ο κόσμος της οδύσσειας

Ταξιδεύοντας με τον ΌμηροΤαξιδεύοντας με τον Όμηροστον κόσμο της Οδύσσειαςστον κόσμο της Οδύσσειας

Επιμέλεια παρουσίασηςΣ. Σταθουλοπούλου

φιλόλογος

Σχετικά με τον ΌμηροΣχετικά με τον Όμηρο• ΡΑΨΩΔΟΣ ΡΑΨΩΔΟΣ του 8ου αιώνα του 8ου αιώνα • από την Ιωνία (Σμύρνη ή Χίο)από την Ιωνία (Σμύρνη ή Χίο)• κατέγραφε τα ποιήματά τουκατέγραφε τα ποιήματά του

ΟΜΗΡΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑΟΜΗΡΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ• ήταν ο Όμηρος πραγματικό πρόσωπο;ήταν ο Όμηρος πραγματικό πρόσωπο;• Έγραψε και τα δυο έργα; Έγραψε και τα δυο έργα; • Τα δυο έργα γράφτηκαν με βάση ενιαίο σχέδιο ή με προσθήκες Τα δυο έργα γράφτηκαν με βάση ενιαίο σχέδιο ή με προσθήκες

και ένωση άλλων μικρότερων επών;και ένωση άλλων μικρότερων επών;

ΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ• η Ιλιάδα και η Οδύσσεια ίσως γράφτηκαν από έναν ή δυο η Ιλιάδα και η Οδύσσεια ίσως γράφτηκαν από έναν ή δυο

ποιητές (πιθανόν ο ποιητής της Ιλιάδας/Όμηρος υπήρξε ποιητές (πιθανόν ο ποιητής της Ιλιάδας/Όμηρος υπήρξε δάσκαλος του ποιητή της Οδύσσειας) δάσκαλος του ποιητή της Οδύσσειας)

• το υλικό από τα προηγούμενα έπη προσαρμόστηκε σε νέο σχέδιοτο υλικό από τα προηγούμενα έπη προσαρμόστηκε σε νέο σχέδιο• τα δυο αυτά έπη να αποτελούν ένα μεγαλειώδες προσωπικό τα δυο αυτά έπη να αποτελούν ένα μεγαλειώδες προσωπικό

έργοέργο• όχι μια απλή συρραφή προηγούμενων επών όχι μια απλή συρραφή προηγούμενων επών

Σχετικά με τους ραψωδούςΣχετικά με τους ραψωδούς (ράπτω+ωδή)(ράπτω+ωδή)

• απομνημονεύουν χιλιάδες στίχους από το επικό υλικόαπομνημονεύουν χιλιάδες στίχους από το επικό υλικό

• χρησιμοποιούν μοτίβα και στερεότυπους στίχουςχρησιμοποιούν μοτίβα και στερεότυπους στίχους

• ταξιδεύουν παντούταξιδεύουν παντού

• απαγγέλλουν ρυθμικάαπαγγέλλουν ρυθμικά

• σε διάφορες γιορτές σε διάφορες γιορτές

• κρατώντας ραβδί κρατώντας ραβδί

Σχετικά με τους αοιδούς Σχετικά με τους αοιδούς (< άδω/αείδω>αοιδή)(< άδω/αείδω>αοιδή)

• τραγουδούν στις τραγουδούν στις γιορτές γιορτές

• με συνοδεία με συνοδεία κιθάρας (φόρμιγγα) κιθάρας (φόρμιγγα)

• αυτοσχέδια έπη αυτοσχέδια έπη

• σε ανάκτορα σε ανάκτορα βασιλιάδωνβασιλιάδων

• διαθέτουν ταλέντο διαθέτουν ταλέντο και γερή μνήμηκαι γερή μνήμη

• έχουν μάθει την έχουν μάθει την τέχνη από έμπειρο τέχνη από έμπειρο δάσκαλο δάσκαλο

Φόρμιγγα :Ήχος Φόρμιγγα :Ήχος καθαρός και καθαρός και γλυκύς. Είχε από γλυκύς. Είχε από τρεις έως επτά τρεις έως επτά χορδές.χορδές.

ΛύραΛύρα: τρεις, : τρεις, αργότερα αργότερα

Δώδεκα, χορδές από Δώδεκα, χορδές από λινάρι ή από έντερολινάρι ή από έντερο βοδιού. βοδιού.

