Ενότητα 42:Ππολιτικές διαστάσεις της κρίσης του 1929

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ (1919-1939)

Χιωτέρη Κατερίνα -katchiot.blogspot.gr

Να γνωρίσουμε εναλλακτικά προς τονφιλελευθερισμό καθεστώτα που αναπτύχθηκανστη διάρκεια του μεσοπολέμου.

Να πληροφορηθούμε, σε γενικές γραμμές, τιςεξελίξεις στη Σοβιετική Ένωση του Μεσοπολέμουκατά την περίοδο διακυβέρνησης του Στάλιν.

Να γνωρίσουμε τους όρους φασισμός καιναζισμός.

Να κατανοήσουμε ποιες οικονομικές καικοινωνικές συνθήκες γέννησαν τον φασισμό καιτον ναζισμό και ευνόησαν τη διάχυση τουφασιστικού προτύπου στη μεσοπολεμική Ευρώπη.

Να γνωρίσουμε τις προσπάθειες δημοκρατικήςαντίδρασης στη φασιστική επέλαση.


Τα καπιταλιστικά κράτη με την υιοθέτηση του οικονομικού φιλελευθερισμού ήταν ολοφάνερο ότι δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να προστατεύσουν τα δικαιώματα των λαών τους.

«Ισότητα στη θυσία;» Προεκλογική αφίσα του Εργατικού Κόμματος στη Βρετανία, 1929


Ο κομμουνισμός με επίκεντρο τη Σοβιετική Ένωση (Ε.Σ.Σ.Δ.),

Ο φασισμός με επίκεντρο την Ιταλία και στην πλέον ακραία του μορφή (ναζισμός)στη Γερμανία.


Το 1924 πεθαίνει ο

Λένιν.

Νέος ηγέτης ο Στάλιν.

Η σορός του Λένιν έχει ταριχευθεί και βρίσκεται στο επισκέψιμο Μαυσωλείο του στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας.


Η οικονομική πολιτική ήταν αυστηρά ελεγχόμενη με έμφαση στην εκβιομηχάνιση της τεράστιας χώρας προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον λιμό που απειλούσε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.

«Εμπρός σύντροφε, μαζί στα κολχόζ», το σύνθημα στη σοβιετική αφίσα.


«Οι νέοι χτίστες του κομμουνισμού! Μπροστά για νέες επιτυχίες στη δουλειά και την εκπαίδευση!»

«Μόνο η στενή ενότητα των εργατών και των αγροτών σώζει τη Ρωσία από την καταστροφή και την πείνα».


Λέων Τρότσκι Νικολάι Μπουχάριν


Το 1921 σε μια περίοδο οξύτατης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης ιδρύθηκε το Εθνικό Φασιστικό Κόμμα με επικεφαλής το ΜπενίτοΜουσολίνι.


Ο όρος φασισμόςπροέρχεται από την ιταλική λέξη Fascismo που ετυμολογείται από την λατινική «fasces» με την οποία ονομαζόταν συγκεκριμένο αρχαίο ρωμαϊκό έμβλημα εξουσίας των δικαστών , που απεικόνιζε «ράβδους δεμένες γύρω από έναν πέλεκυ».


Οι μελανοχίτωνες λειτούργησαν ως ομάδες κρούσης ενάντια σε απεργίες και διαδηλώσεις, τρομοκρατώντας και δολοφονώντας κομμουνιστές , σοσιαλιστές και συνδικαλιστές.


Τον Οκτώβριο του 1922 ο Μουσολίνι απείλησε ότι με τους ένοπλους μελανοχίτωνες θα καταλάβει στρατηγικά σημεία της Ρώμης, μια κίνηση που είναι γνωστή ως «Πορεία προς τη Ρώμη».

Ο βασιλιάς Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ’ αποφάσισε να συνεργαστεί με τους φασίστες και δεν επέτρεψε στον στρατό και στην αστυνομία να αντιμετωπίσουν τους μελανοχίτωνες.

«Πορεία προς τη Ρώμη»: Διακρίνονται οι Ντε Βέκκι, Μουσολίνι, Μπάλμπο, Ντε Μπόνο


Βασική επιδίωξη του Ντούτσε ήταν ο απόλυτος έλεγχος του κράτους.

Μοναδικό νόμιμο κόμμα ήταν το φασιστικό.

Επιδίωξε την απόλυτη χειραγώγηση της νεολαίας.

Κατήργησε τα επαγγελματικά σωματεία και τα αντικατέστησε από συντεχνίες οργανωμένες από το φασιστικό κόμμα.

Το ραδιόφωνο, ο τύπος και ο αθλητισμός χρησιμοποιήθηκαν για να προπαγανδιστούν τα φασιστικά ιδεώδη.


