байна. Авлигаас урьдчилан сэргийлэх болон цагдаа, шүүх зэрэг хууль сахиулах байгууллагууд авлига дэлхийн өнцөг булан бүрт хор хөнөөлөө үзүүлж буй нийгэмд хүрч сайн ажиллах ёстой. Ихэнх улс оронд улс төрийн намууд хамгийн их авлигад автсан институц гэж үзсэн хэвээр байна. Энэхүү төсөөлөл нь улс төрийн намуудын хувьд сөрөг дүр төрхийг бий болгоод зогсохгүй мөн ардчиллын үйл явц дахь намуудын үндсэн үүрэг оролцоог бууруулах эрсдлийг бий болгож байна. Дэлхийн улс орнуудын хагас нь төр засгийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаа үр ашигтай бус байна гэж үзсэн хэдий ч судалгаанд оролцогчдын бараг дөрөвний нэг нь төр засгийнхаа авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд итгэсээр байна. Энэхүү зөрчилдөөнтэй дүгнэлтэд хэд хэдэн хүчин зүйлс нөлөөлж байна. Олон нийт хариуцлагатай, шударга, ил тод ажиллах төр засгийн үндсэн зорилтуудтай холбоотой шахалт эсвэл бүр нэгдлийн талаар хүсч эрмэлзэж байж болох юм. Түүнчлэн, олон нийт, тэдний дөрөвний нэг нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд итгэж байгаа нөгөө талаас төр засгийн удирдлагууд авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд хамгийн сайн тохироо гэж үзэж байгаагаас засаглалын тэнцвэртэй байдлыг хангах нь чухал гэж үзэж байж болох юм.Энгийн иргэдийг хээл хахууль, авлигын аюулд өртүүлэхгүй байхад ихээхэн зүйлийг олон улсын түвшинд хийх ёстой болж байна. Авлигатай тэмцэх чиглэлээрх төр засагт итгэх одоогийн итгэл найдвар төр засгийн үйл ажиллагааны гүйцэтгэлтэй холбоотой хэдий ч мөн төр засгийн удирдлагуудад олон нийтийн хүлээлтэд чиглэж ажиллах ёстой гэсэн мессежийг өгч байна. Олон нийтийн дэмжлэгийг алдах нь дэлхий даяар авлигаас

урьдчилан сэргийлэх, авлигын хэргийг шийдвэрлэхэд шаардлагатай тогтвортой хүчин чармайлтад аюул занал учрах болно.Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр 2010 судалгаанаас гарч буй нэг сайн мэдээ нь энгийн иргэд авлигатай тэмцэх хүсэл эрмэлзэл дүүрэн, өөрчлөлтийг хийж чадна гэдэгт итгэж байгаа явдал юм. Энэхүү эрч хүч, шахалт нь олон нийт, нийгэмд бүхэлд нь үр ашгаа өгөх засаглалыг сайжруулахад хүргэх юм. Энэхүү бодит боломжит олон нийтийн оролцоо нь төр засаг болон олон нийтийн аль алиных нь зүгээс хээл хахууль, авлигыг тэвчих тогтолцоог бий болгох хариуцлагын асуудлыг шинээр гаргаж тавьж байна.Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр 2010 судалгааны дүгнэлтүүдээс харахад авлигыг арилгахыг хүсч буй хэн бүхний сонголт нь: иргэдийн оролцоог бий болгох, иргэдийг чадавхижуулах, хүмүүс хаана ажиллах шийдлээ сонгох, энэхүү чухал хэрэгт дэмжлэг үзүүлж чадах, үзүүлэх ёстой институцийн хүрээг бий болгох явдал юм. Эцэст нь, авлигын бүхий л хэлбэрийг хазаарлахад олон нийтийн дэмжлэгт өргөн хүрээнд тулгуурласан шийдлийг бий болгох чухал болох нь харагдаж байна.

ХАВСРАЛТ А: СУДАЛГААНЫ ТАЛААРХ ТАНИЛЦУУЛГА

Дэлхийн нийтийн авлигын хэмжүүр судалгаа нь иргэд олон нийтийн авлига, хээл хахуулийн талаарх төсөөлөл, тэдгээрийн тохиолдлуудыг үнэлэх олон нийтийн санаа бодлын судалгаа юм. Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр судалгаанд 2010 онд 86 улс орон хамрагдлаа. 84 улс орныг үнэлсэн энэхүү судалгааг Транспарэнси Интернэшнл олон улсын байгууллагын захиалгаар Галлап Интернэшнл нийгэмлэг зохион байгуулж явууллаа. Бангладеш улсад судалгааг Транспарэнси Интернэшнл Бангладеш байгууллага, Монгол улсад Монгол Улсын Авлигатай тэмцэх газар (АТГ) зохион байгуулж явууллаа. Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр 2010 судалгаанд нийтдээ 91,781 хүн оролцсон.

Мэдээлэл цуглуулсан хугацааСудалгааны мэдээлэл цуглуулах ажлыг 2010 оны 6 сарын 1-нээс 9 сарын 30-ны хооронд зохион байгуулсан.

Хүн ам зүйн үзүүлэлтүүдАсуулгад нас, боловсролын түвшин, өрхийн орлого, ажил эрхлэлт, шашин шүтлэг гэсэн хүн ам зүйн үзүүлэлтүүдийг оруулсан. Харьцуулалт хийх зорилгоор эдгээр хувьсагчдыг үндсэн хэлбэрээс нь кодлож авсан.

ТүүвэрлэлтУлс орон бүрт түүвэрлэлтийг магадлалт түүврийн аргаар насанд хүрсэн хүн амыг төлөөлөхүйц байдлаар хийсэн. Нийт судалгаанд оролцсон улс орнуудын 83 хувь үндэсний түвшинд, 17 хувь хотын түвшинд түүвэрлэлтийг хийсэн байна. Мэдээллийг нүүр тулсан ярилцлага, асуулгыг өөрөө бөглөх аргын аль алинаар, эсвэл интернэт, компьютерт суурилсан телефон ярилцлага (CATI) (ихэвчлэн өндөр хөгжилтэй улс орнуудад)-ын аргаар цуглуулж, 16 болон түүнээс дээш насны эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийг хамрууллаа.

Түүврийн тархаалтУлс орны болон дэлхийн түвшинд төлөөлөх мэдээллийг тооцож гаргахын тулд хоёр арга замаар түүврийн үр дүнг нийт эх олонлогт тархааж тооцсон. Эхлээд улс орны нийт эх олонлогийг төлөөлөхүйц мэдээллийг гаргахын тулд нийт хүн амын тоонд тархаасан. Хоёрдахь тархаалтыг судалгаанд хамрагдсан нийт эх олонлогийн хэмжээний дагуу дэлхийн болон бүсийн дүн гаргахад хийсэн.

Мэдээлэл оруулалт болон мэдээллийн уялдаа холбооны шалгалтТранспарэнси Интернэшнл байгууллагын хянан үзэж баталсан асуулгын эцсийн хувилбар нь багана, кодтой, түүнд асуултуудын нэг эсвэл олон хариулттай эсэхийг тодорхойлсон байсан. Үндэсний судалгааны агентлагууд мэдээллийг оруулахдаа энэ загварын ашиглан, ASCII формат бүхий дмэдээллийн файлыг Галлап Интернэшнл нийгэмлэгийн Удирдлагын төвд эдгээр тодорхойлолтын дагуу илгээсэн.