Σχετικά με το χρόνο • ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ

• 17ος αιώνας π.Χ. 17ος αιώνας π.Χ. • 16ος αιώνας π.Χ.16ος αιώνας π.Χ.• 15ος αιώνας π.Χ. 15ος αιώνας π.Χ. • 14ος αιώνας π.Χ. 14ος αιώνας π.Χ. • 13ος αιώνας π.Χ.13ος αιώνας π.Χ.• 12ος αιώνας π.Χ. Τρωϊκός πόλεμος12ος αιώνας π.Χ. Τρωϊκός πόλεμος

• ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ• 11ος αιώνας π.Χ. Κάθοδος Δωριέων-σίδηρος11ος αιώνας π.Χ. Κάθοδος Δωριέων-σίδηρος• 10ος αιώνας π.Χ. Μετακινήσεις πληθυσμών στα νησιά του 10ος αιώνας π.Χ. Μετακινήσεις πληθυσμών στα νησιά του • 9ος αιώνας π.Χ. Αιγαίου και τα δυτικά παράλια της 9ος αιώνας π.Χ. Αιγαίου και τα δυτικά παράλια της

Μικράς ΑσίαςΜικράς Ασίας• (Αποικισμός Α΄ και Β΄ )(Αποικισμός Α΄ και Β΄ )• 8ος αιώνας π.Χ. Γραφή - εποχή του Ομήρου8ος αιώνας π.Χ. Γραφή - εποχή του Ομήρου

Καταγραφή των ομηρικών επών

• ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ

• 7ος αιώνας π.Χ. 7ος αιώνας π.Χ. • 6ος αιώνας π.Χ. Καταγραφή ομηρικών επών και εισαγωγή 6ος αιώνας π.Χ. Καταγραφή ομηρικών επών και εισαγωγή

τουςτους

• 5ος αιώνας π.Χ. Τα ομηρικά έπη στην εκπαίδευση 5ος αιώνας π.Χ. Τα ομηρικά έπη στην εκπαίδευση

• 4ος αιώνας π.Χ.4ος αιώνας π.Χ.

• 3ος αιώνας π.Χ. Χωρισμός ομηρικών επών σε 24 ραψωδίες3ος αιώνας π.Χ. Χωρισμός ομηρικών επών σε 24 ραψωδίες

ΔΙΑΣΩΘΕΝΤΑ ΕΠΗ σε περιλήψεις και αποσπάσματα

• ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ( με θέμα την Αργοναυτική εκστρατεία)ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ( με θέμα την Αργοναυτική εκστρατεία)

• ΘΗΒΑΪΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ (για τους αγώνες για την κατάκτηση των Θηβών)ΘΗΒΑΪΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ (για τους αγώνες για την κατάκτηση των Θηβών)

• ΤΡΩΪΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ (με θέμα τον τρωϊκό πόλεμο) ΤΡΩΪΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ (με θέμα τον τρωϊκό πόλεμο)

• ΚΥΚΛΙΑ ΕΠΗ (από τη δημιουργία του κόσμου ως το θάνατο του ΚΥΚΛΙΑ ΕΠΗ (από τη δημιουργία του κόσμου ως το θάνατο του Οδυσσέα)Οδυσσέα)

• Κύπρια ,Αιθιοπίς , Μικρά Ιλιάς, Ιλίου Κύπρια ,Αιθιοπίς , Μικρά Ιλιάς, Ιλίου πέρσις(<πέρθω=κυριεύω>πορθητής)πέρσις(<πέρθω=κυριεύω>πορθητής)

• Νόστοι (νόστος<νέσομαι>νέομαι=επιστρέφω στην πατρίδα)Νόστοι (νόστος<νέσομαι>νέομαι=επιστρέφω στην πατρίδα)

• Τηλεγόνεια(<τηλε=μακριά + γον- = ο γεννημένος μακριά από τον Τηλεγόνεια(<τηλε=μακριά + γον- = ο γεννημένος μακριά από τον πατέρα του) πατέρα του)

• ΙΛΙΑΔΑ - ΟΔΥΣΣΕΙΑ (τα μόνα έπη που σώθηκαν ΙΛΙΑΔΑ - ΟΔΥΣΣΕΙΑ (τα μόνα έπη που σώθηκαν ολόκληρα)ολόκληρα)

• 15.693 στίχοι 12.110 στίχοι15.693 στίχοι 12.110 στίχοι

Το θέμα της Οδύσσειας

Ο ΝΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ

• οι περιπλανήσεις του κατά την οι περιπλανήσεις του κατά την επιστροφή του στην πατρίδα μετά το επιστροφή του στην πατρίδα μετά το τέλος του τρωϊκού πολέμουτέλος του τρωϊκού πολέμου

