мағжан жұмабаев

МАҒЖАН ЖҰМАБАЕВ

Кеңес ӛкіметінің жетпіс жылдық билігі тұсында

қазақ әдебиетінің тарихынан жазықсыз

сызылып тасталған тұлғалардың бірі –

Мағжан Жұмабаев.

Талантты ақынның есімі де, маржан жырлары

да бұл кезеңде идеологиялық қудалауға

ұшырады.

Азат ӛмірді, халқының тәуелсіз ел болған

қалпын кӛруге ұмтылған, сол жолда

білегіндегі күшімен де, жүрегіндегі жырымен

де күресіп ӛткен қайраткер ақынның тағдыры

аса күрделі белестерді бастан кешірді.


Өмір жолы.

Мағжан Жұмабаев 1893 жылы Солтүстік

Қазақстан облысының бүгінде ӛз есімімен

аталатын ауылында орташа ғана дәулеті бар

отбасында дүниеге келеді.

Әуелі ауыл молдасынан, содан соң ауылдағы

мұғалімнен оқып, сауатын ашады.


Өмір жолы.

1905-1910 жылдары Қызылжар (Петропавл)

қаласындағы медреседе оқиды.

Медреседе бірқатар шығыс тілдерінен дәріс

алады, шығыс ақындарының жырларымен

танысады.


Өмір жолы.

Ӛзі де әдебиетпен шұғылданады.

1910 жылдың күзінде Уфаға келіп, осындағы

Ғалия медресесіне түсіп білімін молайтады.

1913-1917 жылдары Омбыдағы мұғалімдер

семинариясында оқиды.


Өмір жолы.

Омбыдан елге қайтып келіп, айналасында

болып жатқан қоғамдық жұмыстарға

араласады.

1917 жылдың кӛктемінде Ақмола облыстық

халық ағарту бӛліміне қызметке кіреді. Алаш

партиясының жұмысына араласады.


Өмір жолы.

Ақмола губерниялық "Бостандық туы"

газетінде жұмыс істейді.

1922 жылы Ташкентке келіп, сондағы "Ақ жол"

газетінің редакциясына кіреді.


Өмір жолы.

1923-1926 жылдары Мәскеудегі әдебиет-

кӛркемӛнер институтында оқиды.

1927 жылы елге оралып, оқытушылықпен

айналысады.

Бірақ кӛп ұзамай Мәскеуде оқып жүргенде

"Алқа" ұйымын ұйымдастырғаны үшін

тұтқындалып, он жылға сотталады.


Өмір жолы.

1936 жылы тұтқыннан босап, еңбек жолына

қайта оралысымен, 1937 жылдың аяғында

ұсталып, 1938 жылы "халық жауы" деген

жаламен ату жазасына кесіледі.


Шығармашылық мұрасы.

Мағжанның шығармашылық жолы Қызылжар

қаласында оқып жүргенде басталады.

Бойында әдебиетке деген құштарлықтың

ұшқыны бар жас Мағжанның жүрегіне 1909

жылы Петербург қаласында жарық кӛрген

Абайдың тұңғыш ӛлеңдер жинағы орасан зор

әсерін тигізеді.



Абайдың жыры талапкер ақын жүрегіндегі

ұшқынға алау береді Алғашқы жырларын

жазады.

Татар жазушысы Ғалымжан Ибрагимовтің

кӛмегімен 1912 жылы Қазан қаласында

Мағжанның "Шолпан" деп аталатын тұңғыш

ӛлеңдер жинағы жарық кӛреді.

1922 жылы Қазанда ақынның таңдамалы

ӛлеңдер жинағы кітап болып шығады.



Мағжан – лирикалық ӛлеңдермен қатар

бірнеше кӛркем поэмалар жазған ақын.

Атап айтқанда, "Қойлыбайдың

қобызы", "Батыр Баян", "Қорқыт", т.б.

поэмалары ақын талантының ерекше қырын

танытады.



Әдеби шығармаларымен бірге Мағжанның

қаламынан туған ғылыми еңбектер, оқу

құралдары да кезінде халқының қызметіне

жарап, елеулі мәнге ие болды.

Жастарды оқу, білімге шақырған қаламгер

педагогика саласында бірқатар еңбек жазды.



1923 жылы Ташкентте "Педагогика" атты кітап

шығарды.

Сонымен бірге 1928 жылы Мәскеуде тӛменгі

сынып шәкірттеріне арналған "Сауатты бол"

атты оқулығы жарық кӛреді.



1938 жылы жазықсыз жазаның құрбаны

болғаннан кейін Мағжан шығармашылығын

оқуға, жариялауға тыйым салынды.

Тек еліміз тәуелсіздік алар тұстағы арнайы

үкімет шешімі арқылы ғана ақынның есімі мен

шығармашылық мұрасы толық ақталды.

1989 жылы ақын шығармаларының бір

томдығы, 1995 жылы үш томдық жинағы

жарық кӛрді.

мағжан жұмабаев

Documents