EK - III

KISA TARIHQE:Tiyatro Laboratuvarr

DdalM: Hok , Civi

Tcrt. 13 Rzedow 1959 y'l,nda, I'olonyalnn 50.000 .iifuslu vcaus.hwitzden yaklrgrk 96 krn. lzakLaki opore adlr taqra kdnrindckuruldu. Bu tiyalroyu ku.anlar 26 yas,ndaki gen! ydnetmon J.rzycr.rorvski ile 29 yrsrndaki .dcbiyar ve Liyarro elesriimeni LdwikFlNzondi. Tork 13tucdow kuruldugn $rada doklz oJ,ancuya snhiptiTiyitr.nunsrbiioynnoLrd..subirk qyn(nrdebiqnniendi Tcak13rzdd.wdd l<urutduiu dinEmdcn S.nyeed(e ijq oyuncu kildl: R.niMirucka, Zygnu.t Molik ve A.Lo.i Jrholkowsli l961de ZbignicwCynkutis i1e l{yszard Cieslakln, 196,1de Stanhl.w Scicrskinnrk.,l,lnn,ylr sabit oyun.u trdrosu ta.ramlirnnS oldu. cn..y rncikalrIlizrboth Albrhicamn oynno kidnsuna Lat,l,.n 6011 yllladn

lmLr 13 RTcdolvu. lurulnrasidan lrenron ijm.kiyllh i, Shlin sonDs, dcnilc. polirik Fel\nrelere biEll olir.k ?olo.yadaki riiltiiplyatrn,{ia bijyiik bir dc[isiklik biSh.nSI Sosyilist Cci:€tqi prctD.r vekiiLlijr kunnlarriiti s,k .rcrkrzi d. rtnn silnhoyo ltiztr ru5tr,l.udaik lilasTc. bu orlinnn, $nils.l iizgnaiiiii ve frrkl,ltr5ma!,k,S\rrtn.sr t,akrmrdrn l,irJrlr olduiunu beli.tnnttn.Yeniionbilinncf.rt.ldrl.dikiLrillindr vis,ndr Brhlaynrklrrvr.l g dcerkllerti),Llir.yi brtlinn\t,.f iy.l.oilinmdi vurgnedebiyrrl:niiTNrkbn yotu.r. nlrl\mr, i,l . tr\rnnnu ve t,'knika,.qlira k.y,yord r.

(Lsls-rs70).

.j,\ni 0(ui ili, frtun$hdc

yandan liyatroyu ku9airn dv.nr-grrde etkllerln negalif bir roloynayabilece6i de di1€ getiriliyordu oyun.unur kuklalagrnasl',diktatdr yiincthm tiirn doyiqler bu d6nende o.hya at mtqh,

T€air 13 Rzedow 1959-1960 sezonun!, pr6niyeri 8/Elim/1959d!gerqekleqlirjlen, Ccteau nu yaz.tBr oiph.$ la aqh. Orph€us zen8hgiiBel ve tetral ai6€ldin, teknik trnderin enneye egenen olduBu veoyunculuL sanahnr tenel ahnmadrF bir prodnksiyondu,Crotowskj'ni. iinceden belirl€diEi bir bicim iSind€ ve nq haftadanazrrlanmrqh, SahNleme oyun hetniyla 6zerk bir iligki iqindabiCinlenni9ti Orph.atn prijniyennden sonra yap an bir sdyleltal€Giotowski 9unlar 66yledi: Ulsiirdizni snrdiimek gibi bi! niyetibizyok, bir tiir lntt Siirnyor ve bnlna). istiyoro, nyatunun teinrdiyleifade edildi*inde ba unut ge4el<litin ild !q noktasr tmjik v€ grotsk-ar.rnd. bulumbilir.tu arayq yazar adrna deBil, kendi admpansdeniyoru ve bu liebir Seknde o)u yaa.lanna saygErzl* a.lan[6

195960 s@nutr ikfti oluu Bt@n\h ,lzdlb Kabildi. Bu Plcdnki/onda orpheas gibitemelde zoglntiyatioanlay$ taratDdin](o9llam4il Xabil de CrotowsLihln oymd-seyftl iligkisin€ dai. bittakh denemelere girdiEi Aiirnnr. Oyu srashda seyiriler Kabil in t6 j