• ο γυρισμός του ξενιτεμένου, τα ο γυρισμός του ξενιτεμένου, τα παραμύθια των ναυτικών για μυθικά παραμύθια των ναυτικών για μυθικά τέρατα, τόπους και λαούς, σκηνές τέρατα, τόπους και λαούς, σκηνές από την καθημερινή ζωήαπό την καθημερινή ζωή

Τα γεγονότα του νόστου του Οδυσσέα Τα γεγονότα του νόστου του Οδυσσέα μετά τον μετά τον τρωϊκό τρωϊκό πόλεμο διάρκειας διάρκειας 10 χρόνων10 χρόνων

8 Σειρήνες

5 Λαιστρυγόνες

9 Σκύλλα

3 Κύκλωπες

6 Κίρκη

10 Θρινακία –Ήλιος

1 Κίκονες

4 Αιολία

2 Λωτοφάγοι

12 ΩΓΥΓΙΑ-ΚΑΛΥΨΩ

11 Χάρυβδη

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ 41 ΗΜΕΡΕΣ: τι συμβαίνει πριν ο Οδυσσέας ξανακαθίσειστο θρόνο του βασιλιά της Ιθάκης;

ΙΘΑΚΗΠΗΝΕΛΟΠΗ: σύζυγοςΤΗΛΕΜΑΧΟΣ: γιοςΛΑΕΡΤΗΣ: πατέρας ΜΝΗΣΤΗΡΕΣ

7 ΑΔΗΣ: ο κόσμος των νεκρών

Τα γεγονότα της ΟδύσσειαςΤηλεμάχεια: α, β, γ, δ ραψωδία

αα

11ηη μέρα μέρα

ββ


γγ

3η - 53η - 5ηη μέρα μέρα

δδ


α΄ συμβού-λιο θεών: η Αθηνά στην Ιθάκη

Ο Τηλέμαχος φεύγει για την Πύλο

Ο Τηλέμαχος στην Πύλο και στη Σπάρτη

Οι μνηστήρες σχεδιάζουν το φόνο του Τηλέμαχου

Νόστοςε, ζ, η, θ, ι, κ, λ, μ, ν ραψωδίες

77ηη μέρα μέρα 88ηη -11 -11ηη μέρα μέρα 1212ηη -28 -28ηη μέρα μέρα

2929ηη – 31 – 31ηη μέραμέρα

Ραψωδία ε

β΄ συμβούλιο θεών: ο Ερμής στην Καλυψώ…

…ο Οδυσσέας φτιάχνει σχεδία…

…και φεύγει για την Ιθάκη…

…όμως φτάνει ναυαγός στο νησί των Φαιάκων εξαιτίας του Ποσειδώνας

Στο νησί των Φαιάκωνζ, η, θ ραψωδίες

ζζ


η η


θθ


Γεύμα, αγώνες και δώρα για τον Οδυσσέα από τους Φαίακες

Οδυσσέας-ΝαυσικάΦιλοξενίαστα ανάκτορα των Φαιάκων

Αλκίνου απόλογοι εγκιβωτισμός: Ο Όμηρος αφηγείται σε γ΄ πρόσωπο την Οδύσσειαεντός της οποίας ο Οδυσσέας αφηγείται σε α΄ πρόσωπο τις

