บทความเรื่อง...

23
ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดด ดดดดดดดด / 1 ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด (Traditional Music of the Lahu Ethnic Group) ดดดดดดด ดดดดดดดด ดดดดดดดด (Lahu) ดดดด ดดดดด ดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดด ดดดดดดดดดดดดด-ดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดด ดดด ดดดดดดดดดดดดดด ดดดด ดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดด ดดดดดดด 10 ดดดดดดดดดดดดดด 19 ดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดด ดดดดดดดดดด ดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดด, ดดดดดดดด, ดดดดดดดด ดดดดดด ดดดด ดดดดด : ดดดดดดด ดดดดดดดด, 2554 ดดดดดดดดดดดดดดดดดด ด.ดดด ดดดดด : ดดดดดดด ดดดดดดดด, 2554

Upload: kawla2012

Post on 19-Dec-2014

361 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

Page 1: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 1

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� (Traditional Music of the Lahu Ethnic Group)

น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า

ชาวลุ่าหู่�� (Lahu) หู่รี�อม�เซอ ม�ภู�ม�ลุ่�าเนาด� งเด�มอยู่��ที่�#ธุ์�เบตหู่รี�อบรี�เวณใกลุ่�เคี�ยู่ง ม�เช� อสายู่ธุ์�เบต-

พัม�า เม�#อคีรี� นถู�กชาวจี�นรี�กรีานจี+งถูอยู่รี�นอพัยู่พัลุ่งมาที่างใต� แลุ่ะอพัยู่พัไปที่�#ต�างๆ บ�างเข�าไปอาศั�ยู่ที่�#

ปรีะเที่ศัลุ่าว บางกลุ่��มยู่�ายู่อยู่��ในบรี�เวณรี�ฐฉานสาธุ์ารีณรี�ฐแหู่�งสหู่ภูาพัพัม�า บางกลุ่��มมาอาศั�ยู่ที่�#ปรีะเที่ศัไที่ยู่ การีอพัยู่พัแบบคี�อยู่เป3นคี�อยู่ไป ชาวลุ่าหู่��กลุ่��มน� เรี�ยู่กต�วเองว�า ลุ่าหู่�� ชาวจี�นเรี�ยู่กว�า โลุ่ไฮ ส�วนชาวไที่ยู่เรี�ยู่ก ม�เซอ การีอพัยู่พัเข�าส��ปรีะเที่ศัไที่ยู่ยู่�งไม�แน�ช�ดว�าเม�#อใด แต�ช�วง 10 ป6ของศัตวรีรีษที่�# 19

ม�กลุ่��มชนลุ่าหู่��เข�ามาอยู่��มากแลุ่�ว ซ+#งอยู่��อยู่�างกรีะจี�ดกรีะจีายู่ในที่างตอนเหู่น�อของปรีะเที่ศัไที่ยู่ ได�แก� จี�งหู่ว�ดเช�ยู่งรีายู่ เช�ยู่งใหู่ม� แม�ฮ�องสอน ตาก ชาวลุ่าหู่��เป3นกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��กลุ่��มใหู่ญ่�กลุ่��มหู่น+#งแลุ่ะแบ�งออกเป3นหู่ลุ่ายู่กลุ่��มยู่�อยู่ จี�านวนถู+ง 23 กลุ่��มยู่�อยู่ แต�จีากการีส�ารีวจีในปรีะเที่ศัไที่ยู่พับว�าม� 6 กลุ่��มได�แก� 1) ม�เซอด�า 2) ม�เซอแดง 3)

ม�เซอเหู่ลุ่�อง 4) ม�เซอเฌเลุ่ 5) ม�เซอขาว 6) ม�เซอลุ่าบา

ภาพัลุ่�งเอกพั�นธุ์� บรีรีพัตไพัรี, ผู้��ศึ!กษา, ลุ่�งจ๊$ะแฮ ไขศึ�รี�ว�ไลุ่ ที่�(มา : น�

รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า, 2554

ภาพัช�มชนบ�านขอบด�ง อ.ฝาง

ที่�(มา : น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า, 2554

Page 2: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 2

ในปรีะเที่ศัไที่ยู่ม�ชาวม�เซออาศั�ยู่อยู่��ใน 8 จี�งหู่ว�ด ได�แก� จี�งหู่ว�ดเช�ยู่งรีายู่ เช�ยู่งใหู่ม� แม�ฮ�องสอน ตาก ลุ่�าปาง ก�าแพังเพัชรี น�าน แลุ่ะเพัชรีบ�รีณ� โดยู่พับมากที่�#ส�ดที่�#จี�งหู่ว�ดเช�ยู่งรีายู่ รีองลุ่งมาคี�อจี�งหู่ว�ดเช�ยู่งใหู่ม� แลุ่ะแม�ฮ�องสอนตามลุ่�าด�บ ม�ปรีะชากรีปรีะมาณ 102,876 คีน1

ลุ่�กษณะบ�านเรี+อนชาวลุ่าหู่�� เป3นแบบยู่กพั� นส�งจีากพั� นด�นพัอปรีะมาณ หู่ลุ่�งคีาหู่น�าจี�#วม�งด�วยู่หู่ญ่�าคีา หู่รี�อใบก�อ บ�างก:มองด�วยู่หู่ลุ่�งคีากรีะเบ� องรีอน ต�วบ�านแลุ่ะพั� นบ�านสรี�างด�วยู่ไม�ไผ่�ส�บฟาก โคีรีงสรี�างบ�าน เช�น เสา คีาน แลุ่ะส�วนต�าง ๆ ม�กสรี�างจีากไม�เน� อแข:ง ไม�ก�อเป3นที่�#น�ยู่มมาก ป=จีจี�บ�นม�บางบ�านปลุ่�กสรี�างบ�านตามแบบคีนไที่ยู่พั� นรีาบหู่ลุ่�งคีาม+งกรีะเบ� องหู่รี�อส�งกะส� ฝาบ�านแลุ่ะพั� นบ�านเป3นไม�กรีะดาน บางบ�าน สรี�างด�วยู่ป�นซ�เมนต� การีคี�ดเลุ่�อกพั� นที่�#ปลุ่�กบ�านเป3นของหู่�วหู่น�าคีรีอบคีรี�วแลุ่ะโดยู่คีวามเหู่:นชอบของภูรีรียู่า บ�านชาวลุ่าหู่��ม�ขนาดกว�างยู่าวโดยู่ปรีะมาณ 4 x

6 เมตรี บ�านลุ่าหู่��ส�วนใหู่ญ่�ไม�ม�รี� วรีอบบ�าน ไม�ที่�าที่�#ก� นหู่ญ่�าคีาบนหู่ลุ่�งคีา การีสรี�างบ�านน�ยู่มสรี�างตรีงก�บว�นหู่มา พั�อญ่� ว�นไก� ก?ะญ่� แลุ่ะว�นว�ว “ ” “ ” “

น�ญ่� ซ+#งม�คีวามเช�#อว�าจี�าที่�าใหู่�สมาช�กในบ�านม�คีวามอยู่��ด�ก�นด� แลุ่ะจีะหู่ลุ่�ก”

เลุ่�#ยู่งว�นหู่ม� หู่วะญ่� ซ+#งเช�#อว�าเป3นเจี�าของผ่�น� า ชาวลุ่าหู่��ไม�สรี�างบ�านตรีง“ ”

ก�บว�นพัรีะหู่รี�อว�นศั�ลุ่ ลุ่�าญ่� แลุ่ะว�นตายู่ ซ�อญ่� การีสรี�างบ�านจีะอยู่��“ ” “ ”

บรี�เวณรีอบ ๆ หู่�วหู่น�าหู่ม��บ�าน บ�างก:ผ่��น�าที่างศัาสนา

1 กรีมพั�ฒนาส�งคีมแลุ่ะสว�สด�การี กรีะที่รีวงการีพั�ฒนาส�งคีมแลุ่ะคีวามม�#นคีงของมน�ษยู่�. ที่,าเน�ยบช�มชนบนพั+.นที่�(สู�ง 20 จ๊�งหู่ว�ด ในปรีะเที่ศึไที่ย . 2545 .

