Η ΕΛΙΑ

Η ελιά είναι γνωστή από τα αρχαία χρόνια και πιθανότατα κατάγεται από το χώρο της ανατολικής Μεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Τη μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες έμποροι

Η ελιά είναι γένος καρποφόρων δένδρων της οικογενείας των Ελαιοειδών Από τον καρπό της παράγεται το ελαιόλαδο Είναι δέντρο αειθαλές έχει φύλλα αντίθετα σκουροπράσινα στην πάνω επιφάνεια και αργυρόχροα στην κάτω Τα άνθη της είναι λευκά και πολύ μικρά και εμφανίζονται προς το τέλος Μαΐου ενώ ο καρπός της ωριμάζει και συλλέγεται κατά τα τέλη φθινοπώρου και αρχές του χειμώνα

Η ελιά ευδοκιμεί σε εύκρατα κλίματα με μέση ετήσια θερμοκρασία 160 C γι αυτό και είναι ευδόκιμη στη μεσογειακή ζώνη Ελλάδα Ιταλία Ισπανία Τουρκία κά

Ο καρπός της ελιάς ωριμάζει στα μέσα προς τα τέλη του φθινοπώρου οπότε ξεκινάει και η συγκομιδή που λέγεται και λιομάζωμα Η ελιά μαζεύεται παραδοσιακά με το χέρι Στη σημερινή όμως εποχή χρησιμοποιούν και τη βοήθεια κάποιων εργαλείων όπως το χτένι έτσι ώστε να μπορεί να αποσπαστεί ο καρπός με μεγαλύτερη ευκολία και ταχύτητα Κάτω από τις ελιές στο έδαφος στρώνεται ειδικό δίχτυ από συνθετικό υλικό ή λιόπανα Για τα πιο ψηλά κλαδιά χρησιμοποιούν σκάλες Αφού πέσουν οι ελιές στα λιόπανα οι αγρότες τινάζουν τις άκρες των ελαιόπανων ώστε να δημιουργηθούν σωροί οι οποίοι θα καθαριστούν με το χέρι από χοντρά κλαδιά Μετά τοποθετούν τις ελιές σε μεγάλα δοχεία και σακιά και τις πηγαίνουν στο ελαιοτριβείο Μια άλλη μορφή συγκομιδής είναι το laquoτίναγμαraquo της ελιάς με ξύλινα ραβδιά αρκεί να έχει ωριμάσει τελείως ο καρπός για να μπορεί να αποσπαστεί εύκολα από το δέντρο

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Η μεσογειακή διατροφή βασικό συστατικό της οποίας είναι το ελαιόλαδο και τα προϊόντα της ελιάς γενικότερα θεωρείται ως ένα από τα πρότυπα της πιο ισορροπημένης διατροφής ενώ η συμβολή της στην υγεία και τη μακροζωία είναι αδιαμφισβήτητη

Ο καρπός της ελιάς έχει πλούσια θρεπτικά συστατικά Περιέχει πρωτεΐνες σίδηρο ασβέστιο κάλιο μαγνήσιο φώσφορο φυτικές ίνες κα Είναι αξιοσημείωτο ότι η περιεκτικότητα της ελιάς σε ασβέστιο είναι μεγαλύτερη όχι μόνο από εκείνη των φρούτων και των λαχανικών αλλά και των κρεάτων των ψαριών και του ψωμιού Γι αυτό και σύμφωνα με τους διαιτολόγους κάθε άνθρωπος εκτός από τις άλλες τροφές πρέπει να τρώει και 80 γραμ ελιές την ημέρα Τέλος η ελιά είναι σημαντική πηγή βιταμίνης Α

Ενισχύει το ανοσοποιητικό συμβάλλει στη θεραπεία δερματικών παθήσεων στην ανάπτυξη γερών δοντιών οστών μαλλιών προλαμβάνει τη γήρανση της επιδερμίδας λειτουργεί κατά της καρκινογένεσης προφυλάσσει από τις καρδιαγγειακές παθήσεις ενισχύει τη λειτουργία του καρδιοαναπνευστικού συστήματος

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Αθηνά-Ποσειδώνας

Κάποτε ο Ποσειδώνας και η Αθηνά έδωσαν αγώνα για το ποιος θα γίνει προστάτης της πόλης του Κέκροπα της σημερινής Αθήνας Όλοι οι θεοί είχαν μαζευτεί στην Ακρόπολη και ο βασιλιάς είπε στους δυο θεούς να χαρίσουν δώρα στην πόλη κι όποιος έδινε το καλύτερο θα ήταν ο νικητής Ο Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινά του στο βράχο της Ακρόπολης δώρισε στους Αθηναίους αλμυρό νερό κι ένα πολεμικό άρμα Η Αθηνά χτυπώντας το κοντάρι της δώρισε μια ελιά που μεγάλωσε αμέσως κι έδωσε καρπούς Όλοι προτίμησαν το δώρο της Αθηνάς κι έτσι η Αθηνά έγινε η προστάτιδα της πόλης κι έδωσε και το όνομά της

Ηρακλής

Το ρόπαλο του Ηρακλή ήταν φτιαγμένο από κορμό αγριελιάς Το κρατούσε πάντα και με αυτό αντιμετώπιζε τους κινδύνους

Όταν ο Ηρακλής νίκησε και σκότωσε τον Αυγεία για να θυμούνται όλοι αυτή τη νίκη όρισε να γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια αγώνες κοντά στον Αλφειό ποταμό προς τιμή του πατέρα του του Δία Το μέρος αυτό ονομάστηκε Ολυμπία και οι αγώνες ολυμπιακοί Ο ίδιος ο Ηρακλής οργάνωσε τους πρώτους ολυμπιακούς αγώνες και στεφάνωσε τους νικητές με κλαδί αγριελιάς

Όμηρος

Ο Όμηρος αναφέρει στην Ομήρου Οδύσσεια ότι όταν η Ευρύκλεια ανακοίνωσε στην Πηνελόπη ότι ο Οδυσσέας γύρισε και σκότωσε τους μνηστήρες αυτή έδωσε εντολή στην υπηρέτριά της την Ευρυνόμη να τον λούσει να τον αλείψει με λάδι και να τον στολίσει με την ωραιότερη χλαμύδα Μετά η Πηνελόπη για να σιγουρευτεί ότι μπροστά της στέκεται ο Οδυσσέας τον ανάγκασε να περιγράψει το κρεβάτι τους που το έφτιαξε από ελιά ο ίδιος καθώς η ελιά φύτρωνε στο παλάτι και την περιτοίχισε και σκάλισε το κρεβάτι τους Από εδώ φαίνεται η σύνδεση του ανθρώπου με τον κόσμο των δένδρων και των φυτών και ιδιαίτερα με το δένδρο της ελιάς που είναι το δένδρο της σοφίας-Αθηνάς

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Την εποχή του χαλκού τρεις μεγάλοι πολιτισμοί δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα ο Κυκλαδικός ο Μινωικός και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός Και στους τρεις πολιτισμούς αναφέρεται η καλλιέργεια της ελιάς και το λάδι το οποίο αποθήκευαν στα αγγεία τους και το αντάλλασαν με άλλα προϊόντα

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ-ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ Ελιά ως στεφάνι δόξας

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν το σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

ειρήνης της σοφίας και της νίκης Γι αυτό και στους ολυμπιακούς αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς laquoο κότινοςraquo Αυτό το στεφάνι φτιαχνόταν από μια ελιά ndashτην καλλιστέφανο ελαία- που βρισκόταν μέσα στον ναό της Ήρας στην Αρχαία Ολυμπία Στους παναθηναϊκούς αγώνες που γίνονταν και αυτοί κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμή της θεάς Αθηνάς οι νικητές έπαιρναν ως βραβείο λάδι μέσα σε μεγάλα πήλινα αγγεία που ήταν ζωγραφισμένα και τα ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά και για κάθε απλό πολίτη Οι νέοι συνήθιζαν να αλείφουν το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή τους άσκηση στα γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες για λόγους υγιεινής

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ

Κάτω από μια ελιά στον ιστορικό λόφο του Στράνη στην όμορφη Ζάκυνθο εμπνεύστηκε ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός και έγραψε τον Ύμνο προς την ελευθερία που αργότερα καθιερώθηκε αργότερα ως Εθνικός μας Ύμνος

Η Ελιά ndash Κ Παλαμάς

Είμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριάΘαμπώνω της ψυχής το μάτιΓια τrsquo άλλα μάτια είμαι γριάΔε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποίΏς τα βαθιά μου γηρατειά

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπήΜrsquo έχει ο Θεός ευλογημένηKι είμαι γεμάτη προκοπή Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φοράΠράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστεράΌλης της γης είχα γραμμένηTην εμορφιά και τη χαρά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτουΉρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά τουΛίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένηΈχει στη ρίζα μου χυθεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Στρατής Μυριβήλης

Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια

Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα

μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες

βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού

Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου

Της ελιάς τα φυλλαράκια

Της ελιάς τα φυλλαράκια θα τα κάνω φορεσιάνα τα βάλω να περάσω να σου κάψω την καρδιά

Από το Θεό να τόβρεις όπως με κατήντησεςμου φαγες τα σωθικά μου τώρα μ απαρνήθηκες

Μαύρο φίδι με δαγκώνει μα δεν το σκιάζομαικαι στη πόρτα σου κυρά μου ξημεροβραδιάζομαι

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

Στο χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον ορθόδοξο η ελιά και το ελαιόλαδο παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο Η ελιά είναι το μόνο φυτό το οποίο αναφέρεται περισσότερο από 170 φορές στη Βίβλο

Νώε

Το κλαδί ελιάς που κρατούσε ένα περιστέρι ήταν για το Νώε ο οιωνός ότι η ανθρώπινη ζωή θα ξανάρχιζε στη γη μετά τον κατακλυσμό

Προσευχή του Ιησού στο όρος Ελαιών

Μετά το Μυστικό Δείπνο ο Ιησούς και οι έντεκα από τους δώδεκα μαθητές του πήγαν στη Γεσθημανή έναν κήπο που βρίσκεται στην άκρη της κοιλάδας του Κίντρον ο οποίος ήταν ελαιώνας Μόλις έφθασαν εκεί ο Ιησούς αποσύρθηκε για να προσευχηθεί μόνος του παίρνοντας μαζί του τρεις μαθητές του τον Πέτρο τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο Σε κάποιο σημείο ο Ιησούς ζήτησε από τους τρεις μαθητές να σταματήσουν και να μείνουν ξάγρυπνοι μαζί του ενώ Εκείνος απομακρύνθηκε λίγο κι έπεσε με το πρόσωπο στη γη Αφού προσευχήθηκε τρεις φορές εμφανίστηκε ο Ιούδας ο οποίος με το φιλί του τον πρόδωσε και τον παρέδωσε στους ρωμαίους στρατιώτες

Το ελαιόλαδο είναι ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής και χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο θάνατο

Το λάδι σημαίνει το έλεος και την ευσπλαχνία του Θεού

ΒΑΦΤΙΣΗ ndash ΧΡΙΣΜΑ

Ο ιερέας ευλογεί το νερό και το λάδι για να γίνουν ιερά Μετά αλείφει το παιδί με το ιερό λάδι ως μέσο θεραπείας Χρίεται το νεοφώτιστο μωρό με Άγιο Μύρο στα κύρια μέρη του σώματος ( μάτια μέτωπο αυτιά στήθος πλάτη χέρια πόδια ) και δέχεται τα χαρίσματα και τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος Το Χρίσμα είχε κατά καιρούς είχε διάφορες ονομασίες όπως laquoέλαιονraquo laquoέλαιον ευχαριστίαςraquo laquoέλαιον χρίσεωςraquo laquoέλαιον Θεούraquo laquoθείον μύρονraquo laquoμέγα μύρονraquo κα Το Άγιο Μύρο είναι μια σύνθεση από λάδι και διάφορες αρωματικές ουσίες που συμβολίζουν τα διάφορα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος Παρασκευάζεται και καθαγιάζεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και μοιράζεται σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες

ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το ιερό ευχέλαιο είναι ένα προαιρετικό μυστήριο στο οποίο παρακαλούμε τον Κύριο να θεραπεύσει τις ψυχικές και σωματικές μας αρρώστιες Μέσω του ευλογημένου λαδιού οι πόνοι και τα βάσανα ενώνονται με αυτά του Χριστού και συγχωρούνται οι αμαρτίες

Καντήλια

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησίες και στα σπίτια Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό που προερχόταν από τους ναούς Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των Αγίων Το αγιασμένο λάδι από την εκκλησία θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή Η συνήθεια να βάζουμε στο καντήλι μας αγνό λάδι προέρχεται από τα χρόνια του Μωυσή τον 13ο αιώνα ΠΧ Ο ίδιος ο Θεός έδωσε εντολή να τροφοδοτούν την επτάφωτη λυχνία του Μαρτυρίου με καθαρό έλαιο

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Μια γέρικη ελιά στη φάτνη του Χριστού

Το βράδυ που γεννήθηκε ο Χριστός έκανε πολύ κρύο Η σπηλιά ήταν κρύα και η Παναγία δεν ήξερε τι να κάνει Τότε ο Ιωσήφ σκέφτηκε να ανάψει φωτιά για να ζεσταθούν λίγο μα δεν έβρισκε πουθενά ξύλα Βγαίνει έξω από τη σπηλιά κάνει μια βόλτα μα τίποτα Ξαναμπαίνει πάλι μέσα παίρνει λίγα άχυρα από τη φάτνη και ανάβει φωτιά Μόλις τα είδε η Παναγία δάκρυσε και είπε να είναι πάντα χρυσά

Όμως ύστερα από λίγο τα άχυρα έσβησαν Η σπηλιά ξαναπάγωσε Βγήκε πάλι ο Ιωσήφ και τα πόδια του μπερδεύτηκαν σrsquo ένα ξερό κλαδί Ήταν δεντρολίβανο Ο Ιωσήφ το άναψε και η Παναγία ευχήθηκε να μοσχομυρίζει και να στολίζει τις εικόνες των Αγίων Μα η φωτιά κράτησε λίγο και η παγωνιά δυνάμωσε

Τότε ο Ιωσήφ άκουσε μέσα από το σακούλι του φωνές που του έλεγαν Πήγαινε Ιωσήφ στη μάνα μας την ελιά πάνω απrsquo τη σπηλιά και πες της πως κινδυνεύει ο Χριστός Θα στενοχωρηθεί πολύ που το ξέραμε και δεν της είπαμε τίποτα Ήταν μια χούφτα ελιές που τις είχε φυλάξει μαζί με λίγο ψωμί για ώρα ανάγκης

Ο Ιωσήφ πήγε στην ελιά και εκείνη άρχισε να σπάει κομμάτια ξύλου από το γέρικο κορμό της και να τα σπρώχνει προς την είσοδο της σπηλιάς Όλη τη νύχτα έκαιγε η φωτιά και η ζεστασιά απλώθηκε γύρω από τον νεογέννητο Χριστό

Το πρωί το δέντρο δεν υπήρχε παρά μόνο ένα κούτσουρο ρίζας Όταν το είδε η Παναγία δάκρυσε έσκυψε το χάιδεψε και είπε Την ευχή μου να rsquoχεις

και να μην ξεραίνεσαι ποτέ Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους ανθρώπους Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι του Χριστού

Έτσι κι έγινε Μέχρι το βράδυ η ελιά ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν Από τότε η ελιά δε γερνά Ξεραίνεται μα από τις ρίζες της ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει

Το παραμύθι της ελιάς

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά και έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω σκεφτόταν Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε Βγήκε στη γειτονιά κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη της μαγείρεψε της σκούπισε το σπίτι την έπλυνε την τάισε Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα για να πάρει αέρα και ήλιο Τα βράδια γύριζε κατάκοπη μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε όσο αδυνάτιζε Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν ndash Τι να κάνω τι να κάνω Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη ndash και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα ndash δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε ndash Τρέξε καλή νεράιδα η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη χλωμή κι αδύνατη Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε ndash Τι έχεις Ελιά μου κι είσαι τόσο λυπημένη ndash Αχ καλή μου νεράιδα Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου ndash Και τι θέλεις δηλαδή ndash Θέλω να τους γίνω χρήσιμη Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά ndash Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ ndash Και βέβαια το θέλω δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου ndash Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι Θα σε κάνω αυτό που θέλεις Και τσουπ την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο που έβγαλε φύλλα λουλουδάκια άσπρα που έγιναν ελιές πράσινες μωβ μαύρες Έπεσαν στη γη τα κουκούτσια φύτρωσαν έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

Η μεσογειακή διατροφή βασικό συστατικό της οποίας είναι το ελαιόλαδο και τα προϊόντα της ελιάς γενικότερα θεωρείται ως ένα από τα πρότυπα της πιο ισορροπημένης διατροφής ενώ η συμβολή της στην υγεία και τη μακροζωία είναι αδιαμφισβήτητη

Ο καρπός της ελιάς έχει πλούσια θρεπτικά συστατικά Περιέχει πρωτεΐνες σίδηρο ασβέστιο κάλιο μαγνήσιο φώσφορο φυτικές ίνες κα Είναι αξιοσημείωτο ότι η περιεκτικότητα της ελιάς σε ασβέστιο είναι μεγαλύτερη όχι μόνο από εκείνη των φρούτων και των λαχανικών αλλά και των κρεάτων των ψαριών και του ψωμιού Γι αυτό και σύμφωνα με τους διαιτολόγους κάθε άνθρωπος εκτός από τις άλλες τροφές πρέπει να τρώει και 80 γραμ ελιές την ημέρα Τέλος η ελιά είναι σημαντική πηγή βιταμίνης Α

Ενισχύει το ανοσοποιητικό συμβάλλει στη θεραπεία δερματικών παθήσεων στην ανάπτυξη γερών δοντιών οστών μαλλιών προλαμβάνει τη γήρανση της επιδερμίδας λειτουργεί κατά της καρκινογένεσης προφυλάσσει από τις καρδιαγγειακές παθήσεις ενισχύει τη λειτουργία του καρδιοαναπνευστικού συστήματος

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Αθηνά-Ποσειδώνας

Κάποτε ο Ποσειδώνας και η Αθηνά έδωσαν αγώνα για το ποιος θα γίνει προστάτης της πόλης του Κέκροπα της σημερινής Αθήνας Όλοι οι θεοί είχαν μαζευτεί στην Ακρόπολη και ο βασιλιάς είπε στους δυο θεούς να χαρίσουν δώρα στην πόλη κι όποιος έδινε το καλύτερο θα ήταν ο νικητής Ο Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινά του στο βράχο της Ακρόπολης δώρισε στους Αθηναίους αλμυρό νερό κι ένα πολεμικό άρμα Η Αθηνά χτυπώντας το κοντάρι της δώρισε μια ελιά που μεγάλωσε αμέσως κι έδωσε καρπούς Όλοι προτίμησαν το δώρο της Αθηνάς κι έτσι η Αθηνά έγινε η προστάτιδα της πόλης κι έδωσε και το όνομά της

Ηρακλής

Το ρόπαλο του Ηρακλή ήταν φτιαγμένο από κορμό αγριελιάς Το κρατούσε πάντα και με αυτό αντιμετώπιζε τους κινδύνους

Όταν ο Ηρακλής νίκησε και σκότωσε τον Αυγεία για να θυμούνται όλοι αυτή τη νίκη όρισε να γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια αγώνες κοντά στον Αλφειό ποταμό προς τιμή του πατέρα του του Δία Το μέρος αυτό ονομάστηκε Ολυμπία και οι αγώνες ολυμπιακοί Ο ίδιος ο Ηρακλής οργάνωσε τους πρώτους ολυμπιακούς αγώνες και στεφάνωσε τους νικητές με κλαδί αγριελιάς

Όμηρος

Ο Όμηρος αναφέρει στην Ομήρου Οδύσσεια ότι όταν η Ευρύκλεια ανακοίνωσε στην Πηνελόπη ότι ο Οδυσσέας γύρισε και σκότωσε τους μνηστήρες αυτή έδωσε εντολή στην υπηρέτριά της την Ευρυνόμη να τον λούσει να τον αλείψει με λάδι και να τον στολίσει με την ωραιότερη χλαμύδα Μετά η Πηνελόπη για να σιγουρευτεί ότι μπροστά της στέκεται ο Οδυσσέας τον ανάγκασε να περιγράψει το κρεβάτι τους που το έφτιαξε από ελιά ο ίδιος καθώς η ελιά φύτρωνε στο παλάτι και την περιτοίχισε και σκάλισε το κρεβάτι τους Από εδώ φαίνεται η σύνδεση του ανθρώπου με τον κόσμο των δένδρων και των φυτών και ιδιαίτερα με το δένδρο της ελιάς που είναι το δένδρο της σοφίας-Αθηνάς

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Την εποχή του χαλκού τρεις μεγάλοι πολιτισμοί δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα ο Κυκλαδικός ο Μινωικός και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός Και στους τρεις πολιτισμούς αναφέρεται η καλλιέργεια της ελιάς και το λάδι το οποίο αποθήκευαν στα αγγεία τους και το αντάλλασαν με άλλα προϊόντα

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ-ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ Ελιά ως στεφάνι δόξας

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν το σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

ειρήνης της σοφίας και της νίκης Γι αυτό και στους ολυμπιακούς αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς laquoο κότινοςraquo Αυτό το στεφάνι φτιαχνόταν από μια ελιά ndashτην καλλιστέφανο ελαία- που βρισκόταν μέσα στον ναό της Ήρας στην Αρχαία Ολυμπία Στους παναθηναϊκούς αγώνες που γίνονταν και αυτοί κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμή της θεάς Αθηνάς οι νικητές έπαιρναν ως βραβείο λάδι μέσα σε μεγάλα πήλινα αγγεία που ήταν ζωγραφισμένα και τα ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά και για κάθε απλό πολίτη Οι νέοι συνήθιζαν να αλείφουν το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή τους άσκηση στα γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες για λόγους υγιεινής

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ

Κάτω από μια ελιά στον ιστορικό λόφο του Στράνη στην όμορφη Ζάκυνθο εμπνεύστηκε ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός και έγραψε τον Ύμνο προς την ελευθερία που αργότερα καθιερώθηκε αργότερα ως Εθνικός μας Ύμνος

Η Ελιά ndash Κ Παλαμάς

Είμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριάΘαμπώνω της ψυχής το μάτιΓια τrsquo άλλα μάτια είμαι γριάΔε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποίΏς τα βαθιά μου γηρατειά

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπήΜrsquo έχει ο Θεός ευλογημένηKι είμαι γεμάτη προκοπή Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φοράΠράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστεράΌλης της γης είχα γραμμένηTην εμορφιά και τη χαρά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτουΉρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά τουΛίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένηΈχει στη ρίζα μου χυθεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Στρατής Μυριβήλης

Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια

Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα

μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες

βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού

Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου

Της ελιάς τα φυλλαράκια

Της ελιάς τα φυλλαράκια θα τα κάνω φορεσιάνα τα βάλω να περάσω να σου κάψω την καρδιά

Από το Θεό να τόβρεις όπως με κατήντησεςμου φαγες τα σωθικά μου τώρα μ απαρνήθηκες

Μαύρο φίδι με δαγκώνει μα δεν το σκιάζομαικαι στη πόρτα σου κυρά μου ξημεροβραδιάζομαι

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

Στο χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον ορθόδοξο η ελιά και το ελαιόλαδο παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο Η ελιά είναι το μόνο φυτό το οποίο αναφέρεται περισσότερο από 170 φορές στη Βίβλο

Νώε

Το κλαδί ελιάς που κρατούσε ένα περιστέρι ήταν για το Νώε ο οιωνός ότι η ανθρώπινη ζωή θα ξανάρχιζε στη γη μετά τον κατακλυσμό

