Законската регулатива за заштита на потрошувачите
DESCRIPTION
пресек на проблемите и очекувањата на потрошувачите од ООП / М-р Маријана Лончар ВелковаTRANSCRIPT
Законската регулатива за заштита на потрошувачите.
пресек на проблемите и очекувањата на потрошувачите од ООП
М-р Маријана Лончар Велкова
Развојот на потрошувачката политика
• Започна во 1962 со пораката на претседателот на САД Џон Кенеди, со која тој ги промовираше основните права на потрошувачите.
• Преку OECD потрошувачкото движење премина во континентална Европа и влијаеше поголемиот број од земјите членки да развијат национални потрошувачки политики.
• Во 1975 усвоен е првиот програм за заштита на потрошувачите од страна на ЕЗ, формулирајќи ги петте основни права во линија со прокламираните од претседателот Кенеди, како пет основни потрошувачки права.
• Во април 1985 година со резолуција на ООН усвоени се Насоките за заштита на потрошувачите (Guidelines for consumer protection).
• Во 1999 година Насоките се проширени со уште едно поглавје - одржлива потрошувачка
• Како основа за развојот на потрошувачкото право во ЕУ – Consumers Acquis, земени се предвид следниве потрошувачки права:
правото на заштита на здравјето и безбедноста, правото на заштита на економските интереси, правото на надомест/обештетување, правото на информирање и едукација, правото да бидат застапени интересите на потрошувачите
1. Правото на заштита на здравјето и безбедноста
- EC Directive on Product Safety 2001/95 и др. Директиви од областа на безбедноста на храната, REACH регулативата, и сл..
Во РМ се имплементирани во Законот за безбедност на производите и во Правилникот за безбедност на детски играчки (донесен врз основа на овој закон).
• Закон за безбедност на храната• Закон за хемикалии• Закон за безбедност на козметичките производи• и др. закони
2. Правото на заштита на економските интереси на потрошувачите
- Directive 2005/29 on unfair commercial practices
- Directive 99/44 on consumer sales
- Directive 93/13 on rules on the control of unfair terms in consumer contracts
Имплементирани се во ЗЗП.
Consumers Rights Directive усвоена е во октомври 2011 (ја става вон сила Directive 85/577 on door step selling and 97/7 on distant selling) – ЗЗП треба да се усогласи со оваа Директива, односно истата треба да се транспонира во нашето законодавство.
2. Правото на заштита на економските интереси на потрошувачите
Directive 2008/122 on time sharing – нашето законодавство треба да се усогласи со оваа директива ( ЗЗП)
Directive 90/314 on package tours – Имплементирана е во Закон за туристичката дејност
Directive 2008/48 on consumer credit – имплементирана е во Законот за заштита на потрошувачите при договори за потрошувачки кредити
Directive 2002/65 distant selling of financial services, Имплементирана е во Законот за давање на финансиски услуги на далечина.
2. Правото на заштита на економските интереси
• Directive 2009/72 on electricity
• Directive 2009/73 on gas• Directive 2009/136 on universal services in
telecommunication, • Directive 2007/64 on payment services.
Релативно нови директиви, кои не се транспонирани во ЗЗП.
Потребно е да се направи проценка на нивната досегашна транспозиција во посебните закони со посебен осврт на заштита на ранливите потрошувачи.
3. Правото на обештетување на потрошувачите
• Директивата за одговорноста за штета причинета од производот (EC Directive on Product Liability 85/374)
транспонирана е во: • Закон за заштита на потрошувачите • Закон за облигационите односи Потребна е проценка за степенот на
усогласеност на нашите прописи со директивата.
4. Правото на информирање на потрошувачите
• Правото на едуцирање го надоградува правото на информирање (Treaty of Amsterdam)
• Голем број закони во РМ ја утврдуваат обврската на економските оператори за информирање на потрошувачите, преку пласман на веродостојни и навремени информации.
- Директивата 29/2005/ЕК за нечесна пазарна пракса, транспонирана е во ЗЗП во 2011 година;
- Други специјални закони ( храна, финансиски услуги и сл.);
• Едукацијата на потрошувачите е влезена во образовниот курикулум (во предметот вештини за живеење)
5. Правото на организирање и застапување на потрошувачите
• Организирање на потрошувачите во здруженија на национално, европско (BEUC - Европската потрошувачка организација) и меѓународно ниво (Consumers’ International – Светската потрошувачка организација)
– ОПМ е членка во двете организации• Претставување на потрошувачите во органите и телата каде се
одлучува за нивните интереси (централно и локално ниво) • Директивата Директивата 2009/22/2009/22/ЕЗ за судските и управните забрани за ЕЗ за судските и управните забрани за
заштита на колективните интереси на потрошувачите е заштита на колективните интереси на потрошувачите е транспонирана во ЗЗП во 2011 година, но транспонирана во ЗЗП во 2011 година, но почнува со примена од почнува со примена од 2012 година.2012 година.
• Улогата на кодексите на однесување - контролата на применување на кодексот може да биде само доуредување, а не заменување на постапката за забраната на нечесно работење утврдено со ЗЗП.
Програми за заштита на потрошувачите во Р.Македонија
• програма за заштита на потрошувачите за периодот 2005-2006 година
• програма за заштита на потрошувачите за периодот 2007-2008 година
• програма за заштита на потрошувачите за периодот 2009 - 2010 година
• програма за заштита на потрошувачите за периодот 2011 – 2012 година
СОВЕТУВАЊА 2010
Вкупен број советувања општо правни и специјалистички за сите советодавни бироа за 2010 година изнесува 4773.
Од нив, бројот на општоправни советувања изнесува 3995 а на
специјалистички 778
ОПШТО ПРАВНИ СОВЕТУВАЊАвкупно 3995
• Гаранција 1091
• Неквалитетен производ 589
• Услуги 492
• Јавни услуги 1823
Гаранција, 1091, 27%
Неквалитетен производ
58915%
Услуги, 492, 12%
Јавни услуги = 1823;
46%
Советувања по области
СПЕЦИЈАЛИСТИЧКИ СОВЕТУВАЊАВКУПНО 784
Исхрана 264
Финансиски услуги/ Банки 103
Финансиски услуги/ Осигурување 48
Права на пациенти 125
Домување 246
Пријави од потрошувачи до ОПМ во 2011 година
Од јануари до август, бројот на советувања изнесува 2304
• Општо правните советувања се однесуваат на
правата од гаранција, квалитетот на производите, како и услугите од јавен интерес.
• Се забележува зголемување на советувањата од областа на:
- услугите ( проблеми со туристичките агенции во летниот период) и
- услугите од јавен интерес (електричната енергија, топлинската енергија и мобилните оператори).
• унапредување на законската рамка – усогласување со правото на ЕУ;
• почитување на правата на потрошувачите кои се однесуваат на здравјето и безбедноста, со информации и предупредувања при означувањето на производите;
• примена на фер комерцијални практики вклучувајќи ги и практиките за рекламирање;
• подигање на нивото на знаење на потрошувачите (различни целни групи) и различни области за нивните права како потрошувачи
• обезбедување соодветни транспарентни и ефективни процедури за решавање на жалбите на потрошувачите и нивно навремено решавање без дополнителни трошоци;
• почитување на приватноста и личните податоци на потрошувачот;
• соработка со јавните институции заради превенција или отстранување сериозни закани по јавното здравје и безбедноста, кои се условени од користење на одреден производ.