Ηλικιωμένες Γερμανίδες αναζητούν μέσα σε σωρό σκουπιδιών κάτι να φάνε, Βερολίνο, 1919

Μετά την ταπεινωτική ήττα της Γερμανίας στον Α’ΠΠ, εμφανίστηκαν γερμανικές οργανώσεις που ζητούσαν την αντικατάσταση της Δημοκρατίας από μια «Νέα Τάξη».


Το σύμβολο του ναζιστικού κόμματος και ο Χίτλερ σε πρόβα ομιλία του.


«Τάγματα εφόδου- φαιοχίτωνες»: Σώμα που συγκροτήθηκε από καταδίκους, εγκληματίες του κοινού ποινικού δικαίου και άνεργους που πίστευαν ότι με αυτόν τον τρόπο θα βρουν δουλειά.


Προπαγανδιστική αφίσα για την προώθηση των ναζιστικών θέσεων, 1927: «Ποιος είναι ο Αδόλφος Χίτλερ; Τι θέλει να κάνει;»


Ομιλία του Χίτλερ στη Νυρεμβέργη, 1927


Ο πρόσφατα διορισμένος ως Καγκελάριος της Γερμανίας, Αδόλφος Χίτλερ, χαιρετά τον Πρόεδρο Πολ φον Χίντενμπουργκ στο Πότσδαμ, Γερμανία, 21 Μαρτίου 1933. Αυτή η πόζα είχε σκοπό να προβάλει μια εικόνα του Χίτλερ ως ένα άτομο που δεν αποτελούσε απειλή για την καθιερωμένη τάξη. Ο Χίτλερ εμφανίζεται με πολιτική περιβολή και σκύβει το κεφάλι του ως ένδειξη σεβασμού προς τον παρασημοφορημένο με αρκετά μετάλλια Φον Χίντενμπουργκ.


Γερμανοί παρακολουθούν από απόσταση την πυρπόληση του Ράιχσταγκ


Προπαγανδιστική αφίσα, 1937: «Δώστε μου τέσσερα ακόμη χρόνια». Σε τέσσερα χρόνια ο Χίτλερ ήδη θα αιματοκυλά την Ελλάδα.


Ο Χίτλερ παίρνει πόζες στην πρόβα μιας ομιλίας του το 1927.


Εικόνα από σχολικό βιβλίο του 1938: Ξανθά γερμανόπουλαμαθαίνουν ότι: «Η μύτη των Εβραίων είναι κυρτή. Μοιάζει με το νούμερο 6».


Λαθεμένο μού φαινόταν πάντα τ' όνομα που μας δίναν:«Μετανάστες».Θα πει, κείνοι που αφήσαν την πατρίδα τους. Εμείς, ωστόσο,δε φύγαμε γιατί το θέλαμε,λεύτερα να διαλέξουμε μιαν άλλη γη. Ούτεκαι σε μιαν άλλη χώρα μπήκαμενα μείνουμε για πάντα εκεί, αν γινόταν.Εμείς φύγαμε στα κρυφά. Μας κυνηγήσαν, μας προγράψανε.Κι η χώρα που μας δέχτηκε, σπίτι δε θα 'ναι, μα εξορία.Έτσι, απομένουμε δω πέρα, ασύχαστοι, όσο μπορούμε πιο κοντάστα σύνορα,προσμένοντας του γυρισμού τη μέρα, καραδοκώντας το παραμικρόσημάδι αλλαγής στην άλλην όχθη,

πνίγοντας μ' ερωτήσειςκάθε νεοφερμένο, χωρίς τίποτανα ξεχνάμε, τίποτα ν'

απαρνιόμαστε,χωρίς να συχωράμε τίποτ' απ' όσα έγιναν, τίποτα δε συχωράμε.Α, δε μας ξεγελάει τούτη η τριγύρω σιωπή! Ακούμε ίσαμ' εδώτα ουρλιαχτά που αντιλαλούν απ' τα στρατόπεδά τους. Εμείςοι ίδιοιμοιάζουμε των εγκλημάτων τους απόηχος, που κατάφερετα σύνορα να δρασκελίσει. Ο καθένας μας,περπατώντας μες στο πλήθος με παπούτσια ξεσκισμένα,μαρτυράει την ντροπή που τη χώρα μας μολεύει.Όμως κανένας μαςδε θα μείνει εδώ. Η τελευταία λέξηδεν ειπώθηκε ακόμα.


«Η νίκη της πίστης»: Η πρώτη προπαγανδιστική ναζιστική ταινία με σκηνοθέτιδα τη Λένι Ρίφενσταλ, 1933

Ναζιστική αφίσα του 1937 κατά των Μπολσεβίκων


Και όμως κάποιοι αντιστέκονται!