περιπέτειές του

ι ι


βράδυβράδυ

κκ



λλ



μμ



Κίκονες Λωτοφάγοι Κύκλωπες

ΑίολοςΛαιστρυγόνεςΚίρκη

Το ταξίδι στον Άδη –μάντης Τειρεσίας

Σειρήνες, Σκύλλα, Χάρυβδη, νησί του Ήλιου

Ο νόστος ολοκληρώνεται Ο Οδυσσέας στην Ιθάκη

ν ραψωδίαν ραψωδία

3434ηη – 35 – 35ηη μέρα μέρα

Ετοιμάζεται το καράβι των Φαιάκων που θα ταξιδέψει τον Οδυσσέα στην Ιθάκη

Ο Οδυσσέας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού κοιμάται

Ξυπνά στην Ιθάκη και βλέπει την θεά Αθηνά

Μνηστηροφονίαξ, ο, π, ρ, τ ραψωδίες

ξξ

3535ηη -36 -36ηη μέραμέρα

οο

3636ηη – – 3838ηη

μέραμέρα

ππ

3838ηη μέραμέρα

ρρ


σσ


ττ


Αναγνώριση Οδυσσέα –ΤηλέμαχουΣχεδιασμός της μνηστηροφονίας

Ο Τηλέμαχος με τον Οδυσσέα-ζητιάνο στο παλάτι κρύβουν τα όπλα κι ετοιμάζονται

Με τη μορφή ζητιάνου (Αθηνά) πηγαίνει στην καλύβα του Εύμαιου

Ο Τηλέμαχος επιστρέφει (Αθηνά) και ο Οδυσσέας φιλοξενείται από τον Εύμαιο

Αναγνώριση Πηνελόπη-Οδυσσέας // Οδυσσέας- Λαέρτηςαίσιο τέλος

υυ


φ φ


χχ


ψψ

4040ηη-41-41ηη μέραμέρα

ωω


Αγώνας τόξου με νικητή τον ΟδυσσέαΕξόντωση των μνηστήρων

Η Πηνελόπη αναγνωρίζει τον Οδυσσέα

Τηλέμαχος και Οδυσσέας στο κτήμα του Λαέρτη Η οργή των συγγενών των μνηστήρωνΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

Αφηγηματικές τεχνικές πώς αφηγείται τα γεγονότα

• Αφήγηση ετεροδιηγητικήΑφήγηση ετεροδιηγητική : σε γ΄ πρόσωπο (εξωτερική οπτική : σε γ΄ πρόσωπο (εξωτερική οπτική γωνία) ο αφηγητής-ραψωδός δεν έχει σχέση με τα γεγονόταγωνία) ο αφηγητής-ραψωδός δεν έχει σχέση με τα γεγονότα

Τότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί… εκείνος πήρε πρώτος το λόγο…Τότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί… εκείνος πήρε πρώτος το λόγο…• Διάλογος: Διάλογος: πρόσωπα μιλούν μεταξύ τους πρόσωπα μιλούν μεταξύ τους Της αντιμίλησε …ο Δίας: «Κόρη μου εσύ, …πώς θα μπορούσα…»Της αντιμίλησε …ο Δίας: «Κόρη μου εσύ, …πώς θα μπορούσα…»• Περιγραφή: Περιγραφή: ανθρώπων, αντικειμένων, χώρων, συναισθημάτωνανθρώπων, αντικειμένων, χώρων, συναισθημάτων……σε θρόνο να καθίσει, λεπτουργημένο κι όμορφο…ύφασμα μαλακό…σε θρόνο να καθίσει, λεπτουργημένο κι όμορφο…ύφασμα μαλακό…• Προοικονομία: αναφοράΠροοικονομία: αναφορά γεγονότων που θα συμβούν αργότερα γεγονότων που θα συμβούν αργότεραΑν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απ’ το Αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απ’ το

παλάτι…παλάτι…• Επιβράδυνση:Επιβράδυνση: σκόπιμη αργή εξέλιξη των γεγονότων σκόπιμη αργή εξέλιξη των γεγονότωνΦύτρωνε…κορμός μακρόφυλλης ελιάς…γύρω του εγώ έχτισα…με Φύτρωνε…κορμός μακρόφυλλης ελιάς…γύρω του εγώ έχτισα…με

πέτρες…πέτρες…• Επική ειρωνεία: Επική ειρωνεία: οι ήρωες δε γνωρίζουν την αλήθεια, όπως οι οι ήρωες δε γνωρίζουν την αλήθεια, όπως οι

αναγνώστεςαναγνώστες……του γυρισμού του η μέρα χάθηκε και πάει…του γυρισμού του η μέρα χάθηκε και πάει…• Εγκιβωτισμός: Εγκιβωτισμός: Ένταξη στην αφήγηση του Ομήρου της αφήγησης Ένταξη στην αφήγηση του Ομήρου της αφήγησης

του Οδυσσέα (ραψωδίες ι, κ, λ, μ,)του Οδυσσέα (ραψωδίες ι, κ, λ, μ,)• Μοτίβα Μοτίβα

Μοτίβο : Μοτίβο : φιλοξενίαφιλοξενία - συμπόσια- συμπόσια

• ο ξενιστής παραχωρεί στον φιλοξενούμενο κάθισμα σε τιμητική ο ξενιστής παραχωρεί στον φιλοξενούμενο κάθισμα σε τιμητική θέσηθέση

• του φέρει νερό να πλυθεί του φέρει νερό να πλυθεί • του προσφέρει εκλεκτή μερίδα φαγητού και ποτού. του προσφέρει εκλεκτή μερίδα φαγητού και ποτού. • Σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο ξενιστής οργανώνει επίσημη Σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο ξενιστής οργανώνει επίσημη

υποδοχή με γιορτή ή και αγώνες. Στα παλάτια των βασιλιάδων υποδοχή με γιορτή ή και αγώνες. Στα παλάτια των βασιλιάδων συνήθως υπήρχε και ένας αοιδός. συνήθως υπήρχε και ένας αοιδός.