Мэдээллийг, зөв кодыг оруулсан эсэх, хариулт хоорондын уялдаа хамаарал, шүүлтүүр зэрэг олон талаас нь мэдээлэлд боловсруулалт хийсэн.Уялдаа холбоогүй байдал илэрсэн тохиолдолд үндэсний судалгааны агентлагууд руу эргэж хандаж мэдэгдэн, тэд асуудлыг хянан үзэж засварлан сайжруулсан засварласан мэдээллийг эргэж явуулсан.Бүх улс орны мэдээлийг эцэст нь нэгтгэн дээр дурдсан байдлаар түүврийн тархаалт хийгдсэн. Мэдээллийг шалгах, дүн шинжилгээ хийх бүхий л үйл ажиллагааг SPSS програм ашиглан хийсэн.

Уялдаа хамаарлын шалгалтаар зарим алдааг илрүүлсэн бөгөөд эдгээр алдаанаас урьдчилан сэргийлэхийн тулд тайлангийн дүн шинжилгээний хэсгээс зарим улс орны тодорхой төрлийн үзүүлэлтүүдийг оруулаагүй: • Хасагдсан асуултууд: Малайз улсын хувьд Асуулт 3A7 болон 3B7, Исланд улсын хувьд Асуулт 2.10. • Хариултыг кодлоход гарсан алдаанууд: Бангладеш улсын хувьд Асуулт 3A, 3B болон 5. Иймээс тус улсын үзүүлэлтийг тайлангийн 2 болон 5 дахь хэсэг, Хавсралт С дахь Зураг 9 болон Хүснэгт 3-д оруулаагүй болно. • Морокко улсад үйлчлүүлсэн иргэдийн эзлэх хувь (Асуулт 3А) энгийнхээс ихээхэн доогуур байсан болон Өмнөд Африкийн 3В асуултын хариултад харилцан уялдаагүй байдал илэрснийг Хавсралт С дахь Хүснэгт 1, Зураг 9 болон Хүснэгт 3-д оруулаагүй болно. Улсуудын алдааны хязгаар +/- 2.18% хооронд болон 4.40% байсан.

Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр 2010 судалгааг зохион байгуулж явуулсан үндэсний судалгааны агентлагууд:

Улс орнууд Судалгааг явуулсан байгууллага

Түүв-рийн

хэмжээАрга зүй Хамрах

хүрээ

Түүврийн төлөөлж буй

нийт эх олонлог

Мэдээлэл цуглуулсан

хугацаа

1 Афганистан BBSS 1000 НТЯ* Үндэсний түвшинд 12,100,682 8 сарын 4 - 8

сарын 25

2 Аргентин Aleph Zero 1000 CATI Үндэсний түвшинд 30,988,780 6 сарын 28 - 7

сарын 15

3 Армени Romir Holding 1000 CATI Үндэсний түвшинд 2,363,408 6 сарын 10 - 6

сарын 20

4 Австрали Colmar Brunton 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 17,020,122 6 сарын 28 - 7

сарын 11

5 Австри Austria Gallup 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 7,100,000 6 сарын 24 - 7

сарын 15

6 Азербайжан SIAR 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 5,638,439 6 сарын 23 - 7

сарын 14

7 БангладешТранспарэнси Интернэшнл Бангладеш

1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 3,702,969 6 сарын 9 - 7

сарын 20

8 Беларус Romir Holding 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 7,480,000 6 сарын 21 - 7

сарын 7

9 Боливи Encuestas y Estudios 1000 НТЯ Хотын түвшинд 2,249,381 6 сарын 20 - 7

сарын 10

10 Босния Герцоговени BBSS 1000 НТЯ Үндэсний

түвшинд 2,900,000 6 сарын 25 - 7 сарын 5

11 Бразил Ibope Inteligencia 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 140,508,167 6 сарын 16 - 6

сарын 19

12 Болгар BBSS 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 6,500,000 7 сарын 1 - 7

сарын 8

13 Камбожи Indochina Research 1000 НТЯ Хотын түвшинд 8,237,200 7 сарын 21 - 7

сарын 26

14 Камерун RMS-Africa 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 10,834,453 6 сарын 15 - 6

сарын 30

15 Канада Leger Marketing 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 24,719,625 6 сарын 22 - 6

сарын 29

16 Чили Ibope Inteligencia 1000 CATI Хотын түвшинд 7,365,194 6 сарын 21 - 7

сарын 13

17 Хятад CRC 1000 НТЯ Хотын түвшинд 18,451,100 6 сарын 9 - 7

сарын 10

18 Колумби Sigma Dos Colombia 1000 CATI Үндэсний түвшинд 32,953,981 6 сарын 22 - 7

сарын 9

19 Хорват Puls 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 3,663,521 7 сарын 1 - 7

сарын 15

20 Чехийн БНУ Mareco 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 8,392,530 7 сарын 2 - 7

сарын 12

21 Дани Capacent 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 4,516,727 6 сарын 24 - 7

сарын 12


Түүв-рийн


хүрээ




хугацаа

22 Эл Сальвадор Sigmados Guatemala 500 НТЯ Үндэсний


23 Фижи Tebbutt Research 1000 CATI Үндэсний түвшинд 523,624 6 сарын 21 -

7 сарын 14

24 Финлянд Capacent 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 4,383,605 6 сарын 24 -

7 сарын 12

25 Франц BVA 1000 CATI Үндэсний түвшинд 46,846,977 7 сарын 1 - 7

сарын 26

26 Македони Brima 1000 CATI Үндэсний түвшинд 1,333,435 6 сарын 15 -

7 сарын 10

27 Гүрж GORBI 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 1,166,510 6 сарын 15 -

6 сарын 24

28 Герман Produkt und Markt 1000 CATI Үндэсний түвшинд 68,713,895 6 сарын 10 -

6 сарын 22

29 Гана RMS-Africa 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 2,170,135 7 сарын 1 - 7

сарын 10

30 Грек Focus Bari 1000 CATI Хотын түвшинд 8,253,885 6 сарын 17 -

7 сарын 6

31 Хонконг CRC 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 7,018,637 6 сарын 9 - 7

сарын 10

32 Унгар Austria Gallup (Psyma Hungary) 1000 CATI Үндэсний


33 Исланд Capacent 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 230,000 6 сарын 18 -

6 сарын 26

34 Энэтхэг MaRS 1000 CATI Хотын түвшинд 65,000,000 7 сарын 1 - 7

сарын 6

35 Индонези CRC 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 237,512,355 6 сарын 9 - 7

сарын 10

36 Ирак IIACSS 1000 НТЯ Хотын түвшинд 18,256,481 6 сарын 17 -

7 сарын 10

37 Ирланд ICM Research 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 2,790,864 7 сарын 1 - 7

сарын 19

38 Израйл ICM Research 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 4,296,834 7 сарын 1 - 7

сарын 19

39 Итали Doxa S.P.A. 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 51,200,000 6 сарын 16 -

6 сарын 30

40 Япон NRC 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 103,363,009 6 сарын 30 -

7 сарын 12

41 Кени Synovate Kenya 1000 CATI Үндэсний түвшинд 21,550,832 7 сарын 1 - 7

сарын 10

42 Косово BBSS 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 1,463,000 7 сарын 21 -

7 сарын 30

43 Латви Romir Holding 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 1,772,800 6 сарын 12 -

6 сарын 22


Түүв-рийн


хүрээ




хугацаа

44 Ливан Reach 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 3,157,674 7 сарын 19 -

7 сарын 31

45 Либери RMS-Africa 750 НТЯ Хотын түвшинд 856,516 6 сарын 21 -

Jun 26

46 Литва Romir Holding 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 2,461,999 7 сарын 2 - 7

сарын 12

47 Люксенбург BVA 700 НТЯ Үндэсний түвшинд 375,399 7 сарын 1 - 8

сарын 5

48 Малайз TNS Malaysia 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 18,031,020 6 сарын 28 -