Page 3: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 3

ภาพับ�านของชาวลุ่าหู่��ที่�(มา : น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า,

ดนตรี�ของชาวลุ่าหู่�� สามารีถูแบ�งแยู่กเป3นปรีะเภูที่ใหู่ญ่�ๆ ได� 3

ปรีะเภูที่คี�อ (1) ดนตรี�รี�อง (Vocal Music) แยู่กเป3นชน�ดได� คี�อ เพัลุ่งรี�องในพั�ธุ์�กรีรีม เพัลุ่งกลุ่�อมลุ่�ก เพัลุ่งรี�องเลุ่�น เพัลุ่งเก� ยู่วพัารีาส� เพัลุ่งรี�องขณะที่�างาน (2) ดนตรี�บรีรีเลุ่ง (Instrumental Music) แยู่กได�ตามการีบรีรีเลุ่งของแต�ลุ่ะเคีรี�#องดนตรี� การีรีวมวงของเคีรี�#องดนตรี� แลุ่ะ (3)

ดนตรี�บรีรีเลุ่งปรีะกอบรี�อง (Ensemble) ซ+#งม�ที่� งใช�ในพั�ธุ์�กรีรีมส�าคี�ญ่แลุ่ะใช�บรีรีเลุ่งปรีะกอบการีรี�องเพัลุ่งที่�#วไป โดยู่ที่�#เคีรี�#องดนตรี�ที่�#ผ่��ศั+กษาได�พับเจีอคี�อ หู่น�อเซะ หู่น�อก��มา ต�อ แลุ่ะเพัลุ่งรี�องของลุ่าหู่��

เครี+(องดนตรี�หู่น�อเซะ หู่น�อเซะเป3นแคีนขนาดกลุ่างเป3นเคีรี�#องดนตรี�ปรีะเภูที่ลุ่ม ใช�ปรีะกอบ

พั�ธุ์�กรีรีมต�างๆ ของชาวลุ่าหู่�� เคีรี�#องดนตรี�ชน�ดน� เป3นเอกลุ่�กษณ�เฉพัาะปรีะจี�าของลุ่าหู่�� ม�คีวามส�าคี�ญ่ก�จีกรีรีมของชาวลุ่าหู่��มาก ที่� งน� ใช�บรีรีเลุ่งปรีะกอบพั�ธุ์�กรีรีมต�าง ๆ หู่ลุ่�งจีากใช�หู่น�อโก�มาบรีรีเลุ่งเสรี:จีส� น จี+งใหู่�หู่�อเซะ ใช�ในช�วงเที่ศักาลุ่ป6ใหู่ม�ของลุ่าหู่�� ก�นข�าวใหู่ม� งานที่�าบ�ญ่หู่รี�อเลุ่� ยู่งผ่�เรี�อน)

แลุ่ะปรีะเพัณ�สงเคีรีาะหู่�หู่ม��บ�านลุ่�กษณะที่างกายภาพัที่�(วไปของหู่น�อเซะหู่น�อเซะเป3นเคีรี�#องเปAาลุ่มเข�าออกเพั�#อใหู่�เก�ด

เส�ยู่ง ม�ลุ่�กษณะเหู่ม�อนแคีนฝ�Aหู่ลุ่�แลุ่แลุ่2 ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่�ซ� ปรีะกอบด�วยู่ไม�ไผ่�ตรีงยู่าวลุ่ดหู่ลุ่�#นก�นจี�านวน 5 ที่�อเส�ยู่งเจีาะรี�เพั�#อกดน� วที่�าใหู่�เก�ดเส�ยู่งแลุ่ะม�ลุ่� นอยู่��ภูายู่ที่�อ คีวามยู่าวปรีะมาณ 1.5 เมตรี สอดเข�าก�บน� าเต�า น� าเต�าม�ข�อต�อออกมาใหู่�ยู่าวข+ น

2 น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า. ฝ�4หู่ลุ่�แลุ่แลุ่เครี+(องดนตรี�ของชาวไที่ยภ�เขาเผู้�าลุ่�ซ� ในพั+.นที่�(จ๊�งหู่ว�ดเช�ยงรีาย. ปรี�ญ่ญ่าศั�ลุ่ปศัาสตรีมหู่าบ�ณฑิ�ต สาขาว�ชาดนตรี� บ�ณฑิ�ตว�ที่ยู่าลุ่�ยู่ มหู่าว�ที่ยู่าลุ่�ยู่มหู่�ดลุ่. 2550. หู่น�า 58-62.

ภาพัหู่น�อเชะที่�(มา : น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า,

Page 4: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 4

เพั�#อคีวามสะดวกเวลุ่าเต�นบรีรีเลุ่ง ม�กรีะบอกคีรีอบแนวต� งที่�#ที่�อเส�ยู่ง 1 อ�นเพั�#อใหู่�เก�ดเส�ยู่งด�งก�งวาน แลุ่ะกรีะบอกคีรีอบแนวนอนอ�กที่�อหู่น+#งใหู่�เส�ยู่งด�งก�งวานเช�นก�น หู่น�อเซะผ่ลุ่�ตจีากว�สด�ธุ์รีรีมชาต�เช�นไม�ไผ่�ตง น� าเต�า ข� ช�นโรีง3 แลุ่ะไม�ไผ่�ซ�ว�4 ชน�ดลุ่ะเอ�ยู่ดส�าหู่รี�บที่�าลุ่� นของแต�ลุ่ะที่�อที่�าใหู่�เก�ดเส�ยู่ง เป3นภู�ม�ป=ญ่ญ่าต� งแต�บรีรีพับ�รี�ษที่�#ส�บที่อดการีผ่ลุ่�ตแลุ่ะการีบรีรีเลุ่ง

ลุ่�กษณะกายู่ภูาพัแลุ่ะรีะบบเส�ยู่งของหู่น�อเซะ ซ+#งเป3นช�#อเรี�ยู่กเส�ยู่งของแต�ลุ่ะที่�อเส�ยู่ง

น�าเน� หู่รี�อคีนส�ดที่�องแลุ่ะเส�ยู่งที่�#ได�คี�อ แน� แน�

กาหู่�อเวง หู่รี�อคีนแรีก ม�เส�ยู่ง ก�อ ก�อ

เกเชม�า หู่รี�อคีนที่�#สอง หู่น�อก��มา หู่รี�อแม�หู่น�อลุ่ะมา

การีเรี�ยู่กช�#อ ที่�อเส�ยู่งต�าง ๆ ของหู่น�อเซะ ซ+#ง ม� คีวามหู่มายู่เป3นคีรีอบคีรี�วที่�#ม�แม� แลุ่ะลุ่�ก ๆ

3 ข� ช�นโรีง เก�ดจีากอ�จีรีะของช�นโรีงซ+#งเป3นแมลุ่งส�งคีม (Social insect) กลุ่��มเด�ยู่วก�บผ่+ ง " ช�นโรีง " เป3นช�#อเรี�ยู่กพั� นเม�อง ช�นโรีงม�ช�#อพั� นเม�อง (Local name) แตกต�างก�นไปในแต�ลุ่ะภู�ม�ภูาคี แต�ลุ่ะชนเผ่�าของมน�ษยู่� ที่�#เรี �ยู่กแมลุ่งกลุ่��มน� อาที่� ช�#อพั� นบ�านในภูาคีเหู่น�อเรี�ยู่กว�า ต�วข� ต�งน� หู่รี�อ แมลุ่งข� ต+ง ช�#อพั� นบ�านของช�นโรีงในภูาคีใต� เรี�ยู่กก�นว�า "อ�ง" ช�#อพั� นบ�านของช�นโรีงในภูาคีอ�สาน เรี�ยู่กว�า "แมลุ่งข� ส�ด" ซ+#งข� ช�นของแมลุ่งข� ส�ดน� เองที่�#น�าไปอ�ดรี�แคีน แผ่�นไม�รีะนาดเอก โปงลุ่างจีนกลุ่ายู่มาเป3นเคีรี�#องดนตรี� ช�#อพั� นบ�านของช�นโรีงในภูาคีตะว�นออกเรี�ยู่กว�า ต�วช�ามะโรีง“ " หู่รี�อ "แมลุ่งอ�โลุ่ม" ที่�#มา ศึ�นย�บรี�การีรี�วมกรีมสู�งเสูรี�มเกษตรีกรีรีม(http://www.servicelink.doae.go.th)

4 จีะงะ แสงฮองแลุ่ะคีณะ . โครีงการีฟื้7. นฟื้�ว�ฒนธุ์รีรีมปรีะเพัณ�ด�านดนตรี�(หู่น�อ)ของชนเผู้�าลุ่าหู่��แซแลุ่ บ�านหู่�วยน,.ารี�น ต.แม�เจ๊ด�ย�ใหู่ม� อ.เว�ยงป4าเป9า จ๊.เช�ยงรีาย. รีายู่งานว�จี�ยู่เพั�#อที่�องถู�#น สกว .2548.หู่น�า 26.

