2009 он

Макро Эдийн Засаг хичээлБагш: А.Гэлэгжамц

http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Засгийн газрын зардал нь төр эдийн засгийнүйл ажиллагаанд оролцож байгаагийн нэгэнилрэл юм. Макро эдийн засгийн үндсэнзорилгууд болох урт хутацааны эдийнзасгийн тогтвортой өсөлтийг бий болгох,инфляцийг тогтворжуулах болонажилгүйдлийг бууруулах зэрэг эдийнзасгийн хөгжлийн тулгуур асуудлуудыгшийдвэрлэхэд чиглэсэн төрийн үйлажиллагааг САНГИЙН БОДЛОГО гэжойлгож болно.

Сангийн бодлого гэж юу вэ?

Сангийн бодлого нь

AD

AS

Нөлөөлөгч хүчин зүйлс Үр дүн

Сангийн бодлогыг үе шатаар хэрэгжүүлэх

Дотоод ЗЗ-ийн төлөв

Гадаад нөлөөлөл

Үйлдвэрлэл

Аж эрхлэлт

Үнэ

Өсөлт

Гадаад худалдаа

Сангийн бодлогын төрлүүдСангийи бодлогыг дотор нь зорилтот ба зорилтот

бус гэж хоёр ангилж үздэг.

Зорилтот сангийн бодлого. Засгийн газраас урт хугацааныэдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг хангах, инфляцийгтогтворжуулах, ажлын байр бий болгох зорилгоор нийт эрэлтбуюу төлөвлөгдсөн зардалд сангийн бодлогын аргахэрэгслүүдээрээ дамжуулан зориудаар нөлөөлж байгаа хэлбэрюм.

Зорилтот бус сангийн бодлого. Засгийн газраас тухайнхугацааны макро эдийн засгийн тогтворжилтыг хангах үүднээсзориудаар нийт эрэлтэд нөлөөлөх бодлого авч хэрэгжүүлээгүйбайхад эдийн засгийн нөхцөл байдлаасаа хамааран аяндаасангийн бодлогын арга хэрэгслүүд өөрчлөгдөж байх хэлбэр юм.

Сангийн бодлогыг хэрэгжүүлэх арга хэрэгсэл

• Улсын худалдаа буюу ЗГ зардал/төсөв/

• Татвар

• Шилжих төлбөр зэргээр дамжуулан хэрэгжүүлдэг.

ЗГ-ын зардлын өөрчлөлтЗасгийн газрын зардлын өөрчлөлт. Засгийнгазраас төрийн байгууллагуудын хангамжийнзардал, боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, эрүүлмэндийн салбар, дэд бүтэц болон батланхамгаалах салбарт зарцуулахаар төлөвлөж буйзардлуудын аль нэгийг нэмэгдүүлэх шийдвэргаргах нь /G→G’↑/ нийт эрэлт буюу нийттөлөвлөгдсөн зардлыг өсгөх бөгөөд үүний дүндтөлөвлөгдсөн зардлын муруй ∆G -тэй тэнцүүхэмжээгээр зүүн дээш параллелиар шилжинэ.

MPCGДНБатормультиплик

−=

ΔΔ

=1

1

)1

1(MPC

GбодитДНБ−

Δ=Δ

Улсын зардлын үржүүлэгчУлсын зардлын үржүүлэгч буюу мультипликатор ньбүтээгдэхүүн, үйлчилгээг худалдан авсны үр дүндөссөн улсын зарлагын нэмэгдэлт нь ДНБ-ийгнэмэгдүүлнэ. Үүнийг дараах томъёогоор харуулбал:

12.0

0

45ө

Бодит ДНБ(триллион төгрөг)

C + I + G + (X – M)

a

12.5b

C + I + G' + (X – M)

12.5

0.1

12.0

а тэнцвэр дээрх бодит ДНБ-нд засгийн газрын зардлыг өсгөнө гэвэл /энд үнийн түвшин тогтвортой байсан гэж үзье/ЗГ-ын төлөвлөгдсөн

зардал буюу худалдан авалт 0.1 триллион төгрөгөөр нэмэгдэхэд, үүнийг даган үйлдвэрлэл нэмэгдэж болноБодит ДНБ болон

төлөвлөгдсөн зардлын нэмэгдэлтээр мультипликаторыг олох боломжтойШинэ тэнцвэр b дээр

бий болж байна.