7 сарын 26

49 Мексик Ibope Inteligencia 1000 НТЯ Хотын түвшинд 13,168,032 6 сарын 16 -

6 сарын 30

50 Молдав BBSS 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 3,018,274 7 сарын 9 - 8

сарын 25

51 Монгол Монгол Улсын Авлигатай тэмцэх газар 1000 НТЯ Үндэсний


52 Морокко BVA 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 19,422,000 7 сарын 20 -

8 сарын 30

53 Голланд Marketresponse 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 12,600,000 6 сарын 29 -

7 сарын 16

54 Шинэ Зеланд Colmar Brunton 1000 Онлайн Үндэсний

түвшинд 3,381,302 6 сарын 3- 7 сарын 11

55 Нигери RMS-Africa 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 68,645,381 6 сарын 16 -

6 сарын 25

56 Норвеги Capacent 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 3,817,653 6 сарын 24 -

7 сарын 7

57 Пакистан Pakistan Gallup 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 81,000,000 6 сарын 20 -

7 сарын 10

58 ПалестинПалестинийн олон

нийтийн санаа бодлыг тандах төв

1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 1,414,888 7 сарын 18 -

7 сарын 26

59 Папуа шинэ Гвиней Tebbutt Research 1000 CATI Үндэсний


60 Перу Ibope Inteligencia 1000 CATI Хотын түвшинд 8,968,696 8 сарын 31 -

9 сарын 26

61 Филиппин M&S PHILIPPNES 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 65,371,502 6 сарын 21 -

7 сарын 7

62 Польш Mareco 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 32,611,804 7 сарын 1 - 7

сарын 9

63 Португаль DYM 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 7,799,891 6 сарын 18 -

6 сарын 29

64 Румынь BBSS 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 17,357,765 6 сарын 26 -

7 сарын 5


Түүв-рийн


хүрээ




хугацаа

65 Орос Romir Holding 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 114,953,628 6 сарын 17 -

7 сарын 22

66 Сенегал RMS-Africa 1000 НТЯ Хотын түвшинд 1,962,604 7 сарын 3 - 7

сарын 13

67 Серби BBSS 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 5,975,920 7 сарын 12 -

7 сарын 19

68 Сиерра Леон RMS-Africa 750 НТЯ Хотын


69 Сингапур CRC 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 4,608,168 6 сарын 9 - 7

сарын 10

70 Словени Puls 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 1,587,944 6 сарын 21 -

7 сарын 18

71 Соломоны арлууд Tebbutt Research 500 CATI Үндэсний

түвшинд 372,908 6 сарын 28 - 7 сарын 14

72 Өмнөд Африк

Topline Research Solutions 1000 НТЯ Хотын


73 Өмнөд Солонгос Gallup Korea 1000 НТЯ Үндэсний


74 Испани Instituto DYM 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 32,337,483 6 сарын 28 -

7 сарын 12

75 Швейцари Isopublic 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 5,909,155 6 сарын 9 - 7

сарын 14

76 Тайван CRC 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 22,920,947 6 сарын 9 - 7

сарын 10

77 Тайланд CRC 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 66,187,267 6 сарын 14 -

7 сарын 14

78 Турк Barem 1000 CATI Үндэсний түвшинд 50,781,956 7 сарын 7 - 7

сарын 14

79 Уганда RMS-Africa 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 901,000 7 сарын 1 - 7

сарын 10

80 Их Британи ICM Research 1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 47,358,000 7 сарын 1 - 7

сарын 19

81 Украйн Romir Holding 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 37,701,466 6 сарын 10 -

6 сарын 22

82 АНУThe Research

Intelligence Group (TRiG)

1000 Онлайн Үндэсний түвшинд 245,262,000 6 сарын 16 -

6 сарын 25

83 Вануату Tebbutt Research 500 CATI Үндэсний түвшинд 136,368 6 сарын 21 -

7 сарын 14

84 Венесеул Sidma Dos Venezuela 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 19,907,052 6 сарын 16 -

7 сарын 16

85 Вьетнам Indichina Research 1000 НТЯ Хотын түвшинд 59,023,831 7 сарын 21 -

7 сарын 26

86 Замби RMS-Africa 1000 НТЯ Үндэсний түвшинд 1,659,503 7 сарын 1 - 7

сарын 10Тайлбар: - НТЯ - Нүүр тулсан ярилцлага- CATI - Компьютерт суурилсан телефон ярилцлага

ХАВСРАЛТ B: СУДАЛГААНЫ АСУУЛГАI. Ерөнхий асуултууд

1.1. Хүйс: Эрэгтэй 1 Эмэгтэй 2

1.2. Таны нас:

1.3. Танай өрхийн сарын орлогыг дундаж орлоготой өрхүүдийнхтэй харьцуулахад ямар түвшинд байгаа гэж та бодож байна вэ?

Доод түвшинд 1Дунджаас доогуур түвшинд 2Дундаж түвшинд 3Дунджаас дээгүүр түвшинд 4Дээд түвшинд 5Хариулахаас татгалзсан/Мэдэхгүй 9

1.4. Таны боловсролын түвшин:

Боловсролгүй/ бага боловсролтой 1Дунд боловсролтой 2Дээд боловсролтой 3Хариулахаас татгалзсан/мэдэхгүй 9

1.5 Таны ажил эрхлэлтийн байдал:

Бүтэн болон хагас цагаар ажиллагч (хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч орно) 1Ажилгүй байгаа 2Ажилладаггүй (оюутан, гэрийн эзэгтэй) 3Тэтгэвэрт 4Хариулахаас татгалзсан/мэдэхгүй 9

1.6 Таны шашин шүтлэг:

Шашин шүтдэггүй 10Буддын 08Лалын 06Ромын католик 01Оросын үнэн алдартны 02Протестант 03Христийн бусад 04Хиндү 05Иүдейн 07Бусад 09Татгалзсан/ мэдэхгүй 11

II. Үндсэн асуултууд

2.1. Авлигын талаарх таны үзэл бодлын талаар ярилцаж асуулгаа эхэлье.

2.1.1 Өнгөрсөн 3 жилийн хугацаанд манай улс орон дахь авлигын түвшин хэрхэн өөрчлөгдсөн бэ?

Хариулт Код

Ихээхэн өссөн 1Бага зэрэг өссөн 2Өөрчлөгдөөгүй 3Бага зэрэг буурсан 4Ихээхэн буурсан 5Мэдэхгүй/Хариулаагүй 9

2.1.2 Одоогийн төр засгийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагааг та хэрхэн үнэлэх вэ?

Хариулт КодТөр засгийн авлигын эсрэг тэмцэл ихээхэн үр ашигтай байна 1Төр засгийн авлигын эсрэг тэмцэл зарим талаараа үр ашигтай байна 2Төр засгийн авлигын эсрэг тэмцэл үр ашигтай ч биш, үр ашиггүй ч биш байна 3Төр засгийн авлигын эсрэг тэмцэл зарим талаараа үр ашиггүй байна 4Төр засгийн авлигын эсрэг тэмцэл ихээхэн үр ашиггүй байна 5Мэдэхгүй/Хариулаагүй 9

2.1.3 Дор дурдсан байгууллагуудын аль нь авлигатай илүү үр нөлөөтэй тэмцэж чадна гэж та боддог вэ?