ภาพัจ๊,าลุ่องลุ่�กษณะกายภาพัหู่น�อเซะ

Page 5: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 5

รีะบบเสู�ยงของหู่น�อเซะผ่��ศั+กษาที่�าการีว�ดรีะบบเส�ยู่งโดยู่การี บ�นที่+กเส�ยู่งจีากการีเปAาไลุ่�เส�ยู่ง

หู่น�อเซะจีากเส�ยู่งต�#าส�ดไปถู+งส�งส�ด น�าเส�ยู่งที่�#ได�มาปรีะมวลุ่ผ่ลุ่ด�วยู่โปรีแกรีมเวฟแลุ่บ เพั�#อหู่ารีะด�บเส�ยู่ง คี�าเซ:นต� น�าคี�าที่�#ได�มาอ�างอ�งที่ฤษฎี�รีะบบแบ�งเที่�า ของอาเลุ่:กซานเดอรี� เจี. เอลุ่ลุ่�ส (Alexander J. Ellis) 5

ก�บตารีางคี�าเซ:นต� ด�งน�

รีะบบแบ�งเที่�าของอาเลุ่:กซานเดอรี� เจ๊. เอลุ่ลุ่�สู

เม�#อน�ารีะด�บเส�ยู่งของที่�อหู่น�อเซะที่�#เก�ดจีากการีเปAาแลุ่ะด�ดแต�ลุ่ะที่�อ ตามที่�#เปรี�ยู่บเม�ยู่บด�งน�

รีะด�บเสู�ยงหู่น�อเซะเม+(อเปรี�ยบเที่�ยบรีะบบแบ�งเที่�า

5 น�กฟEส�กส�แลุ่ะน�กส�ที่ศัาสตรี� ผ่��คี�นพับ รีะบบเซนต� (The cent system) ซ+#งใช�ว�ดรีะด�บเส�ยู่งดนตรี� The Cent system ที่�าใหู่�เก�ดแนวคี�ดแบบ Comparative Musicology ปรีากฏผ่ลุ่ด�เป3นรี�ปธุ์รีรีมในงานของ Ellis ช�#อ “On the musical scales of various nations”

(1885) ซ+#ง Ellis ได�ใช�รีะบบเซนต�ในการีว�ดแลุ่ะว�เคีรีาะหู่�บ�นไดเส�ยู่งของว�ฒนธุ์รีรีมดนตรี� (non-

Western) ผ่ลุ่งานด�งกลุ่�าวเป3นจี�ดเรี�#มต�นที่�#ส�าคี�ญ่ เปEดโลุ่กที่�ศัน�ใหู่�ก�บน�กว�ชาการีดนตรี�อ�#นได�ใช�เป3นแนวที่างในการีศั+กษาดนตรี�ว�ที่ยู่าเช�งเปรี�ยู่บเที่�ยู่บในว�ฒนธุ์รีรีมอ�#นต�อมา

Page 6: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 6

ที่�อเส�ยู่ง 1 ที่�อจีะได� 1 ต�วโน�ต น�ามาว�เคีรีาะหู่�รีะบบเส�ยู่ง แลุ่ะหู่าคี�าคีวามถู�# คี�าเซ:นต� คี�าเบ�#ยู่งเบนจีากรีะบบแบ�งเที่�า แลุ่ะเส�ยู่งใกลุ่�เคี�ยู่งก�บโน�ตสากลุ่ โดยู่ส�ญ่ลุ่�กษณ� I คี�อที่�อเส�ยู่งที่�# 1 , II คี�อที่�อเส�ยู่งที่�# 2, III คี�อที่�อเส�ยู่งที่�# 3 , IV คี�อที่�อเส�ยู่งที่�# 4 แลุ่ะ V คี�อที่�อเส�ยู่งที่�# 5

การีปรีะมวลุ่ผ่ลุ่โดยู่โปรีแกรีมเวปแลุ่บเพั�#อหู่าคี�าคีวามถู�# คี�าเซ:นต� คี�าเบ�#ยู่งเบนจีากรีะบบแบ�งเที่�า แลุ่ะเส�ยู่งใกลุ่�เคี�ยู่งก�บโน�ตสากลุ่ ด�งน�

I คี�อ โน�ต C#4 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# +11 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�# 139.5 Hz

II คี�อ โน�ต E#4 หู่รี�อ F2 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# +43 Cents

คีวามถู�#เส�ยู่งที่�# 179 Hz

III คี�อ โน�ต G#4 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# -14 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�# 206 Hz

IV คี�อ โน�ต B4 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# +29 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�# 251.1 Hz

V คี�อ โน�ต C#5 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# +4 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�# 272.7 Hzผ่��ศั+กษาจี�ดลุ่�าด�บเส�ยู่งของเคีรี�#องดนตรี�บนบรีรีที่�ด 5 เส�น ได�ด�งน�

ลุ่,าด�บเสู�ยงหู่น�อเซะเม�#อเรีาส�งเกตลุ่�าด�บเส�ยู่งของหู่น�อเซะ จีะพับว�าม�เส�ยู่งอยู่�� 5 เส�ยู่ง คี�อ

C#4, E#4(F), G#4, B4 แลุ่ะ C#5 โดยู่เส�ยู่งเหู่ลุ่�าน� เป3นเส�ยู่งที่�#ได�จีากการีบรีรีเลุ่งบที่เพัลุ่ง แลุ่ะการีเปAาไลุ่�เส�ยู่งจีากเส�ยู่งต�#าไปหู่าเส�ยู่งส�ง สามารีถูว�เคีรีาะหู่�ในที่างดนตรี�ได�ว�า ลุ่�าด�บเส�ยู่งเหู่ลุ่�าน� ม�คีวามคีลุ่�ายู่ก�บรี�ปของคีอรี�ดแบบ Dominant 7th น�#นคี�อ ลุ่�าด�บเส�ยู่งของหู่น�อเซะเป3นรี�ปแบบของเส�ยู่งในคีอรี�ด C# Dominant 7th หู่รี�อ C#7 น�#นเอง ถู+งแม�เส�ยู่งที่�#ได�น� นจีะม� 5 เส�ยู่งก:เป3นบ�นไดเส�ยู่งแบบ 5 เส�ยู่ง (Pentatonic

Page 7: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 7

Scales) ซ+#งไม�ตรีงก�บบ�นไดเส�ยู่งแบบ 5 เส�ยู่งที่�#ม�โน�ตตรีงก�บบ�นไดเส�ยู่งไดอะที่อน�กที่�#ใช�ก�นที่�#วไป

