С У И Ц И Д• бұл адамның

психо-эмоционалды күйзеліс күйі. Бұл өзіндік құндылық дағдарысы да болуы мүмкін.

• Даму дағдарысы;• Жалғыздық

дағдарысы; • Серіктестік

дағдарысы.

Суицидент

• Суицид әрекетін жасаған адам немесе суицидттік бейімі бар адам.

Суицидтік мінез-құлық• Бұл өз-өзіне қол

жұмсауға деген әрекеттің белсенділігі,

• суицидтік ойлар мен ниеттердің болуы

• суицидттік әрекетегі қорқытулар,айтулар,

• Өз өміріне қастық жасау.

Суицидтік мінез-құлық

• Суицидтік мінез-құлық - қалыпты жағдайда да және психопатологиялық жағдайларда, мінездің акцентуациясында да кездесеуі мүмкін.

Суицидтік мінез-құлықтың типтері:

1.Демонстративті мінез-құлық

2.Аффектілі мінез-құлық

3.Ақиқаттық суицидтік мінез-құлық

• №1 • №2

Суицидтік мінез-құлықтың даму динамикасы:

1-стадияӨмірдің мәні мен өлім туралы

сұрақтардың пайда болуы.

• «мұндай өмір шаршатты мені!»,

• «ұйықтап қалып, оянбасам ғой…»

• «былай өмір сүргенімше,

өлгенім артық…»

Сөздік ескертулер:

• «Мен өмірден кеткім келеді!»• «Өмірді жек көремін!»• «Бәрін жек көремін!!»• «Мені енді көрмейсіндер!»• «Енді егер кездеспейтін болсақ, бәріне

алдын ала рахмет!»• «Мен шаршадым, зеріктірді бәрі!»• «сен жанның көшуіне сенесінбе? Мүмкін

менде бұл өмірге әлі ораламын»• «Жетеді, өмір сүрдім, жетеді»

2- стадия суицидтік ниеттер:

• 1 .....................

• 2.....................

• 3......................

3-стадия суицид әрекеті:

Суицидтік мінез-құлықтың белгілері:

Мінез- құлықтағы күрт өзгерістер:

• Тамақтанудағы өзгерістер;• Ұйқының бұзылуы;• Мектеп;• Сыртқы келбет;• Белсенділік;• Оңашалыққа талпыну; •  соматикалық дерт;• Әдеттегі қанағат әкеліп жүрген ісіне не

уақыт өткізуіне немқұрайлы қарау;• өлім туралы ойға берілуі;•   болашаққа деген жоспардың болмауы;

• Жақынын жоғалту;• Құнды заттарын тарату;• Істерін ретке келтіру;• Агрессия, бүлік және бағынбау;• Өзіне қауіпті және қатерлі мінез-

құлық;• Сый жоғалту;• Қоштасу;• Қанағаттанушылық;• Жазбаша нұсқаулар.

Жасөспірімдер мен балалардың өз-өзіне қол

жұмсау себептері:

• Өлім туралы түсініктің дұрыс қалыптаспауы;

• Қоғамда өз орынын таба алмау;

• Ерте жыныстық қарым-қатынасқа түсу;

• отбасындағы дисгармония ;

• Деструктивті мінез-құлық;

• Отбасындағы,мектептегі және топаралық қарым-қатынастар;

• Депрессия.

.

“Қауіпті топ” қатеріне кіретін жасөспірімдер:

• Депрессиядағы жасөспірімдер, • суицид әрекетін жасаған немесе

отбасы мүшесінің суицид әрекетінің куәгері болған жасөспірімдер;

• дарынды жасөспірімдер;•  үлгермеуші жасөспірімдер;• жүкті жасөспірім қыздар;• зорлық-зомбылық көрген

жасөспірімдер;

•   тұлғааралық қарым-қатынасы бұзылған, «жалғыз-жалқылар»

• өз-өзіне жоғары сынмен қарайтын жасөспірімдер;

• фрустрацияға ұшыраған балалар;• ауруға шалдыққан немесе қараусыз

қалғандар;• сәтсіз отбасынан шыққандар;• наша мен алкогольді ішімдіктерді

қолданатындар.

Суицидтің түрткісі

1.Көмек іздеу

2.Көптеген проблемалар

3.Үмітсіздік

4.Басқа адамның жүрегін ауырту

5.Проблемалардан құтылу

Суицид әрекетінің себебі болған проблемалар сипаттамасы:

• Бауырын жоғалтқан;• Жүктілік;• Ата-аналарымен қақтығыстар;• Әкесінің өлімі және өз фермаларын сату;• Есту қабілетін жоғалту;• Тапсырылмаған экзамен; • Сүйікті адамымен айырылысу/ ұрысу;• Мектептегі “сұр тышқан” атағы;• Мектепаралық жеңіл атлетика командасына

кірмеу;• Нашақорлық;• дәстүрлі емес сексуалды ориентация.

Жасөспірімдер арасында суицидтің болмауына әсер ететін өмірлік факторлар

1.Жақындары мен туыстарына деген қимаушылық сезімі

2.Міндеттер мен борыштық сезімдердің болуы

3.Өз денсаулығына нұқсан келтіруден қорқу сезімі

4.Өзгелердің сөгістері мен пікірлерін назарға алу

5.Өзі қолданбаған мүмкіндіктер туралы ойлар

6.Өзінің бет-келбетін суицидтан кейін елестету

Жасөспірімдер арасында суицидті алдын алуға бойынша мамандарға

арналған жұмыстың бағыты

• Баламен негативті эмоцияларды арылуға бағытталған жұмысты жүргізу;

• Қоршаған ортамен дұрыс қарым-қатынасты орнатуға көмектесу;

• Стрессті жеңуге дағдыландыру;• Жасөспірімге отбасы мүшелерінің , мектептің және

достарының қатысуымен әлеуметтік көмек көрсету;• Керегі болса баланы әлеуметтік-психологиялық тренинг

курстарына қатыстыру; • Өзіндік бағалауын жоғарлатуға, өз тұлғасын адекватты

қабылдауына, эмпатиялық сезімдерді қалыптастыруға психотүзету жұмыстарын жүргізу;

•  

Жүргізілетін іс-шаралар бағыты:

Баламен әңгіме барысында:

• I.Суицидтің себебін анықтау

• 2. Суицидентті жеке тұлға деп қабылдау

• 3. Қамқорлық қарым-қатынасты орнату

• 4. Айтқандарын мұқият тыңдау

• 5. Дауласпау

• 6. Сұрақтар қою

• 7. Ақталмаған жұбатуларды ұсынбау• 8. Сындарлы ұсыныстарды көрсету• 9. Үміттендіру• 10. Өзіне қол жұмсау қауіпінің

дәрежесін анықтау• 11. Адамды жоғары дәрежедегі

суицид қауіпінде жалғыз қалдырмау• 12. Мамандардың көмегіне жүгіну• 13.Қамқорлық пен қайырымдылықты

сақтау қажеттілігі

Адам өмірді қадірлеу үшін екі нәрсе қажет:

• 1.      Бізді өзгелер сүю керек.• 2.      Біз өзімізді сыйлауымыз қажетАдамның мінез-құлқына мыналар әсер

етеді:• 1.      Біздің мінез-құлқымыз өзімізге

деген сыйластыққа байланысты.• 2.      Кез-келген адамның мінез-

құлқының мақсаты бар,біздің істеріміз тегінен болмайды.