კონკურენციული პოლიტიკა...
TRANSCRIPT
konkurenciuli politika saqarTveloSi 1992-2012
Q
qeTevan LlafaCi
marti, 2012
Pprezentaciis gegma
I.konkurenciis saerTaSoriso wesebi, principebi da
saqarTvelos valdebulebebi
II. konkurenciis politikis formireba saqarTveloSi: ganviTarebis etapebi, teqnikuri daxmareba, ZiriTadi problemebi da zogierTi mniSvnelovani keisi
III. mimdinare reformebi
IV. “dasawyisi” 20 wlis Semdeg: realoba da gamowvevebi
I. konkurenciis saerTaSoriso wesebi, principebi da saqarTvelos valdebulebebi
saerTaSoriso principebi (WTO, OECD, UNCTAD, EU) kopenhagenis kriteriumebi sakonurencio wesebis saerTaSoriso sistemisaken evrokavSiri da saqarTvelo: შეთანხმება partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb
(PCA, 1996); SeTanxmerba Tavisufali vaWrobis Sesaxeb (FTA),
SeTanxmeba Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis Sesaxeb (DCFTA)
gamowvevebi
saqarTvelos saerTaSoriso valdebulebebi konkurenciis sferoSi
saqarTvelos gaaCnia garkveuli valdebulebebi vaWrobisa da konkurenciis erovnuli reJimebis saerTaSoriso normebis (EU, WTO, UNCTAD, OECD wesebisa da principebi)gaTvaliswinebiT mowesrigebis sferoSi. am valdebulebebis Sesruleba ki saxelmwifoebs avaldebulebs: miiRon, srulyon da efeqturad ganaxorcielon Sesabamisi
sakanonmdeblo aqtebi. daafuZnon kanonmdebloba konkurenciis Semzudavi
qmedebebis aRkveTisa da efeqturi regulirebis principebze,
uzrunvelyon aradiskriminaciuli midgoma yvela sawarmosadmi,
srulyon kanonis iZulebiTi aRsrulebis RonisZiebebi;
evrokavSirSi gawevrianebis kriteriumebi kandidati qveynebisaTvis (kopenhagenis sabWo, 1993 wlis
ivnisi)
kriteriumebi konkurenciis sferoSi gamoxatulia principSi, rom kandidati qveynebi CaiTvlebian mzad gawevrianebisaTvis, Tu maTi kompaniebi da sajaro uwyebebi miCveuli arian konkurenciul disciplinas gacilebiT adre gawevrianebamde. am principebis Sesasruleblad gawevrianebis msurvel qveynebs moeTxovebad, rom gawevrianebis SeTanxmebis procesis dawyebamde uzrunvelyon:
aucilebeli sakanonmdeblo CarCo Sesabamisi/adeqvaturi administraciuli simZlavreebi (anu
kargad funqcionirenbadi konkurenciis ofisi) da konkurenciis kanonmdeblobis aRsrulebis sando da
gamWvirvale praqtika/preistoria
,,sakonkurencio wesebis saerTaSoriso sistemisaken”
,,sakonkurencio wesebis saerTaSoriso sistemisaken COM(96)284” gamoxatavs sakonkurencio samarTlis reformatorul mimarTulebebs da qveynebs, romelnic axla qmnian konkurenciul reJimebs, an axdenen arsebulTa reformirebas, mouwodebs rom: SeZlebisdagvarad uzrunvelyon am struqturebis mTavari elementebis arseboba qveyanaSi. gansakuTrebuli zrunvis sagnad ki rekomendaciebis Tanaxmad aRiarebulia: ZiriTadi sakonkurencio wesebis arseboba erovnul
kanonmdeblobaSi antikonkurenciuli qmedebebis aRsakveTad;
konkurenciaze zedamxedvelis (antimonopoliuri organos ) arsebobas an Seqmnas, aRniSnuli wesebis efeqtianad ganxorcielebis uzrunvelsayofad, saTanado Semowmebis Catarebisa da Sesabamis sanqciebis uflebis CaTvliT;
dainteresebuli mxareebisaTvis antimonopoliur organoebSi, sasamarTloebSi Tanabari, gamWvirvale da aradiskriminaciuli midgomis uzrunvelyofa”
EU და საქართველო: PCA, 1996
შეთანხმება partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb (PCA, 1996) SeTanxmebis Tanaxmad gansazRvruli mimarTulebebi (44-e muxli), romlebzec unda gamaxviles gansakuTRebuli yuradReba sakonkurencio samarTlis evrogaerTianebis kanonmdbelobasTan harmonizaciis procesSi:
“SeTanxmebebi da sawarmoTa gaerTianebebi da SeTanxmebuli qmedebebi, romlebmac SeiZleba gamoiwvion konkurenciis aRkveTa, SezRudva an darRveva
kompaniis mier bazarze dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyeneba
saxelmwifo daxmareba, romelmac SesaZloa gamoiwvios konkurenciis darRveva
komerciuli xasiaTis saxelmwifo monopoliebi, saxelmwifo sawarmoebi an specialuri eqskluziuri uflebebis mqone
sawarmoebi sakonkurencio kanonebis gamoyenebis da masTan Sesabamisobis
uzrunvelyofis Semowmeba da kontroli”.