เครี+(องดนตรี�หู่น�อก��มาหู่น�อก��มาเป3นแคีนขนาดใหู่ญ่� ใช�ปรีะกอบ

พั�ธุ์�กรีรีมต�างๆ ของชาวลุ่าหู่�� เคีรี�#องดนตรี�ชน�ดน� เป3นเอกลุ่�กษณ�เฉพัาะปรีะจี�าของลุ่าหู่�� ป=จีจี�บ�นหู่าด�ได�ยู่ากที่� งน� เน�#องจีากไม�คี�อยู่ม�ผ่��เช�#ยู่วชาญ่การีบรีรีเลุ่ง หู่น�อก��มาม�คีวามส�าคี�ญ่ต�อพั�ธุ์�กรีรีมมาก พั�ธุ์�กรีรีมที่�#ใช�หู่น�อโก�มาบรีรีเลุ่งคี�อ เที่ศักาลุ่ป6ใหู่ม�ของลุ่าหู่�� ก�นข�าวใหู่ม� งานที่�าบ�ญ่หู่รี�อเลุ่� ยู่งผ่�เรี�อนแลุ่ะปรีะเพัณ�สงเคีรีาะหู่�หู่ม��บ�าน ชาวลุ่าหู่��เช�#อว�าถู�าไม�ม�หู่น�อก��มาบรีรีเลุ่งก:จีะไม�สามารีถูส�#อสารีถู+งพัรีะเจี�าใหู่�รี�บรี� � พัรีะเจี�าจี+งจีะใหู่�พัรี หู่น�อก��มายู่�งใช�บรีรีเลุ่งเพั�#อปรีะกอบการีเต�นจีะคี+ ซ+#งเป3นพั�ธุ์�บวงสรีวงแด�เที่พัเจี�า ในว�นพั�ธุ์�ใหู่�ไปเปAาที่�#บ�านป�Aจีารียู่�เพั�#อใหู่�ส�#งศั�กด�Gส�ที่ธุ์�Gรี �บรี� �ว�าบ�านน� นม�งาน เสรี:จีแลุ่�วน�าหู่น�อก��มามาลุ่านเต�นจีะคี+6

ลุ่�กษณะที่างกายภาพัที่�(วไปของหู่น�อก��มา เป3นแคีนขนาดใหู่ญ่�ที่�#ส�ดในบรีรีดาแคีนของลุ่าหู่�� เป3นเคีรี�#องดนตรี�ปรีะเภูที่ลุ่ม เปAาลุ่มเข�าออกเพั�#อใหู่�เก�ดเส�ยู่ง ม�ลุ่�กษณะเหู่ม�อนแคีนฝ�Aหู่ลุ่�นาอ�� ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่�ซ� ซ+#งเป3นแคีนที่�#ม�ขนาดใหู่ญ่�ที่�#ส�ดของลุ่�ซ�เช�นก�น ปรีะกอบด�วยู่ไม�ไผ่�ตรีงยู่าวลุ่ดหู่ลุ่�#นก�นจี�านวน 5 ที่�อเส�ยู่งเจีาะรี�เพั�#อกดน� วที่�าใหู่�เก�ดเส�ยู่งแลุ่ะม�ลุ่� นอยู่��ภูายู่ที่�อ คีวามยู่าวปรีะมาณ 1.5 เมตรี สอดเข�าก�บน� าเต�า น� าเต�าม�ข�อต�อออกมาใหู่�ยู่าวข+ นเพั�#อคีวามสะดวกเวลุ่าเต�นบรีรีเลุ่ง ม�กรีะบอกคีรีอบแนว

6 นายู่เอกพั�นธุ์� บรีรีพัตไพัรี . ส�มภูาษณ� . บ�านขอบด�ง เมษายู่น 2554

ภาพัหู่น�อก��มาที่�(มา : น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า,

Page 8: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 8

ต� งที่�#ที่�อเส�ยู่ง 1 อ�นเพั�#อใหู่�เก�ดเส�ยู่งด�งก�งวาน แลุ่ะกรีะบอกคีรีอบแนวนอนอ�กที่�อหู่น+#งใหู่�เส�ยู่งด�งก�งวานเช�นก�น

หู่น�อก��มาผ่ลุ่�ตจีากว�สด�ธุ์รีรีมชาต�เช�นไม�ไผ่�ตรีง น� าเต�า ข� ช�นโรีง แลุ่ะไม�ไผ่�ซ�ว� ชน�ดเด�ยู่วก�บผ่ลุ่�ตหู่น�อเซะ แต�ม�คีวามแตกต�างตรีงที่�#ที่�อเส�ยู่งจีะยู่าวกว�าแลุ่ะใหู่�เส�ยู่งที่�#ต�#ากว�าหู่น�อเซะ ม�ลุ่�าโพังที่�#คีรีอบที่�ออยู่�� 3 อ�น ลุ่�าโพังที่�#คีรีอบที่�อยู่าวส�ดคี�อน� าเต�าใหู่�เส�ยู่งต�#าส�ด

รีะบบเสู�ยงของหู่น�อก��มาผ่��ศั+กษาใช�กรีะบวนเด�ยู่วก�นในการีว�ดรีะบบเส�ยู่งของเคีรี�#องดนตรี�หู่น�อ

เซะ โดยู่อ�างอ�งที่ฤษฎี�รีะบบแบ�งเที่�าของ อาเลุ่:กซานเดอรี� เจี. เอลุ่ลุ่�ส ซ+#งแต�ลุ่ะที่�อเส�ยู่งของหู่น�อก��มาม�เส�ยู่งเก�ดจีากการีเปAาแลุ่ะด�ด การีกดบนที่�อเส�ยู่งจีะได� 1 ต�วโน�ต ด�งน� นคี�าคีวามถู�# คี�าเซ:นต� คี�าเบ�#ยู่งเบนจีากรีะบบแบ�งเที่�า แลุ่ะเส�ยู่งใกลุ่�เคี�ยู่งก�บโน�ตสากลุ่ ด�งน�

ลุ่�กษณะกายภาพัของหู่น�อก��มา

Page 9: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 9

รีะด�บเสู�ยงหู่น�อก��มาการีปรีะมวลุ่ผ่ลุ่โดยู่โปรีแกรีมเวปแลุ่ปเพั�#อหู่าคี�าคีวามถู�# คี�าเซ:นต� คี�า

เบ�#ยู่งเบนจีากรีะบบแบ�งเที่�า แลุ่ะเส�ยู่งใกลุ่�เคี�ยู่งก�บโน�ตสากลุ่ ด�งน� I คี�อ โน�ต C#3 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# +28 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�#

70.4 HzII คี�อ โน�ต D3 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# -40 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�#

71.7 HzIII คี�อ โน�ต F#3 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# +32 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�#

188.4 HzIV คี�อ โน�ต C#4 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# -34 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�#

143 HzV คี�อ โน�ต D4 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�-28 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�#

144.5 HzVI คี�อ โน�ต F4 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได� -41 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�#

170.5 Hz

ลุ่,าด�บเสู�ยงหู่น�อก��มาเช�นก�นถู�าเรีาส�งเกตลุ่�าด�บเส�ยู่งของหู่น�อก��มาจีะพับว�าม�เส�ยู่งอยู่�� 6

เส�ยู่ง คี�อ C#3, D3, F#3, C#4, D4 แลุ่ะ F4 โดยู่เส�ยู่งเหู่ลุ่�าน� เป3นเส�ยู่งที่�#ได�จีากการีบรีรีเลุ่งบที่เพัลุ่ง แลุ่ะการีเปAาไลุ่�เส�ยู่งจีากเส�ยู่งต�#าไปหู่าเส�ยู่งส�ง สามารีถูว�เคีรีาะหู่�ในที่างดนตรี�ได�ว�า ลุ่�าด�บเส�ยู่งเหู่ลุ่�าน� เป3นเส�ยู่งที่�#เป3นเอกลุ่�กษณ�เฉพัาะเคีรี�#องดนตรี�หู่น�อก��มา สามารีถูบอกได�ว�าเป3น โหู่มดเส�ยู่งเฉพัาะหู่น�อก��มา

Page 10: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 10

เครี+(องดนตรี� ต+อต�อ เป3นเคีรี�#องดนตรี�อ�กชน�ดหู่น+#งที่�#ม�มาต� งแต�สม�ยู่โบรีาณของกลุ่��ม

ชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� เคีรี�#องดนตรี�ชน�ดน� จี�ดอยู่��ในกลุ่��มเพั�#อใหู่�คีวามสน�กสนาน เพั�#องานเต�นจีะคี+ เที่ศักาลุ่ป6ใหู่ม� เที่ศักาลุ่ก�นข�าวใหู่ม� ไม�สามารีถูใช�แที่นพั�ธุ์�กรีรีมอ�#นได� ต�อจีะใช�บรีรีเลุ่งงานป6ใหู่ม�หู่ลุ่�งพั�ธุ์�กรีรีมที่�กอยู่�างเสรี:จี แลุ่ะหู่ลุ่�งการีเปAาหู่น�อก��มาเสรี:จี ปรีะว�ต�ศัาสตรี�ของต�อน� นนายู่จี?ะบ� โกศัลุ่ไพัรีพันา อธุ์�บายู่ไว�ว�า ต�อเป3นเคีรี�#องดนตรี�โบรีาณ สม�ยู่“