&l,il in prbnit{ini izl€yen aylarda Tdrir 13 lzedow Polonya hrmsineqrl<h. a! rrrada Grotowski Poznandaki Tealr ?olskide {lolonyaTiyatrosu) Coethe nin rausru nsdnde Cali$yord!. ?rdhiyeri NisanI960 ta gerqeue€en bu prodnksiyon Crotowsl<i nin kendi gtubu drfnda8e4eHesftdiEj tck oyun lalthasrydr. Bu ddnemde Tak 13 Rzedowseynci sayH aqrsrndan biiyiik bjr dn6nq yaqadl Soyirci youuEuda!bazcn gbsteril€rjr

'pral edilnesi gereLiyordu. Gel€nekel tiyat6

lopluluuanm da etkileyen bu du.umu Flaszen o di'nem taE,seyi.cis'nh tiyahoya ilgisi2ligine baBlam\ni. Fal<at yalmzca iki-i4seyiEi olsa bile gdsteiinin yap,lma$ Teatr r3 Rzedow'un ilkeleftdenbinsiydi. Crubun bu dzell'ff o s&da Opolede gelenekel Teat! ZiendOpolsliej de otrncdnk yapan Zbigniew ClDkutis in Teatr 13 Rzedowhk mashda rol oynan$hr. Uq leq l<iqinin seyrettigi bir gdsteiLteSruplc.il4in dnipl:n !p inancld ovn"mdlan. l.ndil.nr Cornpy€gcblnale duydklan say$ C)nlalis i derjndm etkjlemiqti.

Tarr 13 rzedow y.lnu llBm' .9m doBrultusmda shatcjik 6nemde blrt.kim org.nizasyon lrbilanna yiineldi. Mayrs l960tn Teatr 13Rzodow un Dostlar Cevlesi luldu. Uye eyH rekiz olan Cer€ nin

onur bivkim Jozer Sajn. rdrcrotowsli ve Floszcnln inldcllik eltiBldiiz.nli larhgna gruplnn (Convelebna) oluitutuld! Baqlra tarlEmrkotusu $EdaE litatro piatiue!9c yeni lit?l.o Polilil@ldn aras'ndakliligliydi.

I r.r l1 Rzedoh a5o.b0. zorunun 5ol o)uru olara\ p'omryrri31lTemmuz/1960 da gerqellettirilen, Mayakovskinin Misteri(nBuffosunu sahneledi llaszen, bu oyunun progFn de.SisindeMeyernold, Mayatovski ve Crotowskihin deneysel yaklalrmlarlarasmdaki yalnl*a dil&it qeknigti.Mislerilm Auffo daki orucdukrazna iligkn olara( da qunu yaz 4ir: Otan.utelgil€nen karalderibiitnrnyle kitilestirmez daha gol roliin yatunda imiq gibi oyna. tukayrttnn oyuncu ve imgenin birbinnd.n ayrL lutulduEu bir tiiryab.ncnaEhlna tekniEidnkullanlldlbanlat trsjr9oknesnevekarak-terir iilevini, aynr oyun.unun yerine getirnsi, ilerde Yo*sul TiyatmbnBlahrnda tonnacak bn dBe olank Misterium Bulfo da o.taya

Toatr 13 Rzedorv 1960-61 s.zonunu Crotowski.in daha dnce edyooyun! ola.ak yttnettiEi Kalidasanrn S1lakuntal!sryla aqn.shakuntalann pritniyeri 13/A!a!k/r960 ta gerSekletti.ildi.Cotowski, minar Jerzy CuEsski ile qal$nray. b! oyrnh ba9ladlOyucnlarla seyirriler ar.srndaki salne ilitkisi ijstnne yapt[lanam$trnayt 1965 ynma krdar snrdndiileiShakuntala nm shne dnzpnlemdinde radikal .dmlar ahldr Oyun,merkezi olamk diizenlennit bir shncde sergilendi.Seyir.ile. birlhinekarg *h olarak bakncak gokilde iti bdlijne aynldlselarilein irlattmiki t.ibijr eklcndi.Bu tribnnkrdeki yogi yorunctlrr" seyir.iloiin l<n-

