นาย แสนเกง ปองโพนทอง ม.5/3 เลขท 10

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

พระปรมาภไธย

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร[1]

พระราชอสรยยศ

พระมหากษตรยแหงประเทศไทย

ราชวงศ ราชวงศจกร

ครองราชย 9 มถนายน พ.ศ. 2489

บรมราชาภเษก

5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493

ระยะ 65 ป, 77 วน

ครองราชย

รชกาลกอนหนา

พระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาอานนทมหดล พระอฐมรามาธบดนทร

วดประจ ารชกาล

วดพระราม 9 กาญจนาภเษก

พระพทธรป ประจ าพระชนมวาร

พระพทธรปปางอภยมทรา พทธลกษณะสโขทย

ขอมลสวนพระองค[ซอน]

พระราชสมภพ

5 ธนวาคม พ.ศ. 2470 วนจนทร เดอนอาย ขน 12 ค า ปเถาะ นพศก เคมบรดจ, รฐแมสซาชเซตส,สหรฐอเมรกา

พระบรมราชชนก

สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก

พระบรมราชชนน

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

พระบรมราชน

สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ

พระราช - ทลกระหมอมหญงอบลรต

โอรส/ธดา นราชกญญา สรวฒนาพรรณวด - สมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชราลงกรณ สยามมกฎราชกมาร - สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร - สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร

หมายเหต

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช สยามนทราธราช บรมนาถบพตร (5 ธนวาคม พ.ศ. 2470 — ) เปนพระมหากษตรยพระองคปจจบนแหงประเทศไทย และพระมหากษตรยล าดบทเกาแหงราชวงศจกร ทรงราชยตงแตวนท 9 มถนายน พ.ศ. 2489 ขณะน จงเปนพระมหากษตรยผเสวยราชยนานทสดในโลกทมพระชนมชพอย และยาวนานทสดในประวตศาสตรไทย[2]

พระองคทรงเปนทสรรเสรญในประเทศไทยเกยวกบพระราชด ารในเรองปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยโคฟ อนนน เลขาธการสหประชาชาต ไดทลเกลาฯ ถวายรางวลความส าเรจสงสดดานการพฒนามนษยแดพระองค[3] กบทงพระองคทรงเปนเจาของสทธบตรสงประดษฐ งานพระราชนพนธ และงานดนตรจ านวนหนง[4]นอกจากน พระองคยงทรงเปนผถอหนรายใหญในบรษทเอกชนหลายแหง ในป 2553 นตยสารฟอบสประเมนวา พระองคมพระราชทรพยสวนพระองค รวมถงทอยในการบรหารจดการของส านกงานทรพยสนสวน

พระมหากษตรย เปนมลคามากกวาเกาแสนหกหมนลานบาท และดวยเหตน จงทรงไดรบการจดอนดบใหเปนพระมหากษตรยผมพระราชทรพยมากทสดในโลก[5][6]

นบตงแตเดอนกนยายน 2552 พระองคแปรพระราชฐานจากพระต าหนกจตรลดารโหฐาน ไป โรงพยาบาลศรราช ตราบปจจบน อนเนองมาจากพระโรคไขหวดและพระปปผาสะอกเสบ[7] ในเดอนตลาคม ปเดยวกนนน ขาวลอวาพระอาการประชวรทรดหนกลง ไดยงใหตลาดหนไทยรวงลงอยางสาหส[8]

เนอหา

[ซอน]

1 พระราชประวต o 1.1 ทรงพระเยาว o 1.2 ทรงศกษา o 1.3 ทรงประสบอบตเหต และทรงหมน o 1.4 เสวยราชย และทรงอภเษกสมรส o 1.5 ทรงผนวช

2 สถานะพระมหากษตรย 3 บทบาททางการเมอง

o 3.1 สมยจอมพลแปลก พบลสงคราม o 3.2 สมยจอมพลสฤษด ธนะรชต o 3.3 สมยจอมพลถนอม กตตขจร o 3.4 สมยพลเอกเปรม ตณสลานนท o 3.5 สมยพลเอกสจนดา คราประยร o 3.6 สมยรฐประหาร พ.ศ. 2549

4 พระราชทรพย o 4.1 ทรพยสนสวนพระมหากษตรย o 4.2 ทรพยสนสวนพระองค o 4.3 การถอหน

5 พระราชบตร 6 พระราชกรณยกจ พระราชนพนธ และผลงานอน

o 6.1 ดานศลปวฒนธรรมและวรรณคด o 6.2 ดานการพฒนาชนบท o 6.3 ดานการเกษตรและชลประทาน o 6.4 ดานการแพทย o 6.5 ดานการศกษา o 6.6 ดานการกฬา o 6.7 ดานดนตร

7 พระเกยรตยศ 8 สถานท พนธพช และพนธสตว อนเนองดวยพระปรมาภไธย

o 8.1 สถานท o 8.2 พนธพช o 8.3 พนธสตว

9 พระราชตระกล 10 ดเพม 11 แหลงอางองและเชงอรรถ 12 แหลงขอมลอน

พระราชประวต

ทรงพระเยาว

(ดานหนา จากขวามาซาย) พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช; สมเดจพระศรสวรนทราบรมราชเทว และพระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาอานนทมหดล กรมพระยาชยนาทนเรนทร

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชเสดจพระราชสมภพในราชสกลมหดลอนเปนสายหนงในราชวงศจกร ณ โรงพยาบาลเมาตออเบรน เมองเคมบรดจ มลรฐแมสซาชเซตส สหรฐอเมรกา เมอวนจนทร เดอนอาย ขน 12 ค า ปเถาะ นพศก จลศกราช 1289 ตรงกบวนท 5 ธนวาคม พ.ศ. 2470 ซงเหตทพระราชสมภพในสหรฐอเมรกา เนองจากพระบรมราชชนกและพระบรมราชชนนก าลงทรงศกษาวชาการอยทนน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชเปนพระโอรสองคทสามในสมเดจเจาฟามหดลอดลเดช กรมหลวงสงขลานครนทร (สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก ในกาลตอมา) และหมอมสงวาล ตะละภฎ (ชกระมล) (สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ในกาลตอมา) ทรงมพระนามขณะนนวา พระวรวงศเธอ พระองคเจาภมพลอดลเดช ทรงมพระเชษฐภคนและสมเดจพระบรมเชษฐาธราช 2 พระองค คอ สมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร และพระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาอานนทมหดล ซงสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ทรงออกพระนามเรยกพระองคเปนการล าลองวา "เลก"[9][10]

พระนาม "ภมพลอดลเดช" นน พระบรมราชชนนไดรบพระราชทานทางโทรเลขจากพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว เมอวนท 14 ธนวาคม พ.ศ. 2470 โดยทรงก ากบตวสะกดเปนอกษรโรมนวา "Bhumibala Aduladeja" ท าใหสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนทรงเขา

พระทยวาไดรบพระราชทานนามพระโอรสวา "ภมบาล"[9] ในระยะแรกพระนามของพระองคสะกดเปนภาษาไทยวา "ภมพลอดลเดช" ตอมา พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชเองทรงเขยนวา "ภมพลอดลยเดช" โดยทรงเขยนทงสองแบบสลบกนไป จนมาทรงนยมใชแบบหลงซงมตว "ย" สะกดตราบปจจบน [9][11]

พระนามของพระองคมความหมายวา

ภมพล - ภม หมายความวา "แผนดน" และ พล หมายความวา "พลง" รวมกนแลวหมายถง "พลงแหงแผนดน"