บรีรีพับ�รี�ษ สม�ยู่รี� �นพั�อก:ยู่�งใช� สม�ยู่อยู่��เม�องจี�นก:ใช�ต�อเลุ่�นในงานเต�นจีะคี+

ลุ่�กษณะกายภาพัที่�(วไปของต+อ เป3นเคีรี�#องดนตรี�ในกลุ่��มเคีรี�#องสายู่ ผ่ลุ่�ตเส�ยู่งโดยู่อาศั�ยู่การีส�#นสะเที่�อนของสายู่ ม�ลุ่�กษณะคีลุ่�ายู่ซ+งของชาวลุ่�านนา ของที่างภูาคีเหู่น�อของไที่ยู่ แลุ่ะม�ลุ่�กษณะใกลุ่�เคี�ยู่งซ�อบ+หู่รี�อ ซ�อบ�อของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่�ซ� ต�อเป3นเคีรี�#องดนตรี�ที่�#ที่�ามาจีากไม� ส�ดส�วนไม�แน�นอน ขนาดแตกต�างก�นไปตามคีวามพัอใจีแลุ่ะคีวามถูน�ดผ่��บรีรีเลุ่ง ต�อม�สายู่ 3 สายู่ ที่�ามาจีากสายู่เบรีคีรีถูจี�กรียู่านยู่นต� ต�วของต�อที่�าจีากไม�เน� อแข:งเจีาะใหู่�เป3นรี�เพั�#อเป3นโพัรีงเส�ยู่งแลุ่ะข+งด�วยู่หู่น�งแลุ่น (ตะกวด) บางคีรี� งใช�หู่น�งว�วแที่นได� คีอขอต�อที่�าจีากไม�เน� อแข:งต�อเข�าก�บต�วต�อต�อเช�#อมด�วยู่ข� ช�นโรีง ส�วนหู่�วต�อม�ลุ่�กบ�ด 3 อ�นเพั�#อข+ นเส�ยู่งส�งต�#าของสายู่ แลุ่ะอ�กด�านหู่น+#งของสายู่ม�สะพัานสายู่รีองสายู่ ต�อใช�เขาส�ตว�ที่�าเป3นที่�#ด�ด

ภาพัต+อที่�(มา : น�รี�ตรี� แก�ว

Page 11: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 11

ลุ่�กษณะกายภาพัของเครี+องดนตรี� ต+อ

รีะบบเสู�ยงของต+อผ่��ศั+กษาใช�กรีะบวนเด�ยู่วก�นในการีว�ดรีะบบเส�ยู่งของเคีรี�#องดนตรี�หู่น�อ

เซะ หู่น�อก��มา โดยู่อ�างอ�งที่ฤษฎี�รีะบบแบ�งเที่�าของ อาเลุ่:กซานเดอรี� เจี. เอลุ่ลุ่�ส โดยู่การีด�ดเส�ยู่งของต�อจีากลุ่�าด�บเส�ยู่งต�#าไปหู่าเส�ยู่งส�ง ได�ด�งน�

รีะด�บเสู�ยงต+อ

การีปรีะมวลุ่ผ่ลุ่โดยู่โปรีแกรีมเวปแลุ่ปเพั�#อหู่าคี�าคีวามถู�# คี�าเซ:นต� คี�าเบ�#ยู่งเบนจีากรีะบบแบ�งเที่�า แลุ่ะเส�ยู่งใกลุ่�เคี�ยู่งก�บโน�ตสากลุ่ ด�งน�

I คี�อ โน�ต F4 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# +35 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�# 356.3 Hz

II คี�อ โน�ต Ab4 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# -14 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�# 429 Hz

Page 12: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 12

III คี�อ โน�ต Bb4 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# -20 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�# 480 Hz

IV คี�อ โน�ต C5 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�ที่�# +23 Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�# 530.3 Hz

V คี�อ โน�ต Eb5 ว�ดคี�าเบ�#ยู่งเบนได�-21Cents คีวามถู�#เส�ยู่งที่�# 651.4 Hz

ลุ่,าด�บเสู�ยงต+อ

ลุ่�าด�บเส�ยู่งของเคีรี�#องดนตรี�ต�อ ม�คีวามเป3นบ�นใดเส�ยู่งแบบ 5 เส�ยู่งแบบ Minor Pentatonic น�#นคี�อเส�ยู่ง F4, Ab4, Bb4. C5 แลุ่ะ Eb5

แลุ่ะหู่ากเปรี�ยู่บเที่�ยู่บก�บตารีางแบบยู่กรีะด�บเส�ยู่ง หู่รี�อ Moved C จีะที่�าใหู่�เข�าใจีรีะบบเส�ยู่งของเส�ยู่งต�อได�มากข+ น ด�งน�

ตารีางเปรี�ยบเที่�ยบ A Minor Pentatonic แลุ่ะ F Minor

Pentatonic 7

เพัลุ่งรี�องลุ่าหู่��เพัลุ่งรี�องลุ่าหู่��เป3นเพัลุ่งแต�งข+ นจีากที่�านองเด�ยู่ว ผ่��รี �องได�แต�งเน� อหู่า

หู่รี�อคี�าข+ นมาใหู่ม� ผ่��ข�บรี�อง ม�ปฏ�ภูาณ ไหู่วพัรี�บ เป3นเลุ่�ศั สามารีถูหู่าคี�า หู่รี�อภูาษาเข�ามาใช�ก�บที่�านองที่�#ม�อยู่��อยู่�างงดงาม เพัลุ่งรี�องลุ่าหู่��น� นม�คีวามหู่มายู่ต�าง ๆ ด�งที่�#ลุ่�งเอกพั�นธุ์� บรีรีพัตไพัรีได�ข�บรี�องเพัลุ่งลุ่าหู่��แลุ่ะบอกคีวามหู่มายู่ไว�ว�า เพัลุ่งรี�องลุ่าหู่��ม�คีวามหู่มายู่อยู่��หู่ลุ่ากหู่ลุ่ายู่ เช�น ด�ใจีที่�#เรีา“

7 = เส�ยู่งหู่�างก�น 1 เส�ยู่งเต:ม (2 Semitone) = เส�ยู่งหู่�างก�นคีรี+#งเส�ยู่ง (1

Semitone)

A Minor Pentatonic

Page 13: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 13

ได�พับเจีอก�น , เรี�#องช�ว�ตคีวามเป3นอยู่�� , การีอพัยู่พัยู่�ายู่ถู�#นฐาน, ช�ว�ตคี�� , เรี�#องส�ตว�ปAา, เรี�#องธุ์รีรีมชาต� ,เรี�#องคีวามรี�ก ”

รีะด�บเส�ยู่งของเพัลุ่งรี�องลุ่าหู่�� เก�ดจีากการีบ�นที่+กเส�ยู่งผ่��รี �องน�ามาปรีะมวลุ่ผ่ลุ่ด�วยู่โปรีแกรีมที่างคีอมพั�วเตอรี� สามารีถูบ�นที่+กเป3นโน�ตสากลุ่ ได�รีะด�บเส�ยู่งด�งน�

รีะด�บเสู�ยงเพัลุ่งรี�องลุ่าหู่��ลุ่�าด�บเส�ยู่งของเพัลุ่งรี�องลุ่าหู่�� ม�คีวามเป3นบ�นใดเส�ยู่งแบบ 5 เส�ยู่ง

