Ενημερωτικό δελτίο ΚΕΕΛΠΝΟ Σεπτέμβριος 2012

Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης ΝοσημάτωνΑγράφων 3- 5, Μαρούσι, 15123, 210 5212000,[email protected], http://www.keelpno.gr

Σεπτέμβριος 2012 ISSN 1792-9016Αρ. 19 / Έτος 2ο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ & ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ (ΚΕΕΛΠΝΟ)

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ

Επιλογές

Κατά τη διάρκεια μαζικών συγκεντρώσε-ων αυξάνεται ο κίνδυνος για τη μετάδο-ση λοιμωδών νοσημάτων. Τα νοσήμα-τα αυτά μπορεί να είναι τροφιμογενή, λοιμώξεις του αναπνευστικού, γρίπη και ζωονόσοι όπως η λεπτοσπείρωση. Ακόμη, κίνδυνος μετάδοσης υπάρχει και για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσή-ματα. Η προετοιμασία των φορέων δη-μόσιας υγείας στο πλαίσιο διοργάνωσης μαζικών συγκεντρώσεων απαιτεί χρόνο, οργάνωση και διατομεακή συνεργασία.

Περισσότερα στη σελίδα 2

Περιεχόμενα

Κυρίως θέμα: Προετοιμασία του τομέα δημόσιας υγείας για τη διοργάνωση μαζικών συγκεντρώσεων: λοιμώδη νοσήματα και επιδημιολογική επιτήρηση 2

Δεδομένα επιδημιολογικής επιτήρησης Αυγούστου 6

Ειδικές συμμετοχές 9

Δράσεις γραφείων 20

Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία 26

Γνωρίστε την συντακτική ομάδα 28

Επερχόμενα συνέδρια 29

Επιδημίες στον κόσμο 30

Μύθοι και αλήθειες 31

Νέα από τη Διοίκηση του ΚΕΕΛΠΝΟ 32

Το αίνιγμα του μήνα 33

Οι θαλάσσιες μεταφορές έχουν επι-πτώσεις στην υγεία του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για την αντιμετώπιση όλων των δυσκολιών, υλοποιήθηκαν δυο ευρωπαϊκά προ-γράμματα τα SHIPSAN και SHIPSAN TRAINET (2006-2011) και το Νοέμ-βριο 2012 θα ξεκινήσει ένα νέο ευρω-παϊκό πρόγραμμα κοινής δράσης για τις θαλάσσιες μεταφορές, το SHIPSAN ACT. Το Εργαστήριο Υγιεινής και Επι-δημιολογίας του Πανεπιστήμιου Θεσ-σαλίας σε συνεργασία με την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και το Υπουρ-γείο Υγείας είναι ο συντονιστής της ευρωπαϊκής Kοινής Δράσης (Joint Action). Σκοπός του προγράμματος είναι η δημιουργία μιας ολοκληρωμέ-νης και βιώσιμης στρατηγικής σε Ευ-ρωπαϊκό επίπεδο με σκοπό τη διαφύ-λαξη της υγείας των επιβατών και των εργαζομένων σε πλοία (επιβατηγά, κρουαζιερόπλοια, εμπορικά) και την πρόληψη της διακρατικής μετάδοσης των λοιμωδών νοσημάτων.

Περισσότερα στη σελίδα 15

Η εφαρμογή του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού στην Ελλάδα

Ο αναθεωρημένος Διεθνής Υγειονομικός Κανονισμός (ΔΥΚ), ο οποίος υιοθετήθηκε από την 58η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στις 23 Μαΐου του 2005, κυρώθηκε στις 25 Ιουλίου 2011 με τον Ν.3991/11. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο άρθρο 2, «σκοπός και πεδίο εφαρμογής του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού είναι η πρόληψη, προστασία, έλεγχος, και η παροχή υγειονομικής αντιμετώπισης στην διεθνή εξάπλωση νόσων με τρόπους που είναι ανάλογοι και περιορίζονται στους κινδύνους δημόσιας υγείας, και που αποφεύγουν περιττές παρεμβάσεις στην διεθνή μετακίνηση και το εμπόριο». Το Υπουργείο Υγείας, μέσω της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγιεινής και σύμφωνα με το αρθρ.10, παρ.12 του ΠΔ 95/2000, έχει την αρμοδιότητα τήρησης και εφαρμογής των διατάξεων του ΔΥΚ. Το Υπουργείο Υγείας έχει επίσημα ορίσει προς τον ΠΟΥ τα 12 διεθνή λιμάνια που έχουν τη δυνατότητα χορήγησης πιστοποιητικού υγειονομικού ελέγχου σε πλοία διεθνούς ναυσιπλοΐας σύμφωνα με τον ΔΥΚ. Συμπληρωματικά έχουν δηλωθεί συγκεκριμένα λιμάνια που μπορούν να δώσουν μόνο παράταση του πιστοποιητικού. Ήδη έχει ορισθεί το ΚΕΕΛΠΝΟ ως το εθνικό σημείο επαφής (national focal point) για το ΔΥΚ, το οποίο εφαρμόζοντας το παράρτημα 2 του ΔΥΚ που αφορά την εκτίμηση κινδύνου αποφασίζει εάν το συμβάν εμπίπτει στα κριτήρια δήλωσης του ΔΥΚ. Πιστεύουμε ότι η εφαρμογή του ΔΥΚ πρέπει να προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς και το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς και άλλα Υπουργεία εργάζεται προς την κατεύθυνση αυτή.

Σύρρος Κωνσταντίνος

2 3

Κυρίως θέμα Κυρίως θέμα

Προετοιμασία του τομέα δημόσιας υγείας για τη διοργάνωση μαζικών συγκεντρώσεων: λοιμώδη νοσήματα και επιδημιολογική επιτήρηση

Ως μαζικές συγκεντρώσεις ορίζονται τα προσχεδιασμένα δημόσια συμβάντα που διαρκούν για περιορισμένο χρονικό διάστημα και στα οποία συμμετέχουν περισσότερα από 25000 άτομα [1]. Η διάρκεια της συμμετοχής των ατόμων μπορεί να είναι από μερικές ώρες μέχρι μερικές ημέρες. Ο πίνακας 1 συνοψίζει χαρακτηριστικά παραδείγματα μαζικών συγκεντρώσεων.

Πίνακας 1: Παραδείγματα μαζικών συγκεντρώσεων

i. Αθλητικές συναντήσεις (π.χ. Ολυμπιακοί Αγώνες, παγκόσμια πρωταθλήματα)

ii. Καλλιτεχνικά δρώμενα (π.χ. μουσικοί διαγωνισμοί, φεστιβάλ)

iii. Πολιτικές συγκεντρώσεις ή διαμαρτυρίες

iv. Θρησκευτικές συναθροίσεις (π.χ. το προσκύνημα στη Μέκκα)

v. Κοινωνικές εκδηλώσεις (π.χ. γάμοι ή κηδείες ατόμων με διεθνή ακτινοβολία)

Πηγή: Memish, Stephens, Steffen and Ahmed, 2012

Οι μαζικές συγκεντρώσεις σχετίζονται με μεγαλύτερη επίπτωση τραυματισμών ή ασθένειας από αυτήν που παρατηρείται στο γενικό πληθυσμό [2], καθώς ενέχουν ένα πλήθος απειλών για τη δημόσια υγεία (πίνακας 2) [1, 3]. Ανάμεσά τους τα λοιμώδη νοσήματα κατέχουν ση-μαντική θέση [4], ειδικά στις διεθνείς συγκεντρώσεις, και μπορεί να προκληθούν τόσο από παθογόνα που κυκλοφορούν στον τόπο διοργάνωσης (λόγω εποχικότητας, ενδημικότητας στην περιοχή ή τυχόν επιδημίας που βρίσκεται σε εξέλιξη) όσο και από παθογόνα που μπορεί να εισαχθούν από συμμετέχοντες που μολύνθηκαν στον τόπο προέλευσής τους.

Πίνακας 2: Μαζικές συγκεντρώσεις και απειλές για τη Δημόσια Υγεία

i. Ατυχήματα

ii. Τραυματισμοί λόγω υπερβολικής συνάθροισης (π.χ. κίνδυνος ποδοπάτησης)

iii. Προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τον καιρό (π.χ. θερμοπληξίες)

iv. Κρίσεις άσθματος

v. Προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το αλκοόλ και τη χρήση ουσιών

vi. Τρομοκρατικές ενέργειες

vii. Μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων

Πηγή: Lombardo, et al., 2008

Οι Abubakar, et al., σε ανασκόπησή τους [5], συγκέντρωσαν αναφορές επιδημιών λοιμωδών νοσημάτων που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια μαζικών συγκεντρώσεων σε ολόκληρο τον κόσμο. Στα παραδείγματα επιδημιών τροφιμογενών νοσημάτων που παραθέτουν περιλαμβά-νονται επιδημίες από σιγκέλλωση, καμπυλοβακτηρίωση και ηπατίτιδα Α, οφειλόμενες κατά κύριο λόγο σε πλημμελή υγιεινή των τροφίμων και υδάτων, λόγω της πίεσης για την εξυπηρέ-τηση ιδιαίτερα μεγάλου αριθμού ατόμων. Συχνές είναι και οι αναφορές επιδημιών από λοιμώ-ξεις του αναπνευστικού, όπως επιδημίες γρίπης, ιλαράς, παρωτίτιδας και μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας. Ειδικά η γρίπη, υποβοηθούμενη από το βραχύ χρόνο επώασής της, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νοσηρότητα και θνησιμότητα, ενώ η μετακίνηση ατόμων από το αντίθετο ημισφαίριο μπορεί να εισάγει μη κυκλοφορούντα στελέχη σε χώρες που φιλοξενούν διεθνείς μαζικές συγκεντρώσεις. Δυνητικό πρόβλημα αποτελεί και η λεγιονέλλωση (που απαιτεί συ-στηματικούς περιβαλλοντικούς ελέγχους), ενώ η μετάδοση της φυματίωσης κατά τη διάρκεια μαζικών συγκεντρώσεων δεν έχει περιγραφεί επαρκώς.

Λιγότερο συχνές είναι οι αναφορές για ζωονόσους και νοσήματα που μεταδίδονται με δια-βιβαστές, καθώς και για αιματογενή και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Όσον αφορά στις ζωονόσους, οι αναφορές επιδημιών αφορούν κατά κύριο λόγο αθλητικά γεγονότα, στο πλαίσιο των οποίων, αθλητές εκτίθενται σε φυσικούς υδάτινους πόρους (ενδεικτικά αναφέρο-νται επιδημίες λεπτοσπείρωσης και λοίμωξης από E.Coli O157). Οι λοιμώξεις που μεταδίδονται μέσω διαβιβαστών αφορούν κυρίως ευπαθή άτομα από μη ενδημικές χώρες, ενώ ειδικής ση-μασίας είναι και η εισαγωγή ή επανεισαγωγή παθογόνων σε μη ενδημικές χώρες που έχουν τον απαραίτητο διαβιβαστή. Τέλος, όσον αφορά στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και τις αιματογενείς λοιμώξεις, η δυναμική τους στο πλαίσιο των μαζικών συγκεντρώσεων είναι δύσκολο να μελετηθεί, λόγω του συνήθως μεγάλου χρόνου επώασης, ενώ η μετάδοσή τους είναι πιθανότερη όταν εμπλέκεται χρήση ουσιών ή κατανάλωση αλκοόλ [5].

Η προετοιμασία των φορέων δημόσιας υγείας στο πλαίσιο διοργάνωσης μαζικών συγκεντρώ-σεων απαιτεί χρόνο, οργάνωση και διατομεακή συνεργασία. Το πρώτο βήμα σε αυτή τη διαδι-κασία είναι η εκτίμηση κινδύνου, που αφορά μια σειρά παραμέτρους που συνοψίζονται στον πίνακα 3 [1]. Ακολουθεί ο σχεδιασμός ενός πλάνου δράσης, βασικά σημεία του οποίου είναι συνήθως η επιδημιολογική επιτήρηση, η οργάνωση των μέτρων ελέγχου και πρόληψης των νοσημάτων, η οργάνωση των υπηρεσιών παροχής φροντίδας υγείας και η διαχείριση κρου-σμάτων και θανάτων.

Πίνακας 3: Παράμετροι για την εκτίμηση κινδύνου στις μαζικές συγκεντρώσεις

i. Καιρικές συνθήκες

ii. Διαθεσιμότητα υπηρεσιών υγείας

iii. Μέγεθος και πυκνότητα πληθυσμού

iv. Ηλικία

v. Είδος και διάρκεια συγκέντρωσης

vi. Βαθμός συγχρωτισμού (π.χ. συγκέντρωση ορθίων ή καθιστών)

vii. Συγκέντρωση σε κλειστό ή ανοιχτό χώρο

viii. Κατανάλωση αλκοόλ ή χρήση ουσιών

Πηγή: Lombardo, et al., 2008

Ειδικά σε ό,τι αφορά στην επιδημιολογική επιτήρηση, το CDC, τονίζει ότι η εφαρμογή της εί-ναι σημαντική στο πλαίσιο μαζικών συγκεντρώσεων, καθώς μπορεί να συμβάλει στην έγκαιρη ανίχνευση οξέων συμβάντων δημόσιας υγείας και στην άμεση ανταπόκριση των αρμόδιων φορέων [6]. Η οργάνωση της επιδημιολογικής επιτήρησης στο πλαίσιο μαζικών συγκεντρώ-σεων εξαρτάται από τη δυνατότητα αξιοποίησης και ενίσχυσης ενός ήδη υπάρχοντος αποτε-λεσματικού συστήματος επιδημιολογικής επιτήρησης, που να συμπληρώνεται από τη διαθεσι-μότητα εργαστηριακών δομών. Στην αντίθετη περίπτωση, μπορεί να στηθεί ένα σύστημα για τις ανάγκες της διοργάνωσης. Επιπλέον της ύπαρξης ενός κλινικοεργαστηριακού συστήματος επιτήρησης, έχει προταθεί για τις αυξημένες ανάγκες των μαζικών συγκεντρώσεων η χρήση της συνδρομικής επιτήρησης [7, 1]. Τέλος, η επιτήρηση μπορεί να συμπληρωθεί από ad hoc συστήματα που στήνονται στις εγκαταστάσεις της εκάστοτε διοργάνωσης (π.χ. σε Ολυμπιακά χωριά, κρουαζιερόπλοια κλπ.), και που συνήθως είναι και αυτά «συνδρομικής» φύσης [7].

Η συνδρομική επιτήρηση είναι επιτήρηση που αξιοποιώντας μη συμβατικές πηγές πληροφορίας (π.χ. επιτήρηση επισκέψεων σε Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, επιτήρηση κατανάλωσης μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, κλήσεων ασθενοφόρων, αναζητήσεων σχετικών με την υγεία στο διαδίκτυο, παραγγελιών παρακλινικών ή εργαστηριακών εξετάσεων κλπ.) θεωρητι-κά προσφέρει -συγκριτικά με τα παραδοσιακά συστήματα επιτήρησης- τη δυνατότητα πληρο-φόρησης σε «πραγματικό χρόνο», στοιχείο πολύτιμο για τη δυνατότητα έγκαιρης παρέμβασης [8]. Η προστιθέμενη αξία της συνδρομικής επιτήρησης έχει γενικά αμφισβητηθεί, αν και έχει

4 5

Κυρίως θέμα Κυρίως θέμα

χρησιμοποιηθεί σαν επιπλέον σύστημα σε αρκετές περιστάσεις μαζικών συγκεντρώσεων την τελευταία δεκαετία [7].

Μέρος του σχεδιασμού των συστημάτων επιτήρησης είναι και η επιλογή του τρόπου ανίχνευ-σης αποκλίσεων από το αναμενόμενο, με τη χρήση σημάτων συναγερμού που κινητοποιούν το μηχανισμό απόκρισης. Ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι η ευαισθησία και η ειδικότητα των αλγορίθμων ανίχνευσης αποκλίσεων, ο έλεγχος της εποχικής ή ημερήσιας δια-κύμανσης και τέλος, η διαθεσιμότητα ιστορικών στοιχείων και η επιλογή των παρονομαστών, που πρέπει να λαμβάνει υπόψη την πρόσκαιρη αλλαγή του πληθυσμού στη διάρκεια της συ-γκέντρωσης [9, 7].