อดลยเดช - อดลย หมายความวา "ไมอาจเทยบได" และ เดช หมายความวา "อ านาจ" รวมกนแลวหมายถง "ผมอ านาจทไมอาจเทยบได"[12]

เมอ พ.ศ. 2471 ไดเสดจกลบสประเทศไทยพรอมพระบรมราชชนก ซงทรงส าเรจการศกษาปรญญาแพทยศาสตรบณฑตเกยรตนยมจากมหาวทยาลยฮารวารด สหรฐอเมรกา พรอมดวยสมเดจพระบรมราชชนน สมเดจพระเจาพนางเธอ และสมเดจพระเชษฐาธราช โดยประทบ ณ วงสระปทม ตอมาวนท 24 กนยายน พ.ศ. 2472 สมเดจพระบรมราชชนกสวรรคต ขณะทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระชนมายไมถงสองพรรษา

พระราชวงศไทย

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ

พระบรมราชนนาถ o ทลกระหมอมหญงอบลรต

นราชกญญา สรวฒนาพรรณ

วด คณพลอยไพลน เจน

เซน คณพม เจนเซน คณสรกตยา เจนเซน

o สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาศรรศม พระวรชายาฯ

พระเจาหลานเธอ พระองคเจาพชรกตยาภา

พระเจาหลานเธอ พระองคเจาสรวณณวรนารรตน

พระเจาหลานเธอ พระองคเจาทปงกรรศมโชต

o สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

o สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร

พระเจาหลานเธอ พระองคเจาสรภาจฑาภรณ

พระเจาหลานเธอ พระองคเจาอทตยาทรก

ตคณ สมเดจพระเจาภคนเธอ เจาฟาเพชร

รตนราชสดา สรโสภาพณณวด พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาโสมส

วล พระวรราชาทนดดามาต ทานผหญง ทศนาวลย ศรสงคราม

ทรงศกษา

พ.ศ. 2475 เมอเจรญพระชนมายไดสพรรษา เสดจเขาศกษาทโรงเรยนมาแตรเดอ จนถงเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2476 จงเสดจพระราชด าเนนไปประทบ ณ เมองโลซาน ประเทศสวตเซอรแลนด พรอมดวยพระบรมราชชนน พระเชษฐภคน และสมเดจพระบรมเชษฐาธราช เพอการศกษาและพระพลานามยของสมเดจพระบรมเชษฐาธราช จากนนทรงเขาศกษาตอชนประถมศกษา ณ โรงเรยนเมยรมองต เมองโลซาน ในเดอนกนยายน พ.ศ. 2477 ทรงศกษาวชาภาษาฝรงเศส ภาษาเยอรมน และภาษาองกฤษ แลวทรงเขาชนมธยมศกษา ณ "โรงเรยนแหงใหมของซออสโรมองด" (ฝรงเศส: École Nouvelle de la Suisse Romande, เอกอล นแวล เดอ ลา ซออส โรมองด) เมองแชลล-ซร-โลซาน (ฝรงเศส: Chailly-sur-Lausanne)

พ.ศ. 2477 เมอพระองคเจาอานนทมหดล พระบรมเชษฐาธราช เสดจขนครองราชยเปนพระมหากษตรยรชกาลท 8 แหงราชวงศจกร กทรงไดรบการสถาปนาฐานนดรศกดเปน "สมเดจพระเจานองยาเธอ เจาฟาภมพลอดยเดช" เมอวนท 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2478

เดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2481 ไดโดยเสดจฯ สมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล เสดจนวตประเทศไทย เปนเวลา 2 เดอน โดยประทบทพระต าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต จากนนเสดจกลบไปศกษาตอทสวตเซอรแลนดจนถงป พ.ศ. 2488 ทรงรบประกาศนยบตรทางอกษรศาสตร จากโรงเรยนยมนาส คลาซค กงโตนาล แลวทรงเขาศกษาตอ ณ มหาวทยาลยโลซาน แผนกวทยาศาสตร โดยเสดจนวตประเทศไทยเปนครงทสอง ประทบ ณ พระทนงบรมพมาน ในพระบรมมหาราชวง[13]

ทรงประสบอบตเหต และทรงหมน

หลงจากทจบการศกษาจากสวตเซอรแลนด พระองคเสดจไปเยอนกรงปารส ทรงพบกบหมอมราชวงศสรกต กตยากร ซงเปนลกสาวของเอกอครราชทตไทยประจ าฝรงเศส เปนครงแรก[14] ในขณะน ทงสองพระองคมพระชนมาย 21 พรรษาและ 15 พรรษาตามพระล าดบ

เมอวนท 3 ตลาคม พ.ศ. 2491 ในระหวางเสดจประทบยงตางประเทศ ขณะทพระองคทรงขบรถยนตพระทนงเฟยส ทอปอลโน จากเจนวาไปยงโลซาน ทรงประสบอบตเหตทางรถยนต กลาวคอ รถยนตพระทนงชนกบรถบรรทกอยางแรง ท าใหเศษกระจกกระเดนเขาพระเนตรขวา พระอาการสาหส หลงการถวายการรกษา พระองคทรงมพระอาการแทรกซอนบรเวณพระเนตรขวา แพทยจงถวายการรกษาอยางตอเนองหลายครง หากแตพระอาการยงคงไมดขน กระทงวนจฉยแลววาพระองคไมสามารถทอดพระเนตรผานทางพระเนตรขวาของพระองคเองไดตอไปแลว จงไดถวายการแนะน าใหพระองคทรงพระเนตรปลอมในทสด

ทงน ม.ร.ว. สรกต ไดมโอกาสเขาเฝาเยยมพระอาการเปนประจ าจนกระทงหายจากอาการประชวร อนเปนเหตทท าใหทงสองพระองคมความสมพนธกนอยางใกลชดนบตงแตนนเปนตนมา[15][16][17]

เสวยราชย และทรงอภเษกสมรส

ดเพมท เหตการณสวรรคตของพระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาอานนทมหดล พระอฐมรามาธบดนทร พระราชพธราชาภเษกสมรส ในรชกาลท 9 และ พระราชพธบรมราชาภเษก ในรชกาลท 9

วนท 9 มถนายน พ.ศ. 2489 พระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาอานนทมหดลเสดจสวรรคตอยางกะทนหน โดยตองพระแสงปนทพระกระหมอม ณ พระทนงบรมพมาน[18] สมเดจพระเจานองยาเธอ เจาฟาภมพลอดลยเดชไดตดสนพระทยรบต าแหนงพระมหากษตรย เสดจขนครองราชสมบต สบราชสนตตวงศในวนเดยวกนนน แตเนองจากยงมพระราชกจดานการศกษา จงทรงอ าลาประชาชนชาวไทย เสดจพระราชด าเนนไปศกษาตอ ณ มหาวทยาลยแหงเดม แตเปลยนสาขาจากวทยาศาสตร ไปเปนสาขาสงคมศาสตร นตศาสตร และรฐศาสตร ซงมความจ าเปนส าหรบต าแหนงประมขของประเทศ

ทรงตงพระราชสตยาธษฐาน ในพระราชพธบรมราชาภเษก

เดมทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงตงพระราชหฤทยวาจะทรงครองราชสมบตแตในชวงการจดงานพระบรมศพของพระบรมเชษฐาเทานน เพราะยงทรงพระเยาวและไมเคยเตรยมพระองคในการเปนพระมหากษตรยมากอน เหตการณหนงเกดขน ในขณะทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบรถพระทนงเสดจพระราชด าเนนไปยงสนามบนดอนเมอง เพอทรงศกษาเพมเตมทสวตเซอรแลนด กทรงไดยนเสยงราษฎรคนหนงตะโกนวา "ในหลวง อยาทงประชาชน" จงทรงนกตอบในพระราชหฤทยวา "ถาประชาชนไมทงขาพเจาแลว ขาพเจาจะทงประชาชนอยางไรได"[19] ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงตระหนกในหนาทพระมหากษตรยของพระองค ดงทไดตรสตอบชายคนเดมนนในอก 20 ปตอมา[20]