• Στο τέλος ο φιλοξενούμενος δέχεται δώρα από τον οικοδεσπότηΣτο τέλος ο φιλοξενούμενος δέχεται δώρα από τον οικοδεσπότη

Αγγεία πόσεως

Ομηρικές αναφορές

• στα βασιλικά ανάκτορα πλουσιοπάροχα εδέσματαστα βασιλικά ανάκτορα πλουσιοπάροχα εδέσματα• προσφέρονταν κομμάτια από καλοψημένο κρέαςπροσφέρονταν κομμάτια από καλοψημένο κρέας• το ψωμί κυκλοφορούσε σε πανέριατο ψωμί κυκλοφορούσε σε πανέρια• ο οινοχόος γέμιζε τα ποτήρια με κρασίο οινοχόος γέμιζε τα ποτήρια με κρασί• ο αοιδός έψαλλε ηρωικές πράξεις ανδρών και θεώνο αοιδός έψαλλε ηρωικές πράξεις ανδρών και θεών• ο ομηρικός οίνος ήταν μαύρος και γλυκός. Τον ο ομηρικός οίνος ήταν μαύρος και γλυκός. Τον

ανακάτευαν με νερό πριν το σερβίρισμα. ανακάτευαν με νερό πριν το σερβίρισμα.

Μοτίβα : αναγνώριση

• Κρυμμένη ταυτότητα Κρυμμένη ταυτότητα Οδυσσέας-Οδυσσέας-ζητιάνοςζητιάνος

• Αμφιβολία-άρνηση Αμφιβολία-άρνηση η Πηνελόπη η Πηνελόπη αμφιβάλλειαμφιβάλλει

• Δοκιμασία-σημάδια Δοκιμασία-σημάδια η συζυγική κλίνηη συζυγική κλίνη

• ΑναγνώρισηΑναγνώριση

• Αμοιβαία συναισθήματα Αμοιβαία συναισθήματα χαρά, συγκίνησηχαρά, συγκίνηση

• Διηγήσεις περιπετειών Διηγήσεις περιπετειών παρελθόνπαρελθόν

Γλώσσαπώς εκφράζεται ο ποιητής

Ποια εκφραστικά στοιχεία χρησιμοποιεί:Ποια εκφραστικά στοιχεία χρησιμοποιεί:• ΠαρομοιώσειςΠαρομοιώσεις απλές απλές π.χ. σαν το πουλί πετώντας…(ραψωδία α)π.χ. σαν το πουλί πετώντας…(ραψωδία α)• ΠαρομοιώσειςΠαρομοιώσεις σύνθετες: αναφορικό –δεικτικό μέρος- κοινός όρος σύνθετες: αναφορικό –δεικτικό μέρος- κοινός όρος π.χ. Πώς ο χειμερινός βοριάς…(ραψωδία ε)π.χ. Πώς ο χειμερινός βοριάς…(ραψωδία ε)

• μεταφορές μεταφορές π.χ. …σε σκέψη δίβουλη μπλεγμένος… (ραψωδία ε)π.χ. …σε σκέψη δίβουλη μπλεγμένος… (ραψωδία ε)

• εικόνες εικόνες π.χ. η θυμωμένη θύελλα… σύντριψε το κατάρτι… (ραψωδία π.χ. η θυμωμένη θύελλα… σύντριψε το κατάρτι… (ραψωδία ε)ε)

• στερεότυπα επίθεταστερεότυπα επίθετα π.χ. …ο Οδυσσέας πολύπαθος και θείος…π.χ. …ο Οδυσσέας πολύπαθος και θείος…Με ποιο ύφος μιλάΜε ποιο ύφος μιλά

• παραστατικό στις αφηγήσειςπαραστατικό στις αφηγήσεις• Ζωηρό στους διαλόγουςΖωηρό στους διαλόγους

Ο μυκηναϊκός πολιτισμός (12ος αιώνας π.Χ. ) και ο Όμηρος (8ος αιώνας π.Χ.