Хариулт КодТөр засгийн удирдлагууд 1Бизнес эрхлэгчид/Хувийн хэвшил 2Төрийн бус байгууллагууд 3Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл 4Олон улсын байгууллагууд (НҮБ, Дэлхийн банк, Олон улсын валютын сан гэх мэт) 5

Хэнд ч итгэдэггүй 6Мэдэхгүй 9

2.2. Манай улсын дараах түвшнийхэн авлигад хэр автсан гэж та төсөөлж байна вэ? 1-5 хүртэлх хэмжүүрээр хэмжинэ үү (1 нь авлигад огт автаагүй, 5 нь авлигад маш их автсан). Мэдээж та дундах оноонуудыг мөн ашиглаж болно. УНШИЖ ӨГӨӨД АСУУЛТ БҮРД ЗӨВХӨН НЭГ ХАРИУЛТЫН КОДЫГ ДУГУЙЛНА.

СалбарАвлигад огт автаагүй

Бага зэрэг автсан

Дунд зэрэг автсан

Авлигад ихээхэн автсан

Авлигад маш их автсан

Мэдэхгүй/ Хариулаагүй

1. Улс төрийн намууд 1 2 3 4 5 92. Улсын Их Хурал 1 2 3 4 5 93. Цагдаа 1 2 3 4 5 94. Бизнес эрхлэгчид/хувийн хэвшил 1 2 3 4 5 95. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл 1 2 3 4 5 96. Төрийн албан хаагчид 1 2 3 4 5 97. Шүүх эрх мэдлийн байгууллага 1 2 3 4 5 98. Төрийн бус байгууллагууд 1 2 3 4 5 99. Шашны байгууллага, хүмүүс 1 2 3 4 5 910. Батлан хамгаалах салбар 1 2 3 4 5 911. Боловсролын байгууллага 1 2 3 4 5 9

2.3.1 Сүүлийн 12 сарын хугацаанд та болон танай гэр бүлийн гишүүдээс дараахь байгууллага/институцэд хандсан уу?

2.3.2 СҮҮЛИЙН 12 САРЫН ХУГАЦААНД ТУХАЙН ИНСТИУТУЦ/БАЙГУУЛЛАГАД ТА БОЛОН ТАНАЙ ГЭР БҮЛИЙН ГИШҮҮДЭЭС АЛИВАА ХЭЛБЭРИЙН ХЭЭЛ ХАХУУЛИЙГ ӨГСӨН ҮҮ?

Салбар

2.3.1 Сүүлийн 12 сарын хугацаанд хандсан эсэх?

2.3.2 Хэрэв хандсан бол, хээл хахууль төлсөн эсэх?

Тийм Үгүй Мэдэх-гүй

Хариу-лаагүй Тийм Үгүй Мэдэх-

гүйХариу-лаагүй

Боловсролын байгууллага 1 2 8 9 1 2 8 9Шүүх эрх мэдлийн байгууллага 1 2 8 9 1 2 8 9Эрүүл мэндийн үйлчилгээ 1 2 8 9 1 2 8 9Цагдаа 1 2 8 9 1 2 8 9Бүртгэл болон зөвшөөрөл олгох үйлчилгээ (төрөлт, гэрлэлтийн иргэний бүртгэл, лиценз, зөвшөөрөл, газар болон хөрөнгийн өмчлөл болон өмчлөл шилжүүлэх)

1 2 8 9 1 2 8 9

Үйлчилгээ (телефон, цахилгаан, ус гэх мэт) 1 2 8 9 1 2 8 9Татварын байгууллага 1 2 8 9 1 2 8 9Газрын алба (газар худалдан авах, худалдах, гэрээслэх, түрээслэх) 1 2 8 9 1 2 8 9

Гааль 1 2 8 9 1 2 8 9

2.4. Хэрэв сүүлийн 12 сарын хугацаанд хээл хахууль өгсөн бол, хамгийн сүүлд төлсөн хээл хахуулийн хувьд аль нөхцөл байдал нь илүү тохирч байна вэ? НЭГ ХАРИУЛТЫГ СОНГОНО УУ

КодШийдвэрийг хурдан гаргуулах зорилгоор хээл хахууль өгсөн

1

Төрийн байгууллагатай зөрчилдөхөөс болгоомжилж хээл хахууль өгсөн

2

Хууль ёсны үйлчилгээг авахын тулд хээл хахууль өгсөн

3

Сүүлийн 12 сарын хугацаанд хээл хахууль өгөөгүй 4Санахгүй байна 5Мэдэхгүй 9

2.5. БИ ОДОО ТАНД ЗАРИМ ӨГҮҮЛБЭРИЙГ УНШИЖ ӨГНӨ. ӨГҮҮЛБЭР ТУС БҮРИЙН ХУВЬД САНАЛ НИЙЛЖ БУЙ ЭСЭХЭЭ ХАРИУЛНА УУ?

Өгүүлбэр/Хариулт Санал огт нийлэхгүй байна

Санал нийлэхгүй байна

Санал нийлж байна

Санал бүрэн нийлж байна

Жирийн иргэд авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд өөрчлөлт хийж чадна 1 2 3 4

Хэрэв миний хамтран зүтгэгч эсхүл найз нөхөд авлигатай тэмцвэл би тэдэнд дэмжлэг үзүүлэх болно 1 2 3 4

Авлигын эсрэг тэмцэлд би өөрийн хувь нэмрээ оруулах болно 1 2 3 4Би авлигын хэргийн талаар мэдээлэх болно. 1 2 3 4

2.6. Та “Транспэрэнси Интернэшнл - Монгол” иргэний нийгмийн байгууллагын талаар Та сонсож байсан уу? Код

Тийм 1Үгүй 2

ХАВСРАЛТ C: УЛС ОРНООР /ХҮСНЭГТҮҮД/Хүснэгт 1. Өнгөрсөн 3 жилийн хугацаад тухайн улс дахь авлигын түвшин хэрхэн өөрчлөгдсөн бэ?

Улс орнууд ..буурсан ..өөрчлөгдөөгүй ..өссөн

Дүн 14% 30% 56%Ази Номхон далай 15% 38% 47%Афганистан 16% 24% 60%Австрали 5% 42% 54%Бангладеш 36% 18% 46%Камбожи 30% 27% 43%Хятад 25% 29% 46%Фижи 53% 11% 36%Хонгконг 32% 35% 33%Энэтхэг 10% 16% 74%Индонези 27% 30% 43%Япон 14% 40% 46%Өмнөд Солонгос 24% 44% 32%Малайз 19% 35% 46%Шинэ Зеланд 4% 24% 73%Пакистан 6% 16% 77%Папуа шинэ Гвиней 7% 8% 85%Филиппин 6% 25% 69%Сингапур 28% 33% 38%Соломоны арлууд 16% 18% 66%Тайван 23% 35% 42%Тайланд 39% 32% 29%Вануату 13% 23% 64%Вьетнам 18% 19% 63%Европын холбоо+ 3% 24% 73%Австри 9% 45% 46%Болгар 28% 42% 30%Чехийн БНУ 14% 42% 44%Дани 2% 69% 29%Финлянд 7% 43% 50%Франц 7% 28% 66%Герман 6% 24% 70%Грек 5% 20% 75%Унгар 4% 20% 76%Исланд 15% 32% 53%Ирланд 10% 24% 66%Итали 5% 30% 65%Латви 9% 36% 55%Литва 8% 29% 63%Люксенбург 13% 43% 44%Голланд 6% 43% 51%Норвеги 6% 34% 61%Польш 26% 45% 29%Португаль 3% 13% 83%

Улс орнууд ..буурсан ..өөрчлөг-дөөгүй ..өссөн

Румынь 2% 11% 87%Словени 5% 22% 73%Испани 3% 24% 73%Швейцари 6% 41% 53%Их Британи 3% 30% 67%Латин Америк 11% 37% 51%Аргентин 8% 30% 62%Боливи 20% 34% 46%Бразил 9% 27% 64%Чили 9% 39% 53%Колумби 20% 24% 56%Эл Сальвадор 18% 34% 48%Мексик 7% 18% 75%Перу 9% 12% 79%Венесеул 7% 7% 86%Ойрхи Дорнод, Хойд Африк 16% 27% 57%Ирак 4% 19% 77%Израйл 4% 20% 76%Ливан 6% 12% 82%Морокко 11% 77% 13%Палестин 59% 19% 22%Шинээр тусгаар тогтносон улсууд+ 17% 38% 45%