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα μαζικής συγκέντρωσης που συνοδεύεται από οργανωμένη επιδημιολογική επιτήρηση [7]. Ενισχυμένη επιδημιολογική επι-τήρηση σε Ολυμπιακούς Αγώνες απαντάται για πρώτη φορά το 1984, στο Λος Άντζελες και στη συνέχεια στη Βαρκελώνη, το 1992. Στους αγώνες της Ατλάντα, το 1996 και του Σύδνεϋ, το 2000, πέρα από την ενίσχυση του ήδη υπάρχοντος συστήματος επιτήρησης, λειτούργησε συνδρομική επιτήρηση επειγόντων περιστατικών επιλεγμένων νοσοκομείων, καθώς και ad hoc συστήματα επιτήρησης στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις [10].

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, το 2004, έλαβε χώρα αναδιάρθρωση του εθνικού συ-στήματος επιτήρησης και ενίσχυσή του, με καθιέρωση ημερήσιας δήλωσης, συμπεριλαμβανο-μένης και μηδενικής δήλωσης. Τα δεδομένα αναλύονταν καθημερινά για την παραγωγή ημε-ρήσιας έκθεσης που κοινοποιείτο στα κέντρα των αποφάσεων, ενώ η δυνατότητα παρέμβασης ενισχύθηκε με τη δημιουργία εκπαιδευμένων κλιμακίων, που ήταν σε ετοιμότητα για απόκριση [11]. Επιπλέον, δημιουργήθηκε σύστημα συνδρομικής επιτήρησης σε επείγοντα εξωτερικά ια-τρεία νοσοκομείων, σε κρουαζιερόπλοια και στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις [12]. Το σύστημα συμπληρώθηκε από ένα οργανωμένο σύστημα περιβαλλοντικών ελέγχων και επιθεωρήσεων σε ημερήσια βάση, εντός και εκτός των ολυμπιακών εγκαταστάσεων [13].

Παρόμοιο μοτίβο ενίσχυσης της υπάρχουσας επιδημιολογικής επιτήρησης ακολουθήθηκε και στο σχεδιασμό για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012, στο Λονδίνο, με δημιουργία συνδρο-μικής επιτήρησης αφενός των περιστατικών των επειγόντων ιατρείων επιλεγμένων νοσοκο-μείων και αφετέρου των απρογραμμάτιστων επισκέψεων στους γενικούς ιατρούς [14, 15].

Το κατά πόσο έχει νόημα η επένδυση στην επιδημιολογική επιτήρηση των μαζικών συγκε-ντρώσεων, έχει γίνει αντικείμενο επιστημονικής συζήτησης. Είναι αναγκαία η διεξαγωγή μελε-τών κόστους-αποτελεσματικότητας των διαφόρων μεθόδων επιτήρησης των μαζικών συγκε-ντρώσεων, προκειμένου να αξιολογηθεί η χρησιμότητά τους. Αποτελεί ωστόσο γεγονός ότι η διοργάνωση μαζικών συγκεντρώσεων και η προσοχή που αυτή προσελκύει, προσφέρει μία ευκαιρία για κινητοποίηση της πολιτικής βούλησης, αναδιάρθρωση εν γένει του τομέα δημό-σιας υγείας, διόρθωση των κακώς κειμένων και εφαρμογή καινοτομιών [10]. Τα δε οφέλη για την επιδημιολογική επιτήρηση μπορούν να είναι διατηρήσιμα και συνεχιζόμενα, αφήνοντας πίσω μια «κληρονομιά» δημόσιας υγείας, που δύναται να εξυπηρετήσει εν τέλει πολύ πιο μα-κροπρόθεσμες ανάγκες από αυτές ενός εφήμερου γεγονότος.

Βιβλιογραφία:

1. Lombardo, J.S. et al., 2008. Public Health Surveillance for Mass Gatherings. Johns Hopkins APL Technical Digest, 27(4), pp.347-55.

2. Arbon, P., 2005. Planning medical coverage for mass gatherings in Australia: what we currently know. J Emerg Nurs, 31, pp:346-50.

3. Memish, Z.A., Stephens, G.M., Steffen, R. and Ahmed, Q.A., 2012. Emergence of medicine for mass gatherings: lessons from the Hajj. Lancet Infect Dis, 12(1), pp.56-65.

4. Jorm, L.R., Thackway, S.V., Churches, T.R. and Hills, M.W., 2003. Watching the Games: public helath surveillance for the Sydney 2000 Olympic Games. J Epidemiol Community Health, 57, pp:102-108.

5. Abubakar, I. et al., 2012. Global perspectives for prevention of infectious diseases associated with

mass gatherings. Lancet Infect Dis, 12(1), pp.66-74.

6. Centers for Disease Control and Prevention, 2006. Surveillance for early detection of disease outbreaks at an outdoor mass gathering-Virginia 2005. MMWR Morb Mortal Wkly Rep, 55(3), pp:71-74.

7. Kaiser, R. and Coulombier, D, 2006. Epidemic Intelligence during mass gatherings. Euro Surveill, 11(51):pii=3100. Available online: http://www.eurosurveillance.org/ViewArticle.aspx?ArticleId=3100.

8. Chen, H., Zeng , D. and Yan, P, 2010. Infectious Disease Informatics. Syndromic Surveillance for Public Health and Bio-Defense. Springer Science and Business Media, LLC. Ch 2.

9. Dafni, U.G. et al., 2004. Algorithm for statistical detection of peaks: syndromic surveillance system for the Athens 2004 Olympic Games. MMWR Morb Mortal Wkly Rep, 24(53 Suppl), pp:86-94.

10. Thackway, S., et al., 2009. Should cities hosting mass gatherings invest in public health surveillance and planning? Reflections from a decade of mass gatherings in Sydney, Australia. BMC Public Health, 9(324).

11. Panagiotopoulos, T. et al., 2007. Experience of epidemiological surveillance and response for communicable diseases. In: D. Tsouros and P.A. Efstathiou, eds, 2007. Mass gatherings and public health: the experience of the Athens 2004 Olympic Games. [pdf] Copenhagen: WHO Regional Office for Europe. Ch 4. Available at: http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/98415/E90712.pdf

12. Dafni, et al, 2007. Syndromic surveillance system. In: D. Tsouros and P.A. Efstathiou, eds, 2007. Mass gatherings and public health: the experience of the Athens 2004 Olympic Games. [pdf] Copenhagen: WHO Regional Office for Europe. Ch 5. Available at: http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/98415/E90712.pdf

13. Hadjichristodoulou, C. et al., 2005. Mass gathering preparedness: the experience of the Athens 2004 Olympic and Para-Olympic Games. J Environ Health, 67(9), pp:52-7.

14. The HPA Real-time Syndromic Surveillance Team, 2012. New real-time syndromic surveillance schemes operational ahead of London 2012 Olympic and Paralympic Games. Health Protection Report, 6(27). [online] Available at: http://www.hpa.org.uk/hpr/archives/2012/news1712.htm

15. Elliot, A.J., et al, 2012. Establishing an emergency department syndromic surveillance system to support the London 2012 Olympic and Paralympic Games. Emerg Med J. [Epub ahead of print]. Published Online First: 25 February 2012.

Γκολφινοπούλου Κασσιανή, Βενέτη Λαμπρινή,Γραφείο Συντονισμού Συστημάτων Επιτήρησης, Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και

Παρέμβασης

http://www.eurosurveillance.org/ViewArticle.aspx?ArticleId=3100

http://www.eurosurveillance.org/ViewArticle.aspx?ArticleId=3100

http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/98415/E90712.pdf




http://www.hpa.org.uk/hpr/archives/2012/news1712.htm

6 7

Δεδομένα επιδημιολογικής επιτήρησης Δεδομένα επιδημιολογικής επιτήρησης

Πίνακας 1: Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) στο σύνολο της χώρας με ημερομηνία δήλωσης 01/08/2012−31/08/2012 και διάμεση τιμή δηλωθέ-

ντων κρουσμάτων Αυγούστου 2004−2011 και εύρος τιμών.

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων

Αύγουστος 2012

Διάμεση τιμή Αύγουστος 2004−2011

Ελάχιστη τιμήΑύγουστος 2004-2011

Μέγιστη τιμήΑύγουστος 2004-2011

Αλλαντίαση 0 0 0 0Ανεμευλογιά με επιπλοκές 0 0 0 3Άνθρακας 0 0 0 1Βρουκέλλωση 21 18 5 35Διφθερίτιδα 0 0 0 0Εγκεφαλίτιδες από αρμπο-ιούς 0 0 0 0Ελονοσία 12 6 5 13Ερυθρά 0 0 0 0Ευλογιά 0 0 0 0Εχινοκοκκίαση 1 0,5 0 6Ηπατίτιδα A 14 3,5 2 46Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών 2 4 1 20

Ηπατίτιδα C, οξεία & επιβεβαιωμένο anti−HCV θετικό (α’ διάγνωση) 0 1,5 0 12

Ιλαρά 0 1 0 18Ιογενείς αιμορραγικοί πυρετοί 0 0 0 2Κοκκύτης 12 3 1 9Λεγιoνέλλωση 5 3,5 0 9Λεϊσμανίαση 2 3,5 1 10Λεπτοσπείρωση 3 5 1 9Λιστερίωση 2 0 0 2Λοίμωξη από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο (EHEC) 1 0 0 0

Λύσσα 0 0 0 0Μελιοείδωση-Μάλη 0 0 0 0Μηνιγγίτιδα

άσηπτη 38 28 20 62βακτηριακή (εκτός μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου) 14 16,5 8 30

αγνώστου αιτιολογίας 0 1 0 5Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος 2 3 1 7Πανώλη 0 0 0 0Παρωτίτιδα 0 0,5 0 2Πολιομυελίτιδα 0 0 0 0Πυρετός Q 0 0 0 1Σαλμονέλλωση(μη τυφο − παρατυφική) 73 149,5 40 326Σιγκέλλωση 12 5 0 21Σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) 0 0 0 0Συγγενής ερυθρά 0 0 0 0Συγγενής σύφιλη 0 0 0 1Συγγενής τοξοπλάσμωση 0 0 0 1Συρροή κρουσμάτων τροφιμογενούς - υδατογενούς νοσήματος 10 11 6 22

Τέτανος / Τέτανος νεογνικός 0 0,5 0 5Τουλαραιμία 0 0 0 0Τριχίνωση 0 0 0 0Τυφοειδής πυρετός / παράτυφος 0 1 0 9Φυματίωση 46 51 28 121Χολέρα 0 0 0 0

Πίνακας 2: Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) ανά περιφέρεια της χώρας* με ημερομηνία δήλωσης 01/08/2012 − 31/08/2012.

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων

Περιφέρεια

Αν.

Μακε

δονί

ας

και

Θράκη

ς

Κεν

τρικ

ής

Μακε

δονί

ας

Δυτι

κής

Μακε

δονί

ας

Ηπεί

ρου

Θεσ

σαλί

ας

Ιονί

ων

Νήσω

ν

Δυτι

κής

Ελλ

άδας

Στε

ρεά

ς Ελλ

άδας

Αττ

ικής

Πελ

οπονν

ήσου

Βορεί

ου Α

ιγαίο

υ

Νοτί

ου Α

ιγαίο

υ

Κρήτη

ς

Άγν

ωστο

Βρουκέλλωση 0 4 6 0 2 0 3 1 1 3 1 0 0 0Ελονοσία 0 0 0 0 0 0 0 0 4 6 0 0 0 2Εχινοκοκκίαση 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0Ηπατίτιδα Α 1 1 0 0 1 0 8 0 3 0 0 0 0 0Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0Κοκκύτης 1 2 0 0 0 0 0 0 8 1 0 0 0 0Λεγιoνέλλωση 0 0 0 0 0 1 0 0 4 0 0 0 0 0Λεϊσμανίαση 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0Λεπτοσπείρωση 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0Λιστερίωση 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0Λοίμωξη από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο (EHEC) 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Μηνιγγίτιδα άσηπτη 3 9 1 2 2 0 12 2 4 2 1 0 0 0 βακτηριακή (εκτός μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου) 0 5 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 2Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0Σαλμονέλλωση (μη τυφο-παρατυφική) 3 16 1 1 1 2 3 3 28 4 5 2 3 1Σιγκέλλωση 3 0 0 0 1 0 2 1 5 0 0 0 0 0Συρροή κρουσμάτων τροφιμογενούς - υδατογενούς νοσήματος 0 2 1 0 0 1 1 0 2 0 1 0 2 0Φυματίωση 1 13 1 1 1 2 2 2 13 4 0 0 2 4

* Η περιφέρεια ορίζεται με βάση τη διεύθυνση κατοικίας του κρούσματος

Πίνακας 3: Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) ανά φύλο* και ηλικιακή ομάδα, για το σύνολο της χώρας, με ημερομηνία δήλωσης 01/08/2012

− 31/08/2012.

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων ανά ηλικιακή ομάδα και φύλο

<1 1-4 5-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Άγν.Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ

Βρουκέλλωση 0 0 0 0 1 2 0 0 6 0 2 0 5 1 1 0 3 0 0 0Ελονοσία 0 0 0 0 0 0 5 0 4 0 0 0 1 0 1 0 1 0 0 0Εχινοκοκκίαση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0Ηπατίτιδα Α 0 0 1 3 3 3 0 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0

Κοκκύτης 3 8 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Λεγιoνέλλωση 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 2 1 0 0Λεϊσμανίαση 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0Λεπτοσπείρωση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0Λιστερίωση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0Λοίμωξη από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο (EHEC)

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0

Μηνιγγίτιδα άσηπτη 1 0 4 0 10 5 3 5 2 2 1 2 0 2 0 0 1 0 0 0 βακτηριακή (εκτός μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου)

2 0 0 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 3 2 0 0

Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0Σαλμονέλλωση (μη τυφο-παρατυφική)

10 3 15 2 6 9 2 6 3 1 0 3 0 1 1 5 2 4 0 0

Σιγκέλλωση 2 2 1 2 1 2 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0Φυματίωση 2 2 0 0 0 1 4 1 2 1 6 4 4 1 4 1 6 5 2 0

* Α: άνδρας , Γ: γυναίκα

8 9

Δεδομένα επιδημιολογικής επιτήρησης

Νέος κανονισμός για τις απειλές υγείας (health threats) στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί προς ψήφιση στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο κανονισμό για τις απειλές υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με κύριο στόχο την αντιμετώπιση των διασυνοριακών απειλών για τη δημόσια υγεία από λοιμώδεις αλλά και χημικούς-βιολογικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Ποιο είναι το πρόβλημα;• Η εμφάνιση μεταδοτικών ασθενειών καθώς και των χημικών, βιολογικών, περιβαλλοντικών

και άλλων ατυχημάτων αποτελούν σοβαρές απειλές για τη δημόσια υγεία σε διεθνές επίπεδο και όχι μόνο στις χώρες όπου συμβαίνουν.

• Η προστασία των πολιτών απαιτεί σχεδιασμό ετοιμότητας, παρακολούθησης, έγκαιρης προειδοποίησης και συντονισμένης απόκρισης πριν συμβεί ένα καταστροφικό συμβάν.

Ποια τα ισχύοντα μέτρα ως προς τις μεταδοτικές ασθένειες;

• Έγκαιρη προειδοποίηση μέσω του Συστήματος Έγκαιρης Προειδοποίησης και Αντίδρασης (Early Warning and Response System-EWRS).

• Νομική υποχρέωση για τα κράτη μέλη να ειδοποιούν το EWRS όταν εντοπίζουν ένα συμβάν που πληροί τα κριτήρια, με παράλληλη ενημέρωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) σύμφωνα με τον Διεθνή Υγειονομικό Κανονισμό (International Health Regulations-IHR).