EU და საქართველო (gagrZeleba)
- FTA შეთანხმება თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ
- DCFTA - შეთანხმება ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ
- evrokomisiis faqtebis damdgeni misiis daskvna 2008
- priortetuli sferoebi sadac aucilebelia Semdgomi progresi. maT Soris: konkurenciis kanonmdeblobisa da institutis uzrunvelyofa
evrokavSiris konkurenciuli samarTlis ZiriTadi debulebebi (EU Acquis) da saqarTvelos
kanonmdebloba
antikonkurenciuli qmedebebis akrZalva (evrogaerTianebis funqciobis Sesaxeb xelSekrulebis 101-e muxli)
dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyenebis akrZalva (evrogaerTianebis funqciobis Sesaxeb xelSekrulebis 102-e muxli
kontroli sabazro Zalauflebis koncentraciaze Serwymebis gziT (sabWos direqtiva 139/2004)
saxelmwifo daxmarebebis monitoringi da kontroli (Sesabamisad sadamfuZneblo xelSekrulebis 107-109 muxlebi
direqtivebi ekonomikis monopolizebuli seqtorebis liberalizaciasTan dakavSirebiT
Eevrokomisiis Sesabamisi wesebi, reglamentebi da instruqciebi (1/2003 da sxva)
evrokavSiris konkurenciuli samarTlis ZiriTadi debulebebi (EU Acquis) da saqarTvelos
kanonmdebloba
saqarTvelos kanoni (1996) “monopoliuri saqmianobisa da konkurenciis Sesaxeb”, iseve rogorc misi winamorbedi dekreti rigi xarvezebis miuxedavad, arasrulyofilad, iTvaliswinebda analogiuri Sinaarsis debulebebs.
seriozuli problema iyo meoradi kanonmdebloba, monopoliuri mdgomareobis gansazRvris kriteriumebi, aRsrulebis praqtika da sxva
miuxedavad nakisri valdebulebebisa kanonmdeblobis srulyofsa da evrokavSiris Sesabamis normebTan miaxloebis nacvlad - konkurenciuli politikis sruli ignorireba
saqarTvelos konkurenciuli politikis evrokavSiris Sesabamis debulebebTan harmonizebis Sefaseba ix.
EU Competition Acquis , 2009, www.geplac.ge
N
liberalizeba, zedmeti liberalizeba Tu TamaSi wesebis gareSe (2005-2012)
moqmedi kanonmdebloba konkurenciis sferoSi
ar iTvaliswinebs konkurenciisa da momxmarebelis problemebs saqarTveloSi da maTi gadaWris meqanizmebs konkurenciuli kanonmdeblobis farglebSi
ar Seesabameba qveynis saerTaSoriso valdebulebebs da saerTaSoriso doneze aRiarebul biznesis SemzRudavi praqtikis saxelmwifo kontrolis wesebsa da principebs;
aseT viTarebaSi, konkurenciis politikis reformis gareSe, saqarTvelos bazari SesaZloa ganviTardes klanuri principiT da gadaiqces ukve damkvidrebuli Zalebis antikonkurentul qmedebebis asparezad, rac uaryofiTad aisaxeba, ekonomikuri ganviTarebis Sedegebze, sazogadoebis keTildReobaze, qveynis sainvesticio imijzec da mniSvnelovnad gaaWianurebs evrokavSirTan integraciis procesebs.
