[ ] June 4, 2014

Е-Газарчин онлайн сургууль

Сэдэв:Байгаль орчины бохирдол ба тулгамдсан асуудлууд

Гүйцтэгсэн:Ж.Энхтуу

л

С.Мөнгөнзу

л

Г.Жаргалсай

хан

Шалгасан:............................

2014он

Хуудас: 1Мэдээлэлийн технологи

[ ] June 4, 2014

Оршил

Хуудас: 2Мэдээлэлийн технологи

[ ] June 4, 2014

Монгол оронд сүүлийн жилүүдэд хүний үйл

ажиллаганы нөлөөллөөс шалтгаалан гол горхи нуур

цөөрөм ширгэж,малын бэлчээр талхдаж хомсдсон ,

ой ,ангийн үлэмж баялаг сүйтгэгдсэний улмаас

нутгийн ард иргэдийн нутаг ус байгаль орчноо

хамгаалах ухамсар сэргэж иргэдийн үүсвэр

санаачлага ,хөдөлгөөн бий болж байгаа өнөөгийн

цаг үеийн хэрэглээ шаардлагийн дагуу олон улсын

хөгжлийн тусалцааны болон нийгмийн ,байгаль

орчныг зүй зохистой ашиглах , хамгаалах ,нөхөн

сэргээх талаар иргэд болон орон нутагт төслүүдийг

хэрэгжүүлж байгаа.Эдгээр үйл ажилгааны

хэрэгжүүлэх гол зорилго нь орон нутгийнхаа

байгалийн нөөцийг хямгаттай ,өөртөө бөгөөд

өрөөлд үр ашигтай,хойч үедээ хүртээлтэйгээр

зарцуулах , байгальд ээлтэй бодлого ,санаа

санаачлага явуулах ,тэр дундаа бодит үйл

ажиллагааг дэмжихэд чиглэсэн ба ард иргэд

бэлэнчлэх сэтгэлгээ бус өөрсдөө гар бие

оролцуулах ,газар шороогоо гэсэн хайрлан

хамгаалах сэтгэлгээ ,тэдгээрээс үүсэлтэй санаа

санаачлага үйл ажиллагааг хамтдаа хийж

хэрэгжүүлэх нь чухал

Хуудас: 3Мэдээлэлийн технологи

[ ] June 4, 2014

Байгаль орчны асуудлууд

Монгол оронд болон даян дэлхийн хэмжээнд тулгамдсан асуудлуудыг

ерөнхийд нь доорх маягаар ангилдаг юм байна.

Агаарын бохирдлоос урьдчилан сэргийлэх

Агаарын бохирдлоос урьчилан сэргийлэх үйл ажиллагаа нь хууль, эрх зүйн,

техник-технологийн, төлөвлөлтийн, эрүүл мэндийн боловсрол гэсэн үндсэн

дөрвөн чиглэлээр тодорхойлогддог.

1. Хууль, Эрх зүйн хувьд : Бохирдуулагч нь төлөх,төлбөрөөс

чөлөөлөх,хөнгөлөх зэрэг арга хэмжээг хууль,хөтөлбөр стандартын

хүрээнд авч үздэг.

2. Техник-технологийн хувьд :Хүрээлэн буй орчинд халгүй эсвэл хал

багатай технологийг дэмжих арга хэмжээ нь илүү ач холбогдолтой гэж

үздэг. Ийм технологид байгалийн болон шингэрүүлсэн хий, дулааны

агаар боловсруулсан шахмал түлш, сэргээгдэх эрчим хүч/нар,салхи,ус/-

ыг цахилгаан, халаалтын эх үүсвэрээр ашиглах, халаалтын зуух болон

тээврийн хэрэгслийн янданд шүүлтүүр, катализатор суурилуулах гэх мэт

орно.

Хуудас: 4Мэдээлэлийн технологи

агаарагаарын бохирдол

даян дэлхийн дулаарал

уур амьсгалын өөрчлөлт

озоны цоорхой

[ ] June 4, 2014

3. Төлөвлөлтийн хувьд :Төв суурин газрийн бүсчилэл, ариун цэвэр

хамгаалалтын бүсийг зөв тогтоох, ногоон байгууламжийг бий

болгох,автотээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөнийг зохицуулалт зэрэг олон

арга хэтжээ багтана.

