1

(CHEM 101)Органик биш хими

лекц 2

Õèìèéí ¿íäñýíõóóëèóä

2

2. Химийн үндсэн хуулиудхуулиуд:Стехиометрийн хууль

• Ìàññ, ýíåðãè õàäãàëàãäàõ õóóëü

• Íàéðëàãà òîãòìîлûí õóóëü

• Ýêâèâàëåíòûн õóóëü

1.. Àòîì ìîëåêóëûí ñóðãààëÀòîì ìîëåêóëûí ñóðãààë

Á¿õýë òîîí õàðüöààíû õóóëü

Àâîãàäðîãèéí õóóëü

Àâîãàäðî-Амперын õóóëü

УС төмөр

1. Àòîì ìîëåêóëûí ñóðãààëÀòîì ìîëåêóëûí ñóðãààë

3

Õèìèéí áîäèñûã á¿ðä¿¿ëýã÷æèæèã õýñãèéã àòîì,àòîì,ìîëåêóë,ìîëåêóë, èîíèîí ãýæ ¿çýíáîäèñûí íàéðëàãà, á¿òýöøèíæ ÷àíàðûã òàéëáàðëàõ¿íýí çºâ öýãöòýéòàéëáàðëàë

Àòîì ìîëåêóëûí ñóðãààëûí ¿¿íäñýííäñýíñàíààñàíàà:

• Àòîìààñ á¿õ ìåòàëë, ìåòàëë áèø¿¿ä(èíåðòèéíèíåðòèéí õèéõèé,, C,C, Si,Si, B,B, Se,Se, As,TeAs,Te ) òîãòîíî.

• Ìîëåêóëààñ áàðàã á¿õ îðãàíèê íýãäýë, äàí,íèéëìýë á¿òýöòýé õèéí¿¿ä (HH2200,, OO22,O,O33,, NN22,,FF22,, NHNH33,, CO,CO, COCO22,, HH22SS) ìºí II22,, BrBr22,, PP44,S,S88

çýðýã áîäиñóóä òîãòîíî.

• Èîíîîñ á¿õ äàâñäàâñ,, õ¿õ¿÷÷èëèë,, ñóóðèóäñóóðèóä òîãòîíî.

4

Атомцөм

6

Àòîì ìîëåêóëûí ñóðãààë

íü ã¿í óõààí÷äûí

òºñººë뺺ñ ýõ àâàí XIX

çóóíû ýõíèé õàãàñò

õèìèéí øèíæëýõ óõààíä

íýâòýðñýí îëîí òîîíû

ñîðèë òóðøèëòûí àðãààð

áàòëàãäàæ óëìààð

õèìèéí øèíæëýõ

óõààíû îíîëûí ¿íäýñ

áîëñîí áàéíà.

1803 он. Ж.Дальтон (англ.).Метан, этилений тооны найрлагын судалгаа 1810-1816 он. Ж.Ж. Берцеллиус (швед).

Хүчилтөрөгчит нэгдлийн тооны найрлагынсудалгаа

Хоёр элемент хэд хэдэн химийн нэгдэл үүсгэж байвал,нэг элементийн нэг ижил массад ноогдох нөгөөэлементийн масс өөр хоорондоо энгийн бүхэл тоонхарьцаатай байна.CH4 C2H4 N2O N2O2 N2O3 N2O4 N2O5

12 : 4 24 : 4 28 : 16 28 : 32 28: 48 28: 64 28 : 803: 1 6 : 1 16 : 32 : 48 : 64 :803 : 6 = 1: 2 1: 2 : 3 : 4 : 5Ач холбогдол

Химийн элементийн тэмдэглээ , атом, молекул, атоммасс ухагдахуун бүрэлдэн тогтох шинжлэх ухааныүндэслэл болсон.Химийн элементийн атом массыг устөрөгчийн атоммасстай харьцуулан тогтоосон.