• Η αξιολόγηση του κινδύνου γίνεται μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), συμπεριλαμβανομένων των ECDC -WHO/Ευρωπαϊκή Κοινή επιτήρηση του HIV / AIDS και της φυματίωσης.

• Η διαχείριση του κινδύνου γίνεται μέσω του Κοινοτικού Δικτύου βάσει της απόφασης 2119/98/ΕC.

• Διατάξεις περί επιτροπολογίας για τη λίστα των ασθενειών, ορισμοί κρουσμάτων, διαδικασίες συντονισμού, κλπ.

Θα πρέπει να υπάρξει περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας με τον ΠΟΥ για την αναφορά και την κοινοποίηση των μηχανισμών δράσης έναντι των λοιμωδών νοσημάτων, καθώς και αλλα-γή στην ευθύνη για την εκτίμηση κινδύνου και στα δίκτυα επιτήρησης νοσημάτων του ECDC.

Τι ακριβώς θα αλλάξει με την εφαρμογή των νέων μέτρων;• Μια νέα απόφαση που θα καλύπτει όλους τους τύπους των σοβαρών διασυνοριακών

απειλών για την υγεία θα αντικαταστήσει την Απόφαση 2119/98 σχετικά με την επιτήρηση και τον έλεγχο των μεταδοτικών ασθενειών.

• Ένα νέο νομικό πλαίσιο θα επιτρέψει στις εθνικές κυβερνήσεις των Ευρωπαϊκών κρατών την από κοινού αγορά εμβολίων-δηλαδή περισσότερα θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας.

• Η Υγειονομική Επιτροπή Ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης - σήμερα ένα άτυπο όργανο - θα πρέπει να δημιουργηθεί σε επίσημη βάση, ώστε να καταστεί δυνατός ο συνεκτικός συντονισμός των προετοιμασιών αντίδρασης στις σοβαρές διασυνοριακές απειλές για την υγεία.

• Η επικοινωνία σε περιόδους κρίσης θα πρέπει να βελτιωθεί για όλες τις σοβαρές διασυνοριακές απειλές για την υγεία. Η επικοινωνία με το κοινό αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της απόκρισης στην κρίση, δεδομένου ότι η αποδοχή των μέτρων που λαμβάνονται για τη δημόσια υγεία είναι ζωτικής σημασίας, ετσι ώστε τα μέτρα αυτά να είναι αποτελεσματικά.

Η πρόταση έχει ως στόχο να αποφευχθούν οι αλληλοεπικαλύψεις με άλλα θεσμικά όργα-να σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Έτσι, οι απειλές ραδιολογικών ή πυρηνικών παραγό-

Ειδικές συμμετοχές

Τα δελτία δήλωσης και οι ορισμοί κρούσματος των παραπάνω νοσημάτων βρίσκονται στην ιστοσελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ (www.keelpno.gr).

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα δεδομένα που παρουσιάζονται για τονΑύγουστο 2012 είναι προσω-ρινά, μπορεί δηλαδή να υποστούν μικρές τροποποιήσεις και ότι η ερμηνεία τους θα πρέπει να γίνεται με προσοχή, καθώς υπάρχουν ενδείξεις υποδήλωσης στο σύστημα. Το σύστημα ΥΔΝ βασίζεται στους γιατρούς που παρά το φόρτο εργασίας τους, αντιλαμβάνονται τη σημασία της συστηματικής δήλωσης των κρουσμάτων των λοιμωδών νοσημάτων και τους οποίους ευχαρι-στούμε θερμά για τη συνεργασία τους.

Ιός του Δυτικού Νείλου

Όσον αφορά τον ιό του Δυτικού Νείλου, από την αρχή της περιόδου 2012 μέχρι και τις 05/08/2012, διαγνώστηκαν 118 κρούσματα και καταγράφηκαν 7 θάνατοι. Από τα 118 κρού-σματα, τα 81 εμφάνισαν εκδηλώσεις από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (εγκεφαλίτιδα ή/και μηνιγγίτιδα ή/και οξεία χαλαρή παράλυση) και τα 37 ήπιες εκδηλώσεις (εμπύρετο νόσημα).

Τμήμα επιδημιολογικής επιτήρησης και παρέμβασης

10 11

ντων αποκλείονται, δεδομένου ότι αντιμετωπίζονται στο πλαίσιο της συνθήκης EURATOM. Προβλέπονται ρυθμίσεις για τον περιορισμό του διοικητικού φόρτου παράλληλων εκθέσεων ΕΕ και ΠΟΥ.

Τα δίκτυα που θα εξυπηρετήσουν στην εφαρμογή των νέων μέτρων

Υφιστάμενα Μόνιμα Δίκτυα• EWRS: Δίκτυο σημείων επαφής - σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης που έχει επεκταθεί

ώστε να καλύψει βιολογικές, χημικές και περιβαλλοντικές απειλές.• TESSy-The European Surveillance System-Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Επιδημιολογικής

Επιτήρησης: Δίκτυο Επιδημιολογικής Επιτήρησης για τα Λοιμώδη Νοσήματα.

Νέα ad hoc δίκτυα• Για χημικές, περιβαλλοντικές και βιολογικές απειλές πέραν των λοιμωδών νοσημάτων• Δίκτυο παρακολούθησης των σημείων επαφής• Επιστημονικό δίκτυο

Ποιοι θα επωφεληθούν και πώς;• Οι εθνικές κυβερνήσεις θα επωφεληθούν από ένα βελτιωμένο-σε Ευρωπαϊκό

επίπεδο- πλαίσιο για την υγεία και την ασφάλεια καθώς και από την αύξηση της ικανότητας μιας συντονισμένης αντίδρασης στις απειλές δημόσιας υγείας.

• Οι πολίτες - θα πρέπει να προστατεύονται καλύτερα από τις σοβαρές διασυνοριακές απειλές για τη δημόσια υγεία.

Γιατί οι ενέργειες θα πρέπει να ληφθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση;• Οι σοβαρές απειλές για τη δημόσια υγεία (όπως η πανδημία Η1Ν1 (2009), το σύννεφο

ηφαιστειακής στάχτης (2010) και η επιδημία από E. coli (2011)) δεν παραμένουν εντός των εθνικών συνόρων και δεν μπορούν να περιορίζονται σε ένα συγκεκριμένο τομέα ή να εξετάζονται από τις εθνικές κυβερνήσεις μεμονωμένα.

• Η βελτιωμένη συνεργασία και τα νομικά δεσμευτικά μέτρα θα καταστήσουν τις εθνικές κυβερνήσεις σε μεγαλύτερη ετοιμότητα να ανταποκριθούν στις διασυνοριακές απειλές για την υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάθε χώρα εξαρτάται από το επίπεδο ετοιμότητας και αντίδρασης των άλλων χωρών. Ο καλός συντονισμός θα προστατεύσει καλύτερα το κοινό από τέτοιου είδους απειλές.

• Η πρόταση θα συμβάλει στην εφαρμογή της Ευρωπαϊκής στρατηγικής για την υγεία και θα συμβάλλει στην προαγωγή της υγείας ως αναπόσπαστο μέρος των άλλων πολιτικών της ΕΕ.

Η πρόταση αναμένεται να ψηφισθεί και να τεθεί σε ισχύ στα τέλη του 2012 ή στις αρχές του 2013.

Αντωνίου Γαρουφαλιά, Ηλιόπουλος Δημήτρης, ΚΕΠΙΧ

Υγειονομικός έλεγχος και έκδοση Υγειονομικών Πιστοποιητικών Πλοίων σύμφωνα με τον Διεθνή Υγειονομικό Κανονισμό

Εισαγωγή

Οι μεταφορές εμπορευμάτων αλλά και οι μετακινήσεις πληθυσμών ενέχουν κινδύνους για τη Δημόσια Υγεία, όπως έχει αποδειχθεί με διάφορα περιστατικά τα τελευταία χρόνια. Στη σημε-ρινή εποχή, τα περίπου 100.000 πλοία του παγκοσμίου στόλου μεταφέρουν πάνω από το 90% των κάθε είδους εμπορευμάτων μεταξύ των χωρών. Παρακάτω αναφέρονται παραδείγματα, τα οποία επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα των υγειονομικών ελέγχων στα μέσα μεταφοράς και μετακίνησης, καθώς και τη συμβολή των ελέγχων στην πρόληψη των κινδύνων: η εισβολή επείσακτων ειδών, όπως του κουνουπιού Aedes albopictus με εμπορεύματα μεταχειρισμένων ελαστικών και η εγκατάστασή τους σε νέες περιοχές (1), η μετακίνηση νυχτερίδων με κοντέι-νερ (2), τα κρούσματα λύσσας σε μέλη πληρωμάτων (3), τα αυτόχθονα κρούσματα ελονοσίας σε κατοίκους περιοχών λιμένων της Ιταλίας, Γαλλίας, Βελγίου και Ισραήλ (4-7), η έξαρση κρουσμάτων αιμορραγικού πυρετού από τον ιό Έμπολα σε πρωτεύοντα πειραματόζωα που μεταφέρθηκαν από τις Φιλιππίνες στις ΗΠΑ (8), η διασπορά του δονακίου της χολέρας μέσω του θαλασσίου έρματος των πλοίων (9) και η μόλυνση καλλιεργειών οστρακοειδών κατά την επιδημία χολέρας στην Αϊτή με μολυσμένο θαλάσσιο έρμα (10).

Η εγκατάσταση και η λειτουργία μηχανισμών υγειονομικού ελέγχου στους λιμένες, οι οποίοι αποτελούν τις πύλες εισόδου των χωρών, μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη, στον εντοπι-σμό και στην αντιμετώπιση συμβάντων Δημόσιας Υγείας. Άλλωστε, ο απώτερος σκοπός του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού (ΔΥΚ) είναι ο έγκαιρος εντοπισμός και περιορισμός του κινδύνου σε τοπικό επίπεδο, με τρόπο που να αποφεύγονται οι περιττές παρεμβάσεις στις με-τακινήσεις και στο εμπόριο (11). Για τους παραπάνω λόγους, ο ΔΥΚ απαιτεί από κάθε πλοίο που εκτελεί διεθνές ταξίδι, να ελέγχεται κάθε έξι μήνες και να κατέχει έγκυρο Υγειονομικό Πιστοποιητικό (ΔΥΚ 2005, άρθρο 39).

Σκοπός των υγειονομικών ελέγχων στο πλαίσιο του ΔΥΚ

Όπως προκύπτει από τον ΔΥΚ, ο σκοπός των υγειονομικών ελέγχων περιλαμβάνει:

α) Τον εντοπισμό κινδύνων Δημόσιας Υγείας πάσης φύσεως (βιολογικούς, χημικούς ραδιο-λογικούς, φυσικούς), οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν την υγεία των πληθυσμών, δίνοντας έμφαση στους κινδύνους που είναι δυνατόν να εξαπλωθούν από χώρα σε χώρα. Παραδείγμα-τα τέτοιων κινδύνων είναι: λοιμώδη νοσήματα σε ταξιδιώτες, υπόδοχα-μεταδότες σε όλες τις φάσεις του βιολογικού τους κύκλου, ζώα-υπόδοχα παθογόνων μικροοργανισμών, τρωκτικά, μικροβιολογικοί κίνδυνοι στο περιβάλλον και ανεπαρκή μέτρα υγιεινής.

β) Την εφαρμογή μέτρων ελέγχου των κινδύνων που διαπιστώθηκαν. Τα μέτρα μπορούν να εφαρμοστούν είτε από την αρμόδια υπηρεσία είτε υπό την επίβλεψή της.

Στο Υγειονομικό Πιστοποιητικό του πλοίου καταγράφονται οι διαπιστώσεις και τα ληφθέντα μέτρα. Επομένως, αρμόδιοι υπάλληλοι σε επόμενους λιμένες που θα επισκεφθεί το πλοίο στη συνέχεια του ταξιδιού του, θα έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν σχετικά.

Τύποι πιστοποιητικών

Υπάρχουν δύο τύποι Υγειονομικών Πιστοποιητικών Πλοίων:

α) Το Πιστοποιητικό Απαλλαγής Μέτρων Υγειονομικού Ελέγχου, το οποίο εκδίδεται όταν μετά τον έλεγχο η αρμόδια υπηρεσία διαπιστώσει ότι το πλοίο είναι ελεύθερο από κινδύνους Δημό-σιας Υγείας.

β) Το Πιστοποιητικό Υγειονομικού Ελέγχου Πλοίου, το οποίο εκδίδεται όταν η αρμόδια αρχή μετά από έλεγχο διαπιστώσει ύπαρξη κινδύνου Δημόσιας Υγείας και κρίνει ότι απαιτείται η εφαρμογή μέτρων ελέγχου. Τόσο οι διαπιστώσεις όσο και τα εφαρμοσθέντα μέτρα καταγρά-φονται στο Πιστοποιητικό Υγειονομικού Ελέγχου Πλοίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατοχή

Ειδικές συμμετοχές Ειδικές συμμετοχές

12 13

Πιστοποιητικού Υγειονομικού Ελέγχου Πλοίου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει κίνδυνος Δημόσιας Υγείας στο πλοίο για τους έξι μήνες ισχύος του Πιστοποιητικού. Η αρμόδια αρχή εκ-δίδει τον συγκεκριμένο τύπο πιστοποιητικού όταν είναι ικανοποιημένη από τη σωστή εφαρμο-γή των μέτρων και την εξάλειψη του κινδύνου. Εάν δεν είναι ικανοποιημένη, μπορεί και πάλι να το εκδώσει αλλά επιπλέον θα πρέπει να καταγράψει τους λόγους στο πιστοποιητικό και την ημερομηνία επανελέγχου και να ενημερώσει σχετικά το επόμενο λιμάνι που θα επισκεφτεί το πλοίο. Το επόμενο λιμάνι μετά από έλεγχο θα πρέπει να καταγράψει στο πιστοποιητικό εάν τελικά όλα τα μέτρα εφαρμόστηκαν ικανοποιητικά.

Τα Υγειονομικά Πιστοποιητικά έχουν εξάμηνη ισχύ. Σε περίπτωση που η αρμόδια εξουσιοδοτη-μένη αρχή του λιμένα δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιήσει τον υγειονομικό έλεγχο ή δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν τα μέτρα ελέγχου, η περίοδος των έξι μηνών μπορεί να παραταθεί από την εξουσιοδοτημένη αρχή του λιμένα για χρονικό διάστημα έως ενός επιπλέον μήνα.

Εγκυρότητα πιστοποιητικών

Εκδίδουσα αρχήΤα Πιστοποιητικά θα πρέπει να εκδίδονται από τις αρχές των λιμένων που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο που αναρτεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.who.int/ihr/ports_airports/portslanding/en/index.html. Ο κατάλογος ενημερώνεται σύμφωνα με τις πληροφορίες που αποστέλλονται στον ΠΟΥ από τα Κράτη-Μέλη και συγκεκριμένα από την Εθνική Κεντρική Υπηρεσία ΔΥΚ. Εάν ένα Πιστοποιητικό έχει εκδοθεί από αρχή η οποία δεν συμπεριλαμβάνεται στον παραπάνω κατάλογο, τότε ενδεχομένως μετά από έλεγχο στο επόμενο λιμάνι να αμφισβητηθεί η εγκυρότητα του Πιστοποιητικού και το πλοίο να θεωρηθεί προσβεβλημένο, με συνέπεια να επανελεγχθεί. Η εγκυρότητα του Πιστο-ποιητικού θα αμφισβητηθεί επίσης εάν η αρμόδια αρχή έχει εκδώσει Πιστοποιητικό του οποίου ο τύπος είναι διαφορετικός από αυτόν που είναι εξουσιοδοτημένη, σύμφωνα με τον κατάλογο (για παράδειγμα είναι λάθος η αρχή του λιμένα να εκδίδει Πιστοποιητικό Απαλλαγής Μέτρων Υγειονομικού Ελέγχου όταν είναι εξουσιοδοτημένη να εκδίδει μόνο παράταση).

