ΧΡΙΣΟΤΓΕΝΝΙΑΣΙΚΟ ΚΑΡΑΒΙ

ΧΡΙΣΟΤΓΕΝΝΙΑΣΙΚΟ ΔΕΝΣΡΟ

ΚΑΛΑΝΣΑ

ΚΑΛΑΝΣΑ

ΑΓΙΟ ΒΑΙΛΘ

ΚΟΤΡΑΜΠΙΕΔΕ

ΜΕΛΟΜΑΚΑΡΟΝΑ

ΔΙΠΛΕ

ΒΑΙΛΟΠΙΣΑ

ΡΟΔΙ

Το πρωί τθσ Πρωτοχρονιάσ, θ οικογζνεια πθγαίνει ςτθν εκκλθςία και ο νοικοκφρθσ κρατάει ςτθν τςζπθ του ζνα ρόδι, για να το λειτουργιςει. Γυρνϊντασ ςπίτι, πρζπει να χτυπιςει το κουδοφνι τθσ εξϊπορτασ -δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιοσ με το κλειδί του- και ζτςι να είναι ο πρϊτοσ που κα μπει ςτο ςπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι ςτο χζρι.Μπαίνοντασ μζςα, με το δεξί, ςπάει το ρόδι πίςω από τθν εξϊπορτα, το ρίχνει δθλαδι κάτω με δφναμθ για να ςπάςει και να πεταχτοφν οι ρϊγεσ του παντοφ και ταυτόχρονα λζει: "με υγεία, ευτυχία και χαρά το νζο ζτοσ κι όςεσ ρώγεσ ζχει το ρόδι, τόςεσ λίρεσ να ζχει η τςζπη μασ όλη τη χρονιά". Τα παιδιά μαηεμζνα γφρω-γφρω κοιτάηουν οι ρϊγεσ αν είναι τραγανζσ και κατακόκκινεσ. Όςο γερζσ κι όμορφεσ είναι οι ρϊγεσ, τόςο χαροφμενεσ κι ευλογθμζνεσ κα είναι οι μζρεσ που φζρνει μαηί του ο νζοσ χρόνοσ.

ΚΑΛΙΚΑΝΣΗΑΡΟΙ

Όταν γεννικθκε ο Χριςτόσ και πιγαν, οι βοςκοί να προςκυνιςουν, ιταν νφχτα ςκοτεινι. Βρικαν κάπου ζνα ξερό πουρνάρι κι ζκοψαν τα κλαδιά του. Πιρε ο κακζνασ από ζνα κλαδί ςτο χζρι, του ζβαλε φωτιά και γζμιςε το ςκοτεινό βουνό χαροφμενεσ φωτιζσ και τριξίματα και κρότουσ. Από τότε, λοιπόν, ςτα χωριά τθσ Άρτασ, όποιοσ πάει ςτο ςπίτι του γείτονα, για να πει τα χρόνια πολλά, κακϊσ και όλα τα παιδιά τα παντρεμζνα, που κα πάνε ςτο πατρικό τουσ, για να φιλιςουν το χζρι του πατζρα και τθσ μάνασ τουσ, νακρατοφν ζνα κλαρί πουρνάρι, ι ό,τι άλλο δεντρικό που καίει τρίηοντασ. Στο δρόμο το ανάβουν και το πθγαίνουν ζτςι αναμμζνο ςτο πατρικό τουσ ςπίτι και γεμίηουν χαροφμενεσ φωτιζσ και κρότουσ τα ςκοτεινά δρομάκια του χωριοφ.

ΘΕΑΛΙΑΣο τάιςμα τθσ βρφςθσΟι κοπζλεσ, τα χαράματα των Χριςτουγζννων, αλλοφ τθν παραμονι τθσ Πρωτοχρονιάσ, πθγαίνουν ςτθν πιο κοντινι βρφςθ "για να κλζψουν το άκραντο νερό" (άκραντο, δθλαδι αμίλθτο, γιατί δε βγάηουν λζξθ ς’ όλθ τθ διαδρομι). Αλείφουν τισ βρφςεσ του χωριοφ με βοφτυρο και μζλι, με τθν ευχι όπωσ τρζχει το νερό να τρζχει και θ προκοπι ςτο ςπίτι τον καινοφργιο χρόνο και γλυκιά να είναι και θ ηωι τουσ. Για να ζχουν καλι ςοδειά, όταν φτάνουν εκεί, τθν "ταΐηουν", με διάφορεσ λιχουδιζσ, όπωσ βοφτυρο, ψωμί, τυρί, όςπρια ι κλαδί ελιάσ. Όποια κα πιγαινε πρϊτθ ςτθ βρφςθ, αυτι κα ιταν και θ πιο τυχερι ολόκλθρο το χρόνο. Ζπειτα ρίχνουν ςτθ ςτάμνα ζνα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, "κλζβουν νερό" και γυρίηουν ςτα ςπίτια τουσ πάλι αμίλθτεσ μζχρι να πιοφνε όλοι από το άκραντο νερό. Με το ίδιο νερό ραντίηουν και τισ τζςςερισ γωνίεσ του ςπιτιοφ, ενϊ ςκορποφν ςτο ςπίτι και τα τρία χαλίκια.