tas, n, n nshind en d ksiyonr yorumlayacakiardr.Odanm otusnda rallikbir sinrge,yuvarlit,qrv.l benzed bir hmagla kaplanmrg ve q,k,nholustuian bir kolona sahip bir konstdiksiyon vardr,

shakutilada olnzdbrt dz8!r karal:ter olmasra raE$cn oyunyalnlzayodi oyurcu laFa,ndan sergilenrti. S€yn.ibr. de bntakrm rolleryiiklerdi, otundaki keti:ler vc siray mcnsrplan. Seyiicilere oyunad.hilnt gibi yaklaq,ld,) $rk srlneye va s,rasr gcldiEi'\dd seyirci

1960-61 s.zonlnun son prodijksiyonu Adam Mi.kiel i.z in Dziady(Atrhr) adh oyuuydu. Prttniyen l8lHaziran/1961 de ge4oklestinldi.Dziady Crotowski nir sonraki y,llarda sahneleh€yi 6nrdnreeBi bnyiiluhsal llisi!.lordizisinin ilkyap,hydl

Grol.wski'ye gare Mickiowi.z in rctninin s.EIadrEL olaNlilardan bnisii$elbir saIr.elemere aq,k olnrislydr Au tilzdcn Loll.klifbjli\dDrnr

dzSilr krlr..k tdrensel bi! k rrlrm hsdefle i. Rltiiul Dh tryatroyuB.rq.*l.rll'eb,lmer 'c,n

de g€lenrfs,l 5rhne bJlunuytr tptrj edtlilr,CbrLnutre sp\rrciler Se iii8ii/et b'r b'Sirde odddrkr 6rndrly€''adac* lanna daBrhln{rardr Akiyon doirudan seyirc'lerin dnunaeyealdr ya da onhna yiizregti ve seyirciknn bil bdhhnniin, digerseyircilenn yiizleqneye gitst€rdikleri reakiyonlan gdzledleyerelgkendi .eakiyonlarnr ortaya !*nrmalan ve oruu te.iibe etmelertamqland FLszen e gaire Dzia.ty aynca ymi bir ydnetnen tipini dayahnbi! pro.liileiyondu. tsi 06 yoret-ncnj. Sp.pnprsd fiJrFoddn farklo ardl, rr loplulukla ilElen". \onelnen gdrer.<,.i ydlnpcaolu.ularla ine etr-@? aln zamnda pyirilerle i\e €de!. Tdtnl tiir6bu i}j tophluBun k64ininde yaradtr.

Dziarly nln sergilcn.tiEi dii.endeki iin€bri bir olay,UNrsconunvardigi bir bors saye.inde Norveslen Polonyaya gelen EugenioBarba nrn gtjsterilqden bi.ini seyrermBi v€ iti yrtlrt'na Crcrowskt ntnasktanl otmasdr. Crotowski ve Tiyatro Lalroratlva .n Ban.lqtan'masmda Barba nh erfeltiBi qabalann rou bnyiik olrtutbr.Ucnncn sezonun ilk oymu bnyiik ?olonyalL romntit gair JuliuszSiowackinin yazdr& Kordian'dr.Priimiycri 13 /tnbat /1962 aegeiqekle9tirildi. Bu prodnkiyon hazrrlannkcn CrotowsLi nin erl<endilnem kavramlan -itiiel, mit, |ollcktif l6trlrm- ye.ider ele almrpiOlendi.Dztrdtden sodrki sekiz at grup Callqmlanna ayrrldrOrunculul ibturc angtnmlann ve liyatrc pDtidinin yoEunragtnldtrbir ddnm Fgal(lr !u geligmelerin bii sorucu olarak tiyalronm adrdeBirtirildi, 1/Mart/1962de Teah 13 Rzedow yerine Teattt aboratdium 13 Rzedow adr benimendi.