нийт

зарлага

(триллион төгрөг

)

Жишээ нь: ЗГ-ын зардлыг 0.1 триллион төгрөгөөр нэмэгдүүлсэн гэвэл

∆ДНБ

∆G

Улсын худалдааг татварын орлоготой нэгэнадилаар 20 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлжээ. Ахиуцхэрэглээ МРС= 0,6 гэвэл:

Улсын зардлын жишээ

5.24.0

16.01

1==

−=атормультиплик

улсын зардлыг 1 төгрөгөөр нэмэгдүүлэхэд тэнцвэртүндэсний орлого 2,5 төгрөгөөр нэмэгдэнэ гэсэн үг юм.Тэгвэл улсын худалдааг 20 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэхэдүндэсний орлого (20 сая x 2,5)=50 сая төгрөгөөр нэмэгдэжбайна.

Татварын үржүүлэгч

)1

(MPCMPCTбодитДНБ−−

Δ=Δ

MPCMPC

TДНБатормультиплик

−−

=Δ

Δ=

1

Татварын үржүүлэгч буюу мультипликатор ньтатварын орлогыг өөрчилсний үр дүнд улсынзарлагын өөрчлөлт нь ДНБ-ийг нэмэгдүүлэх юм ууэсвэл бууруулах харьцааг хэлнэ. Үүнийг дараахтомъёогоор харуулбал:

12.0

0

45ө

12.0

C + I + G + (X – M)

a

12.4c

C' + I + G + (X – M)

0.8

12.4

ЗГ татварыг 0.1 триллион төгрөгөөр бууруулсан гэвэл, ахиуц хэрэглээг 0.8 гэж таамаглаяШинэ тэнцвэр

дээр ДНБ 12.4 триллион болж байна.

Жишээ нь: ЗГ татварын орлогыг 0.1 триллион төгрөгөөр бууруулсан гэвэл

нийт

зарлага

(триллион төгрөг

)

Бодит ДНБ(триллион төгрөг)

Татварын үржүүлэгч жишээТатварын орлогын хэмжээг 20 сая төгрөгөөр бууруулсан. Ахиуцхэрэглээ МРС = 0,6 байна гэж бодъё.Энэ нь татвар төлсний дараах орлогын өсөлтийн 60% нь хэрэглээнд,40% нь хуримтлалд очдог гэсэн үг юм.

5.14.06.0

6.016.0

−=−=−

−=атормультиплик

Татварын орлогыг 1 төгрөгөөр бууруулахад тэнцвэрт үндэсний орлого 1,5төгрөгөөр нэмэгдэнэ гэсэн үг юм. Татварын орлогыг 20 сая төгрөгөөрбууруулахад үндэсний орлого (20 сая ч 1,5)=30 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Т= -20 сая∆C=+18

∆S=+12

∆ДНБ=+30 ҮО=+30

Ашигласан ном, сурах бичгийн жагсаалт

•Б. Сувд, Б.Алтанцэцэг “Экономикс”, 2000 он, Улаанбаатар хот•К.Р.Макконелл, С.Л.Брю “Экономикс”•П.Самуельсон, В.Нордхаус “Экономикс”•Б.Баярдаваа, Д.Гансүлд. “Макро экономикс”, 2005 он, Улаанбаатар хот•Н.Г.Мэнкью “ Макро эдийн засаг” 2005 он, УБ•З.Баярмаа, Б.Нарантунгалаг “Макро эдийн засаг” 2004 он, УБ•Марк Скаузэн “Эдийн засгийн ухаан эдүгээчлэгдсэн замнал” 2003 он, УБ•Р.Оросоо “Макро эдийн засаг” 2005 он, УБ•Р.Амаржаргал “Макро эдийн засгийн суурь” 2005 он, УБ•Д.Болдбаатар “Макро эдийн засгийн ухаан” 2006 он, УБ•Б.Баярдаваа “Эдийн засгийн онол” 2006 он, УБ•Peter Jochumzen “Essentials of Macroeconomics” •Stephanie Schmitt-Grohe Martin Uribe “International Macroeconomics” 2008 он•David A.Dilts “Introduction to Macroeconomics” 2006 он•Robert M. Kunst “Introduction to Macroeconomics” 2006 он•Antonio Mele “Lecture Notes in Financial Economics” 2009 он•John C.Driscoll “Lecture Notes in Macroeconomics” 2001 он•Martin Uribe “Lectures in Open Economy Macroeconomics” 2007 он•Brian Krauth “Macroeconomic Theory” 2004 он•Dirk Krueger “Macroeconomic Theory” 2004 он•David Andolfatto “Macroeconomic Theory and Policy” 2005 он•Гэх мэт ...