ΆνθρωποιΆνθρωποι • Ήθος : ο Ήθος : ο χαρακτήρας και η συμπεριφορά των χαρακτήρας και η συμπεριφορά των

ηρώων ηρώων • Ιδεολογικά στοιχεία: Ιδεολογικά στοιχεία: αντιλήψεις των ανθρώπων αντιλήψεις των ανθρώπων

της εποχής εκείνης π.χ. υστεροφημία, ο ρόλος της της εποχής εκείνης π.χ. υστεροφημία, ο ρόλος της Μοίρας, η μαντική τέχνη, η φιλοξενίαΜοίρας, η μαντική τέχνη, η φιλοξενία

• Πολιτιστικά στοιχεία: Πολιτιστικά στοιχεία: ο υλικός πολιτισμός του ο υλικός πολιτισμός του 12ου αιώνα π.χ. τα σκεύη, το παλάτι, τα όπλα, 12ου αιώνα π.χ. τα σκεύη, το παλάτι, τα όπλα, ένδυση, κ.ά., έθιμαένδυση, κ.ά., έθιμα

• Αναχρονισμός: Αναχρονισμός: έθιμα και αντιλήψεις της εποχής έθιμα και αντιλήψεις της εποχής του Ομήρου(αρχαϊκή) μεταφέρονται στην μυκηναϊκή του Ομήρου(αρχαϊκή) μεταφέρονται στην μυκηναϊκή

π.χ. η καύση των νεκρών είναι έθιμο της αρχαϊκής π.χ. η καύση των νεκρών είναι έθιμο της αρχαϊκής εποχής, αλλά παρουσιάζεται στο έπος σαν έθιμο της εποχής, αλλά παρουσιάζεται στο έπος σαν έθιμο της μυκηναϊκής εποχής, τότε που οι νεκροί θάβονταν)μυκηναϊκής εποχής, τότε που οι νεκροί θάβονταν)

Ο θεσμός της οικογένειας

• προσήλωση και αγάπη στην οικογένεια προσήλωση και αγάπη στην οικογένεια • ομοφροσύνη των συζύγωνομοφροσύνη των συζύγων• στοργή των γονιών προς τα παιδιά τουςστοργή των γονιών προς τα παιδιά τους• προσήλωση των παιδιών προς τους γονείς προσήλωση των παιδιών προς τους γονείς • αδερφική αγάπη αδερφική αγάπη • αμοιβαίος σεβασμός αναπτύσσεται ανάμεσα στους κυρίους του οίκου και στο αμοιβαίος σεβασμός αναπτύσσεται ανάμεσα στους κυρίους του οίκου και στο

υπηρετικό προσωπικό της οικογένειας. υπηρετικό προσωπικό της οικογένειας.

Οικογενειακή ζωή• Η εκτίμηση προς την Η εκτίμηση προς την

παντρεμένη γυναίκα είναι παντρεμένη γυναίκα είναι ακόμη υψηλότερη. ακόμη υψηλότερη.

• Ο Οδυσσέας αφήνει την όμορφη Ο Οδυσσέας αφήνει την όμορφη θεά Καλυψώ για να γυρίσει στη θεά Καλυψώ για να γυρίσει στη φρόνιμη Πηνελόπη, αν και φρόνιμη Πηνελόπη, αν και υπολείπεται της θεάς και στη υπολείπεται της θεάς και στη μορφή και στο παράστημα. μορφή και στο παράστημα.

• Η Πηνελόπη σέβεται τη Η Πηνελόπη σέβεται τη συζυγική κλίνη και περιμένει συζυγική κλίνη και περιμένει πιστή τον άντρα της είκοσι πιστή τον άντρα της είκοσι ολόκληρα χρόνια ξεγελώντας ολόκληρα χρόνια ξεγελώντας τους μνηστήρες. τους μνηστήρες.

Η οικογενειακή ζωή

• Η θέσης της γυναίκας είναι στο σπίτι. Οι γυναίκες της αριστοκρατίας Η θέσης της γυναίκας είναι στο σπίτι. Οι γυναίκες της αριστοκρατίας γνώριζαν όλες τις αναγκαίες εργασίες του νοικοκυριού και διηύθυναν γνώριζαν όλες τις αναγκαίες εργασίες του νοικοκυριού και διηύθυναν τις υπηρέτριές. Η γυναίκα περιποιόταν τους άντρες του σπιτιού. τις υπηρέτριές. Η γυναίκα περιποιόταν τους άντρες του σπιτιού.

• Οι άντρες τρώνε μόνοι τους στο «Οι άντρες τρώνε μόνοι τους στο «μέγαρονμέγαρον», ενώ οι γυναίκες στο », ενώ οι γυναίκες στο ««γυναικωνίτηγυναικωνίτη», αλλά μόλις τελειώσει το γεύμα εμφανίζονται », αλλά μόλις τελειώσει το γεύμα εμφανίζονται ανάμεσα στους άντρες.ανάμεσα στους άντρες.