arsebuli viTareba da maregulirebeli gamowvevebi
moklevadiani Sedegebi ukve saxezea: mowodeblis diqtati, SezRuduli arCevani, arasaTanado xarisxi, dausabuTebeli fasebi da sxva.
problemis aqtualobaze miuTiTebs rogorc antimonopoliuri regulirebis sferoSi kanonis aRsrulebis rogorc qarTuli aseve ucxouri praqtika da saqarTvelos sasaqonlo bazrebze Seqmnili mdgomareoba, rac bazrebis monopolizaciis tendenciebsa da momxmarebelTa uflebebis ignorirebis farTo masStabebSi gamoixateba gansakuTrebiT ,,socialurad mgrZnobiere sferoebSi”.
konkurentuli politikis gajansaRebis aucilebloba - argumentebi
konkurenciis politikis aRiarebuli roli ekonomikuri zrdisa da sazogadoebis keTildReobis amaRlebaSi;
ukanasknel wlebSi saqarTveloSi gatarebuli maregulirebeli reformebi, romlis Sedegadac faqtobrivad gauqmda zogadi konkurenciuli kanomdebloba da sasaqonlo bazrebis monopolizaciis gaZlierebuli tendenciebi;
ekonomikuri regulirebis sistemis efeqturobis arsebuli done;
saqarTvelos evrointegraciis kursi da Sesabamisi gamowvevebi.
II. konkurenciis politikis formireba da ganviTarebis ZiriTadi etapebi saqarTveloSi
dasawyisi 1992-1996 1996-2000 2000-2005 2005 -2010 2010 dan – dRemde “Tavisufalis vaWrobisa da konkurenciis
Sesaxeb” axali kanonis proeqti
dasawyisi
90-iani wlebi ekonomikuri reformebis kursis gansazRvra liberalizebisa da privatizebis pirveli etapebi antimonopoliuri da momxmarebelTa dacvis
politikis aucileblobis aRiareba saqarTvelos pirveli mTavrobis mier
Sewyvetili mosamzadebeli samuSaoebi samoqalaqo omis Semdgomi ganviTareba
saqarTvelos antimonopoliuri politikis ganviTarebis ZiriTadi etapebi
1992 weli ministrTa kabinetis 1992 wlis 17 martis #323
dadgenileba ,,saqarTvelos respublikaSi sameurneo saqmianobis demonopolizaciis zogierTi RonisZiebebis Sesaxeb“
ministrTa kabinetis dadgenileba # 870 saqarTvelos kanoni ,,samewarmeo saqmianobis
safuZvlebis Sesaxeb”
1992 wlis TebervalSi ekonomikis saministroSi Seiqmna ,, antimonopoliuri regulirebis, momxmarebelTa dacvis, mewarmeobis mxardaWeris sammarTvelo “ -11 saStato erTeuliT
saqarTvelos antimonopoliuri politikis ganviTarebis ZiriTadi etapebi
antimonopoliuri politikis pirveli sammarTvelos saqmianobis ZiriTad mimarTulebad ganisazRvra demonopolizaciisa da privatizebis proeqtebis antimonopoliuri eqspertiza;
mewarme subieqtebis sameurneo damoukideblobis SemzRudavi qmedebebis Tavidan acileba (winaswari kontrolis RonisZiebebi) saxelmwifo sawarmoTa saaqcio sazogadoebebad da sxva tipis sawarmoo gaerTianebebad gardaqmnis procesSi.
zrunva samarTlebrivi da meToduri bazis ganviTarebaze “mewarmeTa Sesaxeb” kanoni sawarmoTa
saregistraciod aucilebeli dakumentebis CamonaTvalSi iTvavaliswinebda antimonopoliuri eqspertizis daskvnasac
antimonopoliuri politikis ganviTarebis ZiriTad etapebi (1992-1996)
1992 weli seqtemberi - ,,saqarTvelos respublikaSi monopoliuri saqmianobis SezRudvisa da konkurenciis ganviTarebis Sesaxeb~ saxelmwifo sabWos dekreti
saqarTvelos prezidentis 1995 wlis #60 brZanebuleba `arakeTilsindisieri reklamisagan momxarebelTa dacvis Sesaxeb~ antimonopoliur sammarTvelos daekisra sareklamo saqmianobaze kontrolis funqciac.