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงหมนกบ ม.ร.ว.สรกต เมอวนท 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2492 เสดจพระราชด าเนนนวตพระนครในปถดมา โดยประทบ ณ พระทนงอมพรสถาน ตอมาวนท 28 เมษายน พ.ศ. 2493 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวโปรดเกลาฯ ใหจดการพระราชพธราชาภเษกสมรสกบหมอมราชวงศสรกต กตยากร ณ พระต าหนกสมเดจพระศรสวรนทราบรมราชเทว พระพนวสสาอยยกาเจา ในวงสระปทม ซงในการพระราชพธราชาภเษกสมรสน มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหสถาปนาหมอมราชวงศหญงสรกต กตยากร ขนเปน สมเดจพระราชนสรกต

วนท 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 ทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหตงการพระราชพธบรมราชาภเษกตามแบบอยางโบราณราชประเพณขน ณ พระทนงไพศาลทกษณ เฉลมพระปรมาภไธยตามทจารกในพระสพรรณบฏวา พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอ

ดลยเดช มหตลาธเบศรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามมนทราธราช บรมนาถบพตร พระราชทานพระปฐมบรมราชโองการวา "เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม" และในโอกาสน มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหเฉลมพระนามาภไธย สมเดจพระราชนสรกต เปนสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชน[21]

ทรงผนวช

ดบทความหลกท พระราชพธทรงผนวช ในรชกาลท 9

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงรบบาตร ขณะทรงผนวช

เมอ พ.ศ. 2499 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจฯ ออกผนวชเปนเวลา 15 วน ระหวางวนท 22 ตลาคม - 5 พฤศจกายน ณ วดพระศรรตนศาสดาราม มสมณนามวา ภมพโลภกข และเสดจฯ ไปประทบจ าพรรษา ณ พระต าหนกปนหยา วดบวรนเวศวหาร ระหวางทผนวช ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชน เปนผส าเรจราชการแทนพระองค ในภายหลงพระบาทสมเดจพระเจาอยหว จงไดโปรดเกลาฯ ใหเฉลมพระนามาภไธย เปนสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ในวนเฉลมพระชนมพรรษา 5 ธนวาคม ในปเดยว [22]

สถานะพระมหากษตรย

ตามกฎหมายไทย พระองคทรงด ารงอยในสถานะท "ผใดจะละเมดมได" การวพากษวจารณพระองคเปน "ความผดตอองคพระมหากษตรย" และระวางโทษจ าคกตงแตสามปถงสบหาป[23] ทงน พระองคเคยมพระราชด ารสในวนเฉลมพระชนมพรรษาเมอป 2548 วา "...ถาบอกวาพระเจาอยหวไปวจารณทานไมได กหมายความวา พระเจาอยหวไมเปนคน...ฝรงเขาบอก

วา ในเมองไทยน พระมหากษตรยถกดา ตองเขาคก...ทจรงพระมหากษตรยไมเคยบอกใหเขาคก..."[24]

พระองคทรงไดรบการถวายพระราชสมญญาวา "สมเดจพระภทรมหาราช" หมายความวา "พระมหากษตรยผประเสรฐยง" ตอมาในป 2539 มการถวายใหมวา "พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช"[25] และ "พระภมพลมหาราช" อนโลมตามธรรมเนยมเชนเดยวกบพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ททรงไดรบพระราชสมญญาวา "พระปยมหาราช" พระองคทรงเปนทสกการบชาของชาวไทยจ านวนมาก แตถงกระนนอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตร เคยแสดงทศนะวา มขบวนการอนเปนภยคกคามรายแรงทพยายามลมลางสถาบนพระมหากษตรย[26] ประชาชนทวไปนยมเรยกพระองควา "ในหลวง" ค าดงกลาวคาดวายอมาจาก "ใน (พระบรมมหาราชวง) หลวง" บางกวาเพยนมาจากค าวา "นายหลวง" ซงแปลวาเจานายผเปนใหญ

บทบาททางการเมอง

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พระองคทรงเปนประมขแหงรฐ จอมทพไทย และอครศาสนปถมภก และทรงเปนพระมหากษตรยภายใตรฐธรรมนญ แตพระองคทรงมบทบาทในการเมองไทยหลายครง โดยเฉพาะในชวงป 2530-2540 เปนททราบกนวา พระองคทรงมบทบาทส าคญในการเปลยนผนประเทศไทยจากระบอบทหารไปสระบอบประชาธปไตย และทรงใชพระราชอ านาจทางศลธรรมยบย งการปฏวตและการกบฏหลายชวงดวยกน ทวา พระองคกทรงสนบสนนระบอบทหารเปนหลายครา ซงในจ านวนน อาท สฤษด ธนะรชต ในชวงป 2500-2510 ในรชสมยของพระองค เกดการรฐประหารกวาสบหาครง รฐธรรมนญกวาสบแปดฉบบ และการเปลยนแปลงนายกรฐมนตรเกอบสามสบคน[27]

สมยจอมพลแปลก พบลสงคราม

จอมพลแปลก พบลสงคราม และภรยา กบ เอลนอร รสเวลต

ในชวงตนรชกาลพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ซงเปนชวงทจอมพลแปลก พบลสงครามเปนนายกรฐมนตรนน จอมพลแปลกมแนวคดชาตนยมอยางรนแรง และประสงคทจะใหประเทศไทยมความเจรญเสมอนานารยประเทศ จอมพลแปลกในฐานะทเปนนายกรฐมนตรจงมนโยบาย "เชอผน าชาตพนภย" โดยพยายามชบทบาทของตนเองใหโดดเดนกวาพระมหากษตรย และ ไมสนบสนนใหพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชปฏบตพระราชกรณยกจตาง ๆ และควบคมการใชจายของพระมหากษตรย[28]

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชและจอมพลแปลกเองมเรองกระทบกระทงกนบอยครง โดยเฉพาะในโอกาสฉลองพทธศตวรรษ พ.ศ. 2500[29][30] รฐบาลไดกราบบงคมทลเชญพระมหากษตรยเสดจมาทรงเปนประธานซงกทรงตอบรบเปนทเรยบรอย แตครนถงวนงานทรงพระประชวรปจจบนทนดวน ท าใหนายกรฐมนตรตดสนใจเปนประธานเปดพธเอง และในเดอนสงหาคมของปดงกลาว จอมพลสฤษด ธนะรชต ผบญชาการทหารบก ออกมาโจมตรฐบาลของจอมพลแปลกวาละเมดพระราชอ านาจของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ซงขาวการระหองระแหงกนระหวางพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและงรฐบาลดงกลาว ท าใหสาธารณะเรมไมไววางใจรฐบาลมากขน[28] [31]

เมอวนท 16 กนยายน 2500 จอมพลแปลกไดขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาสเฝาทลละอองธลพระบาทเพอขอใหทรงสนบสนนรฐบาล[32] พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงเตอนจอมพลแปลกวาขอใหลาออกจากต าแหนงเสยเพอมใหเกดรฐประหาร แตจอมพลแปลกปฏเสธ[33] เยนวนดงกลาว จอมพลสฤษฎด ธนะรชต ยดอ านาจการปกครองจาก