Армени 15% 35% 50%Азербайжан 28% 20% 52%Беларус 24% 49% 27%Гүрж 78% 13% 9%Молдав 12% 35% 53%Монгол 7% 20% 73%Орос 8% 39% 53%Украйн 7% 63% 30%Хойд Америк 5% 28% 67%Канад 4% 34% 62%АНУ 6% 22% 72%Сахари орчмын Африк 24% 14% 62%Камерун 15% 24% 62%Гана 26% 14% 60%Кени 48% 14% 39%Либери 26% 25% 49%Нигери 17% 10% 73%Сенегал 6% 6% 88%Сиерра Лион 53% 17% 30%Өмнөд Африк 24% 14% 62%Уганда 21% 12% 67%Замби 13% 20% 67%

Улс орнууд ..буурсан ..өөрчлөг-дөөгүй ..өссөн

Баруун Балкан+Турк 16% 27% 57%Босни Герцоговени 10% 30% 59%Хорват 10% 33% 57%Македони 25% 29% 46%Косово 8% 19% 73%Серби 14% 37% 49%Турк 26% 17% 57%

Эх үүсвэр: Транспарэнси Интернэшнл Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр 2010 судалгаа. Дүнг жигнэж тооцсон.

Хүснэгт 2. Тухайн улс орон дахь дараахь интституц/салбар авлигад хэр автсан бэ? (1 авлигад огт автаагүй, 5 авлигад маш их автсан)

Улс орнууд

Улс

төр

ийн

нам

ууд

Пар

лам

ент

/ Х

ууль

тог

тоох

Цаг

даа

Биз

нес

/ хув

ийн

салб

ар

Хэв

лэл

мэд

ээлэ

л

Төр

ийн

алба

н ха

агчи

д

Шүү

х

ТБ

Б

Шаш

ныха

н

Бат

лан

хам

-га

алах

Бол

овср

олы

н си

стем

Дүн 4.2 3.7 3.7 3.4 3.2 3.7 3.3 2.9 3.3 2.8 3.1Ази Номхон далай 4.2 3.8 3.7 3.6 3.4 3.9 3.1 2.9 3.8 3.2 3.5Афганистан 2.9 3.2 3.2 3.1 2.8 3.1 3.4 3.1 2.7 2.9 2.9Австрали 3.7 3.3 3.3 3.5 3.3 3.2 2.9 2.8 3.3 2.6 2.5Бангладеш 3.8 3.1 4.4 2.4 2.3 4.0 3.5 2.3 1.8 1.9 2.6Камбожи 3.1 2.9 3.7 2.7 2.6 3.5 4.0 1.9 1.8 2.6 3.0Хятад 3.4 3.4 3.4 3.6 3.3 3.4 3.0 2.9 2.8 2.7 3.0Фижи 3.4 2.7 2.8 3.2 2.3 3.0 2.5 2.3 2.2 2.1 2.2Хонгконг 3.3 3.0 3.4 3.6 3.2 3.4 2.9 2.7 2.6 2.8 2.8Энэтхэг 4.2 4.0 4.1 3.1 3.0 3.5 3.1 3.1 2.9 2.8 3.4Индонези 3.5 3.6 3.5 2.8 2.8 3.2 3.3 2.5 2.5 2.8 3.0Япон 4.2 3.8 3.7 3.7 3.5 3.9 3.1 3.1 4.0 3.3 3.6Өмнөд Солонгос 4.0 4.0 3.7 3.4 3.4 3.6 3.6 2.7 3.0 3.3 3.5Малайз 4.0 3.4 4.1 3.3 2.7 3.3 3.0 2.9 2.0 2.3 2.4Шинэ Зеланд 3.5 3.2 2.7 3.2 3.1 3.0 2.5 2.6 3.1 2.2 2.4Пакистан 4.1 4.0 4.5 3.8 3.3 4.2 3.6 3.8 2.8 3.0 3.1Папуа шинэ Гвиней 4.0 3.7 3.5 2.8 2.3 3.5 2.7 1.9 1.8 2.7 2.9Филиппин 3.6 3.5 3.6 2.9 2.0 3.5 3.1 2.4 1.9 2.9 2.7Сингапур 2.9 2.6 2.8 2.9 3.0 2.9 2.7 2.6 2.8 2.7 2.7Соломоны арлууд 3.7 3.7 2.9 2.8 2.2 3.4 2.6 2.2 2.0 2.7 2.9Тайван 3.5 3.8 3.9 3.5 3.2 3.8 3.3 2.8 2.9 3.4 3.2Тайланд 3.6 3.4 3.6 3.2 2.8 3.7 3.0 2.5 2.4 3.5 3.3Вануату 4.0 3.3 3.0 2.9 2.4 3.1 2.7 1.8 1.8 2.8 2.3