Άντρας των ταγμάτων εφόδουαφισοκολλά τη διαταγή με τηνοποία επιβάλλεται μποϊκοτάζ σεεβραϊκή επιχείρηση.

Εβραιόπουλα της Γερμανίας με το κίτρινο άστρο στο στήθος.


Γερμανοί περνούν χαμογελώντας έξω από λεηλατημένο εβραϊκό κατάστημα.


Φασιστικά καθεστώτα

επιβλήθηκαν σε: Ισπανία,

Πορτογαλία, Αυστρία,

Γιουγκοσλαβία,Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Πολωνία,

Λιθουανία.

Λαϊκά μέτωπα (δημοκράτες και αριστεροί) ως απάντηση στο

φασισμό παρουσιάστηκαν σε Γαλλία και Ισπανία

χωρίς όμως να επικρατήσουν.

Ο Ισπανός δικτάτορας Φρανσίσκο Φράνκο χαιρετά με ενθουσιασμό τον Χίτλερ . Χάρη

στη βοήθεια των Ναζί κατόρθωσε ο Φράνκο να επικρατήσει στον ισπανικό

εμφύλιο πόλεμο (1936-1939).


Ποιες συνέπειες είχε η οικονομική κρίση του 1929 στην πολιτικήσκηνή της Ευρώπης; Ποια ήταν τα κυρίαρχα πολιτικά ρεύματα;

Ποια οικονομική πολιτική ακολούθησε ο Στάλιν στη Σοβιετική Ένωσημετά το θάνατο του Λένιν;

Με ποιον τρόπο επέβαλε ο Στάλιν την πολιτική του; Ποιες συνθήκες οδήγησαν στη δημιουργία του φασιστικού κόμματος

στην Ιταλία; Από πού πήρε το όνομά του; Ποιος ήταν επικεφαλής; Με ποιον τρόπο κατέλαβε ο Μουσολίνι την εξουσία; Με ποιον τρόπο άσκησε την εξουσία του ο Μουσολίνι; Να σχολιάσετε τους όρους: σταλινισμός, φασισμός, ναζισμός, Νέα

Τάξη, ντούτσε, φύρερ. Πώς οργανώθηκε το ναζιστικό κόμμα της Γερμανίας, ποια ήταν τα

μέλη του και γιατί; Με ποιον τρόπο κατέλαβε την εξουσία ο Χίτλερ; Πώς εδραίωσε την εξουσία του στη Γερμανία; Ποιον ρόλο έπαιξε η

εκπαίδευση; Ποια πολιτική άσκησε απέναντι στους πολιτικούς αντιφρονούντες,

τους Εβραίους, τους Ρομά, ομοφυλόφιλους κλπ.; Ποιες ήταν οι πολιτικές εξελίξεις κατά τη διάρκεια του

Μεσοπολέμου στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης;


Πηγή1,σελ.116: Ο Μουσολίνι αναφέρεται στο απόσπασμα στοπολιτικό του όραμα, το φασισμό. Ποιες είναι οι βασικές αρχές του;Σχολιάστε την επιχειρηματολογία του και την τεκμηρίωση- ανυφίσταται- του πολιτικού του μανιφέστου.

Εικ.1, σελ.116: Αφού λάβετε υπόψη τις πολιτικές συνθήκες τηςεποχής, αναφερθείτε στο εικονιζόμενο γεγονός και σχολιάστε γιαποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας, ο Ιταλός βασιλιάς αποφάσισενα παραδώσει την εξουσία στο Μουσολίνι, χωρίς να προβάλειοποιαδήποτε αντίσταση.

Εικ.2, σελ.117: Κατά τη διάρκεια του Β’ΠΠ αλλά και κατά τηδιάρκεια του Μεσοπολέμου ο γερμανικός στρατός και μεγάλο τμήματου γερμανικού λαού πήραν ενεργό μέρος σε εγκλήματα κατά τηςανθρωπότητας (ολοκαύτωμα Εβραίων, Ρομά και ομοφυλοφίλων,εκτελέσεις αμάχων, πυρπολήσεις χωριών, βομβαρδισμοί πόλεων,καταδόσεις αντιφρονούντων, πειράματα ευγονικής, βασανιστήρια).Ποιο ρόλο έπαιξε, κατά τη γνώμη σας, η ναζιστική εκπαίδευση καιπροπαγάνδα στην διαμόρφωση της κοινωνικής τους συνείδησης;

Στην πρώτη διαφάνεια σοβιετική αφίσα του 1928: «Ας νικήσουμε τονπαγκόσμιο φασισμό».


Ενότητα 42:Ππολιτικές διαστάσεις της κρίσης του 1929

Documents