ادیان پېژندنه
DESCRIPTION
ادیان پېژندنهTRANSCRIPT
۱۹آل عمران، اآلیة
د ې ىاه ك پبذ ې لی هي ک ك هى ك ښ
ل لوویي .ـ ۱۳۹۱: کب
یوي:لوؤم وا ین اث وا پبل هؾول اث
م پېژل اكیبى :ك کزبة بل هؾول اثواین اثوایوي :هإلو پ
لی ډاکټو هؾولاعبى ؽپبل :ژثبړکی پ
هبیبه :کوپى ..................اهؾول ی هؾول لی وین اهػ اهلل يی، فوذ اهلل فووىی :ډیيایي
لوویي . ۱۳۹۱ :ك چبپ کبل (.Repro India Ltd) ك ل ك هېپو هغجق :چبپ ف
ل زیبى فب بذ : ك اه ې لی هی ک ك هى ك/ ك ښ د ې ىاه پ
©Copyright reserved by TED / MoE پبه فلي كی ل ل زیبى فب ؽ ك اه ل ك چبپ
لې زه الهلل هؾ، آم ككک به، ګ،ي ه یم ب ث زه یل پبل ككقلیل ىضلښ لی فجلال ي اوهښ ي، لی لی لهال وذښ، ي یبه فجلالؾ هؽ ، يول فجلالكك ویوښ زيمب ښلی ب اى هؾيیهؾول ؽلی ښ ، ي ىهه
WORLD)بانك او نړيوال (UNICEF)يونسف د
BANK)
په مالي او تخنيکي مرسته
بة يك كه کبه کنا :ېټ ا
۳ / ۳ / 20۱۳
د کتاب مطالعه، د انسان د کتاب مطالعه، د انسان ساتنه ي? د ساتنه ي? د ..شخصيت بشپ?ويشخصيت بشپ?وي
مطالعه کوونکي د لو? فرهن? مطالعه کوونکي د لو? فرهن? ..يي کوييي کوي??????????????
أ
۳ / ۳ / 20۱۳
موضوعګانې
ب
۳ / ۳ / 20۱۳
1
۳ / ۳ / 20۱۳
ئى الؾولهلل ؾول زنيو قم ثبهلل هي وه ايب هي یئبد افوبلب، هي یل اهلل ىال هضل ل هي یضلل ىالبكی ل ال اى ال ال االاهلل الأى
..... فجل هل، لاد اهلل فلی فلی ال اؾبث لن رلیوب کضیوااهؾولىهږ ك ېاك ك كاهالوقلوی ك كیي فله څبګې ل ځبګړ هضو څق ی
پ كې څبګ کې ك ښځی ك كیي ىك کړې هضبهی ك . ك« اكیبى پ»ن .رلهی لپبه هلکي ښکي هىي ا فلهذ ر یې چوز کي
ك كیي فله ك ه هضو روڅګ كا هضوى ن ه ځبی ی چې هؾالى ك ړۍ ك ټل لی اكیب فولي چبهې ا فیلي ال پ و رګ پېژي ا ك
ن ك پېژلې ل الهې ك االم پیڅلي كیي ك فیلي ال ا فولي چبه پ څوګ چې ټل یبى ك فپل ضل یب ك پېژلې . ؽبیذ ا هښزیلي پېږي
ب): ل هقې ښ پېژلل کیږي یبء ثبضلاك پ كې هزی کې ځی . (رقوه االڅېړک ك اكیب روهځ ك ربهة یب ژكېالی پ اړ فجوې کړي ا ځی ك كیي
پلهالیيم یب كیي اکضود ګوايي مږ پهر کړی كی ا ی وېو ه ن پو االهي ا چې ك . فزیځ ېاك ك لېلیځ ل ىوګي ا كیي ثویل څق الېښ څوګلي
كم هبیل پ پبم کې یل و ك یبكې ې څبګې پ كهي کویکلن کې ك اكیبى پېژلې پ به هضوى زى ی اړیي ا ضوهي چبه ګڼل کېږي چې ك كې څبګې
ی ضی پو ړالې فلوي ا هغي مجوګى (کالهي)هؾالى ك كې یبییي پ . كا كهي کزبة پځ څپوکي ا و څپوکی ځبګړي كه لوي. کلی ي
لهړي څپوکي کې ك اكیب پ اړ پ هلهبري هضفبر ثؾش ی ا پ كین څپوکي کې ك آوبي هف اكیب ثؾش هاملی، كهېین څپوکی ك االم پېڅلی
كیي څېړي، څلهم څپوکی ك ضقي اكیب رؾ څوګلي ا پځن څپوکی ك اكیب
2
۳ / ۳ / 20۱۳
ك كې کزبة چبهې ك ن . ك هبهې یب ږكیالي څوګالی رو ثؾش اللې یيهقزجو هبفن ل هيل هقوىي و ور هېللي چې ك كې اصو ك ثډایې ا زوزیب
كا کزبة پ ې ثڼې ربلیو ا څېړل ی كی ا . لپبه روې کبه افیزل ی كیو څپوکی ثېالثېل كه لوي ك كه پ پیل کې ك كه ك فاى رو پېژلل هز
ك هړي كه ك رلهی هفې مکو ي ا ثیب كه هغبلت ا ك هضؿ آهې ولا هاى ك كه پ پبی کې ن روویي هاملی چې ثېالثېلې . کزې روػ ې كي
پښزې لوي ا ن ك كه ازبكا ا هؾال پبم يي ىقبلیز ا فولي چبه ر اړل ی كی چې ك ن ل الهې ل هقزجو هواعق ا اړی كهي هاك څق
ل الىم ىوذ څق پ ګټې افیزل و ل ښبملي پول . پواف ګټ پهر کړي« هبیبه»ا ښبملي هؾولی « وین»، ښبملي هؾول لی «هؾت»مالم هؾول
څق ډېو ډېو ه کم چې پ روریت و یې ك كې کزبة پ اډيټ، ټبیپ ا ډیيایي کې ل هبو ثې بهې ا هښزیې هوز کړې ك ا ن پ پبی کې ل كه ازبكا
ا ګوا هلهی څق یل هي ین ک ټیپي یوګړریب و هـ کېږي ا یب ك كې کزبة ك هغبلج پ رؾلیل کې که زي یي پ فپلې لهېیې كې ك ن ك لوې
. کل ا ؽل لپبه پ فپل څ کړي
4
۳ / ۳ / 20۱۳
لوهړی لوست
.ك اكیب پې ك رقویو، هضؿ ا مو څوګل ا په كهک .1
ك اكیب پېژلې هضوى ك رلهی ك ګټهریب پ اړ ك هؾال فجو ارو .2 .لپبه ىهی ثواثول
پ ثېالثېل اكیب کې ك څېړې پ اړ پ ړیالې یو ییيې ا ىهږ ك ېاك .3 .پ کچ ك ضوهي هغبلج ثیبل
ک هږ ك ابي ټل ژل ژاک پ ا ا رېو هال کې پ كذ و څېړ، پ فلز (عوي)آبۍ و ث څوګل ي چې كیي افزبكاد ك ن ل ښ
ك یبى ك لهړۍ پېړۍ . ا ك ن پ هػ ا هاى پیبړی رلظ لوي. څق كيکل چې ربې پ ړۍ کې پ يو ا ): هه ههؿ پلربهک پ كې اړ یلي كي
، رب ئ اههو ث ل ږكې څق فها ډېو ښبه ا کلي یيئرګ هارګ هنل یكاې ښبه ا کلي ث ه ن . چې كیال لويئث ن ښبه ا کلي یي
ولا هاى كاې ښبه ا کلي ه لیللي كي . لیللي ي چې هجو ا هو لويچې فياې لوي ا ك لث ځبی، ف پ یڅ هد ث ربې کم ښبه یب کلي
ك پلربهک یب (. ي لیللی چې پ ن کې ك فجبكد لپبه هقجل ا ځبی یهښزیې ك، یڅ ېاك، ښبه، کلی، ژاك ا جیل ز چې پ ی ی ډل و كیي
ن څک چې بك ا ثلی ژل لوي ا ل ډېوي هبكي ا هقي . فیل لوياهزیبى څق هؾوم كي ثیب ن پ ن کې پیبړي كیي ثبه ا ؾویې عك
ا هؽبي فبلن ثبلې فیل کي، پ ی ډل ك لړ ا هزقبلی عك پو فجبكد . لويكیي . هوه كی ا كا ؽیذ ك ابب ك ربهیـ پ اږك کې ل ن و هل كی
5
۳ / ۳ / 20۱۳
هغ پبى پ كې ثبه كي چې . ك ابب ا ابي ټلې ل ځبګړ څق كیهغ ا ىکو کل ك ابى ل ځبګړ څق ی ځبګړ ك چې ن ل ټل ؽیابر
ګڼي، « بع ا هزيکو ؽیاى»څق هوزبى ا عال کي ا ل ولې اهل ابى څوګ چې ك ابى كم رقویو ډېو ښ، عبهـ ا هبـ كی ف كاې ن کېلای ي
كا « ؽیاى كی (هزلیي)ابى كیلاه »: چې هږ ك كې پو ځبی كا ثل رقویو کبهګلې ه . رقویو ن ابى ل ه ؽیابر څق پ ثپړ رګ عال کيثیل »: لک. ؽیابد پ ځی يز کې ل ابب څق ډېو پیبړي ي
ؽ ا ك ثلى پ پیبړریب ا ك عن پ مټالي کې (بهقې)ؽ، اهیلل (بهې)ف رو ن ځبی چې ك ؽیابر پ اړ څېړې ې كي، رو ا پهې ېڅ ی ؽیاى
ن ك فپل كیي ژل که ښ ښب ك ښكلې، كلز ل كیلاهۍ څق هف پ عجیقي رګ ن فبم هيم كی چې لږ رو لږ ك ړۍ ا ابى ك پیلایښذ ك
لک ك كیي . څوګالي ا ك ی كاې ژل لول پ اړ ىکو لوي چې ك هل ړ يكیي پ ثپړ رګ ك کبل ژلا لپبه ی ټلیي څ »پ كې رقویو کې لل
ک ابى اللیی پښز ر ځاة ایي اههو ك ی فؾبل ژل ك اړریب « .كا كم پښز ر هغي ځاة پ كې اله کې هو هوز . پ ىکو کې کېږي
کي چې ل که ځبی هاملی كی؟ ا کم ځبی ر ځي؟ ل كې رګ هارګ څق هف څ ك؟ څوګ کلی كم رګ هارګ رؾین کړ چې پ پبیل کې ه فبعو
آهاه ي؟ ف ک كیلاهي پ ځبګړې هقب و پ پبم کې ی كاې ډېوی . اببى ز چې پو کم كیي ؾبم ثبلې فیل لوي
ن رقویو رو ا پهې ك كیي لپبه كی افیزل ی چې ټل كیي پېژلکي پبى پوې اريب کړي ا ن رقویي چې رو ا پهې ها افیزل ي پ اللې
ك االهي كیي پبى ا هزکلویي كیي پ لنذ کې اعبفذ ګڼي لک : رګ یې ها افل
6
۳ / ۳ / 20۱۳
»چې ن ثبلغبفخ »پ، «كاى الب و »ا« الیغیقى عبفخ »پ« الیلیى كیي الؾ االفزبك »ا پ اغالػ کې یې . ژثبړل ی كی «الؾ بى االفزواه ثبلل اللیي
القول ثبالهکبى ل » : ا یب« ثبلغبى ل اال لی البلجبة یزب ی لب ضـ ال اللیي .(2:12)« اليوؿ
کې كیي یب ك « ربهیـ ىلي هنات عبى»ډاګټو ثبءاللیي پبىاهګبك پ فپل کزبة كیي ك هؾلك ا بهؾلك یب »: ر كاې رقویو ټبکلی كی« هنت»ن پ فپل یب
ىب ا ثب روهځ اړیک ك یب ن یل ك چې ك نې ك عك ك فلذ كهک ابى ل فپل عك څق لړ ي فا ر لایذ کړي، ولاهاى ځی موثي هزوی ا
پب پ كې هزی کې ك كیي لپبه ثېالثېل رقویي کړي كي چې كلز یې ی څ « .كیي ك فبیل، اؽببر ا ايواكي یب ټلیي کړ ټلګ ك: ثېلګې ها افل
كیي ك ابى ا هبى ابي د اړیک ك چې ابى پوې فیل لوي ا فپل »كیي ك ااهو ا ای پهې اړل فیل ا کړ « ».ځبى هپهې رړلی ګڼي
كا ډل فیلې ا کړې ټل ن کبى چې پوې هقزل ي ي « .ټلګ كیاىیی هقي اهذ ك ههی ك عوبفذ یب ټلګې پ به پ ی کړۍ کې و مډ
ف ن پ جي رګ عبهـ ا هبـ رقویو چې ك كیي لپبه ی پ كې ډل . يك چې مه ځبګړ یې ك ن (بك)كیي ن ټلیي ټلګ : یې عول ثلي ک
: اهذ زى كی چې مړي یې پ اللې اهه کې و ونږي ا راى لوي. ك ځی الهښ هل ا ك ځی قبیو ا هبک رو و کل: الو. پو ی هغل اهىښذ فیل لول چې ېڅ ي ك ن پ څېو ي کېلای: ةك ی مړي ل ن هغل هقي یب ل ابى څق لړ لهد و اړیک ټیګل : ط
(۲۹:۸). چې ك وک، صیذ، رضلیذ ا رؽیل پ ثڼ څوګلېږي
7
۳ / ۳ / 20۱۳
ك لهړی . پ كې پې کې ثېال ثېل كیي ؾبه رو ثؾش اللې یل کېږيابب ك كیي ؾوی ل څېړې څق یلی ك وبي ا ضقي لی اكیب رو ؾبه
پهې ټل ك كې پې ك ثؾش هضؿ رکیلي، ا پ كې پې کې پو نې وبي اكیبى څوګ څوګل ل ا ك که پینوجوا ل فا : ثؾش کېږي
هاهېلل، ك لهړی ابب لهړۍ ؾویې ا اكیبى چې ك اوبي وایق ا اكیب روڅګ اـ كي څوګ ضـ ي كي؟ رو ټل لی ضقي ا ثوي اكیبى پ څ
روریت ربی ي ا رجلیل ي كي؟ ك هقبو ىقبل اكیب ضقیذ څ ډل كی؟ پ اكیب کې ابي ا آههقزلاد، فجبكر، ك كیي کړ روو کل، افالي
ا ك ابي اړیک رؾین څوګ ټبکل کېږي؟ كا ټل ن هغبلت كي (کچې)هاىیي .چې پ اكیبى پې کې روثؾش اللې هاځي
كیي ك ابى ىغوي مښز ك ا ك ن پو ړالې ك ابى پ عك کې ی ي اؽب ا هیل زى لوي ك كیي آه هف ا له ك ابى ك ىغوي مښز
ك اكیب پېژل چې ك اكیب پ اړ ىهږ هؾال ر . اجبؿ کل ا په کل كيكی هقلهبد هکي، ك كې هفې روڅګ ل نی و هوز کي چې ك ټل
اكیب ال ا ىوؿ پ ښ رګ پېژي ا رو پورلې ا هبهې هز ك االم پېڅلی ا ؽ كیي ل ه هف آوبي ا ثبعل ضقي اكیب څق عال کړی
.ي ا ن ك فپل ژل الهښك ا هوزلی ګوځي
8
۳ / ۳ / 20۱۳
. ك اكیب پېژلې پ اړ ك پب ا ټلپب څې ل پقا ىهب څق زى لوي. لهړۍ څېړ چې پ كې پې کې روو ې ك آري ىیله ګييى ل فا
پږ پېړۍ ړالې چې یبى ك فذ ل پوهقزلل هلز و پوافې اړیکې كهلكې کې ( م ى۴۸۰-۵۷۰)ا ك ن ل هقزلار و اب ګييى یب ګيىب چې پ
ا « وو»ك ن فلایب قیز یې رو یکې اللې یل چې ك . ژل کځک چې نی فلایبى ل ن څ څق چې . ل فا ها پېژلل ي كي« يیك»
فلایبى ې : ګييى پ كې فیلې كی چې. ثبیل ي ډېو ثې اهىښز ښكلي كيكي چې فلک یې اګېوي، نی ك ابب یب ژی پ څېو ټبکلي ا هؾلك ي
ا ك ابب پ څیو ؽي مړي لوي، اړی ك چې اهلل ی ي، ك فل پ ىه ړۍ ك ګييى كا ؾوی ك (۱۴:۱۴-۱۸). اكاه کړي ا پ و ځبی کې ؽبضو ي
پ اړ ډېو ږكې ا ك ن وبي اكیب ل ؾویې و ی بى ك چې لل اهلل څق پیلېږي ا ك یې ك ځوکې پوهـ ل لهړي ابى ا پینوجو ؽضود آكم
ك ههفبى . ل ها څوګلیل و پبی ا کوبل ههيؽضود هؾول هغيی، ههي بلذ (م .۱۰۶-۴۳)، ههي یوى (ى. م۴۸۳-۴۲۵)وككد
كیو )ا لیبى ( لهړۍ هیالكي پېړۍ)، یبي ههؿ پلربهک (م۳۴-۸۶)ټل یې ك هم ا یبى ك ثېال ثېل فلایب ا ن ك فپل فذ ن (هیالكي پېړۍ
ك اكیب پې ا اكیبى . ال ا فلایب پ اړ لږ ډېو مږېللي كي چې كی پېژللل پځوې هیالكي پېړۍ څق رو پځ لوې پېړۍ )پېژلې پ اړ چې پ هځی پېړی
کې پ لېلیځ کې څېړې ې كي ل رقت ا رؾغو و مجوګې ې ا ك (پهېولا هاى پ كې پېړۍ (۵:۱۲-۶). ټل ك ثبه ا فیلې ړ ګوځېلای ې
. کې اال ك اكیب ك پېژلې پ ثوف کې ثېال ثېلې ا ك هل ړ څېړې كي ېپېړی کې ك ؽبة ې ا ژهې څېړې الهې (۱۷-۱۸)رو كې هز پ
9
۳ / ۳ / 20۱۳
پېړۍ هز ك اهپب ی ویو - ۱۸رو . پوازل ې ا كا پ الپې ثډای كم . ټلپب ك لوم ا ی اكیب پېژلې پ اړ فها ډېوې څېړې روو کړې
لل کیوګب ا ك ازوالیب ا وبلي اهویکب لهړی هېز ه پ ئڅېړې ك ګوپېړۍ ك پیل ټلپېژلک پب - ۲۰پېړۍ ك پبی ا ك - ۱۹ك . اړ ور هېللې
ن وثېو پو ټلیي ثټ ا ك ه كیي ثټ، ك رکیي ا رکبهل رګ اله، ك یبك ی ثټ ك ا رؾل پ فها لوم ىهب کې رو هقبوې كهې
رو الوې . پهې پ ثېال ثېل ه ا ثڼ رو ثؾش ا څېړې اللې یلي كيپېړۍ هز ك اهپبیي ټلپب ا څېړک ل فا ك ړۍ پ ثېال ثېل یو کې
ل ن ېاك څق ګڼل (ثیي الویي)هو ا فوا . فها ډېوې کیلې ېل . کېږي چې هړې کیلې ا څېړې پ کې پ پواف کچ رو و ې كي
هیالكي څق ها پ كې فا اهپبیب ىهږ پ ېاك کې ن ك لومى ۱۸۲۴-۱۸۷۹ك کیل پ پبیل کې یې ك . پېژلې څېړ پ ثوف کې ځبګړې پبهلو کړې ك
كا . ېاك پ ثېالثیل یو کې ډېوې هککې، کزیجې ا هغوې ال ر هاړې كيیوې ك عالل آثبك، چکوي، ی کۍ، کووي، فاع يب، لای بلؾیي، الم
رپ، ك فلی آثبك مبړې، ك کبثل الیذ ك هوغبى رپ، ك ثبهیب ثېالثېلې یوې، ك پبرې كې ي (۳۵:۲-۱۱). مهثل ك یب ګوك یو، ك ثلـ ثبه ا ه كي
چې اهپبیي ټلپبى ا څېړکي كا اكفب کي چې ك اكیب پ اړ رو ټل لهړی وثېو پو كې څېړ . كی څېړې پیل کړې كي چې ك ن كا اكفب هښزیې ك
نی پ ځی هاهك کې هزقجب ؾو ن لوي ځک چې ك فله ا ى ل ښذ هز پ اهپب کې ك كې ىهی ثواثو چې اهپبیبى پو آیبيي ا
اىویبيي ه فپل ښکېالکې رلظ بري ا موثي هزوی ك كم رلظ ك كام ا ټیګبه لپبه كل افیزل چې ك فپل ال اللې یو اكیبى ا هنج رو
ا ك ن ك اكیب ا هناج ك ب ښكل لپبه یې څ کړ . څېړې اللې یي
10
۳ / ۳ / 20۱۳
ا ك كم ك چ ك هېز هلز روهځ یې ك افزالىبر ىهی ثواثو کړ چې پ پبیل کې ك كې هلز ك ښکېالک ا ىثېښبک لپبه هې الهې چبهې چوز ي، اى ځی
هزوی کښښ کړی چې ك االم كیي څېو پ مېو اقي ا بوې ثڼې ها ثو ېو کړي ا ك ك پو ړالې ك هیؾیذ كیي ك ابي ټل لپبه ی ښ ا ك هل
ك ن كا ډل ضبد كا پ ډاګ کي چې ك څېړې پ چبه کې . ړ كیي ه پېژياالهي پبى ك اكیب ك . ل ځبګړي كیي رقت څق کبه افیزل ی كی
ا ك وآى ا جي اؽبكیض ل . څېړې پ ثوف کې ل ډېو زي و هـ ي كي څق پ ازيبكې و یې پ كې ثوف کې ن ؽبی ثیبى کړي چې اکبه
وآى کوین لهړی کزبة كی چې پ ريیل و یې ل لوم . روې ي کېلایاكیب ا هلز څق یبك کړې، ؽ آوبي كی یې ك ن ل پینوجوا و ثیبى
کړي ا ك الی اكیب پو ړالې ك هوکی، ثذ پوزب، زه پوزب، اه ك وآى کوین . وبځک، ا عجیقذ وبځک ل هو څق ثؾض کړي كي
هيوی ك اكیب ك څېړې پ اړ ك له ړ فلهز روو کړي كي چې پ كې اړ کلی ك اثي کضیو، عالل اللیي یعی، يی، اثي عویو عجوی، ىقواللیي هاىي،
فاله ىهقوي، فاله الي، بو هکبهم یواىي، بضي ثیضبي ا ه ك . ل اهىښزو څېړ څق یبك کړ« هؽو اهلل فلین اعوقیي»هيوی
فبیل ك فلن ا االهي کالهپې پب ن رو فپلې ې ك ثېال ثېل هلز ك اكیب ا هنج پ اړ اهىښزوې څېړې کړې كي چې پ كې ثوف کې کلی ل فجلالکوین وزبي، الجیوي، اثي ؽيم ؽبوي، اثي ریوی ا ه څېړک هؽوخ
. اهلل فلی اعوقیي څق یبك کړ
11
۳ / ۳ / 20۱۳
كا چې كیي ك ابي ټلې ی ل هو ځبګړ څق كی، پ كې اړ ك یبي -1 ؟ئپ لډ رګ یې لیک. پلربهک هه یب څګ اضؾ کلی ئ
ک كیلاهي پ فبهې هقب و پ پبم کې ی آیب کلی ابى ل كې -2 ځبګړې و چې كی رقویو کړی ل ه ؽیابر څق عال ا مه ګڼ؟
ا ك ن ك عبهقیذ ا هبقیذ پ اړ ئ كیي ك االهي پب ل ؾو رقویو کړ -3 ؟ئثؾش کړ
ك كیي پ اړ ل ن رقویي څق چې هزوی کړی کم ی یې ډېو عبهـ ا -4 ؟ئهبـ كی، پ كې اړ لډ هقلهبد لیک
چې هضؿ روال ئك كیي ك ثېال ثېل رقویي ل هغبلقې څق څوګ کلی -5 ؟ئ رویؼ کړئل، كم هئکړ
څ ډل کلی چې ك ثېال ثېل اكیب ك هغبلقې ا هبهې ل هقې ك االم -6پېڅلي كیي پو ؽبیذ پېږ، پو كې هضؿ پ ټلګي کې ك ازبك رو
.ئالهښې اللې پ پواف رګ فجوې اروې کړ
ك اكیب ك هغبلقې ا څېړې پ اړ ك یبى ا هم ك پب لهړۍ ؾویې ثیبى -7 .ئا ك كم څېړ اكاه رو هقبو پېړ پهې پ لډیي و مکو کړئ کړ
چې پ ړیال کچ پ کې كیي څېړې ې ئك ن هو یو ه افل -8 هیالكي پېړۍ پهې ك فپل ېاك پ ۱۸ – ا ۱۷- كي ا ولا څېړې رو
.ئثېالثېل یو کې ن رویؼ کړ
ك اكیبى پې هضوى ك رلهی ك ګټهریب لپبه ل ځی كهي هاك څق پ ګټې -9. ئافیزې و پ ټلګي کې ك ازبك رو پبهلوې اللې ګوپي کبه رو و کړ
12
۳ / ۳ / 20۱۳
ن لوست دوی
ك االم پېڅلي كیي ا ویقذ ك پب ل ؾو ك اكیب ك ېې پ اړ .1 .هبهد رو ال کل
.ك ټل هه ثوي اكیب ك ېې پ اړ هبهد رو ال کل .2
ك ثېال ثېل اكیب ك ېې پ ثوف کې ك ثؾش ړ کبر ثبلې ك ثؾش کل .3 لپبه ىهی ثواثول
ك اكیب ك ېې پ اړ ك كیي پب ل فا ثېال ثېلې الهې ا ه پ کبه ړل چې كلز لهړی ك االم كیي پب ا ثیب ك ټلپب ېې پ روریت . ي كي
ك االم پېڅلي كیي ا ویقذ فلوب ا پب اكیبى پ ك څبګ : و ها افل. ېلي كيوبي اكیبى ا ضقي اكیبى
1
ل فا ك الي پینوجوا پ پیبړ ال ن اكیبى كي چې ك اؽل ا الویک اهللك كم اكیب لل ك . ك الي ؽی پ ثڼې ك ثو ك الښې لپبه هالېږل ل
ځوکې پو هـ ك لهړي ابى ا پینوجو اث الجو ؽضود آكم فلی جیب الالم فلی . پبی ههيڅق پیل ا ك پینوجوا پو آفوي پینوجو ؽضود هؾول هغيی
2
ضقي اكیبى پ ثېال ثېل ثڼ ا ك ابب ل كیي مویيې څق هځز هاملي ا فپلې كې لک كایي كیي، ثووبیي كیي، ليي كیي، ثكایي . ا پوافزیب ر یې كام هکړی كی
13
۳ / ۳ / 20۱۳
ثبیل . كیي، عبیي كیي ىهرذ كیي، یز كیي، الیر كیي، کيی كیي ا ه. ېلي كي (میو ىقبل- ىقبل)څوګل ي چې ځی ټلپب اكیبى پو ك څبګ
ا ځیې یې ك . ىقبل اكیبى ن اكیبى كي چې ا ن ىقبلیذ لوي ا پیواى ن لويك كم اكیب وېو یل ر هېږي ا ن اكیبى كا . پوافزیب ا پوهقزیب پوهـ هاى كي
کيی، یز، ک، یكي (الیر) ئلیي، ىهكزي، ثكایي، عبیي، رب: كي. هیؾي ا ك االم پېڅلی كی
میو ىقبل اكیبى ن هزوک اكیبى كي چې پقا یې ك ىقبل اكیبى پ به پیواى كهلكل، ا وال کې ځبګړی ىقبلیذ لوي ف ځیې یې کېلای ي ك ځی هقبو ىقبل
لک پ اىویبیي ېاك کې ك . اكیب پ عړښذ ا رکیل کې ځبګړې امېي لويلوم هویب اكیبى، ؽیزي ا ىییي ه پهې اړل ك ثبثل ا آه لومي اكیبى، ك لومي هم ا یبى اكیبى، ك اهپبیي ېاك ریري ا لذ اكیبى، پ اهویکب کې ك
. لومي هکيیک اكیبى، پ آیبی نیو کې ك هیزواثي ا هبي اكیبىكا . ثل ې ك ټلپب ل فا ك اكیب ك پیوا ك ي ا عوقیذ ل هقې ې ك
ې كهو كی ك ا ثیب هزقجب ن ك، كا ې کل کل ك ن څېړک ربثـ ك چې ك اكیب ك پیوا آهبهیب ې هامډي چې آیب پ هښزیب و كا ی آىاك ا ثې
ك كې څېړې ل . عوىب څېړ ك ا یب ن ك فپل اكیب رو امېيې اللې هاملي كيثېلګ څق ی ن ك هاثود یم وېو ا هؾبج ك چې ل یوې پېړۍ ی څ ىیبد
: کې هاملي ا پ اللې ډل كي« اكیبى ىل عبى»هقکې ك ن پ هه کزبة
. هلی ر۸۳۵ك هؾیذ كیي .1
. هلی ر۴۲۰ك االم كیي .2 . هلی ر۳۲۲ليي كیي .3
. هلی ر۳۰۰کيی كیي .4
. هلی ر۲۷۵-۱۵۰ثكایي كیي .5
14
۳ / ۳ / 20۱۳
. هلی ر۷۹یز كیي .6
. هلی ر۵۰ (الیر)ربی .7
. هلی ر۱۲یكي كیي .8
. هلی ر۶،۲ک كیي .9
. هلی ر۱،۶عبیي كیي .10
. هلی ر۰،۱۴ىهرزي كیي .11
و ل كې چې پهرۍ ې ك څېړکي ل فان اټکلي ښكل ې ف ك ۸۰۰هلوبب وېو پ ن فذ کې ك هوې آهبه بهې یب وېوې پ اب ل
هلی ر چې هاثود ۴۲۰هلی څق یلی رو ی هلیبهك پهې مکو ی كی، ثل ې چې ك ټلپب ل فا ې ك و كیي ك هاهځز کېل . یم ښكلی كی
ك ېټې پو اب ك چې پ فبم ډل ك و ك ه ك ىكکړې کبل یې هقزجو ګڼلی ك كې هقیبه پ اب ا ك ړۍ ز ا ىقبل اكیبى پ اللې رګ ډلجلي ي . كی: كيپو ل ). کبل ك هق۲۰۰ څق رو ۱۵۰۰ليي كیي ك هیؼ رو ىكکړې ل -
.(ثبلې ك آهیبیي ه ك ثویل هال
ك ) کبل ك هق ۱۵۰۰ څق رو ۱۲۰۰یكي كیي ك هیؼ رو ىكکړی ل - .( اټکلي كهاىؽضود هی
ك عبپبى اهپوارهۍ لهړی ) کبل ك هق ۶۶۰یز كیي ك هیؼ رو ىكکړې - .(كه
ك ىهرذ آفوي اؽزوبلي ) کبل ك هق ۶۶۰ىهرزی كیي ك هیؼ رو ىكکړې - (ېټ
هوي ثټ ایښكکی ) کبل ك هق ۶۰۴ربییي كیي ك هیؼ رو ىكکړې - (الیر
15
۳ / ۳ / 20۱۳
هوي ثټ ایښكکی ) کبل ك هق ۵۹۹عبیي كیي ك هیؼ رو ىكکړې - (هببیوا
(ك ثكا ك ىكکړې اټکلي ېټ) کبل ك هق ۵۶۰ثكایي كیي ك هیؼ رو ىكکړې -
ك کيی ك ىكکړې ) کبل ك هق ۵۵۱کيی كیي ك هیؼ رو ىكکړې - (اټکلي ېټ
ك ) کبل ك هق ۴ك هیؾیذ كیي ك هیؾیذ ا یكیذ ل ګډې ېټې څق - ( ك ىكکړې اټکلي ېټؽضود فیی
ك ىكکړې ك ؽضود هؾول هغيی) هیالكی کبل ۵۷۰ك االم پېڅلی كیي - .(ك ی ېټ
-۳۱) (ك ګه بک ك ىكکړې كی ېټ) هیالكی کبل ۱۴۶۹ك ک كیي -۲۹:۴۲).