Вьетнам 2.0 1.9 3.8 2.6 2.2 3.0 2.8 1.7 1.5 2.3 3.3

Улс орнуудУ

лс т

өрий

н на

муу

д

Пар

лам

ент

/ Х

ууль

тог

тоох

Цаг

даа

Биз

нес

/ хув

ийн

салб

ар

Хэв

лэл

мэд

ээлэ

л

Төр

ийн

алба

н ха

агчи

д

Шүү

х

ТБ

Б

Шаш

ныха

н

Бат

лан

хам

-га

алах

Бол

овср

олы

н си

стем

Европын холбоо+ 4.4 3.5 3.1 3.5 3.4 3.5 3.4 2.8 3.5 2.7 2.6Австри 3.2 2.7 2.6 3.3 2.8 2.8 2.5 2.3 2.7 2.5 2.3Болгар 4.1 3.9 3.8 3.7 2.9 3.9 4.3 2.8 2.7 2.5 3.2Чехийн БНУ 3.8 3.6 3.5 3.3 2.8 3.7 3.5 2.6 2.5 3.3 3.1Дани 2.8 2.3 2.0 2.8 2.6 2.5 1.6 2.2 2.3 2.2 2.0Финлянд 3.7 2.9 1.9 3.0 2.7 2.7 2.0 2.5 2.7 2.0 2.2Франц 3.6 3.1 2.7 3.3 3.0 3.0 2.8 2.4 2.5 2.2 2.1Герман 3.7 3.1 2.3 3.3 3.0 3.2 2.4 2.6 2.9 2.6 2.3Грек 4.6 4.3 3.7 3.6 4.3 4.0 3.9 2.8 3.5 2.9 3.2Унгар 3.9 3.4 3.2 3.8 3.1 3.2 2.9 2.4 2.2 2.8 2.5Исланд 4.3 3.7 2.2 4.0 3.5 3.5 2.7 2.6 3.2 2.4Ирланд 4.4 4.0 3.0 3.5 3.0 3.3 2.7 2.5 3.9 2.3 2.5Итали 4.4 4.0 3.0 3.7 3.3 3.7 3.4 2.7 3.4 2.8 2.9Латви 4.0 3.7 3.3 3.0 2.5 3.6 3.2 2.1 1.8 2.3 2.6Литва 4.2 4.2 3.7 3.5 2.9 3.8 4.0 2.6 2.5 2.4 3.0Люксенбург 2.9 2.5 2.5 3.0 2.7 2.7 2.5 2.3 2.7 2.3 2.3Голланд 3.0 2.7 2.6 3.1 2.9 3.0 2.6 2.5 2.9 2.5 2.3Норвеги 3.0 2.2 2.1 3.2 2.9 2.8 1.9 2.7 3.2 2.4 2.4Польш 3.6 3.4 3.2 3.5 2.8 3.4 3.3 2.6 2.7 2.4 2.6Португаль 4.2 3.7 3.2 3.6 2.8 3.2 3.4 2.6 2.6 2.6 2.5Румынь 4.5 4.5 3.9 3.6 3.1 3.8 4.0 2.9 2.3 2.4 3.1Словени 4.3 3.7 3.2 3.7 3.1 3.6 3.5 2.7 3.2 2.8 2.9Испани 4.4 3.5 3.1 3.5 3.4 3.5 3.4 2.8 3.5 2.7 2.6Швейцари 2.9 2.6 2.1 3.3 3.0 2.6 2.3 2.2 2.5 2.2 1.8Их Британи 4.0 3.8 3.1 3.5 3.4 3.4 2.8 2.9 3.0 2.5 2.5Латин Америк 4.0 3.7 3.3 3.5 2.9 3.7 3.8 2.9 2.9 2.9 2.9Аргентин 4.1 3.9 3.8 3.2 3.0 4.0 3.7 2.4 2.7 2.9 2.5Боливи 4.2 3.8 4.1 3.5 3.3 4.1 4.3 2.8 2.3 3.3 2.6Бразил 4.1 4.1 3.8 3.0 2.7 3.1 3.2 2.5 2.5 2.4 2.5Чили 4.0 3.7 3.1 3.4 2.7 3.6 3.6 2.9 3.0 2.8 3.0Колумби 4.2 4.2 4.0 2.9 2.7 4.0 3.8 2.6 2.8 3.4 2.5Эл Сальвадор 4.4 3.8 4.3 2.3 2.4 4.2 4.1 2.2 2.5 2.6 2.6Мексик 4.4 4.2 4.4 3.3 3.2 4.2 4.3 3.0 3.0 2.9 2.9Перу 4.2 4.3 3.9 2.9 2.9 4.0 4.4 2.7 2.4 3.4 3.1Венесеул 4.0 4.0 4.4 3.1 2.3 3.8 4.1 2.3 2.3 3.5 2.7Ойрхи Дорнод, Хойд Африк 3.6 3.3 3.2 2.9 2.6 3.4 2.9 2.5 2.5 2.4 2.6Ирак 3.9 3.6 3.1 3.0 2.3 3.1 2.6 2.5 2.0 2.8 2.8Израйл 4.5 4.0 3.5 3.4 3.2 3.9 2.8 2.8 4.0 2.6 2.8

Ливан 4.1 3.8 3.7 3.4 3.5 3.9 3.5 3.0 3.0 2.4 3.0Морокко 2.0 2.0 3.3 1.6 1.3 3.5 3.5 1.4 1.0 1.1 2.0Палестин 3.1 2.8 2.7 2.9 2.8 2.8 2.4 2.8 2.5 2.7 2.3

Улс орнуудУ

лс т

өрий

н на

муу

д

Пар

лам

ент

/ Х

ууль

тог

тоох

Цаг

даа

Биз

нес

/ хув

ийн

салб

ар

Хэв

лэл

мэд

ээлэ

л

Төр

ийн

алба

н ха

агчи

д

Шүү

х

ТБ

Б

Шаш

ныха

н

Бат

лан

хам

-га

алах

Бол

овср

олы

н си

стем

Шинээр тусгаар тогтносон улсууд+ 3.7 3.7 3.9 3.3 3.0 3.8 3.9 2.9 2.2 3.1 3.6Армени 3.6 3.8 4.1 3.2 2.9 3.8 4.1 2.7 2.2 3.6 4.2Азербайжан 2.6 2.5 3.6 2.6 2.4 3.3 3.2 2.5 1.9 2.6 3.3Беларус 3.2 3.2 3.6 3.2 3.1 3.8 3.4 2.9 2.2 2.9 3.2Гүрж 2.9 2.6 2.1 2.4 2.4 2.7 2.9 2.2 1.4 1.8 2.2Молдав 3.8 3.7 4.1 3.7 3.0 3.8 3.9 2.9 2.4 2.9 3.7Монгол 4.2 4.2 4.0 3.0 2.9 3.6 4.1 2.5 2.1 2.9 3.7Орос 3.5 3.6 3.9 3.4 3.2 3.9 3.7 3.1 2.5 3.5 3.7Украйн 4.0 4.1 4.3 3.7 3.2 4.1 4.4 3.2 2.3 3.5 4.0Хойд Америк 4.1 3.8 3.1 3.5 3.3 3.5 3.2 2.8 3.2 2.7 2.8Канад 3.9 3.6 2.9 3.4 3.0 3.3 2.9 2.7 3.3 2.7 2.6АНУ 4.3 4.0 3.3 3.6 3.5 3.8 3.4 3.0 3.1 2.8 3.0Сахари орчмын Африк 3.9 3.8 4.4 2.8 2.5 3.6 3.5 2.9 2.4 2.2 2.6Камерун 4.0 3.7 4.5 2.9 3.0 3.9 4.0 2.3 2.3 3.5 3.5Гана 4.1 3.7 4.6 3.0 2.6 3.6 3.9 2.4 2.7 2.6 3.6Кени 3.8 3.8 4.6 2.8 1.6 3.5 3.8 2.2 2.2 2.8 3.0Либери 2.9 3.6 4.1 3.2 2.4 3.6 3.7 2.5 1.9 2.3 3.8Нигери 4.5 4.2 4.7 2.9 2.7 3.5 3.7 2.4 2.2 3.1 3.8Сенегал 4.4 4.5 4.6 3.1 3.0 4.0 4.2 2.6 2.4 2.8 3.5Сиерра Лион 3.5 3.4 4.4 3.3 2.6 3.3 3.5 2.2 2.0 2.4 3.7Өмнөд Африк 3.9 3.8 4.4 2.8 2.5 3.6 3.5 2.9 2.4 2.2 2.6Уганда 3.1 3.3 4.6 2.4 2.0 3.5 3.9 2.1 1.7 3.0 3.2Замби 3.6 3.2 4.1 3.1 2.8 3.5 3.4 2.5 2.2 2.5 3.4Баруун Балкан+Турк 3.9 3.7 3.3 3.4 2.9 3.6 3.7 2.7 2.4 2.4 3.3Босни Герцоговени 4.1 3.9 3.5 3.6 2.8 3.8 3.5 2.4 2.5 2.4 3.6Хорват 4.0 4.0 3.7 3.9 3.2 3.8 4.1 2.8 2.7 2.7 3.4Македони 3.7 3.5 3.3 3.0 2.8 3.6 3.9 2.6 2.6 2.1 3.4Косово 4.2 3.9 2.4 3.3 2.3 3.2 4.1 1.8 1.5 1.3 2.4Серби 4.2 3.8 3.6 3.6 3.4 3.8 3.9 3.4 2.7 2.7 3.6Турк 3.2 2.9 3.1 3.3 3.0 3.3 3.1 3.0 2.5 3.2 3.3Эх үүсвэр: Транспарэнси Интернэшнл Дэлхий нийтийн авлигын хэмжүүр 2010 судалгаа. Дүнг жигнэж тооцсон. Тодруулсан оноонууд нь тухайн улс орны хувьд хамгийн өндөр оноо нь болж байгаа болно. Исландад батлан хамгаалах салбарын талаар асуугаагүй.