Προσευχή του Ιησού στο όρος Ελαιών

Μετά το Μυστικό Δείπνο ο Ιησούς και οι έντεκα από τους δώδεκα μαθητές του πήγαν στη Γεσθημανή έναν κήπο που βρίσκεται στην άκρη της κοιλάδας του Κίντρον ο οποίος ήταν ελαιώνας Μόλις έφθασαν εκεί ο Ιησούς αποσύρθηκε για να προσευχηθεί μόνος του παίρνοντας μαζί του τρεις μαθητές του τον Πέτρο τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο Σε κάποιο σημείο ο Ιησούς ζήτησε από τους τρεις μαθητές να σταματήσουν και να μείνουν ξάγρυπνοι μαζί του ενώ Εκείνος απομακρύνθηκε λίγο κι έπεσε με το πρόσωπο στη γη Αφού προσευχήθηκε τρεις φορές εμφανίστηκε ο Ιούδας ο οποίος με το φιλί του τον πρόδωσε και τον παρέδωσε στους ρωμαίους στρατιώτες

Το ελαιόλαδο είναι ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής και χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο θάνατο

Το λάδι σημαίνει το έλεος και την ευσπλαχνία του Θεού

ΒΑΦΤΙΣΗ ndash ΧΡΙΣΜΑ

Ο ιερέας ευλογεί το νερό και το λάδι για να γίνουν ιερά Μετά αλείφει το παιδί με το ιερό λάδι ως μέσο θεραπείας Χρίεται το νεοφώτιστο μωρό με Άγιο Μύρο στα κύρια μέρη του σώματος ( μάτια μέτωπο αυτιά στήθος πλάτη χέρια πόδια ) και δέχεται τα χαρίσματα και τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος Το Χρίσμα είχε κατά καιρούς είχε διάφορες ονομασίες όπως laquoέλαιονraquo laquoέλαιον ευχαριστίαςraquo laquoέλαιον χρίσεωςraquo laquoέλαιον Θεούraquo laquoθείον μύρονraquo laquoμέγα μύρονraquo κα Το Άγιο Μύρο είναι μια σύνθεση από λάδι και διάφορες αρωματικές ουσίες που συμβολίζουν τα διάφορα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος Παρασκευάζεται και καθαγιάζεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και μοιράζεται σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες

ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το ιερό ευχέλαιο είναι ένα προαιρετικό μυστήριο στο οποίο παρακαλούμε τον Κύριο να θεραπεύσει τις ψυχικές και σωματικές μας αρρώστιες Μέσω του ευλογημένου λαδιού οι πόνοι και τα βάσανα ενώνονται με αυτά του Χριστού και συγχωρούνται οι αμαρτίες

Καντήλια

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησίες και στα σπίτια Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό που προερχόταν από τους ναούς Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των Αγίων Το αγιασμένο λάδι από την εκκλησία θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή Η συνήθεια να βάζουμε στο καντήλι μας αγνό λάδι προέρχεται από τα χρόνια του Μωυσή τον 13ο αιώνα ΠΧ Ο ίδιος ο Θεός έδωσε εντολή να τροφοδοτούν την επτάφωτη λυχνία του Μαρτυρίου με καθαρό έλαιο

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Μια γέρικη ελιά στη φάτνη του Χριστού

Το βράδυ που γεννήθηκε ο Χριστός έκανε πολύ κρύο Η σπηλιά ήταν κρύα και η Παναγία δεν ήξερε τι να κάνει Τότε ο Ιωσήφ σκέφτηκε να ανάψει φωτιά για να ζεσταθούν λίγο μα δεν έβρισκε πουθενά ξύλα Βγαίνει έξω από τη σπηλιά κάνει μια βόλτα μα τίποτα Ξαναμπαίνει πάλι μέσα παίρνει λίγα άχυρα από τη φάτνη και ανάβει φωτιά Μόλις τα είδε η Παναγία δάκρυσε και είπε να είναι πάντα χρυσά

Όμως ύστερα από λίγο τα άχυρα έσβησαν Η σπηλιά ξαναπάγωσε Βγήκε πάλι ο Ιωσήφ και τα πόδια του μπερδεύτηκαν σrsquo ένα ξερό κλαδί Ήταν δεντρολίβανο Ο Ιωσήφ το άναψε και η Παναγία ευχήθηκε να μοσχομυρίζει και να στολίζει τις εικόνες των Αγίων Μα η φωτιά κράτησε λίγο και η παγωνιά δυνάμωσε

Τότε ο Ιωσήφ άκουσε μέσα από το σακούλι του φωνές που του έλεγαν Πήγαινε Ιωσήφ στη μάνα μας την ελιά πάνω απrsquo τη σπηλιά και πες της πως κινδυνεύει ο Χριστός Θα στενοχωρηθεί πολύ που το ξέραμε και δεν της είπαμε τίποτα Ήταν μια χούφτα ελιές που τις είχε φυλάξει μαζί με λίγο ψωμί για ώρα ανάγκης

Ο Ιωσήφ πήγε στην ελιά και εκείνη άρχισε να σπάει κομμάτια ξύλου από το γέρικο κορμό της και να τα σπρώχνει προς την είσοδο της σπηλιάς Όλη τη νύχτα έκαιγε η φωτιά και η ζεστασιά απλώθηκε γύρω από τον νεογέννητο Χριστό

Το πρωί το δέντρο δεν υπήρχε παρά μόνο ένα κούτσουρο ρίζας Όταν το είδε η Παναγία δάκρυσε έσκυψε το χάιδεψε και είπε Την ευχή μου να rsquoχεις

και να μην ξεραίνεσαι ποτέ Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους ανθρώπους Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι του Χριστού

Έτσι κι έγινε Μέχρι το βράδυ η ελιά ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν Από τότε η ελιά δε γερνά Ξεραίνεται μα από τις ρίζες της ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει

Το παραμύθι της ελιάς

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά και έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω σκεφτόταν Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε Βγήκε στη γειτονιά κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη της μαγείρεψε της σκούπισε το σπίτι την έπλυνε την τάισε Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα για να πάρει αέρα και ήλιο Τα βράδια γύριζε κατάκοπη μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε όσο αδυνάτιζε Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν ndash Τι να κάνω τι να κάνω Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη ndash και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα ndash δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε ndash Τρέξε καλή νεράιδα η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη χλωμή κι αδύνατη Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε ndash Τι έχεις Ελιά μου κι είσαι τόσο λυπημένη ndash Αχ καλή μου νεράιδα Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου ndash Και τι θέλεις δηλαδή ndash Θέλω να τους γίνω χρήσιμη Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά ndash Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ ndash Και βέβαια το θέλω δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου ndash Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι Θα σε κάνω αυτό που θέλεις Και τσουπ την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο που έβγαλε φύλλα λουλουδάκια άσπρα που έγιναν ελιές πράσινες μωβ μαύρες Έπεσαν στη γη τα κουκούτσια φύτρωσαν έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

Αθηνά-Ποσειδώνας

Κάποτε ο Ποσειδώνας και η Αθηνά έδωσαν αγώνα για το ποιος θα γίνει προστάτης της πόλης του Κέκροπα της σημερινής Αθήνας Όλοι οι θεοί είχαν μαζευτεί στην Ακρόπολη και ο βασιλιάς είπε στους δυο θεούς να χαρίσουν δώρα στην πόλη κι όποιος έδινε το καλύτερο θα ήταν ο νικητής Ο Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινά του στο βράχο της Ακρόπολης δώρισε στους Αθηναίους αλμυρό νερό κι ένα πολεμικό άρμα Η Αθηνά χτυπώντας το κοντάρι της δώρισε μια ελιά που μεγάλωσε αμέσως κι έδωσε καρπούς Όλοι προτίμησαν το δώρο της Αθηνάς κι έτσι η Αθηνά έγινε η προστάτιδα της πόλης κι έδωσε και το όνομά της

Ηρακλής

Το ρόπαλο του Ηρακλή ήταν φτιαγμένο από κορμό αγριελιάς Το κρατούσε πάντα και με αυτό αντιμετώπιζε τους κινδύνους

Όταν ο Ηρακλής νίκησε και σκότωσε τον Αυγεία για να θυμούνται όλοι αυτή τη νίκη όρισε να γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια αγώνες κοντά στον Αλφειό ποταμό προς τιμή του πατέρα του του Δία Το μέρος αυτό ονομάστηκε Ολυμπία και οι αγώνες ολυμπιακοί Ο ίδιος ο Ηρακλής οργάνωσε τους πρώτους ολυμπιακούς αγώνες και στεφάνωσε τους νικητές με κλαδί αγριελιάς

Όμηρος

Ο Όμηρος αναφέρει στην Ομήρου Οδύσσεια ότι όταν η Ευρύκλεια ανακοίνωσε στην Πηνελόπη ότι ο Οδυσσέας γύρισε και σκότωσε τους μνηστήρες αυτή έδωσε εντολή στην υπηρέτριά της την Ευρυνόμη να τον λούσει να τον αλείψει με λάδι και να τον στολίσει με την ωραιότερη χλαμύδα Μετά η Πηνελόπη για να σιγουρευτεί ότι μπροστά της στέκεται ο Οδυσσέας τον ανάγκασε να περιγράψει το κρεβάτι τους που το έφτιαξε από ελιά ο ίδιος καθώς η ελιά φύτρωνε στο παλάτι και την περιτοίχισε και σκάλισε το κρεβάτι τους Από εδώ φαίνεται η σύνδεση του ανθρώπου με τον κόσμο των δένδρων και των φυτών και ιδιαίτερα με το δένδρο της ελιάς που είναι το δένδρο της σοφίας-Αθηνάς

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Την εποχή του χαλκού τρεις μεγάλοι πολιτισμοί δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα ο Κυκλαδικός ο Μινωικός και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός Και στους τρεις πολιτισμούς αναφέρεται η καλλιέργεια της ελιάς και το λάδι το οποίο αποθήκευαν στα αγγεία τους και το αντάλλασαν με άλλα προϊόντα

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ-ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ Ελιά ως στεφάνι δόξας

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν το σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

ειρήνης της σοφίας και της νίκης Γι αυτό και στους ολυμπιακούς αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς laquoο κότινοςraquo Αυτό το στεφάνι φτιαχνόταν από μια ελιά ndashτην καλλιστέφανο ελαία- που βρισκόταν μέσα στον ναό της Ήρας στην Αρχαία Ολυμπία Στους παναθηναϊκούς αγώνες που γίνονταν και αυτοί κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμή της θεάς Αθηνάς οι νικητές έπαιρναν ως βραβείο λάδι μέσα σε μεγάλα πήλινα αγγεία που ήταν ζωγραφισμένα και τα ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά και για κάθε απλό πολίτη Οι νέοι συνήθιζαν να αλείφουν το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή τους άσκηση στα γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες για λόγους υγιεινής

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ

Κάτω από μια ελιά στον ιστορικό λόφο του Στράνη στην όμορφη Ζάκυνθο εμπνεύστηκε ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός και έγραψε τον Ύμνο προς την ελευθερία που αργότερα καθιερώθηκε αργότερα ως Εθνικός μας Ύμνος

Η Ελιά ndash Κ Παλαμάς

Είμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριάΘαμπώνω της ψυχής το μάτιΓια τrsquo άλλα μάτια είμαι γριάΔε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποίΏς τα βαθιά μου γηρατειά

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπήΜrsquo έχει ο Θεός ευλογημένηKι είμαι γεμάτη προκοπή Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φοράΠράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστεράΌλης της γης είχα γραμμένηTην εμορφιά και τη χαρά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτουΉρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά τουΛίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένηΈχει στη ρίζα μου χυθεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Στρατής Μυριβήλης

Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια

Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα

μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες

βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού

Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου

Της ελιάς τα φυλλαράκια

Της ελιάς τα φυλλαράκια θα τα κάνω φορεσιάνα τα βάλω να περάσω να σου κάψω την καρδιά

Από το Θεό να τόβρεις όπως με κατήντησεςμου φαγες τα σωθικά μου τώρα μ απαρνήθηκες

Μαύρο φίδι με δαγκώνει μα δεν το σκιάζομαικαι στη πόρτα σου κυρά μου ξημεροβραδιάζομαι