saqarTvelos prezidentis 1995 wlis #160 brZanebuleba daemata 10 saStato erTeuli da gardaiqmna antimonopoliuri politikis mTavar sammarTvelod
1996 -ekonomikis saministros reorganizaciis procesSi antimonopoliuri politikis sammarvelo gardaiqmna ekonomikis saministros antimonopoliur samsaxurad
antimonopoliuri politikis ganviTarebis ZiriTadi etapebi 1996-2000
miRebul iqna kanonebi “monopoliuri saqmianobisa da konkureniis Sesaxeb” -1996 “momxmarebelTa uflebis dacvis Sesaxeb” - 1996 w kanoni “reklamis Sesaxeb” – 1998 weli
kanonqvemdebare aqtebi 40-mde normatiuli aqti
cvlilebebi da damatebebi: saqarTvelos administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsSi sisxlis samarTlis saproceso kodeqsSi normatiuli aqtebis Sesaxeb saqarTvelos kanonSi, aRmasrulebeli xelisuflebis wesisa da struqturis Sesaxeb
kanonSi da sxva samarTlebriv aqtebSi.
saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuris formireba
1996 wlis dekemberSi antimonopoliuri politikis mTavari sammarTvelo gardaiqmna ekonomikis saministros antimonopoliur samsaxurad
1997 - antimonopoliuri samsaxuris bazaze ,,monopoliuri saqminobisa da konkurenciis Sesaxeb” kanonis Sesabamisad ekonomikis saministrosTan arsebuli saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuri
saqarTvelos prezidentis 1997 wlis 14 martis #137 brZanebulebiT ganisazRvra samsaxuris ricxovnoba (150 kaci, maT Soris 65 centralur aparatSi da 85 regionalur samsaxurebSi) da struqtura
regionaluri samsaxurebis dakompleqteba dasrulda 1998 wels.
saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuris mandati
makontrolebel maregulirebeli organo antimonopoliuri, momxmrebelTa uflebebis dacvisa da reklamis Sesaxeb kanonmdeblobis dacvis sferoSi
samsaxuris gadawyvetilebebi, miweerilobebi, instruqciebi Sesasruleblad savaldebulo iyo rogorc mewarmeTa aseve saxelmwifo mmarTvelobis organoebisaTvis
samsaxuris ZiriTadi amocanad ganisazRvra: antimonopoliuri politikis ganxorcieleba, saqarTveloSi konkurenciis ganviTarebisaTvis xelSemwyobi pirobebis Seqmna da dacva, monopoliuri saqmianobis aRkveTa, momxmarebelTa uflebebis dacvaze saxelmwifo kontrolis ganxorcieleba da sareklamo saqmianobis regulireba.
saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuri
saqminobis ZiriTadi mimarTulebebi: winaswari saxelmwifo kontroli momxmarebelTa da
mewarmeTa uflebebis dacvis uzrunvelsayofad (normatiuli aqtebis eqspertiza, monawileoba sxvadsaxva komisiebisa da uwyebaTaSorisi organoebis saqmianobaSi, sazogadoebis gaTviTcnobiereba da sxva meTodebiT)
gamafrTxilebeli da aRmkveTi RonisZiebebis gatareba monitoringi monopolisti ekonomikuri agentebis sabazro
qcevaze maTi mxridan mdgomareobis borotad gamoyenebis faqtebis Tavidan acilebis mizniT
TanamSromloba teqnikuri daxmarebis mozidvisa da instituciuri SesaZleblobebis gasaZliereblad da sxva
antimonopoliuri samsaxuris statusis da uflebamosilebebis SeuTavseblobis sakiTxi
am periodSi samsaxuri akmayofilebda ,,aRmasrulebeli xelisuflebis wesisa da struqturebis Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT (gauqmda 2004 wels) gansazRvrul, damoukidebeli samTavrobo struqturis yvela kriteriums;
samsaxuris damoukideblobis aucileblobaze miuTiTebda araerTi cnobili saerTaSoriso eqsperti (viliam kovaseki-aSS federaluri savaWro komisiis yofili Tavmjdomare, ben slei – gaeros ganviTarebis programis mTavari ekonomisti, evrogaerTianebis eqspertebi, saqarTvelos antikorufciuli sabWo).