Хүснэгт 3. Сүүлийн 12 сарын хугацаанд 9 төрлийн үйлчилгээний аль нэгд нь хээл хахууль өгсөн үйлчлүүлэгчдийн эзлэх хувь

Улс орнууд Хувь Улс орнууд ХувьД?н 25% Латин Америк 23%Ази Номхон далай 11% Аргентин 12%Афганистан 61% Боливи 30%Австрали 2% Бразил 4%Камбожи 84% Чили 21%Хятад 9% Колумби 24%Фижи 12% Эл Сальвадор 31%Хонгконг 5% Мексик 31%Энэтхэг 54% Перу 22%Индонези 18% Венесеул 20%Япон 9% Ойрхи Дорнод, Хойд Африк 36%?мн?д Солонгос 2% Ирак 56%Малайз 9% Израйл 4%Шинэ Зеланд 4% Ливан 34%Пакистан 49% Палестин 51%Папуа шинэ Гвиней 26% Шинээр тусгаар тогтносон улсууд+ 32%Филиппин 16% Армени 22%Сингапур 9% Азербайжан 47%Соломоны арлууд 20% Беларус 27%Тайван 7% Г?рж 3%Тайланд 23% Молдав 37%Вануату 16% Монгол 48%Вьетнам 44% Орос 26%Европын холбоо+ 5% Украйн 34%Австри 9% Хойд Америк 5%Болгар 8% Канад 4%Чехийн БНУ 14% АНУ 5%Дани 0% Сахари орчмын Африк 56%Финлянд 2% Камерун 54%Франц 7% Гана 37%Герман 2% Кени 45%Грек 18% Либери 89%Унгар 24% Нигери 63%Исланд 3% Сенегал 56%Ирланд 4% Сиерра Лион 71%Итали 13% Уганда 86%Латви 15% Замби 42%Литва 34% Баруун Балкан+Турк 19%Люксенбург 16% Босни Герцоговени 23%Голланд 2% Хорват 5%Норвеги 1% Македони 21%Польш 15% Косово 16%Португаль 3% Серби 17%Румынь 28% Турк 33%Словени 4%Испани 5%Швейцари 2%Их Британи 1%


Хүснэгт 4. Та одоогийн төр засгийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагааг хэрхэн үнэлэх вэ?

Улс орнууд Үр дүнтэй Аль нь ч биш

Үр дүнгүй Улс орнууд Үр дүнтэй Аль нь ч биш

Үр дүнгүй

Дүн 50% 21% 29% Латин Америк 32% 28% 40%Ази Номхон далай 44% 33% 23% Аргентин 77% 11% 12%Афганистан 39% 26% 35% Боливи 27% 26% 47%Австрали 21% 43% 36% Бразил 54% 17% 29%Бангладеш 22% 17% 61% Чили 33% 28% 38%Камбожи 15% 14% 72% Колумби 46% 20% 35%Хятад 35% 30% 36% Эл Сальвадор 32% 53% 15%Фижи 9% 3% 88% Мексик 52% 26% 22%Хонгконг 43% 30% 27% Перу 85% 8% 8%Энэтхэг 44% 31% 25% Венесеул 65% 28% 7%Индонези 35% 32% 33% Ойрхи Дорнод, Хойд Африк 50% 22% 28%Япон 45% 35% 20% Ирак 63% 19% 18%Өмнөд Солонгос 54% 20% 26% Израйл 82% 0% 18%Малайз 20% 32% 48% Ливан 56% 12% 32%Шинэ Зеланд 12% 34% 54% Морокко 17% 65% 18%Пакистан 73% 15% 12% Палестин 24% 16% 59%Папуа шинэ Гвиней 65% 11% 24% Шинээр тусгаар тогтносон улсууд+ 46% 23% 31%Филиппин 48% 24% 28% Армени 53% 20% 27%Сингапур 31% 40% 29% Азербайжан 26% 9% 66%Соломоны арлууд 55% 20% 25% Беларус 26% 35% 39%Тайван 28% 35% 37% Гүрж 12% 11% 77%Тайланд 47% 31% 22% Молдав 52% 30% 18%Вануату 49% 19% 32% Монгол 53% 28% 19%Вьетнам 34% 29% 37% Орос 52% 22% 26%Европын холбоо+ 74% 0% 26% Украйн 59% 24% 16%Австри 34% 37% 28% Хойд Америк 73% 0% 27%Болгар 26% 26% 48% Канад 74% 0% 26%Чехийн БНУ 59% 29% 12% АНУ 71% 0% 29%Дани 44% 0% 56% Сахар орчмын Африк 45% 11% 44%Финлянд 65% 0% 35% Камерун 48% 25% 28%Франц 68% 5% 27% Гана 36% 8% 55%Герман 76% 3% 21% Кени 30% 0% 70%Грек 66% 10% 24% Либери 47% 6% 46%Унгар 51% 7% 42% Нигери 40% 14% 46%Исланд 78% 0% 22% Сенегал 61% 17% 22%Ирланд 82% 0% 18% Сиерра Лион 12% 15% 73%Итали 64% 17% 19% Өмнөд Африк 45% 11% 44%Латви 73% 15% 11% Уганда 24% 18% 58%Литва 78% 16% 6% Замби 48% 12% 40%Люксенбург 30% 2% 68% Баруун Балкан+Турк 54% 11% 35%Голланд 43% 0% 57% Босни Герцоговени 71% 7% 23%Норвеги 61% 0% 39% Хорват 56% 15% 28%Польш 57% 27% 16% Македони 34% 13% 53%Португаль 75% 16% 10% Косово 61% 7% 32%Румынь 83% 10% 7% Серби 61% 25% 14%Словени 78% 0% 22% Турк 40% 1% 59%Испани 74% 0% 26%Швейцари 54% 9% 37%Их Британи 66% 0% 34%


ХАВСРАЛТ D: ХҮЙСЭЭР ТОДОРХОЙЛСОН ҮР ДҮНГҮҮДТөр засгийн авлигатай тэмцэх үйл ажиллагааны үнэлгээ Эрэгтэй Эмэгтэй Дүн

Ихээхэн үр ашигтай / үр ашигтай 30% 27% 29%Аль нь ч биш 20% 23% 21%Ихээхэн үр ашиггүй / үр ашиггүй 49% 50% 50%

Өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд тухайн улс орон авлигын түвшин хэрхэн өөрчлөгдсөн талаарх үнэлгээ

Эрэгтэй Эмэгтэй Дүн

..өссөн 52% 60% 56%

..өөрчлөгдөөгүй 31% 29% 30%

..буурсан 17% 11% 14%

Үйлчилгээ авахдаа хээл хахууль өгсөн хүмүүсийн эзлэх хувь Эрэгтэй Эмэгтэй Дүн

Боловсролын үйлчилгээ 5% 7% 6%

Шүүх 13% 17% 14%

Эрүүл мэндийн үйлчилгээ 7% 8% 8%

Цагдаа 28% 31% 29%

Бүртгэл, зөвшөөрөл олгох үйлчилгээ 20% 21% 20%

Ахуйн үйлчилгээ 9% 8% 8%

Татварын байгууллага 5% 3% 4%

Газартай холбоотой үйлчилгээ 7% 4% 6%

Гаалийн байгууллага 13% 7% 10%

Хамгийн сүүлд өгсөн хээл хахуулийн хувьд Эрэгтэй Эмэгтэй Дүн

…Хурдыг нэмэгдүүлэхийн тулд 26% 18% 22%…Зохицуулалттай холбоотой асуудлаас зайлсхийхийн тулд 41% 47% 44%

…Үйлчилгээг авахын тулд 17% 17% 17%

…Санахгүй байна 4% 3% 3%

…Мэдэхгүй 12% 16% 14%

Дараахь байдлаар үзэж буй судалгаанд оролцогчдын эзлэх хувь Эрэгтэй Эмэгтэй Дүн

..авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд энгийн иргэд өөрчлөлт хийж чадна 71% 67% 69%