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

Στο χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον ορθόδοξο η ελιά και το ελαιόλαδο παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο Η ελιά είναι το μόνο φυτό το οποίο αναφέρεται περισσότερο από 170 φορές στη Βίβλο

Νώε

Το κλαδί ελιάς που κρατούσε ένα περιστέρι ήταν για το Νώε ο οιωνός ότι η ανθρώπινη ζωή θα ξανάρχιζε στη γη μετά τον κατακλυσμό

Προσευχή του Ιησού στο όρος Ελαιών

Μετά το Μυστικό Δείπνο ο Ιησούς και οι έντεκα από τους δώδεκα μαθητές του πήγαν στη Γεσθημανή έναν κήπο που βρίσκεται στην άκρη της κοιλάδας του Κίντρον ο οποίος ήταν ελαιώνας Μόλις έφθασαν εκεί ο Ιησούς αποσύρθηκε για να προσευχηθεί μόνος του παίρνοντας μαζί του τρεις μαθητές του τον Πέτρο τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο Σε κάποιο σημείο ο Ιησούς ζήτησε από τους τρεις μαθητές να σταματήσουν και να μείνουν ξάγρυπνοι μαζί του ενώ Εκείνος απομακρύνθηκε λίγο κι έπεσε με το πρόσωπο στη γη Αφού προσευχήθηκε τρεις φορές εμφανίστηκε ο Ιούδας ο οποίος με το φιλί του τον πρόδωσε και τον παρέδωσε στους ρωμαίους στρατιώτες

Το ελαιόλαδο είναι ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής και χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο θάνατο

Το λάδι σημαίνει το έλεος και την ευσπλαχνία του Θεού

ΒΑΦΤΙΣΗ ndash ΧΡΙΣΜΑ

Ο ιερέας ευλογεί το νερό και το λάδι για να γίνουν ιερά Μετά αλείφει το παιδί με το ιερό λάδι ως μέσο θεραπείας Χρίεται το νεοφώτιστο μωρό με Άγιο Μύρο στα κύρια μέρη του σώματος ( μάτια μέτωπο αυτιά στήθος πλάτη χέρια πόδια ) και δέχεται τα χαρίσματα και τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος Το Χρίσμα είχε κατά καιρούς είχε διάφορες ονομασίες όπως laquoέλαιονraquo laquoέλαιον ευχαριστίαςraquo laquoέλαιον χρίσεωςraquo laquoέλαιον Θεούraquo laquoθείον μύρονraquo laquoμέγα μύρονraquo κα Το Άγιο Μύρο είναι μια σύνθεση από λάδι και διάφορες αρωματικές ουσίες που συμβολίζουν τα διάφορα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος Παρασκευάζεται και καθαγιάζεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και μοιράζεται σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες

ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το ιερό ευχέλαιο είναι ένα προαιρετικό μυστήριο στο οποίο παρακαλούμε τον Κύριο να θεραπεύσει τις ψυχικές και σωματικές μας αρρώστιες Μέσω του ευλογημένου λαδιού οι πόνοι και τα βάσανα ενώνονται με αυτά του Χριστού και συγχωρούνται οι αμαρτίες

Καντήλια

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησίες και στα σπίτια Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό που προερχόταν από τους ναούς Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των Αγίων Το αγιασμένο λάδι από την εκκλησία θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή Η συνήθεια να βάζουμε στο καντήλι μας αγνό λάδι προέρχεται από τα χρόνια του Μωυσή τον 13ο αιώνα ΠΧ Ο ίδιος ο Θεός έδωσε εντολή να τροφοδοτούν την επτάφωτη λυχνία του Μαρτυρίου με καθαρό έλαιο

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Μια γέρικη ελιά στη φάτνη του Χριστού

Το βράδυ που γεννήθηκε ο Χριστός έκανε πολύ κρύο Η σπηλιά ήταν κρύα και η Παναγία δεν ήξερε τι να κάνει Τότε ο Ιωσήφ σκέφτηκε να ανάψει φωτιά για να ζεσταθούν λίγο μα δεν έβρισκε πουθενά ξύλα Βγαίνει έξω από τη σπηλιά κάνει μια βόλτα μα τίποτα Ξαναμπαίνει πάλι μέσα παίρνει λίγα άχυρα από τη φάτνη και ανάβει φωτιά Μόλις τα είδε η Παναγία δάκρυσε και είπε να είναι πάντα χρυσά

Όμως ύστερα από λίγο τα άχυρα έσβησαν Η σπηλιά ξαναπάγωσε Βγήκε πάλι ο Ιωσήφ και τα πόδια του μπερδεύτηκαν σrsquo ένα ξερό κλαδί Ήταν δεντρολίβανο Ο Ιωσήφ το άναψε και η Παναγία ευχήθηκε να μοσχομυρίζει και να στολίζει τις εικόνες των Αγίων Μα η φωτιά κράτησε λίγο και η παγωνιά δυνάμωσε

Τότε ο Ιωσήφ άκουσε μέσα από το σακούλι του φωνές που του έλεγαν Πήγαινε Ιωσήφ στη μάνα μας την ελιά πάνω απrsquo τη σπηλιά και πες της πως κινδυνεύει ο Χριστός Θα στενοχωρηθεί πολύ που το ξέραμε και δεν της είπαμε τίποτα Ήταν μια χούφτα ελιές που τις είχε φυλάξει μαζί με λίγο ψωμί για ώρα ανάγκης

Ο Ιωσήφ πήγε στην ελιά και εκείνη άρχισε να σπάει κομμάτια ξύλου από το γέρικο κορμό της και να τα σπρώχνει προς την είσοδο της σπηλιάς Όλη τη νύχτα έκαιγε η φωτιά και η ζεστασιά απλώθηκε γύρω από τον νεογέννητο Χριστό

Το πρωί το δέντρο δεν υπήρχε παρά μόνο ένα κούτσουρο ρίζας Όταν το είδε η Παναγία δάκρυσε έσκυψε το χάιδεψε και είπε Την ευχή μου να rsquoχεις

και να μην ξεραίνεσαι ποτέ Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους ανθρώπους Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι του Χριστού

Έτσι κι έγινε Μέχρι το βράδυ η ελιά ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν Από τότε η ελιά δε γερνά Ξεραίνεται μα από τις ρίζες της ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει

Το παραμύθι της ελιάς

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά και έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω σκεφτόταν Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε Βγήκε στη γειτονιά κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη της μαγείρεψε της σκούπισε το σπίτι την έπλυνε την τάισε Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα για να πάρει αέρα και ήλιο Τα βράδια γύριζε κατάκοπη μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε όσο αδυνάτιζε Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν ndash Τι να κάνω τι να κάνω Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη ndash και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα ndash δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε ndash Τρέξε καλή νεράιδα η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη χλωμή κι αδύνατη Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε ndash Τι έχεις Ελιά μου κι είσαι τόσο λυπημένη ndash Αχ καλή μου νεράιδα Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου ndash Και τι θέλεις δηλαδή ndash Θέλω να τους γίνω χρήσιμη Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά ndash Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ ndash Και βέβαια το θέλω δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου ndash Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι Θα σε κάνω αυτό που θέλεις Και τσουπ την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο που έβγαλε φύλλα λουλουδάκια άσπρα που έγιναν ελιές πράσινες μωβ μαύρες Έπεσαν στη γη τα κουκούτσια φύτρωσαν έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

Ηρακλής

Το ρόπαλο του Ηρακλή ήταν φτιαγμένο από κορμό αγριελιάς Το κρατούσε πάντα και με αυτό αντιμετώπιζε τους κινδύνους

Όταν ο Ηρακλής νίκησε και σκότωσε τον Αυγεία για να θυμούνται όλοι αυτή τη νίκη όρισε να γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια αγώνες κοντά στον Αλφειό ποταμό προς τιμή του πατέρα του του Δία Το μέρος αυτό ονομάστηκε Ολυμπία και οι αγώνες ολυμπιακοί Ο ίδιος ο Ηρακλής οργάνωσε τους πρώτους ολυμπιακούς αγώνες και στεφάνωσε τους νικητές με κλαδί αγριελιάς

Όμηρος

Ο Όμηρος αναφέρει στην Ομήρου Οδύσσεια ότι όταν η Ευρύκλεια ανακοίνωσε στην Πηνελόπη ότι ο Οδυσσέας γύρισε και σκότωσε τους μνηστήρες αυτή έδωσε εντολή στην υπηρέτριά της την Ευρυνόμη να τον λούσει να τον αλείψει με λάδι και να τον στολίσει με την ωραιότερη χλαμύδα Μετά η Πηνελόπη για να σιγουρευτεί ότι μπροστά της στέκεται ο Οδυσσέας τον ανάγκασε να περιγράψει το κρεβάτι τους που το έφτιαξε από ελιά ο ίδιος καθώς η ελιά φύτρωνε στο παλάτι και την περιτοίχισε και σκάλισε το κρεβάτι τους Από εδώ φαίνεται η σύνδεση του ανθρώπου με τον κόσμο των δένδρων και των φυτών και ιδιαίτερα με το δένδρο της ελιάς που είναι το δένδρο της σοφίας-Αθηνάς

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Την εποχή του χαλκού τρεις μεγάλοι πολιτισμοί δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα ο Κυκλαδικός ο Μινωικός και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός Και στους τρεις πολιτισμούς αναφέρεται η καλλιέργεια της ελιάς και το λάδι το οποίο αποθήκευαν στα αγγεία τους και το αντάλλασαν με άλλα προϊόντα

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ-ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ Ελιά ως στεφάνι δόξας

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν το σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

ειρήνης της σοφίας και της νίκης Γι αυτό και στους ολυμπιακούς αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς laquoο κότινοςraquo Αυτό το στεφάνι φτιαχνόταν από μια ελιά ndashτην καλλιστέφανο ελαία- που βρισκόταν μέσα στον ναό της Ήρας στην Αρχαία Ολυμπία Στους παναθηναϊκούς αγώνες που γίνονταν και αυτοί κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμή της θεάς Αθηνάς οι νικητές έπαιρναν ως βραβείο λάδι μέσα σε μεγάλα πήλινα αγγεία που ήταν ζωγραφισμένα και τα ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά και για κάθε απλό πολίτη Οι νέοι συνήθιζαν να αλείφουν το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή τους άσκηση στα γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες για λόγους υγιεινής

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ

Κάτω από μια ελιά στον ιστορικό λόφο του Στράνη στην όμορφη Ζάκυνθο εμπνεύστηκε ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός και έγραψε τον Ύμνο προς την ελευθερία που αργότερα καθιερώθηκε αργότερα ως Εθνικός μας Ύμνος

Η Ελιά ndash Κ Παλαμάς

Είμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριάΘαμπώνω της ψυχής το μάτιΓια τrsquo άλλα μάτια είμαι γριάΔε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποίΏς τα βαθιά μου γηρατειά

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπήΜrsquo έχει ο Θεός ευλογημένηKι είμαι γεμάτη προκοπή Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φοράΠράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστεράΌλης της γης είχα γραμμένηTην εμορφιά και τη χαρά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτουΉρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά τουΛίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένηΈχει στη ρίζα μου χυθεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Στρατής Μυριβήλης

Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια

Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα

μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες

βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού

Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου

Της ελιάς τα φυλλαράκια

Της ελιάς τα φυλλαράκια θα τα κάνω φορεσιάνα τα βάλω να περάσω να σου κάψω την καρδιά

Από το Θεό να τόβρεις όπως με κατήντησεςμου φαγες τα σωθικά μου τώρα μ απαρνήθηκες

Μαύρο φίδι με δαγκώνει μα δεν το σκιάζομαικαι στη πόρτα σου κυρά μου ξημεροβραδιάζομαι

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

Στο χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον ορθόδοξο η ελιά και το ελαιόλαδο παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο Η ελιά είναι το μόνο φυτό το οποίο αναφέρεται περισσότερο από 170 φορές στη Βίβλο