Σύμφωνα με τον πιο πρόσφατο κατάλογο του ΠΟΥ (21 Ιουνίου 2012), 89 χώρες έχουν απο-στείλει κατάλογο με τα εξουσιοδοτημένα λιμάνια.

Στην Ελλάδα τα λιμάνια που είναι εξουσιοδοτημένα να εκδίδουν Πιστοποιητικά Υγειονομικού Ελέγχου, Πιστοποιητικά Απαλλαγής Μέτρων Υγειονομικού Ελέγχου, καθώς και παράταση σε ισχύοντα Πιστοποιητικά είναι τα εξής: Χανιά, Χίος, Ελευσίνα, Ηράκλειο, Ηγουμενίτσα, Κόριν-θος, Μυτιλήνη, Πάτρα, Πειραιάς, Ρόδος, Θεσσαλονίκη και Βόλος.

Τα λιμάνια Αλεξανδρούπολης, Αργοστολίου, Χάλκης, Ιτέας, Καλαμάτας, Κατάκολου, Καβάλας, Κέρκυρας, Κω, Λαυρίου, Λευκάδας, Λήμνου, Ναυπλίου, Πρέβεζας, Ραφίνας, Σύρου, Βαθιού και Ζακύνθου είναι εξουσιοδοτημένα να εκδίδουν μόνο παράταση σε ισχύοντα Πιστοποιητικά.

Μορφή και συμπλήρωση Τα Πιστοποιητικά θα πρέπει να εκδίδονται με τη μορφή του υποδείγματος του Παραρτήματος 3 του ΔΥΚ, σε αντίθετη περίπτωση ενδέχεται να θεωρηθούν άκυρα. Δεν θα πρέπει να προσθέτονται ή να αφαιρούνται γραμμές. Επίσης, κάθε περιθώριο θα πρέπει να συμπληρώνεται ανάλογα με τα ευρήματα. Εάν δεν υπάρχουν ευρήματα, τότε σε κάθε γραμμή αναγράφεται η λέξη «ΝONE» ή «NIL», ενώ δεν θα πρέπει τα περιθώρια χωρίς ευρήματα να διαγράφονται με διαγώνια γραμμή. Σε περίπτωση που ένα πεδίο δεν έχει εφαρμογή, τότε θα πρέπει να αναγράφεται η φράση «ΝΟΤ AP-PLICABLE» ή «Ν/Α». Το όνομα του λιμένα θα πρέπει να γράφεται όπως ακριβώς περιέχεται στον κατάλογο του ΠΟΥ (http://www.who.int/ihr/ports_airports/portslanding/en/index.html.), ώστε να μπορεί να αναγνωριστεί από επιθεωρητές άλλων χωρών.

Γλώσσα συμπλήρωσηςΣυνιστάται η γλώσσα συμπλήρωσης να είναι η Αγγλική ή η Γαλλική, επιπλέον της επίσημης γλώσσας του κράτους. Στις ημερομηνίες, καλό είναι ο μήνας να αναγράφεται ολογράφως για να αποφεύγεται παρερμηνεία από χώρες που χρησιμοποιούν διαφορετικό σύστημα καταγραφής ημερομηνίας.

Οδηγίες του ΠΟΥ Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει εκδώσει Εγχειρίδιο για τον υγειονομικό έλεγχο των πλοίων και την έκδοση των Πιστοποιητικών (Handbook for inspection of ships and issuance of ship sanitation certificates), το οποίο έχει αναρτηθεί στην παρακάτω διεύθυνση: http://www.who.int/ihr/publications/handbook_ships_inspection/en/index.html. Παράλληλα προετοιμά-ζεται (;) εκπαιδευτικό πρόγραμμα εξ’ αποστάσεως για τους επιθεωρητές των λιμένων.

Αναλυτικές οδηγίες περιέχονται στον Οδηγό για την υγιεινή των πλοίων του ΠΟΥ (WHO Guide to ship sanitation), αλλά και στον Διεθνή Ιατρικό Οδηγό για Πλοία (International Medical Guide for Ships), η ελληνική έκδοση του οποίου έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο: whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789240682313_gre.pdf.

Ευρωπαϊκή βάση δεδομένων για την καταχώρηση των ΠιστοποιητικώνΣτο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος SHIPSAN και σε συνεργασία με τον ΠΟΥ, δημι-ουργήθηκε πληροφοριακό σύστημα καταχώρησης των Υγειονομικών Πιστοποιητικών Πλοίων, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους αρμόδιους υπαλλήλους να καταχωρούν τα αποτελέσματα των ελέγχων και να εκδίδουν τα Πιστοποιητικά. Ταυτόχρονα, παρέχει δυνατότητες αναζήτη-σης και ταξινόμησης ανάλογα με τον λιμένα έκδοσης, τον αρμόδιο υπάλληλο, τη χώρα, το πλοίο κτλ. Οι αρμόδιοι υπάλληλοι μπορούν να έχουν πρόσβαση στο πληροφοριακό σύστημα στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση: http://ssc.shipsan.eu/Home.aspx


1. Derraik JG. Exotic mosquitoes in New Zealand: a review of species intercepted, their pathways and ports of entry. Aust N Z J Public Health. 2004 Oct;28(5):433-44.

2. Constantine DG. Geographic translocation of bats: known and potential problems. Emerg Infect Dis. 2003 Jan;9(1):17-21.

3. Rimhanen-Finne R, Järvinen A, Kuusi M, Quiambao BP, Malbas FF Jr, Huovilainen A, Kallio-Kokko H, Vapalahti O, Ruutu P. Imported human rabies, the Philippines and Finland, 2007. Emerg Infect Dis. 2010 Aug;16(8):1318-9.

4. Anselmo M, De Leo P, Rosone A, Minetti F, Cutillo A, Vaira C, Menardo G. [Port malaria caused by Plasmodium falciparum a case report]. Infez Med. 1996;4(1):45-7.

5. Delmont J, Brouqui P, Poullin P, Pouymayou C, Faugere B, Ottomani A, Gabriel B, Bourgeade A. [Apropos of 2 cases of severe malaria contracted in the port of Marseille]. Bull Soc Pathol Exot. 1995 Mar;88(4):170-3.

6. Peleman R, Benoit D, Goossens L, Bouttens F, Puydt HD, Vogelaers D, Colardyn F, Van de Woude K. Indigenous malaria in a suburb of Ghent, Belgium. J Travel Med. 2000 Jan;7(1):48-9.

7. Rubin L, Nunberg D, Rishpon S. Malaria in a seaport worker in Haifa. J Travel Med. 2005 Nov-Dec;12(6):350-2.

8. Rollin PE, Williams RJ, Bressler DS, Pearson S, Cottingham M, Pucak G, Sanchez A, Trappier SG, Peters RL, Greer PW, Zaki S, Demarcus T, Hendricks K, Kelley M,Simpson D, Geisbert TW, Jahrling PB, Peters CJ, Ksiazek TG. Ebola (subtype Reston) virus among quarantined nonhuman primates recently imported from the Philippines to the United States. J Infect Dis. 1999 Feb;179 Suppl 1:S108-14

9. McCarthy SA, Khambaty FM. International dissemination of epidemic Vibrio cholerae by cargo ship ballast and other nonpotable waters. Appl Environ Microbiol. 1994 Jul;60(7):2597-601.

10. Hill VR, Cohen N, Kahler AM, Jones JL, Bopp CA, Marano N, Tarr CL, Garrett NM, Boncy J, Henry A, Gómez GA, Wellman M, Curtis M, Freeman MM, Turnsek M, Benner RA Jr, Dahourou G, Espey D, DePaola A, Tappero JW, Handzel T, Tauxe RV. Toxigenic Vibrio cholerae O1 in water and seafood, Haiti. Emerg Infect Dis. 2011 Nov;17(11):2147-50.

11. International Health Regulations (2005). 2nd ed. World Health Organization 2008.


http://www.who.int/ihr/ports_airports/portslanding/en/index.html

http://www.who.int/ihr/ports_airports/portslanding/en/index.html

http://www.who.int/ihr/publications/handbook_ships_inspection/en/index.html

http://www.who.int/ihr/publications/handbook_ships_inspection/en/index.html

http://ssc.shipsan.eu/Home.aspx

14 15

12. International Health Regulations (2005) Handbook for inspection of ships and issuance of ship sanitation certificates. World Health Organization 2011.

Μουχτούρη ΒαρβάραWHO, Ports, Airports and Ground Crossings – PAG, HSE/GCR - Global Capacity, Alert and

Response.

«SHIPSAN ACT: Ευρωπαϊκό πρόγραμμα κοινής δράσης για τις θαλάσσιες μεταφορές»

Οι θαλάσσιες μεταφορές έχουν επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένω-σης. Τα πλοία (επιβατηγά, κρουαζιερόπλοια, εμπορικά) συνιστούν μεμονωμένες κοινότητες με ιδιαίτερες συνθήκες υγιεινής οι οποίες ευνοούν τη μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων[1]. Το 2011 έπλεαν στην Ευρώπη 45 εταιρίες με 198 κρουαζιερόπλοια, ενώ η Ευρωπαϊκή αγορά έχει αυξηθεί πάνω από 41% τα τελευταία 3 χρόνια και διπλασιάστηκε τα τελευταία 10. Τα σύγ-χρονα κρουαζιερόπλοια είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να μεταφέρουν μεγάλο αριθμό επιβατών και πληρώματος. Περίπου 390 εκατομμύρια επιβάτες μετακινήθηκαν με επιβατηγά πλοία το 2009, πάνω από 5.2 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έκλεισαν κρουαζιέρα μέσα στο 2010, ενώ περί-που 50000 Ευρωπαίοι ναυτικοί εργάζονται σε κρουαζιερόπλοια [2]. Το 2010, καταγράφηκαν 1,9 εκατομμύρια ταξίδια φορτηγών πλοίων σε 1200 λιμάνια 25 Ευρωπαϊκών χωρών [3]. Σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν πολλοί αρμόδιοι φορείς (έως 5) οι οποίοι έχουν τη δι-καιοδοσία να κάνουν ελέγχους στα πλοία, με αποτέλεσμα την επικάλυψη αρμοδιοτήτων. Έχει παρατηρηθεί έλλειψη επικοινωνίας, γνώσεων και εκπαίδευσης όσον αφορά στους υγειονομι-κούς ελέγχους και πολλές φορές υπερβολική αντίδραση των αρμόδιων φορέων των Ευρω-παϊκών λιμανιών[4]. Η ποιότητα των υγειονομικών ελέγχων στα πλοία ποικίλλει μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών και πολλές φορές και μέσα στην ιδία χώρα ή και στο ίδιο λιμάνι. Τέλος, η εφαρμογή του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού (ΔΥΚ) και έκδοσης των Πιστοποιητικών Υγειονομικών Ελέγχων Πλοίων παρουσίασε δυσκολίες στην Ευρώπη και ειδικά στα κρουαζιε-ρόπλοια και επιβατηγά πλοία.

Για την αντιμετώπιση όλων των δυσκολιών υλοποιήθηκαν δυο ευρωπαϊκά προγράμματα, τα SHIPSAN και SHIPSAN TRAINET (2006-2011) και το Νοέμβριο 2012 θα ξεκινήσει ένα νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα κοινής δράσης για τις θαλάσσιες μεταφορές, το SHIPSAN ACT. Το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας σε συνεργασία με την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και το Υπουργείο Υγείας είναι ο συντονιστής της ευρωπαϊκής Kοινής Δράσης (Joint Action) με τίτλο «SHIPSAN ACT Joint Action: Κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία στις θαλάσσιες μεταφορές εξαιτίας βιολογικών, χημικών και ραδιενεργών παραγόντων συμπεριλαμβανομένων των μεταδιδόμενων νοσημάτων», το οποίο χρηματοδοτείται από τη Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Προστασίας του Καταναλωτή (DG SANCO).

Σκοπός του προγράμματος είναι η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης και βιώσιμης στρατηγικής σε Ευρωπαϊκό επίπεδο με σκοπό τη διαφύλαξη της υγείας των επιβατών και των εργαζομένων σε πλοία (επιβατηγά, κρουαζιερόπλοια, εμπορικά) και την πρόληψη της διακρατικής μετάδο-σης των λοιμωδών νοσημάτων. Θα εφαρμοστούν δράσεις για την προστασία του Ευρωπαϊκού πληθυσμού από απειλές για τη δημόσια υγεία σχετιζόμενες με τις θαλάσσιες μεταφορές λόγω βιολογικών, χημικών και ραδιενεργών παραγόντων συμπεριλαμβανομένων των λοιμωδών νο-σημάτων. Οι δράσεις θα βοηθήσουν στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και θα απο-τελέσουν εργαλείο το οποίο θα συμβάλει στην εφαρμογή του ΔΥΚ.

Το πρόγραμμα έχει διάρκεια 36 μηνών και συμμετέχουν 28 οργανισμοί από 23 χώρες.

Οι στόχοι του προγράμματος είναι:

1. Η δημιουργία έκθεσης αποτελεσμάτων που θα συμπεριλαμβάνει (i) τα αποτελέσματα της έρευνας κρουσμάτων λόγω βιολογικών, χημικών και ραδιενεργών παραγόντων συμπεριλαμβανομένων των λοιμωδών νοσημάτων σε όλα τα είδη των πλοίων και τις συνέπειές τους, (ii) τις εκπαιδευτικές ανάγκες για τις βασικές ικανότητες των κρατών μελών βάσει του ΔΥΚ και (iii) τις πρακτικές που αφορούν αλιευτικά σκάφη σε τουλάχιστον 23 Ευρωπαϊκά Κράτη Μέλη.

2. Η ανάπτυξη οδηγιών για την εκτίμηση και αντιμετώπιση κινδύνων από χημικά ή ραδιενεργά ατυχήματα (από τυχαία ή σκόπιμη απελευθέρωση) σε πλοία, οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν στα πλαίσια του ΔΥΚ για το σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης στα σημεία εισόδου των Ευρωπαϊκών Κρατών Μελών.

3. Ο σχεδιασμός εργαλείου για την εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου για τα εμπορικά πλοία και η δημιουργία έκθεσης των αποτελεσμάτων έρευνας για τις πρακτικές επιθεώρησης και κοινοποίησης βάσει ΔΥΚ που εφαρμόζονται στην εσωτερική ναυσιπλοΐα και τις εκπαιδευτικές ανάγκες των εργαζομένων σε πλοία εσωτερικής ναυσιπλοΐας.


16 17


Η πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα: τα περιβαλλοντικά επακόλουθα, οι μεταφορές και τα ταξίδια ένα χρόνο μετά.

Η πυρηνική καταστροφή που συνέβη στον πυρηνικό σταθμό του εργοστασίου ηλεκτρικής ενέργειας της Φουκουσίμα προκλήθηκε λόγω της πυρηνικής κατάρρευσης και έκλυσης ραδιε-νεργών υλικών μετά το σεισμό και το τσουνάμι Tohoku, στις 11 Μαρτίου 2011. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πυρηνική καταστροφή μετά την καταστροφή του Τσερνομπίλ το 1986. Μετά το συμβάν του Τσερνομπίλ, πολλοί λαοί εμφανίστηκαν φοβισμένοι ή τουλάχιστον διστακτικοί ως προς το αν θα συνέχιζαν τη χρήση πυρηνικής ενέργειας που τους εφοδίαζε με «καθαρή» ηλεκτρική ενέργεια, η οποία αποδείχθηκε ότι θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία. Πιο συγκεκριμένα, η καταστροφή που προκλήθηκε στο φυσικό περιβάλλον της Ιαπωνίας και κατ’ επέκταση στον Ιαπωνικό λαό αποτελεί μια πληγή που θα κλείσει όταν παρέλθουν 20 χρόνια και πλέον.