پ . ځی ټلپب ك ړۍ اكیبى ك ن ك عنواىیي هب پ اب ډلجلي کړي كي. كې ډلجلۍ کې آیب ك ړۍ ك ټل هقبو ىقبل اكیب ك ىكکړې ثزو ګلې ك
ن اكیب چې ل لېلیځ څق ك کړې یكي، ىهرزي هیؾي ا ك االم . پېڅلی كیي كي
. ل عثي ایب څق لیي، عبیي، ثكایي ا کي اكیب ك کړې ك، کيی ا یز اكیب وچی افیزې (الیر)ل فزیځې آیب څق ك ربی
. كځی ټلپب ك هقبوې ړۍ اكیب ك ن اټکل ا ره پو اب ېلي چې پ
: پ اړ كهلكل، ن ې پ اللې ډل كپیل کې یې ك اهللك ليي، کيی، ا یز اكیبى پ پیل کې ك وک پو ثیبك عړ ي ا
. هز یې ن فپل وک ر اكاه هکړې ك. پو زى ټیګبه کړي عړ ي كيثكایي ا عبیي اكیبى ثې ل كې چې ك اهلل
16
۳ / ۳ / 20۱۳
ك هق ا یب هز ه ټل اوبي ك االم پېڅلی كیي ا رو ؽضود ػ. پوزى هقزل اكیبى ك اؽل اهلل
ځی ه ټلپب ك ړۍ هقبو اكیبى پو كې اب ډلجلي کړي چې کم كیي ك ك ىهرذ، کيی، : ه پ م یبك ی ا کم كیي كی یبك ی، لک
ثكایي، ا عیي كی ك فپل هی پ ه یب لج و یبك ي كي، پ ځی ټلپب اكیبى پ ك څبګ . كاې ؽبل کې چې ه اكیبى كاې كي
. رؽیلي ا وکي ېلي كي ك لېلیځ ځی ىالي ك اكیب ډلجلي پ عال ثڼې و کړې چې څ ثېلګ ر یې
: پ اللې ډل و ابه کالوبي یلیبم ىویل هیـ یګل ك ثوي ړۍ اكیبى پ اللې كهېی ثوف ډلجلي کړي
: كي .ل عجیقذ څق ازجب ي اكیبى -
.ن اكیبى چې ك ىوكي هؽبیذ ل فیل څق ك هؽي -
.فوهي اكیبى پ هغل ډل -
ل عجیقذ څق افیزل : بللي ټلپ ریل ك ثوي ړۍ اكیبى پ ك څبګ یي. ك افال ك ال پو اب- ی
ك ړ جیل ا کهی : ی وېو ه ټلپب اكیبى پو كهېی ثوف ېلي كياكیبى، ك لی هلز ا ه اكیبى، ثیي الوللي اكیب چې ك ثېال ثېل ه ا هلز
لیکال اللې ډلجلي ډېو « ربهیـ اكیبى»فلی انو ؽکوذ ك . ك هل ړ كي: پ كې ډلجلۍ کې اكیبى پ اللې كهې ثوف ېل کېږي. هغي ا ك هل ړ ګڼي
: پو اعبه ا اها فیل ا ك یک فجبهد، لک: بك ثلي اكیبى - .آیویيم، ررویيم ا ىزییيم
.پو ىکوي ا ىليي ال الړ اكیبى، لک ثكایي كیي، لییيم ا کيیيم -
17
۳ / ۳ / 20۱۳
. لک یكیذ، هیؾیذ ا ك االم پېڅلی كیي: پو هؽبي ال الړ اكیبى -(۲۲:۱۲) .
ك ړیال هنج پېژل ا ك اكیب پو »ام بلی اهپبیي څېړکی ا ك . ایپ كې اصو کې یې ك . اصو هإلو چې پښز ژثبړ یې عوبل اللیي فوىبى کړې ك« رل
: ثوي ړۍ اكیبى پ كهېی ثوف ېلي كيپ بهي ژاك اكیب کې یكیذ، : ك بهي ژاك اكیبى ا ك میو بهي ژاك اكیبى -1
ف اړی ك چې ای ك االم پ . هیؾیذ ا ك االم پېڅلی كیي بهل كيفوة پ میو فوة . هل كیي کې ژاكي ري ز ا هګ ن افزجبه لوي
ا پیي پو ره اهزیبى لوي ثلکې ك ابى ك ښ رة ا کواهذ هقیبه یاىې ا پ میو بهي ژاك اكیب کې آهیبیي . یاىې پ ری ا پوېيګبهۍ کې كی
ولا هاى پ . ل، عیي، ک ا ك ىهرذ كیي بهل كي: اكیبى لککيی، یز ا ك االه پوزۍ اكیبى (الیر)هګلیبیي اكیب کې ربی
ثكایي كیي آهیبیب ا هګلیبیب كاړ پهې اړلېږي ف ك ځی . بهل كي .څېړک پ ال ثكایي كیي هګلیبیب پهې اړل كی آهیبیب پهې
ك البهي اكیبى ن اكیبى كي چې ك اهلل رقبلی: البهي ا میو البهي اكیبى -2 .ؽی ا البم پو اب هځز هاملي ي
ك ؽی ا البم پو اب ي هاهځز ي میو البهي اكیبى ن كي چې ك اهللثلکې ك ی وېو اقب ا یب ی وېو ټل ل فا ضـ ي ا هاهځز ي
. يچې ك ن پ : ك اكیب ډلجلي ك ن ك هاهځز کېل ا څوګلېل پو اب -3
(۳۷:۲۰-۳۹). اړ ك هق هقلهبد هکړل ل
18
۳ / ۳ / 20۱۳
ك اكیب ن ډلجلي چې ك االهي فلوب ل فا ې ا ك هلوبب ك ربییل -1 .ئ ا پ لډ ډل یې رویؼ کړئړ ي، ه یې افل
.ئ ك اكیب ډلجلي پ ىقبل ا میو ىقبل پ څ هقب ك ل ثېلګ و یې ثیبى کړ -2
ك ي پو اب ډلجلي چې کل کل ل رقت څق ډک ې ې، كم -3 .ئهضؿ ك یې ثېلګې پ روڅ کې څوګل کړ
ټل هقبو ىقبل اكیبى پ ایب کې هځز هاملي كي، كا هضؿ پ ټلګي کې ك -4 .ئازبك پ هوز رو ثؾش اللې ی
فلي انو ؽکوذ لې فپل ډلجلي ډېو هغي ګڼي؟ هضؿ پ ټلګي کې ك -5 .ئازبك رو الهښې اللې هب کړ
.ئك ریل، یل ا ای این بل ډلجلي پ لډ رګ لیک -6
هؾالى كې ل كهي بیل څق پ ګټې افیزې و ك اكیب ك ټل ډلجلی -7پ اړ ی ل ثل و ك ازبك رو ؾو اللې فپلې پښزې هغوػ کړي، ا ځاث
. كې هکړي
19
۳ / ۳ / 20۱۳
ین لوست درې
ك پهې ك اهلل څق یلی رو ؽضود فبرن االجیبءل ؽضود آكم .1 .اجیبء ك ثضذ ك لوۍ لډ پړ
ك ن ابي پښز پړ چې ك ىغوي ایوبى پو اب ك ابى مي ر .2 .هالېږي
.ك ړۍ ك هزوک ا ىقبل ضقي اكیبى لډ پړ .3
ثوف ېل و ثوف یې (وبي ا ضقي)لک څګ چې ه ك هق اكیبى پ ك :ځبز ځبګړی ربهیقي بلیل لوي چې كلز ك وی پ اړ لډ هقلهبد ړالې کېږي
ك ك فپلې لړې اهاكې ا ؽکوذ پو اب مښزل ؽضود آكمفلای رقبلیځوکې پو هـ ك لهړي ابى ا فلیي پ رګ فل کړي چې ك پیلایښذ رو
ل . ثپړېل هز ك ځوکې ك عړېل چبهې ك ن پ ال و پیل ي څق ك ابب ل ك ځوکې پوهـ پواف ا ا ثي ثی ؽاؽضود آكم
ابى چې ی هکوم ا ك فذ پ رېوېل و ابي ټلې عړې ې، اهلل رقبلیل ؽي رین و عړ ی هعك كی، ك كیي ژل ك چبه پ رؾین ا
آفوي ېکوومۍ ر ك هېل پ اله کې یاىې پوې ښك ثلکې پ ثېال ثېل ىهبي هغق کې یې ك هال ا اجیبء کواه فلین الالم پ ها ازل و ابى ر
لهړی لېږل پقپل ك فلایؽضود آكم. و ا پ هـ الهښ کړی جي كی ا ك جد لل ل ن څق پیلېږي، ك ؽضود وه کبیبد هؾول
20
۳ / ۳ / 20۱۳
الي پینوجوا ابي . رو ها څوګلېل ا کېږل کېل پهې كام کيهغيی ااهو ا اي ټل ر پ كیي ا كیي چبه کې الهښ کړې، ك فلای رقبلی
ک څ ن ځی ومړک ه ا هلز ك نی هښزیی . یې هر هلي كي ك پینوجوا پ ثقضذ و ټل ټل ر ك كفد كی هلی، و ل كې ن اهلل
ا یڅ م ر ث يا ه کړي روڅ نی ر کم پینوجو . ؽغذ اروبم کړی كی :ي ازل ی څوګ چې ىوهبیي
« » (1 : ،15االواء) ك اهلل رقبلی كا یبیب :
«
» (1 : 165البء).
کبل ژل کړی ا نی ر یې ك (۱۰۰۰) فپل االك و ىه ؽضود آكم رو ؽضود آكم. فپل ل ؾیي ا الي ؽی ل الهې الهښك کړې ك
ؾیيې یې (۵۰) پ پینوجوۍ هجقس چې هز ك ن ىی ؽضود یش. كهلكې ا فپل م ر یې الهښ کړې ك
الي (۳۰) ثل پینوجو كی چې ل ځبى و یې ك اهلل رقبلیؽضود اكهی: ؾیيې كهلكې ا وآى کوین ك ن پ اړ ىوهبیي
« » (1 :
.(57-56هوین، ك پ ثبثل کې ړۍ ر زوګې مړلې ا ك ؽضود آكمؽضود اكهی
كی ن لهړی ق كی چې پو لن یې لیکل پیل . کبل یې لیللی كي (۳۰۸)ژل ن ل فپل اهزیب و ك هو پ له غود کړ ا ك ن ځبی فلک یې ك . کړل
ژث فجوې کلې ا (۷۲) پ فذ کې فلک پ ك اكهی. كیي ر هاثللاهلل
21
۳ / ۳ / 20۱۳
پ كې ټل ژث پیل روڅ و م ر ك نی پ فپلې ژثې الهښ اكهی »: ىوهبیلي كيکړي، لک څګ چې اهلل رقبلی
». ایي چې ن لهړی ق كی چې ك ښبه ك یبذ
ال ا افل ا ك ښبه عړې ىي یې فپل م ر ه ښك ا ك ك پ فذ کې . ښبه آثبك ل۱۸۸
ك ؽلیش پو اب ك ؽضود كه هاهیل ا ك ؽضود اثي فجبؽضود ػ روهځ ل پېړۍ ىهبي اټي هعك ، پ كې فذ کې ا ؽضود ػآكم
لهړی هل كی چې رو ؽضود. پو كیي ههي ټل فلک ك اهلل رقبلی عىبى هز ك ځوکې ك فلک لپبه ازل ، لک څوګ چې ؽضود آكم
ك اهلل. ن لهړی جی كی چې ك ابي ثیبك ې ټلې ر پ پینوجوۍ هجقس : كی پ اړ ىوهبیي
« »
. کبل پ فپل م کې ژل کړ۹۵۰ن (1ػ، : 1)
پ كاې م کې پینوجو چې نی ك ثزب فجبكد ک، پ ن ؽضود ػکې پیځ ثزبى هه كي ا وآى کوین ك ن ه ك، اؿ، ینس، یق ا
و ښكلي كي چې پ ؽیذ کې ك ښ اقب ا یب هوث هالیک ه كي ا هز یې هر ثزبى عړ کړي چې ك نی رقلیوبد ا فلهز ل كی څق
. ك م ك هقجكا پ رګ پبرې ي كيېو ي چې ه ه ك ػ ك كیي ك اؽکبه رجلیل ر اكاه هکړ هګو لږ پ فپل م کې ك اهللؽضود
ك یې ثېړۍ پو عړل هبهه ا کب ك ن كفد ه، رو نې چې ػ ل فپلې کهۍ ا پیوا و ثېړۍ ر ی لی عىبى پیل ؽضود ػ
22
۳ / ۳ / 20۱۳
ك ن هوک ىی کقبى پ ډة . پهر ل ا ل عىبى څق ژمهل ل ك ځوکې پوهـ ك ابب كین پاله چې اببى ك ػ. ی کب کی
. ن ل كهېی ىاه بم، یبىش ا ؽبم څق ټکېللي كي
ا ػ فذ هاهېږي، ك اثواینثیب ك فلیل اهلل ؽضود اثواین ك فوا پ ثبثل کې ل ی ثذ اثواین. روهځ رو ىهکبل ىیبد ىهبي اټي كی
»: څق كیب ر هامی، ا وآى کوین یې پ اړ ىوهبیي (آىه)پوز پاله
» (۱ : ،۴۱هوین) . ن ل فپل پاله ا
ی اثواین. ښبه ر غود کړ« ؽواى»و ل ثبثل ك بم (به)هېوهې ىبل م ر هجقس چې ووك ثي کقبى یې هو ا ك پیبړ كالیل پ هاړل و ك موه ا ك ن ك م پو ړالې یې هجبهى کړ ا ك ثزب پ هبرل و یې ك
اؾ هېل ا ك ثي اواییل ك . ن پو ړالې ی ښکلي كلیل ړالې کړپینوجوا ك څوګلېل لړۍ یې هاهځز کړ ا ل بعو څق یې ك اوبفیل مثیؼ اهلل پ به ىی زوګې ړۍ ر مړلې چې ك فوث ك پینوجوا ك څوګلېل لړۍ روې
. پیلېږي
». ك فبك م ر ازل ؽضود ك
» (۱ : ،۶۵االفواه) ك فبك جیلې
ا رل یې ك پینوجوا فلین الالم ل ااهو . یوي ر ږكې پ اؽبه یو کې ژل ک »: صوكیب ر ازل ؽضود بلؼ. څق و مړ کړې ك
» (۱ : ،۴۵الول) صوكیب ك ؽغو پ یو کې چې ك ؽغبى ا
ل بم روهځ هقیذ لوي، ژل ک، ك ثزب وبځ یې کل ا ك ؽضود بلؼ
23
۳ / ۳ / 20۱۳
- رله)لک بف . الهښ څق ك و مړې ل کجل پ ډل ډل فناث که ل. ىليل- ك ځوکې هېږكا)ا هعي ( لړ ا ثږکی آاى)یؾ (ټک
ا ك . ن م ر پ پینوجوۍ لېږل کېږي چې رو ټل ثلکبه فلک ؽضود لط نی ل كی ثل ا ؽضود لط. ښبه کې یې ژل ک« لم»اهكى پ فزیځ کې پ
. ف نی ك كم هوثب جي هښزیې فجو اهېل. څق رل هـ کل (لاعذ)یـ فول »: ا ك ن ك م پ اړ كاې ىوهبیيوآى کوین ك لط
»(۱ : ،۵۵الول) رو نې چې فلای رقبلی
ك کلی اللې ثبلې : رو ډېو فذ هکل هز پ كهې ډل الکک فناث-۲۸۲). ثبلې بثك ا الک کړل (پ کبڼ یز)کل، یؾ ا هعن
۲۷۵:۲۲) .
ا ك ؽضود یقة ىی ؽضود یقةك ؽضود اؾ ثي اثواین پینوجواى ا ك وبي اكیب كی ټل ك اهلل رقبلی. كیىی ؽضود یو
، ؽضود ، ؽضود یـ ؽضود ایةؽضود قیت. رجلیل یې ک، ؽضود ، ؽضود ىکویب، ؽضود ی، ؽضود بهىهی ل الي پینوجوا څق كي چې فپل ومړک ا ا ؽضود فیییؾیی
ا ك ن وبي اكیب رجلیل یې ک چې اؽل . هؾوى ه ر ازل ي كيكا ټل ن پینوجواى كي چې وآى کوین روې یبك کړې، پ . ال ا آه لوي
ىه ر ر (۱۲۰) ك ټل ازل ی پینوجوا ویو كاې ؽبل کې چې ك اهللر یې هالى كي ا كا وېو ك اثی اهبه پ (۱۱۳)چې پ ن کې یاىې . هېږي
ا ككې . څق هایذ ی كیؽلیش کې ل اثمه ميبهي ا ؽضود هؾول
24
۳ / ۳ / 20۱۳
ك جیبی وكاه ا ك لګ ىه ر پینوجوا آفوي پینوجو ؽضود هؾول هغيیکبیبر وه كی چې کزبة یې ك ټل وبي کزبث بـ ا هبلذ یې ك الي ك
. (۷:۲۲). ټل هال ا پینوجوا ك پبی ټکی كی
لک څګ چې ټل پېږ چې ابى پ ىغوي ډل ی فلای پېژلکی هعك كی ل اىل ك آكم پ ل کې ایښی ا پقپل اببى یې پوې بلاى ا كا ىغود اهلل
»: ىوهبیيګوځلي كي، پ كې اړ فلای رقبلی
»
»: كا یب ا یب ك اهلل.(173-172االفواه، : 1)
» (1 :،30الوم)ولا هاى ك ؽضود اثواین پ اړ
»: ك وآى کوین كا یب
» (1 : 27-26اليفوه) .یب ن ك هل اهلل كا
ا یوا ا یوغب»: ؽلیش كا ی ل .«کل هلك یلل فلی ىغوح البلبم ىبثا ل ؽلیش پ څوګل پېلل کېږي چې ټل وآی آیز ا ك االم زو پینوجو
و پیلا کېږي ف هز ثیب هه، پاله ( پېژلېك ی اهلل)اببى ل بلن ىغود ا ابی ټل ك چې كم بلن ىغود ر ك ؽ ا وې الهې الهښ کي، لک
څوګ چې پینوجوا ا ك ن پیوا ولاې کړي كي، ا یب كا چې كم ىغود یې
25
۳ / ۳ / 20۱۳
ا ن ك فپل آىاك ؾوی، ضقي ا پ فپل . بوې ا ملغې الهې ر څلی كی. ربثـ ګوځي ( څق اکبهوک ا ل اهلل)ال عړ ی اكیب
ک ك ثو ك ژل ربهیـ ر پبم کړ څوګلېږي چې ثو ك : ټلپب ایيپیلایښذ ل پیل رل ك ؽبی ك هاثوېو کل ا ك كې و روپبی هوهىې ړۍ پ
ا ل كی څق ځی مښزل پېږي چې . هغالر کې ك هرل پ لټ کې كیآیب كا ړۍ اىلي ا اثلي ك ک ؽبكس ا ىبي؟ کم فبل لوي یب پقپل و پیلا ې ك؟ ک فبل لوي، ن فبل څ هاى كی؟ ا څ ډل زبی لوي؟ ك ابى ثو فلیک
ث پ كی ل ىهګ ېښزیب ډکې ړۍ کې څ ډل ي؟ ك ابى پیلایښذ ك کهې هفې پو اب ی ک ثې هفې هعك كی؟ آیب ك ابى ك ښې ا ثلې
کړې پو ړالې صاة ا فناة ز ک څګ؟ ک ي کیيیذ ث یې څ ډل ي؟ ث ل هږ څق څ یل (اهلل)څک ث ل هږ و هؾبج کړي؟ ىهږ هؾبت
لوي؟ ك ن ك فښۍ لپبه اعبفذ ا فجبكد اړیي كی ک څګ؟ كا ټلې ن پ مي کې هاځي ا ك نی (ثېور پبرې ا پوهـ رللي)پښزې كي چې ك و ابى
پ ال كا پښزې ه ه ك كې لپبه ىهی ثواثوي چې ثلي ا اثزلایي ابى ك (هقزل)فلای پېژلې اله هقې ر یي ا ل ځب پ پهر ماد ثبلې ګووي
ي، ك زي ا قزی پ فذ کې ك ن پ به فجبكد ا اعبفذ کړي ا . (۲۲:۱۷)وثبي هکړي چې ك ن فښي ا هضب رو ال کړي
ك ټلپب پ ال پ لهړی ه کې ك ضقي كیي رو ټل لهړۍ ثڼې ك عجیقذ كي چې پ ن کې ك وبي ا (ىزی یيم)ا هػ وبځې (ررویيم)وبځې
ا . رو فاى اللې ټبکل ي كي« (ررن»اهضي زه ل پبک هعكار څق ك ی میو عجیقي هعك چې پ و څ کې یې يم کړی ي ك هقجك پ رګ وبځل
هزوک »ضقي اكیبى پو ك څبګ . کېږي ا ن ك یک اهاکبې وبځلې کېږيثبلې ېلی کېږي چې ك لومې ړۍ پ هزوک اكیب کې ك لوم « ا ىقبل
26
۳ / ۳ / 20۱۳
هویب ضقي اكیبى، ك ثبثلیب ا آهیب ضقي اكیبى، ك ىیي ا ؽیزي ااه ضقي اكیبى، هزوایي ا هبي ضقي اكیبى، ك لومي یبى ا هم ضقي اكیبى ا ك
ضقي اكیبى چې (اي)هقبو . اهپب ك ریري ا لذ ضقي اكیبى بهل كياږك لومزیب لوي پ روریت و كایي كیي، ثووبیي كیي، ليي كیي، ثكایي
کيی كیي، یز كیي، ىهرذ كیي، کي ا (الیر)كیي، عبیي كیي، ربی .ه کچي اكیبى
27
۳ / ۳ / 20۱۳
ك ربهیقي بلیل ل هقې ك اكیب کم ډل ډلجلي ىهږ ك هل ړ ګوځیلی .1 .ئي؟ پ لډ رګ یې څوګل کړ
څق پیلېږي، ربې څ ك وبي اكیب ك ربهیقي بلیل لړۍ ل ؽضود آكم .2 .ئیل کړئ چې كم لړۍ ك آیز پ هڼب کې صبثز ا ربئډل کلی
پ که ىهب کې ژل کړی، ك ن ل هو کبه ا ؽضود اكهی .3 .ئهبهر څق یبك کړ
ك ژل ژاک ا هجبهى پ اړ لډ ؽضود اثواینا ؽضود ػك .4 .ئهقلهبد لیک
که یبمي ه ؽضود لطا ، ؽضود بلؼؽضود ك .5 .ئر هجقس ي ؟ ا ن ك كم ه ك الکذ څوګالی څوګل کړ
ك ؽلیش پو اب ك هال ا جیب وېو څهو كی؟ ك ؽضود هؾول .6 .ئیې لیک
كا چې فلای پېژل ك ابى ىغوي ځبګړ ك پ آیز ا ك ن پ ريیو ا .7 .ئژثبړې و یې صبثز کړ
ن ابي پښزې چې رل ك ابى مي ر هاځي کهې كي، ك االم پېڅلي .8 .ئكيي پ هڼب کې یې ځاث هکړ
. ئك هزوک اكیب ا ىقبل اكیب یاىې ه افل .9
ل كهي هاك څق پ ګټې افیزې و ك ىغوي ا کجي ایوبى پ اړ پ .10ا ك كې ثؾش کبهل پبیلې پ ډل ییي ئ ك ګوپ کې فجوې اروې کړ
.ئرګ ړالې کړ
28
۳ / ۳ / 20۱۳
څلورم لوست
ك كیي پیوۍ پو اب ك ړۍ ك ثېال ثېل ېاك پ اړ ك هقلهبر .1 .ړالې کل
.ك ثېال ثېل االهي ېاك پ اړ هقلهبد ړالې کل .2
ك ړۍ پ ثېال ثېل ېاك کې ك هلوبب ك وېو پ اړ هقلهبد .3 .ړالې کل
ك ن الهل پ اړ هقلهبد چې ځیې څېړکي یې ل کجل ك ځی اكیب ك .4 . پیوا وېو کن یب ىیبد هاښیی
.ك ثېال ثېل اكیب ك پیوا وېو .5
.ك ړۍ ك ىقبل اكیب پ اړ اړیي هقلهبد ړالې کل .6
ل ك، پ ئك ړۍ پ ثېال ثېل ېاك کې ك لی اكیب فولی ؽضه، ك ثؾش ړ هثېال ثېل ېاك کې ك ثېال ثېل اكیب ك پیوا كی وېو ا ډلجلي ی څ
ن کب چې ك اكیب ك وېوې ا ډلجلۍ پ هامډل کې . زيه کبه كیك چیي ا چبپبى ك . څ کړې کېلای ك فپل اړل كیي رو امیيې اللې هاملی ي
فلک پ اړ وېو چې پ کيی، ربی ا یز اكیب فیل لوي كی هقله ك ن وېو چې پ ك لزبى پ څېو ېاك کې ك هلوبب لپبه ضـ
29
۳ / ۳ / 20۱۳
ا ك هلوبب وېو لک څهو چې ك پ كې ډل ېاك کې . ې و كهږ پ اللې علل کې ك ړۍ ځیې ېاك ها افل چې ك . روې لږ ښكل کېږي
ثېال ثېل اكیب ك پیوا ربت یې ك فها ډېو، ډېو ا یب لږ ا فها لږ پ کلوبر پ كې علل کې االهي ېاك چې پ ړۍ کې رویجب . و ښكل ی كی
ښبملي هؾالى ا ه لزکي ل . ېاك عړي، كي مکو ي (۶۰)كم ېاك و چې ډېوي فلک یې ك االم پېڅلي كیي پیواى كی، ابیي
. لوي.ك ړۍ ك ځی ېاك علل چې پ ځبګړ كهع و ك ثېال ثېل اكیب پیواى كي
م و ك ېاك و فها ډې ږ ډې ږ ل فها لیب زب وی ك اګلی ث
کلیبك یلي کلیب
ك کبرلل کلیب
كایولل،کبرلیک
ي همي یكا
کلیب يک هیؾی االم ل لزبى
يعبیي يثكای
يىهرذ يیك
یب زبل ههي ای کبرلیک
يیك اهرلک پورزبى
30
۳ / ۳ / 20۱۳
م و ك ېاك و فها ډې ږ ډې ږ ل فها لوهب يهیؼ ل االم يثكای ث
بى ههی پورزبى يثكای یز عبپ کبرلیک
ي زبی بیو هنات يیك پورزبى کبرلیک اهعزى يیك يیبى اهرلک يلرو يا
ې وم لیب چکلاک
ههي کبرلیک
يیك اهرلک پورزبى
يهیؼ االم ل يثكای یلىههي يگو
کبرلیکاهرلک يیك يلرو
يیبىب لنبهی یبي ث
اهرلکههي االم
کبرلیک
یب ب ههي االم اهرلک هه کبرلیک
يیك کبرلیک پورزبى ییلیپیي ههي ى
کبرلیک پورزبى االم
گ اثزلایي يهیؼ کب هنج
االم
يهیؼ االم آوین گیل ل لیک پ پورزبى يیك ههي کبر
31
۳ / ۳ / 20۱۳
م و ك ېاك و فها ډې ږ ډې ږ ل فها لیبي يیگال
اهرلکههي
کبرلیک االم
بى یبي ی اهرلک
يیك االم
وبى ههي پورزبى آل کبرلیک
ه هنت
جبى یبي االم يال اهرلک
ب وی ل اى ههي ی کبرلیک
پورزبى
کب هزؾل وی ك اهبالد ای
هؾی، کبرلیک ا
پورزبى
االم يیك
لل بی االم يثكای ر يیلى يلرو یلى وا ههي ى
کبرلیک االم پورزبى
لل یبي يلرو ى اهرلک
ا بك ههي کب کبرلیک
االم پورزبى
ب ي کهی يهیؼ يیبى وبل
32
۳ / ۳ / 20۱۳
م و ك ېاك و فها ډې ږ ډې ږ ل فها لب ل کهی يهیؼ يیبى ی
زبم يهیؼ يثكای یا یکبهاگ ههي
کبرلیک
يثكای یال
33
1 / 08 / 2012
پ . ك اكیب ك پیوا ك وېوې ا اؽبيې پ اړ فها ډېوې زيې زى لويپقا ىهب کې ن ن کب چې كې کبه ر الام کړی رو ځی هالؽؾبر اللې
پ اؽبیی ا وېو . ا ن كم وېوې ك ځی الهل رو امیي اللې كي. ن ډېو هغوػ ي چې څېړکی ك ړۍ پ کم ىقبل كیي پهې اړل ئلکې كا ه
ولا هاى ك پیوا ك ثېلګ پ هاټلل کې زيې ز كي ا ل كې و و . كیو چب چې مښزل ك فپل ك كیي پیواى یې پ ی یو کې ىیبد ښكل ا یب كا
کهۍ کې یاىې هه ا پاله پ هیؾي كیي ټیګ (فوثي)چې پ یې لېلیځې الړ ا ىاه ا لهګب یې ل آه پو هیؾیذ كیي ټیګبه كهلك ف پ
وېوې ا اؽبیې کې ټل کهۍ ك هیؾیب پ ډل کې وېول ې ك، ا پ . لګ ه الهل ا زيې
کبل کې (۲۰۰۵)هږ كلز ك اكیب رو ټل ې ا ربل وېو ها افل چې پ ګو بی كیي الي یقې الي »پ بیذ کې « کي پیلیب»ا ك . هامډ ې ك
رو فاى اللې فپو ې ك، چې پ ییي و یلی چې كا وېو « كیي ډلېن پ ځی ثوف کې ك ځی الهل رو لږ ډېو امېيې اللې هاملې ك، ك ثېلګې پ
ا ك . ښكل ي٪۲۰رګ ك ړۍ پ ټل ي کې ك االم كیي پیواى رضجیذ ي كي چې کېلای ك هلوبب وېو پ اهویکب، ٪۳۳هیؾیذ كیي پیواى
ولا هاى کېلی ي پ . اهپب ا اىویب کې پ په مه و ي اؽبیی یل، هبلیيیب ا الېيیب کې ك هلوبب و وېو ك ځی ځبګړ الهل ل کجل
ل كې زي و و ثیب ن هږ ك کي پیلیب وېو چې . لږ ښكل ي ي: ځبى ی فپلاک پلیک هاپېژي، ثې ل کهې کوۍ څق كلز هاړ
. هلیبهك ر۱،۳: ك االم پېڅلی كیي
34
۳ / ۳ / 20۱۳
. هلیى ر۹۴۰: ال ذ عوبفذ. هلیى ر۱۲۰: ال ریـ
. هلیى ر۲۴۰: ك االم هې ىوې. هلیبهك ر۲،۱: ك هیؾیذ كیي
. هلیى ر۱۴: یكیذ كیي. هلیى ر۹۰۰: ل كیي
. هلیى ر۳۷۶: ثكایي كیي. هلیى ر۲۳: کي كیي. هلیى ر۴،۲: عبیي كیي ( پېړۍ ل پیل۱۹افزجبهیې ك ) هلیى ر ۷: ثبیي كیي
. هلیى ر۲،۶: ىهرذ كیي. هلیى ر۳۹۴: ك چیي فبه كیي
( جل الویالك ل پیل۳۰۰افزجبهیې ك ) هلیى ر ۴: یز كیي ( پېړۍ ك یوبیی ل پیل۱۹افزجبهیې ك ) هلیى ر ۱۵: كیي (اپویزین)ك هػ وبځې
ضل چې ټل هلؾلیي، کبىواى، ك هنت ضل ا ك اهلل (ثې هنجبى)کالهاى . هلیبهك ر۱،۱: ډلې پ کې بهلېږي
كا ډل ك فبیل ی پواف فیبلي ړۍ لوي ا پ ځبګړي بى پهې پهې اړل كي ځیې ه یې آىاك (ثو پبلې)اړلېږي ا ځیې یې اهبین
. ىکو لوي
(http://fa.wikipedia.org).