Bir Iaboiatuvar etkinliBlnin ilk nriinn otan Ko.diin da seylr.iler reoyurolar aasnda(i hekan aynfr yine ortadar kaldrlndr aoaDziad/d@ tark\ olarak seyircinin daE m daha diizenli gijriinnyordu,Oda baemakh olaEk taerlarmEh. 84 iki ya da riq kath demir hsraneyataklan bLjNn mekana yayrlm$h-yatrl<li. oyholar taralndangiisted plattunu olaEk lulhnndrEr gibi akrobitil oyunculuk jsir d.kulbnndr Seyirciler yata*lar ahsndaki sndalyele.e ya da yatnklaEotn ulmugtu. Akiyon seyilciyl€ dolaysz bir yakrnLk iqinda yeralyordu. Dziadyde oldudu eiti Kordiand. da seyi.ciler reakejyonS6rterheye kr9hrhldlPsikiyatli kliniEind€ dayahlan hasta konmuyalnrz.a olrndla. igin deBil, seyiriler iein de ge(erliydi.

Seytcinin gijsleriye etlin *atrlmhln nedenen.liBi Dziady veKo.diar'dan sonraki plodiiksiyonlarda Tiyatro bboratuvan,seytdyt

atllyoN kitmn doErultusundrki oyun iqi zo.lamalan lcrkotheyc

1962 ynmrn Tenmuz sonlanyla Atrstos biglrrnda, CrotowskiHelsinki dc diizer aa 3. Diinya Cenqlik ve OErmci Festivatne lahlanlolonyah deleg€le. a.asmda yq aldr ve uluslaialasr bir kanuoyunaTit?tro L.bo6tuv.nnh qal$rubn.r tanrtma tmh buldu. Helsinkiziyaletinden hemen sonra da Polo^ya $nat ve l<nltit BihnIBLnndel€gesi olarak qn a gitti ve E)/liil dlann ortalanna kadar oiada kaldlCnloH"ljhi. Opoh c dii Te5indflbirayl"dar sou o),uy"an,$irve simg{i re$am Stanislrw Wyspianski nin yazdrb ve ilk kez 1904 ra)ayrrJrnan Abopolis.nb'nn.,ve*iyonu\qgrlprd'.O)L unlldmiyrri10/Ekim/1952d0 g€rqekleqti.ildi. Jozel Szajmnn sahne tasanntEngenjo Barba nh y.rdn., yt'netnenlik yalrrF bu prorliikiyonCrotowskinin yiinefiiBi oyunlar aras,nda en slilize olardt Bes rirktLvesiyotu olan Alcopolts asaBr yuk.fl s.kiz )al Tiyaho Labolaruvarnn

Alcopoltsle seyn.inin al<siyona etkin katr|mr iodcflcnmedi, Yi*set<platlomlanla otunn seyir.ildle l<rematoiyum jzlonimi uyandrranodadaki otucula! iki ayn dnnyadaym$ gibi ele alnd f Seyircilerniknhicn ve yadrgahcr bir aksiyona lanrk oldular.

Ak.opolis !rodiiksiyonrm izleyen diincnde crotowsl<i rinHelsinkide uyandrmig olduBu ilgi neyvelcrini vemeye baqladrBatr'nn dikl<ati y.vig yavai Opo,ee yiinelneye balladr Tiyatrohbo.aLuvarlna qnkl& dainenne.ini geqinnek Uzore daha lazla OBrenci

Selmeye baqladr ve Bafi bashhda TiyatD taboEtuvan yln il8ili nakaleldr yaymlamnara basladl

A d 'r loo2dc .ivir'o rbo Jluv fl _til. berh Jure'nr trla.Chnshphe! Marlow.un Th€ Tragi.al History of Dr. Faustus,u (Dr.laustus'un Triiik oyknsD iistiindo qalqnaya brgladl tahar ayhmdasiidiirijlen Caltsmalarda Grotowstinin oyun.uluk eBlim ydnronibilu'lFn"yd b r.J...p. rd o/u'.u "r ),o'. oouirrr ;trt.rm'lrl drndr u/rrdn..!mJ\ , b,rl. d'ldrOm"6.n, R.nr V recl" pt.J,laLihmalada, Zygmunt MoliL vol<al neles alqhmdlannda, Zbigni€wC)nkutis nun qrlrtfulr.rd., Rysd Ci6lnk akotosj ve niturkontrolnyb ilgili al$tnmlarda oBitncn olabilecek dnzeye g€tditer.