ekonomikis vaWrobisa da mrewvelobis saministros formirebis Semdeg - interesTa konfliqti
saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuri
pirveli Sedegebi wliuri angariSebi cifrebi da tendenciebi pirveli warmatebuli keisebi, problemebi
da oponentebi Zlieri da susti mxareebi Sefasebebi (WB, EBRD, Kovacic & Slay:
“Perillious Beggining,,” da sxva)
saqmianobis Sedegebi - 1999 weli
ianvar - agvistos monacemebiT: ganxilul iqna 800 sakiTxi (safuZveli;
davaleba, saCivari, samsaxuris iniciativiT gamovlenili faqti)
darRvevaTa mniSvnelovani nawili aRikveTa miwerilobis safuZvelze
400 mde saqme (regionebis CaTvliT) gadaeca sasamarTloebs
samarTaldarRvevaTa strtuqtura (1999)
saxelmwifo xelisuflebisa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis antikonkurenciulio qmedebebi (kanonis me-10 muxlis darRveva)
safuZveli saCivari an normatiuli aqtis proeqtis eqspertiza
sferoebi: purproduqtebis warmoeba da realizeba, navTobproduqtebis bazari, sadzRvevo momsaxureba, tvirTebis gadazidva da mgzavrTa gadayvana, kavSirgabmulobis saSualebebiT momsaxureba
samarTaldarRvevaTa struqtura - 1999
kanonis me-13 muxli darRveva (monopoliuri saqmianoba)
momsaxurebis pirobebis Tavsmoxveva, damatebiTi pirobebis SeTavazeba mosaxurebis sanacvlod, klientTa araTanabar pirobebSi Cayeneba
saxelSekrulebo fasebis (dadgenili) arsebobis miuxedavad Tavisufali fasis gamoyeneba da sxva
Mmiwerilobebis adresatebi
soflis meurnebobisa da sursaTis saministro ganaTlebis saministro kavSirgabmulobis saministro (salicenzio procesebTan da
pirobebTan dakavSirebiT) sabaJo departamenti sarkinigzo transportis departam,enti Tbilisis, quTaisis, Terjolis, xaSuris, goris gamgeobebi,
Tbilisis samgoris, saburTalos, didubis raionis gamgeobebi gaerTianeba “samtresti”, Sps “sqteleradiocentri sxva mravali
teritoriuli antimonopoliuri samsaxurebis mier gamovlenili darRvevebis statistika
(1999 wlis agvistos CaTvliT)
Tbilisi -92 Sida qarTli – 68 qvemo qarTli -172 kaxeTi – 92 guria- 47 imereTi – 80 Samcxe javaxeTi 37 mcxeTa mTianeTi 36 Samegrelo-zemo svaneTi – 64 afxazeTi - 0
darRvevaTa struqtura - 1999
Aadministraciul samarTaldarrvevaTa kodeqsis 159-e muxli- 75%
Aadministraciul samarTaldarrvevaTa kodeqsis -153 muxli – 20%
sxva danarCeni – 5%
“monopoliuri saqmianobisa da konkurenciis Sesaxeb” kanonis darRvevis niSniT ganxilul saqmeTa struqtura
me-13 muxlis darRveva- 30 % arakeTilsindisieri konkurencia (me-9 muxli) da
sxvisi sasaqonlo niSnis ukanonod gamoyeneba -22 %
me-10 muxlis darRveva (saxelmwifo xelisuflebisa da adgilobrivi mmarTvelobis organoebis antikonkurenciuli qmedebebi) – 40 %
sxva SemTxvevebi - 8%
“momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb” kanonis darRvevis niSniT ganxilul saqmeTa struqtura
vaWrobis wesebis darRveva -52%
saxelSekrulebo urTierTobebis arsebuli moTxovnebis darRveva – 25%
momxmareblis informirebis wesebis darRveva – 13%
sxva danarCeni 10%
“reklamis Sesaxeb” kanonis darRvevis niSniT ganxilul saqmeTa struqtura
Mmuxli 4 – zogadi da spec. moTxovnebi 60% Aalkoholiuri sasmelebisa da Tambaqos nawarmis reklama
13%
reklamis gavrceleba masobrivi informaciis saSualebebSi m.5/1- 8.5%
sponsorioba (muxli 13) -5%
socialuri reklama(muxli 12)- 3.5%
sxva danarCeni -10%
saqmianoba dsT qveynebSi qarTuli produqciis falsifikaciis faqtebis aRsakveTis
mizniT
konkurenciisa da momxmarebelTa dacvis aspeqtebi dsT-s qveynebis antimonopoliuri sabWos meqanizmebis
gamoyeneba
saqmianoba Sesabamisi qveynebis antimonopoliur organoebTan ormxrivi TanamSromlobis farglebSi
keisebi, tendenciebi, problemebi, qarTuli kvali da gavleniani oponentebi
analitikuri mimoxilvebi da RonisZiebaTa proeqtis – wardgena saqarTvelos mTavrobisaTvis
gansakuTrebiT saintereso keisebi
“Rvino moldova”, samjer wagebuli procesi da mogeba uzenaes sasamarTloSi
saqarTvelos parlamebtis dagvianebuli reaqcia – isic, politikuri niSniT
F”borjomis” falsificirebisa da realizebis borjomis faqtebi belorusiaSi, ukrainaSi, ruseTSi, TurqmeneTSi, yazaxeTSi da sxva.