35
1 / 08 / 2012
بد علل قله ه اړ ك اړی ب پ قبل اكی ك ړۍ ك ى
ووې
م ي ك كیل وګلی ك هاڅ
ېټ ځبی
جبكد ړ ك ف فلاي
وېو یوا ي کزبة ك پ كي
1 الم ك ا
ي پېڅلی كیې هیالكي ك اه
ې ک ړی ه ل ېړۍ پ ړۍ پ ل هلل ټ به 1.3ا لی ه وآى ر ن وی ک
يهیؾیذ 2 ېړۍ كی ړۍ هیالكي پ ه ړۍ ل ل ی ټ اله فلا بهك 2.1 ك پ لی ه رغیل) ی (ا
ل ف
ذ 3 كی يی كی1200 -1500
وا م وک ا یذ پ ل ئر ی لیى 14 ی ه رد) ها (ر
ل زی ف ف
ي 4 ویالك۱۵۰۰ ل كی جل ال ى ب لزېل ېال ث وب ا ث و ث
ؿ ا بة اال ۹۰۰ اهث لیى ر هبى ا كاګى یبكا ب پ
5 ي كی
يی کوى ل جل 5اائ یالك ب ه- عذ چیي اىه لیى3 ی ه ر
الیک ک بث ز ک
ي 6 كا كی ثویالك جل ال ې ك پږهې زی ک ه ېړۍ پ پ
ځیې فزیځ ېاك
ې ل ړی ث ه ل ز - فلای ه
ا ك ث قپل پلیى376 ه ب ر بک یزی وی پ ر
ي 7 - ۷ك یز كی ېړۍ پ م پې زی ک ه
بى بپ ی ع یلى 4 ك عجیقذ فلا ه ي، ر عي ک ګکي ی
ي 8 ذ كی ىهر - ۷ك ېړۍ پ م پ
ې زی ک بى ه به ا لز پيكا ها ه ا
يك) لیى 2.6 (اهه ه ب ر ز ا
9 بی ر)ر (الی
ي كی - ۶ك ېړی پ م پ
ې ک ړی ه چیي ل بی لیى ر یک ه ر بی گر ک ر
ي 10 ک كیېړۍ - ۱۵ك هیالكي پ
ې زی ک ه ى پ ب م لز لیى 23 ؽیي ه ذ ر وا گ
ي 11 ي كی بی - ۶ك ع ېړۍ پ م پې ک ړی ه ل
ى ب لزې ل ړی ث ه ل
ز - فلای ه ه قپل پ
لیى 4.2 ه گ ر (2 )(1)آ
36
۳ / ۳ / 20۱۳
ك ړۍ ها افلي ا ك ښکي پ هوز ك ړۍ پو ثېال ثېل ىبه ا .1 .ئېاك ك ن ك اكیب ك پیوا ل هقې ثؾش کړ
ك ړۍ پ فوهي کې یې . ن ېاك چې پ علل کې مکو ي كي .2ثیب ك ثېال ثېل کل ا ثڼ پ هوز ل اكیب څق ك پیوۍ ربت ئ پیلا کړ
:ك ثېلګې پ رګ. ئپ ن کې هاښی
برما
اسالم
دیه
هندو
دین
بودایي دیه
يمسیح
هىدوستان
نیا
ادر
و و
ر ایس
سا ان
یاد
یؼ ه
ي
هدی
م ال
س ا
هىدو دیه
37
1 / 08 / 2012
كا چې ك ړۍ ك ثېال ثېل ېاك ك فلک وېو ك ثېال ثېل اكیب پو اب پ .3 .ئاقي رګ ي رو ال کېلای څ الهل لوي پ ريیل و یې څوګل کړ
ا ایي چې ك كې ئ االهي ېاك ك ړۍ پ فوهي کې پیلا کړ .4ېاك كیي لږ کې پیواى څ هاى كي؟ ا ن كم هضؿ پ هزل رګ پ
.ئټلګي کې رو ثؾش اللې ی
آیب ىهږ پ ېاك کې ك ه اكیب لږ کي پیواى زى لوي؟ ک زبې ځاة .5 .ئهضجذ ي ربت یې څوګل کړ
کېلای ي پ ړۍ کې یڅ كاې ېاك ي چې هلوببى پ کې ازګي .6. ي ا ل كې څق كا څوګلېږي چې ك االم پېڅلی كیي ی ړیال كیي كی
.ئكم هضؿ ك څ ګوپ پ روڅ کې رو ثؾش اللې ی
ك ړۍ ك ىقبل اكیب ك پیوا پ اړ چې کهې وېوې ې كي ځیې فذ .7 .ئكیې ي، الهل یې پ ريیل و څوګل کړ
ك کي پیلیب ل وېوې و ن چې ی آىاك پلیک كی پ ړۍ کې ك ال .8 .ئذ ا عوبفذ ا ال ریـ ك پیوا وېو هاښی
کبل ك وېوې پو اب ك ل كیي ك پیوا اټکلي ډل یب ك لیې 200۵ك .9 .ئپو اب څوګل کړ
.لئکالهاى پ کم ډل فلک ا ډل کې وېول کېیږي؟ م یې اؿ .10
« ك ړۍ ك ىقبل اكیب پ اړ اړیي هقلهبد»ك څ ګوپ پ روڅ کې ك .11 .ئعلل پو هـ ك ډلجلۍ پ ثڼ ثؾش ا هب کړ
40
۳ / ۳ / 20۱۳
لوهړی لوست
ك ؽبالر پړ ا ا ؽضود ػ، ؽضود اكهیك ؽضود آكم .1 .ك نی ك اكیب پېژل
ك ؽبالر پړ ا ا ؽضود لط، ؽضود بلؼك ؽضود ك .2 .ك نی ك اكیب پېژل
. ك ژل، هجبهى ا افزبث پېژلك ؽضود اثواین .3
ك ؽضود اوبفیل ا ؽضود اؾب فلیوب الالم پ ژل ا كیي پهې .4 .اړلې هضفګبې
ك االم پېڅلی كیي پ هاڅوګلیل ټل هقکیي وبي اكیبى هؿ ل ا ك هبلذ . پ هالېږل و هر ك پبی ټکی کېښكل ا جد لپبه ك ؽضود هؾول هغيی
پ كې څپوکي کې ك الي ی وېو ن هال ا جیب ك هبلذ ا جد پ ثوف کې ی ك هق پ ثېال ثېل څ لډ لډ كه لو چې ك االم رو زو پینوجو ؽضود هؾول
. فز کې هالېږل ي كي ك هال وېو بفا كهې ا كیبهل ل ؽلیش و ن ك اهللك پینوجو
ر ر (۱۲۴۰۰۰)ر ا ك جیب وېو بفا یل ا څلهیذ ىه (۳۱۳). څق هایذ کړی كیكا ؽلیش اهبم اؽول هؽوخ اهلل فلی ل اثمه ميبهي. هېږي
هږ پ كې لذ کې یاىې ځیې جیبى ا هالى ك ن ل اړل اكیب و پ لډ : څق ك هق هجقس ي كيرګ هاپېژ، ن پینوجواى چې ل ؽضود یقة
41
۳ / ۳ / 20۱۳
ك ځوکې پوهـ لهړی ابى ا فلیي كی، ك ن پیلایښذ پ ؽضود آكمن پړا چې یکل یې - ۲فبهیي پړا - ۱: كهېی پړا کې روو ی كی
. ن هوؽل چې رو هػ پ کل هز ك ابى پ رګ پیلا - ۳. عړ
ا ك هیې هؾجذ لپبه ی عړ ك . هز ل پیلایښز ن پ عذ کې هېذ نی پ عذ کې ك ی ځبګړې . ؽضود ؽاء هضی اهلل فب پ به هر پیلا
ك هیې ل فړل هـ کړی ل ف ك یغبى ك ې پو اب نی ل كې ك ىېږى لړۍ پیل کړ، (ل)هېی څق فړل ا ك كې کبه پ پبیل کې ل عذ
ك اهلل رقبلیؽضود آكم. ل ن څق ډېو االك ړۍ ر زوګې مړلېكیي چې پ ل ؾیي کې هر بىل ی فپل االك ر ړالې کړ ا
بفا ىه ؽضود آكم. نی یې ك ؽ، فلالذ ا ابه لهي ر هاثللکبل ژل کړ ا رو هړیې هز پ هغلثې عویې و ك هالیک پ اغ
. هاعؾ یب ولا ك چې ن ن جي ا ن هل. فبه ر پبهل
. ك ت لړۍ ؽضود یش ثي آكم فلیوب الالم ر هېږيك ؽضود اكهی هز ك ل لهړی االك څق چې رو یشن ك ؽضود آكم
پینوجوۍ لپبه هالېږل ا ك وبي كیي رجلیل یې ک، ن پ ثبثل کې ىېږېللی ځبګړ كیي آكاة ا هفؾې یې كهلكې، فلک یې ك كیب ا آفود ل فناة . كی
ؽضود . كیي، فجبكد ا ېک فول ر هاثللڅق ك ژمهل لپبه ك اهلل فلک ىل ا ری، هىې ا لوځ کل ر ن هاثلل ا ك هکوار ل اكهی
ژث فجوې « ۷۲»ك ك پ فذ کې فلک پ . فهاک څښبک څق یې هـ کل پ كم ټل ژث پېل ا و چب ر یې ك ن پ فپل ژث رجلیل کلې چې اكهی
42
۳ / ۳ / 20۱۳
ک ن لهړی ق كی چې ك ښبه یبؽذ یې فلک ر ه ىك کړ ا فپل . لیک ا فیبعي: ى کې یې ن په هبهد كهلك لک۱۸۸م ر یې
ر هېږي ك اهبم ثقبهي هؽوخ ك ت لړۍ ؽضود اكهیك ؽضود ػ څق یې هایذ کړی كی، اهلل فلی ك ؽلیش پو اب چې ل ؽضود اثي فجب
ك ؽضود . څق ل پېړۍ ىهبي اټي كهلك ل ؽضود ػؽضود آكمکبل پ فپل م (۹۵۰)ځل هاملی كی ا (۴۳) م پ وآى کوین کې ػ
كیي یې . ن ن هل كی ا ن جي، ا ك آوبي كیي هجلل . کې اېللی كیك ه وبي اكیب پ بى رؽیلي افزبكي آه، ااهو، اي ا الي اؽکبم
لوي ډېو فذ پ فلک کې ك الي كیي پ رجلیل ثفذ ف لږ پیواى یې كهلكل م . چې ل ل ر څق، پ ثل هایذ څلېښذ ر یب ن اریبر څق ىیبد
ا پیځ هه ثزبى ك، اؿ، ینس، یق ا و یې . یې ثذ وبځکی اهلل رقبلیوبځل، کل ل اږك رجلیل څق که پبیل رو ال ػ
ر كفب کړ چې ی ل ن څق پ ړۍ کې پبرې کړي، كفب یې هل ا ك . یې ثېړۍ پ عړل هبهه ، ثېړۍ عړ ا ك زوې یلۍ فذ ها هېل
ل ی وې ههب ا ك ژی ل عړ و ثېړۍ کې اه ل ؽضود ػ، رو نې چې هوکیي ثېړۍ ر پهر (۱۵۰)ا ثېړۍ هځې پو اث الهج ل
پ اهو و ل ا ټل الک ل ا ك اهلل رقبلی ؽکن ور هېل، ثیب ك اهللاث ثېور پ ځوکې ا آوبى کې عنثې ې ا ثېړۍ ك عكي پو مو یې چې پ
ا ك ابي رکن . فوا کې هقیذ لوي فپل اه پ الهزۍ و پلي کړل. ىیبرالی ثیب پیل
43
۳ / ۳ / 20۱۳
ن ك فوبل یې فلای. ر هېږي ك ت لړۍ بم ثي ػك كکې هېذ « اؽبه»ر هجقس کړی چې یوي ر ژكې یوې (فبك)زوې جیلې
ل كې جیلې پ بى کې ژل كهلك، هز ل څ هكې څق یې ك ك. الی ؽضود ك. كیي څق ومړ کړ ا ك هقبليذ الهیې پو هـ یل
ا (عل)كیي چې ال ا ىوؿ یې كهلكل هر رجیلن ف نی ك ي پږی ىیبد هبكي قوز پ لول و ل كې هوثب جي څق پیوي کړ رو نې چې
پ فناة چې قز یلۍ الکذ ل كې قزې یلۍ ا پې ا ار ك اهلل. (۲۶۲۰۲۵۹:۲۲). هځې كام کړ
ا صوكیب ر هجقس ی . ت ن بم ثي ػ ر هېږيك ؽضود بلؼك ؽغو ځوک ك ؽغبى . وآى کوین نی ك اؾبة ؽغو پ به یبك کړي كي. كی
. كي (ثبیب)ا بم روهځ پور ك ا یل کېږي چې صوكیبى ك فبكیب پبرې ي پینوجو ا كیي یې ن آوبي كیي ، کل چې ن ك ك اهللؽضود بلؼ
ك الي كیي فبیل فپل م ر ښكل نی روې هقغي مښزل، ؽضود بلؼهاثبي، ني ر فجو هکي چې (اښ) پ اهو ل قزې ریږې څق ب اهلل
اښ ځهي ا ك اث اه یې پ پبم کې یي، ف ن رو څ هكې هز نی پ كهې ك اښې ك ثلى مړې پویکي ا ن الکي رو نې چې اهلل رقبلی
و (ىليلې)، ا هعيې (قذ آاى)، یؾې (بفې ك ټکې ك رله)ډل فناث . الک کړل
44
۳ / ۳ / 20۱۳
جي ا كیي یې هاه كی چې ك اهلل رقبلی ك ؽضود اثواینؽضود لطچې ك اهكى . ر هالېږل ی (هؾوه)ا ك ن فذ ثې الهې . وبي كیي كی
. پ فزیځ کې ك لم پ ښبه کې هېذ
ا ك هبل ا ع پ ىى ا . م پ عي اؾواه هږكي ك لطكم پبک پینوجو ك فپل كیي ااهو ا اي نی ر . پیوب کې یې ن فیبذ ک
ثل لوۍ، لاعذ، )پ ښ رګ ړالې کل ف نی ل فپل ثلې کړې ا فول کې ا ه هکوار څق ډډ کړ ا ك كم پینوجو هښزیې فجوې یې
م ځی هالیک ر كل هکړ چې ك لطاهېلې رو نې چې اهلل ر كا هضؿ څوګل کړ ا م هالیک لهړی ؽضود لط. که کړي
. و یې که کړل (یې هر پ پ کې ك ځوکې پ قز هېږكیلا ك ىليلې(۲۲۸-۲۲۱:۲۳) .
ن پ ثبثل . پینوجو كی (ا لالقيم) ك آىه ىي ا پ ډټیګ ؽضود اثواینثیب بم ر لېږكیل ا پ . کې كیب ر زوګې مړلی ک به و یې اك کړ
ن ووك ثي ک ا م . ك الي كیي څښزي كیاثواین. پینوجوۍ هجقس ك ااهو ا ای پ رجلیل پیل کړ ا ي كلیل یې ك ثذ ر یې ك اهلل
ك كم پینوجو پ اغ ك ثزب ك هبرل . وبځکي م پو ړالې ټیګ کړلك . كازبى ډېو هه كی چې وآى کوین یې پ اړ پ ريیل و ثؾش کړی كی
زه، پږهۍ ا لوو ك ډثېل ا ښکبه کېل ل څوګالي څق یې یبك پو ړالې ك ووك ل كښوۍ ا كالیل پ اړ ك اثواینکړی ولا هاى ك اهللاثواین پ كې ازلالل کې ووك ک پک ا ل هبرې و یې . ن یبك ې ك
45
۳ / ۳ / 20۱۳
ل اهلل رقبلی څق مښزل چې هز رو هوګ ك ثیب ؽضود اثواین. هـ کړ (۴) هر ك ئلژل ك کیيیذ ا څوګالي پ اړ هر هقلهبد هکړي، كا ه
ك به هضی اهلل فب پ ههې چې اثواین. هومب پ كازبى ښكل ې كډ ل بعو و اك کړ چې ك كې اك پ پبیل کې ك فوث ك اجیبی کواه
ولا هاى پ هزی کې ل . ړۍ ر زوګې مړلې كيپاله ؽضود اوبفیل ؽضود به هضی اهلل فب څق ك ثي اواییل ك پینوجوا پاله ؽضود اؾب
پ اهو ؽضود بعو ا ؽضود اوبفیل ك اهللؽضود اثواین. ىېږېل ك عون پ جیل کې لی ا ك هک هکوهې پ كښز کې پوېښكل، اوبفیل
لی اىهی ك ك اهلل رقبلیؽضود اثواین. یې غلۍ و یې اك کړ وثبی پ ثویبلۍ رګ پزیلی ا ك ټل پ اريب و یې کقج ؽضود اوبفیل كیي ن ك ه وبي اكیب پ بى رؽیلي ك اثواین. ویي كا کړ
افزبكي آه، ااهو، اي ا الي اؽکبم لوي چې ك ثذ وبځکي م ك فیل . ا کړ ك االػ لپبه ك ك پاغ هر ړالې ي كي
پینوجو ا ك وبی ىی، ك اهلل رقبلی ك ؽضود اثواینؽضود اؾب. ن ك فپل پاله پ ههې ك فپل رو له هىې و اك کړ. كیي څښزي كی
. پ ه و كهلكل (یلئاوا)ا یقة (فی) ك ىاهي ك القی اؾبکلۍ ل ړۍ څق زوګې پټې کړې ا پ القلیل (۱۸۰) پ ؽضود اؾب
ك ن كیي ك پاله ك كیي پ بى . ښبه کې ك فپل پاله رو څګ فبه ر پبهل . یې هؾن ال ا ىوؿ لوي
46
۳ / ۳ / 20۱۳
كلې ك ځوکې پو هـ ك لهړي ابى پ رګ ك فجو ارو ك ؽضود آكم .1 .ئپ روڅ کې څوګلې کړ
.ئ پ ثېال ثېل ژث ا ډل ډل ى ثو الی څوګل کړك ؽضود اكهی .2
ك ژل کو ا هن هضفبد ل لږ څ ريیل و رویؼ ك ؽضود ػ .3 .ئکړ
ؽضود ك ا ؽضود بلؼ فلیوب الالم ل اكیب ا ه و یې پ لډ .4 .ئرګ هاپېژى
ك ژل کو ا ك ثؾش ړ کبد ك ګوپي کبه پ روڅ ك ؽضود اثواين .5 .ئکې مکو کړ
ك ؽضود لط، ؽضود اؾب ا ؽضود اوبفیل فلین الالم ژل پ لډ .6 .ئرګ رویؼ کړ
47
۳ / ۳ / 20۱۳
ن لوست دوی
ؽضود یقة ا ؽضود یو فلیوب الالم ك قیذ ا كیي .1 .پېژل
ك ؽضود قیت، ؽضود ایة ا ؽضود مالکيل فلین الالم پ اړ .2 .هقلهبد
.پ كې ثوف کې ل هقزجو هبثق څق ىیبر ګټ افیز .3
ځیې ن پینوجو ل اړل اكیب و هاپېژ چې ل پ كې لذ کې ك اهلل . څق یلی ها پ كیقا ك ثي اواییل پ م کې هجقس ي كيیقة
. لوی كی ىی ا ك اثواین ك ؽضود اؾبؽضود یقةپاله كی، ن پ (اجبط) ك ثي اواییل ك ك لګ جیل ؽضود یقة
ؽضود . ا ك كې م ټلې څبګې ن ر هثېږي. اواییل هه ك کقبیب پ ازګځبی ىلغیي کې ىېږېللی ك پاله رو روثیې اللی یقة
پ ههې ثبثل ر الړ لز چې هبهب یې ژل (هىې)لی ی كی ا ك فپلې هه ك الهې پ اږك کې ک ځک چې ن پېل چې القی ك ؽضود یقة
ی پ فة لیل چې ن لړ هبم رو ال کي، ډېو االك ث لوي ا كا ځوک کل چې هایښ ، ك فښۍ اؽب یې کړ، ا ك نه . ث پ ن پهې اړل ېږي
ثیذ )پ رګ یې پزییل چې كلز ث ی هقجل كاى کړي، ی ریږ یې مړ کړ چې ك ك كاۍ لپبه ښ پبرې ي ثیب ثې كا هقجل كاى کړ چې ولا ای ثیذ (ایل
48
۳ / ۳ / 20۱۳
ك فپل هبهب که ر هېل، رو څ هكې هز ؽضود یقة. الول كی پ الجز ك ؽضود یقة. و اك کړ ( ا هاؽیلئلی)یې ك هبهب ل ك لڼ
ك ن هبهب . ویقذ کې ك ك فیل کبػ ل ی ړي و پ ی فذ ها ې څق پږ ىاهي، ل هاؽیل ئل لی. فپلې وې یې له ر ی ی یي ډالۍ کړ
څق ك ا ل وې یيې څق ن ك ك ىاهي ىېږېلل ؽې پ هارلکي کې ك . كلاړ ىاه ك ثي اواییل كل جیلې عړې کړېؽضود یقة فة لیل چې ؽضود یو. ا ثیبهي ك هاؽیل ىاهي ؽضود یو
یل زهي، لوو ا پږهۍ هر غل کي، ه یې هو ډېو هؽ کل، ك ه ك فیبذ ل کجل هو ر لېږكل ا لز ك لړ هبم ا یو
پ پبیل کې هه، پاله ا ه هر اړ ل ا ټل هو ر يو . هيلذ فبل « ۱۴۷» پ ؽضود یقة. فة هښزیی کړ ا ك ؽضود یو
ل یذ و ن ك ؽضود . کلۍ کې ل كې ىبي ړۍ څق زوګې پټې کړې رو ل فا القلیل ښبه لېږكل ا ك فپل پاله ؽضود اؾبیو
الي پینوجو ا ك وبي كیي ؽضود یقة. څګ فبه ر پبهل ك ن كیي ا ویقذ ن ك ه وبي اكیب ا ویقز پ څېو . فبل
. رؽیلي افزبكي ال، ا اهو، اي ا الي ثېال ثېل اؽکبم لوي
ك ن . ك ه ك فیبذ پ پبیل کې کي ر مهځل ؽضود یوا ك هو پ ثبىاه کې ك . کبهاى ل فا هو ر ثرل چې ل نې الهې رېویل
ؽضود . هو پو فيیي چې غيیو هېل ك لږ پی پو ړالې فوڅ کړل ك هو ك فيیي پ که کې ځاى ، څوګ چې ډېو ښکلې ا ىړ یو
ل بها مښزې و هقبهـ (ىلیقب)ك هو فيیي ك هېوهې . هاښکې څېو یې كهلك ك اهلل رقبلی پ هوزې ك نې كا بهاا ا ه مښز پ ډېو هزبذ یو.
49
۳ / ۳ / 20۱۳
ك هو فيیي ك فپل فيد برل ا فلي کل لپبه ؽضود . و بکبه کړ ىلاى ر از، ډېو کل پ ثل کې پبرې روڅ چې ه پهې رپل یو
ا ك رالىۍ لپبه ك هو . ی ره څېړل ا ټل فلک ر یې ثې ګبي صبثز كا زبى ك یو پ هجبهک ه هوه یوئلك هبلي ا ىهافزي چبه ه
الی پینوجو ا ك وبي كیي ا ؽضود یو. کې پ ريیل و هاملی كی کلۍ کې یې ل كې ړۍ ۱۱۰کل چې كی ك هو ؽبکن پ . ویقذ فبل كی
رو ؽضود . څق زوګې پټې کړې ا پ ولې ځبی کې فبه ر پبهل پ هو کې ړۍ ر زوګې کبل هز ؽضود هی (۶۲)یو
كیي ن هؾن ال ا ىوؿ كهلكل چې ك هی. (۲۸۸:۲۲-۳۰۵). مړلې. ه یې پ ه هل هکلو ی
هه یې ك . ر هېږي ك ت لړۍ ؽضود اثواینك ؽضود قیت ك هلیي فلک ك الهښې لپبه ؽضود قیت له ك، اهللؽضود لط
آیک . پ به ن یبكېږي« اؾبة ایک»ك هلیي فلک ك . ك پینوجو پ رګ ه لېږهلیي ك ىلغیي پ یل . آاهې ځوکې ر ایي چې کو ا ثڼ پ کې ښ عړېږي
هلیي ك . کې اـ كی ا ل هو رو هلیي پهې ار پې هځې اټي زى لوي ك هلیي فلک لهړی ك ؽضود اثواین. كې یوی ك فلک ك زو یک م كی ك اؾواه ا و مړې اله یې فپل کړ، . پو كیي ، کل چې یې كا كیي پوېښك
ك هلیي فلک پ ىى ا پیوب کې . هر ه از ؽضود قیتاهلل ني پو اهللؽضود قیت. فیبذ ک ا ډېو ه هکواد یې رو و کل
ك هلیي فلک . ااهو ا اي یې هر څوګللټیګې فیلې ر هاثلل، ك اهلل ئ ا ك ن اهزیب ر ګاښ هکړ چې ک ل فپل كیي څق ا ړپینوجو
ک ؽضود قیت: ثیب یې یل. هږ ث ربې ل کلي ا ښبه څق ثو ثب
50
۳ / ۳ / 20۱۳
ك نی ك كمې اهلل. کلی ي ك آوبى ی ثوف كې پو هږ مهځيا هځې پول پې كی . فناة پوې اه (یم الؾلخ)مښزې پ پبیل کې ك
قزې ركفې چبپېو کړل رو نې کچې چې اى ك یوې اث یې اېېللې ا ثیب پو نی ی ټټ ټیګ هېځ پیلا ، ټل یې رو یهې اللې كهېلل اهلل
رو كې هز ن ؽضود قیت. ا ټل یې الک کړل. ثبلې اه هلظ کړ. ژلی ا ثیب هز هړ
ر هېږي هه یې ك ؽضود ك ت لړۍ ؽضود اؾبؽضود ایة ډېو االك، زوي، کویيې ځوکې ا ؽضود ایة. له لط
ن ك كمې زوۍ ا قوز لپبه رو فپلې آىهیې اللې اهلل. ثبم كهلكل ټل ك كې ټل زوی پ لول و ثیب ن ك اهلل رقبلیهاذ ف ایة
مښزل ثیب اهلل. ااهو پو ځبی کل ا ك اؽل فلای پو فجبكد ثفذ پ ثې االكۍ، ىو، ثې ىلۍ ا بهمۍ اىهېیي، قز بهمي ؽضود ایة
ك (هؽو)ه پ ثوف ، ټل االك ا زوي یې ل ال هکړ، هېوهي یې ك بهمۍ پ پبی ژل پ كاړ پړا کې هو هل ف ك ؽضود ایة
پ ك اهلل. روې لږ څ فاثلی کې یغبى هر اچل ا پینوجوځی ريیو ك ؽضود . اهو همزیب، االك ا زوي ثېور هر هکړل ل
پ اړ ی لړ اواییلیبى هال کړي چې پ كې ثوف اؽزیبط کل اړیي ایةك ن بهمي كهو قز چې هو : ك ثېلګې پ رګ یل ي چې. ثوېښي
و بذ ک ث روې کوک کل ا روې ث لوې کېل، ثلى یې هزقيي ی ، ل ري ث یې چیغي هارل، ك کهۍ مړ یې ن ل ښبه ېذ ا پ فبه فځل
ل قیذ ا عك څق كا ډل فجوې ك ؽضود جي کوین. کې یې اچډېوې لوې ې، ن ېڅکل پ كې ډل ك کوکې ړ بهمۍ كی افز ی كا
51
۳ / ۳ / 20۱۳
څق یې ك همزیب و ك چې ن پ یې عجیقي بهمۍ افز ی ، ل اهللمښز کړ، كفب یې هل ا ثېور ك همزیب ا االك څښزي ا كم
ن ك الي كیي ا ایة. اىهی ك فجبكد کک لپبه پل ا یؾذ ویقذ فبل كی ا كیي یی رؽیلی افزبكي ال ا آه، ااهو، اي ا الي ثېالثېل اؽکبم لوي چې كم بثو ا ىمن لوکي پینوجو یې رجلیل لپبه هإؽو ی
.