4. Эрүүл мэндийн боловсрол :Хүн амын дунд албан ба албан бус

сургалтыг зохион байгуулж агаарын бохирдлоос урьдчилан сэргийлэх

талаархи ойлголт, мэдлэгийг сайжруулах улмаар агаарын бохирдлийг

бууруулах үйл ажилгаанд олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх гэх мэт

үйл ажилгааг хамаарна.

Усны бохирдол гэж юу вэ?

Байгалийн усны нөөц, чанарт үзүүлж буй хүний үйл ажилгааны нөлөөлөл

нь нийгэм эдийн засгийн үр дагаварын үүдэлтэй байна.

Далай тэнгистэй холбоогүй хуурай газруудад янз бүрийн арал үүсгэн

орших усыг гадаргын ус гэнэ.Үүнд:гол, мөрөн, горхи, нуур, мөнх цас,

мөсөн гол, булаг шанд, гэх мэт байгалийн уснаас гадна хүний үйл

ажилгаанаас хамааралтай үүссэн зохиомол усны экосистем болох

цөөрөм, хиймэл далан, усан байгууламжууд орно.

Гадаргын ус нийгмийн үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны явцад хамгийн

ихээр өртөн бохирлогдож байдаг.

Хуудас: 5Мэдээлэлийн технологи

ус

усны бохирдол

ундны усны хомсдол

гол мөрөн,нуур ширгэх

ус цэвэрлэх байгууламж

[ ] June 4, 2014

Хүн ам өсөж үйлдвэрлэл хөгжихийн хирээр гол, мөрөн, нуур, далай тэнгис ихээр бохирдож байна.

Хуудас: 6Мэдээлэлийн технологи

[ ] June 4, 2014

Хөрсний бохирдол гэж юу вэ?Хөрсний бохирдол хүний эрүүл мэндэд

хэрхэн нөлөөлдөг вэ?

Хөрсний бохирдол гэдэг маань тухайн хөрсний хэвийн үйл ажилгаа гадны ямар

нэгэн нөлөөгөөр байгалийн шинжээ алдах үйл явцыг хөрсний бохирдол гэж

үздэг.Бохирдлын гол ойлголт нь тухайн хөрсөнд агуулагдах химийн элемент хүн

амьтан эрүүл мэнд амьд организмд нөлөөлөхүйц хэмжээнд хүрсэн дохиолдолд

хөрсний бохирдол гэнэ.Нэг ёсондоо хөрсөндөх хар тугалганы хэмжээ ихэссэн

үеийг тэгэж ойлгож болох юм.Харин хөрсийг ухаж авсан дохиолдолыг хөрсний

бохирдол биш хөрсний элэгдэл гэж авч үздэг.

Хөрс нь хүний эрүүл мэндэд шууд болон дам нөлөөлдөг.Шууд нөлөөлөл хүний

эрүүл мэндэд нөлөөлөх нь бага байдаг бол дам нөлөөлөл нь бохирдсон газрийн

хөрсөнд ямар нэг үр тариа, хүнсний ногоо тариад хүн идсэн дохиолдолд хүн

тухайн өвчнөөр өвддөг.Харин шууд нөлөөлөлийн үед хөрсний нэфтийн

бохирдол ордог.Энэ нь хөрсөнд нэфт шингэж задардаг,задрахдаа эвгүй үнэр

ялгаруулдаг.Удаан хугцааны турш бохирдсон газар хүн амьдрах юм бол

мэдрэлийн системийн сааталд орж эхэлдэг юм.Мөн 2005,2006 онд ШУА-ын

Газарзүйн хүрээлэнгээс УБ хотын гүний усны судалгааг Гачууртаас Амгалан

хүртэл хийсэн.Үүнээс хэрэгцээний усыг хангадаг 15 худаг байдаг,эдгээрээ 150

Хуудас: 7Мэдээлэлийн технологи

хөрс

хөрсний бохирдол

хөрсний элэгдэл

цөлжилт

бэлчээрийн талхагдал

газрын доройтол

[ ] June 4, 2014

метрийн гүнээс шинжилгээ хийхэд гэдэсний өвчин үүсгэгч бактери илэрч байсан

юм.

Хөрсийг бо Бохирдсон хөрсийг яах вэ?

Хөрсийг уридчилан сэргийлэх,хамгаалах явдал бол хүрээлэн буй орчны

тогтвортой байдлыг хангах арга хэмжээг урьдчилан төлөвлөх юм. Ямар нэгэн

аж ахуй үйл ажиллагааныхаа онцлогт тохирсон урьдчилан сэргийлэх үйл

ажиллагааг явуулах ёстой байдаг. Байгаль орчин үнэлгээний компаниуд тухайн

аж ахуйн нэгж тухайн газрыг авсан үед байгаль орчны үнэлгээ хийнэ.