Πριν το σεισμό, η χρήση πυρηνικής ενέργειας στην Ιαπωνία ήταν ανάλογη σε μέγεθος με εκεί-νη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Γαλλίας. Η Ιαπωνία προκειμένου να έχει όσον το δυνατόν λιγότερες εκπομπές του φαινομένου του θερμοκηπίου, που σχετίζεται με την παραγωγή ηλε-κτρικής ενέργειας θα αύξανε σημαντικά τη χρήση πυρηνικών υλικών ως πρώτη ύλη, από 30% σε 40% μέχρι το 2017, και έως 50% μέχρι το 2030. Σαφώς, μετά τον καταστροφικό σεισμό της 11ης Μαρτίου τα σχέδια αυτά ματαιώθηκαν.

Οι Ιαπωνικές αρχές εκτίμησαν αρχικά τη σοβαρότητα του ατυχήματος στο Επίπεδο 4 βάσει της διεθνούς κλίμακας πυρηνικών συμβάντων (INES), παρά τις απόψεις άλλων διεθνών οργανι-σμών ότι θα πρέπει να ήταν υψηλότερη. Το επίπεδο σοβαρότητας αυξήθηκε διαδοχικά σε 5 και τελικά έφτασε έως 7, δηλαδή στη μέγιστη τιμή της κλίμακας. Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας και η διοίκηση της TEPCO έχουν επικριθεί στον διεθνή Τύπο για την κακή επικοινωνία με το κοινό και τις αυτοσχέδιες προσπάθειες εκκαθάρισης της κατάστασης.

Η ιαπωνική κυβέρνηση εκτιμά ότι το συνολικό ποσό της ραδιενέργειας που απελευθερώθηκε στην ατμόσφαιρα ήταν περίπου το ένα δέκατο από το αντίστοιχο που απελευθερώθηκε κατά την καταστροφή του Τσερνομπίλ. Σημαντικές ποσότητες ραδιενεργού υλικού έχουν επίσης μολύνει το έδαφος και τα νερά των ωκεανών. Οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν από την κυβέρνηση της Ιαπωνίας 30-50 χμ. από το εργοστάσιο έδειξαν αρκετά υψηλά επίπεδα ραδιενεργού καισίου, πράγμα που προκάλεσε ανησυχία και οδήγησε την κυβέρνηση στην απαγόρευση πώλησης των τροφίμων που καλλιεργούνται στην περιοχή. Στο Τόκιο, συστή-θηκε προσωρινά η μη πόση του νερού της βρύσης καθώς και η αποφυγή χρήσης του για την παρασκευή τροφίμων για βρέφη.

Ελάχιστοι από τους εργαζομένους του εργοστασίου τραυματίστηκαν σοβαρά ή έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της καταστροφής από το σεισμό. Δεν υπήρξαν άμεσα προκληθέντες θάνατοι που να οφείλονταν στην ακτινοβολία, αλλά τουλάχιστον έξι εργαζόμενοι εκτέθηκαν σε ακτι-νοβολία υψηλότερη των επιτρεπόμενων διεθνών ορίων και περισσότεροι από 300 εκτέθηκαν σε σημαντική ποσότητα ακτινοβολίας. Οι θάνατοι από μελλοντικό καρκίνο λόγω της συσσω-ρευμένης έκθεσης σε ακτινοβολία του πληθυσμού που ζει κοντά στη Φουκουσίμα εκτιμάται ότι είναι μεταξύ 100 και 1000 ατόμων. Ο φόβος για την ιονίζουσα ακτινοβολία θα μπορούσε να έχει μακροπρόθεσμες ψυχολογικές επιπτώσεις σε μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού στις ρυπασμένες περιοχές. Στις 16 Δεκεμβρίου 2011, οι ιαπωνικές αρχές δήλωσαν ότι ο πυρηνικός σταθμός έχει σταθεροποιηθεί, αν και θα χρειαστούν δεκαετίες για να απολυμανθούν οι γύρω περιοχές και να παροπλιστεί το εργοστάσιο συνολικά.

Ραδιενεργές εκλυόμενες ύλες

Οι ανησυχίες για την πιθανότητα μιας μεγάλης κλίμακας διαρροής ακτινοβολίας οδήγησε στην 20 χιλιομέτρων ζώνη αποκλεισμού γύρω από την μονάδα παραγωγής ενέργειας. Στους ανθρώ-πους που διαβιούσαν σε αυτή την ζώνη των 20-30 χιλιομέτρων προτάθηκε να παραμείνουν σε εσωτερικούς χώρους. Αργότερα, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και ορισμένες άλλες χώρες συμβούλευσαν τους υπηκόους τους να εγκαταλείψουν το Τόκιο, στην περίπτωση εξάπλωσης της ραδιενεργού μόλυνσης. Το ατύχημα στη Φουκουσίμα οδήγησε στη διαφυγή μικρών ποσο-

4. Η ενδυνάμωση των ικανοτήτων των εργαζομένων σε πλοία και των επιθεωρητών λιμένων σε θέματα που αφορούν την πρόληψη, εκτίμηση και αντιμετώπιση των κινδύνων που οφείλονται σε βιολογικούς, χημικούς και ραδιενεργούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των λοιμωδών νοσημάτων, μέσω εκπαίδευσης 5 εκπαιδευτών σε κάθε Ευρωπαϊκό Κράτος Μέλος. Επίσης, θα υλοποιηθούν διαδικτυακά σεμινάρια στα οποία θα έχουν πρόσβαση οι επαγγελματίες υγείας απασχολούμενοι σε υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας λιμένων της Ευρώπης και οι εταιρίες που πλέουν σε ευρωπαϊκά ύδατα.

5. Η βελτίωση της ποιότητας των επιθεωρήσεων και η συνεπής / αναλογική προσέγγιση των επιθεωρήσεων όλων των τύπων πλοίων, μέσω εκπαίδευσης εν ώρα εργασίας, έκδοση ετήσιου προγράμματος επιθεωρήσεων και τη λειτουργία πληροφοριακών συστημάτων για την καταγραφή και δυνατότητα ανταλλαγής αποτελεσμάτων επιθεωρήσεων.

6. Η βιώσιμη εφαρμογή των εργαλείων του SHIPSAN για τη μετάδοση της Ναυτιλιακής Δήλωσης Υγειάς, της εκτίμησης και αντιμετώπισης κινδύνων, την έκδοση πιστοποιητικών υγείας πλοίων και την επικοινωνία της πληροφορίας μέσω υπαρχόντων μηχανισμών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA) (Directive2010/65/EU) και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) (Desicion2119/98/EC).

Το SHIPSAN ACT Joint Action θα ενισχύσει τις ικανότητες των εργαζομένων στους αρμόδιους φορείς των λιμένων αλλά και των εταιριών σε θέματα πρόληψης, ελέγχου και αντιμετώπισης κινδύνων λόγω βιολογικών, χημικών και ραδιενεργών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των λοιμωδών νοσημάτων. Τα εργαλεία θα επιτρέψουν την αποτελεσματική εκτίμηση κινδύ-νου, την κοινή και συντονισμένη αντίδραση, την ταχεία ανταλλαγή πληροφοριών και την πα-ρακολούθηση συμβάντων σε σχέση με τις θαλάσσιες μεταφορές. Το SHIPSAN ACT Joint Action θα βελτιώσει την εποπτεία σε θέματα διαχείρισης κινδύνων και την συντονισμένη αντίδραση των διακρατικών απειλών για τη δημόσια υγεία. Νέοι δίοδοι επικοινωνίας θα αναπτυχθούν, οι οποίοι θα ενισχύσουν τις υπάρχουσες δομές για θέματα όπως η δημόσια υγεία των πολιτών, η προστασία των καταναλωτών, η υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων και η αντιμετώπιση των διασυνοριακών απειλών της δημόσιας υγείας. Θα δημιουργηθούν κατευθυντήριες οδηγίες βασισμένες σε κοινά πρότυπα που θα επιτρέψουν στα Κράτη Μέλη τη συνεπή και συντονι-σμένη εφαρμογή σχεδίου ετοιμότητας διευκολύνοντας με αυτό τον τρόπο την υλοποίηση και εφαρμογή του ΔΥΚ.


1. Mouchtouri, V. A., Nichols, G., Rachiotis, G., Kremastinou, J., Arvanitoyannis, I. S., Riemer, T., Jaremin, B., Hadjichristodoulou, C., & SHIPSAN, p. 2010a, «State of the art: public health and passenger ships», International maritime health, vol. 61, no. 2, pp. 49-98.

2. European Cruise Council 2011, The cruise industry - A leader in Europe’s Economic Recovery - Contribution of Cruise Tourism to the Economies of Europe, 2011 Edition.

3. Amerini, G. 2010, European port activity in 2009 hit by the general economic crisis.

4. Mouchtouri, V. A., Westacott, S., Nichols, G., Riemer, T., Skipp, M., Bartlett, C. L. R., & Kremastinou, J. 2010b, “Hygiene inspections on passenger ships in Europe - an overview”, BMC Public Health, vol. 10, p. 122.

Κωστάρα Ελίνα, Ερευνήτρια Ευρωπαϊκού Προγράμματος Shipsan trainet, Εργαστήριο Υγιεινής & Επιδημιολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

18 19


τήτων ακτινοβολίας, από στοιχεία όπως το ιώδιο-131, καίσιο-134 και καίσιο-137, η εξάπλωση των οποίων παρατηρήθηκε σε όλον τον κόσμο (Πολιτεία της Νέας Υόρκης, Αλάσκα, Χαβάη, Όρεγκον, Καλιφόρνια, το Μόντρεαλ και Αυστρία). Μεγάλες ποσότητες ραδιενεργών ισοτόπων επίσης διέφυγαν στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Τον Μάρτιο του 2011, οι Ιαπωνικές Αρχές ανακοίνωσαν ότι ραδιενεργό ιώδιο-131 που εντο-πίστηκε σε 18 εργοστάσια καθαρισμού νερού υπερέβαινε τα όρια ασφαλείας για τα βρέφη στο Τόκιο. Τον Ιούλιο του 2011, η ιαπωνική κυβέρνηση δεν μπόρεσε να ελέγξει την εξάπλωση ραδιενεργού υλικού σε τρόφιμα της χώρας. Ραδιενεργό υλικό εντοπίστηκε σε μια σειρά προϊ-όντων, όπως το σπανάκι, φύλλα τσαγιού, το γάλα, τα ψάρια και το βόειο κρέας, έως και 200 μίλια από το πυρηνικό εργοστάσιο. Στην 12 μιλίων περιοχή εκκένωσης γύρω από το εργοστά-σιο, όλες οι καλλιέργειες έχουν εγκαταλειφθεί.

Από τον Αύγουστο του 2011, από το πυρηνικό εργοστάσιο εξακολουθούν να διαρρέουν χαμη-λά επίπεδα ακτινοβολίας στη Φουκουσίμα και τις πέριξ περιοχές , κάτι που θα μπορούσε να τις καταστήσει ακατοίκητες για δεκαετίες λόγω της υψηλής ποσότητας ακτινοβολίας. Θα μπορού-σε να πάρει πάνω από 20 χρόνια πριν οι κάτοικοι επιστρέψουν με ασφάλεια στις περιοχές με τις τρέχουσες ενδείξεις ακτινοβολίας των 200 millisieverts ανά έτος, καθώς και μια δεκαετία για τις περιοχές σε 100 millisieverts ανά έτος.

Στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου 2011, η ποσότητα των ραδιενεργών ουσιών που εκλύθηκαν από το εργοστάσιο ήταν περίπου 200 εκατομμύρια Bq ανά ώρα, σύμφωνα με την TEPCO. Αυτό ήταν περίπου το ένα εκατομμυριοστό του επιπέδου των αρχικών σταδίων του ατυχήματος, τον Μάρτιο. Ίχνη ραδιενεργού ιωδίου εξακολουθούσαν να ανιχνεύονται σε διά-φορες περιοχές της Ιαπωνίας το Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2011.

Σύμφωνα με έκθεση της μελέτης του Γαλλικού Ινστιτούτου Ραδιολογικής Προστασίας και Πυ-ρηνικής Ασφάλειας τον Οκτώβριο του 2011, που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 21 Μαρτίου και μέσων Ιουλίου, περίπου 2,7 × 1016 Bq καισίου-137 εισέρευσαν στον ωκεανό. Ωστόσο, στην ακτή της Φουκουσίμα έχει παρατηρηθεί ένα από τα ισχυρότερα ρεύματα του κόσμου, με απο-τέλεσμα τα μολυσμένα νερά να μεταφέρονται σήμερα στον Ειρηνικό Ωκεανό, προκαλώντας έτσι μια μεγάλη διασπορά ραδιενεργών στοιχείων. Η πιθανή παρουσία ραδιενεργών ουσιών, όπως το στρόντιο-90 και το πλουτώνιο, δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Πρόσφατες μετρήσεις δείχνουν έντονη μόλυνση ορισμένων θαλάσσιων ειδών (κυρίως ψαριών) που αλιεύονται κατά μήκος της ακτής στην περιοχή της Φουκουσίμα. Οι οργανισμοί στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας είναι, διαχρονικά, η πιο ευαίσθητη ομάδα στη ρύπανση από το καίσιο. Επομένως, είναι δικαιολογημένο να επιτηρούνται για ραδιενεργές ουσίες οι θαλάσσιοι οργανισμοί που αλιεύονται στα παράκτια ύδατα της Φουκουσίμα.

Τον Μάρτιο του 2012-ένα χρόνο μετά τον καταστροφικό σεισμό και το νέο «επετειακό» σει-σμό, δεν υπήρξαν κρούσματα ασθενειών στους κατοίκους της Φουκουσίμα που να συσχετίζο-νται με την έκθεσή τους σε ακτινοβολία. Οι ειδικοί ωστόσο προειδοποίησαν ότι τα μέχρι τώρα διαθέσιμα στοιχεία ήταν ανεπαρκή για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τις επιπτώσεις του ατυχήματος στην υγεία των κατοίκων. Παρ ‘όλα αυτά, ο Michiaki Kai, καθηγητής του τμή-ματος Νοσηλευτικής της σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Oita, δήλωσε ότι εάν οι τρέχουσες εκτιμήσεις για τη δόση ακτινοβολίας είναι σωστές σχετικά με τους θανάτους από καρκίνο, κατά πάσα πιθανότητα οι τελευταίοι δεν θα αυξηθούν.

Διεθνείς αντιδράσεις

Οι αντιδράσεις διεθνώς για την πυρηνική καταστροφή ήταν αρκετές και ποικίλου περιεχομέ-νου. Πολλοί μεταξύ των κυβερνητικών φορέων ανταποκρίθηκαν στην πυρηνική καταστροφή που συντελέστηκε στη Φουκουσίμα, συχνά σε ad hoc βάση.

Πολλά κράτη συμβούλευσαν τους υπηκόους τους να εγκαταλείψουν το Τόκυο εξαιτίας του κινδύνου που προκύπτει από τα «παρελκόμενα» της πυρηνικής έκρηξης. Οι «ειδικοί» διεθνώς αποφάνθηκαν ότι θα χρειαστούν χρόνια ή ακόμα και δεκαετίες για να απορρυπανθεί η περιο-χή. Εξαιτίας του ατυχήματος οι τιμές των μετοχών πολλών εταιρειών ενέργειας που βασίζονται στην πυρηνική ενέργεια έχουν μειωθεί σημαντικά.


Σε πολλές χώρες διενεργήθηκε σημαντική επανεκτίμηση των υφιστάμενων προγραμμάτων πυρηνικής ενέργειας. Μια δημοσκόπηση διαπίστωσε ότι όσα προγράμματα είχαν αυξανόμενη αποδοχή της πυρηνικής ενέργειας στις Ηνωμένες Πολιτείες διαβρώθηκαν σημαντικά μετά το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα το 2011, αφού το 50% των ερωτηθέντων αποδοκιμάζει την κατασκευή νέων πυρηνικών εγκαταστάσεων. Σε όλο τον κόσμο, μια μελέ-τη από την UBS, που διενεργήθηκε στις 12 Απριλίου 2011, δείχνει ότι περίπου 30 πυρηνικοί σταθμοί μπορεί να κλείσουν ως αποτέλεσμα του ατυχήματος στη Φουκουσίμα.