Dr FaGtus un prijmiyeri 23lNisan/1963 te ee(e1<lo$iritdi. au ol,uda"Yoksll Tiyatro"nlr netolarakbisinlendiBi,'kurban etme,,bntiinsetcdim , kdba ve kntsaln djyalcktiEi gibi nounerin ayilnr otarak

'., "i v I,.d .'. n,ir/ nl"i],,J /,r .t'1. rt,' -...,.tt,i,rrt!,,ri',!".'vl o\,r.u'J{.o.." c r,ti,1.,/,, ir..,,tr',.r.,,,jd.rvdpl, ' 5yi - 1d'Brud"n',JGiyunAJ.-na.t..t,r.,nr.,J

'nriqievi scynciG r ansha yerlL,stiritrnig iki otunor ns .nnrisri.%

' r \-.'o diryJ nJ. qr i ot .n b" or I ) n,n e, .d ;- it, D ,o

cbor. L' pod,l yo.Dr.trunurtuAn D. birn.t.1 ,on-.,'dd g.'.-.qr'deri.b'l,t"l o.roJla 3 tr H..irdn. ou.ip.0.Ulu.l.',"'r- 1i/d.ro \J'A'6i\/bo\J1dvdo,J .o6n),,IdrLrv. bo\d.L l eo l.ri..,, .',1' bir", r' p,*r-n,,,, ;D, DJ. F,u,tus'pbu ji.i Iod. dd.ur ' t,yd \d,oti'oJL lo.-."v;Gr...,B",tra

arl 'l^1.r.\l.b' 8rbu.,d d'D'.t,u.,u\ ..v.F.,,,.J, t.,,dib,ldi pdrbJnl oSJn,/.,qrc b,;d/, r\,..,d. 1y...ohbora tuva n Relqili_ya / Hottandn,y:, r 96,t yd t 96j re h is,te ya pila.a kuluslar Tiy.rrosu lesrivatine daver .dildi. traLat rcsmi Dakannar\' d'r" , b,.v \i.loDt'h',,acoit.,er td,r.\i, bJdr'.tllr.olumlr h r!.,n r;pflhD, r, -

r964yrh riyatroljb;Druvannrnb€lnsizriEesndiktcndigibn dijndn

-oldu. r9fi 64 s.zonu isin dij bnvijL prodnksiyon :bi. lolonyi

b\t'u',vd..ul'J'8. .I,Loo.DJ..tni,llrh' Aoreds.1 .rlJtp.p,.,1,Hrtrrt,t \" 1..n, tkprLvnrl'',-'l'.'.. '.J )dl ,.a. i' o.inb\rir..t.,.t:to, HJ;rel(,'r':flr.' "d'n' Jl ' pro. -!nJ. rn prum]"1i .7 ur./ qv4bgc4ekleitiildi. Ctubu. tririknri aEsndar y.rirlr olduiu knbul editonHanlet Ealqmne dstetik alrdanlok boFnlrbutunmndr Bu dOneninb,i.J ./li8ia . \'J . 1 .r. rro Lbo J.uv.,., J\ dt.r oi, y )ol , r'.ar, )rl,'o, Hdm'el.oi.. r',"d"L,.. ; noe n. /.1 \! Lroro* Lsuslan,.almayr rercih €tmisl.rdir.loccy"/rd, \ loL.bo' tuuJnrdOf.t"dq.oi,,t b.p o,,., r"E'.nIi r"nr',lcn t\', \" r.,,',, o' fl d. it.r..yiJo

I L,ordr'.\J, o'-rvi.,,/dur. /l,o'teI.,,."<r.1,1r,..".Wro.lawdaki tiyatro yijn.lm€nleri arnnnda yap in lirtrlh.da.;roro{J b.F