Νώε

Το κλαδί ελιάς που κρατούσε ένα περιστέρι ήταν για το Νώε ο οιωνός ότι η ανθρώπινη ζωή θα ξανάρχιζε στη γη μετά τον κατακλυσμό

Προσευχή του Ιησού στο όρος Ελαιών

Μετά το Μυστικό Δείπνο ο Ιησούς και οι έντεκα από τους δώδεκα μαθητές του πήγαν στη Γεσθημανή έναν κήπο που βρίσκεται στην άκρη της κοιλάδας του Κίντρον ο οποίος ήταν ελαιώνας Μόλις έφθασαν εκεί ο Ιησούς αποσύρθηκε για να προσευχηθεί μόνος του παίρνοντας μαζί του τρεις μαθητές του τον Πέτρο τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο Σε κάποιο σημείο ο Ιησούς ζήτησε από τους τρεις μαθητές να σταματήσουν και να μείνουν ξάγρυπνοι μαζί του ενώ Εκείνος απομακρύνθηκε λίγο κι έπεσε με το πρόσωπο στη γη Αφού προσευχήθηκε τρεις φορές εμφανίστηκε ο Ιούδας ο οποίος με το φιλί του τον πρόδωσε και τον παρέδωσε στους ρωμαίους στρατιώτες

Το ελαιόλαδο είναι ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής και χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο θάνατο

Το λάδι σημαίνει το έλεος και την ευσπλαχνία του Θεού

ΒΑΦΤΙΣΗ ndash ΧΡΙΣΜΑ

Ο ιερέας ευλογεί το νερό και το λάδι για να γίνουν ιερά Μετά αλείφει το παιδί με το ιερό λάδι ως μέσο θεραπείας Χρίεται το νεοφώτιστο μωρό με Άγιο Μύρο στα κύρια μέρη του σώματος ( μάτια μέτωπο αυτιά στήθος πλάτη χέρια πόδια ) και δέχεται τα χαρίσματα και τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος Το Χρίσμα είχε κατά καιρούς είχε διάφορες ονομασίες όπως laquoέλαιονraquo laquoέλαιον ευχαριστίαςraquo laquoέλαιον χρίσεωςraquo laquoέλαιον Θεούraquo laquoθείον μύρονraquo laquoμέγα μύρονraquo κα Το Άγιο Μύρο είναι μια σύνθεση από λάδι και διάφορες αρωματικές ουσίες που συμβολίζουν τα διάφορα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος Παρασκευάζεται και καθαγιάζεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και μοιράζεται σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες

ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το ιερό ευχέλαιο είναι ένα προαιρετικό μυστήριο στο οποίο παρακαλούμε τον Κύριο να θεραπεύσει τις ψυχικές και σωματικές μας αρρώστιες Μέσω του ευλογημένου λαδιού οι πόνοι και τα βάσανα ενώνονται με αυτά του Χριστού και συγχωρούνται οι αμαρτίες

Καντήλια

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησίες και στα σπίτια Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό που προερχόταν από τους ναούς Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των Αγίων Το αγιασμένο λάδι από την εκκλησία θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή Η συνήθεια να βάζουμε στο καντήλι μας αγνό λάδι προέρχεται από τα χρόνια του Μωυσή τον 13ο αιώνα ΠΧ Ο ίδιος ο Θεός έδωσε εντολή να τροφοδοτούν την επτάφωτη λυχνία του Μαρτυρίου με καθαρό έλαιο

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Μια γέρικη ελιά στη φάτνη του Χριστού

Το βράδυ που γεννήθηκε ο Χριστός έκανε πολύ κρύο Η σπηλιά ήταν κρύα και η Παναγία δεν ήξερε τι να κάνει Τότε ο Ιωσήφ σκέφτηκε να ανάψει φωτιά για να ζεσταθούν λίγο μα δεν έβρισκε πουθενά ξύλα Βγαίνει έξω από τη σπηλιά κάνει μια βόλτα μα τίποτα Ξαναμπαίνει πάλι μέσα παίρνει λίγα άχυρα από τη φάτνη και ανάβει φωτιά Μόλις τα είδε η Παναγία δάκρυσε και είπε να είναι πάντα χρυσά

Όμως ύστερα από λίγο τα άχυρα έσβησαν Η σπηλιά ξαναπάγωσε Βγήκε πάλι ο Ιωσήφ και τα πόδια του μπερδεύτηκαν σrsquo ένα ξερό κλαδί Ήταν δεντρολίβανο Ο Ιωσήφ το άναψε και η Παναγία ευχήθηκε να μοσχομυρίζει και να στολίζει τις εικόνες των Αγίων Μα η φωτιά κράτησε λίγο και η παγωνιά δυνάμωσε

Τότε ο Ιωσήφ άκουσε μέσα από το σακούλι του φωνές που του έλεγαν Πήγαινε Ιωσήφ στη μάνα μας την ελιά πάνω απrsquo τη σπηλιά και πες της πως κινδυνεύει ο Χριστός Θα στενοχωρηθεί πολύ που το ξέραμε και δεν της είπαμε τίποτα Ήταν μια χούφτα ελιές που τις είχε φυλάξει μαζί με λίγο ψωμί για ώρα ανάγκης

Ο Ιωσήφ πήγε στην ελιά και εκείνη άρχισε να σπάει κομμάτια ξύλου από το γέρικο κορμό της και να τα σπρώχνει προς την είσοδο της σπηλιάς Όλη τη νύχτα έκαιγε η φωτιά και η ζεστασιά απλώθηκε γύρω από τον νεογέννητο Χριστό

Το πρωί το δέντρο δεν υπήρχε παρά μόνο ένα κούτσουρο ρίζας Όταν το είδε η Παναγία δάκρυσε έσκυψε το χάιδεψε και είπε Την ευχή μου να rsquoχεις

και να μην ξεραίνεσαι ποτέ Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους ανθρώπους Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι του Χριστού

Έτσι κι έγινε Μέχρι το βράδυ η ελιά ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν Από τότε η ελιά δε γερνά Ξεραίνεται μα από τις ρίζες της ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει

Το παραμύθι της ελιάς

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά και έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω σκεφτόταν Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε Βγήκε στη γειτονιά κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη της μαγείρεψε της σκούπισε το σπίτι την έπλυνε την τάισε Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα για να πάρει αέρα και ήλιο Τα βράδια γύριζε κατάκοπη μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε όσο αδυνάτιζε Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν ndash Τι να κάνω τι να κάνω Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη ndash και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα ndash δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε ndash Τρέξε καλή νεράιδα η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη χλωμή κι αδύνατη Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε ndash Τι έχεις Ελιά μου κι είσαι τόσο λυπημένη ndash Αχ καλή μου νεράιδα Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου ndash Και τι θέλεις δηλαδή ndash Θέλω να τους γίνω χρήσιμη Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά ndash Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ ndash Και βέβαια το θέλω δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου ndash Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι Θα σε κάνω αυτό που θέλεις Και τσουπ την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο που έβγαλε φύλλα λουλουδάκια άσπρα που έγιναν ελιές πράσινες μωβ μαύρες Έπεσαν στη γη τα κουκούτσια φύτρωσαν έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

ειρήνης της σοφίας και της νίκης Γι αυτό και στους ολυμπιακούς αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς laquoο κότινοςraquo Αυτό το στεφάνι φτιαχνόταν από μια ελιά ndashτην καλλιστέφανο ελαία- που βρισκόταν μέσα στον ναό της Ήρας στην Αρχαία Ολυμπία Στους παναθηναϊκούς αγώνες που γίνονταν και αυτοί κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμή της θεάς Αθηνάς οι νικητές έπαιρναν ως βραβείο λάδι μέσα σε μεγάλα πήλινα αγγεία που ήταν ζωγραφισμένα και τα ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά και για κάθε απλό πολίτη Οι νέοι συνήθιζαν να αλείφουν το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή τους άσκηση στα γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες για λόγους υγιεινής

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ

Κάτω από μια ελιά στον ιστορικό λόφο του Στράνη στην όμορφη Ζάκυνθο εμπνεύστηκε ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός και έγραψε τον Ύμνο προς την ελευθερία που αργότερα καθιερώθηκε αργότερα ως Εθνικός μας Ύμνος

Η Ελιά ndash Κ Παλαμάς

Είμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριάΘαμπώνω της ψυχής το μάτιΓια τrsquo άλλα μάτια είμαι γριάΔε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποίΏς τα βαθιά μου γηρατειά

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπήΜrsquo έχει ο Θεός ευλογημένηKι είμαι γεμάτη προκοπή Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φοράΠράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστεράΌλης της γης είχα γραμμένηTην εμορφιά και τη χαρά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτουΉρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά τουΛίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένηΈχει στη ρίζα μου χυθεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Στρατής Μυριβήλης

Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια

Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα

μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες

βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού

Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου

Της ελιάς τα φυλλαράκια

Της ελιάς τα φυλλαράκια θα τα κάνω φορεσιάνα τα βάλω να περάσω να σου κάψω την καρδιά

Από το Θεό να τόβρεις όπως με κατήντησεςμου φαγες τα σωθικά μου τώρα μ απαρνήθηκες

Μαύρο φίδι με δαγκώνει μα δεν το σκιάζομαικαι στη πόρτα σου κυρά μου ξημεροβραδιάζομαι

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

Στο χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον ορθόδοξο η ελιά και το ελαιόλαδο παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο Η ελιά είναι το μόνο φυτό το οποίο αναφέρεται περισσότερο από 170 φορές στη Βίβλο

Νώε

Το κλαδί ελιάς που κρατούσε ένα περιστέρι ήταν για το Νώε ο οιωνός ότι η ανθρώπινη ζωή θα ξανάρχιζε στη γη μετά τον κατακλυσμό

Προσευχή του Ιησού στο όρος Ελαιών

Μετά το Μυστικό Δείπνο ο Ιησούς και οι έντεκα από τους δώδεκα μαθητές του πήγαν στη Γεσθημανή έναν κήπο που βρίσκεται στην άκρη της κοιλάδας του Κίντρον ο οποίος ήταν ελαιώνας Μόλις έφθασαν εκεί ο Ιησούς αποσύρθηκε για να προσευχηθεί μόνος του παίρνοντας μαζί του τρεις μαθητές του τον Πέτρο τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο Σε κάποιο σημείο ο Ιησούς ζήτησε από τους τρεις μαθητές να σταματήσουν και να μείνουν ξάγρυπνοι μαζί του ενώ Εκείνος απομακρύνθηκε λίγο κι έπεσε με το πρόσωπο στη γη Αφού προσευχήθηκε τρεις φορές εμφανίστηκε ο Ιούδας ο οποίος με το φιλί του τον πρόδωσε και τον παρέδωσε στους ρωμαίους στρατιώτες

Το ελαιόλαδο είναι ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής και χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο θάνατο

Το λάδι σημαίνει το έλεος και την ευσπλαχνία του Θεού

ΒΑΦΤΙΣΗ ndash ΧΡΙΣΜΑ

Ο ιερέας ευλογεί το νερό και το λάδι για να γίνουν ιερά Μετά αλείφει το παιδί με το ιερό λάδι ως μέσο θεραπείας Χρίεται το νεοφώτιστο μωρό με Άγιο Μύρο στα κύρια μέρη του σώματος ( μάτια μέτωπο αυτιά στήθος πλάτη χέρια πόδια ) και δέχεται τα χαρίσματα και τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος Το Χρίσμα είχε κατά καιρούς είχε διάφορες ονομασίες όπως laquoέλαιονraquo laquoέλαιον ευχαριστίαςraquo laquoέλαιον χρίσεωςraquo laquoέλαιον Θεούraquo laquoθείον μύρονraquo laquoμέγα μύρονraquo κα Το Άγιο Μύρο είναι μια σύνθεση από λάδι και διάφορες αρωματικές ουσίες που συμβολίζουν τα διάφορα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος Παρασκευάζεται και καθαγιάζεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και μοιράζεται σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες

ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το ιερό ευχέλαιο είναι ένα προαιρετικό μυστήριο στο οποίο παρακαλούμε τον Κύριο να θεραπεύσει τις ψυχικές και σωματικές μας αρρώστιες Μέσω του ευλογημένου λαδιού οι πόνοι και τα βάσανα ενώνονται με αυτά του Χριστού και συγχωρούνται οι αμαρτίες

Καντήλια

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησίες και στα σπίτια Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό που προερχόταν από τους ναούς Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των Αγίων Το αγιασμένο λάδι από την εκκλησία θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή Η συνήθεια να βάζουμε στο καντήλι μας αγνό λάδι προέρχεται από τα χρόνια του Μωυσή τον 13ο αιώνα ΠΧ Ο ίδιος ο Θεός έδωσε εντολή να τροφοδοτούν την επτάφωτη λυχνία του Μαρτυρίου με καθαρό έλαιο

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Μια γέρικη ελιά στη φάτνη του Χριστού

Το βράδυ που γεννήθηκε ο Χριστός έκανε πολύ κρύο Η σπηλιά ήταν κρύα και η Παναγία δεν ήξερε τι να κάνει Τότε ο Ιωσήφ σκέφτηκε να ανάψει φωτιά για να ζεσταθούν λίγο μα δεν έβρισκε πουθενά ξύλα Βγαίνει έξω από τη σπηλιά κάνει μια βόλτα μα τίποτα Ξαναμπαίνει πάλι μέσα παίρνει λίγα άχυρα από τη φάτνη και ανάβει φωτιά Μόλις τα είδε η Παναγία δάκρυσε και είπε να είναι πάντα χρυσά

Όμως ύστερα από λίγο τα άχυρα έσβησαν Η σπηλιά ξαναπάγωσε Βγήκε πάλι ο Ιωσήφ και τα πόδια του μπερδεύτηκαν σrsquo ένα ξερό κλαδί Ήταν δεντρολίβανο Ο Ιωσήφ το άναψε και η Παναγία ευχήθηκε να μοσχομυρίζει και να στολίζει τις εικόνες των Αγίων Μα η φωτιά κράτησε λίγο και η παγωνιά δυνάμωσε

Τότε ο Ιωσήφ άκουσε μέσα από το σακούλι του φωνές που του έλεγαν Πήγαινε Ιωσήφ στη μάνα μας την ελιά πάνω απrsquo τη σπηλιά και πες της πως κινδυνεύει ο Χριστός Θα στενοχωρηθεί πολύ που το ξέραμε και δεν της είπαμε τίποτα Ήταν μια χούφτα ελιές που τις είχε φυλάξει μαζί με λίγο ψωμί για ώρα ανάγκης

Ο Ιωσήφ πήγε στην ελιά και εκείνη άρχισε να σπάει κομμάτια ξύλου από το γέρικο κορμό της και να τα σπρώχνει προς την είσοδο της σπηλιάς Όλη τη νύχτα έκαιγε η φωτιά και η ζεστασιά απλώθηκε γύρω από τον νεογέννητο Χριστό

Το πρωί το δέντρο δεν υπήρχε παρά μόνο ένα κούτσουρο ρίζας Όταν το είδε η Παναγία δάκρυσε έσκυψε το χάιδεψε και είπε Την ευχή μου να rsquoχεις

και να μην ξεραίνεσαι ποτέ Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους ανθρώπους Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι του Χριστού

Έτσι κι έγινε Μέχρι το βράδυ η ελιά ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν Από τότε η ελιά δε γερνά Ξεραίνεται μα από τις ρίζες της ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει

Το παραμύθι της ελιάς

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά και έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω σκεφτόταν Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε Βγήκε στη γειτονιά κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη της μαγείρεψε της σκούπισε το σπίτι την έπλυνε την τάισε Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα για να πάρει αέρα και ήλιο Τα βράδια γύριζε κατάκοπη μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε όσο αδυνάτιζε Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν ndash Τι να κάνω τι να κάνω Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη ndash και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα ndash δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε ndash Τρέξε καλή νεράιδα η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη χλωμή κι αδύνατη Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε ndash Τι έχεις Ελιά μου κι είσαι τόσο λυπημένη ndash Αχ καλή μου νεράιδα Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου ndash Και τι θέλεις δηλαδή ndash Θέλω να τους γίνω χρήσιμη Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά ndash Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ ndash Και βέβαια το θέλω δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου ndash Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι Θα σε κάνω αυτό που θέλεις Και τσουπ την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο που έβγαλε φύλλα λουλουδάκια άσπρα που έγιναν ελιές πράσινες μωβ μαύρες Έπεσαν στη γη τα κουκούτσια φύτρωσαν έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποίΏς τα βαθιά μου γηρατειά

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπήΜrsquo έχει ο Θεός ευλογημένηKι είμαι γεμάτη προκοπή Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φοράΠράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστεράΌλης της γης είχα γραμμένηTην εμορφιά και τη χαρά Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτουΉρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά τουΛίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένηΈχει στη ρίζα μου χυθεί Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Στρατής Μυριβήλης

Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια

Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα

μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες

βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού

Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου

Της ελιάς τα φυλλαράκια

Της ελιάς τα φυλλαράκια θα τα κάνω φορεσιάνα τα βάλω να περάσω να σου κάψω την καρδιά

Από το Θεό να τόβρεις όπως με κατήντησεςμου φαγες τα σωθικά μου τώρα μ απαρνήθηκες

Μαύρο φίδι με δαγκώνει μα δεν το σκιάζομαικαι στη πόρτα σου κυρά μου ξημεροβραδιάζομαι

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

Στο χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον ορθόδοξο η ελιά και το ελαιόλαδο παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο Η ελιά είναι το μόνο φυτό το οποίο αναφέρεται περισσότερο από 170 φορές στη Βίβλο

Νώε

Το κλαδί ελιάς που κρατούσε ένα περιστέρι ήταν για το Νώε ο οιωνός ότι η ανθρώπινη ζωή θα ξανάρχιζε στη γη μετά τον κατακλυσμό

Προσευχή του Ιησού στο όρος Ελαιών

Μετά το Μυστικό Δείπνο ο Ιησούς και οι έντεκα από τους δώδεκα μαθητές του πήγαν στη Γεσθημανή έναν κήπο που βρίσκεται στην άκρη της κοιλάδας του Κίντρον ο οποίος ήταν ελαιώνας Μόλις έφθασαν εκεί ο Ιησούς αποσύρθηκε για να προσευχηθεί μόνος του παίρνοντας μαζί του τρεις μαθητές του τον Πέτρο τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο Σε κάποιο σημείο ο Ιησούς ζήτησε από τους τρεις μαθητές να σταματήσουν και να μείνουν ξάγρυπνοι μαζί του ενώ Εκείνος απομακρύνθηκε λίγο κι έπεσε με το πρόσωπο στη γη Αφού προσευχήθηκε τρεις φορές εμφανίστηκε ο Ιούδας ο οποίος με το φιλί του τον πρόδωσε και τον παρέδωσε στους ρωμαίους στρατιώτες

Το ελαιόλαδο είναι ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής και χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο θάνατο

Το λάδι σημαίνει το έλεος και την ευσπλαχνία του Θεού

ΒΑΦΤΙΣΗ ndash ΧΡΙΣΜΑ

Ο ιερέας ευλογεί το νερό και το λάδι για να γίνουν ιερά Μετά αλείφει το παιδί με το ιερό λάδι ως μέσο θεραπείας Χρίεται το νεοφώτιστο μωρό με Άγιο Μύρο στα κύρια μέρη του σώματος ( μάτια μέτωπο αυτιά στήθος πλάτη χέρια πόδια ) και δέχεται τα χαρίσματα και τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος Το Χρίσμα είχε κατά καιρούς είχε διάφορες ονομασίες όπως laquoέλαιονraquo laquoέλαιον ευχαριστίαςraquo laquoέλαιον χρίσεωςraquo laquoέλαιον Θεούraquo laquoθείον μύρονraquo laquoμέγα μύρονraquo κα Το Άγιο Μύρο είναι μια σύνθεση από λάδι και διάφορες αρωματικές ουσίες που συμβολίζουν τα διάφορα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος Παρασκευάζεται και καθαγιάζεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και μοιράζεται σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες

ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το ιερό ευχέλαιο είναι ένα προαιρετικό μυστήριο στο οποίο παρακαλούμε τον Κύριο να θεραπεύσει τις ψυχικές και σωματικές μας αρρώστιες Μέσω του ευλογημένου λαδιού οι πόνοι και τα βάσανα ενώνονται με αυτά του Χριστού και συγχωρούνται οι αμαρτίες

Καντήλια

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησίες και στα σπίτια Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό που προερχόταν από τους ναούς Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των Αγίων Το αγιασμένο λάδι από την εκκλησία θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή Η συνήθεια να βάζουμε στο καντήλι μας αγνό λάδι προέρχεται από τα χρόνια του Μωυσή τον 13ο αιώνα ΠΧ Ο ίδιος ο Θεός έδωσε εντολή να τροφοδοτούν την επτάφωτη λυχνία του Μαρτυρίου με καθαρό έλαιο

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Μια γέρικη ελιά στη φάτνη του Χριστού

Το βράδυ που γεννήθηκε ο Χριστός έκανε πολύ κρύο Η σπηλιά ήταν κρύα και η Παναγία δεν ήξερε τι να κάνει Τότε ο Ιωσήφ σκέφτηκε να ανάψει φωτιά για να ζεσταθούν λίγο μα δεν έβρισκε πουθενά ξύλα Βγαίνει έξω από τη σπηλιά κάνει μια βόλτα μα τίποτα Ξαναμπαίνει πάλι μέσα παίρνει λίγα άχυρα από τη φάτνη και ανάβει φωτιά Μόλις τα είδε η Παναγία δάκρυσε και είπε να είναι πάντα χρυσά

Όμως ύστερα από λίγο τα άχυρα έσβησαν Η σπηλιά ξαναπάγωσε Βγήκε πάλι ο Ιωσήφ και τα πόδια του μπερδεύτηκαν σrsquo ένα ξερό κλαδί Ήταν δεντρολίβανο Ο Ιωσήφ το άναψε και η Παναγία ευχήθηκε να μοσχομυρίζει και να στολίζει τις εικόνες των Αγίων Μα η φωτιά κράτησε λίγο και η παγωνιά δυνάμωσε

Τότε ο Ιωσήφ άκουσε μέσα από το σακούλι του φωνές που του έλεγαν Πήγαινε Ιωσήφ στη μάνα μας την ελιά πάνω απrsquo τη σπηλιά και πες της πως κινδυνεύει ο Χριστός Θα στενοχωρηθεί πολύ που το ξέραμε και δεν της είπαμε τίποτα Ήταν μια χούφτα ελιές που τις είχε φυλάξει μαζί με λίγο ψωμί για ώρα ανάγκης

Ο Ιωσήφ πήγε στην ελιά και εκείνη άρχισε να σπάει κομμάτια ξύλου από το γέρικο κορμό της και να τα σπρώχνει προς την είσοδο της σπηλιάς Όλη τη νύχτα έκαιγε η φωτιά και η ζεστασιά απλώθηκε γύρω από τον νεογέννητο Χριστό

Το πρωί το δέντρο δεν υπήρχε παρά μόνο ένα κούτσουρο ρίζας Όταν το είδε η Παναγία δάκρυσε έσκυψε το χάιδεψε και είπε Την ευχή μου να rsquoχεις

και να μην ξεραίνεσαι ποτέ Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους ανθρώπους Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι του Χριστού

Έτσι κι έγινε Μέχρι το βράδυ η ελιά ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν Από τότε η ελιά δε γερνά Ξεραίνεται μα από τις ρίζες της ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει

Το παραμύθι της ελιάς

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά και έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω σκεφτόταν Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε Βγήκε στη γειτονιά κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη της μαγείρεψε της σκούπισε το σπίτι την έπλυνε την τάισε Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα για να πάρει αέρα και ήλιο Τα βράδια γύριζε κατάκοπη μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε όσο αδυνάτιζε Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν ndash Τι να κάνω τι να κάνω Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη ndash και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα ndash δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε ndash Τρέξε καλή νεράιδα η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη χλωμή κι αδύνατη Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε ndash Τι έχεις Ελιά μου κι είσαι τόσο λυπημένη ndash Αχ καλή μου νεράιδα Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου ndash Και τι θέλεις δηλαδή ndash Θέλω να τους γίνω χρήσιμη Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά ndash Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ ndash Και βέβαια το θέλω δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου ndash Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι Θα σε κάνω αυτό που θέλεις Και τσουπ την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο που έβγαλε φύλλα λουλουδάκια άσπρα που έγιναν ελιές πράσινες μωβ μαύρες Έπεσαν στη γη τα κουκούτσια φύτρωσαν έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

Μαύρο φίδι με δαγκώνει μα δεν το σκιάζομαικαι στη πόρτα σου κυρά μου ξημεροβραδιάζομαι

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

Στο χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον ορθόδοξο η ελιά και το ελαιόλαδο παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο Η ελιά είναι το μόνο φυτό το οποίο αναφέρεται περισσότερο από 170 φορές στη Βίβλο

Νώε

Το κλαδί ελιάς που κρατούσε ένα περιστέρι ήταν για το Νώε ο οιωνός ότι η ανθρώπινη ζωή θα ξανάρχιζε στη γη μετά τον κατακλυσμό

Προσευχή του Ιησού στο όρος Ελαιών

Μετά το Μυστικό Δείπνο ο Ιησούς και οι έντεκα από τους δώδεκα μαθητές του πήγαν στη Γεσθημανή έναν κήπο που βρίσκεται στην άκρη της κοιλάδας του Κίντρον ο οποίος ήταν ελαιώνας Μόλις έφθασαν εκεί ο Ιησούς αποσύρθηκε για να προσευχηθεί μόνος του παίρνοντας μαζί του τρεις μαθητές του τον Πέτρο τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο Σε κάποιο σημείο ο Ιησούς ζήτησε από τους τρεις μαθητές να σταματήσουν και να μείνουν ξάγρυπνοι μαζί του ενώ Εκείνος απομακρύνθηκε λίγο κι έπεσε με το πρόσωπο στη γη Αφού προσευχήθηκε τρεις φορές εμφανίστηκε ο Ιούδας ο οποίος με το φιλί του τον πρόδωσε και τον παρέδωσε στους ρωμαίους στρατιώτες

Το ελαιόλαδο είναι ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής και χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο θάνατο

Το λάδι σημαίνει το έλεος και την ευσπλαχνία του Θεού

ΒΑΦΤΙΣΗ ndash ΧΡΙΣΜΑ

Ο ιερέας ευλογεί το νερό και το λάδι για να γίνουν ιερά Μετά αλείφει το παιδί με το ιερό λάδι ως μέσο θεραπείας Χρίεται το νεοφώτιστο μωρό με Άγιο Μύρο στα κύρια μέρη του σώματος ( μάτια μέτωπο αυτιά στήθος πλάτη χέρια πόδια ) και δέχεται τα χαρίσματα και τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος Το Χρίσμα είχε κατά καιρούς είχε διάφορες ονομασίες όπως laquoέλαιονraquo laquoέλαιον ευχαριστίαςraquo laquoέλαιον χρίσεωςraquo laquoέλαιον Θεούraquo laquoθείον μύρονraquo laquoμέγα μύρονraquo κα Το Άγιο Μύρο είναι μια σύνθεση από λάδι και διάφορες αρωματικές ουσίες που συμβολίζουν τα διάφορα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος Παρασκευάζεται και καθαγιάζεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και μοιράζεται σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες

ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το ιερό ευχέλαιο είναι ένα προαιρετικό μυστήριο στο οποίο παρακαλούμε τον Κύριο να θεραπεύσει τις ψυχικές και σωματικές μας αρρώστιες Μέσω του ευλογημένου λαδιού οι πόνοι και τα βάσανα ενώνονται με αυτά του Χριστού και συγχωρούνται οι αμαρτίες

Καντήλια

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησίες και στα σπίτια Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό που προερχόταν από τους ναούς Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των Αγίων Το αγιασμένο λάδι από την εκκλησία θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή Η συνήθεια να βάζουμε στο καντήλι μας αγνό λάδι προέρχεται από τα χρόνια του Μωυσή τον 13ο αιώνα ΠΧ Ο ίδιος ο Θεός έδωσε εντολή να τροφοδοτούν την επτάφωτη λυχνία του Μαρτυρίου με καθαρό έλαιο

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Μια γέρικη ελιά στη φάτνη του Χριστού

Το βράδυ που γεννήθηκε ο Χριστός έκανε πολύ κρύο Η σπηλιά ήταν κρύα και η Παναγία δεν ήξερε τι να κάνει Τότε ο Ιωσήφ σκέφτηκε να ανάψει φωτιά για να ζεσταθούν λίγο μα δεν έβρισκε πουθενά ξύλα Βγαίνει έξω από τη σπηλιά κάνει μια βόλτα μα τίποτα Ξαναμπαίνει πάλι μέσα παίρνει λίγα άχυρα από τη φάτνη και ανάβει φωτιά Μόλις τα είδε η Παναγία δάκρυσε και είπε να είναι πάντα χρυσά

Όμως ύστερα από λίγο τα άχυρα έσβησαν Η σπηλιά ξαναπάγωσε Βγήκε πάλι ο Ιωσήφ και τα πόδια του μπερδεύτηκαν σrsquo ένα ξερό κλαδί Ήταν δεντρολίβανο Ο Ιωσήφ το άναψε και η Παναγία ευχήθηκε να μοσχομυρίζει και να στολίζει τις εικόνες των Αγίων Μα η φωτιά κράτησε λίγο και η παγωνιά δυνάμωσε

Τότε ο Ιωσήφ άκουσε μέσα από το σακούλι του φωνές που του έλεγαν Πήγαινε Ιωσήφ στη μάνα μας την ελιά πάνω απrsquo τη σπηλιά και πες της πως κινδυνεύει ο Χριστός Θα στενοχωρηθεί πολύ που το ξέραμε και δεν της είπαμε τίποτα Ήταν μια χούφτα ελιές που τις είχε φυλάξει μαζί με λίγο ψωμί για ώρα ανάγκης

Ο Ιωσήφ πήγε στην ελιά και εκείνη άρχισε να σπάει κομμάτια ξύλου από το γέρικο κορμό της και να τα σπρώχνει προς την είσοδο της σπηλιάς Όλη τη νύχτα έκαιγε η φωτιά και η ζεστασιά απλώθηκε γύρω από τον νεογέννητο Χριστό

Το πρωί το δέντρο δεν υπήρχε παρά μόνο ένα κούτσουρο ρίζας Όταν το είδε η Παναγία δάκρυσε έσκυψε το χάιδεψε και είπε Την ευχή μου να rsquoχεις

και να μην ξεραίνεσαι ποτέ Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους ανθρώπους Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι του Χριστού

Έτσι κι έγινε Μέχρι το βράδυ η ελιά ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν Από τότε η ελιά δε γερνά Ξεραίνεται μα από τις ρίζες της ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει

Το παραμύθι της ελιάς

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά και έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω σκεφτόταν Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε Βγήκε στη γειτονιά κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη της μαγείρεψε της σκούπισε το σπίτι την έπλυνε την τάισε Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα για να πάρει αέρα και ήλιο Τα βράδια γύριζε κατάκοπη μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε όσο αδυνάτιζε Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν ndash Τι να κάνω τι να κάνω Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη ndash και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα ndash δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε ndash Τρέξε καλή νεράιδα η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη χλωμή κι αδύνατη Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε ndash Τι έχεις Ελιά μου κι είσαι τόσο λυπημένη ndash Αχ καλή μου νεράιδα Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου ndash Και τι θέλεις δηλαδή ndash Θέλω να τους γίνω χρήσιμη Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά ndash Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ ndash Και βέβαια το θέλω δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου ndash Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι Θα σε κάνω αυτό που θέλεις Και τσουπ την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο που έβγαλε φύλλα λουλουδάκια άσπρα που έγιναν ελιές πράσινες μωβ μαύρες Έπεσαν στη γη τα κουκούτσια φύτρωσαν έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

ΒΑΦΤΙΣΗ ndash ΧΡΙΣΜΑ

Ο ιερέας ευλογεί το νερό και το λάδι για να γίνουν ιερά Μετά αλείφει το παιδί με το ιερό λάδι ως μέσο θεραπείας Χρίεται το νεοφώτιστο μωρό με Άγιο Μύρο στα κύρια μέρη του σώματος ( μάτια μέτωπο αυτιά στήθος πλάτη χέρια πόδια ) και δέχεται τα χαρίσματα και τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος Το Χρίσμα είχε κατά καιρούς είχε διάφορες ονομασίες όπως laquoέλαιονraquo laquoέλαιον ευχαριστίαςraquo laquoέλαιον χρίσεωςraquo laquoέλαιον Θεούraquo laquoθείον μύρονraquo laquoμέγα μύρονraquo κα Το Άγιο Μύρο είναι μια σύνθεση από λάδι και διάφορες αρωματικές ουσίες που συμβολίζουν τα διάφορα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος Παρασκευάζεται και καθαγιάζεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και μοιράζεται σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες

ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το ιερό ευχέλαιο είναι ένα προαιρετικό μυστήριο στο οποίο παρακαλούμε τον Κύριο να θεραπεύσει τις ψυχικές και σωματικές μας αρρώστιες Μέσω του ευλογημένου λαδιού οι πόνοι και τα βάσανα ενώνονται με αυτά του Χριστού και συγχωρούνται οι αμαρτίες

Καντήλια

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησίες και στα σπίτια Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό που προερχόταν από τους ναούς Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των Αγίων Το αγιασμένο λάδι από την εκκλησία θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή Η συνήθεια να βάζουμε στο καντήλι μας αγνό λάδι προέρχεται από τα χρόνια του Μωυσή τον 13ο αιώνα ΠΧ Ο ίδιος ο Θεός έδωσε εντολή να τροφοδοτούν την επτάφωτη λυχνία του Μαρτυρίου με καθαρό έλαιο

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Μια γέρικη ελιά στη φάτνη του Χριστού

Το βράδυ που γεννήθηκε ο Χριστός έκανε πολύ κρύο Η σπηλιά ήταν κρύα και η Παναγία δεν ήξερε τι να κάνει Τότε ο Ιωσήφ σκέφτηκε να ανάψει φωτιά για να ζεσταθούν λίγο μα δεν έβρισκε πουθενά ξύλα Βγαίνει έξω από τη σπηλιά κάνει μια βόλτα μα τίποτα Ξαναμπαίνει πάλι μέσα παίρνει λίγα άχυρα από τη φάτνη και ανάβει φωτιά Μόλις τα είδε η Παναγία δάκρυσε και είπε να είναι πάντα χρυσά

Όμως ύστερα από λίγο τα άχυρα έσβησαν Η σπηλιά ξαναπάγωσε Βγήκε πάλι ο Ιωσήφ και τα πόδια του μπερδεύτηκαν σrsquo ένα ξερό κλαδί Ήταν δεντρολίβανο Ο Ιωσήφ το άναψε και η Παναγία ευχήθηκε να μοσχομυρίζει και να στολίζει τις εικόνες των Αγίων Μα η φωτιά κράτησε λίγο και η παγωνιά δυνάμωσε

Τότε ο Ιωσήφ άκουσε μέσα από το σακούλι του φωνές που του έλεγαν Πήγαινε Ιωσήφ στη μάνα μας την ελιά πάνω απrsquo τη σπηλιά και πες της πως κινδυνεύει ο Χριστός Θα στενοχωρηθεί πολύ που το ξέραμε και δεν της είπαμε τίποτα Ήταν μια χούφτα ελιές που τις είχε φυλάξει μαζί με λίγο ψωμί για ώρα ανάγκης