Σο Πάντρεμα τθσ φωτιάσΤθν παραμονι των Χριςτουγζννων ςε πολλά μζρθ τθσ Ελλάδασ "παντρεφουν", τθ φωτιά. Παίρνουν ζνα ξφλο με

κθλυκό όνομα και ζνα με αρςενικό όνομα, ςυνικωσ από αγκακωτά δζντρα. Τα αγκακωτά δζντρα, κατά τθ λαϊκι αντίλθψθ, απομακρφνουν τα δαιμονικά όντα, όπωσ τουσ καλικάντηαρουσ. Στθ Θεςςαλία, επιςτρζφοντασ από τθν εκκλθςία ςτο ςπίτι, τα κορίτςια βάηουν παραδίπλα ςτο αναμμζνο τηάκι κλωνάρια κζδρου που τα ξεδιαλζγουν, ενϊ τα αγόρια τοποκετοφν κλαδιά από αγριοκεραςιά. Τα μικρά αυτά κλάδιάδζντρων αντιπροςωπεφουν τισ προςωπικζσ τουσ επικυμίεσ για τθν πραγματοποίθςθ μιασ όμορφθσ ηωισ. Φροντίηουν μάλιςτα τα κλαδιά αυτά να είναι λυγερά και παρακολουκοφν με ενδιαφζρον ποιο κλωνάρι κα καεί πρϊτο, κακϊσ λζνε πωσ αυτό είναι καλό ςθμάδι για το κορίτςι ι το αγόρι, αντίςτοιχα, και ςυγκεκριμζνα πωσ κα είναι αυτό που κα παντρευτεί πρϊτο.

Σο ζκιμο τθσ ΚαμιλασΚάκε χρόνο, τθν παραμονι τθσ Πρωτοχρονιάσ τα μζλθ του πολιτιςτικοφ ςυλλόγου ‘Καβακλι’ των Κουφαλίων

Θεςςαλονίκθσ ξεχφνονται ςτουσ δρόμουσ τθσ πόλθσ. Δεν λζνε όμωσ τα κάλαντα, αλλά μεταμφιζηονται ςε καμιλεσ και φωνάηουν δυνατά διάφορα ςυνκιματα. Σκοπόσ τουσ είναι να παραπλανιςουν τουσ ςτρατιϊτεσ του Ηρϊδθ που ψάχνουν να βρουν το νεογζννθτο Ιθςοφ, ϊςτε να μθν μπορζςουν να τον ςκοτϊςουν.

Οι κλαδαριζσΟι κλαδαριζσ ςτθν περιοχι του Βοΐου εντάςςονται ςτα ζκιμα του δωδεκαθμζρου, όπωσ αποκαλείται το διάςτθμα από τα Χριςτοφγεννα και μετά. Η προετοιμαςία για το ζκιμο όμωσ, ξεκινά ιδθ από τον Οκτϊβριο. Συγκεκριμζνα, τθν επόμενθ του Αγίου Δθμθτρίου, ςτισ 27 Οκτωβρίου, τα παιδιά και οι ζφθβοι τρζχουν ςτα χωράφια και τισ βουνοπλαγιζσ και μαηεφουν κλαδιά και ξερά χόρτα για τθν κλαδαριά. Ψάχνουν κυρίωσ κλαδιά κζδρου που ζχουν ζνα ιδιαίτερο άρωμα. Τα κλαδιά αποκθκεφονται ςε μζροσ ξθρό και παραμζνουν εκεί για να ξερακοφν εντελϊσ και να μθν ζχουν υγραςία.