. پ به و یبكېږي (ثو) ىی كی ا ك ك ؽضود ایةؽضود مالکيل ك ځی فجبكر ا اعبفز ك رو و کل لپبه هکلو څوګ چې ن ك اهلل
ك مالکيل پ به و یبك کړ ؽضود ا ن یې پ ښ رګ روو کل اهلل پ بم کې اېل، ځی ن جي كی ګڼلی ثلکې ك ثي اواییل ل مالکيل
ف كم مالکيل . بلؾی څق یې وېوي ف اثي کضیو ك ن جد ربییل کړی كیل ن مالکيل و رپیو لوي چې ك اهبم روهني ا اهبم اؽول فلیوب الوؽو پ
. (۳۰۵:۲۳-۳۲۷). ؽلیش کې مکو ی كی
52
۳ / ۳ / 20۱۳
ك ت لړۍ چب ر هېږي ا ایي چې ن لې ثبثل ر ك ؽضود یقة -1 ؟لېږكېل
.ئکهۍ پ لډ رګ هاپېژى ؽضود یقةك -2
ژل پ اړ ك یو هې پ هڼب کې لډ هقلهبد كك ؽضود يو -3 .ئلیک
.ئ چېور ا کم ډل م ر ازل ی اضؼ یې کړؽضود قيت -4
رو اىهیې اللې هامی پ لډ رګ پ څ ډل و ك اهللؽضود ایة -5ا ن پ كې لذ کې ك مکو ی اجیبء ك وبي اكیب پ اړ . ئیې لیک
.ئلډ هقلهبد ړالې کړ
ن افزاله ك ؽضود مالکيل هؽوخ اهلل فلی ك پینوجو پ اړ هاملی پ لډ -6 .ئرګ یې څوګل کړ
ل هقزجو هبثق ا اړی كهي هاك څق پ ازيبكې و ك كې لذ هغبلت -7 .ئالپې مي ا پیبړي کړ
53
۳ / ۳ / 20۱۳
ین لوست درې
. ل ثقضذ ك هقکې ژل ژاک پړؽضود هی .1
. ل ثقضذ ك هز ژل ژاک پړؽضود هی .2
ك كیي ا ویقذ ك څوګالي ثیبى ا ك اي رهاد ؽضود هی .3 .پېژل (فل فزی)
ك فوواى ىی ا ك یو لوی كی چې ك ت لړۍ ثې ؽضود هی ك ی هه ىوفى پ فذ کې ؽضود هی. ر هېږيؽضود یقة
چې ی ؽبلن ځاکوي ، ړۍ ر زوګې مړلې، ىوفى چې یاىې ك هو کبل څق ىیبد (۴۰۰)ك ىواف رکن ل . پبكب ك هثثیذ كف یې ن لول
هز پ هو کې پو هو ؽکهذ کړ، ا ثي اواییل رو ؽضود یو رو هړیې هز ن پ فپل پلوي ؽيي كیي هېذ ل چې ك ؽضود یو
پبر ل ف هز یې ل كیي څق و مړ کړ رو نې چې ىوفى پوې ؽبکن ىوفى ی فة لیل چې ن یې ډېو الېښوي کړی ، ن پ فة کې .
لیللی چې ك ثیذ الول ل پل ی ېوکی اه ك هو پ لهي ك پوافزیب پ ؽبل کې كی چې هز هو ر هېږي ا ټل جغیبى ل كاه هلاه و ل هځ
ىوفى پ چټکۍ و بؽواى ا . ړي، یاىې ثي اواییل روې پ اهي پبرې کېږينی ك فة پ رقجیو کې . هقجواى ها مښزل چې ك كې فة رقجیو ایي
ډېو ژه ث پ ثي اواییل کې ی هبم پیلا ی چې ك جغیب ك الکېل الهل : یل
54
۳ / ۳ / 20۱۳
ىوفى ډېو ژه اهو کړ . ث ي، ك ن پ ال ث ك ىوفى لغذ ن که ي ك کل چې ك هی. رو كې هز كې ك ثي اواییل هبهبى ژل ي: چې
ىکړې فذ ژكې ، هه یې ډېو الېښو ف ك الي البم ل کجل ډاډه چې الېښ کړي، كا هبم غبد ههي ا ی ل الي پینوجوا څق ث
. هبم ىېږېل، پ لوګیي ل کې کېښكل ا ث هك یل کې ال . ير (آیې)ل ك ىوفى هېوهې . فه كا ؽبلذ ټل څبهك ؽضود هی
ك ېل هکل لپبه یې ك اړریب ل هقې فپلې هه ر كل پبهل . پ ال همیا ك . پ ډېو بى ا قوذ ك ىوفى پ که کې ځاى ؽضود هی.
ك هځې پ ی هځ ؽضود هی. ىوفى ىی هی پ به هه ګوهۍ کې چې ك ښبه کبه ثل ښبه ر الړ، لز یې ك ر لیلل چې پقپل
یې لیلل چې اوایلي پ . کې و عګېږي ی یې جغي ا ثل یې ثي اوایلي ، ن پ كې ؽ كی رو فجو ارو هز یې جغي ك ربكیت لپبه پ څپېړ
ؽضود . پ كې فذ کې ثل ېڅک لز . څپېړ ل پښ لېل ا هو ك اضبؿ څبه کل، جغیبى پول پې ىوفى ر رلل ا مښزل یې چې ك هی
ل ی بثجو ثل هځ ؽضود هی. كې جغي برل ژي ف برل هقلم ثل ځبی څق رېوېل ګهي چې ك وبم ثي اواییلي ا ی ثل جغي روهځ عګړ
څق هوز مښزل، ن پ و و مښزل چې ثي اواییلي ل هی. ك پو ن ثویل کي ثي اواییلي ىکو کړ چې هی. پو جغي ثویل کړي
آیب ر ماړې هب ن هړ کړې لک څګ چې پوى كې ی ! ای هی: هر یې یلکل چې جغي كا فجو اهېل ىها یې ه جغیبى فجو کړل چې ؽضود . ري هړ کړ
هېل ا ل ىوفیب « ؽيیل»ی هإهي ګړی چې . ك ب اهو کړهی ل ښبه څق هی. ر الړ ا پ هضؿ یې فجو کړڅق ، هی
د ا ك هلیي پ لهي هاى رو ار هځ هيل هز هلیي ر هېل ا یې
55
۳ / ۳ / 20۱۳
، پ كې فذ کې یې ك پېنلې ك لللې چې ك ګڼ ګې ې اللې یې ډډ ل ؽضود هی. ل کجل ي کلی فپل پ ر ل کي څق اث هکړي ر کړ ا ن یې هو هوز کړ، غ كا کی فپال پاله ؽضود قیت
پبهښز کړ چې كم ځاى ر فيد هکړي ا ک هوک ي ك پى پ رګ یې پې لېږل چې ن کهر فپل ی له پ هیؽضود قیت. ټبکي کهر همی ا رو فجو ارو هز یې هل چې ك قیتهی. هالي
. هه پیبیي ا ك كې پو ړالې ث یې ل له و اك کيل کبل ث ك قیتك الهې پ اږك کې پ ا ا . رو ل کبل هز هو ر الړهی
ك اه پ پلټ کې ، بڅبپ یې هښبیي لیلل ن ړ ا ریبه ، هیچې ك عه مو روڅګ ، ن فپلې هېوهې ر چې ك ىېږى فذ یې ژكې
لز هېل، ر كلز ازؾبه کړ چې ى كهر اه هاړم، کل چې هی: یلثبي ځک چې (ثټبى)ؽبالد یې ثل ډل لیلل ا هر یل ل چې فپل قلیي
کې ك هبلذ كل، (اكی عه)پ كې ځبی . ن ك عي ث پېڅلې اكي کې كیك رؽیل پ لهي هاثلل ا ثو اواییل ثبلې ك ىوفیب ك ؽلن هقیي هر پبهل
ك فپل هه بهى پ هوز چې ن ن پینوجو ، ك ؽضود هی. لىوفى كهثبه ر الړل، ن یې رؽیل ا لږ رو لږ پو اواییل ل ؽلن څق ال یي
ك ىوفى پ ډېو موه ا ثې پوایۍ و ك نی ثل هك کړ، هی. ر هاثل پ اهو ىوفیب ر فپل لکړ چې پ هبه ا ثیب پ ښبهبه ثلل وبی ر اهلل
ثل هقغي ك نی ر یې ك جد ك کېښك ولا هاى یل ثیضب چې ك هیا ك الي . ف ىوفى هثبلې ك عبك ګړۍ ره لګب. هښزیلي لپبه ښكل
هبثلې ا هبرې ؽې ر رلین ، رکړ ا ښیبه عبك ګواى یې ك هیهکل لپبه هامډ کړل، هو یې ډېوې ملکې ا لیې فلې کړې ا
هبثل پیل ، پ پبیل . و هبثل کړينی یې كې ر اړ کړل چې هی
56
۳ / ۳ / 20۱۳
ىوفى نی ژل، . كیي یې هکې ټل عبك ګوا هبر فړل ا ك هی پو ړالې یې فپلې كښوۍ ر كام هکړ ا پو ثي اواییل یې ل یڅ ډل ك اهلل
هقکې ل كې چې ىوفى ا ىوفیبى اهلل. ؽلن ىیبري څق ال ا فیذكا . الک کړي، پوې یې هقغيې ا څوګلې ښې ښبې هلغې کړې
: هقغيې پ اللې ډل كي
. لکړ چې پ هبه اړيك هی -
یل ثیضبء، کل چې ن فپل ال پ ګوېاى کې ك ک ا ثېور ك هی - .یې ثو ر ېز ال ث یې ك لوو پ بې ځلېل
.چکبلي ا ؾغي چې پو ل پې څ کل یې اكاه كهلك -
.ك ثال ا اىز ل کجل ك هیې کوالی -
ك ثبهاى ك هښذ ډېوالی چې ل اهل یې یبلې ثېوې ا ك ن کو ا - .هبللاهی یې ىیبو کل
ډېو هلقب ك نی هېې ا کوې ل هځ یړې اى ك ځوکې پو هـ ك لوو ك - .لګېل هقیی یې ک
پږۍ چې ث ملې، كاې ا ؽجثبر کې پیلا کېل، ځیې ایي چې كا وبم -پږ ك چې ك ابى پ عك کې پیلا کېږي ف ك ځی ه پ ال كا ی ډل
.ځبګړی هیبی كی چې نی ث یې رل ىهل
ك چګښې ډېوالی چې پ و پبک لښي ا پبک ځبی کې ث لېلل ا ك نی - .فړ ر ث یې ځبى ه
پ اث کې ك یې څوګلېلل یقې کل چې نی اث پ فپل همی کې یب پ - .(۱۸۸:۲۲-۲۱۴). فپل لښ کې ها افیزې ن ث پ ی ثللېلې
57
۳ / ۳ / 20۱۳
ىوفى ا ك ن م ل هی کلین اهلل و فپل هقبليذ ر كام هکړ، كم پ اهاكې ا مښزې و ك هقغيې هر امېيهې ې رو نې چې ك اهلل رقبلی
ر ىوهبیل چې هیاهلل. ىوفى ا ك ن ك م ك الکذ ېټ هاژكې فل )ا هفكې . ل ثي اواییل و ی ځبی ك پې ل فا ل هو څق ځي
ل فپل م و ك پې ؽضود هی. یوې لهي ؽوکذ کړي (کړی ېل فا ل هو رل پ كاې ؽبل کې چې ك ثي اواییل وېو ثې ل هبهب
. ىه عګیبلي اټکل ي كي (۶۰۰)
ك ىوفى پ اهو پ ثي . جب ر چې جغیب لیلل ثي اواییل پ ښبه کې ز كياواییل پې رل پ كې فذ کې ك ىوفى لښکو ی هلیى ا پږ ىه
ر (ك ی فلیظ)کل چې ك ىوفى لښکو ك اؽوو ولهګي . عګیبلی ر هېږيا كم . ل فپل م و ل ولهګي څق رېو ی هېل ؽضود هی
پ اهو و ك ىوفى ا ىوفیب ك ډثېل لپبه چوز ی ، ولهګی ك اهلل ك ولهګی افا ىوفى ل فپل لښکو و پ کې ډة ا ؽضود هی
اړؿ کې فپل ؽوکذ ر كام هکړ ك الهې پ اږك کې چې ثي اواییل ږي ا څق یې ك فهاک، څښبک ریبهل مښز رږي ي ، ل ؽضود هی
پ اهو ل ن ځبی كل چیې کړ، ن فپل لکړ پ ثې ریږې ل ا ك اهللولا هاى ل . ثېلې چې ك و م ك ګټې افیزې لپبه ی ی چی ټبکل
پ به فاړ هارلل، پ ىلغیي کې ن ؽبلو ه « هي لی»آوب هر ك فپل م ر ؽضود هی. ژل ک چې ل ؽیضبیب ا کقبیب څق پبرې
ف ثي اواییل ك ن اهو ه . اهو کړ چې هو ی ځبی ىلغیي ر هځي ر ا زب هة كې الړ ي ا عګ كې : ا و مړ یې کړ، هر یې یل
نی څلېښذ کبل ك اهلل. کړي ا ثېک هږ وللز ل بز کب څق یری پ كښز کې یښ ا کړل روڅ چې رو څلېښز کل هز ك نی ي
58
۳ / ۳ / 20۱۳
ن ل چې پ كښز کې ثې ل هویجة ا ه . ل ړۍ ر زوګې مړيكې ي ل ل ؽضود یـ ثي . یل څق هىل ي ا ثیب ىلغیي ىزؼ کړي
رو ك ؽضود بهىؽضود هی. ى و پ ګډ ثیذ الول ىزؼ کړ. کلۍ ك ری پ كښز کې ل ړۍ څق زوګې پټې کړې (۱۲۰)هړیې هز پ
(۳۷۸-۳۳۱:۲۳) .
ک ماړ چې ك ی پینوجو ك كیي ا ویقذ پ اړ چې وبي کزبة ن لوي، . هقلهبد رو ال کړ رو ټل ښ ا ډاډ هأفن ك هړي پینوجو فپل کزبة كی
ر یې بىل کړی كی، ا هږ کزبة كی چې ؽضود هیرهاد ك اهللهلوببى پ ن ثبلې ایوبى هاړل ر هکلو ی، ف اړی ك پبم کړ چې رهاد
رو هړیې هز ك کبب پ ال کې لېل ا پ کې یې ډېو ك ؽضود هیپ به کزبة كی، الي (فل فزی)ىهږ پ ال کې چې ك رهاد . ثلل هازل
رهاد ثلکې ك یكي کبب پاغ هـ ا ال پ کې ې ك ا ل ثلې فا ټل وبی کزبث ك وآى کوین ث ها بىلېل و هؿ ي، ا ل افزجبه
ك كیي ا ویقذ پ اړ رو ټل مه ا ډاډه بظ كي ځک ف ك هیثل كا چې الي كیي ثبیل څ . كی (وآى کوین)هوعـ ا هبفن ىهږ فپل كیي کزبة
پ كیي ا ویقذ کې اللې ثوفې هاى ال ا ىوؿ لوي، ك ؽضود هی: بهلې ې
ك اؽل، ؽی، بكه، فبلن، هویل، هزکلن، ویـ، ثیو، الهکبى، الىهبى ا ك - . پو زى فیل لولهقلبر ا ؽاكص ل و ډل يز څق پبک اهلل
ك پینوجوا پو زى ا ؽبیذ فیل لول ا ك نی پو پبکي ا فوذ - .ټیګبه
59
۳ / ۳ / 20۱۳
.ك هالیک ، یغبب ا پېویب پو زى فیل لول -
.ك ؾیي ا وبي کزبث پو زى فیل لول -
.ك فبلن پ ؽلس ا كا چې ټل فبلن هقل كی، فیل لول -
.پ ضب ا له ا كا چې ك فیو ا و الاى ك اهلل ل فا ك فیل لول -
.ك یبهذ پو هځې فیل لول -
.رو هړیې هز ث ثیب ها ژلي کېل فیل لول -
پو فلل ا ابه ا ل فلالذ ا ىضل و و ك ابب هؾکو ك اهلل - .کل
.پو لػ ا لن فیل لول -
.پو فو ا کوي فیل -
پو ټل ن یب فیل لول چې ك االم پېڅلي كیي کې ك كیي آه ا - .ال ګڼل کېږي ا ی هلوبى ر ښبيي چې پو ن ههي ا هقزل ي
.ك ی وېو فجبهر زى -
.ك ځبګړ ؽبالر ك ال زى -
.ك مثبیؾ ځبګړي ؾبم ا ك ه وفي ؾبه زى -
60
۳ / ۳ / 20۱۳
ک ك یكیب ربهیـ ر ؾو کړ پ څوګل ډل و پېلی چې كم یبمي م ل ولې . رل ك وک، رغین ا ګټې رو ال کل پ لهي هیل كهلك ا لوي یې
ني چې کل ل هو څق رل . ډېوي پینوجواى هر هجقس کړي كيکجل اهللك كی ك هقجك م ی كی ف ك . ك بهوي پ ا ی لی هبه فجبكد یې ک
ك مال کل اهو کي، ډېو هزقت ا ثې هؽو . كی پ ال ی رل فغبه کبه كیك كی پ ال ی یاىې ك ثي اواییل هقجك كی ا ل ه و كښوي . كی ر مثیؼ اهلل ایي، پ كاې ؽبل کې چې مثیؼ اهلل ك یكیبى ؽضود اؾ. لوي
لک څګ چې یكاى هبكي ىکو و هی لوي ك . لت كیؽضود اوبفیلیبهذ پو هځې ا ك آفود پو صاة ا فبة ثبه لوي ا ك یكیذ پ اي
ك نی پ ال صاة ا فناة پ . كیي کې كم هضفبر ر ی څ نرې ې كيصاة یقې پ كې ړۍ کې ثویبې ا فبة یقې پ . ولې ړۍ کې هکل کېږي
ك كی پ ال یكاى پېڅلي ا میو . كې ړۍ کې بکبهي، هویییزة ا ملذیكاى بلي ا پ ژی کې ك ن پیب ا وکى پ څېو كي چې ك نی پو
ك یكا پ . ړالې و ډل فیبذ ك اعو ا فلای ر ژكې کېل الهل ګوځي ل فپلې هه پ ب هوؿ ا بها ډل ړۍ ر زوګې ؾو ؽضود فیی
ولا هاى كی یكي كیي ك یكا لپبه ځبګړی ګڼي ا ثل څک . مړلې كيكی لپبه پېڅلې هځ ك، کبه (جذ)ك جې هځ . هپهې ي اړلېلای
کل پ كې هځ بها ګڼي، پو و ثبلل یكي ثبلې پ کبل کې ك اهې ك ثیذ الول ىیبهد ؽزوي ا اړیي كی، ك هیبزې ك ې کېل هځ ك ی پ مږل ا اه
61
۳ / ۳ / 20۱۳
پ لګل و وبځي، یكاى ل هو څق ك هارل هځ ن وبځي چې كا عي یې ك اپوېل ل څاهلوې پې څق پیلېږي ا ك ولې هیبزې رو ی یزوې پې
اي یكاى ل . پهې كام کي چې پ كې هځ کې یاىې پزیو ډډۍ فهي ل ل څق ، ېڅ اواییلي لوم فجوایب و چې ك ؽضود اثواین
ډل جي اړیک لوي ثلکې كی ه ه كي چې یكیذ ر یې هق کړې ك . ا ثي اواییلي الی فجویبى ك ای اواییل ښکز عج یكاى ګڼل کېږي
(۵۵۸-۵۵۱:۹) .
ك اجیبؤ ايبه . فزی فل پ ك ثوف ېل ی كی، رهاد ا ك اجیأ ايبهڅګ چې ك هق . ك ثي اواییل پ هقکیی ا هزی جیب پهې اړلېږي
یبك ای رهاد الي رهاد كی ثلکې ه ډېو رکي پ کې ه ىیبد كا رهاد اللې پیځ ګي ايبه لوي چې ك وآى . ا ځیې یې کن ي ن كي
: کوین ل فا هؿ ي كي
يو یب کزبة - يو کې ك ړۍ ا ؽضود آكم: ك رکیي ك پیلایښذ پ كې ښکز کېلل، ك بثیل ا بثیل کی، ك ؽضود كازبى ا ځوکې ر ك آكم
ا پ ريیل و ك ، ؽضود یقة، ؽضود اؾاثواین ك ىاه رګ كازب ا ولا هاى ك ؽضود یقةؽضود یو
رو هړیې پهې ټل پ هو ر ثیب لز ك كی پبرې کېلل ك ؽضود یو . كې کزبة کې هاملي كي
يو یب کزبة - يو کې ك ثي اواییل ك ژل كازبى پ هو : ك فوط پ كې ل ىهبې څق رو نې چې كی ل هو ځي، کې ك ؽضود یو
62
۳ / ۳ / 20۱۳
ولا هاى ك ىواف یبي ا هنجي ؽبلذ، ك ثی اواییل هوییزة ا ك . څوګلېلل هاملي كيؽضود هی
يو یب کزبة - پ كې کزبة کې ك ثي اواییل ل ای، اؽکبه ا : ك كهېب یز څق یبك ې، ولا هاى پ كې اصو کې ك ګب کيبهې، ك ؽواه
، ك یکۍ ريیل، پېڅلزیب ا (لک اك)یب ريیل، ك من ا فښۍ كك يو یب (وېوې)ك افلاك . عبهر ا كاې هې كیي الهښې هاملې كي
يو کې ك ثي اواییل ك ىىار ا جبیل وېو ا ولا هاى ك : کزبة پ كې پ كښز کې ك ثي اواییل فی، پ (ری)وې جیلې ك ګړ وېو، ك یب
.ه پې ثې ىکو رل ا ك نی كیي كك ا ك زه هاملي كي
يو یب کزبة پ كې يو کې ك ثي اواییل پو الهښ ی ځل ثیب ځنلل : ك رضیې کز ې، ك نی ك فهاک څښبک پ اړ ن ثیب ځلي ثؾش هاملی ا ولا هاى
ای . ل ل ؽکو ا ىوهب څق پ ځبګړي چلل و یبك ې ك: رهاد ل فپل پیځ ګ ايبه و ل اللې هبفن څق امېيهي كی
ك یكیب ك ثې وېو رکو ) كازبب هایبد لبی هزقلك یكی ب .(كازب ا هایبد
ك یكا ك ثېال ثېل )ىیل به ب غـ به بی هغبل هقزلو یكاى .(هغل پوېکړ لیک ا غؼ بهې
ك عيیوح القوة فوثب كازب ا )كازبب هایبد فوثبی عيیوح القوة .(هایبد
.(ك لوم هویب اىکبه ا فبیل)اىکبه فبیل هویبى لین
.(ك لوم ثبثلیب اىکبه ا فبیل)اىکبه فبیل ثبثلیبى لین
. (ؽوهاثي ضاثظ ا ایي)ضاثظ ایي ؽوهاثی
63
۳ / ۳ / 20۱۳
ا ك فل . یكاى یاىې پو فل لین رهاد ك وبي کزبة پ رګ ثبه لويعلیل اغیل ا وآى کوین وبي کزبة ګڼي پ كاې ؽبل کې چې هیؾیبى رهاد ا اغیل كاړ ك وبي کزبث پ رګ پېژي ف كی ن وآى کوین ك
.(۳۲۳:۲۰-۳۲۵). آوبي کزبة پ ؽیش پېژي
64
۳ / ۳ / 20۱۳
.ئپ هو کې ك ثي اواییل ك هېذ کېل څوګالی ثیبى کړ .1
لې ىوفى ك ثي اواییل ك وی هبهب پو ژل ال پهې کړ؟ پ لډ رګ .2 .ئیې لیک
ژمهل کېل ا ك ىوفى پ كهثبه کې ك ن ك ژل ك ؽضود هی .3 .ئكازبى څوګل کړ
ل کهۍ و اب ، څوګ ك ؽضود قیتؽضود هی .4 .ئڅوګل یې کړ
.ئ ك ثقضذ ثیو ك وآی نر پ روڅ کې اضؼ کړك ؽضود هی .5
كهلكل ربې (ثی آیز) هقغيې ا څوګلې ښې ښبې ؽضود هی .6 .ئیې یاىې ه افل
ك ازبك پ هوزې و ك ىوفى ا ك ن ك م ك ډثېل څوګالی پ ريیل .7 .ئو پړ
.ئك ىوفى رو ډثېل هز پېښې پ لډ ډل پړ .8
ك ثیذ الول ث لې ك ثي اواییل هزي ل ر پ مبړ كلیل یې .9 .ئاي
، یې ئك ویقذ ك ال ا ىوفبر پ اړ څ پېږ ك ؽضود هي .10 .ئپو
ا ك ؽضود ئ ك اي یكد فیلې کهې کهې كي یې وېو .11 .ئ ك كیي ا ویقذ ل فیل و یې پورل کړهی
يو لوي، هؾزیبد یې یاىې ه .12 .ئهؿ ی ىقلي رهاد څ
ای رهاد ل که هبفن څق امېيهي كی؟ كا هضؿ پ ريیل و .13 .ئپړ
65
۳ / ۳ / 20۱۳
؟ كا ئك ثي اواییل ای یبي، ؾبهي ا كیي ضقیذ څوګ اهى .14 .ئهضؿ ك آىاك ثؾش پ روڅ کې هښب کړ
66
۳ / ۳ / 20۱۳
څلورم لوست
.ك ؽضود هوین ثذ فوواى هضی اهلل فب لډ پېژل .1
. لډ پېژل فلیوب الالم اثي هوینؽضود فیی .2
.كیي پېژل (الي)ك هیؾیذ ك آه .3
.ك اي هیؾیذ ك ربهیقي لومزة ا كیي فیل لډ پېژل .4
ك ژل پ اړ هقلهبد ك ؽضود هوین فلیب الالم پ ژل ك ؽضود فیی ژل ك ؽضود هږ اړ ی چې ك ؽضود فیی. پهې ژكې اړیک لوي
: ك ژل ك پېژلې پ روڅ کې هاپېژهوین
ك هوین . ك فوواى له ا ك ثي اواییل ل كیي هؽبی څق كؽضود هوینهه يه کړی ، ک ك كې پ که کې لک ىېږېل ن ث ك هقجل فلهذ ر
هوین ال . ف کل چې هبم ړۍ ر هامی غلۍ ، م یې پوې هوین کېښك. ټبکي هقجل ر هه یې ل ژهې و ن هوین. هړ (فوواى)هبه چې پاله یې
ك هقجل فبكهبى پېلل چې هوین ك ی هو هؽبي . ثرل ا کبب ر یې پبهل هى و چب کښښ ک چې ك هوین. له ك چې ا پ كې ړۍ کې ز
چې ال رو ا پینوجو ی ، ن كم پ فپل ال افلي ؽضود ىکویبپ پبیل . ك فبل یب پ ثل یب ك فه فبل یل كهلك ځک چې ن ك هوین
ك ك هوینكې اک ؽضود ىکویب. کې پ اک اچل ی فل ل ك هقجل پ یې ثوفې کې هر هبت ؽضود ىکویب. وپوزۍ هزؾ ګڼ
پ ړالې ځی ا پول پې یې ك نې څبه کل ك ثي ثي هوین. ځبی عړ کړ
67
۳ / ۳ / 20۱۳
ثېلګې پ رګ نې و ث یې كاې هیې . پبم هاګوځبپېښ ك ؽضود ىکویبثي . لیللې چې پ ثبىاه کې پیلا کېلې یقې كا هیې ك فپل فذ ا هن ي
ثي هوین ث رل ك اهلل رقبلی پ فجبكد ا وبځې ثفز ا پ ی پېڅلي ا ثې فغو عبپېریبل کې یې ژل ک، هالیکې ث یې څګ ر هارلې ا هر ث ثې فجو
هک چې ن ی مه کړی ی ابى كی ا ل نې ث ی هبم ىېږي چې لړ کل چې . هبم ا هيلذ ث لوي، پ هبهزة کې ث ل فلک و فجوې کي
کلۍ ر هېلل، ی هځ ل هقجل څق رل، ؽضود (۱۳)ؽضود هوینا پ ګویاى کې یې هر هػ پکړ، ثي ثي . یې څګ ر څوګل ئيلعجوا
هوین ثبه كاه ، ك ؽول هك یې ك یب پ افزاله و ثېال ثېل فز ښكل هیبزې یب - ۱۸ بفز ا ځیې ه ثیب ۹ي كي ځیې ایي ك ؽول هك یې
. عجیقي ا هقولی هك چې ك ه هېوه ك ؽول ك هكې پ بى ي، ښكلې كکل چې ك ىېږكیلا كهك یې پ عك څوګل ، نې پ ثیذ اللؾن کې ك فوهبیې
ل یې پېنلې غلۍ څق چې ې څګ ر پب یړ ا ؽضود فییکل چې كا ښهېل ربى فوهب روې ری . ن چ پ هېې . ىېږېل
نې . ل، ل ن څق فړل، ا ل ن اث څق یې څښلې چې لز ثېلېك كمې ښې پبک لوې ا . فپل هبم افیذ ا فپل م لهي یې ؽوکذ کړ
پېڅلې هېوهې لیل کبر ك فپل م ل وی ا ښځی و ك پبهلوې ړ ډګو ا څک چې پوې یکې . ر البم چې چپ فل پبرې يثي ثي هوین.