แบบ Minor Pentatonic น�#นคี�อเส�ยู่ง (A3), (C4), D4, F4, G4,

A4, C5 แลุ่ะ (D5) ที่� งน� โน�ตต�#าส�ดคี�อ A3 แลุ่ะ C4 เป3นโน�ตในบ�นใดเส�ยู่งน� อยู่��แลุ่�ว จี+งน�ามาจี�ดเรี�ยู่งใหู่ม�เป3น D4, F4, G4, A4, C5 แลุ่ะ (D5) จี+งได�บ�นไดเส�ยู่ง D Minor Pentatonic หู่ากเปรี�ยู่บเที่�ยู่บก�บตารีางแบบยู่กรีะด�บเส�ยู่ง หู่รี�อ Move C จีะที่�าใหู่�เข�าใจีรีะบบเส�ยู่งของเพัลุ่งรี�องลุ่าหู่�� มากข+ น ด�งน�

ตารีางเปรี�ยบเที่�ยบ A Minor Pentatonic แลุ่ะ D Minor

Pentatonic

ผ่��ศั+กษาขอน�าเสนอต�วอยู่�างบที่เพัลุ่งรี�องลุ่าหู่�� บที่เพัลุ่งที่�#ข�บรี�องโดยู่นายู่เอกพั�นธุ์� บรีรีพัตไพัรี บที่เพัลุ่งที่�#แต�งข+ นจีากที่�านองเด�ยู่ว แต�ผ่��รี �องได�แต�งเน� อหู่าหู่รี�อคี�าข+ นมาใหู่ม� โดยู่เพัลุ่งน� ม�คีวามหู่มายู่ว�าว�นน� เหู่งาจี�ง ได�ยู่�นแต�เส�ยู่งลุ่มพั�ด แต�ไม�ได�ยู่�นเส�ยู่งหู่ญ่�งใดเลุ่ยู่ โดยู่สามารีถูถูอดเที่ปเพั�#อบ�นที่+กโน�ตได�ด�งน�

A Minor Pentatonic

FC

Page 14: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 14

เพัลุ่งรี�องลุ่าหู่��

เรีาสามารีถูว�เคีรีาะหู่�บที่เพัลุ่งน� โดยู่การีอ�างอ�งหู่ลุ่�กที่ฤษฎี�ดนตรี�สากลุ่ แบ�งเป3น หู่�วข�อศั+กษาด�งน�

โครีงสูรี�างของที่,านอง พั�สู�ยของแนวด,าเน�นที่,านองของเพัลุ่งที่�( 2 ม�พั�สู�ยกว�าง ปรีะมาณ

ค�� 12 เสู�ยงต,(าสู�ดของแนวที่,านอง ค+อ A3 แลุ่ะเสู�ยงสู�งสู�ดของแนวที่,านองค+อ C5 ด�งต�วอย�าง

รี�ปรี�างของที่,านอง

รีะด�บเสู�ยง รีะด�บเสู�ยงของบที่เพัลุ่งรี�อง เพัลุ่งที่�( 2 ผู้��ว�จ๊�ยพั�จ๊ารีณาจ๊ากรีะด�บ

เสู�ยงต,(าข!.นไปสู�งสู�ด ค+อเสู�ยง A3 ,C4, D4, F4 , G4, A4 , C5

โน�ตต�าง ๆ ของรีะด�บเสู�ยงเพัลุ่งรี�องลุ่าหู่��

จ๊�งหู่วะ

Page 15: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 15

จีากการีว�เคีรีาะหู่�อ�ตรีาจี�งหู่วะของเพัลุ่งลุ่าหู่�� พับว�า ไม�ม�การีเน�นอ�ตรีาจี�งหู่วะที่�#ช�ดเจีน เป3นลุ่�กษณะจี�งหู่วะอ�สรีะ (Free Rhythmic) ไม�ม�ช�พัจีรีจี�งหู่วะที่�#แน�นอน (Free time) แลุ่ะไม�สามารีถูเข�ยู่นเคีรี�#องหู่มายู่อ�ตรีาจี�งหู่วะ แลุ่ะไม�สามารีถูแบ�งเป3นหู่�องเพัลุ่งที่�#แน�นอนได� (Non-metrical

time) แต�สามารีถูแบ�งวรีรีคีตอนได�จีากกรีณ�หู่ยู่�ดพั�กหู่ายู่ใจีของผ่��รี �อง ในที่�#น� ใช�วงเลุ่:บในการีใหู่�ส�ญ่ลุ่�กษณ�แที่นจี�ดพั�กหู่ายู่ใจีอ�ตรีาความเรี:ว

อ�ตรีาคีวามเรี:วเพัลุ่งรี�องลุ่าหู่�� หู่ากน�ามาเที่�ยู่บก�บคีวามเรี:วมาตรีฐานสากลุ่โดยู่ใช�เคีรี�#องว�ดจี�งหู่วะ (Metronome) สามารีถูว�ดจี�งหู่วะได�ปรีะมาณ 60-66 ซ+#งอ�ตรีาคีวามเรี:วน� อาจีจีะเรี:วข+ นหู่รี�อช�าลุ่งได�ตามแต�ผ่��รี �อง

ดนตรี�ในสู�งคมว�ฒนธุ์รีรีมลุ่าหู่��ดนตรี�ม�ส�วนส�าคี�ญ่ในที่�กส�วนของพั�ธุ์�กรีรีม โดยู่เฉพัาะงานใหู่ญ่�ของ

ลุ่าหู่��เช�นงานป6ใหู่ม� งานก�นข�าวใหู่ม� การีเต�นจีะคี+ ที่�าบ�ญ่บ�าน แลุ่ะที่�าบ�ญ่หู่ม��บ�าน ซ+#งต�องม�เคีรี�#องดนตรี�หู่ลุ่�กคี�อ หู่น�อก��มาบรีรีเลุ่งเพั�#อส�#อสารีก�บผ่�ฟHาใหู่�รี�บรี� �ถู+งพั�ธุ์�กรีรีม ใหู่�อ�านวยู่อวยู่พัรีใหู่�งานน� น ๆ ม�คีวามรีาบรี�#น ชาวบ�านในช�มชนม�แต�คีวามส�ข น�าส�#งด� ๆ มาในหู่ม��บ�าน นอกจีากหู่น�อก��มายู่�งม�หู่น�อเซะ แลุ่ะ ต�อที่�#บรีรีเลุ่งสรี�างคีวามบ�นเที่�งใหู่�แก�ชาวบ�านผ่��รี �วมงาน ดนตรี�ลุ่าหู่��ยู่�งเป3นศั�นยู่�รีวมคีวามบ�นเที่�ง ที่� งน� เก�ดจีากที่�#ชาวบ�านเข�ารี�วมพั�ธุ์�เช�นงานป6ใหู่ม� ม�การีเต�นจีะคี+ ดนตรี�จีะเป3นส�วนน�าพัาผ่��คีนเข�าเต�นรี�วมก�นสรี�างคีวามสน�กสนาน แลุ่ะคีวามสาม�คีคี�แก�คีนในหู่ม��บ�าน คีนที่�#เหู่น�#อยู่จีากการีเต�นรี�าจีะหู่ยู่�ดพั�กน�#งจี�บน� าชา ต� งวงพั�ดคี�ยู่อยู่�างสน�กสนาน บ�างก:ม�โอกาสได�ที่ดลุ่องฝIกเปAาหู่น�อ ฝIกด�ดต�อ กลุ่��มเยู่าวชนม�การีจี�บกลุ่��มเลุ่�นปรีะที่�ดแลุ่ะพั�ดคี�ยู่ในบรี�เวณลุ่านเต�นบ�าง ด�านนอกลุ่านเต�นจีะคี+บ�าง