7

Бүхэл тоон харьцааны хууль

Бүхэл тоон харьцааныхуульДүгнэлт:

Химийн элемент бүр бусдаас ялгаатай өөр өөрийнатомтой байна.

Химийн нэгдэл бүр бусад нэгдлийн “атомаас”ялгаатай тухайн нэгдэлдээ өвөрмөц тийм нийлмэлатомаас (молекулаас) тогтоно. 1962 онд атом массын нүүрстөрөгчийн нэгж

батлагдсан. (1961 оны Монералын ОУ-ынХимичдын их хурлаас сонгосон). Атом масс: Нүүрстөрөгчийн тогтвортой

изотопийн массыг 12 хуваасаны нэгтэй тэнцүүмассын хэмжээсээс тухайн нэг ширхэг атомынмасс хэд дахин хүнд байгааг харуулсан тоо.

ì.а.н = [н.н] = 1.66057·10-27 кг

8

Химийн элементийн тэмдэглэгээ

9

1813 онд Ж.Ж.Берцеллиус (щвед)одоогийн хэрэглэжбуй химийнхимийнэлементийнэлементийнтэмдэглээтэмдэглээг гаргасан.

Дальтон

10

Хийн эзэлхүүн харьцааны хууль

o1805-1808 он. Ж.Гей-Люссак (фр.) Хийн хоорондявагдах урвалын үеийн эзэлхүүн өөрчлөлтийнсудалгаа.

Химийн урвал явагдаж буй орчин (P, T -constant)тогтмол үед урвалд орж байгаа болон урвалаасүүссэн хийн эзэлхүүнүүд өөр хоорондоо хамгийн багабүхэл тоон харьцаатай байна.

устөрөгч + хлор = хлорт устөрөгчaVустөрөгч : bVхлор : aVхлорт устөрөгчХий байдалтай бодис атомаас биш молекулаастогтоно.oЖ.Ж. Берцеллиус (щвед): Адил нөхцөлд адилэзэлхүүнтэй хийнүүд адил тооны молекулаас тогтоно.

Авогадро - Амперийн хууль

o А.Авогадро, 1814 он. А.Ампер: Адил нөхцөлд(P,T-constant), ижил эзэлхүүнтэй хийнүүд тустусынхаа хувийн шинж чанараас үлхамааран адил тооны молекулаас тогтоно.

3H2 + N2 = 2NH3H2 H2 H2 + N2 = NH3 NH3

11

Авогадро - Амперийн хууль

Нөхцөл Хийнүүд 1 литр хийнжин, г

1 Мольхийн жин,

г

Эзэлхүүн, мл

T = 273 K =T = 273 K =00ooCC

P = 101.3P = 101.3kПa =kПa =760 мм.760 мм.м.у.б.м.у.б.

агаар 1.2930 29.0 22.422.4

Хүчилтөрөгч 14.000 32.0 22.422.4

Устөрөгч 0.0899 2.0 22.422.4

12

Мөрдөлгөө 1.Хэвийн нөхцөлд нэг моль хий бүр 22.4 литр эзэлхүүнтэй

Авогадро - Амперийн хууль

Мөрдөлгөө 2.

Адил нөхцөлд (P,T-constant) байгаа ижил

эзэлхүүнтэй хийнүүдийн жингийн

харьцаа тэдгээрийн моль массын

харьцаатай тэнцүү13

D хийн харьцангуй нягт =

M1 = D · M2

2

1

mm

22

11

MM

2

1

MM

ÀòîìÀòîì ìîëåêóëûíìîëåêóëûí ñóðãààëñóðãààë

• 1861 îíä Ãåðìàíû Êàðëñðóý õîòîä õóðàëäñàí

îëîí óëñûí õèìè÷äûí èõ õóðëààð àòîì,

ìîëåêóë ãýñýí óõàãäàõóóíä àëáàí ¸ñíû

òîäîðõîéëîëò ºãñíººð àòîì-ìîëåêóëûí

ñóðãààë õèìèéí øèíæëýõ óõààíä á¿ðýí òºãñ

õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí.