هبم پ فجو هامی . کي ن كې فپل هبم ر هلېږي چې ن و مږېږي هبر کزبة ا ثوکذ هاکړی، و چېور چې اهلل. ثل ینى ك اهلل: ا یې یل
ؽضود . ا اهو یې کړی هبر ك لوبځ ا ىکبد رو نې چې ژلی ین. ان ك فپلې هه پ مېږ کې ل ثیذ اللؾن څق لوې پ یې لړې یوې کې فیی
پ كې فذ کې یوك ك ىلغیي ؽبکن چې ك لېلیځ هم ل . هىل
68
۳ / ۳ / 20۱۳
ځی کبب یوك ر فجو هکړ چې ی هبم ړۍ ر زوګې . فا اكاه کېلك اغیل ك څوګلې . مړلي ا پ هارلکي کې ث پو ټل یكا ؽکهذ کړي
پو اب یلی چې هزی ا ثوب ېوك ر الهښ کړ ټل ن هبهبى فپل هبم و هو ؽضود هوین. ژي چې پ ثیذ اللؾن کې ړۍ ر هاځي
ر لېږكېل ا ك یوك رو هړیې پهې ن ن ځبی کې پبرې ل، هز ل هې یوې کې « بو»نې ثېور فپل ېاك ر زب ل، ا پ القلیل کې پ
کل چې كی كل کلي . ا کلي هېذ ل، پ كې فذ کې فیی ك ثیذ الول ك اله پ اږك کې ل فپلې هه څق هک ، هه یې بوې لهي هاګوځېلل ف لز یې فپل ىی پیلا کړ، ثېور ثیذ الول ر ز
كهې هځې هز یې ك پب ا فبلوب پ ټلګ کې لیل چې ل نی و ك . (۲۱۵:۲۲-۲۲۸). ویقذ پ اړ ثؾش کي
کلۍ کې پینوجو (۳۰) ل ه پینوجوا څق پ رپیو و ث ؽضود فیی، ن ك فپل كیي رجلیل ك ن یكا پ هځ کې پیل کړ چې ټل ژل یې و
یكاى ك اږك فذ لپبه ك پینوجوا ل ثلې ا هبلذ . روپبی ثې الهېزة یلی كیي یې ن ېو کړی ا څق هؾوم ا ثې ثوفې پبرې ، ك ؽضود هی
لقا ر ك اهللؽضود فیی. ك بړ فبكر ا كك كزه پ رکل کې اهو چې ن ثې الېزث ا فواىبد االػ کړي چې یكا ك ؽضود
ا پ ولې رګ فپل كیي ا ویقذ . پ كیي کې ه ىیبد کړي كيهیف كم پبک جي ك یكا ل فا ل قزې كښوۍ و . نی ر ړالې کړي
رو كې ؽل چې ټل یكي پبى ا کببى و . و روكیل ا ډېو ىهل هامډ ل روڅ ك ك ل رجلیل څق هقیي کړی ا ك ن ك ژل الهې چبهې
ر چې پ ىلغیي کې یې « ههی اکوي»یې ثواثوې کړې نی ثیالع الزجغي ژل ک، کبیذ کړ، ا پ ښکبه یې هر كاې ولیک هکړ چې فیی
69
۳ / ۳ / 20۱۳
ههي اکوي پزیل چې . ماړي ؽکهذ که کړي ا پو یكا اکوي کړي ك اکوي ل كې روین څق ؽضود فیی. ن هاښکیل ا پ كاهیې ىړي
ر مډ (۱۲)ثیب یې ل فپل ؽاهی و چې . ځبى یې پټ کړ. فجو رو مډې هز ل ؽاهی څق ی چې یما االقو یيی هېل ا . عړ کړ
پڼځبی یې ههي اکوي ر ښك، ی فبیي ا هبى ړی ك ؽضود پینوجو پ اهو و ك یما څېو ك ؽضود پلی ن ځبی ر هامی لز ك اهلل
پ م ل ځبى ك څېوې پ بى اښز، نی یما ك ؽضود فییفییو ثر، یما چې و څهو چینې ا ههب ه کړ چې ى فیی ین ثلکې
ا ك اهلل. فېژا (لیت)یما یې پ لۍ . یما ین ف چبیې فجو اهېلل فپل ځبى څق پهر کړ وآى کوین پ كې اړ كاې څوګل ؽضود فیی
»: کي
» (1 :،158-156البء)
هوین یې لی ثزبى لګ ا « ثي ثي»ا ثیب كی پ کيو کې ړالې الړل ا پو : ژثبړپقپل یې ې چې هږ هیؼ ك هوین ىی فیی چې ك فلای هل كی، ژلی كی
ؽبل كا چې یې ژلی ا یې پ لۍ کړی ثلکې فجوې پوې کو ې ك كی پ ال ). ا چب چې پ كې اړ افزاله کړی نی ټل پ ک کې پوار كي
(ؽضود فیی)هقبهل ېڅ فلن ز، ر پ ګهبى پې هاى كي ا كی ن ا اهلل رقبلی پ و چب مبلت . ثلکې اهلل رقبلی ځبى ر فېژلی كی. ییب كی ژلی
(.هوثبى كی
70
۳ / ۳ / 20۱۳
لک څګ چې پ رېو لذ کې مکو ك و كیي لپبه یاىیۍ ډاډه هوعـ ك هړي چې هږ کلی ك ن كیي پ اړ ل کزبة څق یې هقلهبد رو . كیي اړل کزبة كی
كیي پهې اړل كی ا که ف ن الي کزبة چې ك ؽضود فیی. ال کړال ا ثللى پ کې ي هاملی ل هږ و زى لوي ا اي ك هیؾیذ
ك افزجبه ړ كي ا هږ ك ن ل هقې ك ؽضود فیی (ك اغیل کزبث)ابعیل یاىیۍ ډاډه هوعـ ا هبفن پ كې اړ ولا ىهږ . كیي ا ویقذ پېژللی
كیي ن ك االم پېڅلي كیي ك اؽل، ك ؽضود فیی. فپل االهي هبفن كیؽی، بكه، فبلن، هویل، هزکلن، ویـ، ثیو، ا ك هقلبر ا ؽاكص ل ټل يبر
ولا هاى ك هالیک ، وبی کزبث . پو زى فیل لويڅق پبک ا هجوی اهلل لقا چې ك اهلل)ا ؾیي، الي پینوجوا، ك افود پو هځ، ك فیو ا و پو الاىې
پ كې كیي کې ن ك ټل وبی اكیب پو ال . ، ضب ا له پوزى هقزل كی(كي، فو، کوي ا ك كیي پو ه (هػ)فیل ز لک ك یبعی، پېویب، لن اها
كیي ثېال ثېلې ثوفې كهلكې لک فجبكر ك ؽضود فیی. ال فیل لولهقبهلې، قي ؽبالد، ك هیواس ؾبم، ك مثبیؾ ؾبم، ؽالل ا ؽوام، ك فثز
كیي پ ؾبم ا ه وفي ؾبه ف ثبیل ای چې ك ؽضود فیی (فناث)ثلکې ل االم و . ال ا اهکب کې ك االم پېڅلي كیي و ېڅ رپیو لوي
یاىې ك كیي پ ىوفبر ا ثېال ثېل فولی اؽکبه کې ك . اؽل ثپړ افزبكي ؾبم لويا كا رپیو پ و وبي كیي کې رو زوګ کېږي، ك . االم هجبهک كیي و رپیو لوي
كې الهل وبم ك فذ ا ځبی مښزې ا ربضبي كي چې پ و وبي كیي کې ل . (۱۶ : ۲۵۲). ثل وبي كیي و رپیو ههي
71
۳ / ۳ / 20۱۳
ك هیؾیذ كیي ای ؽبلذ ك ن رقلیوبر الز هاړ ك چې ك اي رؾویو ك . هقب هکي (ىېوي)اغیل فجوي کلو ك چې ك . ي اغیل څق هځز هاځي
ای رؾویو ی اغیل پ هځ کې ډېو افزاله كی ا كا پقپل ك كې ښکبهلیي کي چې ېڅ ی یې الي اغیل كی یقې ن الي اغیل چې
ا ك هیؾیذ پ ړۍ کې څله ډل . ر بىل ی كیؽضود فییاغیل زى لوي ا ك هليی ا لیکاال پ به و یبكېږي چې پؽب اغیل، لب
ی ثل اغیل ن ك ثوبثب اغیل پ به ز چې . اغیل هزی اغیل، هو اغیل كيك هیؾیذ ك هاڅوګلېل پ . هیؾي کلیب رو ا پ هویذ كی پېژللی
ك یې میو هؽبي ټلې پ روڅ کې هځ ر (كیي ټلځی)لهړي و کې کلیب ك كا ټل ل ی وېو ثي اواییل څق همېلل چې ك ؽضود فیی. هامل
. (۳۶ : ۳۴). ثېور هازېل پ یل یې ژل ک
پ ربهیقي لؾبػ ن څ چې ك هیؾیذ څېړکي ولیک ټبکي، ك هیؾیذ كیي ك ا پ څله هې پېړۍ کې . یكیذ كیي ا یبي ىليې پ اب پوهقزګ کړی كی
لهړي کزبزیي ك هیؾیذ پو كیي ایوبى هاړي، ن ك هم اهپواره ، ( م۳۱۲)ك ك ایوبى هاړل ك كې الهل ګوځي چې هړی كیي پ اهپب کې فها پوافزیب
. (۴۳۵ : ۱۹). ههي
هیالكي پېړۍ کې پ ك ثوف لېلیځ کبرلیک (۱۱)ك لهړي ځل لپبه كم كیي پ ا (ایزبلیب)چې لهړۍ څبګې پ لېلیځې اهپوارهۍ . ا فزیځ اهركک ثېلېږي
ك كې ثېلېل الهل كا . کې يم کي (روکیې)كیوې څبګې پ فزیځې اهپوارهۍ څق ثېل ګڼ ا ن « اهلل« »پاله»ل (ئيلعجوا)چې اهرلک هیؾیب هػ الل
یې ك ثي ثي هوین ثې بهی ؽبهل کېلل، ك ثوىؿ زى ا ك کلیب ك هوا پېڅلزیب ل ازجب ا فغب څق پ ثپړ رګ هكل، پ كاې ؽبل کې چې ك ایزبلیب
72
۳ / ۳ / 20۱۳
څق ثېل یب ىی ك ؽضود فیی (اة)کبرلیک هیؾیب هػ الل ل پاله ګڼلی ا ولا هاى پ كهې ه هضفبر ن ك اهرلک هیؾیب پو فاله هقزل
هیالكي پېړۍ (۱۵) پېړۍ څق رو ۵ل )کلیب ا هیؾي پبپ پ هځی پېړی . کې ډېو اک رو ال کړ ا ك اهپب ك ژلا پ ټل ثوف ټلیي، یبي (پهې
كم ىموکي ؽبلذ ل یې فا ك . ا ازبكی ګټ ثبلې یهی فپه کړی ی پ ا ى پوهقزګ پ ټپ كه ا ل ثلې فا ل لګ ه الهل
و ك كې جت چې ك کلیب ا پبپ پ ړالې ثیبړې یکې ها څوګلې ا ك . (۲۷۱- ۲۷۰ : ۱۵). پورزب لپبه ك ثېال ثېل ىو ك پیلاکېل ىهی ثواثو ي
ځی کبرلیک فییب كم یکې ی ىمولی ا یې پزییل چې اهپب پوېږكي . ا اهویکب ر الړ ي ا ځیې ه یې ك افزوا کک ل فا ژل ل
ك . افزوا کک مښزل چې ك كم هوا ل بهؾلك د څق کن کړی يفلوي ؽیز رو ال کل ك آىاكې رغوثې ا ل و ډل هنجي رقت څق پبکې
ك فییذ كیي هزى رو آىاكې څېړې اللې یل ي ا ك . څېړې ل الهې ي. کلیب ك هوا ل قي ا موضي ربیل څق فالی ههي
پ هزی پېړی کې هیؾي كیي پ ىیبر ىو ېل ، لک ك هزلزب ىو، ك . هههبب ىو، ك ابى پبلک ىو، ك هیؼ پې پلیب ىو ا ه
ثبلې فیل لول ك (اثي ا هػ الل (اة) (ابین صالص)پ كهېګ ابیو - پ اثي رقجیوېږي فیی (پاله) پ اة پ ال اهلل (فییب)هیؾیب
.چې ل اة یب اثي څق عال ی كی (هػ الل) پ ئيلا عجوا (ىی)
ر پبهل فیل پو كې چې ك یبهذ پ هځ الي هؾبج ؽضود فیی -چې ن پ كې . کېږي ک څ ن ك ن پ عجیقذ کې ی څ ثویذ زى لوي
73
۳ / ۳ / 20۱۳
.راېږي چې كم هؾبج رو و کړي
ا ه ك ؽضود آكمولا هاى پو كې فیل لول چې ؽضود فیی - فپل یاىیی ىی ابب ك ګب ل کجل ث فپل فښ پ لۍ فز ا اهلل
ن ښـ ا رو كهې هځ . ك ه ابب ك ګبګب لپبه وثبي کړ .هز هاپهر ا آوبى لهي الړ
ا ك . ك رجیؼ ا قو پ ډل ك لوبځ اكاء کل چې وېو یې هقلم كی - .به ا هبښبم لوبځ لپبه ټیګبه ی كی
فیل لول پو هژ یل ل مښ ا مړ فاړ څق الجز یاىې ل جيیغبر - .څق ګټ افیزی ي
.پو پېڅلزیب فیل لول چې ك فییذ ښ ك (لۍ)ك لیت -
فیل لول چې ل ګب څق ك (ك فییب ځبګړی مل)ك رقویل پو مل - .پبکېل ك یلې پ رګ ي
.ك وکىي ك مښي پ ؽاللالي فیل لول -
.ك وی هبهب ك فزې پ ؽواهالي فیل لول -
.ك ك فړل ا واة څښل پ ؽالل الي فیل لول -
.پ ګبګب افزواه کل روڅ عيای یې ل ق څق بغ ا لوې ي -
پ عال هکل فیل لول پ كاې ؽبل کې چې ښځې ىب کړې ي، ا كین - . ځل اك هر ها كی
پو هجبیذ ا ل اك کل څق ځبى برل فیل لول، پ ځبګړي ډل كیي -پ فییذ کې ك ښځ رقلك ز ا یاىې ل یې . هجوا ا هوا لپبه
74
۳ / ۳ / 20۱۳
.ښځې و ثبیل اك ي
.ك اهرلاك پ هـ فیل لول -
.ل کلیب ل فا ك ثقښې ك کبهر پو پلهل فیل لول -
.ك هیؾي رکن پو ىیبرالي فیل لول -
(۱۴)ك واث ا ن فړ پو ؽاللالي ا ثللى پو ن فړ چې ك اپویل پ -الجز ك . کې فړل کېږي (ل هویب څق ك ثي اواییل ك ژمهې هځ)
پ یې ا مښې و، پ كې هقب چې ك ن رقلیوبد یې رو ؽضود فیی .ال کړي كي
75
۳ / ۳ / 20۱۳
ك ت ا هبهزة كهې پ اړ هقلهبد ؽضود هوین فلیب الالم .1 .ئهاکړ
ك ؽول ا ك هبم ك ىېږېل عویبى ك آیز پ هڼب کې ؽضود هوین ثي ثي .2 .ئڅوګل کړ
.ئهقکې ل ثقضذ څق ك ژل پېښې پ لډ رګ مکو کړ ؽضود فیی .3
ك پهر رلل پ اړ رالد ؽضود فیین آیذ ویو چې ربې ك .4 .ئکړی، ريیو ا رؾلیل کړ
.ئكیي ا ویقذ ك االهي هبثق پ هڼب کې څوګل کړ ؽضود فیی .5
ا ك ن ك هؾزیبر پ اړ ګوپي ثؾش ئ ك فییذ اي اغیل ه .6 .ئکړ
كیي ربهیقي پ هؾو رو ي فو پهې پ لډ رګ (فییذ)ك هیؾیذ .7 .ئرویؼ کړ
.ك پورزب هو یکې پ ټلګې کې رو ثؾش اللې یي .8
.ئك اي هیؾیذ هن فبیل پ لډ رګ مکو کړ .9
.ئك هیؾیذ كیي ك رضلیش پ اړ یاىې كې هبلې کښ .10
78
۳ / ۳ / 20۱۳
لوهړی لوست
.ك عبلیذ كهې فوثب ك یو ییي ا كیي فبیل رویؼ .1
ل جد څق ك هقکې ا هز ژل ا ؽبلذ ؽضود هؾولك .2 .رویؼ
.ك االم زو پینوجو ك هبلذ ك ځبګړ رویؼ ا څوګل .3
ك عبلیذ فوثب څق هف وبم فوثبى كي چې ك االم پېڅلي كیي رو ځلېل ك ل االم څق هقکې ك فوث كیي فیلې . هق یې پ عيیوح القوة کې ژل كهلك
لک چې پ یكیذ كیي کې رو ثؾش اللې یل کېږي، ك لهړی كښزي ثبډ چیب . ا بهیب ك فبیل اښزې ثڼ ك
عيیوح القوة چې ی پواف یو ګڼل کېږي پ فپلې وې کښې کې ډل ډل ك ثېلګې پ رګ پ یل فوثزبى کې بثیب ژل ک چې ك زه . فبیل لوي
وبځ ا فجبكد کي ا پږهۍ ك كې فجبكد پ هوکي کې ځبی لوي ا پ ییي ك فوثزبى پ رغبهري . و یلی چې كا ډل فجبكد ثبثلي ا ىهرزي هی لوي
یو کې چې ك یكا ا بها رګ هارګ پ ن ځبی کې ډېو ، كیي فبیل څوګ چې كی پ ربهیقي لؾبػ ك الي اجیبء ا . یې پ فوث کې ډېو يم كهلك
79
۳ / ۳ / 20۱۳
وبي اكیب كهلكکي پ ولې اب یې ك ثهي ا الي فوثب پبم ځبز ك ن فذ ىیبرو فوثب، ک ښبهیبى یب ثبډ چیبى ټل ك فپلې یوې . اړلی
اهثبة االاف فجبكد ک، كا اهثبة االاؿ چې ك كی ك فپل مي ىېږل كي ا وې جېلې ل كې ډل اهثبة االاف څق . ښځی ا بهی كاړ ع لوي
. (۴۷۸-۴۷۹ : ۱۵). ځبز ځبګړي ګڼل ا ك ن فجبكد ث یې ک
هکې پ ن فذ کې كهې هه هة الؿ كهلكل چې كهېاړ یې هش ره الالد ك لوو هة الؿ، هبد ك فذ ا ثوفلیک هة الؿ، القيی ك ن : ي كي
ثبلې لږکۍ ملې فیل اىاګ کي (بیل)زهي هة الؿ چې پوی ك عبلیذ فوثب ل كم اهثبة االاف ثزبى عړ کړي چې ك فلای (هقکي)
نی ك فلای پ اړ ی هجن ره ن كهلك پ . ك لڼ یب ثبد پ به یې یبكل. هپهې اړل كیځبګړې رګ ك وی جیل چې ؽضود هل اهلل
ك كې لی اهثبة االاف روڅګ كی ځی بهویي ا ك لیلل ړ عكار ر ن ف پ كې . لک، هالیکې، پویبې ا پېویبى. اؽزوام كهلك ا فیل یې پوې کل
هعكار کې رپیو ، ك ثېلګې پ رګ هالیک هقم ا پبک عجیقذ هعكاد پویب ل . چې ل ابب و یې ك ښ چبه پ رو و کل کې هوز کل
ابي فبلن څق ثو ك ړ هبهب پ ثڼ پ فپل ځبګړي فبلن کې ژل ک ا ك هالیک پ څېو ك ښ افال فبلاى ، پ ېک کبه کې یې هوز کل ف
پېویبى كاې كي، نی پ ځګل، كښز ا فواث کې ژل ک ا ك یغبب پ څېو یې رل ابب ر ىیبى ه پېویب ك عبلیذ كهې فوثب پ هځ کې فها
ا ابب کښښ ک چې ك ن ل و څق ځب . ېو ا ؽذ پیلا کړی بري، و ل كې چې ځی یې ځبى راول ګڼ چې پ پېویب کې يم کړي ا
80
۳ / ۳ / 20۱۳
نی ځبى ر ربثـ کړي ا ل كې الهې لوې ځبی ر يو کړي چې پټې فياې ك عبلیذ كهې فوثب . هښکبه ا ك ښ ا ېکووم ژل ىهی هر ثواثو کړي
پ به ن فیل لول چې رل پ څکې ا مښزل یې « مل»پو ی ثل هعك ك . چې ابب ر ىیبى هي اى ن هړ کړي ا ل یې ا مښې څق ګټ افلي
(۱۸ : ۶۷) .
نی . ن فیل لیلل کېږي« آي هین»ك عبلیذ كهې پ فوثب کې پو ی ډل ل ځی هعكار څق ك فجیض اها پ به کوک کل ف ك ځی عګ عګ
وڅ، ا ځی ګټ، ك رېږ ډېوۍ ك رل ز پ ثڼ، ك هڼ اث چیې، ك ژهولا هاى ك كښز پو ی ډل ی، لېا، . وبځ یې کل ا ن یې پېڅلي ګڼل
وثېو پوكې پ هک هکوه کې ره . اښب ا فبثب یې ن فیل لیلل ې ك. ن پ ځبګړي ډل وبځل کېل (ؽغو االك)ریږ
81
۳ / ۳ / 20۱۳
«
» (۱ : ،40االؽياة)ؽضود هل اهلل ك فجلاهلل ىی ك
ن ك وې کبػ پو اب چې ل . فجلالوغلت لوی ا ك بن کړی كیاالهي کبػ و هر الی لوي ړۍ ر زوګې مړلې، لک څوګ ؽضود
ى ل کبػ »: ىوهبیلفبی هضی اهلل رقبلی فب هایذ کړی چې زو پینوجو. «څق ىېږېلل ین، ل ىب څق
ك ري هكل پړا کې ؽضود ؽلیو قل یې ل ځبى و ثد ا ؽضود هؾول ل فپل هضبفي ه ی هځ چې هل اهلل. ك کبل یې هر ېلې هکړې
و ك ههې پو پیل ثفذ ك ك پوښز ل فا چې پیې عبهې یې پ مبړ ې الله ا ك یغبى ثوف چې ك ره هګ یې ثومډ ك روې لوې ، كم
. (۱۱۰ : ۴۱). پېښ ك ن پ كهې کلۍ کې ې ك
کلۍ پهې ثي ثي ؽلیوې و پبرې ، هه یې ثي ثي آه ك ؽضود ۵ن رو کلۍ ا یک یې فجلالوغلت ك ن پ ار کلۍ کې ل ړۍ څق « ۶» پ هؾول
پ مبړ افیز ثیب (اثعبلت)زوګې پټې کړې پ كې رګ یې ؽضبذ ا پبل رو پ كل کلۍ کې ل فپل رو و ك رغبهد لپبه بم ر ځي، ك الهې پ اږك کې
و هقبهقېږي ا ك ن ك جد ځیې ښې ښبې ك (ثؾیوا)ل واي هات پزة مه رو كې هز هل اهلل. هړي هات ل لهې ها څوګلېږي
ىکو و هل . کړ چې پ كې کبه کې ل ژه
ن ك فلیغې ك عپې پ وکې چې ی زو هېوهي بم ر الړ ا ك ثېور و ؽضود هؾول. کلۍ کې یې ل نې و اك کړ۲۵هازېل پو هال پ
82
۳ / ۳ / 20۱۳
مبهر ر چې ك هک هکوهې پ وبل کې اـ (ؽوا)کبل ك ههضبى پ هیبذ کې ك ث څلېښذ کلۍ کې پ الي هبلذ . كی ا لز پ ريکو، رأهل ا فجبكد ثفزېل
»هجقس ا لهړي آیز
» (۱ : ۱-۵القل) ا ك االم پېڅلي كیي ك فپول ا ك . هر بىل ل
اهلل ك کلوې ك اچزل لپبه یې ك عبلیذ كهې فوثب ا هوکب پو ړالې کبل فوو پ هک هکوهې کې رېو رو نې چې (۱۳)ك االم ك پینوجو . پبڅى کړ
هلی هه . هر ك هکې پوېښكل ا هلی ههې ر ك غود کل اهو کړاهلل غود ك ؽضود هؾول. (۳۱-۳۳: ۱۳). پ به یبكېل« یضوة»ن فذ ك
هل . ك اهو پ اب ل هوکی څق ك ېوې ل کجل ثلکې ك اهلل هلی هه ك االم پېڅلي كیي ك و ا فپول هوکي ټبکل ا ك ی کوین
االهي كلذ ك پیبړ ز ثټ یې پ کې کېښك، پ هلی هه کې یې كفد کلۍ کې هز (۶۳)پ (م۶۳۲)غوي کبل (۱۱)کبل كام کړ ا پ (۱۰)
ل كې چې فپل هبلذ ر یې ك اکوبل ا پبی پکی کېښك، ل كې ړۍ څق زوګې .(۱۴۹: ۱۱). پټې کړې
83
۳ / ۳ / 20۱۳
هبلذ ر ژه ىکو ا كذ ي پ ښکبه ډل هقلهېږي ک ك ؽضود هؾولچې كم هبلذ ی وېو كاې ځبګړې لوي چې ك هقکیی پینوجوا پ هبلذ کې
زى لوي ا ك ولم ځبګړ پ پبم کې یل و یلی چې ك االم زو چې هږ كلز ك . پینوجو هبلذ ك ه هبلز پ پورل پ لړ هزی پود كی
: كم ځبګړ رو ټل هن پ لډیي و ها افل
کل چې ك هقکیی پینوجوا ك هبلذ پ اړ آیز ګه هاڅوګلېږي چې ل كم هبلز څق وی یې ی ځبګړی هلذ ا اهذ ر ځبګړې ی ا اړل
پینوجو ر یې هازل ی كی ا اى لیلل کېږي چې پ ی فذ ا فو کې ك اؽضود لک ك . پینوجواى ك الي اؽکبه ك رجلیل لپبه پ کبه ثفذ كي
هبلذ چې كاړ ثېال ثېل ه ا ثېال ثېل ښبه ر پ ی ؽضود لط: فذ کې هجقس ي كي چې پو كې ؽیذ اللې آیز ن كاللذ کي
«
» (1 : ،47الوم) .ا :
« » (1 : ،59االفواه) ا: «
» (1 :20كح، أیالن).
هبلذ ی څوګلېږي چې كم هبلذ یبد هؾولئف کل چې ك ؽضود وه کبك ټلیيالی ا فوهیذ ځبګړ لوي ا ټل فلک، پیي ا ره، فوة ا میو فوة،
پ فذ ا رو ن هز اى پېویب، ا ك ځوکې وې ګښې پهې، ك پینوجولک څوګ چې كم آیزى . فز ا ټل ىهب اى ك یبهذ رو پیلېل پهې اړلېږي
84
۳ / ۳ / 20۱۳
»: پو پهر هغلت پ څوګل ډل و كاللذ کي
...... »(1 : ،158االفواه) ا :«
» جی اؽبكیش ن كا ؽیذ ښکبه کي چې ك االم پینوجو ك . (28جبء، : 1)
ټل اهزیب ا هلز پینوجو كی ک ك ن ك ها څوګلېل پ فو کې ي یب رو ن هز، ثل كا چې ن څ چې ك االم ل كیي څق پ ښکبه ډل هقلهېږي ټل
ك اهزیب ر ك كم هبلذ پو فوهیذ كاللذ کي ا څک چې ك ؽضود هؾولهؾولي هبلذ یاىې ابب . هبلذ ل فوهیذ څق هکوېږي ن کبىو كی
ل ولې کجل ی وېو . پهې اړل كی ثلکې كم هبلذ پېویب ر ن ځیو كیلک . ك ژل پو هال ك ن پو هبلذ ایوبى هاړی پېویب ك ؽضود هؾول
»: څوګ چې وآى کوین پ كې اړ ىوهبیي
» (1 : ،2-1الغي).