Στισ 23 Δεκεμβρίου, θ ετοιμαςία ξεκινά ιδθ από το μεςθμζρι. Τα κλαδιά ςτοιβάηονται ςτον ανοιχτό χϊρο όπου κα τελεςτεί το ζκιμο και δθμιουργοφν ζνα τεράςτιο ςωρό. Ο ςωρόσ ανάβει το βράδυ, από τα χζρια του γθραιότερου κατοίκου του χωριοφ. Τότε, οι κάτοικοι πιάνουν το χορό γφρω από τθν πυρά. Σε κάποια μζρθ περιφζρονται γφρω από τθν πυρά και οι κωδωνοφόροι, άνδρεσ που κρεμοφν κουδοφνια και δίνουν ςτθν όλθ τελετι ζνα χαρακτιρα αρχαιοελλθνικοφ διονυςιακοφ δρϊμενου.Το άρωμα των κζδρων και θ όλθ ατμόςφαιρα δθμιουργοφν πράγματι μια ιδιαίτερθ ατμόςφαιρα. Σε κάποια μζρθ του Βοΐου, θ κλαδαριά ανάβει τισ Απόκριεσ και ςυγκεκριμζνα, τθν Κυριακι τθσ Τυρινισ

Στθν Φλϊρινα, οι κάτοικοι υποδζχονται τθ γζννθςθ του Χριςτοφ ανάβοντασ μεγάλεσ φωτιζσ ςτισ 12 τα μεςάνυχτα, που ςυμβολίηουν τθ φωτιά που άναψαν οι ποιμζνεσ τθσ Βθκλεζμ για να ηεςτακεί ο νεογζννθτοσ Χριςτόσ. Φωτιζσ ανάβουν επίςθσ και το βράδυ τθσ Πρωτοχρονιάσ.

Tο ςπάςιμο του ροδιοφΤο πρωί τθσ Πρωτοχρονιάσ, θ οικογζνεια πθγαίνει ςτθν εκκλθςία και ο νοικοκφρθσ

κρατάει ςτθν τςζπθ του ζνα ρόδι, για να το λειτουργιςει. Γυρνϊντασ ςπίτι, πρζπει να χτυπιςει το κουδοφνι τθσ εξϊπορτασ -δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιοσ με το κλειδί του-και ζτςι να είναι ο πρϊτοσ που κα μπει ςτο ςπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι ςτο χζρι.Μπαίνοντασ μζςα, με το δεξί, ςπάει το ρόδι πίςω από τθν εξϊπορτα, το ρίχνει δθλαδι κάτω με δφναμθ για να ςπάςει και να πεταχτοφν οι ρϊγεσ του παντοφ και ταυτόχρονα λζει: "με υγεία, ευτυχία και χαρά το νζο ζτοσ κι όςεσ ρώγεσ ζχει το ρόδι, τόςεσ λίρεσ να ζχει η τςζπη μασ όλη τη χρονιά". Τα παιδιά μαηεμζνα γφρω-γφρω κοιτάηουν οι ρϊγεσ αν είναι τραγανζσ και κατακόκκινεσ. Όςο γερζσ κι όμορφεσ είναι οι ρϊγεσ, τόςο χαροφμενεσ κι ευλογθμζνεσ κα είναι οι μζρεσ που φζρνει μαηί του ο νζοσ χρόνοσ.

Οι κεφαλονίτικεσ κολόνιεσΤθν παραμονι τθσ Πρωτοχρονιάσ, τα παιδιά βάηουν μια αγιοβαςιλίτςα ςτθν είςοδο του ςπιτιοφ, για ναφυλάειτο ςπίτι. Το μεςθμζρι, οι Κεφαλονίτιςςεσ μαγειρεφουν τθγανίτεσ. Το ίδιο βράδυ, οι κάτοικοι ςτο Αργοςτόλι πθγαίνουν ςτθν εκκλθςία κρατϊντασ κολϊνιεσ με τισ οποίεσ ραντίηουν ο ζνασ τον άλλο. Στο γυριςμό, ςπάνε ςτο κατϊφλι ζνα ρόδι και μετροφν τα ςπόρια του. Κάκε ςπόροσ ςυμβολίηει και μια ευχι που κα πραγματοποιθκεί τθ νζα χρονιά.

Σα Αγιοβαςιλιάτικα καραβάκιαΣτθν πόλθ τθσ Χίου τθν παραμονι τθσ Πρωτοχρονιάσ υπάρχει ζνα ζκιμο, τα αγιοβαςιλιάτικα καραβάκια. Σφμφωνα με αυτό, οι ενορίεσ καταςκευάηουν πλοία, ςε ςμφκρινςθ. Αυτά ςυναγωνίηονται μεταξφ τουσ ωσ προσ τθν ποιότθτα καταςκευισ και ωσ προσ τθν ομοιότθτα με τα πραγματικά πλοία, ενϊ οι ομάδεσ, το πλιρωμα, του κάκε πλοίου τραγουδοφν κάλαντα.