ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

-ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ :

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Έκθεση Έκφραση

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΝΟΙΞΗΣΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΟΦΗ ΓΕΩΡΓΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Ο κύριος στόχος:

Να κατανοείς το κείμενο που δίνεται για περίληψη.

Να είσαι σε θέση ναεπιλέγεις τις κύριες πληροφορίες και να συντάσσεις περίληψη.

Να απαντάς σε σχετικές ερωτήσεις.

Να αξιοποιείς τη διδακτέα ύλη για να συντάσσεις κείμενα/έκθεση.

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Αναγνώριση των τυπικών

χαρακτηριστικών του

ΘΕΜΑ (αφηρημένες έννοιες που αναφέρονται στον άνθρωπο, το φυσικό περιβάλλον ή τον πολιτισμό)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ (το σύνολο των πληροφοριών)

ΟΡΓΑΝΩΣΗ (κειμένου και παραγράφων)

ΤΡΟΠΟΙ/ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ

ΓΛΩΣΣΑ (γλωσσικά/εκφραστικά μέσα που αξιοποιεί ο συγγραφέας)

ΕΙΔΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (επιστημονικό, δοκίμιο, άρθρο, λογοτεχνικό δοκίμιο)

ΣΚΟΠΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΑΦΗΡΗΜΕΝΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Οι δυσκολίες στην κατανόηση του κειμένου οφείλονται στη χρήση αφηρημένων εννοιών που αποδίδονται γλωσσικά με λόγιο και αφηρημένο λεξιλόγιο.

Η καθεμιά αφηρημένη έννοια αποτελεί μια γενική τάξη πραγμάτων που εμπεριέχει πλήθος χαρακτηριστικών.

Προϋποθέσεις κατανόησης των πληροφοριών

Η γνωσιακή εξοικείωση με τις αφηρημένες έννοιες.

Αν δεν κατανοώ αφηρημένες έννοιες όπως μαζοποίηση, εξανδραποδισμός, βιοηθική, παγκοσμιοποίηση, δεν μπορώ να κατανοήσω τις πληροφορίες του κειμένου.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Για να διασφαλίσω την κατανόηση του κειμένου, θα πρέπει να

γνωρίζω πλήθος εννοιών.

Πώς αποκτώ γνώσεις για τις έννοιες;

Κοινωνικές επιστήμες – Μαθήματα γενικής παιδείας (πολιτική παιδεία, ιστορία, φιλοσοφία, βιολογία, κοινωνιολογία, ιστορία, λογοτεχνία κ.ά)

Λεξικά εννοιών

Κείμενα (άρθρα, δοκίμια, επιφυλλίδες)

Χρήση του διαδικτύου

Αναγνωρίζωτα μέρη του κειμένου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Εισαγωγική παράγραφος για ομαλή μετάβαση στο κύριο μέρος. Ο τρόπος εισαγωγής είναι ανάλογος με το κειμενικό είδος.

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ: Ενδέχεται να αποτελείται από δύο ή σπανιότερα περισσότερες νοηματικέςενότητες. Συχνά υπάρχει μεταβατική παράγραφος που λειτουργεί ως «συνδετικός κρίκος» των ενοτήτων.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Λειτουργεί ως ανακεφαλαίωσηή συμπέρασμα.

Η ποιότητα της οργάνωσης του περιεχομένου

Η ποιότητα οργάνωσης δεν είναι πάντοτεικανοποιητική για την παρακολούθηση της συλλογιστικής πορείας.

Μπορεί να παρατηρηθεί πυκνότηταπληροφοριών, αυξημένη πληροφορητικότητα, επαναλήψεις.

Στα λογοτεχνικά δοκίμια παρατηρούνται: χαλαρή συνειρμική οργάνωση, απουσίασυνδετικών λέξεων, παρεκβάσεις.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΘΕΜΑ:

ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ

ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Είναι βέβαιο πως η Μοριακή Βιολογίακαι η Γενετική έχουν ανοίξει νέους ορίζοντεςστη μελέτη και κατανόηση της λειτουργίαςτου ανθρώπινου οργανισμού. Αυτό το ταξίδιπου ξεκίνησε πριν από λίγα σχετικά χρόνιαστο άγνωστο και μαγευτικό κόσμο τωνβιολογικών νοημάτων της ζωής δεν είναιούτε εύκολο ούτε γρήγορο. Οι ταξιδιώτες θαπρέπει να είναι εφοδιασμένοι με υπομονή, μεπερίσσια γνώση με αμφισβήτηση αλλάπροπαντός με ηθική ιδεολογία. Σε κάθεπερίπτωση η πολιτεία θα πρέπει να αξιολογείτους καρπούς τέτοιων επιχειρημάτων.Αποτελεί προσωπική εκτίμηση ότι είναι είναιπροτιμότερο να στοχεύεται η ανεύρεσητρόπων βελτίωσης της ποιότητας τηςκαθημερινής ζωής παρά τα επικίνδυναταξίδια με γνώμονα την ανθρώπινηματαιοδοξία.