Γάμος

• Ο πατέρας αποφασίζει για το γάμο της κόρης του. Ο πατέρας αποφασίζει για το γάμο της κόρης του. • Συγκαλεί τους ευγενείς νέους που του φαίνονται άξιοί Συγκαλεί τους ευγενείς νέους που του φαίνονται άξιοί

της. της. • Οι μνηστήρες προσφέρουν κάθε λογής δώρα.Οι μνηστήρες προσφέρουν κάθε λογής δώρα. Οι μνηστήρες της Πηνελόπης φέρνουν δώρα: Οι μνηστήρες της Πηνελόπης φέρνουν δώρα:

««πανωφόρι…με πόρπες δώδεκα χρυσές» πανωφόρι…με πόρπες δώδεκα χρυσές» ο ο Αντίνοος, Αντίνοος, «μαλαματένιο περιδέραιο» «μαλαματένιο περιδέραιο» ο Ευρύμαχος, ο Ευρύμαχος, ««σκουλαρίκια…τρίπτερα» σκουλαρίκια…τρίπτερα» ο Ευρυδάμας.ο Ευρυδάμας.

Γάμος

• Ο πατέρας της νέας κηρύσσει αγώνα ανάμεσα στους Ο πατέρας της νέας κηρύσσει αγώνα ανάμεσα στους μνηστήρες για να δείξουν δείγματα της ανδρείας τους και να μνηστήρες για να δείξουν δείγματα της ανδρείας τους και να κερδίσουν την κόρη, όπως φαίνεται στη δοκιμασία της κερδίσουν την κόρη, όπως φαίνεται στη δοκιμασία της τοξομαχίας, στην οποία ανάγκασε η Πηνελόπη τους τοξομαχίας, στην οποία ανάγκασε η Πηνελόπη τους μνηστήρες. μνηστήρες.

• Την ημέρα του γάμου, ο πατέρας της νύφης προσφέρει ένα Την ημέρα του γάμου, ο πατέρας της νύφης προσφέρει ένα μεγάλο συμπόσιο. μεγάλο συμπόσιο.

• Το βράδυ οδηγούν τη νύφη από το πατρικό της σπίτι στο Το βράδυ οδηγούν τη νύφη από το πατρικό της σπίτι στο σπίτι του άνδρα της, ανεβασμένη στο άρμα με χαρούμενη σπίτι του άνδρα της, ανεβασμένη στο άρμα με χαρούμενη συνοδεία. συνοδεία.

Οι γυναικείες μορφές της Οδύσσειας

• ΚάλλοςΚάλλος

• γοητεία γοητεία

• πνευματικές αρετές πνευματικές αρετές

• ΝαυσικάΝαυσικά: ακτινοβολεί χάρη, και : ακτινοβολεί χάρη, και νεανική απλότητα. νεανική απλότητα.

• Η βασίλισσα ΑρήτηΗ βασίλισσα Αρήτη: τέλεια : τέλεια

οικοδέσποινα στα ανάκτορα του οικοδέσποινα στα ανάκτορα του ΑλκίνοουΑλκίνοου..

• Η Ευρύκλεια,Η Ευρύκλεια, η γηραιά η γηραιά οικονόμος,οικονόμος,

γεμάτη στοργή και αφοσίωση γεμάτη στοργή και αφοσίωση στον Οδυσσέα και τον Τηλέμαχοστον Οδυσσέα και τον Τηλέμαχο..

Πηνελόπη

• σύζυγος του Οδυσσέασύζυγος του Οδυσσέα

• πρότυπο συζυγικής πρότυπο συζυγικής πίστης, σωφροσύνης, πίστης, σωφροσύνης, καρτερίας, καρτερίας, αξιοπρέπειας και αξιοπρέπειας και ευψυχίαςευψυχίας

• χαρακτηρίζεται ωραία χαρακτηρίζεται ωραία σαν την Αφροδίτη, σαν την Αφροδίτη, άμεμπτη και εύστροφη άμεμπτη και εύστροφη

Ο ρόλος των θεών στα ανθρώπινα• υπερασπίζονται το υπερασπίζονται το δίκαιο δίκαιο και την και την

ευνομίαευνομία. . • εμπλέκονται στα ανθρώπινα εμπλέκονται στα ανθρώπινα

(Αθηνά, Ποσειδώνας) (Αθηνά, Ποσειδώνας) • δεν καταργείται δεν καταργείται η ανθρώπινη η ανθρώπινη