รฐบาลทนท และสองชวโมงหลงจากการประกาศยดอ านาจ พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหใชกฎอยการศกทวราชอาณาจกร[34] และไดมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ แตงตงใหจอมพลสฤษดเปนผรกษาพระนครฝายทหารโดยไมมผรบสนองพระบรมราชโองการ พระบรมราชโองการฉบบหลงมความวา[35]

“ เนองดวยปรากฏวา รฐบาลอนมจอมพล ป. พบลสงคราม เปนนายกรฐมนตร ไดบรหารราชการแผนดนไมเปนทไววางใจของประชาชน ทงไมสามารถรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมองได คณะทหารซงมจอมพลสฤษด ธนะรชต เปนหวหนา ไดเขายดอ านาจการปกครองไวได และท าหนาทเปนผรกษาพระนครฝายทหาร ขาพเจาจงขอแตงตงจอมพลสฤษด ธนะรชต เปนผรกษาพระนครฝายทหาร ขอใหประชาชนทงหลายจงอยในความสงบ และใหขาราชการทกฝายฟงค าสงจอมพลสฤษด ธนะรชต ตงแตบดนเปนตนไป ประกาศ ณ วนท 16 กนยายน พทธศกราช 2500 ”

สมยจอมพลสฤษด ธนะรชต

เมอรฐบาลทหารของจอมพลสฤษด ธนะรชต เถลงอ านาจแลว รฐบาลไดฟนฟพระราชอ านาจพระมหากษตรย โดยอนญาตใหพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชไดเสดจออกประชาชนเปนอนมาก ใหทรงเสดจประภาสในถนทรกนดาร และตงงบประมาณสนบสนนโครงการพฒนาทพระองคมพระราชด ารรเรมดวย โดยรฐบาลจอมพลสฤษด ธนะรชต ไดประกาศใหน าประเพณหมอบกราบเขาเฝา ซงเลกไปในสมยพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาจฬาลงกรณ กลบมาใชใหม กบทงประกาศใหสถาปนาพทธศาสนาธรรมยตกนกายขนซ าดวย นอกจากน นบตงแตการปฏวตสยาม 2475 สบมา ประเพณการเสดจพระราชด าเนนโดยกระบวนพยหยาตราชลมารคกไดจดขนเปนครงแรกเพอถวายผาพระกฐน[36] [37]

พธกรรมหลายหลากในสมยคลาสสกของราชวงศจกร เชน พธกรรมพชมงคล กมประกาศใหฟนฟ[38] วนพระราชสมภพของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช (5 ธนวาคม) กไดรบการประกาศใหเปนวนชาตไทย แทนทวนท 24 มถนายน อนตรงกบวนทคณะราษฎรไดเปลยนแปลงการปกครองเปนผลส าเรจดวย[39]

เมอจอมพลสฤษด ธนะรชต ถงแกอสญกรรมในวนท 8 ธนวาคม 2506 ส านกพระราชวงกมประกาศใหจดการไวทกขในพระราชวงเปนเวลายสบเอดวน และศพจอมพลสฤษด ธนะรชต ไดรบพระราชทานฉตรหาชน ซงปรกตเปนเครองยศของพระบรมวงศานวงศชนสมเดจเจาฟา กางกนตลอดระยะเวลาไวศพ ทงน พระยาศรวสารวาจา (หน ฮนตระกล) องคมนตร ไดกลาวตอมาวา ไมเคยมนายกรฐมนตรคนใดทมความใกลชดกบพระมหากษตรยเทากบจอมพลสฤษด ธนะรชต มากอนเลย[40]

สมยจอมพลถนอม กตตขจร

หลงจากการถงแกอสญกรรมของจอมพลสฤษด ธนะรชต ใน พ.ศ. 2506 จอมพลถนอม กตตขจร กไดรบแตงตงใหเปนนายกรฐมนตรคนถดมา และจอมพลถนอม กตตขจร กสบนโยบายราชานยมของจอมพลสฤษดตอมาอกกวาทศวรรษ โดยในชวงป 2510-2520 นน พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงมบทบาทโดดเดนในคณะลกเสอชาวบาน และกองก าลงตดอาวธกระทงแดง เปนอนมาก ซงเดอนตลาคม 2516 ในการประทวงเพอเรยกรองประชาธปไตยจากรฐบาล และมผตายเปนจ านวนมหาศาลอนเนองมาจากการปราบปรามของรฐบาลนน พระองคไดมพระบรมราชานญาตใหเปดพระทวารพระต าหนกจตรลดารโหฐานรบผชมนมทหนตายเขามา และพระราชทานพระราชโอกาสใหเหลาผชมนมเฝา ตอมา กทรงตง สญญา ธรรมศกด อธการบดมหาวทยาลยธรรมศาสตร เปนนายกรฐมนตรแทนจอมพลถนอม กตตขจร ผลภยไปสหรฐอเมรกาและสงคโปรตามล าดบ ครงนน สญญา ธรรมศกด จดตงรฐบาลพลเรอนส าเรจเปนครงแรก ทวา ไมชาไมนานตอมาใน พ.ศ. 2519 จอมพลถนอม กตตขจร กเลดรอดเขาประเทศโดยบวชเปนภกษทวดบวรนเวศวหาร กอใหเกดการประทวงเปนวงกวาง และน าไปสเหตการณ 6 ตลา ซงกองก าลงตดอาวธของกลมนยมเจาไดสงหารผประทวงลมตายทมหาวทยาลยธรรมศาสตร

สมยพลเอกเปรม ตณสลานนท

ในความโกลาหลครงนน ฝายทหารกเขายดอ านาจอกครง และเสนอนามบคคลสามคนใหพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงเลอกเพอแตงตงเปนนายกรฐมนตรคนใหม ประกอบดวย ประกอบ หตะสงห ประธานศาลฎกา, ธรรมนญ เทยนเงน ผวาราชการกรงเทพมหานคร และ ธานนทร กรยวเชยร ผพพากษาศาลฎกา[41] ดวยความทธานนทร กรย

วเชยร มเกยรตคณดทสด จงไดรบการโปรดใหเปนนายกรฐมนตร ทวา เมอพระองคพบวา ธานนทร กรยวเชยร มแนวคดขวาจด และใหเหลานกศกษาหนเขาปาไปรวมกลมกบพวกคอมมวนสตได รฐบาลของธานนทร กรยวเชยร กถกรฐประหารน าโดย พลเอกเกรยงศกด ชมะนนท ใน พ.ศ. 2523 และคณะรฐประหารกตงพลเอกเปรม ตณสลานนท เปนนายกรฐมนตรคนใหม

ขณะนน กองก าลงทนยมรฐบาลไดเขายดกรงเทพมหานคร ทวา พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงปฏเสธไมรบรอง การกอการครงนจงกลายเปนกบฏทรจกในชอ "กบฏเมษาฮาวาย" และน าไปส "กบฏทหารนอกราชการ" ในเวลาตอมา[42][43] [44]

สมยพลเอกสจนดา คราประยร

ดบทความหลกท พฤษภาทมฬ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว โปรดเกลา ฯ ให พล.อ.สจนดา และ พล.ต.จ าลอง เขาเฝา