14

Молекул

15

Õî¸ð áà ò¿¿íýýñ äýýø àòîìààñòîãòñîí áîäèñûí øèíæ ÷àíàðûãòîäîðõîéëîã÷ á¿òöèéí æèæèãõýñýã.Õèìèéí óðâàëààð çàäàð÷ ¿¿ñ÷

áîëíî.

16

• Àòîì нь õèìèéí óðâàëààð öààø ¿ëçàäðàõ õèìèéí áîäèñûí á¿òöèéíæèæèã õýñýã.•Ôèçèêèéí õóâüä ýëåêòðîí, ïðîòîí,íåéòðîíîîñ òîãòñîí íàðèéííèéëìýë òîãòîëöîî. Öàõèëãààíñààðìàã àòîìûí õóâüä àòîìûíöºìèéí ïðîòîíû òîî ýëåêòðîíäàâõðààí äàõü ýëåêòðîíû òîîòîéòýíö¿¿ áàéíà.

ÀòîìààñÀòîìààñ á¿õá¿õ ìåòàëëìåòàëë,, ìåòàëëìåòàëëáèøáèø¿¿ä¿¿ä òîãòîíîòîãòîíî..

17

• Äàí áîäèñûí ìîëåêóë íýãýíòºðëèéí (öºìèéí öýíýã èæèë)àòîìààñ íèéëìýë áîäèñûíìîëåêóë ººð ººð òºðëèéí(öºìèéí öýíýãýýðýý ÿëãààòàé)àòîìààñ òîãòîíî.

18

• Àòîìûí õèìèéí øèíæ÷àíàð íü àòîìûí ýëåêòðîíá¿òýö, âàëåíòûí îðáèòàëäýýðõ ýëåêòðîí, ò¿¿íèéýíåðãèò òºëºâ áàéäëààðòîäîðõîéëîãäîíî.

• Ìîëåêóëûí õèìèéí øèíæ÷àíàð íü íàéðëàãà,á¿òöýýñ õàìààðíà.

• Ôèçèê øèíæ ÷àíàðóóäàòîì, ìîëåêóëûí öîãöáàéäàëд èëýðíý.

• Íýã àòîì , íýã ìîëåêóëûíøèíæ ÷àíàð ãýæ áàéäàãã¿é.

19

Õèìèéí õýë• Õèìèéí îéëãîëò, óõàãäаõóóí, íýð

òîìú¸î íü çºâõºí áîäèò õèìèéí¿çýãäëýýñ óðãàí ãàð÷, òàíèíìýäýõ¿éí õèìèéí àðãûí ìºí÷àíàðûã èëýðõèéëæ áàéäàãõèìèéí õýëèéã á¿ðä¿¿ëíý.

• Õèìèéí õýë íü ººðòºº õèìèéí

íýð òîìú¸î, îéëãîëò, óõàãäаõóóíòýäãýýðèéã õýðýãëýõ ä¿ðìèéãáàãòààñàí áàéäàã

20

ÀòîìÀòîì,, ìîëåêóëûí ìàññìîëåêóëûí ìàññ

21

• ÑÈ-íýãæèéí òîãòîëöîîíä (SI- SystemInternational) àòîì, ìîëåêóëûí ¿íýìëýõ¿éìàññûã “êã” -ààð èëýðõèéëæ Àо, Ìо ãýжòýìäýãëýíý.

• H¿¿ðñòºðºã÷èéí 12C-èéí ¿íýìëýõ¿é àòîììàññûí 1/12 óòãààñ òóõàéí àòîì, ìîëåêóëыí¿íýìëýõ¿é ìàññ õýä äàõèí õ¿íä áîëîõûãõàðóóëñàí òîîã õàðüöàíãóé àòîì, ìîëåêóëìàññ ãýíý. Àr, Mr ãýæ òýìäýãëýíý. (r-relativeõàðüöàíãóé) .