ك هؾولي هبلذ ثل ځبګړ ك ن بهلالی كی، كا هبلذ یاىې ك ژل ی اړؿ پ ثوکې یي ثلکې ك ژل ټل اړف ا ثقل پ کې بهلېږي، كا هبلذ ك
ابى پ كیی ا افوي چبه کې بهل كی ک ك كم هبلذ اؽکبم فولی ي ا ابى یې اعبفذ کړي پ ییي و یلی چې ك كیب ا آفود ېکوومي ه پ
ثوف کېږي ولا هاى ک ابي ټلې ك کل پ رګ ك هؾولي هبلذ اؽکبم ا چبهې ك فپل ژلا پ ثېال ثېل اثقبك کې فولي کړي ثې ل ک ث كیي اهاهزیب
85
۳ / ۳ / 20۱۳
ل آیز ا جي ؽلیض څق پ ښکبه رګ . ا افوي ېکوومي ه پ ثوف ي. پېلای چې كم هبلذ پ فیلي، افالي ا فولي اؽکبه کې بهل كی
فبرن االجیبء ا هولیي كی ا هبلذ یې ك ټل وبي هبلز ؽضود هؾولا ېڅ وبي ویقذ ل االم . پبی كی، رو ن هز ېڅ هل زى لوي
څق هز څوګلېږي، پ كم هغلت ثبه لول ك االم كیي ل ال څق وآى کوین، هقزول اؽبكیش ا . كي، هکو یې کبىو ا ك االم ل كایوې څق ثو كی
ولا هاى ك االهي ویقذ ا . ك لو ا فل هلوبب اعوبؿ پوې كاللذ لويكیي ك ثبليقل ا ثبلې هغبثذ پیبړریب زى ك و فو، فذ ا و ډل چبپیریبل
. وایغ و ك ن كیي پو رلپبې الي ا كام ډېو ښ كلیل كی
ی افزبكي چبهې ا ثل رویقي ا فولي : و وبي هبلذ ك ډل چبهې لويچبهې، افزبكي چبهې صبثذ ا رنییو هکي ؽیز كی، كا چبهې رو ـ،
چې که كیي فبیل ر فلک ؽضود اثواین. ثللى ا رنییو اللې هاځي ا ټل جیب، ؽضود هؾولهاثلل وبم فبیل كي چې ؽضود هی
فلک ا فپل ه هر ثلل ف وچپ فولي ا رویقي چبهې ك هکلو ابى پ روىبر پهې اړلېږي لک فجبكد، اك، فك، ك ابي اړیک رؾین ا كاې ه كم چبهې رو رنییو ا ثللى اللې هاملي ا څوګ چې ك ىهبي ا چبپېریبل
وایغ ل ثللى ا رؾل و ك ابب چبهې ن رؾل ا ثللى ههي، ك كم . چبه ل ثللى و فولي ا رویقي اؽکبم ن ثللېږي
پ هقکیی وبي ویقز کې ك ی ویقذ اؽکبه ل ثل و رپیو كهلك ا ك ی ي وفي كلیل پ هارل و هقکیی وفي ؽکن ل هځ ر، كا ثې ل ـ
86
۳ / ۳ / 20۱۳
کل چې ك اجیبء ك باله هبلذ څوګل . (۳۴۵ : ۱۶): څق ثل ی كیكا هبلذ ا ویقذ . ټل هقکیي وبي ویقز یې ل افزجبه څق بظ کړل
رو ټل وبي ویقز څق ثپړ كی، ك ثوي ټل زيې ا اړریبې پ و ډل چبپېریبل ا ىهبي وایغ کې ؽل ا ل هځ ړي ك كې ړریب لوي چې ك ټل هقکیی وبي ویقز بـ ي ا ك وبي اکول ا ثپړکي هبلذ
. ا ویقذ پ رګ ك یبهذ رو ها هېل پهې رلپبرې ا كایوي ي
87
۳ / ۳ / 20۱۳
ك عبلیذ كهې فوثب ل كیي فبیل څق ځیې ژكې یوې ن امېيهې ې، .1 .ئربې كم هزهك فبیل پ لډ رګ څوګل کړ
ك عبلیذ كهې فوثب پ افزبكار کې بهویي هعكاد ن ربې یې .2 .یاىې م افلي
رو جد ك هق ا هز ژل پ اړ پ لډیي و هقلهبد ؽضود هؾول .3 .ئهکړ
.ئ ك ژل پېښې پ لډیي و وېو هؾولؽضود .4
؟ هبلذ ك ټلیيالی ځبګړ لوي چې ىهږ ك پینوجوئڅوګ صبثزلی .5
. ئ ك هبلذ بهلالی پ لډ رګ پ څ عول کې مکو کړ هؾولؽضود .6
ل كلیل و ئلك االم پېڅلي كیي ك بقیذ ا ك هبلذ ك فبرویذ ه .7 .ئاضؾ کړ
ن آیز چې پ كې كه کې لا كي ژثبړل ي ل هقزجو ريیو .8 .ئڅق پ ګټې افیزې و ريیو ا ژثبړ
ل یو ییي کزبثز څق پ ازيبكې و ك كې لذ پ اړ لډې هبلې .9 .ئلیک
88
۳ / ۳ / 20۱۳
ن لوست دوی
.ك وآى کوین ك لډې هقوىي پ اړ ك هبهد رو ال کل .1
.ك وآى کوین ك ليؾي افغبى ك اصجبد پ اړ ك هبهد رو ال کل .2
ك وآى کوین ك فلوي ا هقي افغبى ك اصجبد پ اړ ك هبهد رو ال .3 .کل
کلوې ك هیې پ ك ژثیب پ ال ډېو افزاله زى لوي ف پ و « وآى»ك د ې ټلګې پ هقب كی چې ك هزقل آیز ل ټلګې څق ئهد وآى ك وا
ر هېږي چې ځیې یې هکي (۱۱۴)ك كې ه وېو . هر عړ ي كیكا . كي (پ هلی کې بىل ي)ا ځیې ه یې هلي (پ هک کې بىل ي)
کزبة پ فوثي ژثې لیکل ی ا ثېال ثېل افزبكي، افالي عيایي ا هلي اؽکبم، وآى کوین پ ټلیي ډل ل لػ هؾيػ . فجبكر، کیې ا ثېلګې پ کې زى لوي
څق ك ړۍ لهړي آوبى ر بىل ی ا ثیب ل اړریب و ن پ ثېال ثېل هاق کبل کې ۲۳ ر پ کې پ هزقلك ي و لږ لږ ځلل ځلل ؽضود هؾول
ر چې لیک ا لذ یې ن بىل ی كی وآى کوین ؽضود هؾولکلی پ كاې فذ کې بىل چې ىبؽذ، ثالمذ، قو ا اكثیبر ډېو ك
كا پقپل ك كې کزبة پو الي رة ښکبه كلیل كی چې پ ىبؽذ ا . کړې ا ك فذ ېڅ ی ثلیل ا ىیؼ . ثالمذ کې ك کوبل رو ؽل هېللی كی
کړی چې ی څ آیز ك وآى ك آیز پ بى هاړي څوګ هوک ك چې كا ك
89
۳ / ۳ / 20۱۳
: ی اهی ا بلزي عړ ا لیک ي، لک چې وآى کوین پ كې اړ ىوهبیي
«
»
.(24-23الجو،:1)
پ ژل کې هاعوـ ی كی، کل چې وآي آیز وآى کوین ك ؽضود هؾول ل لهي رالرېلل، ك ؽی کبرجب پ ی ځبګړي هبجذ بىلېلل ا ك زو پینوجو
ر ر هېل ډېو ژه پ یې ن لیکل، ؽضود فلي ثي اثي عبلت، ۱۸چې وېو یې فجلاهلل ثي هقك، ىیل ثي صبثذ ا هقبم ثي عجل ك ؽې ل هه کبرجب یب
لیکک څق ګڼل کېږي چې ك كم وبي کزبة آیز یې پو ثېال ثېل هاك کښل، لک ك ژی پټکي، ك اښ ك اږې ډکی ك فوهب پبڼ، آاهې ريږې ا كاې
كا کزبة ه، ا ن یې ك عبلیذ كهې فوثب پ لهړی وکې ك اهلل. ه نی ك وآى پ بى فجو هاړل ر هاثلل ؾو یب قو ګڼ ف ك االم پینوجو
هګو ېڅ ی ل ن څق ك وآى پ بى آیز پ هاړل ر هاثلل هګو ېڅ ی ل ن څق ك وآى پ بى آیز پ هاړل ك راېل، ځی یې پ كې اړ فها ډېو
کښښ ن کړ چې ړ ملې ث یې ن پ ثوف ، پ كی کې رو ټل ، اثعیت (چې پ هالی هه)هه یې هیلوخ الکناة، اث الؾي ثي یؾی
ا رؾین ك ؽضود (روریت) ك اډىك وآى کوین آفوي . ا علیؾ ثي فیلل کې لی اډىپ كې . فضوبى ثي فيبى هضی اهلل رقبلی ف پ فذ کې رو و
ي كي ا ك اډلهر ك وآى کوین پ و ا اړ هر یې پ پبی کې . (۲۱۵: ۲۴). ىبرؾې هد ل كې بفلې څق ثو كی
90
۳ / ۳ / 20۱۳
ك وآى کوین هقکیی پینوجوا ن هقغيې كهلكې ا ك االم زو پینوجوروڅګ هې هقغيې ن كهلكې ف كې ټل هقغي ل وآى کوین و رپیو
وآى کوین ك : کې ښ څوګلېږيئلكهلك چې كم رپیو پ كهېی اللیی هځبګړي فذ ا چبپېریبل ربثـ كی، هې ټلې هقغيې ك ځبګړي فذ ا
چبپېریبل ربثـ پ وبم پینوجو پهې اړلې ې ف کل چې ك هقغيې ك هاپېښېل وآى کوین فلي ا اهايي . فذ رېوېل، هقغي ن فپل اویذ ل ال هک
هقغي ك، ك هقکیی پینوجوا هقغي ؽبوي ؽا رو فپل يم ا (هؽبي)امېيې اللې هازل ف ك وآى کوین هجبهک آیز چې ك فوثي ژثې ل اليجې ا پېژلل ی ره څق هاهځ ر ي كي، كاې هيبین ا ؽکوز لوي چې یاىې پو ؽبوي ؽا يم لوي ثلکې ابي فل، اها ا ىکو ن رو امېيې
ر هاثللي (رؾلي)وآى کوین فپل ځبى هقغي هاپېژللي ا فلک یې . اللې هاليكي، وآى کوین ك هقکیی پینوجوا ك هقغي پ بى كی چې پینوجو ثبیل ك فپلې
ر هاثلي ثلکې ن هقغي ك چې (رؾلی)هقغيې روڅګ زى لوي ا فلک یې ر هاثلل (رؾلي). پقپل فجوې کي ا پقپل فلک ل ځبى و هبثلې ر هاماړي
پ فذ پهي هؾلك كي ثلکې ی ټلیي ا فبم فغبة كی ا یاىې ك پینوجو ثلکې ك فپل پینوجو ك ن کب پ ؽبل کې بهل كی چې وآى کوین ك اهلل
. کالم ګڼي وآى کوین ك ليؼ، هقی ا هيم پ لؾبػ ی كایوی ا رلپبرې هقغي ك: هږ ك كم افغبى ی څ ثېلګې كلز ها افل
91
۳ / ۳ / 20۱۳
ك وآى کوین ىبؽذ، ثالمذ ا افغبى ك كښوب ل ره څق پ ښ رګ ر هغى یل ځک چې ك نی ل بؽ څوګلېږي، ك االم كښوب پینوجو
فجبكر ا فبكر څق یې ثې ىکو پیوی کل ولا هاى ن یې بفو ګڼ، پ ځک چې ك وآى کوین ښکلي ا هىى آیز . كاې ؽبل کې چې بفو
كهو امېيهي ا ثږکي چې ك ن فذ رو ټل پیبړ قو ن كهو بفو ګڼي ثل کم رقجیو نی ر ثې ل كې چې ؽضود هؾول. امېي كهلك
ر بؽو ن یلې ځک چې ك وآى کوین هجبهک آیز ك نی ك پینوجو. كم . ىاه پو ىړ كاې هګلې لګلې چې ل که ا هه ا پاله څق ث ثېلېلل
ره پقپل ك كې ښکبهلی كي چې ك وآى کوین يم كهو ښکبه ا ژه كی ا چې فبكی چبه ګڼالی، نی ر ك وآى کوین ك كم رېي يم پو ړالې
. ثل اله پبرې ثې ل كې چې ن ؾو ګڼي
ك ړۍ اكیجبى یب پقپل عړ کړ اكثي اليبؽ ر پبهلو کي چې ك هقبګب ښبیذ روې وثبي ا یب ن فپل اكثي هقبګب ا هيبیو ر ځیو کېږي ا ك اليبؽ ښبیذ
پ (ن ن پ هؾلكې ا یوګړي کچ)روې وثبي ا ن کبى چې كاړ ثوفې پبم کې یی، وېو یې فها لږ كی ف وآى فؾین البى زو فلوي، ؽي، ټلیي،
یبي ا افالي هيبین ا هؾزیبد پ ښکل اليبؽ ا ؽویي عول ثلی و ك . افغبى پ لړې کچې کې ځبی کړي كي
92
۳ / ۳ / 20۱۳
ك هځي ژل پ ها كه کې رغوث ې، ن کبى چې پ بعقیذ ا واؽذ فجوې کي رو ن ه چې اى څوګل ا ك اکبه ړ اقز ن ك
كم يذ پ وآى . ېوې پ ليبى کې هانبړي، ك ه ك هل ا و کلي ړ يا ك كیي ل كښوب و ل هغبهلې ا . کوین کې پ ډېو لړ کچ لیلل کېږي
. مړ هبلۍ څق کبه افلي ا پ كې بعـ ؽکن کي چې ك نی ؾو ثبعل كی
وآى کوین ك ن پېښ کی ا ړالی کي چې ك ن ك پېښېل ك فذ ل ی ل كم پېښ څق ك ىبه پ ړالې ك هم ث ك . رېوېل څق هز صبثزېږي
. چې پ الوم هې کې هاملې ك
وثېو پو كې چې وآى کوین ی ىیؼ ا ثلیل کالم كی، ژه هيبین هښب اليبػ، بعقیذ، واؽذ ا څوګلریب ا ل فیت څق فجوریب ن لوي، پ كې هزی کې
هږ كلز ك كم . ثو پو كې راېللی چې لږ ملې ؽیز کو ا څوګل کړيپېړۍ ك هق (۱۴)ؽیز ی څ ثېلګې پ لډیي و ها افل چې وآى کوین یې
. ړالی ا یبك کړې ك
کېلای ي كا ره پ فلک کې ل پقا ىهب څق زى لوي چې جبربد ن ف ېڅک پ اقي رګ پېلل چې ك البػ . ښځی ا وی ع لوي
لهړی جبد پېژلکی « لی». فولی ث ییلی کې ك ؽیابر پ څېو رو و کېږيپېړۍ کې پ كی فلوي ؽیذ پېل چې ك وی جبد « ۱۸»اهپبیي فبلن پ
93
۳ / ۳ / 20۱۳
ځبګړي ثډ كي ك جبد پ هبك ثوفې پبل کېږي ا ك البػ فولی روو کي ثیب ك جبد رقو ثلېږي ا ك ګال رقن ا هې هځ ر هاځي، وآى کوین ك جبربر ك
: ن فذ یلې ك چې ثو یې ن فذ ره ن کلیئلىعیذ ه« » (۱ : ،۵۳ع) . یب
» كا آیذ ویو » (۱ : ،الؾغو
۲۲).
هقکې ل كې چې یري ك ځوکې ك عبمث ې پو اب ك اعبه ړګېلل کو فلک لږ لږ پو كې پېلل چې ك ځوکې پ هځ کې كاې ی بهویي لهد . کړي
ز چې ټل یبى فپل ځبى لهي هاکي ف یري پ كې اړ پواؿ هقلهبد ړالې کړل ا ثیب یل ل چې كم بى پو ټل کو، زه ا یبه رلظ
ف وآى کوین رو یري ىه کبل ك . لوي ا آى ك ګچۍ ا ثې کچې مهې ن لويا»: کړې كنرهق پ ښکبه رګ كې فلوي ؽیذ ر كاې
» (۱ : ،۲الوفل) ا یب كا پ
» :هجبهک آیذ » (۱ : ،۴۰ی).
پ وآى کوین کې كاې ډېو ؽیز هاملي چې ك ټل یبك پ كې کزبة کې ډېو میو هلوبب كا هلی : ي کېلای، كلز یاىې ځی ثېلګ ر نر ک
چې ك هنکو ا هش ع پ ټبک کې ك پاله عیي ابي ډ لوي ف پ كې پ ښځی کې ا پ وی (x-x) هزی کې صبثز چې عي کوهىه
94
۳ / ۳ / 20۱۳
ا (x) كي چې (x-y) کې ك وی ع (y)ك ښځی ع کوهىه لېږكي و هش ع ا ك وی (x) ك ښځی ل (x)چې ك وی . کوهىه
(y) ك ښځی ل (x)و هنکو ع هاهځز کي .
ك وی ل (هنکو ا هش) ك عيز وآى کوین كم فلوي ؽیذ چې اهلل»: غيې څق پیلا کړي كي، پ كې ډل څوګلي
» (1 : ،46 - 45الغن) ثل كا چې ك ،
ډاکټوا ك هقلهبر پو اب، كا ك ابى ټټکی كی چې كهك اؽبي ا کل چې ك ابى پټکی فواة ي ك كهك اؽب کوېږي، كا فلوي ؽیذ وآى کوین
»: كاې ړالې کي
» (1 :،56البء) . ولا هاى ن پړا چې ك هه پ هؽن کې ك
» :عیي رکیل رو و کېږي، پ وآى کوین کې كاې هاملي كي
» (1 : ،الوهى14).
95
۳ / ۳ / 20۱۳
.ئك وآى کوین لني هقب ك يل ل څوګالي ا اډى و ثیبى کړ .1
ك وآى کوین ك برل ثڼ ك ن ك يل پ لهړی کې څ ډل ا ك هه .2 .ئؽی لیکک ه افل
فلي هقغيې پ ؽیش ك پینوجوا ل ؽي هقغي و رپیو لوي، وآى كوين ك .3 .ئكم رپیو اضؼ کړ
؟ چې وآى کوین ىبؽذ ا ثالمذ لويئڅوګ ازلالل کلی .4
ك وآى کوین ك اليبؽ ښکال ا ك هقی ژهریب ك یې ثېلګې پ روڅ کې څوګل .5 .ئکړ
ك وآى کوین ك بعقیذ، عواؽذ ا ل میت څق ك افجبه پ اړ ی څ ثېلګې .6 .ئلیک
. چې وآى کوین څوګلې کړې كيئ ځیې ثېلګې ها افلك ن فلن ؽيز .7
.ئوآى کوین عجي ؽیز ر ن نر کړې، ربې یې ځیې ثېلګې اضؾې کړ .8
ا هؾال ر یې پ فولي رګ ئ پ كې لذ کې ك وآى کوین هؾو هاړ .9 .ئه پېژى
96
۳ / ۳ / 20۱۳
ین لوست درې
ك ایوبى ك ا ګ هک ك اویذ څوګل ا ك االهي فبیل پو .1 .ثټ ك الیبر هضؿ
پ هالیک، اوبي کزبث ا الي پینوجوا پهې ك اړل هبیل .2 .څوګل
.ك افود ك هځې الي له ا ضب اړل هبیل څوګل .3
ك ایوبى هک ا ك االم هل كیي ال ا هک ا ال لوي چې ك وآى کوین پ آیز ا جي اؽبكیض کې روې یبك ې ا ک څک ل كم ا
هک پ ی هکي ن ثبه لوي هلوبى ثلل کېږي، ثلکې ګووا ا کبىو
»: هر یالی ، لک چې وآى پ كې اړ ىوهبیي
» (1 : ،البء
څق ك ایوبى پ اړ ل ؽضود هؾول ا کل چې ؽضود عجواییل(136 »:پښز کړ، یې ىوهبیل الیم اآلفو ل ه کزج هلبئکز أى رإهي ثبهلل و له فیو هږ ل كم .( څق اثویوح هایذ لاهبم ثقبهی) «رإهي ثبل
: ا ګ هک څق و ی هکي پ لډ ډل كاې څېړ
97
۳ / ۳ / 20۱۳
ك اهلل پو عك ایوبى لول ك ټل هک ثټ ګڼل کېږي، ك االم پ پېڅلي كیي ك اهلل. کې ك اهلل پ ی الي، ماد يز ا ځبګړ ه فیل هعك ك
یاىې هقبي ا يز ا ک څک اهلل. ماد، عك ا يي يذ لوکی كی ثېال ثېل يز اهلل. ګڼي ا ماد ل ن يی کړي، ههي ي ګڼل کېلای
ځیې فلوب ك اهلل. چې پ ې کې یې ك فلوب پ هځ کې افزاله كی. لوييز پ ماري ا ىقلي ېلي ا ځی ه كا يز پ صجري ا جلي ېلي ا
. ر ځبګړي کړي كيی وېو ه ك کوبل، عوبل ا عالل يز اهلل
ماري )، هقبي يز (يي يذ) صجری يز ك ن ك عك ل يذ ك اهلل. هقي يز، ىقلي يز، هزبث ا ثالکیو يز څق فجبهد كي (يز
پو لک څګ چې ل م څق یې ښکبهي ك اهلل رقبلی پ زى ثېال ثېل كلیل ړالې کړي عك كاللذ کي ا ك فبیل فلوب ك اهلل
. كي
ل ن يز څق كي چې اهلل رقبلی ك ن پو ضل .ؽیبد، لهد، فلن، اهاك، ثو ا وـ: پېژلل کېږي، لک
ك ماري يبر ل راثق څق كي ا پ ن کې ماد هـ الو پ پبم ا لېلل بكه اېلل، فبلن اېلل، هيیل (ؽی)لک ژلی . کې یل ی كی
. اېلل، هزکلن اېلل، ثیو اېلل ویـ اېلل
روىی، : ك ن پو ضل ن پېژلل کېږي؛ لک ن يز چې اهلل. افياى، امالل، اؽیب، اهبذ ا كهې ه
98
۳ / ۳ / 20۱۳
ل ن يز څق كي چې ك ن پ جذ هکل ك ، ي ا فیي (هـ)، ع (ال)ك یل : فلک پ م کې هزبثذ پیلاکېږي لک
. رجذ هکل اهلل (زوګې)
كهلكکی كی چې كا ه رىیی كي، (اوب الؾی) یک ه ۹۹ ك اهلل پ كهې ه چې پ ن کې فؾوذ لی وثېو پوكې هږ کلی چې اهلل. الی ا عالل زى لوي ن زبی
رؽيل چې اکجو ا انو وک، صیذ ا - ۱: اهلل پو ه پځ يز ن یبكېږي- ۳. ل ماد څق ؽلس لجېږيلم چې پوې ك اهلل- ۲. رضلیذ پوې ل هځ ځي
: پو ي ثبلې یبم- ۴. ل ماد څق ىب ا ېزي ل هځ ځيثبء چې پوې ك اهللل ؽاكس و - ۵. ل اهلل رقبلی څق ن يز لجېږي چې پو میو بین ي
۳۸ : ۳۹). هقبليذ چې پوې ل ؽاكس و ك هاىذ يذ ل اهلل رقبلی لجېږي-۳۹) .
پوښزې میجي . و هإهي ثبلې اعت كي چې ك پوښز پ زى ایوبى ا ثبه لويهږ ك نی پ . بىک عو كي چې کلی ي ځبى پ ثېال ثېل ثڼ عړ کړي
اړ یاىې كهو یالی چې ىهږ پ كیي کې ك نی پ اړ ىیبد : كلیل عك لوي ا پوښز ر ك اللې ځبګړ جذ هکړل ی كی
.نی ل ه پیلا ي كي: الونی هغوك اه اې كي ثلکې كاې لغیو عو كي چې هږ یې :ة
. لیلالی
99
۳ / ۳ / 20۱۳
لوي چې ځیې یې ك ك، ځیې یې كهې كهې ا یب څله :ط نی ىه لوي ا ؽضود پینوجو لیل چې پږ و ئيل ؽضود عجواڅله ىه
یې كهلكل .ىهنی فهي څښي ا فة کي ا ل ی ثل څق ىېږى کب ا : ك
. االك هاړي .نی پ ښ ا ثېال ثېل ثڼ عړ ېلای ي :نی ى القبك ځاک لوي؛ لک پ لږ فذ کې كلوې اټ عی کل، ك :
.ك مو ا ښبه پهر کل: كه یب؛ لک . ل پیلایښذ څق ك هق پیلا ې كينی ك آكم: ى هر اهو ب ىوهبي کي ا پو څ ي ثبلې چې اهللنی ك اهلل: ػ
. کړي ن رو و کي . څق فها ډېوې ېویږينی ل اهلل: ط. ر ژكې ا پوې ګواې كينی اهلل: ی
. پوې پېږيپ كی ډل ك ن وېو څوګل ك، فلای جج چوز کل، ك پېلۍ : پوښزې ثېال ثېلې كلې لوي؛ لک ك ؽې هاړل، ك هى
پکل، ك اهاګب جضل، ك و ل و څښزي څق ك ابى ژمهل، ك اها پکل، ك اها پکل پ عی کې ا ك نی ك ټل کیيیز لیکل، ك هکليی
ك کړ ړ لیکل، ك اه ك ړ فلک ك چبه هاؽجذ کل، ك هړیې پو فذ . هإهب ر ىېوی هکل ا كاې ه
100
۳ / ۳ / 20۱۳
ك اوبي کزبث پوزى ثبلې ایوبى ن ك ایوبى ل ىوایض ا هک څق كی، ىهږ ل كیي څق كاې ثوېښي چې ك اوبي کزبث وېو ك وبی
هال ك وېوې پ کچ ك، هږ هکلو ی چې پ هغول ډل پو ټل ثبلې ایوبى لو ف پ وآى کوین کې پ څوګل ك څله وبي کزبث یبك ې ك چې
چې پو : ىثه: پو ن ثبلې ريیلي ایوبى اعت كی ا ن څله کزبث كاكي بىل ی چې پو ؽضود هی: رهاد. بىل ی كیؽضود كاؤك
چې پو ؽضود : وآى کوین. بىل ی كیچې پو ؽضود فیی: اغیل. كی. بىل ی كیهؾول
یې پو ؽضود ،۳۰ یې پو ؽضود یش۶۰ل ؾیيې كي چې : الو. بىل ې كي یې ل رهاد هقکې پو ؽضود هی۱۰ ا اثواین
یې پو ؽضود ،۳۰ یې پو ؽضود یش۵۰ل ؾیيې كی چې : ة بىل ې پو ؽضود هی۱۰ ا پو ؽضود اثواین ،۱۰اكهی
. كي
یې پو ؽضود ،۳۰ یې پو ؽضود یش۵۰یل ال ؾیيې كی چې : ط کې ۱۰ ا پ پبرې یې پ ضویو کې پو ؽضود اثواین۲۰ ا اكهی
ا ځیې ه ایي چې پو ؽضود افزاله كی، ځیې ایي چې پو ؽضود آكمف و فجو كاك چې پ وېو کې ك ؾیي ل . بىل ې كيهی
. هازل څق كې ډډ ي
101
۳ / ۳ / 20۱۳
پو و هکلو هإهي ىو اذ ك چې پ اعوبلي ډل ك ټل جیب ا هال فلین الاله پو پینوجوۍ ثبلې ایوبى لوي، ك االهي فبیل ځیې پبى جي ا هل
جي ا هل ك اهلل رقبلی ن : هزواكه ه ا ن هقب ګڼي ا كاې هاپیژيهالېږل ي پینوجواى كي چې ؽی ا البم پوې ی ي، ثواثو ك ک ن ی
. ویقذ ا کزبة لوي یب
جي ك اهلل: ف ځیې پبى ك جي ا هل روهځ رپیو کي ا كاې یې ها پېژين هالېږل ی پینوجو كی چې ن ر ویقذ ؽی ی ی، ثواثو فجو ك ک
ن هالېږل ی پینوجو كی پ رجلیل یې ګهبهل ی ي یب ا هل ك اهللك كې پېژل پو ثټ . چې ویقذ پوې بىل ا پو رجلیل یې ن ګهبهل ی ي
ك ؽلیش ل هقې چې ؽضود اثمه ميبهي ك پینوجو. جي فبم ا هل فب ي. ر ك۳۱۳ ىه ر ا ك هال ۱۲۴هایذ کړی كی ك جیب وېو
پو و هکلو ثبلې اعت ك چې ل هړیې هز پو ثیب ژل ایوبى لوي ا ك یبهذ هځ هاهځ ر کېږي ا پ نې کې ك فلک ېکۍ ا ثلۍ هؾبج کېږي ا
پ ىضل عذ ر ثیل کېږي ا کبىواى ك الي هؾبکو پبی ههي، هزیبى ك اهلل. الي فلل پو ثټ ك كىؿ پ لهي كههي
پو و هکلو اعت ك چې پ كې ایوبى لوي چې ك فیو ا و ټلې چبهې ك فلای ل لهي هلهې كي ا ل الي رلیو و وې هاپېښېږي، اهلل رقبلی ك ثلګب ك کړ
ړ فبل كی ا کبجبى یې پقپل ثلګبى كي، ابى ك فپل کړ ړ اکوي . كی (ىبفل)کړلی (هقزبه)
102
۳ / ۳ / 20۱۳
پو و هکلو اعت ك چې پ كې ایوبى لوي چې هړی ك ابى ك ژلا پبی كی ثلکې پ ؽیذ کې ی ثل كی چې ابى ككې ړۍ ل ىبي ژل څق رلپبرې
ر لېږكي ابى ل هړیې هز ك ثوىػ پړا پړا کې ي چې ك (آفود)ژل كی، کل چې كم پړا ور هېږي ثیب هاژلی کېږي ئلكیب ا آفود روهځ ؽب
ا کړ ړ یې هؾبج کېږي ا رو كې هز ث ل كم ك وای څق ی . ر ه كههي ا لز ث رل رو رل ي (عذ یب كىؿ)
103
۳ / ۳ / 20۱۳
.ئك ایوبى پو ا ګ هک ك فیلې لول اویذ پ لډ ډل څېړ .1
پ لډ ئ ا هز و ي صجری يز پ فپل اړل څبګ ېك اهلل .2 .ئډل ثیبى کړ
.ئ؟ وؽ یې کړئپ اړ څ پېږ (اوبی ؽی) ك پېڅل ه ك اهلل .3
.ئك پوښز ځبګړریبې، وېو ا كلې پ لډ رګ لیک .4
.ئك وبی کزبث ا ؾیي ك وېوې پ اړ پ ټلګي کې فجوې اروې کړ .5
ك ؽلیش پ ك جي ا هل ل رقویو څق هز ك نی وېو ك پینوجو .6 .ئهڼب کې هاښی
.ئك افود پو هځ ایوبى ا فیل لول ل لږ څ ريیل و ثیبى کړ .7
ك ضب ا له پ اړ چې ك االهي فبیل ك فلن ل هو ثؾض څق ی ثؾش .8 .ئكی ك ګوپي کبه پ روڅ کې په هقلهبد ړالې کړ
ا هبج كهي هاك (هبثق)ك لذ ك هقز ثیل لپبه ل هقزجو میوه .9 .ئڅق ګټ افل
104
۳ / ۳ / 20۱۳
څلورم لوست
.ك هنیجبر لډ پېژل .1
.ك پېوي، یبعی، لن، اها، فو ا کوي لډ پېژل .2
.ك اهاء ي، فل، ك عواط پل، عذ ا كىؿ لډ پېژل .3
ل هنیجبر څق هوام ن یبى كي چې ك میت پ فبلن کې زى لوي هږ کلی چې ن ی یب ك ن پ اړ ثې ل كې چې كیي ه اهېللي ي،
هوة ل كم میجي هعكار څق ی ن پوښزې كي چې ك اهلل. هقلهبد هکړا ىهږ ل زوګ څق پب كي، ا هږ ك نی پ اړ پ . ا ژكې هعكاد كي
ك كم ډل هعكار ځیې ه یې پ . رېو لذ کې لډ هقلهبد ړالې کړي كي : اللې رګ پ لډیي و اضؼ ک
عي پ لنذ کې پټالي ا اززبه ر ایي ا ك االهي ویقذ پ اغالػ کې ن هعكاد كي چې پ زوګ ي لیلل کېلای ا هږ ك ؽ ا رغوثې ل الهې
. ل اه څق پیلا ي ا هکلو هعكاد كي (عیبد)هر هېلی، پېویبى هږ پ كیي لؾبػ هکلو ی چې ك عي پوزى ایوبى لو، ك ن ل زى څق
: پېویبى اللې يز لوي. هکو ك االم ل كایوې څق ثو ګڼل کېږي
. رو پیلایښذ ك هق پیلا ي كينی ك آكم- الو .ن لوي (ال ا ت)نی رالل ا ربل لوي ا مهی - ة
105
۳ / ۳ / 20۱۳
.هږ پېویبى لیللی پ كاې ؽبل کې چې نی هږ لیللی ي- ط . نی پ االهي ویقذ هکلو كي ا اهاك، افزیبه، پ ا هقوىذ لوي- كنی ن پو وبي اكیب ثبلې پ فیل لول کې هقزبه كي، ځیې یې کبىو -
.ا ځیې یې هإهي ي .نی ك یبهذ پو هځ ك ابب پ بى ك اهلل رقبلی رو هؾبجې اللې هاځي- نی ى القبك ا مښزلې پیبړریب لوي، پ وله کې الهج ي ا مټې - ى
.كاۍ عړلی ينی پ پقا ىهب کې پ آوب کې ك پوښز فجوې پټ پټ اهېللې ف - ػ
پ فذ ك ؽضود فیی. ه ه یې لز رګ هارګ لږ ا هؾلك ی كی ل ثقضذ و کې ل كهېی آوب ا ك ؽضود هؾول
.(۱۰-۱۰: ۲۷). ن ل ټل آوب څق هـ کړی لا . نی ځب پ ثېال ثېل ثڼ هازلی ي ا ځیې فز ك لیلل ړ ي- ط
وآى کوین پ كې اړ ىوهبیلي . فبلوب ا ېک فلک ثبلې ي ثوالي کېلای»: كي » (1 :
.(22اثواین،
یغبى ك اهلل. ك یغبى لني هقب ومړ، رووك، لوې الی، ثقل ا الکذ كیل هؽوذ څق لوې كی ا ك فپل کبه پ پبیل کې الکېږي، كلز ل یغبى څق
څوګ چې یغبى ك پېویب ل ډلې . هف اثلی كی چې پقپل ل پېویب څق كیف پ ځی . څق كی ك پېویب ډېوې ځبګړې یې پ عك کې زى لوي
پ یغبب کې پ وبي كیي : ك ثېلګې پ رګ. يز کې ل پېویب رپیو لوي رو پ آفود کې ك اهلل. فیل ز، كل یې ك ابب ثې الهې کل كي
یغبى ك ضقیو االیوبى . پوېکړ هقله يهؾبکوې اللې هاځي ف ك اهلل
106
۳ / ۳ / 20۱۳
. ابب پ عك کې ډېو يم ا راى لوي