ใน พ.ศ. 2535 พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงมบทบาทเปนส าคญในการเปลยนผนระบอบทหารไปสระบอบประชาธปไตย โดยการรฐประหารของคณะทหารเมอวนท 23 กมภาพนธ 2534 ไดน าประเทศไทยกลบไปสระบอบเผดจการทหารอกครง ซงภายหลงจากท รสช. ไดจดใหมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2535 และการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรเปนการทวไปแลว พรรคการเมองทมจ านวนผแทนราษฎรมากทสดคอพรรคสามคคธรรม จ านวนเจดสบเกาคน ไดเปนแกนน าจดตงรฐบาล และมการเตรยมเสนอนายณรงค วงศวรรณ หวหนาพรรคสามคคธรรมในฐานะหวหนาพรรคทมผแทนราษฎรมากทสดขนเปนนายกรฐมนตร แตปรากฏวานางมารกาเรต แทตไวเลอร โฆษกกระทรวงการตางประเทศแหงสหรฐอเมรกา ไดแถลงวา นายณรงคเปนผหนงทไมสามารถขอหนงสอเดนทางเขาสหรฐฯ ได เนองจากมความใกลชดกบนกคายาเสพตด[45] พลเอก

สจนดา คราประยร หวหนาคณะรฐประหาร ซงเคยตกปากวาจะไมรบต าแหนงใด ๆ ภายหลงจากเลอกตงอกเพอตดขอครหาบทบาทของทหารในรฐบาลพลเรอน กลบยอมรบต าแหนงนายกรฐมนตร และสรางความไมพอใจทามกลางประชาชนเปนอนมาก น าไปสการเคลอนไหวคดคานตาง ๆ ของประชาชน โดยมรอยตรฉลาด วรฉตร และพลตรจ าลอง ศรเมอง หวหนาพรรคพลงธรรม เปนแกนน า ซงรฐบาลของพลเอกสจนดาไดสงใหปราบปรามผชมนมประทวงโดดเฉยบขาด กลายเปนเหตการณนองเลอดในทสด และมผคนลมลายหลายหลากเมอฝายทหารเปดการโจมตผชมนม เหตการณดงสความรนแรงเรอย ๆ เมอก าลงทหารและต ารวจเขาควบคมกรงเทพมหานครเตมท[45] และทามกลางสงครามกลางเมองครงน พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงเขาแทรกแซง โดยมพระบรมราชโองการเรยกพลเอกสจนดา คราประยร และหวหนากลมผประทวงเพอเรยกรองประชาธปไตย ใหเฝา และพระราชทานพระบรมราชานญาตใหถายทอดการนออกอากาศสดได ในภาพทางโทรทศน พระองคทรงขอใหคกรณยตความรนแรงและน าพาชาตบานเมองไปสสนต ณ จดสงสดของวกฤตการณ ปรากฏภาพพลเอกสจนดา คราประยร และหวหนาผประทวง เฝาทลละอองพระบาทโดยหมอบกราบ และทสดกน าไปสการลาออกของพลเอกสจนดา คราประยร และการเลอกตงทวไป[46]

สมยรฐประหาร พ.ศ. 2549

ดบทความหลกท รฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2549 และ คณะมนตรความมนคงแหงชาต

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และ สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอม ใหพลเอกเปรม ตณสลานนท ประธานสภาองคมนตร และ รฐบรษ พลเอกสนธ บญยรตกลน พลเรอเอกสถรพนธ เกยานนท และพลอากาศเอกชลต พกผาสข เขาเฝาทลละอองธลพระบาท ถวายรายงานสถานการณ การปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เมอเวลา 00.19 น. วนพธท 20 กนยายน ณ พระต าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต[47]

พลเอกสนธ บญยรตกลน หวหนาคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ไดน าความกราบบงคมทลพระกรณา ทราบฝาละอองธลพระบาท วา การบรหารราชการแผนดนของรฐบาล อนมพ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร

กอใหเกดปญหา ความขดแยงแบงฝาย สลายความรสกรรกสามคคของคนในชาต อยางทไมเคยปรากฏมากอนในประวตศาสตรชาตไทย ประชาชนสวนหนงเคลอบแคลงสงสยวา การบรหารราชการแผนดน สอไปในทางทจรตประพฤตมชอบอยางกวางขวาง หนวยงานอสระ ถกการเมองครอบง า ท าใหการด าเนนกจกรรมทางการเมอง เกดปญหาและอปสรรคหลายประการ แมหลายภาคสวนของสงคมจะไดพยายามประนประนอม คลคลายสถานการณมาโดยตอเนองแลว กไมสามารถรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมองได[48]

เดม คณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ใชชอภาษาองกฤษวา Council for Democratic Reform under Constitutional Monarchy (อกษรยอ CDRM) ตอมาไดตดค าวา under Constitutional Monarchy ออก เพอไมใหสอตางประเทศน าไปตความวา คณะปฏรปฯ เกยวของกบสถาบนพระมหากษตรย เปน Council for Democratic Reform (อกษรยอ CDR) โดยยงคงใชชอภาษาไทยตามเดม[49]

นอกจากน ในวนท 22 กนยายน โทรทศนรวมการเฉพาะกจแหงประเทศไทย โดยสถานวทยโทรทศนกองทพบก แพรภาพพธรบพระบรมราชโองการ แตงตงหวหนาคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข แกพลเอกสนธ ซงมขอสงเกตวาประกาศฉบบดงกลาว มพลเอกสนธเอง ในฐานะผบญชาการทหารบก เปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ และลงวนท 20 กนยายน ขณะทพธรบพระบรมราชโองการนน จดใหมขนตอมาในภายหลง[50]

หลงจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระบรมราชโองการโปรดเกลาโปรดกระหมอม ประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบชวคราว พ.ศ. 2549 ในวนท 1 ตลาคม ปเดยวกน คณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข แปรสภาพเปน คณะมนตรความมนคงแหงชาต โดย หวหนา คปค. ด ารงต าแหนง ประธานคณะมนตรความมนคงแหงชาต มอ านาจหนาท เปนผรบสนองพระบรมราชโองการ แตงตงนายกรฐมนตร ประธานสภานตบญญต ประธานสภารางรฐธรรมนญ สมาชกสมชชาแหงชาต และคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ หลงจากนน จงมพระบรมราชโองการแตงตง พลเอกสรยทธ จลานนท เปนนายกรฐมนตร[48]

พระราชทรพย

พระราชทรพยของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สวนใหญอยในรปของทดนและหน โดยแบงออกไดเปนสวน ๆ ไดโดยสงเขป คอทรพยสนสวนพระองค พระคลงขางท และทรพยสนสวนพระมหากษตรย ซงพระองคอทศพระราชทรพยสวนหนงเพอโครงการพระราชด ารจ านวนกวา 3,000 โครงการ มลนธในพระบรมราชปถมภ เพอพฒนาภายในประเทศในดานกสกรรม เกษตรกรรม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สขภาพอนามย การสงเสรมอาชพ สาธารณปโภค และการศกษา โครงการตางๆมรายละเอยดใชเปนแหลงอางองไปไดทวโลก[51] และพบไดในสอวทยและโทรทศนของประเทศไทย[26]