Επίσης, υπάρχει μεγάλη πίεση από πλευράς κοινής γνώμης για τη δέσμευση της Ιαπωνικής κυβέρνησης να επεκτείνει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη χώρα. Παρά το γεγονός ότι η Ιαπωνία δεν έχει μεγάλη έκταση διαθέσιμη για μαζικές αιολικές και ηλιακές εγκαταστάσεις, υπήρξαν κινήσεις για έρευνα και προώθηση αυτής της τεχνολογίας.

Ευρωπαϊκές Ενέργειες για την αποφυγή διασποράς ακτινοβολίας το πρώτο 6μηνο μετά το πυρηνικό ατύχημα• Σύσταση για την αποφυγή ταξιδιών στην Ιαπωνία• Απομάκρυνση των πολιτών σε απόσταση 80 χλμ• Απομάκρυνση πλοίων σε ακτίνα τουλάχιστον 80 χλμ• Σύσταση για μετακίνηση σε νοτιότερες περιοχές• Προμήθεια σκευασμάτων ιωδίου στους πολίτες τους στην Ιαπωνία• Έλεγχος αεροσκαφών για πτήσεις απευθείας από Ιαπωνία• Προαιρετικός έλεγχος επιβατών στα αεροδρόμια• Απομάκρυνση διπλωματικών αποστολών από το Τόκυο• Έλεγχος εισαγομένων τροφίμων-οδηγία ΕΕ για ελέγχους στην Ευρώπη• Έλεγχοι, απορρύπανση και χορήγηση πιστοποιητικού στα τρία μεγάλα λιμάνια στην Ιαπωνία

Αντωνίου Γαρουφαλιά, Ηλιόπουλος Δημήτρης, ΚΕΠΙΧ

20 21

Δράσεις γραφείων Δράσεις γραφείων

Γραφείο Εκτίμησης Κινδύνου και Αντιμετώπισης Οξέων Συμβάντων Δημόσιας Υγείας

Το Γραφείο Εκτίμησης Κινδύνου και Αντιμετώπισης Οξέων Συμβάντων Δημόσιας Υγείας δημι-ουργήθηκε προκειμένου να διαχειρίζεται και να αντιμετωπίζει περιστατικά ηθελημένης απελευ-θέρωσης βιολογικών παραγόντων. Εκτός από αυτά, ασχολείται με θέματα ανάπτυξης σχεδίων για την αντιμετώπιση επειγουσών καταστάσεων που αφορούν στη δημόσια υγεία. Επιπλέον, είναι ενεργή η από κοινού συμμετοχή και συνεργασία του γραφείου στη διενέργεια ασκήσεων επί χάρτου και στο πεδίο, τόσο σε Εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το Γραφείο Εκτίμησης Κινδύνου και Αντιμετώπισης οξέων συμβάντων δημόσιας υγείας ανήκει στο Κ.ΕΠΙΧ. Διαθέτει μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση, η οποία αποχτήθηκε κατόπιν εκπαιδεύ-σεως του προσωπικού του γραφείου κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.

Βασικές δράσεις του γραφείου είναι :

• Η διαχείριση και αντιμετώπιση περιστατικών από ηθελημένη απελευθέρωση βιολογικών, Χημικών και Ραδιολογικών παραγόντων και η συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς σε Εθνικό επίπεδο π.χ. ΓΓΠΠ, ΕΛ.ΑΣ. ΠΟΥ, Γενικό Χημείο του Κράτους, ΕΕΑΕ. Πρόσφατα από το γραφείο δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα και στον τομέα των Διασυνοριακών Απειλών κατά της υγείας, όπως σε συμβάντα που οφείλονται σε μεταδοτικά ή μη νοσήματα.

• Συμμετοχή στην Ομάδα Διαχείρισης Κρίσεων από ΧΒΡΠ απειλές της ΓΓΠΠ. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η αντιμετώπιση ΧΒΡΠ περιστατικών απαιτεί διατομεακή συνεργασία και η οποία επικεντρώνεται στα ακόλουθα βασικά σημεία:

• Την Εκτίμηση Κινδύνου• Τη Διαχείριση της Απειλής• Την Επικοινωνιακή Πολιτική

• Η συνεργασία σε Ευρωπαϊκό επίπεδο με τις αρμόδιες Γενικές Διευθύνσεις (DG SANCO, DG HOME, DG JLS) σε θέματα που αφορούν τα ΧΒΡΠ συμβάντα και η συμμετοχή στις αντίστοιχες ομάδες εργασίας:

• Συμμετοχή στην ομάδα εκτίμησης και διαχείρισης ΧΒΡΠ απειλών της Συμβουλευτικής Επιτροπής για Θέματα Ασφάλειας της Υγείας της ΕΕ (CBRN section of Health Security Committee).

• Συμμετοχή στην υποομάδα εκτίμησης και διαχείρισης Βιολογικών απειλών της Ομάδας που είναι αρμόδια για θέματα ΧΒΡΠ απειλών της Ευρωπαϊκής Γενικής Διεύθυνσης DG-HOME.

• Η παρακολούθηση δικτυακών τόπων (MedISys, HEDIS, proMED-mail, WHO, ECDC, HPA, CDC, IAEA κα.), καθώς και διαβαθμισμένων Alert Systems της ΕΕ (RAS BICHAT, RAS-CHEM, RASFF-WINDOW) για Oξέα Συμβάντα και Περιστατικά ηθελημένης απελευθέρωσης βιολογικών, χημικών και ραδιολογικών παραγόντων, έτσι ώστε να υπάρχει συνεχής ενημέρωση για πιθανά ΧΒΡΠ συμβάντα που θα μπορούσαν να απειλήσουν τη δημόσια υγεία σε διεθνές επίπεδο. Το γραφείο έχει υποχρέωση να δηλώνει οποιοδήποτε ύποπτο ΧΒΡΠ συμβάν στο συγκεκριμένο alert system.

• Η συμμετοχή σε ασκήσεις επί χάρτου και σε ασκήσεις στο πεδίο τόσο σε Εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με ΧΒΡΠ συμβάντα. Από το 2003 το γραφείο έχει συμμετάσχει στις ακόλουθες Πανευρωπαϊκές ασκήσεις:

• New Watchman, • Common Ground,• Pandemic Influenza• AEOLUS EXERCISE• TOR I AND TOR II• IRIDIUM EXERCISE

• Η ανάπτυξη κατευθυντήριων οδηγιών για τους επαγγελματίες υγείας και το κοινό πάνω σε θέματα που αφορούν τα ΧΒΡΠ συμβάντα.

• Η ανάπτυξη σχεδίων που αφορούν σε αναδυόμενα και υπάρχοντα νοσήματα της κοινότητας

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την δημοσιογραφία της υγείας

Ολοκληρώθηκε με επιτυχία το 4-ήμερο 27-30 Σεπτεμβρίου εκπαιδευτικό σεμινάριο για τη Δημο-σιογραφία της Υγείας, δράση του διετούς προγράμματος «Health reporting training, Heart”, στα πλαίσια της κοινοτικής δράσης της Γενικής Διεύθυνσης πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το πρόγραμμα συντονίστηκε από το Ινστιτούτο περιβαλλοντικής και εργασιακής Ιατρικής, Prolepsis, με τη συμμετοχή Δημοσιογράφων και επαγγελματιών Υγείας.

Η θεματολογία του σεμιναρίου, μέσω των διαλέξεων διακεκριμένων εισηγητών και διαδραστι-κών μεθόδων διδασκαλίας, κάλυψε θέματα όπως: «Τρόπος ζωής που σχετίζεται με την υγεία και η δημοσιογραφική κάλυψή του», «κάλυψη κρίσεων δημόσιάς υγείας και σύγκρουση συμ-φερόντων», «Ιατρική έρευνα και δημοσιογραφία» και «Τα οικονομικά της Υγείας».

Η παρουσία του ΚΕΕΛΠΝΟ ήταν έντονη. Στο πάνελ των εισηγητών η κα Αγορίτσα Μπάκα πραγματεύτηκε την κάλυψη κρίσεων δημόσιας υγείας και την αποφυγή μεροληψίας στην έρευνα και ο κος Σωτήρης Τσιόδρας εστίασε στους Κινδύνους της επικοινωνίας. Την ενότητα παρακολούθησαν στελέχη του γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας του ΚΕΕΛΠΝΟ.

Τσεβάς Σωτήρης, Γραφείο Τύπου & Επικοινωνίας

22 23

Δράσεις γραφείων

τόσο στον Ελλαδικό όσο και στο Διεθνή χώρο. Το γραφείο είναι αρμόδιο για τη μεταφορά του ύποπτου δείγματος στα εργαστήρια αναφοράς μετά από ένα ύποπτο ΧΒΡΠ συμβάν και σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Επίσης, είναι υπεύθυνο για τη χορήγηση χημειοπροφύλαξης στα άτομα τα οποία έχουν έρθει σε επαφή με τον επικίνδυνο παράγοντα (δες από παρουσίαση γραφείου για ενέργειες ιατρού).

Από το 2001 το Γραφείο Εκτίμησης Κινδύνου και Αντιμετώπισης Οξέων Συμβάντων έχει δια-χειριστεί περίπου 300 ύποπτα ΧΒΡΠ περιστατικά σε συνεργασία με την ΓΓΠΠ, την Πυροσβε-στική, την Αστυνομία.

Το γραφείο διαθέτει φαρμακευτικό απόθεμα (αντιβιοτικά, ορούς και εμβόλια) για την αντιμε-τώπιση επικίνδυνων λοιμογόνων παραγόντων.

Ηλιόπουλος Δημήτρης, ΚΕΠΙΧ, Γραφείο Εκτίμησης Κινδύνου και αντιμετώπισης οξέων συμβάντων.

Δράσεις γραφείων

Βασικές υποδομές - Πύλες εισόδου (PoE)

Στο πλαίσιο του νέου Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού (ΔΥΚ) 2005, οι πύλες εισόδου (PoE) είναι μια σημαντική συνιστώσα της πρόληψης της διεθνούς εξάπλωσης νόσων και δεν πρέ-πει να θεωρηθούν ως τροχοπέδη. Ο όρος «πύλες εισόδου» περιλαμβάνει διεθνή αεροδρόμια, λιμάνια και χερσαίες διαβάσεις. Για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος της διεθνούς εξάπλωσης νόσων μέσω των μεταφορών, των ταξιδιών και του εμπόριου, τα συμβαλλόμενα κράτη πρέ-πει να ορίζουν τους διεθνείς λιμένες ή τους αερολιμένες τους. Επιπλέον, όταν αυτό δικαιο-λογείται για λόγους δημόσιας υγείας, τα κράτη μέλη δύνανται να ορίσουν ορισμένα σημεία χερσαίων διαβάσεων. Ο ΔΥΚ απαιτεί από κάθε συμβαλλόμενο κράτος να αναπτύξει, ενισχύσει και διατηρήσει βασικές υποδομές δημόσιας υγείας σε επίπεδο τοπικής κοινότητας ή / και στο πρωτοβάθμιο επίπεδο παρέμβασης Δημόσιας Υγείας, στο ενδιάμεσο επίπεδο και σε εθνικό επίπεδο με στόχο την ανίχνευση, την αξιολόγηση, την κοινοποίηση και αναφορά των συμ-βάντων και τη γρήγορη και αποτελεσματική ανταπόκριση σε κινδύνους για τη δημόσια υγεία και σε έκτακτες ανάγκες. Οι υποδομές θα πρέπει να είναι σε θέση έτσι ώστε να μπορούν να ληφθούν μέτρα ελέγχου, όπως ο καθαρισμός και η απολύμανση, η απομίανση, η μυοκτο-νία και η απεντόμωση, προκειμένου να προληφθεί η εξάπλωση νόσων στα σημεία εισόδου. Ο ορισμός των λιμένων, των αερολιμένων και των χερσαίων διαβάσεων ως πυλών εισόδου από όλες τις χώρες είναι πολύ σημαντικός. Κατά τον καθορισμό των πυλών εισόδου από τα κράτη-μέλη πρέπει να ληφθούν υπόψη τα εξής: η πυκνότητα του πληθυσμού μέσα και γύρω από τα σημεία εισόδου, οι διάφορες μορφές της διεθνούς κίνησης μέσω της πύλης αυτής, οι κίνδυνοι δημόσιας υγείας που υπάρχουν στις περιοχές προέλευσης ή διέλευσης των διεθνών μετακινήσεων, η επιδημιολογική εικόνα μέσα και γύρω από τη θέση του σημείου εισόδου, οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις και οι υποδομές διαχείρισης κινδύνων για τη δημόσια υγεία. Επι-πλέον πρέπει να αξιολογηθεί η δυνατότητα κοινής διαχείρισης με γειτονικές χώρες και η ύπαρ-ξη των διαφόρων μέσων μεταφοράς που συνδέονται με τη διεθνή κίνηση και η δυνατότητα για τη διάδοση κινδύνων για τη δημόσια υγεία σε μία αλυσίδα μεταφορών.

Οι βασικές υποδομές που απαιτούνται θα πρέπει να εφαρμοστούν από τις αρμόδιες αρχές στα σημεία εισόδου. Η αξιολόγησή τους θα πρέπει να βασίζεται στη λίστα ελέγχου (check list) του ΔΥΚ: “Αξιολόγηση των βασικών υποδομών για επιλεγμένα αεροδρόμια, λιμάνια και χερσαίες διαβάσεις» (μέρος Β του παραρτήματος 1Β). Οι απαιτούμενες πάγιες βασικές υποδομές πε-ριλαμβάνουν την αξιολόγηση και την ιατρική φροντίδα, το υγειονομικό προσωπικό και τον απαραίτητο εξοπλισμό, τον εξοπλισμό και προσωπικό για τη μεταφορά ασθενών ταξιδιωτών, το εκπαιδευμένο προσωπικό για επιθεώρηση των μεταφορικών μέσων, την εξασφάλιση ασφα-λούς περιβάλλοντος (π.χ. νερό, τρόφιμα, απορρίμματα) και εκπαιδευμένο προσωπικό για τον έλεγχο φορέων-υποδόχων.

Εκτός από τις προβλέψεις διαλογής (screening) και την καραντίνας στις πύλες εισόδου, απαι-τείται επίσης η εξασφάλιση συνθηκών ασφάλειας για τους ταξιδιώτες που κάνουν χρήση των υποδομών και εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των χώρων εστίασης, του πόσιμου νερού, των δημόσιων χώρων υγιεινής (τουαλέτες) και των υπηρεσιών αποκομιδής απορριμ-μάτων και λυμάτων. Επιπλέον πρέπει να διασφαλίζεται στις πύλες εισόδου η κατάλληλη υγει-ονομική συντήρηση, καλές συνθήκες υγιεινής και απουσία φορέων-υποδόχων (πχ έντομα, τρωκτικά). Σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. πανδημία γρίπης) μπορεί να απαιτείται σε μερικές χώρες διαλογή (screening) εισερχόμενων και εξερχόμενων ταξιδιωτών. Οι αρμόδιες αρχές πρέπει να διενεργούν επιθεωρήσεις, να διαθέτουν προγράμματα ελέγχου φορέων-υποδόχων, να επιβλέπουν τους παρέχοντες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένης και της παρακολούθησης και επιτήρησης της εφαρμογής υγειονομικών μέτρων. Αν υπάρχει υγειονομικός κίνδυνος σε πλοίο ή αεροσκάφος, η καθυστέρηση ή εκτροπή του σκάφους στην πύλη εισόδου μπορεί να έχει επιπτώσεις σε ολόκληρο το δίκτυο μεταφορών και να επηρεάσει και άλλες χώρες με φαι-νόμενο τύπου ντόμινο. Η παράμετρος αυτή θα πρέπει να συνυπολογίζεται κατά το σχεδιασμό τέτοιων μέτρων.

