ผศ.ดร. กนกรตน ศรกจเกษมวฒน สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตวและประมง

คณะเทคโนโลยการเกษตร โทร 082 4297700

พนธและการผสมพนธสกร

จดแบงตามรปรางลกษณะและคณภาพเนอ

แบงได 3 ประเภทคอ

ประเภทมน (Lard type)

ประเภทเนอ (Meat type)

ประเภทเบคอน (Bacon type)

สกรพนเมองในประเทศไทยอยในวงศ Sus indicus

ขนาดเลก สะโพกและไหลแคบ หลงแอน ทองยาน ล าตวสน

พนธควาย, พนธราด/พนธพวง, พนธกระโดน, พนธไหหล า, พนธเหมยซาน

ซากมเนอแดงนอยไขมนมาก

ทนทานตอสภาพแวดลอมทไมดโดยเฉพาะอาหารทมคณภาพต า

เลยงลกเกง

เหมยซาน ไหหล า

◦ พนธไหหล า

◦ พนธราดหรอพวง

◦ พนธควาย

เลยงอยแถบถาคกลางและภาคใต มลกษณะสด าทองขาว หรอสด าปนขาวสลบกน ทองมกขาว จมกยาวแอนขนเลกนอย คางยอย ไหลกวาง หลงแอน สะโพกเลก ขาและขอเทามกออนแอ

โตเรว และสบพนธไดเรวกวาสกรพนเมองพนธอน ๆ โตเตมทหนกประมาณ 110-120 กโลกรม

สกรพนธพวง

เคยพบมากทางภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต

มลกษณะสด าตลอดตว

ล าตวสนและปอมโตชา

กระดกเลก หลงแอน หนายาว จมกยาว หตง เลก

โตเตมทหนกประมาณ 60-80 กโลกรม

เลยงตามภาคเหนอและภาคกลาง มลกษณะคลายสกรไหหล า แตกตางกนทพนธควายจะมสด า

มหใหญ ปรกเลกนอย มรอยยนตามตว

เปนสกรทมขนาดใหญ กวาสกรพนเมองพนธอน แมสกรโตเตมท หนกประมาณ 80-100 กโลกรม

เลยงตามภาคตาง ๆ ทวไป มขนหยาบแขง สน าตาลเขมหรอสด าเขม หรอสดอกเลา หนงหนา หนายาว จมกยาวและแหลมกวาสกรพนเมอง ขาเลกและเรยว ดปราดเปรยว

พบ 2 พนธ คอ พนธหนายาว และพนธหนาสน

แมสกรโตเตมทหนกประมาณ 80กโลกรม

ประเทศไทยไดเคยน าพนธสกรพนธตางประเทศเขามาเลยงนานแลวตงแตป

พ.ศ. 2461 ซงเปนสกรพนธลารจแบลคและเอสเสดซจากประเทศองกฤษ

ป พ.ศ. 2482 และ 2492 มการน าเขาสกรพนธ มดเดลไวท เบอรกเชยร ลารจ

ไวท เทมเวธ ดรอก และแฮมเชยร มาจากประเทศออสเตรเลยและ

สหรฐอเมรกา ตอมาสญพนธไปหมด

จนป พ.ศ. 2500 กรมปศสตวไดวางมาตรการการปรบปรง ขยาย และรกษา

พนธสกรตางประเทศใหดขน และไดสงพนธลารจไวทและดรอกชดใหมเขา

มาเมอป พ.ศ. 2500, 2504 และ 2505

พนธแลนดเรซถกสงเขามาครงแรกเมอป พ.ศ 2506 ตอมาสกรทง 3 พนธเปน

พนธทไดรบความนยมมาก

ใบหใหญพบปรกจนปดตา (Lop ears)

ล าตวยาวมาก(มซโครงมากกวาพนธอนๆ 1-2 ค (ปกตม16-17 ค )