Àòîìûí õàðüöàíãóé ìàññûã ¿åëýõ õ¿ñíýãòýä òýìäýãëýí, àòîìûí ìàññûãõîîðîíä íü æèøäýã.

Атом, молекулын масс

• Í¿¿ðñòºðºã÷èéí ¿íýìëýõ¿é ìàññûã12-ò õóâààõàä ãàðàõ òîîã àòîììàññûí íýãæ ãýíý. (à.ì.í)

22

2 6 2 6

. . 1 21 1 1 .9 9 3 1 0 1 .6 6 1 0

1 2 1 2Cà ì íò m ê ã ê ã

-2 7o

r -2 7à . ì . í

A à òî ì n 1 0 ê ãA = =m 1 .6 6 1 0 ê ã

-27o ì î ëåêóë

r r r-27а.м.н.

M n 10 êãM = = : M = Am 1.66 10 êã

23

Ìîëü áóþó áîäèñûí òîî õýìæýý

-23

12 23-23

1ø è ðõýã - 1.993 10 ã12 ãN ø è ðõýã - 12ã( C) N = =6.02 10 ø è ðõýã

1.993 10 ã

Хèìèéí õàðèëöàí ¿éëчëýë хÿçãààðã¿é îëîíòîîíû àòîì, ìîëåêóëààñ òîãòñîí áîäèñûíõîîðîíä áîëäîã òóë áîäèñûí òîî õýìæýýã“ìîëü” íýãæээр илэрхийлнэ.Íýã ìîëü: 12ã, 12C èçîòîïûí äîòîðàãóóëàãäàæ áàéãàà àòîìûí òîîòîé òýíö¿¿æèæèã õýñýã (àòîì, èîí, ìîëåêóë ã.м) –èéíòîî.

1 2-2 3

Ñm = 1 .9 9 3 1 0 ã

24

1 ìîëü áóþó 6,02·1023 øèðõýã æèæèã õýñãýýñ òîãòñîíáîäèñûí ìàññûã ìîëèéí ìàññ (Ì) ãýíý.

Ì = Aо·NA; M = Mо·NAÒóõàéí áîäèñûí ìîëèéí ìàññ íü õàðüöàíãóé ìàññòàé

òîîí óòãààðàà èæèë ãðàììààð èëýðõèéëýãäýõõýìæèãäýõ¿¿í áàéíà.

M(атом) = Ar(ã) ; M(молекул) = Mr (ã)

a.м.í

-23o

0 r a.м.ía.м.í

00 Aa.м.í -23

a.м.í

-23

o A A ra.м.í -23

-23

o A r A ra.м.í -

A 1.993 10 ãAr = , A =A m , m =m 12

M 12 ãMr = , M = Mr m , N =m 1.99 10 ã

1.993 10 ã 12 ãM=A N =Ar m N =A = (Ar) ã12 1.993 10 ã

1.993 10 ã 12 ãM = M N =M m N =M12 1.993 10

23 = (Mr) ã

ã

Àâîãàäðîãèéí òîîÀâîãàäðîãèéí òîî

• 12ã í¿¿ðñòºðºãч (12C) 6,02·1023 øèðõýãí¿¿ðñòºðºãчèéí àòîìààñ òîãòîíî.

• 6,02·1023 øèðõýã á¿òöèéí æèæèã õýñãýýð áàãöëàíàâñàí áîäèñûí òîî õýìæýýг моль гэнэ.

Òóõàéëáàë; 1 ìîëü òºìºð, 6.02·1023 øèðõýã òºìðèéíàòîìààñ òîãòîõ òºìºð,

2 ìîëü óñ ãýâýë 2·6,02·1023 øèðõýã óñíû ìîëåêóëààñòîãòñîí óñ áàéíà.• Бîäèñûí òîî õýìæýýã илэрхийлэх багц òîîг (NA) –ã

Àâîãàäðîãèéí òîî ãýæ íýðëýíý.