' e,\r. Oool, /p

'r},.. n t. . ,"'

'a A,ub , ,p ,r.n..,.p\,,,/.n., od ; nu \-al . ou r,,..t rd,.d ri, L o" b. r.r tq,t,, LodJirrd,'d.h.,.;ulb "r,, m,^' 1.,t r".ru Jn, i/J'o. brJrr\dnnn-"rl r/or'o!t !, rdJ, ili r'n..,t ,;g.,L

'rue'Jnroo.l p lol, I i',d./ './c.ri ! r.rprr.Fl 'Jbi4"ri u ! ),. . r., ot .,,r, i, ui.,, t -,nJJbu ten is' r ] urulJh' e,tib r I enr o du!unL betirrm !r rTiyarF riboraruvan wroctaw?rki yeribjnisD r.smi olink l/o.rk/1965r.ye etri l0 odk la wrftt.wdrki itk oyun Alrropotis s.rgilendi

Oy" ' Llr llL ihjili .nttnnnlnnnr siirdurcn An'p ryn' anrml,r yo il)r'

oyrr -C lderondela Rarca n8 SadlkPrens i- iistiindsqal$,yodn.

Sadrk Prcnsin prdhiyari 25lNisan/r965 re gerqektcatirildi Bdprodnksiyonda bathr Rysbrd Ciesl.k olmk iize€ f iyato kbontueinotunculannm dtaya loyduuan teknil drtey 6]arNluk s.arrnda bndonk noktas, olaral labul edildi. Sad* Pr.nd be5 y boyuncanluslaransr txrnelerde Tiyalro Laboratuvafl nn oyunculukaErhmas,nda elde ettigi sonuqlandoirulanabil(efini s6stedi,Sndrk ?renstc seyirci akiyonun yeDld,Er nekandan tnmanenkopart,lm\tr ve bir tijr gdzlem.i konumundaydl G.oLowskiye gitresan nnn rkirc seyncinin otana coqkusal k2t fr belli bir uzknkta,gbzlcm.i konuhuda olmas,yla nmkiin hale gele.ektii. Ve bunun

tcBi de doifutur: oFntuylJ seynci aDsmdaki uzal<lk azalhldrErdave Larsr karsrya bmkld*lannda bnFjl bil yadrgatna etkisi ortayrq*aimak dahr lolaydr.Tiyatro Laboraturannrn yllltr bDyusiirdiildiiEn anqtrmihr sonus olarak nnjel tiyatronun olanak slErtezini ddlekGr nale gcldi.

1965 baha h sonlarmdr Cotowsl<i bazen kendine eflik .ddn bir ya daild oyunclyla -Rana Mirdcka ve Ryszard Cieslak bnlikt. Avnpayrdolaimaya basladr vtupa gezirinde fesrivalleileseminerlcrek bldr veoyun.uluk tcorisinin pratik kanrtlamal!lnr gdsterdi.Nisin sonn ve\4.vts br.n. r. p dL. i.ona"il, oulp le' p1 \'r..yb.^j ll oE'e'.iTiyat.osu Diinya Festivalind. jnri iiycsi oldu ve Rena Mh.ct<n ytaRyszrd cieslak\n p€tik uygulam.larl. o6lik elrikle i(i Slintnktirsdnin.ri ydnelti Ay iiqli benzerbir scmnroii l.iisle veidi. May$son{yla ll.zn.n br9,n, kapsayan dijneDdc Crotowski ve Cieslaklhlya yr dolishlri ve oyuorul yiinlmiln *on! atrn knsb, ydnettill,r gustos h Crolowskj Peter BDok un davcti nzcrine bndra ya girti; DrF,'u,tu.d/q e8.rpic' diilu,ndarrbuI' nI' o :birtonhm.,'b,'/, ru"ul,a yii,flT."l.'i u i ar' n, 1"'Jh L,.r Jr'rmr

tophnbsr yaph. Ve Eylijl 1965 re Odra adl totonya derSisi.de yoksul lJirTiyakoya DoEru batLkl hsa nranilcstosun! yaynlrdr1965 ve 1966 yrllafi, Tiv.tro bboratuvar'na y.rrtd$rndrn gelenndrc..il.r iqin yapdan ynl* kuBbnn kurxmla!rrEr bir dijnem oldu. IJudijnemde yurtdr6!1dan g.l.n ijirenciler arasr.dn TiyatroLrlontuva.,na k L,lacakolanCnncy]\me.ik h UiTrbelh Albahi.a dr