หวเลก จมกยาว หวและหลงคอนขางตรง

สะโพกกลมใหญเหนไดชด

โตเรว ใหลกดก เลยงลกด

มประสทธภาพการเปลยนอาหารด

ซากมเนอแดงสงไขมนนอย

เตานมมากกวา สะดวกตอลกสกรเขาไปดดนม

กระดกขาเลก มกมปญหาเรองขา

ไมทนรอน ขอเทาออน กลามเนอดานในของขาหลง

ฉกขาดไดงาย

มความตานทานโรคปากและเทาเปอยต า

มยนเลวอยหลายอยาง เชน ไสเลอนทางชองทองและ

ทางถงอณฑะ ไมมรทวารหนก เปนตน

ผวหนง ขน สขาว ใบหตง (prick ears) ล าตวยาว นอยกวาและหลงโคงมากวาพนธแลนเรด

ลกษณะใบหนาสนและกวางกวาพนธแลนดเรซ ใบหนาหก และปลายจมกงอนขนเลกนอย ไหลหนาใหญเทากบหรอมากกวาสะโพกท าใหสะโพกดไมเดน เลยงลกเกง ใหลกดก เจรญเตบโตเรว มขาและกบแขงแรง

เปนสกรทไดรบการปรบปรงมากจากพนธยอรคเชยร ซง

มสขาวมจดดางด า จงท าใหลารจไวทบางตวอาจมจดด า

ได แตจดเปนลกษณะทไมตองการ

สแดง, น าตาแดงเขม จนถงน าตาลออนคลายสทอง

ล าตวหนามาก,มหลงโคง แลดบกบนแขงแรง

โตเรว ปรบตวเขากบสภาพแวดลอมไดด

ถาใหอาหารมากจะอวนเรวมาก

แขงแรง นสยด เลยงลกไมเกงแตหวงลก

นยมใชเปนพอพนธเพอผลตสกรขน เพราะลกทไดจะเลยงงายโตเรว

ล าตวสด ามแถบสขาวคาดทหวไหลจรดขาหนาทงสอง

หตง หวเลก หลงโคง

นยมใชเปนพอพนธเพอผลตสกรขน

การใหลกและการเลยงลกยงดอยกวาพนธอนๆ

เมอเลยงในประเทศไทยจงไมนยมใชเปนแมพนธ

สตวมสขาวสลบแตมด าทวทงตว ใบหตง

สะโพกกลมนนเดนชด มชอเสยงเรองการใหเนอแดงมาก

มกมปญหาตกใจชอกตายงาย

มปญหาเรอง PSE ; pale soft exudative

(เนอซด นม เนอแฉะน า)

มพนธกรรมยนดอยชอ Malignant Hyperthermia

Gene ท าใหสกรไมทนตอความเครยดและความรอน

นยมเรยกอาการนวา Porcine Stress Syndrome

(PSS)

PSS และซากสกรทตายจากความเครยดนจะมลกษณะส

ซด นมเหลว และแฉะน า (Pale Soft Exudates) หรอ

เนอ PSE จดเปนเนอคณภาพต า มาก

ล าตวสด า มจดแตมขาวตามรางกาย 6 แหง คอหนาผาก เทาทงส และปลายหาง

หนาสนหก หนาผากกวาง หโตปานกลาง ตงตรงไปขางหนา คางเขารปด รปราง

สมสวน ล าตวยาวลกและกวาง หนงเรยบ ขามขนาดความยาวพอด

จดเปนสกรขนาดกลาง ตวผโตเตมทหนก 300 -400 กก.

ตวเมยหนก 200 - 300 กก.