Үнэлгээний хэсэгт хөрсний хэсэг дээр тухайн аж ахуйн үйл ажиллагааны

Хуудас: 8Мэдээлэлийн технологи

[ ] June 4, 2014

хөрсний бохирдолд үзүүлэх нөлөөллийг гаргаж өгөөд урьдчилан сэргийлэх

зөвлөмжийг боловсруулж өгдөг. Тухайн хөрс бохирдсон тохиолдолд бохирдлыг

саармагжуулах арга хэмжээ авах,бохирдсон хөрсийг хусаж авах зэрэг үйл

ажиллагаа явуулна.

Хуудас: 9Мэдээлэлийн технологи

уул уурхай

уул уурхайн зохисгүй ашиглалт

нөхөн сэргээлт

нөлөөлөх байдлын үнэлгээ

хариуцлагатай уул уурхай

мөнгөн ус

циани

эрчим хүч

эрчим хүчний алдагдал

сэргээгдэх эрчим хүч

нар салхины эрчим хүч

эрчим хүчний, цахилгааны, дулаан хэмнэлт

[ ] June 4, 2014

Байгаль орны үйл ажиллагаа буюу төслүүдийн ерөнхий ангилал

Байгалийн нөөц баялагийг зүй зохистой ашиглах,байгаль орчныг хамгаалахтай

холбогдсон үйл ажилгаа буюу төслийг дараах 4 ангилалд хуваадаг.

Эдийн засгийн үйл ажилгаа нь байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөтэй төслүүд

Жишээ нь: эрчим хүч боловсруулах:-цахилгаан станц ,хий ,газрын

тос олборлох ,барилга байгуулаж барих тээвэр г.м

Байгаль орчны тэнцвэрт байдлыг хадгалах ,ан амьтан хамгаалах, хүний

эрүүл мэндийг хамгаалах г.м ийм төслүүдийг олон улсад “ногоон” төсөл

гэж нэрэлдэг .

Жишээ нь :дархан цаазат газар байгуулах, усны бохирдлыг

бууруулах , агаарын бохирдлын түвшинг хянах,элсний нүүдлийг

зогсоох г.м

Дээрх хоёрыг хослуулсан бөгөөд үйл ажиллагаа нь эдийн засгийн хувьд

ашигтай , байгаль орчныг хамгаалах нөөцийг зүй зохистой ,гамтай

ашиглах –ийм төслүүдийг “давхар ашигтай “ төсөл гэдэг

Жишээ: зохион бүтээх ,хатуу хог хаягдлыг дахин боловсруулах

технологи бүтээх хаягдал хуванцар савыг хайлуулан шонг

үйлдвэрлэх:-модны хэрэглээг бууруулах , хатуу хог хаягдлыг

багасгах, орчныг цэвэршүүлэх давхар ашигтай.

Судалгааны төслүүд: Судалгааны үр дүнд байгаль орчин , хүний

амьжиргаанд нэмэр ,нөлөөтэй техниологи, зохистой хэвшил бий болгох

Жишээ : сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрийн судалгаа ,гэр

хорооолд ихээр хуримтлагдсан үнсийг барилгын материалд

ашиглах боломжийн судалгаа г.м

Хуудас: 10Мэдээлэлийн технологи

[ ] June 4, 2014

Төслийн шинэ санаа олж авах эх сурвалж

мэдэхэд илүүдэхгүй

Төслийн санааг та олон тооны эх сурвалжуудаас авах боломжтой.Төсөл

хэрэгжүүлсэн туршлагатай хүмүүс эхлээд шийдвэрлэх асуудлаас эсвэл хүрэх

зорилгоосоо ажлаа эхэлдэг бөгөөд уг боловсруулж буй төсөл нь тухайн

тулгамдсан асуудлыг эсвэл зорилгыг шийдвэрлэх арга хэрэгсэл болж өгдөг.

Дараах эх үүсвэрүүдээс төслийн шинэ санааг тухайн баримт бичгийг сайн

судалсаны үндсэн дээр авч болно.

Төсөл боловсруулан хэрэгжүүлж болох шинэ санааг байгаль орчин ,

хөдөө аж ахуй, түлш эрчим хүч, зам тээвэр,барилга , хот байгуулалтын

улирал , жилийн тайлан ,олон нийтэд өгч буй мэдээллүүдийг судлан авч

болох бөгөөд эдгээр мэдээллийг тухайн байгууллагын интернэт

хуудсанаас авах боломжтой.