•• NNAA= 6,02·10= 6,02·102323

25

• Õèìèéí òîìú¸î, òýãøèòãýëèéã àøèãëàí õèéæáàéãàà á¿õ òîîöîîã ñòåõèîìåòðèéí òîîöîî ãýíý.Õèìèéí óðâàëûí òýãøèòãýë, áîäèñûí òîìú¸îíäõàðãàëçàõ áîäèñûí òîî õýìæýý, òîìú¸îí äàõüêîýôôèöèåíòèéã сòåõèоìåòðèéí ãýæ íýðëýíý.

• Ñòåõèîìåòðèéí ç¿é òîãòëûã (òîäîðõîé òîîõýìæýýíèé õàðèëöàí õàìààðëûã) èëýðõèéëýã÷õóóëèéã ñòåõèîìåòðèéí áóþó õèìèéí ¿íäñýíõóóëü ãýíý.

26

2. Ñòåõèîìåòðèéí õóóëьÕèìèéí ¿íäñýí õóóëèóä:

Ñòåõèîìåòðèéíõóóëèóä

27

Õèìèéí íýãäýë äýõ õèìèéí ýëåìåíò¿¿ä ýñâýëóðâàëä îðæ áàéãàà áîäèñóóäûí òîîí (ìàññ,ýçýëõ¿¿í) õàðèëöàí õàìààðàëûã ñóäàëäàãõèìèéí øèíæëýõ óõààíû ñàëáàðûãñòåõèîìåòð (stiochion-¿íäýñ, ýëåìåíò, meter-õýìæýýñ ãýñýí ãðåê ¿ã) ãýíý.

28

Õóóëü íü òóðøëàãààð áàòëàãäñàí áîäèò¿íýíèéã òóñãàé îéëãîëò, íýð òîìú¸îíûòóñëàìæòàé òóíõàãëàí, òîäîðõîé ä¿ðýìçîõèöóóëàëòûí ¿íäñèéã àãóóëæ áàéäàã.Èéìýýñ òóõàéí øèíæëýõ óõààíû øèíý íýðòîìú¸î, óõàãäõóóíûã áèé áîëãîí òýäãýýðèéíóòãà, ìºí ÷àíàðûã óõààðàõ ò¿ëõ¿¿ð áîëæáàéäàã.

Õèìèéí ¿íäñýí õóóëиуд

Ìàññ õàäãàëàãäàõ õóóëü

16 AA+8BB→8BA2

Урвалд орсонбодсуудынмассыннийлбэрурвалын дүндүүссэнбодисуудынмассыннийлбэртэйтэнцүү.

29

А + B = C + D 1899-1910 онд Ландольт (гер.) 0.00003 гр–ын m1 + m2= m3 + m4 нарийвчлалын хязгаарт үнэн болохыг баталсан.

1748 онд М.В. Ломоносов (орос)1756 онд М.В. Ломоносов, А. Лавуазе нар туршлагаар баталсан.

Матери хадгалагдах хууль:

Ìàññ, ýíåðãè õàäãàëàãäàõ õóóëü

1841- 1847 Р.Майер, Гельмгольц (герман),Ж.Жоуль (англи)

ЭнергиЭнерги нь хөдөлгөөний тодорхой хэлбэр өөрхэлбэрт шилжих шилжилтийн тоон үзүүлэлт.

Энерги оргүйгээс үүсэн бий болохгүй, ул мөргүй алгаболохгүй, гагцхүү энергийн нэг хэлбэрээс нөгөөдхатуу тогтмол ханш (эквивалент) хэмжээгээршилжинэ.