สกรททนตอสภาพแรนแคนไดด

การเจรญเตบโตไมด กนอาหารเปลอง

แมใหลกไมคอยดก

จะดขนเมอไปผสมกบพนธอน มน านมเลยงลกมาก และ

เลยงลกเกง อตราการเจรญเตบโตด คณภาพซากด มมน

นอย กลามเนอสะโพกและบนเอวใหญและมเนอมาก

ผสมตดยาก ลกไมดก น าหนกตอครอกนอย แมใหน านม

นอย โตชา ประสทธภาพการใชอาหารต า

อายเจรญพนธ 4-9 เดอน

ตวผ = เรมผลตอสจ

ตวเมย = เรมเปนสดครงแรกมการตกไข

อายประมาณ 8 เดอน

น าหนกประมาณ 110-125 kg

เมอสกรเปนสดรอบท 2-3

คอระยะเวลาทไขของตวเมยแกพรอมทจะหลดจากรงไขและ

ยนยอมใหตวผขนทบ

อวยวะเพศบวมแดง ปากชองคลอดมเมอกชม กระวนกระวาย

และสนใจตวผ

บางตวซมไมกนอาหาร บางตวปนทบตวเมยดวยกน

ไขตกระยะกลางของการเปนสด

ระยะการเปนสดนาน 2-3 วน

แมสกรเปนสดนานกวาสกรสาว

เมอไขตกจากรงไข อาการบวม

แดงจะยบและซดลง ถาใชมอกด

สะโพกจะยนนง

เปนระยะทเหมาะในการผสมพนธ

ทสด

สกรทอมทองและแมลกออน จะ

ไมเปนสด

เปนสดรอบตอไปในเวลา

ประมาณ 18-24 วนถดไป หาก

ผสมไมตด รอบละประมาณ 21

วนโดยเฉลย

ไขตกจากรงไขประมาณชวโมงท 24 ถง 36 หลงเรมเปนสด

หรอกอนหมดเวลาเปนสดประมาณ 11-12 ชวโมง

การผสมพนธควรท าเมออยระยะปลายการเปนสดหรอประมาณ

วนทสองของการเปนสด

ไขจะผสมกบอสจตอนทเคลอนมาอยใกลรอยตอระหวางทอไข

กบปกมดลก เมอไขผสมแลวจะเคลอนมาเกาะทปกมดลก

อตราการตกไขครงละ 10-20 ฟอง

สกรสาวจะตกไขนอยกวาสกรอายมาก สกรทใหลกทองท 5-

70จะใหไขทตกสงสด

สกรอมทองนานเฉลย 114 (114 ± 3) วน

สกรสาวมระยะอมทองสนกวาสกรมอายมาก

สภาวะแวดลอมเชนอากาศและความเครยดอาจจะท าให

คลอดเรวขน

การใชฮอรโมนสงเคราะหเรงการคลอดจะท าใหจดการ

งายขน

9-12 ตวตอครอก

จ านวนลกสกรตอครอกมากเกนไปลกจะมขนาดเลก

ออนแอ ตายมาก ลกทมากกวาจ านวนเตานมแมจะโตไม

สม าเสมอ และมตวแคระแกรน

นอยเกนไปจะเกดความเสยหาทางเศรษฐกจ

แมสกรทคลอดแลวจะกลบเปนสดครงแรกหลงคลอด

ประมาณ 5 วนแตไมมการตกไข

การเปนสดจะสมบรณเมอหยานมลกจากแมแลว 3-

10 วน

อายเกน 8 เดอน

ใชงานไมควรเกน 2-4 ครงตอ

สปดาห พอทอายเกน 15 เดอน

ผสมไดมากกวานน แตไมควร

เกน 2 ครงตอวน

สกรทแขงแรงสามารถใชเปน

พอพนธไดนานถงอาย 4 ป

มการใชทงน าเชอสดและแชแขง

น าเชอสกรทรดมาครงหนงเมอเจอจางแลวสามารถ

แบงไปผสมแมสกรไดถง 10 แม

ปรบปรงพนธสายพอพนธ

ปองกนโรคตดตอทางระบบสบพนธ

ลดภาระการเลยงพอพนธ

สะดวกตอการขนสงและลดการสญเสย

ขจดปญหาเรองคผสมพนธมขนาดตางกน

Pure breed (การผสมพนธแท)

Hybrid (การผสมพนธลกผสม)

พนธแทพนธเดยวกนผสมกน

เพอรกษารปรางและลกษณะเดมของพนธแทเอาไว

ตองระวงการผสมเลอดชด พผสมกบนอง พอ/แมผสมกบลก ป/ยา/ตา/ยายผสมกบหลาน

การผสมเลอดชดท าใหลกสกรทออกมามลกษณะผดปกต การเจรญเตบโตชา และออนแอ เปนตน

ตองใชสกรพนธแทจากฝงอนมาผสม ตองเปลยนพอพนธทก 1-2 ปเพอปองกนการผสมเลอดชด

ผสมเพอผลตสกรขน

มกจะผสมระหวางสกร 2 พนธขนไป เรยกวาการผสม

ขามพนธ (cross breeding)