ภาพัการีบรีรีเลุ่งหู่น�อก��มางานป<ใหู่ม�ลุ่าหู่��

Page 16: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 16

ดนตรี�ของชาวลุ่าหู่��เป3นว�ฒนธุ์รีรีมที่�#ด�งาม เป3นส�#งที่�#สรี�างคีวามส�มพั�นธุ์�ภูายู่ในช�มชน ส�งคีมว�ฒนธุ์รีรีมที่�#วโลุ่กลุ่�วนม�เพัลุ่งของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์�� แลุ่ะเพัลุ่งลุ่าหู่��ม�บที่บาที่ ส�าคี�ญ่ในที่�ก ๆ ส�งคีมมายู่าวนาน จีากการีศั+กษาว�เคีรีาะหู่�บที่เพัลุ่งลุ่าหู่��ในส�งคีมแลุ่ะว�ฒนธุ์รีรีมลุ่าหู่�� จีากการีเก:บข�อม�ลุ่ภูาคีสนามเป3นหู่ลุ่�ก แลุ่ะศั+กษาจีากข�อม�ลุ่เอกสารีต�าง ๆ พับว�าม�บที่บาที่ส�าคี�ญ่หู่ลุ่ายู่ปรีะการี บที่บาที่ในการีใช�สรี�างคีวามส�มพั�นธุ์� รีะหู่ว�างผ่��คีนในช�มชนแลุ่ะต�างช�มชน บที่เพัลุ่งอ�นเก�ดจีากการีเลุ่�นเคีรี�#องดนตรี�ต�าง ๆ ของชาวลุ่าหู่��ม�คีวามเก�าแก�ที่�#ส�ดเป3นส�#งที่�#สามารีถูเช�#อมคีวามส�มพั�นธุ์�ส�าหู่รี�บสมาช�กในคีรีอบคีรี�ว แลุ่ะสมาช�กของช�มชน เข�ามาม�ส�วนรี�วมก�บก�จีกรีรีมช�มชน การีส�#อสารีด�วยู่ภูาษาดนตรี�เป3นส�#งที่�#ส�งคีมลุ่าหู่��ยู่+ดถู�อเป3นปรีะเพัณ�ปฏ�บ�ต�ก�นอยู่�างแยู่กไม�ออกได�จีากส�งคีม ส�าหู่รี�บผ่��ที่�#ม�หู่น�าที่�#ที่�#จีะส�#อสารีถู�ายู่ที่อดบที่เพัลุ่งได�ต�องเป3นผ่��ที่�#ม�คีวามสามารีถู เป3นผ่��ที่รีงคีวามรี� � หู่รี�อผ่��อาว�โสปรีะจี�าช�มชน หู่รี�ออาจีเป3นเยู่าวชนผ่��ฝาเรี�ยู่นรี� � จี+งจีะเป3นคีนส�#อสารีแก�ชาวบ�านได�

บที่บาที่ในการีข�ดเกลุ่าที่างส�งคีม (Socialization) เป3นกรีะบวนการีที่างส�งคีมก�บจี�ตว�ที่ยู่า ซ+#งม�ผ่ลุ่ที่�าใหู่�บ�คีคีลุ่ม�บ�คีลุ่�กภูาพัตามแนวที่างที่�#ส�งคีมต�องการี ที่�# ณรีงคี� เส:งปรีะชา8 กลุ่�าวว�าการีข�ดเกลุ่าที่างส�งคีมเป3นกรีะบวนการีปลุ่�กฝ=งบรีรีที่�ดฐานของกลุ่��มใหู่�เก�ดข+ นในต�วบ�คีคีลุ่ซ+#งเป3นสมาช�กของส�งคีม เพั�#อใหู่�อยู่��รี �วม แลุ่ะที่�างานรี�วมก�บผ่��อ�#นในส�งคีมได�ด�วยู่ด� แลุ่ะการีข�ดเกลุ่าที่างส�งคีมเป3นกรีะบวนการีหู่ลุ่�อหู่ลุ่อมที่างว�ฒนธุ์รีรีม ซ+#งบ�คีคีลุ่จีะเรี�ยู่นรี� �ในเรี�#องพั� นฐานต�าง ๆ คี�อ คี�าน�ยู่ม คีวามเช�#อ แลุ่ะพัฤต�กรีรีมของส�งคีม ในที่างส�งคีมว�ที่ยู่าถู�อว�าบ�คีคีลุ่ที่�กคีนจีะต�องผ่�านกรีะบวนการี

8 ณรีงคี� เส:งปรีะชา. (2537). ส�งคีมว�ที่ยู่า. (พั�มพั�คีรี� งที่�# 2). กรี�งเที่พัมหู่านคีรี: พั�ที่�กษ�อ�กษรี.

2537. หู่น�า 45.

ภาพัการีบรีรีเลุ่งต+อในลุ่านเต�นจ๊ะค!

Page 17: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 17

ข�ดเกลุ่าที่างส�งคีม ต� งแต�แรีกเก�ดจีนตายู่ ในรีะยู่ะแรีกของช�ว�ตจีะได�รี�บการีอบรีมใหู่�เรี�ยู่นรี� �เพั�#อคีวามอยู่��รีอด แลุ่ะเรี�ยู่นรี� �กฎีข�อบ�งคี�บของส�งคีม เช�น การีก�นอยู่�� การีนอน ฯลุ่ฯ บที่บาที่ของดนตรี�ลุ่าหู่��ก:เช�นก�นม�ส�วนช�วยู่ข�ดเกลุ่าส�งคีมคีวามเป3นชาวลุ่าหู่��ต� งแต�แรีกเก�ดจีนตายู่ คีวามเช�#อ คี�าน�ยู่ม ว�ฒนธุ์รีรีมที่�#ฝ=งแน�นส�บที่อดมายู่าวนาน ที่�าใหู่�เก�ดอ�ตลุ่�กษณ�ลุ่าหู่��ตรีาบจีนที่�กว�นน�

บที่สูรี�ป

การีศั+กษาดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่��พับว�า เครี+(องดนตรี�หู่น�อเซะ เป3นแคีนขนาดกลุ่างเป3นเคีรี�#องดนตรี�ปรีะเภูที่

ลุ่ม ใช�ปรีะกอบพั�ธุ์�กรีรีมต�างๆ ของชาวลุ่าหู่�� เคีรี�#องดนตรี�ที่�#เป3นเอกลุ่�กษณ�เฉพัาะปรีะจี�าของลุ่าหู่�� ม�คีวามส�าคี�ญ่ก�จีกรีรีม แลุ่ะพั�ธุ์�กรีรีมของชาวลุ่าหู่��ม�ลุ่�าด�บเส�ยู่งอยู่�� 5 เส�ยู่ง ที่�#ม�รีะยู่ะเส�ยู่งใกลุ่�เคี�ยู่งก�บรี�ปของคีอรี�ดแบบ Dominant 7th คีอรี�ด C# Dominant 7th หู่รี�อ C#7 ของดนตรี�ตะว�นตกน�#นเอง

เครี+(องดนตรี�หู่น�อก��มา เป3นแคีนขนาดใหู่ญ่� ใช�ปรีะกอบพั�ธุ์�กรีรีมต�างๆ ของชาวลุ่าหู่��ป=จีจี�บ�นหู่าด�ได�ยู่ากที่� งน� เน�#องจีากไม�คี�อยู่ม�ผ่��เช�#ยู่วชาญ่ในการีบรีรีเลุ่ง หู่น�อก��มาม�คีวามส�าคี�ญ่ต�อพั�ธุ์�กรีรีมมาก พั�ธุ์�กรีรีมที่�#ใช�หู่น�อโก�มาบรีรีเลุ่งคี�อ เที่ศักาลุ่ป6ใหู่ม�ของลุ่าหู่�� ก�นข�าวใหู่ม� งานที่�าบ�ญ่หู่รี�อเลุ่� ยู่งผ่�เรี�อนแลุ่ะปรีะเพัณ�สงเคีรีาะหู่�หู่ม��บ�าน หู่น�อก��มายู่�งใช�บรีรีเลุ่งเพั�#อปรีะกอบการีเต�นจีะคี+ ซ+#งเป3นพั�ธุ์�บวงสรีวงแด�เที่พัเจี�า ลุ่�าด�บเส�ยู่งของหู่น�อก��มาจีะพับว�าม�เส�ยู่งอยู่�� 6 เส�ยู่ง ลุ่�าด�บเส�ยู่งเหู่ลุ่�าน� เป3นเส�ยู่งที่�#เป3นเอกลุ่�กษณ�เฉพัาะสามารีถูบ�งบอกว�าเป3นโหู่มดเส�ยู่งเฉพัาะหู่น�อก��มา