Σε επείγουσες συνθήκες και κατά το σχεδιασμό για επείγοντα περιστατικά, είναι κρίσιμος ο ρόλος των υγειονομικών αρχών στις πύλες εισόδου, συμπεριλαμβανομένων των υπευθύνων υγείας και καραντίνας. Η υγειονομική αρχή των πυλών εισόδου αποτελεί σημαντικό συντονι-στή σε επείγοντα συμβάντα Δημόσιας Υγείας στις πύλες αυτές, μέσω της διασύνδεσης μεταξύ

24 25

Δράσεις γραφείων Δράσεις γραφείων

υπευθύνων και μέσω της ανάπτυξης συνεργασίας με άλλους φορείς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, καθώς και με τον ιδιωτικό τομέα που δραστηριοποιείται σε λιμένες και αεροδρόμια. Επιπροσθέτως, η υγειονομική αρχή των πυλών εισόδου είναι υπεύθυνη για την αποτελεσμα-τική επικοινωνία με το Εθνικό Σημείο Επαφής για το Διεθνή Υγειονομικό Κανονισμό (ΔΥΚ). Τα κράτη- μέλη πρέπει να καταστρώνουν εθνικά σχέδια επιτήρησης και παρέμβασης σχετικά με τις δράσεις σε επιλεγμένα αεροδρόμια, λιμένες και χερσαίες διαβάσεις.

Υπό το νέο κανονισμό, οι διεθνείς πύλες εισόδου έχουν πλέον νέο ρόλο, που εκτείνεται πέρα από τον απλό συνοριακό έλεγχο. Χρειάζεται ενίσχυση της ετοιμότητας για επείγοντα συμβά-ντα και των υποδομών για παρέμβαση στις πύλες εισόδου. Τα μέτρα στα σύνορα πρέπει να είναι σύμφωνα με τις συστάσεις του ΠΟΥ στο πλαίσιο του ΔΥΚ. Πρέπει να έχουν εδραιωθεί αποτελεσματικοί μηχανισμοί για την επικοινωνία μεταξύ φορέων και το συντονισμό και τη ροή πληροφορίας, συμπεριλαμβανομένων των διασυνδέσεων συνεργασίας μεταξύ των αρχών στις πύλες εισόδου και του Εθνικού Σημείου Επαφής (Εθνική Αρμόδια Αρχή). Πρέπει επίσης να αναγνωρίζονται και να κοινοποιούνται οι βέλτιστες πρακτικές για την ενίσχυση των υποδομών παρέμβασης για τη Δημόσια Υγεία στις διεθνείς πύλες εισόδου, συμπεριλαμβανομένου του οργανωμένου επιχειρησιακού σχεδιασμού των υγειονομικών υπηρεσιών με όλες τις πρακτικές λεπτομέρειες, καθώς και του σχεδιασμού ειδικών συνοριακών μέτρων υγειονομικής διαχείρι-σης. Η εφαρμογή του ΔΥΚ(2005) στις πύλες εισόδου δεν αφορά μόνο στα επείγοντα συμβάντα υγείας διεθνούς ενδιαφέροντος, αλλά και την εξασφάλιση της εφαρμογής τακτικών μέτρων ρουτίνας και έκτακτων μέτρων ανά πάσα στιγμή.

Η ενίσχυση των πυλών εισόδου σύμφωνα με τον αναθεωρημένο ΔΥΚ (2005) και οι αποτε-λεσματικές πολιτικές και πρακτικές Δημόσιας Υγείας θα βελτιώσουν τις διεθνείς μετακινήσεις και το εμπόριο και θα συμβάλουν στην τοπική και παγκόσμια υγειονομική ασφάλεια. Τέτοιες προσπάθειες πρέπει να εντάσσονται σε συντονισμένες ενέργειες διαχείρισης οξέων απειλών Δημόσιας Υγείας. Οι πύλες εισόδου πρέπει να θεωρούνται σημαντικά σημεία επιτήρησης, τόσο εισόδου όσο και εξόδου και να συμβάλλουν στην έγκαιρη ανίχνευση, δήλωση και παροχή πλη-ροφοριών για τα λοιμώδη νοσήματα και άλλες απειλές Δημόσιας Υγείας.


1. World Health Organization. International Health Regulations (2005). Assessment tool for core capacity requirements at designated airports, ports and ground crossings. http://whqlibdoc.who.int/hq/2009/WHO_HSE_IHR_LYO_2009.9_eng.pdf . [πρόσβαση 27 Ιουλίου 2012]

2. World health Organization. Regional Office for South-East Asia. Report of Regional Meeting Colombo, Sri Lanka, 14-16 July 2010. IHR Core Capacities at Ports of Entry. http://www.searo.who.int/LinkFiles/Publication_SEA-CD-226.pdf. [πρόσβαση 27 Ιουλίου 2012]

Παυλή Ανδρούλα, Υπεύθυνη Γραφείου Ταξιδιωτικής Ιατρικής, Τμήμα Παρεμβάσεων σε χώρους Παροχής Υγείας

Γραφείο ΕΑΝ & Σπανίων Νοσημάτων, Σεπτέμβριος 2012 Δράσεις σχετικές με τα σπάνια νοσήματα

1. Στη Ρώμη στις 10 & 11 Σεπτεμβρίου 2012 πραγματοποιήθηκε το εναρκτήριο Εργαστήριο «Inception Workshop on National Planning for Rare Diseases» στο πλαίσιο της Κοινής Δράσης ΕUROPLAN Joint Action 20012-2015, η οποία έχει ως βασικό στόχο το σχεδιασμό και την ανάπτυξη Εθνικών Σχεδίων Δράσης για τα Σπάνια Νοσήματα στις χώρες-μέλη. Η Κοινή Δράση συντονίζεται από το Istituto Superiore di Sanità (ISS) της Ιταλίας.

Το εργαστήριο παρακολούθησε η υπεύθυνη του γραφείου ΕΑΝ & Σπανίων Νοσημάτων, κα Ευαγγελία Τζάλα, ως εκπρόσωπος του Υπουργείου Υγείας και του ΚΕΕΛΠΝΟ.

2. Στη Μαδρίτη, στις 12.9.2012 πραγματοποιήθηκε η 5η συνάντηση της Συντονιστικής Επιτροπής στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος για τα σπάνια νοσήματα E-RARE-2, στο οποίο συμμετέχει το ΚΕΕΛΠΝΟ. H θεματολογία της Συνάντησης ήταν η εξής:

• Ενημέρωση για τα αποτελέσματα της Πρόσκλησης Ειδικού Ενδιαφέροντος 2012 που αφορούσε νέους ερευνητές

• Προετοιμασία των κειμένων της Πρόσκλησης Γενικού Ενδιαφέροντος 2013.• H συμμετοχή της ομάδας των φορέων που χρηματοδοτούν το E-RARE-2, σαν ενιαίος

φορέας, στη Διεθνή Κοινοπραξία για την έρευνα στα Σπάνια Νοσήματα IRDiRC.• Παρουσιάστηκε το έργο και οι στόχοι της Executive Agency for Higher Education, Research,

Development and Innovation Funding (UEFISCDI) της Ρουμανίας, η οποία ζήτησε να συμμετέχει στο πρόγραμμα ως νέο μέλος.

• Τέλος έγινε ενημέρωση για τη δομή του Εργαστηρίου “Ethics Workshop” πάνω σε θέματα ηθικής για τις έρευνες γενετικού υλικού που θα λάβει χώρα στο Ισραήλ, τον Ιανουάριο του 2013.

Tη συνάντηση παρακολούθησε η κα Ιωάννα Λαϊνά, Παιδίατρος του Γραφείου ΕΑΝ & Σπανίων Νοσημάτων, ως εκπρόσωπος του ΚΕΕΛΠΝΟ.

Τζάλα Ευαγγελία, Υπεύθυνη του Τμήματος Εκπαίδευσης και Εθνικών Αρχείων, Υπεύθυνη του Γραφείου ΕΑΝ και Σπανίων Νοσημάτων (ΣΠΝ), ΚΕΕΛΠΝΟ

Λαϊνά Ιωάννα, Γραφείο ΕΑΝ και Σπανίων Νοσημάτων (ΣΠΝ), ΚΕΕΛΠΝΟ

http://whqlibdoc.who.int/hq/2009/WHO_HSE_IHR_LYO_2009.9_eng.pdf

http://whqlibdoc.who.int/hq/2009/WHO_HSE_IHR_LYO_2009.9_eng.pdf

http://www.searo.who.int/LinkFiles/Publication_SEA-CD-226.pdf

http://www.searo.who.int/LinkFiles/Publication_SEA-CD-226.pdf

26 27

Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία

Hardiman MC; World Health Organization Department of Global Capacities, Alert and Response. World Health Organization perspective on implementation of International Health Regulations. Emerg Infect Dis, 18(7):1041-46. Available from: http://wwwnc.cdc.gov/eid/article/18/7/12-0395_article.htm

Οι διατάξεις του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού εστιάζουν κατά κύριο λόγο σε δύο βασικές περιοχές: i) επείγουσες δράσεις που πυροδοτούνται σε περίπτωση εμφάνισης οξέων απειλών για τη Δημόσια Υγεία και ii) ενδυνάμωση των εθνικών συστημάτων και της υποδομής δημόσιας υγείας των χωρών-μελών του ΠΟΥ. Το συγκεκριμένο άρθρο παρουσιάζει την πρόσφατη εμπει-ρία από την προσπάθεια εφαρμογής του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού, παραθέτοντας παραδείγματα των σχετικών επιτευγμάτων που έλαβαν χώρα στη διάρκεια της τελευταίας πε-νταετίας (ορισμός εθνικών σημείων αναφοράς στις συμμετέχουσες χώρες, πιλοτική εφαρμογή εκπαιδευτικού προγράμματος για την εφαρμογή του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού στις χώρες-μέλη, αξιολόγηση της προόδου των χωρών-μελών όσον αφορά στην ανάπτυξη των οκτώ βασικών τομέων εθνικής υποδομής δημόσιας υγείας, προαγωγή της διατομεακής συνερ-γασίας για την προάσπιση της Δημόσιας Υγείας στα σημεία εισόδου των χωρών, συνεδρίαση της Επιτροπής Επειγουσών Καταστάσεων του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας γρίπης, ίδρυση της επιτροπής εξωτερικής αξιολόγησης του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού). Τα παραδείγματα αυτά υποδεικνύουν την άμεση επίδρα-ση της εφαρμογής του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού στην πρακτική της Δημόσιας Υγείας διεθνώς, και αναδεικνύουν την ανάγκη για συνέχιση της προσπάθειας των χωρών- μελών του ΠΟΥ να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις αυτού του πολλά υποσχόμενου «εργαλείου» διασφά-λισης της διεθνούς δημόσιας υγείας.

Kohl KS, Arthur RA, O’Connor R, Fernandez J. Assessment of public health events through international health regulations, United States, 2007–2011. Emerg Infect Dis, 18(7):1047-1053. Available from: http://wwwnc.cdc.gov/eid/article/18/7/12-0231_article.htm

Το συγκεκριμένο άρθρο παρουσιάζει παραδείγματα δυνητικών καταστάσεων επείγουσας ανά-γκης από πλευράς δημόσιας υγείας, που δηλώθηκαν κάτω από το πλαίσιο του Διεθνούς Υγει-ονομικού Κανονισμού στον ΠΟΥ από τις ΗΠΑ, στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας. Στο διάστημα Ιούλιος 2007-Δεκέμβριος 2011, ο ΠΟΥ αξιολόγησε και ανάρτησε σε ασφαλή διαδι-κτυακή πύλη (IHR Event Information Site -EIS) 222 συμβάντα από 105 χώρες-μέλη, μεταξύ των οποίων 24 από τις ΗΠΑ. Τα συμβάντα από τις ΗΠΑ αφορούσαν κρούσματα γρίπης σε αν-θρώπους από νέο υπότυπο του ιού, επιδημίες salmonella spp., κρούσματα αλλαντίασης, λοί-μωξης από E.Coli O157:H7, συνδρόμου Guillain-Barré, πυρετού Lassa, τυφοειδούς πυρετού, ένα συμβάν που αφορούσε μολυσμένη ηπαρίνη και μία διαρροή πετρελαίου. Το άρθρο προ-βαίνει σε μία ανασκόπηση των βασικών χαρακτηριστικών των συμβάντων αυτών, εστιάζοντας κυρίως σε τρία, που αποτελούν τυπικά παραδείγματα της πρακτικής των ΗΠΑ όσον αφορά την αξιολόγηση και δήλωση συμβάντων στον ΠΟΥ και που ίσως μπορούν να βοηθήσουν τις χώ-ρες-μέλη στην ερμηνεία των κριτηρίων του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού για τον καθο-ρισμό του τι συνιστά κατάσταση επείγουσας ανάγκης διεθνούς ενδιαφέροντος. Τα παραδείγ-ματα αυτά περιλαμβάνουν τη δήλωση των δύο πρώτων κρουσμάτων γρίπης A(H1N1)2009, τη δήλωση μιας επιδημίας σαλμονέλλωσης S. enterica (ορότυπου Enteritidis), σχετιζόμενης με κατανάλωση φιστικιών από την Τουρκία και την κοινή δήλωση ΗΠΑ και Μεξικού για έξαρση κρουσμάτων οξείας χαλαρής παράλυσης. Το πρώτο από τα παραδείγματα αυτά αποτελεί και το μόνο συμβάν που αναγνωρίστηκε από το γενικό διευθυντή του ΠΟΥ ως κατάσταση επείγουσας ανάγκης διεθνούς υγειονομικού ενδιαφέροντος, πυροδοτώντας αντίστοιχα μέτρα. Το άρθρο καταλήγει ότι οι ασφαλείς διαδικτυακές πύλες δήλωσης συμβάντων δημόσιας υγείας αποτε-λούν χρήσιμα εργαλεία που επιτρέπουν την πρόσβαση στις αξιολογήσεις συμβάντων των χω-ρών-μελών του ΠΟΥ και ενισχύουν την άμεση ανταλλαγή πληροφορίας μεταξύ τους, αν και η μέχρι τώρα εμπειρία από τη χρήση της πύλης EIS μάλλον αναδεικνύει την ανάγκη για καλύ-τερο ορισμό του σκοπού της και των κριτηρίων για την αξιολόγηση και ανάρτηση συμβάντων.

Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία

Ijaz, K., et al., 2012. International Health regulations-what gets measured gets done. Emerg Infect Dis, 18(7):1054-7. Available from: http://wwwnc.cdc.gov/eid/article/18/7/12-0487_article.htm

Η παρακολούθηση της προόδου των χωρών-μελών του ΠΟΥ όσον αφορά στην εφαρμογή του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού προϋποθέτει την ύπαρξη σαφώς ορισμένων στόχων και δεικτών, ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγηση των ενεργειών των χωρών προς αυτή την κα-τεύθυνση. Το συγκεκριμένο άρθρο παρουσιάζει στόχους και ποσοτικοποιήσιμους δείκτες για 4 από τους 8 βασικούς τομείς προετοιμασίας των χωρών (ανθρώπινοι πόροι, επιτήρηση, ερ-γαστηριακή υποδομή, απόκριση). Οι συγγραφείς εστιάζουν στην περιγραφή της λογικής, των επιμέρους στόχων και του ορισμού του σκοπού για κάθε ένα από τους 4 αυτούς τομείς, καθώς και στην περιγραφή του τρόπου με τον οποίο οι χώρες- μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα που θα συλλέξουν μέσω των αναπτυχθέντων δεικτών για την ποσοτικοποίηση της προόδου τους σε κάθε τομέα.