เพอรวบรวมลกษณะทดของพนธตางๆรวมไวดวยกน

และไดลกสกรทมคณภาพดกวาพอแมพนธแท หรอเรยกวา hybrid vigor หรอ Heterosis

ลกผสมทไดจะเลยงงาย เตบโตเรว แขงแรง

ประสทธภาพการเปลยนอาหารด และรปรางด

สกรพนธการคาทจ าหนายอยในปจจบน ทงหมดเปนสกรลกผสมทไดรบ

การผสมขามจากพนธแทสองพนธขนไป

สวนใหญมกเปนลกผสมระหวางพนธหลกคอ ลารจไวท แลนดเรซ ดรอก

และเพยเทรยน

ท าการคดเลอกอยางเขมงวด และผสมเลอดชดอกหลายชวอาย พรอมกบ

ท าการทดลองผสมขามกบสายพนธอนทสรางขน

มกใชชอบรษทหรอตวยอของบรษทเปนชอพนธ และก าหนดการใชอยาง

แนนอนวาสายพนธนเปนสายตวผ สายพนธนเปนสายตวเมย เพอใหได

ผลผลตทสงทสด จากอทธพลของ Heterosis

เมอน าลกของมนมาเปนพอแมพนธตอ จะไดผลผลตทลดลง เพราะไมได

ผลดจาก Heterosis อกตอไป

ส าหรบลกสกรขนจากพอแมพนธลกผสม

การคาเหลาน ไดรบอทธพลของ Heterosis

สงทสด จงท าใหมลกษณะทางโครงสราง

กลามเนอ การเจรญเตบโตทสงมาก และ

สม าเสมอกนทงฝง แตมลกษณะส และ

ใบหนา หรอห ทแตกตางกนมากภายในฝง

ดงนนในทางปฏบตจงท าใหไมสามารถแจก

แจงไดวามาจากลกผสมการคาสายพนธ

ของบรษทใด โดยดลกษณะภายนอกได

โดยงาย

ลกษณะกลามเนอเดนชด โตเรว

รปลกษณะเตานมเดนชด เลยงลกเกงใหลกดก

◦ สกรสายพนธใหมซงสรางภายในประเทศไทย โดยสถานวจยและทดสอบพนธสกรนครราชสมา เปนสกรพนธแลนดเรชแท แต

เปนลกผสมตางสายพนธ

เปนลกผสมดรอกเพยเทรยน เปนตน

Land race Large white

สกรสองสายพนธDuroc

สกรขนสามสายพนธ

X♀♂

Xลกผสมสามสาย เปนสกรสขาว มกมจดสด า เทาหรอน าตาลบนล าตว สขนมสออกเหลองเมอเทยบกบสกรสองสาย หลงโคงชดเจน ใบหนาเลกไมยาว และหโคนตงปรกปลาย ซงลกษณะเหลานไดจากพนธดรอก

ระบบการผสมพนธสกรทนยมในปจจบน คอ การผลต

สกรขนลกผสมสามสาย (ดรอก 50% ลารจไวท 25%

และแลนดเรซ แลนดเรซ 25%)

เพอเลยงและจ าหนายเปนสกรเนอสงตลาดเพอการ

บรโภคเทานน

ไมน ามาใชเปนพอแมพนธเพอผลตลกสกรตอไป

ลกผสมเหลานมความสามารถในการเลยงลกคอนขางต า

และใหลกรนตอไปทมคณภาพต ากวาตวเอง ทงดานการ

เจรญเตบโต คณภาพซาก

ดรอก มสเหลองทองจนเปนสแดงออกด า หรอสน าตาลแก ล าตวสน หนา

ล าตวโคง สะโพกและไหลหนา

◦ แลนดเรซ มสขาวปลอดและตองไมมจดสใดๆ มใบหนายาวและแคบมาก หนาไมหก ใบหใหญปรกปดหนาชดเจน ล าตวยาวมาก

อาจมซโครงมากกวาถง 16-17 ค หลงไมโคง บางครงดตรงแบน

สะโพกโตเหนเดนชด ขาและกบไมคอยแขงแรง

ผวหนง ขน สขาว ใบหตง (prick ears) ล าตวยาว นอยกวาและ

หลงโคงมากวาพนธแลนเรด

ลกษณะใบหนาสนและกวางกวาพนธแลนดเรซ

ใบหนาหก และปลายจมกงอนขนเลกนอย

Large white