چې ټل هبكیو ك ن پ اغ ك لػ پوهـ . ی هقل ا هعك كیلن ك اهللك اهلل رقبلی ك لهړي هقل پ اړ ك فبیل ك فلوب پ اړ . لیکل ي كي
افزاله عك لوي چې آیب لن كی ا ک فو؟ ځی پب لن لهړی هقل ؽلیش چې ك اث كاك پ ي کې مکو ی، پ كې اړ اڅبهګڼلی ا ك هل اهلل
لن»: هاړي اهلل ال ل هب فل ف ځیې ه فلوب فو لهړی هقل ګڼي ا .«ئى ا »: كا ؽلیش ړالې کيك هل اهلل جل أى یقل بكیو القالئ کزت اهلل ه
یي الو ثقو االه اد و فلی الوبءخال کبى فو ، ۲: ؾیؼ هلن) « كا ډل فلوب پ لن پهې اړل ؽلیش كاې رقجیوي چې لن ك كې فبلن ا . (۳۰۰
څوګ چې پ ځی ؽلیض کې هاملي اهلل. ړۍ لهړی هقل كی ك ن فبلنډل ډل لو فل کړي كی چې رو ټل هن ن لن كی چې پ اړ یې ك هق
ثؾش ، ثل لن ن چې ك ثي آكم لپبه ځبګړی ی چې پوې ك ثي آكم ثل لن ك عی لپبه ځبګړی . هى، اعل، ېکوومي ا ثل هومي کښل کېږي
ولا هاى ثل . ی چې ك ی عیي ثېال ثېل ؽبلز پوې ك هالیک لقا لیکل کېږيلن ك کوام الکبرجی لپبه ځبګړی كی چې نې پوې ل ځاېل ا ثلك څق
. هز ك ق افوبل لیکي
ك هقلبر ټل اهلل. لػ ن ك لن پ بى ك اهلل رقبلی هقل ا هعك كی ك ؽلیش پو ك االم زو پینوجو. کیيیز ك لن پ اغې ك لػ پو هـ لیکي
یې ل (رقزې)اب لػ هؾيػ ل پی هوملو څق همېللی كی ا ك بیې
107
۳ / ۳ / 20۱۳
څق كی ا پلالی یې (هښبیي)لن یې ل ه . و یبر څق عړې ې كي. ل ځوکې رو آوب هېږي
ن فو پ لنذ کې ك پبكب رقذ یب ویو ر ایي ا پ اغالػ کې ك اهللهعك ا هقل كی چې پوښزې یې ل ی ځبی څق ثل ځبی ر لېږكي ا پو
. هقلبر ك چذ ؽیضیذ لوي
ی هقل ا هعك كی چې ك فو پ هق کې اـ ك کوی ن ك اهلل رقبلیپ ځیې ل کې کوي ك له ځبی . ا پو ټل آوب ا ځوک پوافزیب لوي
ګڼل ې ف ځی ه ل کې کوي ن ىی پبپړ ګڼل ې چې ك فو پو . ړالې اـ ك
ځی ن عن ا ځی فو . ك هػ پ اړ ډېو ثؾض ا فجوې اروې ې كيګڼلی ف ی وېو ه پ كې ثوف کې ثې فجوی څوګل کړې ك ولا هاى ی
ك ی وېو . ګڼلی كیافزلالك څله ګ عجبیق (هػ)رقلاك ه فلوب اها ځیې پب ن بك عو . ه پ ال ن پبک ا هڼ ی ك چې ثلثیي لوي
لډ كا چې هػ ك اهلل رقبلی. ګڼلی چې پ ټل ؽیاي فبلن کې فپه ی كی. څق ثل ېڅک یې پو هبیذ پېږيهقل ا هبهه كی ا ثې ل اهلل
ي ك ثلى ی ثوف ا عي كی، ي ك : ك ي پ اړ ن كا ډل كیبې ې كيثلى ی فو كی، هغوك عو كی، هػ كی، ا ثالفو ي ی هاي، فيیو ګوځل ژلی كی چې ك مړ پ عو کې كاې لېږكل کېږي ا عویبى ههي
108
۳ / ۳ / 20۱۳
لک ك اث ثیو پ فټ کې یب پ ىیز کې ك مړی ه رل، ا كا عویبى رو نې . كام کي چې مړي ىبل ا ل هځ ي رللي
فل ن مویي ك چې ك االر ك الهزیب پو اب ك فلن ك رو ال کل الهل ګوځي یب ك ي ن پیبړریب ك چې ي پوې ك كهک ا فلو ك رو ال کل لپبه
. چوز کېږي
واط پ لنذ کې الهې ر ایي ا ك ویقذ پ اغالػ کې نې الهې ر یل کېږي چې ك بهؿ ل فا ابب ر ضـ ې ي روڅ ټل پ وبمې الهې الړ ي ولا هاى واط آفود پهې اړل كی ا ن پل ر یل کېږي چې ك كىؿ ك اه پوو ایښكل کېږي چې ټل فلک پو ن ك رېوېل لپبه چوز کېږي، ههبى ل
كم پل څق پ ابۍ ا رېږۍ و رېوېږی ا کبىواى روې ك كىؿ پ اه کې څق هایذ ی، كا پل ل ېښز څق ن ؽلیش چې ل جي کوین. لېږي
لهړی ق كی چې ل فپل ؽضود هؾول. هییي ا ل رهې څق رېو كی. (۴۴۱ – ۴۳۸ : ۱۶). اهذ و ی ځبی ل ن پل څق رېوېږي
ا پ وفي . څق افیزل ی ا ك زو ا پټالی پ هقب كی (عي)عذ ل اغالػ کې ن وای ر یل کېږي چې پ آفود کې هه ا بلؾ ثلګب ر
ك عوه ال ز پ ال عذ ا كىؿ كاړ هقل ا ا ن . اهبك ی كی ك فو روچذ اللې هقیذ لوي، عذ ك ام اوبى ك پبڅ ك اهلل. زى لوي
. ك ؽلیش پو اب ن لهړی ک كی چې عذ ر هځيك ؽضود هؾول. وآى کوین ك عذ ك يز ا هې پ اړ پ ريیل و فجوې کړې كي
109
۳ / ۳ / 20۱۳
كىؿ ن ځبی كی چې کبىواى ا ګبګبها ر چوز ی ا ا عجي ا ژهې ك ؽضود هل . لويک عن، قیو، لؾي و، عؾین، بی ؽغو (كهک)
ل ؽلیش و ن ک ی ډثو پ كىؿ کې اچل ي ث ایب کبل کې ن اکوماميي )، ضویـ (كىؿ )ك كىفیب فاړ ىم ك . ك كىؿ کلې ر هېږي
ك كىؿ ك فناث . كي( ك كىفیبى ك ثلى اث ا ىې)ا یب ملیي (لوکی ثټی. ك څوګالي ا ډل پ اړ پ وآى کوین ا اؽبكیض کې یبك ې ك
110
۳ / ۳ / 20۱۳
.ئهنیجبر ر لې هنیجبد ایي څوګل یې کړ .1
.ئك عي لني ا اغالؽي هقب ك ن ل ځبګړ و اضؾ کړ .2
.ئ ا ك یغبى ا عي روهځ رپیو رویؼ کړئك یغبى هقی لیک .3
، ن ك لو ل ډل و څوګل ئك لهړي هقل پ اړ څ پېږ اهلل .4 .ئکړ
.ئها پېژى (لػ) هقل ا هعك ك اهلل .5
.ئ ك اؽبكیض پ هڼب کې رو ثؾش اللې یفو ك االم زو پینوجو .6
.ئ ا ك فلوب افزالىبد پ كې اړ څوګل کړئ، ي ا فل هاپېژىهػ .7
.ئك واط پل، عذ ا كىؿ ك آیز ا جي ؽلیض پ هڼب کې هاپېژى .8
111
۳ / ۳ / 20۱۳
پنځن لوست
ك االهي ویقذ پ څلهګ فجبكر پهې ك اړل هبیل لډ .1 .پېژل
ك االهي ویقذ ك کهي ؾبم، ك هیواس ؾبم ا ك هه هقبهل .2 .پېژل
ك االهي ویقذ ك عبیي ؾبم پېژل ك وفي كالیل پ لډ رګ مکو .3 .و
ك االم پ پېڅلي كیي کې هز ل افزبكار څق ك فجبكر ثوفې ر پبهلو پ كاې ؽبل کې چې . ځک چې ایوبى ىیبرو افزبكي ا ثبهي اړؿ لوي. کېږي
ك . االم فولي اړؿ پ ثوکې یي ا ن پیځ ثوفې چې فولي اړؿ یې پیبړی كی اال اهلل ) پ عیج کلوې: االم پیځ ابي ثبې عړي، ن ثبې كا كي ال ال
ثبلې فیل ا پ فپل ژث یل یې، لوځ اكا کل پ ههضبى ،(هؾول هل اهللهیبذ کې هژ یل، ك هقیي بة ىکبد هکل ثیذ اهلل ویو ر ك ؽظ ك اكاء
پ ىي کزبث کې څله هزي . کل لپبه رلل ن کب ر چې راى یې لويثبي پ ريیل و پړي چې ك و ی ځیې ابي ټکي پ اللې ډل
.څوګلېږي
112
۳ / ۳ / 20۱۳
ك پیځ فز لوځ، ك عوقې لوځ، ك افزو )ك لوځ ډل . (لوځ، ك عبىې لوځ، ذ لوځ، يلي لوځ
. ك ثېال ثېل لوځ ك اكاکل ثڼ. ك لوځ ك اكا کل وع
. ك لوځ ىوض، اعجبد ا ي. ك عوبفذ ك لوبځ ګټې
. ك لوځ ك اكاکل ؽکوذ ا ىلي. ك ي پ رنیت ا پېڅلزیب کې ك لوبځ امېي
پړ . ك ډل ډل هژ. ك هژ یل څوګالی
. ك هژې ك ىوضیذ ؽکوذ ا ىلي. پ هقکیی اكیب کې هژ
. ك ډل ډل بث پړ. پ ثېال ثېل بث کې ك ىکبد ك کچې ا هلاه پړ
. (ك ىکبد افیزل هزؾیي)ك ىکبد لګښز . ك ىکبد ك ىوضیذ ؽکوذ ا ىلي
. ك االم پ هبلي ؾبم کې ك ىکبد ځبی ځبیګی
. ك ؽظ ك ىویضې ك اكا کل څوګالی
113
۳ / ۳ / 20۱۳
. رو االم ك هق ؽظ. ك ؽظ ك ىوضیذ ؽکوذ ا ىلي
. ؽظ ك ړۍ ك هلوبب ك کلۍ ټلې پ فاى
. (هیجبهي)فغج . ك اك رړى
. ك اك ك رړى هک. ك اك ك رړى وع
. ك ښځې ا هېړ ی پو ثل ؽ ا اهزیبى. ك ښځې ا هېړ ی ك ثل پو ړالې عبیت ا هإلیز
. ك ښځې ا هېړ روهځ ك اؽزوبلي زي ك ؽل څوګالی ك ؽکو پو اب. (ىـ)ك اك ك رړى ل هځ ړل
ريوی فلـ
. ك عال پېښېلل ل ثېال ثېل ثڼ و. پ ثېال ثېل ؽبلز کې ك فلد رېول
ك ښځ ك وېو ربهیقی یو پ االهي ویقذ کې ك ښځ وېو
ك ښځ ك وېو ك هوفیذ ؽکوذ ا ىلي پ االهي ویقذ کې ك ښځې هبم ك وآى کوین ل ؾو ك ښځې هبم
114
۳ / ۳ / 20۱۳
ك جي اؽبكیض ل ؾو ك ښځې هبم پ االهي ویقذ کې ك ښځ ؽ ا اهزیبىاد
پ االهي ویقذ کې ك ښځ عبیت ا هإلیز
ك می اليوض پېژل ا پړ ك فجبر پېژل ا پړ
ك می االهؽبه پېژل ا پړ ك هیواس ك هزؾی ك ؽبالر پړ
. ن ؽ چې هزوکې پهې اړلېږيلې څوګالی ا ؽل یې ئك ه
ك االهي ویقذ پ ىې کې پ فجبكر پهې ك اړل هغبلج ل پړې څق چې كلز ك هقبهل . هز پ هقبهالر پهې اړل هبیل پ ثپړ رګ پړل کېږي
: ك ځی ډل یاىې ه ها افل
ثیـ واء اعبه
هياهد هببد هنبه
وکز هضبهثذ
ؽال
115
۳ / ۳ / 20۱۳
ضوبذ ا کيبلذ کبلذ
ك وې یې هقبهلې هک ك وې یې هقبهلې وط
. ك نې عګړې ؽل ا ل چې ل هقبهل څق پیلا کېږيك هقبهالر ك هوفیذ ؽکوذ ا ىلي
پوكیي عبیذ پو ي عبیذ پو هبل عبیذ
پو فو ا فيد عبیذ پو فل عبیذ
ك و ی عبیذ ك ثېال ثېل ؽبلز پړ و ی عبیذ لپبه روریت ي فناث ا ياګبې
پو ي ب پو میو ي ب
كیز کيبهې
(كه)علل رقيیواد
افلام ؽج
هبلي ياګبې
116
۳ / ۳ / 20۱۳
کزبة ك اهللجي ذ
ك اهذ اعوبؿ یب
هول هبلؼ ل مهایـ ازؾبى
ازؾبة الؾبل فوه
(یب)ك ؾبثي ل هقکیي ویقز
117
۳ / ۳ / 20۱۳
ك االم پ پېڅلي كیي کې لې لهړی فبیل ا ثیب فجبكر ا هقبهلې اویذ .1 .ئلوي ل كالیل و یې پړ
.ئن هضفبد چې ك فجبكر پ ثوف کې پړل کېږي هو یې ه .2
.ئك االم پېڅلي كیي کهی ؾبم پ لډیي و هاپېژى .3
.ئپ فلن کې ك که هضفبر ىك کړ هو ك، اضؾ یې کړك هيواس .4
.ئك ښځ ك وېو ك هوفیذ ؽکوذ ل كلیل و لیک .5
پ االهي ویقذ کې ك ښځ ځبی ا هبم پ ټلګي کې رو ثؾش اللې .6 .ئی
.ئك االهي ویقذ ههې هقبهلې ل عبیي ؾبم و پ لډ رګ پړ .7
پ ګوپي کبه کې (اكل)ا افزالىي كالیل (هزؾل)ك االهي ىې اريبي .8 .ئهاپېژى
119
۳ / ۳ / 20۱۳
لوهړی لوست
.ك ټلپب ل ؾو ك لهړی ه ك كیي څېوې پېژل .1
ك ثیي الویي ك ؽي ا كیي ؽبلذ، اهثبة االاف ا الیبر پ اړ ك .2 .هقلهبر ړالې کل
ك ؽیزبى، ىوګیبى ا ىیب ك كیي ا ؽي ؽبلذ، اهثبة االاف ا .3 .الیبر پ اړ ك هقلهبر ړالې کل
.ك لومي هو كیي ا ټلیي ؽبلذ ر ك الوي ك څوګالي پړ .4
ك عوهي، لذ، یبى ا لومي هم ك لوم ااه ك كیي فبیل ثیبى .5 .ا پړ
وبځ ك لومې ړۍ رو ټل لهړی (عجیقذ)ك ټلپب ا هإهفی پ ال پځ فلک لهړي پژاک ا اىاګې ګل ې كي چې ك رروین پ به ن ود
فلک کبهالې ك ا ك ی ثهي ق اها اليك ررن کلو ك وبلي اهویکب . لوي کې پ اګلزبى ۱۷۹۱ل فا چې لګ هېږي اىاګ ی كی ك لګ کزبة پ
کېلای ي ك وبلي اهویکب ثهیبى لهړي ن کبى ي چې پ پځ . کې فپه ك ځی اهپبيي . پهې اړل فبیل کې هغبلق ا رغوث کړي ي (رروین)وبځې
څېړک پ ال ازوالیب ن كاې یو ك چې ك پځ وبځې فبیل پ کې پ ښ ك پځ وبځې ك كيي ابی فیلي ال ل ررن، هبب ا . رګ برل ي كيررن پبک ا پېڅلي څیي ر ایي، ك یې جیلې یب ی ټجو مړي . ربث څق فجبهد كي
120
۳ / ۳ / 20۱۳
ا ك نې جیلې ا ټجو مړي كای پېڅلی ا . م ږكي« ررن»پو ځی عجیقي یب ررن ځیې فذ ل ؽیابر ا هومب لک هېښ، ثبى، فبة، . ى القبك ګڼي
ععي ا کل کل ل ثټ لک ك چبی ا كاې ه څق ا پ ولې رګ . ځیې فز ل عجیقي یب لک زهي، ثبك، ثبهاى ا وله څق ټبکل کېږي
(۱۲ :۳۵ -۳۶) .کل چې ررن ټبکل كا ررن ك جیلې ا ټجو پو م اړي ا مړي یې ن ك ررن
اى رو كې چې رو هړیې هز ن ك فپلې جیلې ك ررن ی ښ . پ به و یبكېږيل ځبى و ړي، ك ثېلګې پ رګ ک ك یې جيلې ررن هېښ ي ك هړي ېښزبى ك
هېښی ك ښبف پ ثڼ عړي ا ک ررن یې هوم ي ېښزبى یې ك هوم ك پ بى عړي هاليي کلو ك ا ن هة الؿ كی چې لهړي ا « هبب». ىه
ثلي ه یې فجبكد کي، كا هة الؿ پ ثپړ رګ ثې م ښب، ثې قیز ا ثې ربهیق ك، ا ن هبكي ا ل پځ څق پهر پیبړریب ك چې ك هبكي
« هبب»لهد یب و ن لهد ا مه الی څق څوګلېږي چې ابى یې لوي، ك ځبی هقلم كی ا پ و ځبی کې زى لوي ا پ ټل عجیقي هعكار ا
. (۹۴ : ۸). پېڅل قبه کې هزوک كیهقب لوي ك ن هؾوهبر ټلګ ك چې پ پځ « ی»پلیيي کلو ك ا ك « ربث»
كیي کې زى لوي ك ربث پ اغ ښې ا ثلې چبهې ا یبى ی ل (ررن)وبځې پ كې كیي کې ك ثټ کل ا فړل ا ك ن ژ ژل ا فړل . ثل و ثېلېږي
. چې ك ررن پیبړریب لوي، ؽوام ګڼل ی كي
« ىزی». كم اغالػ پ ارلوې هیالكي پېړۍ کې ك اكیب ك ربهیـ فلن ر رلن یب ر یل کېږي چې عبكیي راى لوي ا کل کل ث كم کلو ك ؾو ا
ككې كیي ك ىکو فبلا پ ال هعكاد لږ ډېو ك . عبكيي آل لپبه کبهل کېل
121
۳ / ۳ / 20۱۳
ك كې كیي الهیبى ن پو . (۳۲ : ۱۲). ابي اهاػ پ څېو لهد ا راى لويهبب، ربث ا ك یک پو وبځې هقزل كي، ك نی پ ال اها زى لوي ا ك
اها کلی . ابب ك ثلى پ ځی ثوف لک ك نی ك عك پ مړ کې ځبی لويي ك لږ فذ لپبه ل ثلى څق ځي، ل هړیې څق هز كم اها ثېور ك
. عل روڅګ اـ کېږي ا عل بري
کل چې اهپبیي لومپب پ هو کې کیلې رو و کړې ك لهړي ځل لپبه ثیي . الویي ر ن ځیو ل
کبل کې ك هل ښبه ر لېږل ، ن ښبه ر ۱۸۴۲ىواي څېړکی ثرب پ ا كاې یې پزییلې چې ك ېا لومی ښبه . چې ك كعلې روڅګ زى لوي
رو ی وېو کیل هز یې ك ىه لوک میب زوې هغوې پ یې . پلټيرو كې . مډۍ کې الز هاملې چې ك آه پبكب پ بهګى هبڼۍ پهې اړل
هز ډېو څېړک پ کبه پیل کړ ډېوې مډۍ یې رو پلټې اللې یلې چې ك یا ښبه روې هاثو ېذ پ كم لؽ کې پ ىهګ فټیې لؽې ن ې چې رو
لیک هز ك اه پ ثټی کې پقې ې ې، كم لؽې ل هېقي لیک څق ډکې ې چې ك هېق، ىای ا كهې کغ پ ثڼ ؽک ې، هږ ر ك هېقې لیک ا
ی څ کل رېو روڅ كا . ىوایب ر ك ىایې ډل لیک پ هاپېژلل ي كيلیک څېړک ر ك پېل ړ ګوځېل كم کبه ك اګلي هالي ا ىواي ا
کې ور ه ا ن کړای ل چې ك آه ی لؽ للي ا یې ۱۸۵۷پو ژثبړي ا ل كې و ك لوم پوهقزګ پ له ك یې پوازې الهې پبڼ ك
. (۹۳: ۳۲). څېړک پو هـ پوازل
ك ثیي الویي ا ك ن ك یبي، ؾبهي، ىوګي ا كیي ضقیذ پ اړ ټل ن
122
۳ / ۳ / 20۱۳
هقلهبد چې ي یې هږ لو ل ولمې هصې هجـ څق وچی افلي چې ك الز ك ثیي الویي پ كیي ل کې رو څیوریب هز كا ها . هامل لؽ هؾزیبد كی
څوګلېږي ك كې فبهې اېلکي پ كیي لؾبػ ل ررن ا ىزی كیي څق ك ثیي الویي ك فلک ل ؾو فبة، میی ا یلې پېڅلي ګڼل . امېيهي كی
ي كي ا اهاګبې پ لوو، پږهۍ ا زه کې ك ښكل ي چې پ و ښبه ځبز ځبګړی . هارلکي کې ك اهثبة االاف پ څېو څوګلې ې كي
هة الؿ كهلك ا ك نی پ ال هوكک ك فبل هة الؿ كی، ك آه ا ثبثل ك اهثبة االاف وېو فها ډېو كی چې پ ی یب ك نی ك فیلې ړ اهثبة
. االاؿ ا پوښزې ا ىه ر هېږي
ك ثیي الویي پقای فلک پ ك ډل رضلیذ فیل كهلك ی لهړی یب افلی ك ا ا ځوکې هة الؿ (ثل)رضلیش ا ثل كین رضلیش، پ افلی رضلیش کې الیل یب
پ . ا ك آوبى زو هة الؿ كی ا ای ك لهړی ایب هة الؿ كی. كیثیب ك . ك فلالذ هة الؿ ا ك ړیال لی بضي كی (لوو)كین رضلیش کې و
پږهۍ هة الؿ كی، ایزبه ك ىوې هة الؿ كی چې کل ك ېکۍ هة الؿ االك ملي ا ا کښښ کي ك آكم. ي ا کل ن ك عګ ا د
. فب ا هیبى یې کړي
ك آه ا ثبثل ك فلک پ ال اهثبة االاؿ پیبړي، اثلي، ك ثوي يبر لوکي، ك آوب اېلکي ا ك ثو ل الوي څق لوې ف ك ځوکې ك فلک
ا ك نی هف ك ثو ل پیلایښذ . فجبكد، فلهذ ا کهث رة ر اړریب لويڅق ن ولا ك، و هة الؿ ك ی ښبه ك افزیبه فبل ي چې ل فپلې کهۍ
و ك هغو پ ثڼ پ ن کې هبم ا ك ثل ث لوي ا ك ښبه پ ل فپل ټل كاه . هلاه و ل هځ الړ ي
123
۳ / ۳ / 20۱۳
ك ىیب رو رولى ك هق پ لېلیځې ایب ا پ ځبګړې رګ پ کبه پب کې ك ؽیزي هقؾوې اهپواعهي زى كهلك، لا ا ا اهپبییب ك ؽیزي فلک رو فپل رلظ
كې اهپواعهۍ کې . اللې یلي ف ك ؽیزي ښبه یې پ پقاي م و پوېښكچې پ اټکلي ډل یې ك ىه جل الویالك کې ىقبلیذ كهلك، پ ررن پهې اړلې
ك ؽیزي . ثېال ثېل ژي لک پبک هبه ا میبى یې وبځل. فیلې ډېوې كك ېك . هلک ك اهیب پ م ك لوو هة الؿ ا ك نې فبل ك رپبى هة الؿ
. ځی ال پو اب ىوګیب ك ؽیزي فلک كیي فبیل پ هیواس افیزي كيم کبل کې ی یو ك روا پ به رو فپلې لکې اللې . ۱۱۸۰ىوګیب پ
هازل ا پ ؽیزي کې ازګي ل، ىوګیب پ روکیې ا پ ځبګړي ډل پ اوې کې ك فپل لهد هوکي ټبک ا ك هو ا آه پو ړالې هبثلې ر چوز
ی م هکړ ا ك هقجك پ رګ « کثل»پ م هة الفې ر یې ك « هب»ك . ل. كا هة الؿ ك ثکوې ځوکې ا عجیقذ ك هوات پ رګ وبځل کېل. یې ټبک
ىیب ك ىلغیي پ وبل کې ك هلیزواې وله رو څګ ژل كهلك ا اال ىیی . ك بم ی ګښ ك چې ك ىلغیي ك بؽل پ هیو کې اـ ك
ك ىیب كیي فبیل چې ك فپل ژل پ فی ا فود کې ثفذ ، ك کلل ل یقې ىیب اال ځبګړی كیي كهلك ثلکې . كیي فبیل و ډېو هر الی لوي
پ كیي هواو . ك اهثبة االاف پ ټبک کې ىیبرو ل کللایب څق امېيهي كيکې ل کللایب څق ىیبد ل قذ ىړریب ا عګ عګړې څق کبه افیز ا
ىییب پ ك هة الف فیل لول ی یې . فپل اهثبة االاؿ یې فؾبل برلك كم ك هة الف ل ی ځبی کېل څق ك نی پ « ثقل»ا ثل یې « ثقل»
پ و ښبه کې ثېال ثېل ثقل . یبهي ا هوزې آهاه ا کبل ژل هاهځز کېل چې پ ځبګړي م یبكېلل، ك ثېلګې پ رګ آكی ك ثیجل ښبه ك ثقل م
124
۳ / ۳ / 20۱۳
چې ښځی « ثقل». پ كاې ؽبل کې چې ك ه ښبه ك هلکبهد پ م ثقل كهلكهة الؿ پ كین هبم کې هاځي چې هه ثېلګ یې ایزبهد هة الؿ
هلؿ ك ىییب ثل هة الؿ . چې ك پبک لوۍ ا پېڅلزیب پ به ن یبكېږيا پ لډ رګ یالی . كا هة الؿ ډېو پ رب رویقالي چلل کي. وېول کېږي
ك ىییب كیي ؾویې ا اليجې ک څ ن اب یې پ ثیي الویي کې ك لېلیځې ایب ثوف پ ټلیي رګ ك ړیال پوهقزګ، رولى ا ىوګ پ ك کې
. (۲۶۵ – ۲۵۶: ۱۹). اىاګ کي
پېړۍ پهې كی هقلهبد ۱۹ك لومي هو ك ټلیي ا كیي ضیقذ پ اړ رو ك لومي یبى ی . ز ا یاىې ك لومي یبى ك پب پ لیک پهې هؾلكېږي
م پېړۍ کې یې .ههؿ چې هو ر هبىو ی ، وكد هېږي چې پ پځن . (۳۴ : ۱۹)« .هویبى ك ړۍ رو ټل هنجي فلک »: ن ایي. ژل ک
پېړۍ کې هویب ك فبهې ل رل څق اهىښزوي اصبه رو ال کړل ا ك هو ۱۹پ پ كې ثوف کې ك اهپبيي څېړک څېړې ا . پېژلې فلن یې الپې پیبړی کړ
ثوزل، هبپو، کبهرو، پزوي ا : ىیبه ىؽوذ ن ك پبهلوې ا اویذ ړ كي لک. لومي هویبى چې ك ړۍ رو ټل ىیبد هنجي فلک وېول کېږي. ه ډېو
لهړي وکې یې پو ررن ا ىزی كیي فیل لول ثیب یې وک ا ډل ډل فلایب ك اځو ا فوهب ې، . ا پ پبی کې یې پ ی اؽل ا ثې هضبل فلای فیل كهلك
پ لوم . پیبى ا ك اث چیې ك لوم هویب ل ررو څق ګڼل کېږيا فجبكد . ن ك هة الفې ؽیضیذ فپل کړی (ؽیابر)هویب کې ځی ژی
یې کېل لک میی، پی، ګ، چګښ، آ، ګیلړ، لړم لې، پی، هیي، چوګ، ك پېڅلي ژي ك ژل پو ړالې ابى ب کېل ا کبب . ثبى ا كاې ه
پېڅلي ژي ا ثټي پېژلل، كم ژي پ ثپړ رګ ك فجبكد ا رل ړ
125
۳ / ۳ / 20۱۳
ولا هاى ایي چې ك لومې آهیبب ی پبكب چې کبهجىیب هېل رو هیالك ك هق پ پېړۍ کې پو هو یومل کړ څوګ چې كم پبكب پېل چې هویبى ځی (۶)
ژی ر اؽزوام لوي ا ن پېڅلي ګڼي ی وېو پیګبې ا ډیګبى ك لک لکبى کل چې ك هویب پبیب ا هلاىقی ك . یې ك فپل پځ پو ړالې هاى کړل
یوملګوا ك لښکو پو ړالې فپل اهثبة االاؿ لیلل ك ن پ لهیې ل ریو ل . ډك کړ ا پ پبیل کې یې هبر فړ
ا پ ځبګړي ډل پ ك، لوو، زه، ، ا (عجیقذ)لوم هویب ك پځ هك یل ثې ل هښز هـ پ پهر . هك یل کې اها ر هر پیبړریب ثبلې هقزل
ك اښک ثېلل ك نې ك هېړ « ایي»ك : هاځي هاځي ا هزي کي، یل ث یېك هوګ لپبه ك یل ك پهر هارل الهل ګوځېل ځک چې رو ن فز یې « اىیوی»
ا ك یل ك لوې پور یو ل لهي چې رل . ك هك یل ك اث هبثـ الن پېژللپېړۍ کې ك (۱۹)ثبهاي ا ك یل هقبیي یې فړثل، فجو ف کل چې پ
یل چیې ا پ ن کې ثؾوالنيال کو ه ك یل ك پهر هارل کیۍ ن پ ك لومي هو هؽبي عجې څ کل چې ك ی یاىیي یزن . فپل هښب
ل الهې ك اهثبة االاف ك فجبكد کل پ ثوف کې ك هو یالی ربهیي کړي ا ك لوو ك هویب ډېو هقزجو هة الؿ . ىواف لهد ا ځاک ال ډېو ټیګ کړي
ك لوو هة الؿ ك « اىیوی»: چې پ ثېال ثېل ه و وبځل کېل لکه ك اىیوی ىی ا ك لوو هة . (۵۳: ۶). (مبهة)پ ؽبلذ (موة)لېل
، ایي ك اىیو هېوهي ا ك آوبى ا هیبزې (عبلـ)الؿ ك هافز پ ؽبلذ کې هة الؿ، ذ یب ریيى، ریبهې ا ؽلوذ یغبى چې ه پ رل هو پ عګ
ف پ ځی . ك هویب پ فبیل کې رو هوګ هز ژل زى كهلك. پ لهړي وکې یاىې ثبكبب ل هړیې هز ك ژل . هاهك کې هجن كي
کل ؽ كهلك ن ن پ كاې ؽبل کې چې ك اهثبة االاف پ هؾکو کې ښ
126
۳ / ۳ / 20۱۳
ځاة ا ؽبة هکړي ا فپل یب ا فلالذ ك ځوکې پوهـ ټیګ ا صبثذ کړي هز ثیب كم ؽ ه كل لوک فلک ر ن هکړل چې کېلای ي پ هزی کې كم ؽ ك ټل لپبه ی هاى ی ي، پ كې وط چې ك زو هة
ا فپل ثې ګبي صبثز کړي و څک ثبیل پو . الؿ اىیوی پو ړالې ؽبضو يى ثې »: اللې ثوبهې ك اىیوی هة الؿ پو ړالې افزواه ا روې كىبؿ کړيپو یچب . ګب ابى ین ك ؽیذ پ ف کې هې ثې ل هښزیلۍ ثل څ كي کړي
هې ؽلن ا رېوی ها كی ګڼلی، ك هارلک فلک ك ځهل ا ثلهومۍ الهل ی ین، ك چب ك ېوی، ځه ا ىو جت ن ین ی، ېڅکل هې څک
كي ږي کړي ا ېڅ ثبكاه ر هې افغبى ك هکړې چې پو فپل هبك ا مالهب ؽلن رېوی ا لږ هالي، پ ېڅ ؽبل کې هې كهك كي یلي، ىب هې
ك اهثبة االاف الهښ . ك کړې، هة الؿ هومبى هې پ له کې كي یلي« .کې هې فیبذ كی کړی، ى ثې ګب ین، ى ثې ګب ین
ك كیي ل يم څق هقکې ځیې اكیبى فپبه پ اهپب کې ك ؽضود هیؼي چې پ كې اړ کلی ك عوهي ه كیي، ك لېلیځې اهپب ا
لزب كیي، ك یل اهپب ا پ ځبګړې رګ ك یبى، هم ا ایزبلیب كیي م ها . افل
ك عوهي ه پ ی وېو ډل ېل کېږي چې پ ثېال ثېل اهپبيي ېاك کې ك عوهي پ لومي كیي کې ك . یې ژل ک ا كیی ؾویې یې ن و رپیو لوي
پ كې كیي کې ځیې ې ك پېڅلزیب ځبګړی . ررن كیي ځیې اصبه لیلل کېږيك . اویذ لوي ولا هاى ځیې ژي لک آ ا کبهم ځبګړی كیي اهىښذ لوي
ا لې پ (فيیو)كې كیي پ ال کېلای ي ی وېو ښځې ا بهی ك وکىي . څېو کې ها ثویو ي
127
۳ / ۳ / 20۱۳
ك كیي ل هاڅوګلېل ا پ اهپب کې ل هافپوېل هز ك عوهي ك فیی ك كیي پ اغ ىل ثزبى ك هیؼ. كم فبیل هـ پ کويهریب ل
. ل ا پېڅلې ې ن ل هځ یړل ې عوهیبى هز هیؾي لف ك لومي كیي ځیې اصبه پ ن کې پبرې ل ا کډې، عبكګوي ا
ك لذ اګل ه ل فزیځ الوبى ا ك كوبهک ل . کبذ یې ښبملي ګڼلعيیو څق پ ټل لېلیځ اهپب کې فپبه ل پ ځبګړي ډل پ ایزبلیب ا
ایولل کې، ك لذ ه ك كیي فبیل پ اړ ثې ل يبي هغبلج څق ثل څ ك ررن كیي اصبه ك لذ اګل ااه پ فبیل کې پ ښ . الز كي هاملي
ك ګل ه ررن ، ځی جیل ك ژی (ثلط)ښى . رګ لیلل کېږيك ځبى لپبه یې ې، . میی، کبهم ا كاې ه: ه پ ځبى ایښكل، لک
ځی ثټ ا ؽیابر لک ميی، وبه، فبة ا ه ك ررن كیي څوګلې ی بیب هقوال اهثبة االاؿ . ښې كي ولا هاى ییب پو اها ن فیل لول
ل ثو و هر ګڼل ف پ ی ډل رپیو و ا یب ن کل کل ك ژي پ ثڼ . (۴۷- ۴۵ : ۳). څوګلېلل
چې ك . پ لومي هم کې ن ك ررن كیي ځیې آصبه پ ښکبه رګ لیلل کېږيځی پېڅل ثټ، ك اځو ې، ك ثبلي ثټي، لې، لېې ا ه زى پو كې ؽیذ كاللذ کي، ك لومي هم فلک پو اها ن فیل كهلك چې الي
د ا پیبړریب لوي ا ه ه كم اها ك اهثبة االاف ؽیضیذ مه کي، ژپیزو، هبه ا کایوی : ولا هاى نی پ ی ډل رضلیش ن فیل لول لک
.