Arahk r965in brtr.nnda Tilatr. Lrboratrrvan yenibir podnksiyohazrlamakiqinJulnsz Slowa.kinin Sa'nu.l Zborowski adL olarun lr

provdl-n.i bJtrd,. Fdlit E'up. cnc':ts'n'n biyiik b LirtiirnLnu6Tellitlp ru-dE' hmelerde tijLct.

'gi tsin Ss u.t Z60me6kt OI\n!j.n

verimiz geeti v€ sonunda jpral edildi.

litarrc bbanruwanhrtr ilt trrtd$ hrmesi 1966 y ,nD sub.t ve Mart,vlJn1,ld €ercekl.atl.Eugenio B.rba 1rn hcrt ddrgr sdbdldr srJesindeddenlenebilen bu tume bvec DJnihi \d ve Nolve(, (aDe.L OaayaqLr,r €lkjnl lcr gsla'd: sdd'k Pre.srn *rgihn;e,,: .emine,j;r,praut el'rraldnn bnrhn'. ve l"vpq Tele\izyonu run dat. oncew ocldw da ha/rlad.B' xya o tiLrnin 8d{.r,.d,gi bir tptevzyon

!.inciyrldNrm6' llrzi6nve,druzcytamda ge\ektEtj.Srd,ktMr,rdrisF 10. L[6h' - yJrcu P6b\,1 ;dev"A;s;d,md. Hor-land, F6tivali.de sergil€ndi.

soruall buL! ylldd siirdn pryr-rdrr tumeleri ise+u idGtpi \dpedxHoU,nd,, Belg,k,,lldtya. Y-a;n'vyd. lns'tre'e, Mpk"ira, crun;d vrAmenkz Birlegik Devletkn.

1/Eyrnr/1966 da Tiyatro Laboratuvarr adDr de*i9ti.di: T.itrLabdatdiM ,Irurytur Bade Merody Akrorsk'ej. ad/eceTiyarroL.bo,rtuv in n yanhd Olancutut lijntpmini araslrn, ENiilils[adrnxlcrn\oldu.Bjddd"AiSiLliA d.\otdlat, rrtroLjbor.tuvrnnrdEe.mJ \e ecitim aSulLlJ' bL yorde i.cr.amp);bdsladr8f' 8o.rerdi.Tiydtro bb6 , tuvdnm bu \mi l,orrmu foto.yr dd etertir:l.l. BJrLcaeler.iri Ti\rho Irborcruvar.n'n eSiri'n dt.n'oJ gideret dah, sokUyru{ su.unda b( tiy"trc olm, r - I \J

'p oi! ol u! dd-ilr gr JJnj

srrut abnn lark€d<eF diiSlin6Lyd'.1466. rdb/ ve tcb3de Crotow5ii. ( i6Lt, 'J birtitt. yurd. !uF va5enirFr elUdirapnr' >,irdiildii. Ci r'gi llLeler tunlanlr Odnim,lr,lnsilter€, Inne veAmerik Birl6ikDivletleriAr.[L looTde Tiydtro l.bo'"rukn ypr' bir produrs./orunsor6.lpne(ed'ni\euluJdrd'as. c, tJnliu.rin .a thtr! a nduBrdu. yenjprodr-L'/on cisordral r.n. Ahn in n o.in.n.pd"\"nrvord.. T,)aro-cbonl"r'a" "undiirdi,gii prod-rsiJon qahrn.;-1 inojt., "o,nrvermisti.Falat bu prodilksiyonun prijmiyer bnhi ocak 1958 olaraksptannrlE EEnenbirtiidnsonuclandnt.nadlPolonvabasrnD.laTiyatro hboratuvarfna, rizeDikte crorowskiye yap ; etaOiiriler