“rospatentis” umoqmedoba saqarTvelos bazari –saxasiaTo SemTxvevebi
sxva keisebi warsulidan
eleqto da gazis gamanawilebeli kompaniebis Serwymis sakitxi eleqtrokavSirisa da telekomis Serwymaze da erT lotad privatizebisa da
sxva saprivatizebo daskvnebi Tbilgazis iteras mier SesaZlo SeZenis sakiTxi satarifo politikis analizi: samsaxuris moTxovniT SeCerebul iqna 2002
15 agvistos mimarTviT tarifis 12,4 dan 13.7 teTramde zrdastan dakavSirebiT semekis dadgenilebis registracia
belcis Rvinokoniakis qarxnisaTvis qarTuli samarko niSnis gamoyenebis eqskluziuri uflebis miniWebis sakiTxi
saaviacio bazarze konkurenciuli garemos Seswavla da miweriloba departaments, saministros
dazRvevis bazari da keisebi: koordinirebuli qmedebebi, diskriminacia, pirobebis Tavs moxveva da sxva keisebi;
dempinguri fasis kvleva (keisebi dazRvevisa da aviacgadazidvebis sferoebidan (2002-2004)
dava semekTan, 2001 ianvari, procesi Sedega gasaCivrda da gadawyda semekis sasargeblod da sxva mravali
2000-2004 permanentuli reorganizaciebis
faza permanentuli reorganizaciebis faza 2001 wels antimonopoliuri samsaxuri (romelic manamde
iyo sajaro samarTlis iuridiuli piri) gardaiqmna saqveuwyebo dawesebulebad, xolo misi regionaluri samsaxurebi (romelTa formirebac garda aWarisa dasrulda 1998 wels) gadakeTda samxareo samsaxurebad maTi saerTo ricxovnobis imavdrouli SemcirebiT.
gauqmda Tbilisis antimonopoliuri samsaxuri, gamoTavisuflebuli saStato erTeulebis xarjze 65 dan 110 kacamde gaizarda centraluri aparatis TanamSromelTa ricxovnoba;
amave wels, kvlav aRsdga regionaluri samsaxurebi axali saxelebiT ,,biuroebi”.
2000-2004 2000-2001 ww ganmavlobaSi ganxorcielda sami
reorganizacia da sxva mravali dasabuTebuli Tu dausabuTebeli peretrubacia.
kadrebis denadoba - erTi wlis ganmavlobaSi oTxjer Seicvala samsaxuris ufrosi. amave periodSi samsaxuri datova centraluri aparatis oTxidan sami funqcionaluri sammarTvelos ufrosma da sxva ramdenime TanamSromelma, romelTac profesiuli wvrTna gaiares evropisa da amerikis Sesabamis saswavlo dawesebulebebsa da administraciul institutebSi
antikonkurenciuli sabWo Riad ayenebda samsaxuris gaZlierebisa da damoukideblobis rasac Sedegad mohyva morigi reorganizacia samsaxuris fasebis inspeqciasTan gaerTianebiT (rac Cemi azriT seriozuli Secdoma iyo)
2000-2004
antimonopoliuri politikis dargobrivi niSniT fragmentacia da cvlilebebi dargobriv maregulirebel aqtebSi
antimonopoliuri samsaxuris uflebamosilebebis TandaTanobiTi Sekveca
cvlilebebi momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonSi da sxva
mizezi: ekonomikur politikaze pasuxismgebel pirTa gulgriloba, interesTa konfliqtebi, Tu politikuri nebis ar arseboba?