ทรพยสนสวนพระมหากษตรย

ทรพยสนสวนพระมหากษตรยถอเปนทรพยสนของแผนดน ไมใชทรพยสนของสวนพระองคของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว[52] และไดรบการยกเวนไมตองเสยภาษอยางถกตองตามกฎหมาย[53] ซงทรพยสนดงกลาวจะถกบรหารงานในรปแบบองคกรนตบคคลภายใตชอ ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ทรพยสนสวนใหญ ไดแก ทดนและหน โดยปจจบนมผเชาทดนทวประเทศมากกวา 3 หมนสญญา[53] โดยแปลงส าคญ ๆ ประกอบดวย ทดนโรงแรมโฟรซซน ทดนสยามพารากอน ทดนเซนทรลเวลดพลาซา ทดนองคการสะพานปลา และทดนรมถนนพระรามท 4 ฝงเหนอ จากสวนลมไนทบารซาร ยาวจรดศนยการประชมแหงชาตสรกต[ตองการอางอง] ทงนบรษทซบรชารดเอลลส บรษทโบรกเกอรดานอสงหารมทรพยรายใหญของโลก ไดเคยประมาณการตวเลขพนททอยในการดแลของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยอยท 32,500 ไร โดยในบางพนทมมลคาสงกวา 380 ลานบาทตอไร[54] ทงน ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยยงไดลงทนในหนของบรษทตาง ๆ อกดวย โดยถานบรวมทงหมด หนทส านกงานทรพยสนฯ มอยท งหมดคดเปน 7.5% ของมลคาตลาดรวมของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย[54] ท าใหพระองคทรงไดรบการจดอนดบจากนตยสารฟอรบ ใหเปนหนงในกษตรยทร ารวยทสดในโลก[55] แตส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยไดชแจงถงบทความดงกลาววา "มความคลาดเคลอนจากขอเทจจรง เนองจากในความเปนจรง ทรพยสนทนบมาประเมนนนเปนทรพยสนของแผนดน มใชทรพยสนสวนพระองค"[52]

ทรพยสนสวนพระองค

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ยงทรงมการลงทนสวนพระองคเอง โดยไมผานส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย โดยการเปนผถอหนใน บรษท สมมากร จ ากด (มหาชน) 43.87%[56] บรษท ไทยประกนภย จ ากด (มหาชน) 18.56%[57] และบรษท ไมเนอร อนเตอรเนชนแนล จ ากด (มหาชน) 2.04%[58] เปนตน

ทรพยสนสวนพระองคนยงหมายรวมถง เงนทลเกลาถวายฯ ตามพระราชอธยาศยตาง ๆ ซงทรพยสนสวนพระองคนนไมไดรบการยกเวนเรองภาษ และตองเสยภาษอากรตามปกต[53]

มลนธอานนทมหดล อางวา พระองคไดพระราชทานทรพยสนสวนพระองคจ านวนมากแก โครงการพระราชด าร มลนธในพระบรมราชปถมภ ตลอดจนการกสล และการพฒนาทรพยากรมนษย[59]

การถอหน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงเปนผถอหนบรษทเอกชนหลายแหง ขอมลเมอวนท 1 มกราคม 2553 มดงตอไปน

1. ใน บรษทสมมากร จ ากด (มหาชน) ทรงถอหนจ านวน 197,414,850 หน คดเปนรอยละ 43.870[60]

2. ใน บรษทไมเนอร อนเตอรเนชนแนล จ ากด (มหาชน) ทรงถอหนจ านวน 72,470,861 หน คดเปนรอยละ 2.22[61]

3. ใน บรษทปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) ทรงถอหนจ านวน 360,000,000 หน คดเปนรอยละ 30.00[62]

4. ใน บรษทไทยประกนภย จ ากด (มหาชน) ทรงถอหนจ านวน 3,526,567 หน คดเปนรอยละ 30.00[63]

5. ใน บรษทธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน) ทรงถอหนจ านวน 722,941,958 หน คดเปนรอยละ 21.31[64]

6. ใน บรษทซงเกอรประเทศไทย จ ากด (มหาชน) ทรงถอหนจ านวน 1,383,770 หน คดเปนรอยละ 0.51[65]

7. ใน บรษทเทเวศประกนภย จ ากด (มหาชน) ทรงถอหนจ านวน 27,600 หน คดเปนรอยละ 0.23[66]

พระราชบตร

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชและสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถมพระราชโอรสและพระราชธดาดวยกนสพระองคตามล าดบดงตอไปน

1. ทลกระหมอมหญงอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด (พระนามเดม: สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด; ประสต: 5 เมษายน พ.ศ. 2494, สถานพยาบาลมงตชวซ เมองโลซาน ประเทศสวตเซอรแลนด) สมเดจพระเจาลกเธอพระองคนไดทรงลาออกจากฐานนดรศกดแหงพระราชวงศเพอทรงสมรสกบนายปเตอร เจนเซน ชาวอเมรกน โดยมพระโอรสหนงองคและพระธดาสององค ทงน ค าวา "ทลกระหมอมหญง" เปนค าเรยกพระราชวงศทมพระชนนเปนสมเดจพระบรมราชน

2. สมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชราลงกรณ สยามมกฎราชกมาร (พระนามเดม: สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาวชราลงกรณ บรมจกรยาดศรสนตตวงศ เทเวศรธ ารงสบรบาล อภคณประการมหตลาดลเดช ภมพลนเรศวรางกร กตตสรสมบรณสวางควฒน บรมขตตยราชกมาร; ประสต: 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2495, พระทนงอมพรสถาน) ทรงอภเษกสมรสกบพระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาโสมสวล พระวรราชาทนดดามาต นางสจารณ ววชรวงศ และพระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาศรรศม ตามล าดบ โดยมพระโอรสหนงพระองคและสองค กบพระธดาสองพระองค

3. สมเดจพระเทพรตนราชสดา เจาฟามหาจกรสรนธร รฐสมาคณากรปยชาต สยามบรมราชกมาร (พระนามเดม: สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาสรนธรเทพรตนสดา กตวฒนาดลโสภาคย; ประสต: 2 เมษายน พ.ศ. 2498, พระทนงอมพรสถาน)

4. สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร (ประสต: 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2500, พระทนงอมพรสถาน) ทรงอภเษกสมรสกบนาวาอากาศเอก วระยทธ ดษยะศรน โดยมพระธดาสองพระองค

พระราชกรณยกจ พระราชนพนธ และผลงานอน

ดบทความหลกท พระราชกรณยกจของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ดานศลปวฒนธรรมและวรรณคด

ดเพมท พระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

ในฐานะทพระองคทรงเปนพระมหากษตรยทมพระปรชาสามารถในศลปะแขนงตาง ๆ หลายแขนง จงทรงไดรบการยกยองใหเปนองคอครศลปนแหงชาตและบดาแหงการดนตร[67] พระองคยงทรงสนพระราชหฤทยในการฝกเขยนภาพ และมพระปรชาสามารถในเรองการถายภาพ และมการพฒนาอยางตอเนอง ตลอดจนทรงมพระปรชาสามารถปนพระพทธรปพระสมเดจจตรลดาดวยพระองคเอง

งานทางดานวรรณศลป พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเชยวชาญในภาษาหลากหลายภาษา ทรงพระราชนพนธบทความ แปลหนงสอ เชน นายอนทรผปดทองหลงพระ ตโต พระมหาชนก และพระมหาชนก ฉบบการตน เรอง ทองแดง เปนพระราชนพนธเกยวกบคณทองแดง สนขทรงเลยง เปนตน[68]

ดานการพฒนาชนบท

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจฯ ไปทกหนแหงไมวาดนแดนแหงนนจะทรกนดารเพยงใด ไมวาใกลไกลแคไหน พระองคจดท าโครงการพฒนาชนบทตามแนวพระราชด ารควบคไปในทกๆ ดาน ไมเนนดานใดดานหนง พระองคมจดประสงคเดยวคอ เพอขจดความทกขยากของชาวชนบท และสนบสนนสงเสรมใหมความเปนอยทดขน รวมทงแกปญหาสงคมเมองใหดขน โดยจะเหนไดจากโครงการในพระราชด ารหลายโครงการทเกดขนจากความรบผดชอบของหนวยงานตางๆ