in.iller'in <afigmasr Arallk 19651e Sinu€l Zborowski.nin iDraledihe.iylp d rb r D'r n!flpn hrL poni) erin n ge\e. retmem;q

grup ld bir krizin yng.ndr*mr AiJsteiiyordu. Tiyako Laboraluvfuroyuncusu Stanislas Scierski in.itler'in nlqin bir gitsteriy!ddnntemedigini 9dyl€ anlatmrqhr:'KoLleLtiI a.aghrma snro.jCro!owski nin kontroliindeydi.qalltmalarn geli5mesire riskcgirndnize $y$ gijsteElek yaldmo oldu, onlam 6elinini yaptubiitiirtnHdi iqlnde onla6 6in verdii bece kollettiJ bL biSimde oitayaqrtanlan talaBr dikradi bi. gilzetime L1bi tutu. Belinilmesi Serekan bn*y, bi! col \aEm nsdo8aqlam nihl,Brne !t p oldlgudu. GLo.bcab8l rncjtd olan f/ bo\ la o.uttu Bi Lg go5roi bile yipLldr. B- gbereriladen birinin ronrasnda Groio*ki yle bi.likte su soruca vardrkyapttrru biitiinnyb y€ni lir t€y ol@rna GEmo gen€l serqereyeasimyd'( kabaca ilad€ edilirse, daha dn.eki qal{mlalwda(i ijEele.alrdedilebiliyordu.Bu yiizden bu prodnl<siyontr -kendimiz iqin veinniolan ne vare koruyank bir kemra blnl<ftya l<rra. yeniik."

1%7 6€ de Tiyarro bboratuvdun yo6xn olarak yaqad*L kriz ronftdameyIeshi verdi: Apo.alr?sb cm FiguG -20. yiizy n d bnyiil< riy.hoprodnksitonlamdar birisi olaiak kabul edile. ve TiyatloL.boratuvan'nn repe uvarrnda 12 yr1 kalan Apocalypsis C{mFieutu in lesni prnniye.i 1r / 9ubat/ 1969 da gorcetlagi.

Apo.alypris, Crorowskinjn yiinertidi son Tiy.rrolabo.atuvarLp'odrll'\o-uoldu Tiydrot bordtuvan a"F'ndpApo! yp\i.in*'l'br i!1er', oldL b )a-ddnseJilcrnin tan.llrFna 6-nudn b.r tiy.rroydp vdr. olev,.dr. u)erc airFider ernelcri\.n o

' ropru rclii olnu-

Apo.alypsis gal$nalannda Tiyatro Laboratuvarf nn tiyarlo dresieBnirnerini aciga vuran deBjgimler yaFnm1th. ciotowski ydnetimt zft deg\fth$ti: Tiyatroda yonetnenin sahip oldlBu otoiteyi birkemra brakmrsh ve oyuculann yrinlarini tayin etnelenni sBlaya..kotl<in mndahelele.de bulunmayrp saader.e beklantisini itade od{et<biqimde otlruo, \o du Oyunrular dd Apo.rlrT6ise bir Bii{eri I b'yrNd,mryo'lrrd'. OmeBn Z)emurt Molir la8tde lendi kisrptden€yimi hakrrd,a gunlan siiylenisLi: Apocalt?sis hiqbii anan benjmiqin bir g6sten gibi olmdr. Tan bir yaqanh iqinde, bir sne iqin ba5!a bndiiry"dr o.rd ldid'a bi / ,nan Bibiydi vd ou 6 zp 1e'grrhj ydi"r.dayanh. A!.u vlreb lr"slbat 1970 te Tiyatro Laboratuvarftun qok barant geco New Yorktumesi dijnnliinden iki ay sonn Croiowski Polonyal elegtinenlerleyaphts bash toplant$,nda Apocalypsi6in yeni bir aragtnna atanraqhBrD re yaFnmakta olan dijnemin liyaho 0t6i bi! diinon olduExnusdyledi. Bu tarihten sonra Yok ul Tiyatro, Crotowski va TiyatrohboFhrvan.'n dideriiyeleriiSin grlmlt dedildenbi!9cydi.