2004 “vardebis revoluciis” Semdgomi periodi
kanoni ,,Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb” (2005)
kanonis gavrcelebis areali SeizRuda mxolod saxelmwifo
daxmarebebze monitoringis procesiT uaryofil iqna momxmareblis dacvis kanonmdeblobaze erTiani saxelmwifo zedamxedvelobis principi
Tu ar CavTvliT maregulirebel komisiebTan arsebul da maT
mierve dafinansebul momxmarebelTa damcvelis samsaxurebs, momxmarebelTa dacvaze saxelmwifo zedamxedvleobas ReisaTvis arc erTi uwyeba ar axorcielebs
Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis saagento
Seiqmna saq. ekonomikuri ganviTarebis ministris 2005 wlis 23 agvistos #1-1/948 brZanebiT
saxelmwifo saqveuwyebo dawesebuleba
kanoniT saagento unda gardaqmniliyo damoukidebel struqturad (9 TveSi), rac ar Sesrulebula 5 wlis ganmavlobaSi.
ricxovnoba ganisazRvra 12 kaciT. 2007 wlis ianvarSi darCa erTi struqturuli erTeuli da 5 saStato erTeuli xelZRvanelobis CaTvliT
2005-2006 ww. ganxiluli sakiTxebi saia-s mimarTva “Sps qarTuli produqti”saTvis saxelmwifo
daxmarebis kanonierebis Sesaxeb xaSuris minis taras werili xaSuris wyalkanalis ukanono
qmedebasTan dakavSirebiT relsSemduRebeli qarxnis werili “Sps progresi”s da “Sps grantis” saCivarebi saq rkinigzis
tarifebTan dakavSirebiT saqarTvelos wamyvani komerciuli bankebis werili
mimdinare procesebTan dakavSirebiT am periodSi arc erTi Sesasruleblad savaldebulo
miweriloba, oqmi, aqti, an jarima saxelmwifo xelisuflebisa d regulirebadi ekonomikuri agentebis mimarT ar gamocemula
mimdinare reformebi
konkurenciis politikis reformebi 2010-2012
saagento da misi formireba
Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb”kanonis proeqti (2012)
konkurenciuli politikis reformebi 2010-2012
evrokavSiris moTxovnebi mTavrobis konkurenciis strategia 2010 wels evrokavSiris rekomendaciiT saagento
gadakeTda damoukidebel struqturad (Tumca misi uflebamosilebebi dRemde ar Secvlila).
2011 wels momzadda da dRemde ganxilvis procesSia konkurenciis sesaxeb axali kanonis proeqti
gaWianurebuli cvlilebebi kanonproeqtis ZiriTadi naklovanebebi
“Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis
Sesaxeb”kanonis proeqti (2012)
am kanonisagan romelic krZalavs mxolod saxelmwifo xelisuflebis antikonkurenciul qmedebebs, 2012 wlis proeqtis struqtura gaumjobesebulia da moicavs TiTqmis yvela saxis antikonkurenciuli qmedebas, (antikonkurenciul SeTanxmebebs, dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyenebas, sabazro Zalauflebis koncentraciasa da saxelmwifo daxmarebebs, romelTac SeiZleba gamoiwvion konkurenciis dauSvebloba, SezRudva da aRkveTa) rogorc kerZo struqturebis, aseve saxelisuflebo organoebis mxridan, rac, udaod wingadadgmuli nabijia moqmed, 2005 wlis kanonTan SedarebiT
Tumca,
proeqtis ZiriTadi naklovanebebi
proeqtiT gaTvaliswinebulia mravali daSveba, arazusti formulireba da gamonaklisi, rac sakmaod bundovans xdis antikonkurenciuli qmedebebis dauSveblobis, prevenciisa da aRkveTis mizniT kanonproeqtiT gaTvaliswinebuli wesebis saTanado aRsrulebis perspeqtivas.