โครงการอนเนองมาจากพระราชด ารจะเปนโครงการเกยวกบปรบปรงถนนหนทาง การกอสรางถนนเพอการ สญจรไปมาไดสะดวกและทวถง การคมนาคมเปนปจจยพนฐานท ส าคญของการน าความเจรญไปสชนบท การสอสาร ตดตอทดยงผล ส าคญท าใหเศรษฐกจของราษฎรในพนทดขน ราษฎรกมความเปนอยทดขน ในการพฒนาชนบทนน การคมนาคม เปน

ปจจยพนฐานทส าคญทจะมองขามไปเสยมได เพราะเปนเสมอนประตเชอม ระหวางในเมอง และชนบท ดงนน การทจะเรมโครงการพฒนาใดๆ นนจะตองเรมจากการปรบปรง และการกอสรางถนนหนทางเปนการเปดประตน าความเจรญเขาไปสพนท

ดานการเกษตรและชลประทาน

เขอนภมพล

ในดานการเกษตร จะทรงเนนในเรองของการคนควา ทดลอง และวจยหาพนธพชใหมๆ ทงพชเศรษฐกจ พชสมนไพร รวมถงการศกษาเกยวกบแมลงศตรพช และพนธสตวตางๆ ทเหมาะสมกบสภาพทองถนนนๆ ซงแตละโครงการจะเนนใหสามารถน าไปปฏบตไดจรง มราคาถก ใชเทคโนโลยงาย ไมสลบซบซอน เกษตรกรสามารถด าเนนการเองได นอกจากน ยงทรงพยายามไมใหเกษตรกรยดตดกบพชผลทางการเกษตรเพยงอยางเดยว เพราะอาจเกดปญหาอนเนองมาจากความแปรปรวนของสภาพดนฟาอากาศ หรอความแปรปรวนทางการตลาด แตเกษตรกรควรจะมรายไดจากดานอนนอกเหนอไปจากการเกษตรเพมขนดวย เพอจะไดพงตนเองไดในระดบหนง

การพฒนาแหลงน าเพอการเพาะปลกหรอการชลประทาน นบวาเปนงานทมความส าคญและมประโยชนอยางยงส าหรบประชาชนสวนใหญของประเทศ เพราะเกษตรกรจะสามารถท าการเพาะปลกไดอยางสมบรณตลอดป เนองจากพนทเพาะปลกในปจจบนสวนใหญเปนพนทนอกเขตชลประทาน ซงตองอาศยเพยงน าฝนและน าจากแหลงน าธรรมชาตเปนหลก ท าใหพชไดรบน าไมสม าเสมอ และไมเพยงพอ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงใหความสนพระราชหฤทยเกยวกบการพฒนาแหลงน ามากกวาโครงการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารประเภทอน

ดานการแพทย

โครงการทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทานใหกบประชาชนในระยะแรกๆ ลวนแตเปนโครงการดานสาธารณสข เพราะพระองคทรงเหนวา หากประชาชนมรางกายทสมบรณ แขงแรง จะน าไปสสขภาพจตทด และสงผลใหการพฒนาเศรษฐกจและสงคมดไปดวย

พระองคจงทรงใหความส าคญกบงานดานสาธารณสขเปนอยางมาก ในการเสดจพระราชด าเนนไปทรงเยยมราษฏรตามทองทตางๆ ทกครง จะทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหมคณะแพทยทประกอบดวย ผเชยวชาญในแตละสาขาจากดรงพยาบาลตางๆ และลวนเปนอาสาสมครทงสน โดยเสดจพระราชด าเนนไปในขบวนอยางใกลชด พรอมดวยเวชภณฑและเครองมอแพทยครบครน พรอมทจะใหการรกษาพยาบาลราษฎรผปวยไขไดทนท

นอกจากนน ยงมโครงการทนตกรรมพระราชทาน ซงเปนพระราชด ารทใหทนตแพทยอาสาสมคร ไดเดนทางออกไปชวยเหลอบ าบดโรคเกยวกบฟน ตลอดจนสอนการรกษาอนามยของปากและฟน แกเดกนกเรยนและราษฎรทอาศยอยในทองททรกนดาร และหางไกลจากแพทยทวทกภาค โดยใหการบรการรกษาโรคฟน โดยไมคดมลคา ทางดานหนวยแพทยหลวงทจะตองตามเสดจพระราชด าเนนไป ณ ทประทบแรมทกแหงนน จะมเจาหนาทใหการรกษาพยาบาลราษฎร ผมาขอรบการรกษา ไมตองเสยคาใชจายแตประการใด นอกจากนน หนวยแพทยหลวงยงจดเจาหนาทออกเดนทาง ไปรกษาราษฎรผปวยเจบ ตามหมบานทอยหางไกลออกไปอกดวย[69][70]

ใน พ.ศ. 2554 ทางองคกรแพทยศลยศาสตรจากทวโลก ตางพรอมใจกนถวายใบประกาศเกยรตคณ เกยรตบตรสมาชกกตตมศกด และเหรยญสดด จากคณปการดานการแพทยและสาธารณสขทพระองคทรงอทศเพอพสกนกรชาวไทยตลอดระยะเวลากวา 60 ปททรงครองราชย[71]

ดานการศกษา

นอกจากน พระองคยงโปรดเกลาฯ ใหจดตงมลนธอานนทมหดล เพอเปนการถวายพระเกยรตแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล เพอสนบสนนทางดานคดเลอกบณฑตในสาขาวชาตางๆ ไปศกษาตอตางประเทศ เพอจะไดใหบณฑตเหลานนน าความรทไดไปศกษาวจยน าผลงานทไดกลบมาพฒนาประเทศอยางตอเนอง โดยพระองคออกทนใหตลอดจนดแลเกยวกบความเปนอยในตางประเทศนนๆ อกดวย[72]

สวนในประเทศทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหรฐบาลเปนผดพเนนการจดการบรหารทางการศกษา แบบใหเปลาตงแตระดบชนประถมศกษา จนถงระดบมธบมศกษาตอนปลาย ใน

ลกษณะทงอยประจ าและไปกลบ แบงเปน โรงเรยนศกษาสงเคราะห จ านวน 26 โรงเรยน โรงเรยนราชประชานเคราะห จ านวน 14 โรงเรยน[72]

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงประกอบพระราชกรณยกจตลอดระยะเวลากวา 60 ปททรงครองราชยเปนประมขแหงราชอาณาจกรไทย โดยสามารถยกตวอยางไดดงน:

มลนธชยพฒนา มลนธโครงการหลวง โครงการสวนพระองคสวนจตรลดา โครงการหลวงอางขาง โครงการปลกปาถาวร โครงการแกมลง โครงการฝนหลวง โครงการสารานกรมไทยส าหรบเยาวชน โครงการแกลงดน กงหนชยพฒนา แนวพระราชด าร ผลตแกสโซฮอลในโครงการสวนพระองค (พ.ศ. 2528) แนวพระราชด าร เศรษฐกจพอเพยง เพลงพระราชนพนธ พระสมเดจจตรลดา เปนตน

ดานการกฬา

ดบทความหลกท การเลนกฬาของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

เรอใบเปนกฬาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวโปรดเปนพเศษ พระองคทรงเปนตวแทนของประเทศไทยลงแขงเรอใบในกฬาแหลมทองครงท 4 ระหวางวนท 9-16 ธนวาคม พ.ศ. 2510 ทประเทศไทยเปนเจาภาพ โดยทรงเขาคายฝกซอมตามโปรแกรมการฝกซอม และทรงไดรบเบยเลยงในฐานะนกกฬา เชนเดยวกบนกกฬาคนอน ๆ ในทสด ดวยพระปรชาสามารถ พระองคทรง