Γκολφινοπούλου Κασσιανή, Γραφείο Συντονισμού Συστημάτων Επιτήρησης, Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης

http://wwwnc.cdc.gov/eid/article/18/7/12-0395_article.htm





28 29

Γνωρίστε τη συντακτική ομάδα του ενημερωτικού δελτίου

Δημήτρης Παπαβέντσης Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη και μεγάλωσα στα Γιαννιτσά. Αποφοίτησα από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιω-αννίνων. Υπηρέτησα τη θητεία μου στο Υγειονομικό Σώμα και ως ιατρός υπαίθρου στο Περιφερειακό Ιατρείο Αρχαίου Δίου. Ειδικεύτηκα στην Ιατρική Βιοπαθολογία. Παράλλη-λα απέκτησα μεταπτυχιακό δίπλωμα στα Λοιμώδη Νοσήμα-τα από το London School of Hygiene and Tropical Medicine και εκπόνησα τη διδακτορική μου διατριβή στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Εργάστηκα σε μεταδιδακτορικό επίπεδο στο Πα-νεπιστήμιο του Liverpool Μεγάλης Βρετανίας. Από το 2008 είμαι στέλεχος του Μικροβιολογικού Εργαστηρίου – Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων (ΕΚΑΜ) ΓΝΝΘΑ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ», υπεύθυνος ιατρός του Εργαστηρίου Μοριακής Δι-άγνωσης και εκπρόσωπος του ΕΚΑΜ στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εργαστηρίων Αναφοράς Φυματίωσης (ERLN-TB).

Κύρια επιστημονικά ενδιαφέροντά μου αποτελούν η μοριακή διάγνωση και επιδημιολογία της φυματίωσης, η προτυποποί-ηση και ο έλεγχος ποιότητας των εργαστηριακών μεθόδων και η εφαρμογή καινοτόμων εργαστηριακών προσεγγίσεων και σύγχρονων διαχειριστικών εργαλείων. Έχω δημοσιεύσει περισσότερες από 20 διεθνείς ερευνητικές μελέτες. Στην συ-ντακτική ομάδα του ΚΕΕΛΠΝΟ εντάχθηκα πριν από ένα περί-που έτος και εντυπωσιάστηκα από τον ομαδικό τρόπο δουλει-άς, το μεράκι και την ποιότητα όλων των συνεργατών.

Μου αρέσουν ο κινηματογράφος, το θέατρο, τα ταξίδια με την οικογένειά μου και να παίζω μουσική με τον εννιάχρονο γιό μου.

Επερχόμενα συνέδρια/ συναντήσεις

Οκτώβριος 2012

Οκτώβριος 8-10, 2012

Τίτλος: «Ανάπτυξη προγραμμάτων δημόσιας υγείας για την πρόληψη και τον έλεγχο της εποχιακής γρίπης»

Χώρα: ΣουηδίαΠόλη: ΣτοκχόλμηΤόπος Διεξαγωγής: Τηλέφωνο Επικοινωνίας: + 46 (0)8 586 010 00Website: http://www.ecdc.europa.eu/


Τίτλος: «Νόσος των Λεγεωνάριων: Εκτίμηση κινδύνου, έρευνα κι έλεγχος της έξαρσης»

Χώρα: ΑγγλίαΠόλη: ΛονδίνοΤόπος Διεξαγωγής: Τηλέφωνο Επικοινωνίας: + 46 (0)8 586 010 00Website: http://www.ecdc.europa.eu/


Τίτλος: «Συνέδριο 2012 HIV/AIDS Αυστραλίας – Ασίας» Χώρα: ΑυστραλίαΠόλη: ΜελβούρνηΤόπος Διεξαγωγής: Melbourne Convention & Exhibition CentreΤηλέφωνο Επικοινωνίας: + 61 2 8204 0770Website: http://hivaidsconference.com.au/


Τίτλος: «10ο Παμπελοποννησιακό Ιατρικό Συνέδριο»

Χώρα: ΕλλάδαΠόλη: ΝαύπλιοΤόπος Διεξαγωγής: Ξενοδοχείο Amalia Τηλέφωνο Επικοινωνίας: + 30 2610 450237Website: http://www.peloponnisiako-synedrio.gr/


Τίτλος: «Ευρωπαϊκό Επιστημονικό Συνέδριο για την Εφαρμοσμένη Επιδημιολογία Μολυσματικής Νόσου (ESCAIDE) 2012»

Χώρα: ΣκωτίαΠόλη: ΕδιμβούργοΤόπος Διεξαγωγής: Edinburgh International Conference CentreΤηλέφωνο Επικοινωνίας: + 46 (0)8 586 010 00Website: http://ecdc.europa.eu/en/escaide/Pages/ESCAIDE.aspx

Γραφείο διεθνών σχέσεων

http://www.conferencealerts.com/show-event?id=96148

30 31

Επιδημίες στον κόσμο

Επιδημίες στον κόσμο, Σεπτέμβριος 2012

Διάγνωση λοίμωξης από νέο στέλεχος κορόνα ιού [1, 2]

Από τον Ιούνιο του 2012 έγινε διάγνωση λοίμωξης από νέο στέλεχος κορόνα ιού στο Ηνωμένο Βασίλειο σε δύο ασθενείς με οξύ αναπνευστικό σύνδρομο και νεφρική ανεπάρκεια. Το πρώτο κρούσμα αφορούσε σε 60χρονο ασθενή στη Σ. Αραβία, ο οποίος ασθένησε και κατέληξε τον Ιούνιο του 2012. Το δεύτερο κρούσμα αφορούσε σε 49χρονο Βρετανό από το Κατάρ με προη-γούμενο ιστορικό ταξιδιού στη Σ. Αραβία, ο οποίος αρχικά νοσηλεύθηκε στην Ντόχα και μετα-φέρθηκε σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) στη Μ. Βρετανία στις 11 Σεπτεμβρίου 2012. Το ίδιο στέλεχος κορόνα ιού διαπιστώθηκε σε δείγματα και των δύο ασθενών από εργαστήριο του Παν/μιου Erasmus στο Ρότερνταμ, Ολλανδία.

Οι κορόνα ιοί είναι μία ομάδα ιών που συνήθως προκαλούν αναπνευστικές λοιμώξεις με ποικί-λη σοβαρότητα στον άνθρωπο και στα ζώα. Εκτιμάται ότι περίπου το ένα τρίτο των λοιμώξεων ανώτερου αναπνευστικού στον άνθρωπο μπορεί να προκαλείται από κορόνα ιούς. Ο νέος αυ-τός κορόνα ιός δεν είναι γενετικά όμοιος με τον ιό του SARS και μέχρι στιγμής δεν επιβεβαι-ώνεται μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ δεν υπάρχουν περιορισμοί προς το παρόν σε σχέση με ταξίδια στη Σ. Αραβία.

Χολέρα [3]

Επιδημία χολέρας είναι σε εξέλιξη στη Δομινικανή Δημοκρατία από το Νοέμβριο του 2010. Από την αρχή της επιδημίας έως τις 19 Αυγούστου 2012 αναφέρθηκαν 26712 ύποπτα κρούσματα χολέρας και 415 θάνατοι, που πιθανώς σχετίζονται με τη νόσο. Αναμένεται αύξηση των κρου-σμάτων την περίοδο των βροχών, από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο.


1. World Health Organization (WHO). Στο: http://www.who.int/csr/don/ [προσπέλαση 28 Σεπτεμβρίου 2012]

2. European Centre for Disease Prevention and Control. Novel coronavirus: rapid risk assessement. Στο: http://www.ecdc.europa.eu/en/press/news/Lists/News/ [προσπέλαση 28 Σεπτεμβρίου 2012]

3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Στο: http://wwwnc.cdc.gov /travel/notices/outbreak-notice/ [προσπέλαση 28 Σεπτεμβρίου 2012]

Γραφείο Ταξιδιωτικής Ιατρικής, Τμήμα Παρεμβάσεων σε Χώρους Παροχής Υπηρεσιών Υγείας

Μύθοι και αλήθειες

Μύθοι Αλήθειες

Ο Διεθνής Υγειονομικός Κα-νονισμός καταργεί την εθνι-κή νομοθεσία των Κρατών-Μελών του ΠΟΥ, σε θέματα σχετικά με την επιβολή μέ-τρων για την πρόληψη της εξάπλωσης κινδύνων υγείας από χώρα σε χώρα.

Μία από τις αρχές που διέπουν τον Διεθνή Υγειονομικό Κα-νονισμό ορίζει ότι τα Κράτη-Μέλη έχουν το δικαίωμα να νο-μοθετούν και να εφαρμόζουν την εθνική πολιτική τους σε θέματα υγείας, η οποία όμως θα πρέπει να είναι σε συμ-φωνία με τον σκοπό του ΔΥΚ (Άρθρο 3, παράγραφος 4). Ωστόσο, άρθρα του ΔΥΚ (όπως το άρθρο 43), ορίζουν τις ειδικές υποχρεώσεις των κρατών σε περίπτωση που εφαρ-μόζουν συγκεκριμένα μέτρα σύμφωνα με την εθνική νομο-θεσίας της χώρας, τα οποία είναι αυστηρότερα από αυτά που ορίζει ο ΔΥΚ.

Όλα τα Κράτη-Μέλη του Πα-γκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχουν αναπτύξει τις απαραί-τητες υποδομές που ορίζει ο ΔΥΚ όσον αφορά την ανί-χνευση, αξιολόγηση, κοινο-ποίηση και αναφορά συμβά-ντων δημόσιας υγείας, σύμ-φωνα με το χρονοδιάγραμμα το ΔΥΚ το οποίο όριζε ως προθεσμία τον Ιούνιο του 2012 (πέντε έτη μετά την έναρξη ισχύος του ΔΥΚ).

Σύμφωνα με την ετήσια αναφορά προόδου της εφαρμογής του ΔΥΚ 2005, η οποία παρουσιάστηκε και συζητήθηκε στην 65η Παγκόσμια Διάσκεψη Υγείας τον Μάιο του 2012 στη Γε-νεύη, πολλά από τα Κράτη-Μέλη του ΠΟΥ έχουν ήδη ζητήσει ή πρόκειται να ζητήσουν παράταση στην προθεσμία, προ-κειμένου να αναπτύξουν τις απαραίτητες υποδομές που ορί-ζει ο ΠΟΥ. Οι περισσότερες περιφέρειες του ΠΟΥ ανάφεραν έλλειψη σε ανθρώπινο δυναμικό και σε θέματα υποδομών για την αντιμετώπιση χημικών και ραδιολογικών συμβάντων (http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2012/wha65_ closes_20120526/en/index.html).

Το παράρτημα 2 του ΔΥΚ, το οποίο παρουσιάζει το όργανο λήψης αποφάσεων για την αξιολόγηση και κοινοποίηση περιστατικών τα οποία ίσως αποτελούν επείγον περιστα-τικό δημόσιας υγείας διε-θνούς εμβέλειας, χρησιμο-ποιείται μόνο στην περίπτω-ση λοιμωδών νοσημάτων.

Το παράρτημα 2 του ΔΥΚ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση περιστατικών που οφείλονται σε κάθε είδους κίνδυνο (βιολογικό, χημικό, ραδιολογικό, κτλ.).

Μουχτούρη ΒαρβάραWHO, Ports, Airports and Ground Crossings – PAG, HSE/GCR - Global Capacity, Alert and

Response.

http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2012/wha65_ closes_20120526/en/index.html

http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2012/wha65_ closes_20120526/en/index.html

32

Νέα από τη διοίκηση του ΚΕΕΛΠΝΟ

Επιχείρηση «Ξένιος Ζέυς» στην Κόρινθο με συμμετοχή κλιμακίου του ΚΕΕΛΠΝΟ

Στα πλαίσια της έκτακτης επιχείρησης της αστυνομίας «ΞΕΝΙΟΣ ΖΕΥΣ», το ΚΕΕΛΠΝΟ συμμε-τέχει εκτός από την Ξάνθη και την Κομοτηνή, στο στρατόπεδο του 6ου Συντάγματος Πεζικού Κορίνθου, με την αποστολή στελεχωμένης κινητής μονάδας και κλιμακίου στο στρατόπεδο, παρέχοντας ιατροφαρμακευτική φροντίδα στους κρατούμενους μετανάστες.

Θερμά συλλυπητήρια από τη Διοίκηση και το προσωπικό του ΚΕΕΛΠΝΟ για τον άδικο χαμό της Πετρούλας Χατζηπανταζή

Η Πετρούλα Χατζηπανταζή, ιατρός, Πρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Ταξιδιωτικής Ιατρικής, εμπειρογνώμονας του Υπουργείου Εξωτερικών και συνεργάτιδα του Γραφείου Ταξι-διωτικής Ιατρικής του ΚΕΕΛΠΝΟ, άφησε την τελευταία της πνοή την Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου 2012.

Το ξαφνικό, αναπάντεχο και τραγικό γεγονός συνέβηκε στην Τανζανία, όπου είχε μεταβεί η Πετρούλα Χατζηπανταζή στο πλαίσιο της διοργάνωσης του 5ου Σεμιναρίου Τροπικής και Ταξι-διωτικής Ιατρικής από το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών της Ιατρικής Σχολής «Διεθνής Ιατρική και Διαχείριση Κρίσεων Υγείας». Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε το Υπουργείο Εξωτερικών, η θανούσα δέχθηκε άγρια επίθεση και κατέληξε με πολλαπλές κακώσεις σε νο-σοκομείο της περιοχής, υποκύπτοντας στα τραύματά της.

Μεγάλο το κρίμα και έντονη η λύπη για την πρόωρη απώλεια αυτής της εξαιρετικής επιστή-μονος, η οποία υπήρξε μια σπουδαία γιατρός, με ξεχωριστή προσωπικότητα, δυναμισμό και διαρκή προθυμία να καθοδηγεί με ενθουσιασμό τα νέα παιδιά και τους συνεργάτες της στα θέματα του επιστημονικού της αντικειμένου.

Η απουσία της θα είναι ιδιαίτερα αισθητή σε όλους εμάς στο ΚΕΕΛΠΝΟ και στο χώρο της Δη-μόσιας Υγείας γενικότερα. Εκφράζουμε και πάλι τα θερμότερα συλλυπητήριά μας προς την οικογένεια της Πετρούλας Χατζηπανταζή και τους στενούς της φίλους και συνεργάτες.

Επιστημονικός Υπεύθυνος Έκδοσης:Χ. Χατζηχριστοδούλου

Επιστημονική Επιτροπή:Ν. ΒακάληςΕ. ΒογιατζάκηςΠ. Γαργαλιάνος- ΚακολύρηςΜ. Δαιμονάκου- ΒατοπούλουΙ. ΛεκάκηςΧ. ΛιονήςΑ. ΠανταζοπούλουΒ. ΠαπαευαγγέλουΓ. ΣαρόγλουΑ. Τσακρής

Υπεύθυνοι έκδοσης:

Τ. Κουρέα- ΚρεμαστινούΠρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ

Θ. ΠαπαδημητρίουΔιευθυντής ΚΕΕΛΠΝΟ

Συντακτική ομάδα:Ρ. ΒώρουΑ. ΓαβαλάΕ. ΚαραταμπάνηΦ. ΚουκουριτάκηςΚ. ΜέλλουΤ. ΠατουχέαςΒ. ΡουμελιώτηΒ. ΣμέτηΜ. ΦωτεινέαΕ. Χατζηπασχάλη

Επιμέλεια:

Ε. ΛαζανάΓ. ΜελιγκώνηςΔ. Παπαβέντσης

«Πότε συστάθηκε ο πρώτος υγειονομικός κανονισμός;»

Οι απαντήσεις θα αποστέλλονται στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση:[email protected]

Η απάντηση στο αίνιγμα του Αυγούστου: Α) Franz Shubert, Β) Robert Schumann

Για περισσότερες πληροφορίες:

http://www2.hu-berlin.de/sexology/ECE4/html/a_lesson_in_epidemiology_2.html

Απάντησαν σωστά 5 άτομα.

?Το αίνιγμα του μήνα



Ενημερωτικό δελτίο ΚΕΕΛΠΝΟ Σεπτέμβριος 2012

Documents