30

2CE

9

28

5

103.3103

2.96·10

HepLi 42

11

73 2

m = =

Хөдөлгөөн=энерги хадгалагдах хууль:

m - õөдөлж байгаа биетийн массm0 - биетийн тайваны массV - биетийн хурд,C - вакуум дахь гэрлийн хурд

mLi + mp = 8.0263 нн2mHe = 8.0078 ннm = 0.0185нн

S(хат.) + O2 (хий) = SO2 (хий)H =2.96·105 Ж/моль

m = = г.

31

2

210

CV

mm

2CE

9

28

5

103.3103

2.96·10

HepLi 42

11

73 2

32

Ìàññ õàäãàëàãäàõ õóóëèéí ìөрдлөгөө:

• Химийн урвалын дүнд атомууд цааш задрахгүй. Нэг

бодисын бүрдүүлж байсан атом нөгөө бодисын

найрлагад шилжинэ.

• Химийн урвалын тэгшитгэлийн тэнцэтгэлийн хоёр

талын атомын тоо тэнцүү байна.

Ìàññ, ýíåðãè õàäãàëàãäàõ õóóëиас гaрaхүндсэн ойлголт

• Ýéíøòåéíèé ¿íäñýí òîìú¸î:Ìàññ, ýíåðãèéí õàðèëöàí õîëáîîã èëýðõèéëнэÌàññ, ýíåðãè õàäãàëàãäàíà ãýäãèéã áàòàëнаМàññ, ýíåðãèä øèëæèхгүй гэдгийг харуулна.

• Ìàññ ìàòåðèéí èíåðöèò øèíæèéã [кг],• ýíåðãè материйн õºäºë㺺íò øèíæèéã [ Ж]

èëýðõèéëýã÷ ôèçèê õýìæèãäõ¿¿í

33

Ìàññ, ýíåðãè õàäãàëàãäàõ õóóëиасгaрaх үндсэн ойлголт

• Тàéâàíû (õóâèéí) ìàññ: Áèåòèéí õºäºë㺺íèéõóðä òýã (υ = 0) ¿åä õàðãàëçàõ ìàññ

• Оðîí: Òàéâàíû ìàññ îãò èëðýõã¿éõºäºë㺺íèé õýëáýðò îðøèõìàòåðèéí èëðýë.

• Öàõèëãààí ñîðîíçîí îðîíã ¿¿ñãýã÷ ôîòîíõàðüöàíãóé òàéâàí òºëºâò îðøäîãã¿é тулõуâèéí ìàññ èëýðääýãã¿é.

• Бîäèñ: Òàéâàíû ìàññòàé ìàòåðèéí èëðýë

34

а. Бертолле(фр. химич)Миссирын давстнуурын хужир үүсэхсудалгааны дүнд:

Ж.Пруст (фр. химич).Химийн нэгдлийнзадлан шинжилгээнийдүнд:

– 1900 оноос хойшхийгдсэн судалгаа(Уусмал, хайлш, хатуубиет, хагасдамжуулагчид, талстбодис, силикатнэгдлийн судалгаа)

Хувирмалнайрлагатай нэгдэлбайдгийгбаталсан.Na1-xWO3

TiC1-yZrC1-y,NbS1-z

• Химийнхувирал өөрчлөлттасралтгүйявагдана

Химийн хувиралүл эргэх процессбайна

Химийн нэгдлийннайрлага тогтмолбиш байна

2. Найрлага тогтмолын хууль

Химийн цэвэр нэгдэлбүр түүнийг гарганавсан арга, цагхугацаа, орон нутгаасүл хамааран тодорхойтогтмол байна.