Ο Ιωσήφ πήγε στην ελιά και εκείνη άρχισε να σπάει κομμάτια ξύλου από το γέρικο κορμό της και να τα σπρώχνει προς την είσοδο της σπηλιάς Όλη τη νύχτα έκαιγε η φωτιά και η ζεστασιά απλώθηκε γύρω από τον νεογέννητο Χριστό

Το πρωί το δέντρο δεν υπήρχε παρά μόνο ένα κούτσουρο ρίζας Όταν το είδε η Παναγία δάκρυσε έσκυψε το χάιδεψε και είπε Την ευχή μου να rsquoχεις

και να μην ξεραίνεσαι ποτέ Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους ανθρώπους Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι του Χριστού

Έτσι κι έγινε Μέχρι το βράδυ η ελιά ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν Από τότε η ελιά δε γερνά Ξεραίνεται μα από τις ρίζες της ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει

Το παραμύθι της ελιάς

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά και έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω σκεφτόταν Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε Βγήκε στη γειτονιά κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη της μαγείρεψε της σκούπισε το σπίτι την έπλυνε την τάισε Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα για να πάρει αέρα και ήλιο Τα βράδια γύριζε κατάκοπη μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε όσο αδυνάτιζε Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν ndash Τι να κάνω τι να κάνω Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη ndash και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα ndash δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε ndash Τρέξε καλή νεράιδα η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη χλωμή κι αδύνατη Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε ndash Τι έχεις Ελιά μου κι είσαι τόσο λυπημένη ndash Αχ καλή μου νεράιδα Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου ndash Και τι θέλεις δηλαδή ndash Θέλω να τους γίνω χρήσιμη Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά ndash Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ ndash Και βέβαια το θέλω δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου ndash Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι Θα σε κάνω αυτό που θέλεις Και τσουπ την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο που έβγαλε φύλλα λουλουδάκια άσπρα που έγιναν ελιές πράσινες μωβ μαύρες Έπεσαν στη γη τα κουκούτσια φύτρωσαν έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Μια γέρικη ελιά στη φάτνη του Χριστού

Το βράδυ που γεννήθηκε ο Χριστός έκανε πολύ κρύο Η σπηλιά ήταν κρύα και η Παναγία δεν ήξερε τι να κάνει Τότε ο Ιωσήφ σκέφτηκε να ανάψει φωτιά για να ζεσταθούν λίγο μα δεν έβρισκε πουθενά ξύλα Βγαίνει έξω από τη σπηλιά κάνει μια βόλτα μα τίποτα Ξαναμπαίνει πάλι μέσα παίρνει λίγα άχυρα από τη φάτνη και ανάβει φωτιά Μόλις τα είδε η Παναγία δάκρυσε και είπε να είναι πάντα χρυσά

Όμως ύστερα από λίγο τα άχυρα έσβησαν Η σπηλιά ξαναπάγωσε Βγήκε πάλι ο Ιωσήφ και τα πόδια του μπερδεύτηκαν σrsquo ένα ξερό κλαδί Ήταν δεντρολίβανο Ο Ιωσήφ το άναψε και η Παναγία ευχήθηκε να μοσχομυρίζει και να στολίζει τις εικόνες των Αγίων Μα η φωτιά κράτησε λίγο και η παγωνιά δυνάμωσε

Τότε ο Ιωσήφ άκουσε μέσα από το σακούλι του φωνές που του έλεγαν Πήγαινε Ιωσήφ στη μάνα μας την ελιά πάνω απrsquo τη σπηλιά και πες της πως κινδυνεύει ο Χριστός Θα στενοχωρηθεί πολύ που το ξέραμε και δεν της είπαμε τίποτα Ήταν μια χούφτα ελιές που τις είχε φυλάξει μαζί με λίγο ψωμί για ώρα ανάγκης

Ο Ιωσήφ πήγε στην ελιά και εκείνη άρχισε να σπάει κομμάτια ξύλου από το γέρικο κορμό της και να τα σπρώχνει προς την είσοδο της σπηλιάς Όλη τη νύχτα έκαιγε η φωτιά και η ζεστασιά απλώθηκε γύρω από τον νεογέννητο Χριστό

Το πρωί το δέντρο δεν υπήρχε παρά μόνο ένα κούτσουρο ρίζας Όταν το είδε η Παναγία δάκρυσε έσκυψε το χάιδεψε και είπε Την ευχή μου να rsquoχεις

και να μην ξεραίνεσαι ποτέ Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους ανθρώπους Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι του Χριστού

Έτσι κι έγινε Μέχρι το βράδυ η ελιά ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν Από τότε η ελιά δε γερνά Ξεραίνεται μα από τις ρίζες της ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει

Το παραμύθι της ελιάς

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά και έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω σκεφτόταν Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε Βγήκε στη γειτονιά κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη της μαγείρεψε της σκούπισε το σπίτι την έπλυνε την τάισε Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα για να πάρει αέρα και ήλιο Τα βράδια γύριζε κατάκοπη μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε όσο αδυνάτιζε Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν ndash Τι να κάνω τι να κάνω Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη ndash και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα ndash δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε ndash Τρέξε καλή νεράιδα η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη χλωμή κι αδύνατη Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε ndash Τι έχεις Ελιά μου κι είσαι τόσο λυπημένη ndash Αχ καλή μου νεράιδα Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου ndash Και τι θέλεις δηλαδή ndash Θέλω να τους γίνω χρήσιμη Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά ndash Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ ndash Και βέβαια το θέλω δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου ndash Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι Θα σε κάνω αυτό που θέλεις Και τσουπ την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο που έβγαλε φύλλα λουλουδάκια άσπρα που έγιναν ελιές πράσινες μωβ μαύρες Έπεσαν στη γη τα κουκούτσια φύτρωσαν έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

και να μην ξεραίνεσαι ποτέ Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους ανθρώπους Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι του Χριστού

Έτσι κι έγινε Μέχρι το βράδυ η ελιά ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν Από τότε η ελιά δε γερνά Ξεραίνεται μα από τις ρίζες της ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει

Το παραμύθι της ελιάς

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά και έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω σκεφτόταν Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε Βγήκε στη γειτονιά κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη της μαγείρεψε της σκούπισε το σπίτι την έπλυνε την τάισε Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα για να πάρει αέρα και ήλιο Τα βράδια γύριζε κατάκοπη μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε όσο αδυνάτιζε Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν ndash Τι να κάνω τι να κάνω Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη ndash και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα ndash δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε ndash Τρέξε καλή νεράιδα η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη χλωμή κι αδύνατη Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε ndash Τι έχεις Ελιά μου κι είσαι τόσο λυπημένη ndash Αχ καλή μου νεράιδα Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου ndash Και τι θέλεις δηλαδή ndash Θέλω να τους γίνω χρήσιμη Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά ndash Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ ndash Και βέβαια το θέλω δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου ndash Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι Θα σε κάνω αυτό που θέλεις Και τσουπ την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο που έβγαλε φύλλα λουλουδάκια άσπρα που έγιναν ελιές πράσινες μωβ μαύρες Έπεσαν στη γη τα κουκούτσια φύτρωσαν έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

Ήρθαν οι γείτονες μάζεψαν τις ελιές έβγαλαν λάδι έφαγαν χόρτασαν ρόδισαν τα μάγουλά τους ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους πήραν το λάδι τους το έβαλαν στο καντήλι για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε Κι ο Χριστός κάτω απrsquo την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά rsquoναι γεμάτη ελιές να χορταίνουν οι φτωχοί και να φωτίζονται απrsquo τις καντήλες όλες οι εκκλησιές

Οι τρεις αδελφούλες

Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σrsquo ένα λόφο Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη από τις τρεις είπε ndash Αγαπημένες μου αδερφούλες το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος Γιrsquo αυτό ας σμίξομε τα κλαδιά μας για να στηρίξει η μια την άλλη και ας γίνομε και οι τρεις σαν ένα δέντρο ndash Πολύ σωστά είπαν οι άλλες δυο αγριελιές Ας γίνομε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης που είχε το κτήμα του εκεί κοντά έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους Ύστερα τις μπόλιασε και ένωσε τα κλαδιά τους Από κείνη την ημέρα άρχισαν νrsquo απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις ώσπου σε λίγον καιρό όποιος τις έβλεπε από μακριά νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη Και σιγά ndash σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές ndash Ευλογημένο δέντρο η ελιά με το δυνατό και τραχύ κορμό της έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ που γύρισε στο σπίτι Ανθεί το Μάη Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά ndash σιγά Είναι όμως πλούσιο δώρο που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή όταν το περιποιείται Αυτό το δώρο κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας βγάζει το μυρωδάτο λάδι την τόσο υγιεινή αυτή τροφή Το λάδι μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

Η ελιά και το καλάμι

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμιΗ ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά πουκρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνιαέγερναν από το βάρος του καρπού

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού

Η ελιά καυχιόταν ολοένα-Τι είσαι συ μπροστά μου έλεγε στο καλάμιΕγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο δυνατό ευλογημένο Οι άνθρωποι με λατρεύουνγιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα Είμαι μεγάλη ψηλή γερή και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σrsquo όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου

Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό ταrsquo άκουγε όλα αυτά και δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα

Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσεΤο καλάμι με το πρώτο φύσημα του ανέμου έγειρε λυγερό όπως ήτανεπρος το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξειΚι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάειη ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκεπάλι όρθιο και λυγερό όπως και πριν

Βλέπετε το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη νrsquo αντισταθεί ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά

Έκανε λαδιά

Μου έβγαλε το λάδι

Τον λάδωσε

Η θάλασσα είναι λάδι

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι του

Αυτός βγήκε λάδι

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

Αυτός χάνει λάδια

Ξεφόρτωσε την ελιά να σε φορτώσει λάδι

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Από κλαδάκι κρέμεταιστην αγορά πουλιέται

το εξωτερικό της τρώγεταιτο κόκαλο πετιέται

Από κλαδάκι κρέμεταιτο λάδι μας χαρίζει

με αυτό όλη τη νοστιμιάστα φαγητά χαρίζει

Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν χρόνια εκατό και χίλια

μας χορταίνει μας φροντίζει μας ανάβει το καντήλι

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Φάε κουμπάρε τις ελιές καλό είναι και το χαβιάρι

Τρεις το λάδι τρεις το ξύδι έξι το λαδόξιδο

Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω

Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές

Ξεφόρτωσε τη την ελιά να σε φορτώσει λάδι

Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα

Άνθρωπος χωρίς υπομονή λυχνάρι δίχως λάδι

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι

Αν δε σφίξεις την ελιά δε βγάζεις λάδι

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξίδι

Δίχως λάδι δίχως ξίδι πώς θα κάνουμε ταξίδι

Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου

Όποιος έχει σιτάρι κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα της ελιάςΕ-- -- -- -- -- -- -- Το μέρος που έχει πολλές ελιέςΛ-- -- -- Το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα Ι-- -- -- -- -- -- Με το λάδι ανάβουμε το hellip(αντίστροφα)Α-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το λάδι που φτιάχνεται από πράσινες ελιές

2) Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του λαδιούΛ-- -- -- -- Άγριο ζώο που ζει στο δάσοςΑ-- -- -- -- Ζώο που κάνουμε ιππασίαΔ-- -- -- -- Εχθρός της ελιάς Ι-- -- -- -- -- -- -- -- -- Το αλογάκι της θάλασσας

3) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη ελιά---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4) Με τη βοήθεια του λεξικού βρίσκω και γράφω σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη λάδι---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5) Βρίσκω και γράφω παροιμίες εκφράσεις και αινίγματα για την ελιά και το λάδι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Στρατής Μυριβήλης
• Οι κορμοί των δέντρων είναι βασανισμένοι από μια αγωνιώδη προσπάθεια Συστρέφονται γονατίζουν να προσευχηθούν υψώνουν σκληρά μπράτσα μέλη τυραννισμένα από την κίνηση όλο αγκώνες και γόνατα Οι στριφτές ρίζες βυζαίνουν από την καρδιά της γης το χρυσό για τη σαλάτα του φτωχού
• Δημοτικό τραγούδι της Σκύρου
• Της ελιάς τα φυλλαράκια