...авлигатай тэмцэхэд нь найз нөхөд, хамтран ажиллагчиддаа туслах болно 74% 68% 71%...авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд өөрөө оролцоно 54% 45% 49%...авлигын талаар мэдээлэх болно 73% 70% 71%

Авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд хэнд илүү итгэж байна вэ Эрэгтэй Эмэгтэй Дүн

...Төр засгийн удирдлагууд 22% 23% 22%

...Бизнесийнхэн /Хувийн салбар 11% 11% 11%

...ТББ-ууд 9% 9% 9%

...Хэвлэл мэдээлэл 25% 25% 25%

...Олон улсын байгууллагууд НҮБ, Дэлхийн банк, Олон улсын валютын сан гэх мэт] 7% 8% 8%...Хэн ч биш 25% 25% 25%

Тухайн улс орон дахь дараахь инстутуц, салбар авлигад хэр автсан бэ? (1: авлигад автаагүй, 5: авлигад ихээхэн автсан) дундаж үнэлгээ

Эрэгтэй Эмэгтэй Дүн

Улс төрийн намууд 4.2 4.2 4.2

Парламент/Хууль тогтоох 3.7 3.8 3.7

Цагдаа 3.6 3.8 3.7

Бизнесийнхэн/хувийн салбар 3.4 3.4 3.4

Хэвлэл мэдээлэл 3.2 3.1 3.2

Төрийн албан хаагчид 3.8 3.7 3.7

Шүүх 3.2 3.3 3.3

ТББ-ууд 2.9 2.9 2.9

Шашныхан 3.3 3.3 3.3

Цагдаа 2.8 2.9 2.8

Боловсролын салбар 3.0 3.1 3.1

ХАВСРАЛТ C: ДЭЛХИЙ НИЙТИЙН АВЛИГЫН ХЭМЖҮҮР СУДАЛГААНД ОРОЛЦОЖ ИРСЭН УЛС ОРНУУД

Бүс 2010 2009 2007 2006 2005 2004 2003

Афганистан АфганистанАвстралиБангладеш

BruneiКамбожи Камбожи Камбожи КамбожиХятадФижи ФижиХонгконг Хонгконг Хонгконг Хонгконг Хонгконг Хонгконг ХонгконгЭнэтхэг Энэтхэг Энэтхэг Энэтхэг Энэтхэг Энэтхэг ЭнэтхэгИндонези Индонези Индонези Индонези Индонези Индонези ИндонезиЯпон Япон Япон Япон Япон Япон ЯпонӨмнөд Солонгос Өмнөд Солонгос Өмнөд Солонгос Өмнөд Солонгос Өмнөд Солонгос Өмнөд Солонгос Өмнөд СолонгосМалайз Малайз Малайз Малайз Малайз Малайз МалайзШинэ ЗеландПакистан Пакистан Пакистан Пакистан Пакистан ПакистанПапуа Шинэ ГвинейФилиппин Филиппин Филиппин Филиппин Филиппин ФилиппинСоломоны арлуудСингапур Сингапур Сингапур Сингапур Сингапур СингапурТайван Тайван Тайван ТайванТайланд Тайланд Тайланд Тайланд ТайландВануатуВьетнам Вьетнам ВьетнамАвстри Австри Австри Австри Австри Австри АвстриБолгар Болгар Болгар Болгар Болгар Болгар БолгарЧехийн БНУ Чехийн БНУ Чехийн БНУ Чехийн БНУ Чехийн БНУ Чехийн БНУДани Дани Дани Дани Дани Дани ДаниФинлянд Финлянд Финлянд Финлянд Финлянд Финлянд ФинляндФранц Франц Франц Франц ФранцГерман Герман Герман Герман Герман ГерманГрек Грек Грек Грек Грек ГрекУнгар УнгарИсланд Исланд Исланд Исланд Исланд ИсландИрланд Ирланд Ирланд Ирланд ИрландИтали Итали Итали Итали Итали Итали ИталиЛатви ЛатвиЛитва Литва Литва* Литва ЛитваЛюксенбург Люксенбург Люксенбург Люксенбург Люксенбург Люксенбург ЛюксенбургГолланд Голланд Голланд Голланд Голланд Голланд ГолландНорвеги Норвеги Норвеги Норвеги Норвеги Норвеги НорвегиПольш Польш Польш Польш Польш Польш ПольшПортугаль Португаль Португаль Португаль Португаль Португаль ПортугальРумынь Румынь Румынь Румынь Румынь Румынь РумыньСловениИспани Испани Испани Испани Испани Испани Испани

Швед Швед ШведШвейцари Швейцари Швейцари Швейцари Швейцари Швейцари ШвейцариИх Британи Их Британи Их Британи Их Британи Их Британи Их Британи Их БританиАргентин Аргентин Аргентин Аргентин Аргентин Аргентин АргентинБоливи Боливи Боливи Боливи Боливи Боливи БоливиБразил БразилЧили Чили* Чили ЧилиКолумби Колумби Колумби Колумби Колумби Колумби

Коста Рика Коста Рика Коста РикаДоминикан БНУ Доминикан БНУ Доминикан БНУ Доминикан БНУЭквадор Эквадор Эквадор

Эл Сальвадор Эл СальвадорГветемал Гветемал Гветемал Гветемал

Мексик Мексик Мексик Мексик МексикNicaragua

Панам Панам Панам Панам ПанамПарагвай Парагвай

Перу Перу Перу Перу Перу Перу ПеруУругвай Уругвай

Венесеул Венесеул Венесеул Венесеул Венесеул Венесеул




2010 2009 2007 2006 2005 2004 2003

ЕгиптИзрайль Израйль Израйль Израйль Израйль ИзрайльИрак Ирак

КувэйтЛиван ЛиванМорокко Морокко МороккоПалестинАрмени Армени АрмениАзербайжан АзербайжанБеларус БеларусГүрж Гүрж Гүрж Гүрж Гүрж ГүржМолдав Молдав Молдав Молдав Молдав МолдавМонгол МонголОрос Орос Орос Орос Орос Орос ОросУкрайн Украйн Украйн Украйн Украйн УкрайнКанад Канад Канад Канад Канад Канад КанадАНУ АНУ АНУ АНУ АНУ АНУ АНУКамерун Камерун Камерун Камерун Камерун Камерун Камерун

Конго-БразавиллеЭтиоп

ГабонГана Гана Гана Гана ГанаKenya Kenya Kenya Kenya KenyaЛибери ЛибериНигери Нигери Нигери Нигери Нигери Нигери Нигери

Сенегал Сенегал Сенегал Сенегал СенегалСиерра Лион Сиерра ЛионӨмнөд Африк Өмнөд Африк Өмнөд Африк Өмнөд Африк Өмнөд Африк Өмнөд Африк

ТогоУганда УгандаЗамби Замби

Албани Албани АлбаниБосни-Герцоговени Босни-Герцоговени Босни-Герцоговени Босни-Герцоговени Босни-Герцоговени Босни-ГерцоговениХорват Хорват Хорват Хорват Хорват Хорват ХорватМакедони Македони Македони Македони Македони Македони МакедониКосово Косово (НҮБ уд.) Косово (НҮБ уд.) Косово (НҮБ уд.) Косово (НҮБ уд.) Косово (НҮБ уд.) Серби Серби Серби Серби Серби МонтенегроTurkey Турк Турк Турк Турк Турк Турк86 улс 69 улс 62 улс 62 улс 69 улс 63 улс 44 улс

ДЭЛХИЙ НИЙТИЙН АВЛИГЫН ХЭМЖҮҮР 2010...

Documents