Page 18: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 18

เครี+(องดนตรี� ต+อ เป3นเคีรี�#องดนตรี�ที่�#จี�ดอยู่��ในกลุ่��มเพั�#อใหู่�คีวามสน�กสนาน เพั�#องานเต�นจีะคี+ เที่ศักาลุ่ป6ใหู่ม� เที่ศักาลุ่ก�นข�าวใหู่ม� ไม�สามารีถูใช�แที่นพั�ธุ์�กรีรีมอ�#นได� ต�อจีะใช�บรีรีเลุ่งงานป6ใหู่ม�หู่ลุ่�งพั�ธุ์�กรีรีมที่�กอยู่�างเสรี:จี แลุ่ะหู่ลุ่�งการีเปAาหู่น�อก��มาเสรี:จี ต�อ เป3นเคีรี�#องดนตรี�ในกลุ่��มเคีรี�#องสายู่ ผ่ลุ่�ตเส�ยู่งโดยู่อาศั�ยู่การีส�#นสะเที่�อนของสายู่ ม�ลุ่�กษณะคีลุ่�ายู่ซ+งของชาวลุ่�านนา ของที่างภูาคีเหู่น�อของไที่ยู่ แลุ่ะม�ลุ่�กษณะใกลุ่�เคี�ยู่งซ�อบ+หู่รี�อ ซ�อบ�อของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่�ซ� ลุ่�าด�บเส�ยู่งของเคีรี�#องดนตรี�ต�อ ม�คีวามเป3นบ�นใดเส�ยู่งแบบ 5 เส�ยู่งแบบ Minor Pentatonic น�#นคี�อ F Minor Pentatonic

เพัลุ่งรี�องลุ่าหู่�� เป3นเพัลุ่งแต�งข+ นจีากที่�านองเด�ยู่ว ผ่��รี �องได�แต�งเน� อหู่าหู่รี�อคี�าข+ นมาใหู่ม� ผ่��ข�บรี�อง ม�ปฏ�ภูาณ ไหู่วพัรี�บ เป3นเลุ่�ศั สามารีถูหู่าคี�า หู่รี�อภูาษาเข�ามาใช�ก�บที่�านองที่�#ม�อยู่��อยู่�างงดงาม เพัลุ่งรี�องลุ่าหู่��น� นม�คีวามหู่มายู่ต�าง ๆ เช�น ด�ใจีที่�#เรีาได�พับเจีอก�น , เรี�#องช�ว�ตคีวามเป3นอยู่�� , การีอพัยู่พัยู่�ายู่ถู�#นฐาน, ช�ว�ตคี�� , เรี�#องส�ตว�ปAา, เรี�#องธุ์รีรีมชาต� แลุ่ะเรี�#องคีวามรี�ก ส�งคีมว�ฒนธุ์รีรีมลุ่าหู่��ม�ดนตรี�เป3นส�วนส�าคี�ญ่ในการีปรีะกอบพั�ธุ์�กรีรีม ว�ถู�ช�ว�ตชาวลุ่าหู่��ยู่�งคีงต�องม�ดนตรี�อยู่��ด�งที่�#กลุ่�าวแลุ่�วข�างต�น ดนตรี�ลุ่าหู่��ยู่�งเก�#ยู่วข�องก�บว�ถู�ช�ว�ตอยู่�างแยู่กไม�ออก สามารีถูใช�ดนตรี�เพั�#อการีผ่�อนคีลุ่ายู่จีากการีที่�างานงานด�วยู่เพัลุ่งรี�องลุ่าหู่��หู่รี�อบที่เพัลุ่งจีากเคีรี�#องดนตรี� ดนตรี�ในส�งคีมลุ่าหู่��ยู่�งเช�#อมโยู่งใหู่�ผ่��คีนเข�ามาม�ส�วนรี�วม ที่�าใหู่�เก�ดคีวามสาม�คีคี�ตามมา อ�กที่� งยู่�งช�วยู่ข�ดเกลุ่าลุ่�กหู่ลุ่าน เยู่าวชนลุ่าหู่��ใหู่�เป3นคีนด� ม�ส�มมาคีารีาวะต�อผ่��ใหู่ญ่� หู่ากชาวลุ่าหู่��ไม�ส�บที่อดดนตรี�ของตนแลุ่�ว ก:จีะส�งผ่ลุ่กรีะที่บก�บพั�ธุ์�กรีรีมที่�#ส�บที่อดก�นมาแต�คีรี� งบรีรีพับ�รี�ษ ด�งน� นชาวลุ่าหู่��ต�องตรีะหู่น�กถู+งคี�ณคี�าดนตรี�รีวมถู+งว�ฒนธุ์รีรีมด�านอ�#น ๆ ใหู่�คี��ก�บส�งคีมว�ฒนธุ์รีรีมลุ่าหู่��ต�อไป

Page 19: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 19

บรีรีณาน�กรีม

กรีมพั�ฒนาส�งคีมแลุ่ะสว�สด�การี กรีะที่รีวงการีพั�ฒนาส�งคีมแลุ่ะคีวามม�#นคีงของมน�ษยู่�. 2545 .ที่,าเน�ยบช�มชน บนพั+.น ที่�(สู�ง 20 จ๊�งหู่ว�ด ในปรีะเที่ศึไที่ย . งามพั�ศั ส�ตยู่�สงวน.2543. หู่ลุ่�กมาน�ษยว�ที่ยาว�ฒนธุ์รีรีม .(พั�มพั�คีรี� งที่�# 3) กรี�งเที่พัฯ : รีามาการีพั�มพั�.จีะงะ แสงฮองแลุ่ะคีณะ . โครีงการีฟื้7. นฟื้�ว�ฒนธุ์รีรีมปรีะเพัณ�ด�านดนตรี�(หู่น�อ)ของชนเผู้�าลุ่าหู่��แซแลุ่ บ�าน หู่�วยน,.ารี�น ต.แม�เจ๊ด�ย�ใหู่ม� อ.เว�ยงป4าเป9า จ๊.เช�ยงรีาย. รีายู่งานว�จี�ยู่เพั�#อที่�องถู�#น สกว .2548.หู่น�า 26.

ฉว�วรีรีณ ปรีะจีวบเหู่มาะ. ม.ป.ที่. ความสู,าค�ญของการีเลุ่�น (play) .วารีสารีส�งคีมว�ที่ยู่าแลุ่ะมน�ษยู่ว�ที่ยู่า.ปรีะส�ที่ธุ์�G เลุ่�ยู่วส�รี�พังศั�. 2533. สูวนศึาสูตรี�ของเครี+(องดนตรี�โดยสู�งเขป. การีส�มมนาว�ชาการีเรี�#องภู�ม�ป=ญ่ญ่า ชาวบ�าน ลุ่�านนา.เช�ยู่งใหู่ม� : ว�ที่ยู่าลุ่�ยู่คีรี�เช�ยู่งใหู่ม�.ณรีงคี� เส:งปรีะชา. 2537. สู�งคมว�ที่ยา. (พั�มพั�คีรี� งที่�# 2).

กรี�งเที่พัมหู่านคีรี: พั�ที่�กษ�อ�กษรี.

น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า. 2550. ฝ�4หู่ลุ่�แลุ่แลุ่เครี+(องดนตรี�ของชาวไที่ยภ�เขาเผู้�าลุ่�ซ� ในพั+.นที่�(จ๊�งหู่ว�ดเช�ยงรีาย.

ว�ที่ยู่าน�พันธุ์� ศั�ลุ่ปศัาสตรีมหู่าบ�ณฑิ�ตสาขาว�ชาดนตรี� บ�ณฑิ�ตว�ที่ยู่าลุ่�ยู่ มหู่าว�ที่ยู่าลุ่�ยู่มหู่�ดลุ่.

Ellis, Alexander John. 1885. On the musical scales of various nations. London.Jaap Kunst. 1959. Ethnomusicology, Ethnomusicology: a study of its nature, its

problems, methods and representative

Page 20: บทความเรื่อง ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่

ดนตรี�ของกลุ่��มชาต�พั�นธุ์��ลุ่าหู่�� น�รี�ตรี� แก�วหู่ลุ่�า / 20

personalities to which is added a bibliography. University of California.Hood, Mantle. 1971. The Ethnomusicologist. New York: Mcgraw-Hill.