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

Είναι βέβαιο πως η Μοριακή Βιολογία καιη Γενετική (ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝΕΝΝΟΙΩΝ;) έχουν ανοίξει νέους ορίζοντες στημελέτη και κατανόηση της λειτουργίας τουανθρώπινου οργανισμού. Αυτό το ταξίδι πουξεκίνησε (ΣΧΗΜΑ ΛΟΓΟΥ: ΜΕΤΑΦΟΡΑ,ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ ΤΙ ΕΝΝΟΕΙ;) πριν από λίγασχετικά χρόνια στο άγνωστο και μαγευτικό κόσμοτων βιολογικών νοημάτων της ζωής δεν είναι ούτεεύκολο ούτε γρήγορο. Οι ταξιδιώτες θα πρέπει ναείναι εφοδιασμένοι με υπομονή, με περίσσιαγνώση με αμφισβήτηση αλλά προπαντός με ηθικήιδεολογία. Σε κάθε περίπτωση η πολιτεία θα πρέπεινα αξιολογεί τους καρπούς τέτοιων επιχειρημάτων.Αποτελεί προσωπική εκτίμηση ότι είναι είναιπροτιμότερο να στοχεύεται η ανεύρεσητρόπων βελτίωσης της ποιότητας(ΠΟΛΥΠΛΟΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ) της καθημερινής ζωήςπαρά τα επικίνδυνα ταξίδια με γνώμονα τηνανθρώπινη ματαιοδοξία (ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ ΤΟΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΦΡΑΣΗΣ;).

ΕΙΔΟΣΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Είναι βέβαιο πως η Μοριακή Βιολογία και η

Γενετική έχουν ανοίξει νέους ορίζοντες στη

μελέτη και κατανόηση της λειτουργίας του

ανθρώπινου οργανισμού. (ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ) Αυτό

το ταξίδι που ξεκίνησε πριν από λίγα σχετικά χρόνια

στο άγνωστο και μαγευτικό κόσμο των βιολογικών

νοημάτων της ζωής δεν είναι ούτε εύκολο ούτε

γρήγορο. Οι ταξιδιώτες θα πρέπει να είναι

εφοδιασμένοι με υπομονή, με περίσσια γνώση

με αμφισβήτηση αλλά προπαντός με ηθική

ιδεολογία. (ΠΡΟΤΑΣΗ) Σε κάθε περίπτωση η

πολιτεία θα πρέπει να αξιολογεί τους καρπούς

τέτοιων επιχειρημάτων. (ΠΡΟΤΑΣΗ) Αποτελεί

προσωπική εκτίμηση ότι είναι είναι προτιμότερο

να στοχεύεται η ανεύρεση τρόπων βελτίωσης

της ποιότητας της καθημερινής ζωής παρά τα

επικίνδυνα ταξίδια με γνώμονα την ανθρώπινη

ματαιοδοξία (ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΘΕΣΗ).

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

ΜΕΡΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Διαπίστωση

Αφήγηση

Περιγραφή

Αίτιο

Αποτέλεσμα

Κίνδυνοι

Προβληματισμοί

Μετάβαση σε νέο θέμα

Επιχείρημα

Άποψη/θέση

Άποψη αυθεντίας

Προτάσεις

ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ Τ ΙΣ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ . . . ΚΑΤΑΝΟΩ

ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΕΙΘΟΥΣ

1. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Αποφαντικές: απόψεις, διαπιστώσεις, συμπεράσματα, σχόλια, επιχειρήματα

Ερωτηματικές: Επιχειρήματα, απόψεις, προβληματισμοί

2. ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΟΧΗΣ

Λογικές σχέσεις ανάμεσα στις πληροφορίες

3. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Αφηρημένο λεξιλόγιο: σημασία αφηρημένης έννοιας

Επιστημονικό λεξιλόγιο: σημασία επιστημονικού όρου κ.ά.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΣΥΝΟΧΗ

Ανάμεσα στις προτάσεις μιας περιόδου (κύριες και δευτερεύουσες)

Ανάμεσα στις περιόδους μιας παραγράφου

Ανάμεσα στις παραγράφους ενός κειμένου

Όταν ο συγγραφέας αναφέρεται στο ίδιο θέμα αξιοποιεί:

Ερώτηση – απάντηση

Επανάληψη λέξης

Παράλειψη λέξης

Χρήση συνωνύμων

Χρήση αντώνυμης λέξης

Χρήση λέξεων που παρουσιάζουν νοηματικήσυγγένεια

Χρήση αντωνυμιών (προσωπικές, δεικτικές, αόριστες, αναφορικές)

Χρήση υπερώνυμων - συνυπωνύμων

Όταν αλλάζει θέμα, αξιοποιεί:

Νέες λέξεις Ερώτηση – απάντηση

Διαρθρωτικές λέξεις, που δηλώνουν:

1. Προσθήκη2. Σκοπό3. Αιτία 4. Αποτέλεσμα5. Αντίθεση / εναντίωση6. Χρονική σχέση7. Επεξήγηση8. Παράδειγμα9. Απαρίθμηση / οργάνωση10. Συμπέρασμα 11. Διάζευξη 12. Προϋπόθεση13. Έμφαση14. Παραλληλισμός / Αναλογία15. Ενδοιασμό / Επιφύλαξη

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Λόγιο λεξιλόγιο

Λαϊκό λεξιλόγιο

Ειδικό λεξιλόγιο

Στοιχεία ποιητικού λόγου (αφήγηση, περιγραφή, αναλογία, συγκινησιακά φορτισμένες λέξεις, σχήματα λόγου,

ΣΤΑΔΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ

Αναγνωρίζω τις λογικές σχέσεις των στοιχείων της πρότασης που μου δίνεται.

Π.χ. ΠΑΝΕΛ. 2007

«Ο άνθρωπος που πιστεύει και αγαπά αυτό που κάνει ζει όρθιος με την ψυχή του».

ΛΟΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ: προϋπόθεση -αποτέλεσμα

Αντιγράφω την πρόταση με σωστή λογική σειρά

Διευκρινίζω όλες τις έννοιες και βρίσκω στοιχεία

«ο άνθρωπος που πιστεύει αυτό που κάνει»

«ο άνθρωπος που αγαπά αυτό που κάνει»

«ζει όρθιος» (γιατί;)

«με την ψυχή του» (δηλαδή; )

Αξιοποιώ υλικό από το κείμενο ή γνώσεις μου σχετικά με τις έννοιες

Επιλέγω σχετική μέθοδο ως τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Να αναπτύξετε σε 70-80 λέξεις το περιεχόμενο του αποσπάσματος:

«Το κράτος πρόσφερε ως τώρα περισσότερο εκπαίδευση και λιγότερο παιδεία».

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΖΩ

«Το κράτος πρόσφερε εκπαίδευση...» ΓΙΑΤΙ;

Σύνδεση εκπαίδευσης με επαγγελματική αποκατάσταση

Τεχνοκρατική αντίληψη της γνώσης

Σχολική εκπαίδευση που στηρίζεται σε ποσοτικάκριτήρια

Εξειδικευμένη, όχι πολύπλευρη γνώση

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΖΩ

«και λιγότερο παιδεία.»

ΔΗΛΑΔΗ;

Επαφή με πολλούς τομείς της γνώσης

Πολύπλευρη ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων

Ενεργητική συμμετοχή

ΣΥΓΓΡΑΦΗ

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΣΥΓΚΡΙΣΗ-ΑΝΤΙΘΕΣΗ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η παρεχόμενη ως τώρα απότο κράτος σχολική εκπαίδευσηπεριορίζεται σε μια λογιστικήαντίληψη για τη μάθηση, αφού στηρίζεταισε ποσοτικά και όχι ποιοτικά κριτήρια.Δηλαδή, δίνεται έμφαση στη συσσώρευσηειδικών και όχι γενικών γνώσεων, μεαπώτερο σκοπό τη σύνδεση με την αγοράεργασίας. Επομένως, δεν παρέχεταιπαιδεία, διότι στόχος του σχολείου δενείναι η ανάπτυξη ικανοτήτων καιδεξιοτήτων, ώστε να μπορεί ο μαθητής ναέχει ενεργή συμμετοχή και να εφαρμόζειαυτά που μαθαίνει στο περιβάλλον του,αλλάζοντας τα δεδομένα του με τρόπουπεύθυνο και αποτελεσματικό.

Η παρουσίαση βασίζεται σε υλικό από το εξαιρετικό έργο της

συναδέλφου κ. Κάππου Μαρίας , το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Επιδιώκεται η σύνοψη των σημαντικών πληροφοριών του κειμένου χωρίς να προδίδεται το πνεύμα

ΔΟΜΗ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Α) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΦΡΑΣΗ: Αναφέρεται στα στοιχεία ταυτότητας του κειμένου και στο νοηματικό κέντρο του

Β)