saagento uflebamosilia ama Tu im qmedebebze mxolod mTavrobis mier dadgenili prioritetebis farglebSi, (muxli 19). rac qmnis biznesisaTvis araprognozirebadobis gancdas aRsrulebasTan dakavSirebiT da kiTxvis niSnis qveS ayenebs konkurenciis saagentos deklarirebul damoukideblobasac
gamonaklisebi da umniSvnelo garigebebi vrclad es sakiTxebi: ix. arsebiTi SeniSvnebi kanonproeqtTan
dakavSirebiT
რისთვის ვიღებთ კანონს
am kanonis miRebiT formalurad dkmayofildeba evrokavSiris moTxovnebi konkurenciis Sesaxeb kanonmdeblobisa da Sesabamisi damoukidebeli aRmasrulebeli institutis arsebobis Sesaxeb
warmodgenili SinaarsiT კანონი ver
uzrunvelyofs ქვეყნის შიდა ბაზარზე კონკურენციული გარემოს გაჯანსაღებაs da dacvas, rac misi ZiriTadi mizania
konkurenciis kanonebis miznebisa da amocanebis Sesaxeb
dasavleTis sazogadoebaSic ki gansxvavebulia damokidebuleba antimonopoliuri kanonmdeblobis miznebisa da maTi miRwevis saSualebebisadmi. miuxedavad amisa, yvela erTsulovania Semdegi principis mimarT:
konkurenciis kanonebi unda iswrafodnen monopoliuri qcevisa da iseTi SeTanxmebebis Tavidan acilebisken, romlebic zians ayenebs momxmarebels
am kanonebma unda Seqmnan xelSemwyobi pirobebi axali kompaniebis gamosasvlelad bazarze da arsebulTa Soris jansaRi konkurenciis dasacavad
kanonis iZulebiTi aRsrulebis reJimi unda iyos cxadi, prognozirebadi, raTa daarwmunos investorebi, rom isini daculi iqnebian bazarze damkvidrebuli firmebis antikonkurentuli qcevebisagan da maTi saqmianobac obieqturad iqneba Sefasebuli; da moqalaqeebi imaSi, rom daculi iqnebian monopolisti sawarmoebis mxridan mdgomareobis borotad gamoyenebisa da diqtatisagan.
mogebulebi da wagebulebi (gagrZeleleba)
momxmareblisaTvis erTnairad sazianoa biznesis zRvargadasuli regulirebac da zedmeti liberalizebac.
zedmeti liberalizebis pirobebSi konkurenti firmebi dausjelad axorcieleben Serwymas, farul SeTanxmebebs da sxva qmedebebs. dominanti kompaniebi ki dausjelad ,,aSeneben” sxva kompaniebisaTvis bazarze Sesasvlel barierebs
kanonis zedmeti gamkacrebis SemTxvevaSi ki biurokratiis miswrafebam warmoebis moculobebisa da fasebis kontrolisadmi, SesaZlebelia, gamoiwvios bazarze moqmedi samewarmeo struqturebis iniciativis paralizeba.
orive SemTxvevaSi zaraldeba momxmarebeli
winadadebebi
EU Acquis by Ketevan Lapachi (2009) www.geplac.ge
zogierTi mosazreba: konkurenciis Sesaxeb axali kanonis proeqtze
optimaluri modeli saqarTvelosTvis (poloneTi, avstralia, estoneTi, CexeTi Tu singapuri?)
meramdened pirvelad?
“riskiani dasawyisi”, “Lucky Trip in Georgia ...”
dakarguli teqnikuri daxmarebebi da vin aris beneficiari?
wyaroebi
saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuris saarqivo masalebi, wliuri angariSebi, gamocemebi, prezentaciebi saerTaSoriso RonisZiebebze da sxva
vladimer papava – publikaciebi, interviuebi, sajaro gamosvlebi
qeTevan LlafaCi – publkaciebi, analitikuri mimoxilvebi, interviuebi, sajaro gamosvlebi
slava fetelava – “konkurenciis Teoria da antimonopoliuri regulireba saqarTveloSi”
GEPLAC arqivi (www.geplac.ge) WE Kovacic & Ben Slay saqarTvelos antimonopoliuri
samsaxuris Sesaxeb da sxva masalebi