Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը
TRANSCRIPT
![Page 1: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/2.jpg)
Հայերի ծագման վերաբերյալ հին ու միջինդարերում գրի են առնվել մի շարքավանդություններ, որոնցից որպեսսկզբնաղբյուրային արժեք ունեցողներառավել մեծ հետաքրքրություն եններկայացնում՝
1. հայկականը
2. հունականը
3. հին եբրայականը
4. վրացականը
5. արաբականը
![Page 3: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/3.jpg)
Ստեղծվել էդեռևս
վաղընջականժամանակներո
ւմ և մեզհասել ՄովսեսԽորենացու գր
առմամբ:
![Page 4: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/4.jpg)
Ավանդության մեջորոշակիորեն կարելի էառանձնացնել երկուշերտ: Առաջին` հնագույնշերտը ստեղծվել ևգոյություն է ունեցելնախաքրիստոնեականժամանակներում: Հնավանդ զրույցիհամաձայն հայերըսերվել ենաստվածազուն Հայկնահապետից, որնառաջին արարչագործաստվածների հսկաորդիներից էր:
![Page 5: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/5.jpg)
<<Աստվածներից առաջիններն ահեղէին և երևելի, և աշխարհի մեծամեծբարիքների պատճառ, աշխարհի ուբազմամարդության սկիզբ: Սրանցից առաջ եկավ հսկաներիսերունդը... Սրանցից մեկն էր ևՀապետոսթյան Հայկը>>...:
![Page 6: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/6.jpg)
Ըստավանդության նորացված, քրիստոնեացվածտարբերակի Հայկ նահապետը համարվում էՀաբեթի ժառանգներից Թորգոմ նահապետիորդին. այդտեղից էլ միջնադարյան գրավորաղբյուրներում Հայաստանինտրված <<Թորգոմատուն>> և հայերինտրված <<Թորգոմյան ազգ>> անվանումները:
![Page 7: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/7.jpg)
Ավանդությունը պատմում է, որ Հայկն իրտոհմով պատերազմել է Միջագետքիբռնակալ Բելի դեմ, հաղթել նրան, և ինշանավորումն դրա այդ օրվանից հայերըսկսել են հաշվել Բուն Հայոց թվականը (ըստհայագետնեի հաշվարկի` ԲունՀայոց թվականի սկզբնավորումը տեղի էունեցել Ք.ա. 2492 թ. օգոստոսի 11-ին):
![Page 8: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/8.jpg)
Հայկական ավանդությանհամաձայն Հայկ նահապետիանունով մեր ժողովուրդը կոչվեց<<հայ>> և երկիրը` <<Հայաստան>>, իսկ նրաժառանգներից Արամ նահապետիանունից առաջացան Հայաստանի<<Արմենիա>> և հայերի<<արմեն>> անվանումները:
![Page 9: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/9.jpg)
Հունական զրույցը կապվում է ՀինՀունաստանում սիրված ու տարածվածմի վիպաշարի` արգոնավորդներիմասին ավանդության հետ: Վերջինիսհամաձայն հայերի նախահայրը ևՀայաստանի անվանադիրը ԱրմենոսԹեսալացին էր, որը մասնակցել է Ոսկեգեղմի համար կատարվածնավարկությանը, հաստատվելՀայաստանում, որն էլ նրա անվամբկոչվել է <<Արմենիա>>:
![Page 10: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/10.jpg)
Հունականավանդությունն
առավելհանգամանորենպատմում է Ք.ա.
I դարի հույնմատենագիրՍտրաբոնը
![Page 11: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/11.jpg)
Վրացականավանդությունըստեղծվել է հայկականիազդեցությամբ և գրի էառնվել IX- XI դարերի վրացհեղինակների կողմից(Անանուն պատմիչ, Լեոնտի Մրովելի ևայլք):
![Page 12: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/12.jpg)
Ըստ վրացականավանդության Թարգամոսի(Թորգոմի) ութ որդիներիցառաջացան մի շարքժողովուրդներ. ավագորդի Հայոսից` հայերը, Քարթլոսից` վրացիները, մյուս որդիներից` կովկասյան միշարք ժողովուրդներ:
![Page 13: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/13.jpg)
Շարադրված է XII-XIII դարերի արաբմատենագիրներ Յակուտիի ևԴիմաշկիի երկերում:
Ըստայդ ավանդության Նոյի որդիՅաֆիսից (Հաբեթ) ծնվեց Ավմարը, ապա նրա թոռ Լանթան (Թորգոմ), որիորդին էր Արմինին (հայերի նախնին) ևորի եղբոր որդիներից սերում ենաղվաններն ու վրացիները:
![Page 14: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/14.jpg)
• Գրի էառնվել ՀովսեպոսՓլավիոսի (Ք.ա. I -Ք.հ. I դդ.) <<Հրեականհնախոսության>> էջերում: Հաղորդմանհամաձայն <<ՈւրոսըհաստատեցՀայաստանը>>:
![Page 15: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/15.jpg)
Նշվածներից բացի հայերիծագման մասինպահպանվել են այլավանդազրույցներ ևս, որոնք, սակայն, այս կամայն չափով կրկնում ենարդենհիշատակվածներին, չունեն սկզբնաղբյուրայիննշանակություն:
![Page 16: Հայոց աշխարհի ծագումնաբանությունը](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042818/55ab51e81a28ab17208b466e/html5/thumbnails/16.jpg)