ชนะเลศเหรยญทอง และทรงไดรบการทลเกลาฯ ถวายรางวลเหรยญทองจากสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เมอวนท 16 ธนวาคม พ.ศ. 2510 [73] ทามกลางความปลมปตของพสกนกรชาวไทยทงประเทศ และเปนทประจกษแกชนทวโลก ท าใหพระอจฉรยภาพทางกฬาเรอใบของพระองคทยอมรบกนทวโลก พระองคยงไดทรงออกแบบและประดษฐเรอใบยามวางออกมาหลายรน พระองคพระราชทานนามเรอใบประเภทมอธ (Moth) ททรงสรางขนวา เรอใบมด เรอใบซเปอรมด และ เรอใบไมโครมด ถงแมวาเรอใบล าสดทายทพระองคทรงตอคอ เรอโมค (Moke) เมอ 17 พฤศจกายน พ.ศ. 2510 เรอใบซเปอรมดยงถกใชแขงขนในระดบนานาชาตทจดในประเทศไทยหลายครง ครงสดทายคอเมอ พ.ศ. 2528 ในกฬาซเกมสครงท 13[74][75]

ดานดนตร

ดบทความหลกท เพลงพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

งานทางดานดนตร พระองคทรงรอบรเรองดนตรเปนอยางดและทรงดนตรไดหลายชนด เชน แซกโซโฟน ครารเนต ทรมเปต กตาร และเปยโน ทรงโปรดดนตรแจสเปนอยางมาก และพระองคไดประพนธเพลงทมความหมายและไพเราะหลายเพลงดวยกน เชน เพลงพระราชนพนธแสงเทยน เปนเพลงแรก สายฝน ยามเยน ใกลรง ลมหนาว ยมส ค าแลว ไกลกงวล ความฝนอนสงสด และเราส หรอจะเปนพรปใหม ซงถอไดวาเปนสวนส าคญอยางหนงทเกยวของกบชวตของชาวไทย เปนตน[76][77]

พระเกยรตยศ

ธงประจ าพระองค

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงไดรบการทลเกลาฯ ถวายรางวลและเกยรตยศตาง ๆ มากมาย ทงจากบคคลและคณะบคคลในประเทศและตางประเทศ อนเนองมาจากพระราชกรณยกจและพระราชอธยาศยในการแสวงหาความร ทส าคญเปนตนวา

ประธานรฐสภายโรปและสมาชกรวมกนทลเกลาฯ ถวาย "เหรยญรฐสภายโรป" (19 กรกฎาคม พ.ศ. 2519)

ประธานคณะกรรมาธการเพอสนตภาพของสมาคมอธการบดระหวางประเทศ ทลเกลาฯ ถวาย "รางวลสนตภาพ" (9 กนยายน พ.ศ. 2529)

สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย ทลเกลาฯ ถวาย "เหรยญทองเฉลมพระเกยรตคณในการน าชนบทใหพฒนา" (21 กรกฎาคม พ.ศ. 2530)

ผอ านวยการใหญโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต ทลเกลาฯ ถวาย "เหรยญทองประกาศพระเกยรตคณดานสงแวดลอม" (4 พฤศจกายน พ.ศ. 2535)

ผอ านวยการใหญองคการอนามยโลก ทลเกลาฯ ถวาย "เหรยญทองสาธารณสขเพอมวลชน" (24 พฤศจกายน พ.ศ. 2535)

คณะกรรมการสมาคมนเวศวทยาเชงเคมสากล (International Society of Chemical Ecology) ทลเกลาฯ ถวาย "เหรยญรางวลเทดพระเกยรตในการสงวนรกษาความหลากหลายทางชวภาพ" (26 มกราคม พ.ศ. 2536)

หวหนาสาขาเกษตร ฝายวชาการภมภาคเอเชยของธนาคารโลก ทลเกลาฯ ถวาย "รางวลหญาแฝกชบส ารด" สดดพระเกยรตคณในฐานะททรงเปนนกอนรกษดนและน า (30 ตลาคม พ.ศ. 2536)

ผอ านวยการบรหารของยเอนดซพ (UNDCP) แหงสหประชาชาต ทลเกลาฯ ถวาย "เหรยญทองค าสดดพระเกยรตคณดานการปองกนแกไขปญหายาเสพตด" (12 ธนวาคม พ.ศ. 2537)

องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ทลเกลาฯ ถวาย "เหรยญสดดพระเกยรตคณในดานการพฒนาการเกษตร" (6 ธนวาคม พ.ศ. 2539)

ส านกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ทลเกลาฯ ถวาย "รางวลความส าเรจสงสดดานการพฒนามนษย" จากการทไดทรงอทศก าลงพระวรกายและทรงพระวรยะอตสาหะในการปฏบตพระราชกรณยกจมาตลอดพระชนมชพ (26 พฤษภาคม พ.ศ. 2549) [78]

ในป พ.ศ. 2550 องคการทรพยสนทางปญญาโลก (World Intellectual Property Organization) แถลงขาวการทลเกลาฯ ถวาย "เหรยญรางวลผน าโลกดานทรพยสนทางปญญา" (Global Leaders Award) [79] โดยนายฟรานซส เกอรร ผอ านวยการใหญเปนผน าขนทลเกลาฯ ถวาย ณ พระราชวงไกลกงวล ในวนท 14 มกราคม 2552 เพอเทดพระเกยรตททรงมบทบาทและผลงานดานทรพยสนทางปญญาทโดดเดน และพระองคทรงเปนผน าโลกคนแรกทองคการทรพยสนทางปญญาโลกทลเกลาฯ ถวายเหรยญรางวลดงกลาว[80]

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเปนผทไดรบมอบถวายปรญญากตตมศกดมากเปนสถตโลกถง 136 ฉบบ ใน พ.ศ. 2540[81] โดยทรงไดรบมอบถวายจากมหาวทยาลยในประเทศไทยเปนสวนใหญ

สถานท พนธพช และพนธสตว อนเนองดวยพระปรมาภไธย

สถานท

โรงเรยน ภ.ป.ร. ราชวทยาลย ในพระบรมราชปถมภ โรงพยาบาลภมพลอดลยเดช สะพานภมพล - สะพานขามแมน าเจาพระยาส าหรบถนนวงแหวนอตสาหกรรม บรเวณ

เขตยานนาวา กรงเทพมหานคร และอ าเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ เขอนภมพล จงหวดตาก อาคารภมพลสงคต วทยาลยดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดล

พนธพช

ภมพลนทร, Trisepalum bhumibolianum - ชอภาษาไทย แปลวา พรรณไมทเปนศรสงาแดพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช - พชหายาก และเปนพชถนเดยวของประเทศไทย จดในวงศชาฤๅษ ส ารวจพบ บรเวณแกงหนปนในเขอนภมพล จงหวดตาก และอทยานแหงชาตแมปง จงหวดล าพน [82]

พนธสตว

หมกสายราชา, Octopus rex Nateewathana & Norman, 1999 - หมกสายขนาดเลกพบในนานน าไทย

ปเจาพอหลวง, Potamon bhumibol Naiyanetr, 2001 - ปน าจดขนาดใหญทสดในประเทศไทย

เตาโบราณ, Basilochelys macrobios Tong, Claude, Naksri, Suteethorn, Buffetaut, Khansubha, Wongko, & Yuangdetkla, 2009[83] - เตาโบราณ ในวงศตะพาบน า พบในหมวดหนภกระดง อาย 150 ลานป ในยคจราสสกตอนปลาย คนพบท อ าเภอหนองสง จงหวดมกดาหาร

บรรณานกรม

ราชบณฑตยสถาน "พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ," บคคลส ำคญ วนท

25 สงหาคม 2554 เวลา 12:08 น

http://th.wikipedia.org/wiki 25/08/2554