βούλησηβούληση• όταν οι άνθρωποι ξεπερνούν τα όταν οι άνθρωποι ξεπερνούν τα

επιτρεπτά όρια επιτρεπτά όρια ΎβριςΎβρις, τότε οι , τότε οι θεοί θυμώνουν θεοί θυμώνουν ΝέμεσιςΝέμεσις και οι και οι άνθρωποι τιμωρούνται άνθρωποι τιμωρούνται ΤίσιςΤίσις

• Ανθρωπομορφισμός: Ανθρωπομορφισμός: μοιάζουν μοιάζουν με τους ανθρώπους στην εμφάνιση με τους ανθρώπους στην εμφάνιση και συμπεριφοράκαι συμπεριφορά

• ΕνανθρώπισηΕνανθρώπιση: παρουσιάζονται : παρουσιάζονται στους ανθρώπους όταν θέλουν με στους ανθρώπους όταν θέλουν με ανθρώπινη μορφή είτε ανθρώπινη μορφή είτε

• Επιφάνεια: Επιφάνεια: παρουσιάζονταιπαρουσιάζονται με το με το πραγματικό τους πρόσωπο ως θεοί πραγματικό τους πρόσωπο ως θεοί Πάνω από τους θεούς δρα μια Πάνω από τους θεούς δρα μια απροσδιόριστη δύναμηαπροσδιόριστη δύναμη

• Μοίρα: Μοίρα: από αυτήν δεν ξεφεύγουν ούτε οι από αυτήν δεν ξεφεύγουν ούτε οι θνητοί αλλά ούτε και οι αθάνατοι.θνητοί αλλά ούτε και οι αθάνατοι.

Η Αθηνά κατεβαίνει στην Ιθάκη για να συμβουλέψει τον Τηλέμαχο, παίρνοντας τη μορφή του Μέντορα, και βοηθάει τον Οδυσσέα στη Μνηστηροφονία

Ο Δίας (Ζεύς) «πατήρ ἀνδρων τε θεων «πατήρ ἀνδρων τε θεων

τε», φροντίζει για τη τε», φροντίζει για τη διακυβέρνηση του κόσμουδιακυβέρνηση του κόσμου

«νεφεληγερέτης», «νεφεληγερέτης», συγκεντρώνει τα συγκεντρώνει τα σύννεφασύννεφα

«τερπικέραυνος», «τερπικέραυνος», κρατάει κεραυνό κρατάει κεραυνό

«ξένιος», «ξένιος», προστατεύει τη προστατεύει τη

φιλοξενίαφιλοξενία

«ικέσιος» «ικέσιος» προστατεύει τους προστατεύει τους

ικέτες..ικέτες..

Η Ήρα, Η Ήρα, γυναίκα του Δία, προστατεύει το γάμο.γυναίκα του Δία, προστατεύει το γάμο.

Η Ήρα

Ποσειδώνας Αθηνά

Κόρη του Δία, Κόρη του Δία,

«Παλλάς», θεά της «Παλλάς», θεά της πολεμική τέχνης. πολεμική τέχνης. Βοηθά τον Βοηθά τον Οδυσσέα στον Οδυσσέα στον αγώνα του. αγώνα του.

Αδελφός του Δία, «κοσμοσείστης», κυρίαρχος της γης και της θάλασσας, δημιουργός των σεισμών

Καταδιώκει τον Οδυσσέα και εμποδίζει το νόστο του

Ο Ερμής – Ο Απόλλωνας – Η Άρτεμις

Ο ΑπόλλωναςΟ Απόλλωνας

τοξότης, τοξότης,

παίζει λύρα, παίζει λύρα,

στέλνει στους στέλνει στους ανθρώπουςανθρώπους

αρρώστιες (λοιμό).αρρώστιες (λοιμό).

Ερμής

Αγγελιαφόρος

Ψυχοπομπός, οδηγούσε τις ψυχές των νεκρών στον Άδη

Άρτεμις

Θεά του κυνηγιού και σκληρή τιμωρός

Μικρότερες θεότητες

Η Νύμφη Καλυψώ και η ροδοδάκτυλη Αυγή. Η Νύμφη Καλυψώ και η ροδοδάκτυλη Αυγή.

«και τη χρυσόθρονη Αυγή σταμάτησε στου Ωκεανού τα ρείθρα,«και τη χρυσόθρονη Αυγή σταμάτησε στου Ωκεανού τα ρείθρα,να ζέψει δεν την άφησε τα ωκύποδα άλογά τηςνα ζέψει δεν την άφησε τα ωκύποδα άλογά της

που φέρνουν στους ανθρώπους φως, Φαέθοντα και Λάμπο…»που φέρνουν στους ανθρώπους φως, Φαέθοντα και Λάμπο…»

ο κόσμος της οδύσσειας

Education