წყაროთმცოდნეობა

ბაკურ გელაშვილი

წყაროთმცოდნეობა

საისტორიო წყარო–არის ის, რაც შექმნილია ადამიანის საქმიანობის შედეგად და გვაწვდის ინფორმაციას საზოგადოებრივი ცხოვრების ამა თუ იმ მხარეზე.

საისტორიო წყაროები იყოფა შემდეგ ტიპებად:

1. წერილობითი 2. ნივთიერი 3. ზეპირი (ფოლკროლური) 4. ენობრივი (ლინგვისტური) 5. ფოტოკინოდოკუმენტები 6. ფონოდოკუმენტები

წერილობითი წყაროები ორი სახისაა:

ნარატიული (ლათ. ნაროო–ვყვები)

დოკუმენტური (ლათ. დოცსოო–ვამოწმებ)

ნარატიული წყარო

ნარატიულია ისეთი წერილობითი წყარო რომელიც შეიცავს გაბმულ თხრობას წარსულზე ან აწმყოზე და განკუთვნილია თანამედროვეებისათვ ის.

ნარატიული წყაროს ნიმუშად შეიძლება ჩაითვალოს ქართლის ცხოვრება

შინაგანი სტრუქტურისა და ფორმის მიხედვით ნარატიულ წყაროებში გამოიყოფა შემდეგი სახეები:

1. საისტორიო ხასიათის თხზულებები–მატიანეები, ქრონიკები, ისტორიული მოთხრობები, აგიოგრაფიული და ჰიმნოგრაფიული ლიტერატურა.

2. მხატრული ნაწარმოებები–რომანი, ლირიკა, დრამა და სხვა.

3.სამეცნიერონაშრომები–ფილოსოფიურ სოციოლოგიური, ისტორიული, გაოგრაფიული და სხვა.

4. პირადი შინარსიის ნაწერები–მემუარები, დღიურები, ეპისტოლეები.

დოკუმენტური წყარო

დოკუმენტურია ისეთი წერილობითი წყარო,– რომელიც შექმნილია ამა თუ იმ პირის მიერ მისი პირადი ან საზოგადოებვრივი ცხოვრების პროცესში სხვადასხვა მოთხოვნილების დასაკმაყოფილებლად, მისი ეკონომიკური, პოლიტიკური, კულტურული და სხვა სამიანობის შედეგად..

ამრიგად დოკუმენტური წყარო აუცილებლად შექმნილია თანამედროვის მიერ, ხოლო ნარატიული წყაროს ავტორი შეიძლება იყოს მის მიერ აღწერილი ამბების თანამედროვეც და შეიძლება დაცილებულიც იყოს თხზულებაში მოთხრობილ ამბებს საუკუნეებით.

დოკუმენტური წყაროს ნიმუშად შეიძლება ჩაითვალოს

ვახტანგ VI–ის სამართლის წიგნი

დოკუმენტური წყაროები შინარსიის მიხედვით ორი სახისაა:

1.იურიდიული ანუ აქტები 2. არა იურიდიული –იურიდიულში გამოიყოფა ორი ქვესახე:

ა. საკანონმდებლო აქტები, ანუ სახელმწიფო კანონები

ბ. აქტები, რომელშიც ასახულია სოციალურ–ეკონომიკური თუ პოლიტიკური ურთიერთობები (კერძო პირებს შორის, კერძო პირებსა და სახელმწიფოს შორის და სახელმწიფოებს შორის)

ნივთიერი წყაროთა ჯგუფში ერთიანდება:

არქიტექტურული ძეგლები, სახვითი ხელოვნების ნაწარმოებები, საყოფაცხოვრებო ნივთები (შრომისა თუ ბრძოლის იარაღები, ტანისამოსი, ავეჯი და სხვა).

ისტორიული საბუთების აღსანიშნავად :

შუა საუკუნეების საქართველოში დამკვიდრებული იყო ძირითადად სამი ტერმინი:

1. სიგელი 2. დაწერილი 3. წიგნი. გარდა ამისა გვხვდება სხვა ტერმინებიც: გუჯარი,

ბრძანება, პატაკი, ანდერძი, ბარათი, ფირმანი, არზა, განაჩენი, ოქმი, თამასუქი და ქარტა.

აბსტრაქტულ წყაროებში ერთიანდება:

ადათ–წესები, დაუწერელი კანონები, ტოპოგრაფიული

სახელები და სხვა.

წყაროების კვლევა სხვადასხვა დამხმარე დარგს შორის

განაწილდა და ასე შეიქმნა:

გენეოლოგია ჰერალდიკა სფრაგისტიკა ვექსილოლოგია ნუმიზმატიკა ბონისტიკა კარტოგრაფია არქეოლოგია