Химийн нэгдэл бүртодорхой найрлага,бие биеэс ялгарахтодорхой бүтэцтэй

байна

Н.С.Курнаков(орос) химийн бодисын 2 ангилалгаргасан

36

Бертоллид = тогтмол бишнайрлагатай нэгдлүүд =

стехиометрийн биш нэгдлүүд Дальтонид = тогтмолнайрлагатай нэгдлүүд =стехиометрийн нэгдлүүд

Бодисын химийнтомьёон дахь индексбутархай тоо байна

Тооны ижил найрлага бүрчанарыг бүрэн

илэрхийлж чадахгүй

Бодисын химийнтомьёон дахь индекс

бүхэл тоо байна

2. Найрлага тогтмолын хууль

Найрлага тогтмолын хууль

• Химийн цэвэр нэгдэл бүр түүнийг гарганавсан арга, цаг хугацаа, орон нутгаас үлхамааран тодорхой тогтмол байна.

37

1792-1800 он. Рихтер (гер.)Хүчил-шүлтийн харилцан үйлчлэлийн судалгаа.

Эквивалент чанар: Химийн бодисууд өөр хоорондоо хатуутогтсон жингийн харьцаагаар (эквиваленò хэмжээгээр)үлдэгдэлгүй нэгдэнэ.

63g HNO3 ➛ 40g NaOH (63:40)56g KOH ➛ 37g Ca(OH)2 (56:37)49g H2SO4 ➛ 36.5g HCl (49:36.5)

1803 онд химийн элементүүдийн харилцан үйлчлэлдэквивалент чанар хадгалагдаж байгааг тогтоосон .

Эквивалентын хууль: Харилцан үйлчилж байгаа бодис бүрэквивалент жингийн харьцаатайгаа тэнцүү жингийнхарьцаагаар нэгдэнэ.

m1 : m2 = Э1 :Э2 38

3.Эквивалент чанар.Эквивалентийн хууль

39

H2 + 1/2O2 = H2O1Э = Эмоль(H) = 1 моль=1 моль- эквивалент1Э = Эмоль(O) = 1/2моль=1/2моль- эквивалент

М экв. = Э · М ,Жишээ нь:

Мэкв(H).= Эмоль · М = 1моль · 1ã/моль = 1 гМ экв(O).= Эмоль · М= ½ моль · 16 ã/моль = 8 ã

ЭКВИВАЛЕНТ МОЛЬ, (Эмоль) = ЭКВИВАЛЕНТ, (Э):Химийн урвалын дүнд нэг моль атом устөрөгчтэй нэгдэх буюу

нэгдлээс нь халж чадах бодисын тоо хэмжээ, [моль]Исэлдэн ангижрах урвалын үед нэг моль электрон солилцож

чадах бодисын тоо хэмжээЭКВИВАЛЕНТ МАСС, (М экв.): Нэг эквивалент бодисын масс, [г]

Асуулт даалгавар:1. Àòîì ìîëåêóëûí ñóðãààë бүрэлдэн тогтоход ямар

эрдэмтийн судалгаа, бүтээл гол үүрэг гүйцэтгэсэн бэ?2. Харьцангуй болон үнэмлэхүй атом масс, молекул масс, моль

массын нэгж тэдгээрийн харилцан хамаарлыг тайлбарланауу.

3. Масс хадгалагдах хуулийн химийн хэрэглээ, түүнийхарьцангуй болохыг тайлбарлана уу.

4. Эквивалент чанар, эквивалент, эквивалент массын ялгаагтайлбарлана уу.

5. Химийн урвалын тэгшитгэлийг бичих, урвалын тэгшитгэлдүндэслэн тооцоо хийхэд найрлага тогтмолын хууль, массхадгалагдах хууль, эквивалентын хууль хэрхэн хэрэглэгдэжбайгааг нэгэн жишээгээр тайлбарлана уу.

Холбогдох материал: [1] , [5-6] –ийн нэг, хоёрдугаар бүлгүүд40

Уншиж мэдсэн байх шаардлагатаймэдээлэл:

•Бодисын хийн төлөвийн шинж чанар[1] : 183 - 184

•Хийн шинж чанар, хийн хууль[1] : 185-188

•Идеал хийн хуулийн хэрэглээ[1] : 188 -192

.

41