Байгалийн нөөцийн ашиглалт , байгаль орчны хамгаалах талаар гарсан

хууль тогтоомжууд , үндэсний хэмжээний бодлого хөтөлбөрийн баримт

бичгүүд

Тухайн асуудал хариуцсан байгууллагын үйл ажиллагааны тайлан ,

тодорхой асуудлаар хийгдсэн судалгааны тайлан зөвлөмж г.м

Аймгуудад жишээнд дурьдсан яамдын чиглэлээр ажил хариуцсан

албадууд ,аймгийн засаг даргын тамгын газарт мөн ажиллах бөгөөд

эдгээр албадын ажилтнуудаас үйл ажиллагааны тайлан тухайн аймагт

учирч буй бэрхшээл , тулгамдсан асуудлын талаар мэдээллийг авах

боломжтой.

Сумын хэмжээнд зөвхөн эрчим хүчний чиглэлээр дараах асуудлыг “өөр

олон санаа байж болно”судлан шинэ санаа гаргаж болох юм. Үүнд: эрчим

хүчийг хэмнэлттэй ашиглах ,эрчим хүч бага зарцуулдаг ахуй ,үйлдвэрийн

тоног төхөөрөмж цахилгаан хэрэгслийн хэрэглээ нэмэгдүүлэх ,сумын

төвийн болон малчдын хотхонд нэвтрүүлэх, нар , салхины эрчим хүчийг

ашиглах г. м хувилбарыг гаргаж болно.

Хуудас: 11Мэдээлэлийн технологи

[ ] June 4, 2014

Төслийн хувилбар шийдлүүд

Дээрх дурдсан том асуудлаас бага асуудалыг шийдвэрлэхэд тодорхой

хэмжээгээр судалгаа явуулж, байгаа орчинтой нь танилцана.

Хүмүүс олон нийт мэргэжлийн хүмүүстэй зөвшилцөх

“бүлэг хоршоо ,хамтрагч нөхөд “

Бусад орон ,аймаг ,сум хоршоод тухай тулгамдсан асуудлыг

шийдвэрлэхийн тулд хэргэлж буй тэргүүн туршлагыг өөрийн

нөхцөлд тохируулан боломжийг судлах

Тухайн чиглэлээр туршлагатай мэргэжилтэнбайгууллагын

тулгамдсан асуудлыг шийдэх шийдлийг гаргахад татан оролцуулах

зэрэг юм

Төслийн сайн санаа юунаас бүрдэх вэ?

Зорилго нь нэн түрүүнд шаардлагатай, оновчтой зөв

Гарах үр дүн нь бодитой ,эерэг нөлөө өгөөж ихтэй

Үйл ажилгаа нь тодорхой ,зайлшгүй шаардлагатай

Олон түмэнд идэвхтэй оролцоог бий болгосон

Тогтоосон цаг хугацаатай

Зорилго, үйл ажиллагаа, үр дүн хоорондоо логик уялдаа холбоотой

Нягт нямбай зөв тооцоолсон санхүүжилттай

Төслийн санал боловсруулан улмаар хэрэгжүүлэхэд туслах зорилготой юм.

Ийм учраас та дэмжихийг хүссэн хандаж буй байгуулага тань ямар мэдээллийн

ямар загвараар авахыг хүсэж байгааг мэдсэн байвал зохино. Төслийн санаанд

зайлшгүй байх ёстой мэдээллийг дараах асуултаар хялбархан тогтоож болно.

Үүнд:

Юу – зорилго

Хуудас: 12Мэдээлэлийн технологи

[ ] June 4, 2014

Яагаад – хэрэгцээ шаардлага

Яаж - үйл ажиллагааны үр дүн

Хэзээ – Хугацаа

Хичнээн – Шаардлагатай төсөл

Төслийн саналыг боловсруулардаа дараах зарчмыг баримтлаарай.

Төслийн саналыг товч толорхой бич. Зөвхөн шаардлагатай асуудлыг

оруул. Хэдхэн хуудас хангалттай.

Төслийн саналаа утга учиртай дэс дарааллан бичих.

Гарчиг хэрэглэж уншигчийг зал. Маш урт олон нийтлэл бүү хэрэглэ. Санаагаа олон янзаар бүү давт.

Хуудас: 13Мэдээлэлийн технологи