128
۳ / ۳ / 20۱۳
چې كم اغالػ ك لهړي ځل لپبه ك ئ ا څوګل کړئك ررن کلوې هقب ای .1 که فلک لقا کبهل ؟
ا ل كې عولې څق ئ كیي ك فیلې ابي ال ه (ررن)ك پځ وبځې .2 .ئك ررن ال څوګل کړ
ررن چې ل ځی عجیقي هعكار ا یب څق ټبکل کېږي پ څ ډل و ك .3 .ئلهړی ا ثهي فلک ك رلی ا وبځې ړ ګوځېل، هضؿ وػ کړ
هبب څ ی كی؟ ا څ ډل هاپېژلل کېلای ي؟ .4
ؾبم کهې كیي چبهې څوګلي؟ ل یڅ ثېلګ و یې (ربث)ك هیبر .5 .ئاضؾ کړ
كا چې ك اهپبیي څېړک پبم ك ثیي الویي یو ر اښذ څ الهل ؟ ا .6 .ئلهړی اهپبیي څېړکی څک م یې افل
ا ن ك یوملیو ل لیک و پورل ئ ي څ ډل لیک كی؟ وػ یې کړهيـ .7 .ئکړ
هېقي لیک چې پ ىواې کې ك ىای ډل لیک پ به ن یبكېږي ك کم .8څېړکي ل فا ك لزل ا ژثبړې ړ ګوځېل؟ ك ازبك پو ړالې پ ټلګي
.ئکې كا هضؿ رو ثؾش اللې ی
ك ګوپې کبه پ روڅ کې یې ئ ك ثیي الویي ك فلک ك فبیل پ اړ څ پېږ .9 .ئاضؾ کړ
.ئك ثیي الویي ك فلک پ الیبر کې ك ډل رضلیش پ لډ رګ ثیبى کړ .10
129
۳ / ۳ / 20۱۳
چې لې كم یو پ ړ ا ځبز ئا ای. ئك ىیی ازګځی پ ګر کړ .11 .ښبه ېل ې ك
ك ىیب ا کللایب كیې چبهې ك رب رویقالی ا ك ىړ قزالي ك کبهې .12 .ئپو اب پورل کړ
ا ك ه ا ثیلج ئ ثقل ا ثقل پهې اړل ك ىییب فیل اضؾ کړ .13 .ئښبه ثقل یاىې ه
ك لوم هویب ك لهړی هنجي اىکبه، ولا هاى ك نی پ اغ ك اها .14 .ئك رل پ اړ پ لډ رګ هقلهبد ړالې کړ
چې ك لوم هویب پ الیبر کې لیلل ئ ك ن ځبګړي رضلیش یبك کړ .15 .ئکېږي ا ن ك كې رضلیش هب ا اىبي ثڼ ثیبى کړ
ك لوم هویب فبیل ل هړیې هز پو ژل ثبلې پ لډ رګ مکو .16 .ئکړ
ن افزواه به څ چې ك لوم هویب پ ال ثبیل ك و چب لقا ك .17 .ئثپړ هزي یې ثیبى کړ. اىیوی هة الؿ پو ړالې پ ژث هاړل ي
ك كیي ل ها څوګلېل څق ك هق چې که اكیب ك ؽضود فیی .18 .ئزى كهلك یاىې ه یې افل
130
۳ / ۳ / 20۱۳
ن لوست دوی
: هفې
.لزبى ر ك آهیبیي ااه ك لېږكېلې ك څوګالي ثیبى
ك ثكايي كیي ك اهثبة االاف پېژل ا ك ړۍ پ پيلايښذ کې ك ن كلې ا .هل
ك ثووبيي كیي ك پيلايښذ ك څوګالي پړ ا ك هقبو ليي كیي ك هقزلار .څوګل
ل هیې «كیل» لني هقب ك «كا»ك . ك لا رو ټل لومی كیي كايي كیي كیك لاى ك پېڅلي کزبة م كی، ثكايي كیي veda.څق پ ا پېلل كي
۱۵۰۰ىیبرو فذ ك ليي كیي پ به و ن یبكیږي ا کېلای ي رو هیالك پېړۍ « ۱۵»آهیبیبى ل هیالك څق هقکې پ . کبل ك هق ربهیقي لومزة لوي
کې ك ثبلزیک وله ل مبړ ا ك هيې ل یل څق ك اي اىنبزبى یو ر پ ځی كم . یقې ښکلي، ثيګو ا ایل ګڼل« آهیب»ك لېږكېلل ا فپل ځب یې
یو کې ثهي ه ژل ک ا ثېالثېلی كیي هقزلاد لک رټي، پځ وبځ ا ا ځيې ژي لک مي، پی، هبه، آ ولاهاى ځیې ثټي . اها وبځ یې كهلكل
آهیبیي ه ن ل كم فیل و بثلل ا یې وېو . یې ن پېڅلي ګڼلا ل ن څق یې فپل و هف (۳۳۲- ۳۳۱: ۳۳)ثېالثېل فلایبى یې وبځل
ای ك پځ فلای »: ا هل مښز لک څګ چې ی آهیبیي پ فپل كفب کې یل
131
۳ / ۳ / 20۱۳
ک هب ن کلی ل چې زب پ بى هبل ا زوي ثقښن، یڅ فذ (!ایلها)چې ن څک چې رل ىهب پ فجبكد کې ثفذ ي، ك ی ميي ل كهلكل څق
پېړۍ کې ك اي لزبى یو ر ۱۵آهیبیبى رو هیالك هقکې پ . «هؾوههاى ل ا ك نې یوې ثهي ا ره ثټکي ه یې ك ل یل فا ر ړل ا فپل ځب یې ك ن ځبی آهیب، ایل ا ثبكاه ګڼل ا ك ل ك ثهیب هقزلاد یې چې پ ښکبه ډل یې ځبګړې ځبګوې كهلكې ا رو هیالك كې ىه کبل ك هق
پ ن کې كك، فواىبري ګڼل ا ك ن فلایبى یې ل كېا ا ك كا څق افا ثل . (۱۴۸: ۳۷)څ ګڼل
لا ا آهیبب پ ځی هاهك کې ګډ عبد كهلكل ك ثېلې پ ټګ ك ن ك ىهكزیب « اها»چې كاړ وبځل، « ك لوو فلای»هیزوا : ګډ فلایبى لک
ك لا فلای چې ی ل و ډېوهر الی لوي یب كا چې ك « اهب»فلای ا . لا ا آهیبیب پ ړالې وثبي ی ډل اهىښذ ا اویذ زى لوي
كیي ك ړۍ روټل لومی ضقي، ځبز ثڼ یلې ا ىقبل كیي ا (ليي)ثكايي كم كیي یاىې ك ل پ فبه کې هؾه ا پ ه . فها ډېو پيواى لوي
ځبی کې پيو لوي یې ل ن لي پیوا څق چې ه ېاك ا یو ر ك االم پيڅلی كیي )ك هقبوې ړۍ ك ىقبل ا پوهقزیبیي كی . لېږكېللي
ك پبهلوې ړ وېو لاى ك فپل كیي پيواى لړي كي پ (ا ك هیؾیذ كیيځبګړې رګ ك االم ك پېځلی كیي پ لزبى کې فها ډېو يم كهلك ا رو
ا ك ولم ال پو . ل هلی ىیبد لاى ك كې هښزیي وبي كیي پيواى كياماى مږ پ څوګل ا اب ك كې ېاك پ و ګښ ا کظ کې ك هؾولي
لړ آاى پهر کیږي ا لک څګ چې رل پېږ ك لوې پېړۍ پ هځی کل کې ك پبکزبى ثېلالی ل لزبى څق ن ك ابلن كیي ك پيوۍ پو اب ی
132
۳ / ۳ / 20۱۳
ا ا كا ېاك پ ړۍ کې ی ځبز هزل االهي عوهي ېاك كی ا رو . كی. هلی څق ىیبد کبى پ کې ك ژل کي۱۵۰
ثكايي پ ړۍ کې یاىیی كیي كی چې ك کبذ پو عجبري ټلیي ؾبم ټیګ الړ پ ربهیقي لؾبػ پ لزبى کې څله کبز یب . كی ا پوې فیل ا ثبه لوي
. پبټکي زى لوي ك چې كم پبټکي یب عجی ل ی ل څق ثل ر پ اهس پبرې كيپ و پبټکي پهې اړل مزړي ځب ك ی وېو اهزیبىار فبلاى ګڼي ا پ كم
اهزیبىار و پو ه ټبټک ځبى هوزبى ا مړ اګېيي آى رو كې چې ك ه پبټک ل مړ و ك اك کل، پ و کبه کې ګډال ا پ ه ټلیي چبه کې ك
ك لزبى كم څله ګي لومي پبټکي پ اللې . اړیک برل اعبى كهلك: ډل كي
.چبهې پومبړ لوي (هؽبي)ك ثووب پبټکی چې ك ټلې كیي ا اهایي
.پبټکی (عګیبلی)ك ؽبکوب ا ژثله
.ك ثيګوا ا قزګوا پبټکی
.(۲۹-۲۷: ۳۸)ك هویب پبټکی
پبټکي چې و یيې پ هلی ۵۸وثېو پو كې څله پبټک ا پ اټکلي ډل پيواى لوي، پ لزبى کې ز ا ثل یب ك ىه ىوفي پبټکي ا ک اړ
ىه پبټکي پ كې ېاك کې ژل کي (۱۹)ىوفبد یې ن پ ثبم کې ی ولاهاى پ هلی ر ه پ ېڅ ی پبټکي اړیکې یبړ ن لوي ا ك ل زو
اغالػ کبهلې ك ا كا څ یې کړ « بهیغبب»الهښك ګبلي كې فلک ر ك ولاهاى ك ل پ ی ا . رو به اللې کم پبټکي زى لوي« غب»چې ك
ای ثیو کې ك کبذ عجبري ؾبم رو کلک ګناه اللې هامی ا ا ك
133
۳ / ۳ / 20۱۳
غ »ر کېل پ ؽبل کې كی ا پ ځبګړې رګ ك ل ك بى پو اب لک څګ چې ك هق یل ل ك لي ټلې څله . بها ګڼل کیږي« اېلل
ګي پبټکي ك ټلیي، یبي، ازبكي ا ىوګي ژل ل ثېالثېل اړف څق ی ه ك « ل اهپبیي»ل ثل و رپیو كهلك، ا كا رپیو ن فذ پیل چې
ثبلزیک وله ل مبړ څق ك اي اىنبزبى ل الهې ك لزبى پ فبه کې فاه اه ل، آهیبیي ثویل کک كهې لهړي پبټکي هاهځز کړل چې ك ل ك
. ټلې ك ن فذ لړ پبټکي ګڼل کېلل
ك هویبی ا كیب (ثهیبى ا ره پټکي)ك لزبى هیذ الي ا آه ه (ثووب)كهې لهړي پبټکي ډېو مه الی پبټکي . پبټکي هځ ر هاړي كي
هؽبي ا هنجي اویذ ن كهلك ا ك فپل كه هنجی چبهې یې رؾیولې، كی رو ا ن ك ل پ اۍ ټل کې فپل هؽبي ا هنجي امېي برلی كی، ك وثبۍ هوان ثې ل ثووب کېلى لوي یاىې ثووبى كي چې ك اهاك ا
امکبه پ اغ ك وثبۍ فجبكد كا عهې پ ثلل چې ىیبرو فذ ی یب څ میبى ي، رو و کیږي، ك هیګ یلا ك لن کزبة پ لو وېو له کې ك وثبي كا
ک څک ثووي ر ی ميي هکړي، ټل ړۍ پ »: عهې پ اړ كاې هاملي كيلډ كا چې ثووبى پ ټلیي رګ پ لزبى کې ك ټل كیي . «ن ر هکړل ي
. (۲۷۴: ۱۴)چبه اکوي ګڼل کېلل
ثكايي كیي چې ك لزبى روټل لومی ا زو كیي كی ا ك ثووبیي ا اي لیي كیي اب یې ایښی كی، څله پېڅلي کزبث لوي چې ك یبعه كا، اربه
. ا كا، بهب كا ا هیګیلا پ به و هه كي
پ ؽیذ کې . كایي كیي پ ثووب فلای چې هغل ؽضه لوي، ګووي كیاهركک لا پ و ډل فبیل ثبه كهلك لک ك ی فلای رو ی ىیبر فلایب
134
۳ / ۳ / 20۱۳
كم كیي پ ی ؾوي افزبك و پ ی ماري ا . یب وک ا ؽلد العك وبځډل ډل ثڼې مه کړې كي ا ك « عبي هػ»كافلي، ړیال ا و رو و پبک
. (۴۲:۳۹)ل ثېالثېل اكیب روې وچی افیزې ك
ف كم كیي پ ځبګړي ډل ك ایلها، اهب ا هیزوا اهثبة االاف فجبكد ا . (۵۷-۵۶: ۲۱)وبځ کړې ك
ایلها ك پځ، ټکې ا ثوېښب، عىبى ا رو یې کچې عګیبلی، هجبهى ا هلاىـ هة الؿ كی یقې کېلای ي چې ایلها ر ك ربرویقالي هة الؿ ن ای ف ك
كې پ ړالې اهب ك فل ا پې هة الؿ كی، كم هة الؿ ک څ ن لهړ ك پې ك زهي لوکي آوبى هة الؿ كی ف هز ثیب ك افال،
. ړۍ ا ابى ك الهښ هة الؿ پوځبی هاملی كی
هیزوا ك لوو، هښبيي، ېکۍ، هښزیلۍ ا فلالذ هة الؿ ك چې اهب ن هو اكې رې ك هیزوا ا اهب هه ك، كی ا پيزبه ك . پ هړ چبه کې هوز کي
ا هه ىی یې صویب ك لوو هة الؿ كی . ل ك ىیبرو اهثبة االاف پاله كی. ولاهاى هب ك بى هة الؿ ا ارب ك ثبك هة الؿ كی
ك ثكايي كیي كم ټل اهثبة االاؿ ابى ر ډېو هر الی لوي چې لږ لږ یې فپل اهىښذ ل ال هکړی كی ا پ پبیل کې یې اګي ك اه هة الؿ ا هب ك
ؽیبد اث ا واث هة الؿ ك اهثبة االاف پ و کې اـ كي چې ه ټل اهثبة االاف ر ك وثبۍ ل الهې چې پ كې كیي کې فها ډېو اویذ لوي، ك اث
ك ثكايي كیي پ ال ك ړی ك پیلایښذ ا ك عك فبلن . ا اه اړریبې ل هځ ړيهل کل کل ك اه هة الؿ اګي، کل ن ك پځ هة الؿ ایلها ا کل کل ك
ا رو كی هز كم هل . ؽیبد اث واث هة الؿ هب ر هکل کیږي
135
۳ / ۳ / 20۱۳
پواچبپبرې ر هکړل ی چې ك ټل بکښ هة الؿ كی ا پ كې ثوف کې یې (۱۷-۱۶: ۴۰)کل کل ل ی ا اؽل فلای څق ن یبك کړې ك
ثووبيي كیي ك ثكايي كیي پو اب عړ ی ا ثووب پ لي ټل کې ك كیي ك ښ ازګځی ك رو ال کل لپبه پ كايي كیي کې ی لړ وې ا االؽبد
پېړۍ پ اږك کې رو و کړل ۶ رو ۹هازل، كم وې رو هیالك ك هق ل پ كايي كیي کې پ ډل . ا كايي كیي ه ه فپل ځبی ثووبيي كیي ر پويښك
ك لوو « هیزوا»ك پځ هة الؿ « ایلها»ډل اهثبة االاف فیل زى لوي لک ك پې ل فا ك آوبى هة « اهب»یب ك هځې ل فا ك آوبى هة الؿ، ا
ك پې ل فا ك آوبى هة الؿ، وثبۍ ر ف ها ډېو اهىښذ « اهب»الؿ، ا هکل کېل، ك لا پ ال ك ثكايي كیي كم ډل افزبكاد ل هیالك څق
هقکې رو وې پیړۍ پهې ميېلل ا هز پ ثووبيي كیي کې چې ك ثووب ك کبه پبیل ا و ك، ك ثېالثېل ډل ډل اهثبة االاف پوځبی پ جي رګ
رؽیل ا ك ی هقجك وبځل ك لي ټلې پبم ځبى ر هاګوځ ا رو كې هز ا . ك ن فبلن پو رلپبرې هػ هقزل كي چې ىهږ اهاػ ن روې ها عال ې ك
و ثېو پوكې چې ك وثبۍ ل الهې پو ثویب ټیګبه کي پو ولم ثویب ك هقوىذ . ل الهې ن ټیګبه لوي
. پو زى فیل لوي (ابي ي)ا آروي (ړیال ي)ثووبيي كیي ك ثووي ككې كیي ل ؾو ىهږ ك عك عو عن یب ىکو یب مړی كی ثلکې ىهږ ك
پ كین ګبم کې . عك ك ن ملي ا ثې کل زى ره ك چې م یې آروي كیثې کل، ثې ع، بىنا لو « ك اقیز ك اقیذ»ثووي كی چې ك ړۍ
. کېلکی كی
136
۳ / ۳ / 20۱۳
ثووي ىېږېللی كی ا هړی ن پوې هځي پ ؽیذ کې ك فبلن ك ټل هػ ا (هؽ)هعكار هػ كی پ كاې ؽبل کې چې اروي ك ټل اها پ كهېین لم کې . یاىیۍ ن پيبړریب ك چې ټل لهر یې هاچبأېو کړي كي
ل پيل یاىې ثووي زى لوي چې ك اهثبة االاف . ثووي ا آروي و ی كيښکز، بر ا هقکې زى لوي، ك آوبى، ځوکې، ا، . ثووي پهر. فبل كی
ا ك . ثووي ك و ؽیذ ك عك اب كی. ىهږ ك هػ ا عن فبل كیکل چې ك ل څېړکي ك ثېوي . و ډېو هر الی لوي« هبب»اثزلایي ه ل
ړۍ اب ثووي ګڼل ك فپل عك كافل ا ثبعي ر ځیو ی كی چې پ ن ا هوکيې ږهې « ينې»ك نی پ ال ك ابى عن ك ی کل . کې یې اروي لیل
. ل الهې چې آروي هېږي فپل ژل رو ال کي
ككې كیي م ؽبى پ ثووي کې ثېوي هغل ا پ آروي کې كافلي ا ثبعي هغل یي ځک ف ك ثووي ا آروي یالي ا ثپړ قیذ ر هېللي ا ن یې ك
. هغل ؽیذ ګڼلی كی« ثووي-آروي»
هغلې - ۲. هغل زي- ۱. ك ثووبيي كیي پ ال ړۍ پ كثڼ هاڅوګلېږي. زۍ ر هر زي
ك عكار ثلهومي . هغلي زۍ ر ك عك ؽلد ا كیوې زۍ ر کضود ايي ښ ك چې ل کضود و هجبهى کړ ا ثلهوم . ك عك پ کضو د کې ك
ك کضود پ ړۍ کې پول پې . کضود ك عك ل یکووم ؽلد څق عل کړىېږېلې و ر هېږي ك ابى ېک ا ثل افوبل ښ یب ثل ې څوګلې پ ړالې
کل چې ابى ل كم ىېږېل څق فالى ههي پو كې ثویبلی کېږي چې . لويپ كې ډل ثل عن ر ؽلل کي ا ك . ثې ل آروي ثل څک ماړي
ک څ ن ن پ هقکیي ژل کې ك قوز اله پوې ایښې . ثووب پ له هګوځي
137
۳ / ۳ / 20۱۳
ك ا ك ي مښز ر یې هضجذ کې ي كي ه ك ن پ ؽ ا ثوف کې . ربق پبی ر هېللي ا رلپبرې ېکوومۍ ر هیږي
ىليي ښځی (یګب)پ كې اب ك ثووبيي كیي ؾوی ك چې ك ل ك هوربضب (عل)ك یګب هقب . ك وکښ ي رو يم اللې هازل پ ثوف کې ړالیي کي
كی چې ك ىالا یو ا لک هقب لوي چې ك ن ل کجل هب بلک ك ي ك اهبک عل پو فپل منړ ږكي چې ن ل ټل هبكي فازبر ا مښز څق
پبک برې ا ل عجیقذ ا پځ څق لړ لهد ر اله ههي ا ل پول پې ك یګب ښځي كم یو ا لک ډل ډل پړا . ربق څق فال ي
. لوي چې هزب بلک یې ثبیل ور هي
ك ثووب ك ځاک پو ړالې ك ي كی ك عیب ا ثكا پ ه هځ ر هاملل ا ثووبى یې كې ر اړ کړل چې ثووبيي كیي الډېء هغن کړي ا ككې ىهی ثواثو کړي چې ليي كیي هاهځز ر ي، ن كیي چې پ اۍ پېړۍ کې
ن لاى پوې فول کي ای ليي كیي ك رروي كیي پځ وبځې هػ وبځې، ثكايي كیي، ثووبیي كیي ا ىیبر ه اكیب ك هقزلار ټلګ ك چې ك ثووب لقا ل هیالك هقکې ل پږهې پېړۍ څق رو لهړۍ هیالكي پېړۍ پهې
. ل ليي كیي و یځبی ل
ك لا پ ال ث اي ليي كیي کې افالي اړؿ رو ه اړف ښ ځلېللی . كی چې كم هضؿ ك صاة فبة ا ربـ پ ال کې پ ښ رګ لېلل کېږي
كم كیي ك ثلثیۍ ل لد څق چې ل ثووبیيي كیي و كهلك ك و ك زى ا ك . ربـ ك هځ ث اړ ك هل ړکوښذ هاړی كی
138
۳ / ۳ / 20۱۳
پیواى ٪۸۵ل كیي چې ل لهړۍ هییالكي پېړۍ څق رو ا پ لزبى کې لوي ن عجبري ربضبد ا ټلیي ل هکي رپيو کن ل چې ك ثووب پ ال پو لې ټلې امېي کړي ا ن ر یې هغجفبري ثڼ هکړ چې رل ر
. ك هل ړ ي
ك لا پ ال پ كې كیي کې څ ن ث ثې وېو اهثبة االاف فیل زى لوي ف ككې روب رؽیل ا ك ی هقجك وبځ ن څوګل ك، كا پ كې هقی چې نی پ ی هب ا فلخ القلل هقزل كي ف لک څګ چې كم هب ا فلخ القلل ك فبه فلک لپبه ك ىن ړ كي ك ولې لپبه ك كهېي هؾو پ عك کې
. (۱۲۳: ۸)یې ځبى څوګل کړی كی
یب ك یبى زو ىیله (اة، اثي ا هػ)ا كم فیل یې ك هیؾب رضلیش . (۲۵: ۱۷)و ډېو هر الی لوي (فیو، ښ ا ښکلی)واط كهې ال
: ك ليي كیي كا كهې هؾوې پ اللې ډل كي
ثووب ك ړۍ فبل
ك ړۍ برکی
ككې كیي پ ال ړۍ اىلي (۳۳:۲۴۵) (ىب ککی)یا ك ړۍ ل هځ ړکی لک . ا اثلي ك، ، ك ا ربق هز ك هػ فبلن و ی ځبی کېږي
څګ چې ك هق یل ل ای ليي كیي ك اثزلايي ه ل اكیب لک رروین، پځ وبځي ا هػ وبځې څق ګټ افلي ل ولې کجل پ كې كیي
کې ځی ژی، ثټ، یل ا ځبی ر ځبګړی كیي اهىښذ ا اویذ هکل . کېږي
139
۳ / ۳ / 20۱۳
پ ليي كیي کې ډېو پېڅلي ژي زى لوي چې پ لهړي ګبم کې ما ا ثیب پ پبکې ې ا یل لک ګګب ن ككېې كیي ل افزبكار . روریت و ثیي اهبه كي
ك هړ ك ښقل . ك هؽ ربـ ا هبعود ك كیي ل ال څق كی. څق كيك هړ . پ ثوف کې هواجذ ا پبهلو ك ن ك ثب څوګلېل پ ثوف کې هوز کي
. ایوې ك ګګب پ یل کې اچي
لک اهثبة االاف ر اؽزوام کل، . پ كې كیي کې ځبګړي كیي هوان زى لويك نی پ یبړ ك ىوایض رو و کل، ك اهثبة االاف ا پېڅل ژی ك هغو څبه، ك ثبه ك هقجل ىیبهد ر رلل، كا ښبه ك لزبى ك كیي
(ك كی پ ال پيڅلي)كې ښبه ر ډېو ىیبهد ککي هاځي ا . ژلى هوکي كیك اهثبة االاف هغوې، ك (۱۵۰۰)ك ىه هقجل، . میبى ا ثیيګبى یي
كی پ ال پېڅلي ؽوبه ا ك عل ك ىل لپبه ځبګړې ډېوۍ ك كی كم . ا ك ړۍ رو ټل عبلت لاهرى ګڼل کیږي. ىیبهد ا ليلې لپبه زى لوي
ښبه و ىیبهد ککي ا لاه چې لپبه ك لاهې ډېو یبى لوي چې و ی یې ك (۱۰۷-۱۰۶: ۱۹)لي كیي ىکو ا ؾوی آىاګ کي
140
۳ / ۳ / 20۱۳
آهیبیي ه ل کم ځبی، څ فذ ا څ ډل ك لزبى پوافې ځوکې کې .ېل ل؟ پ لډ رګ یې پړئ
.ك آهیبیي ه ا لي ثهیب ګډ افزبكاد پ لډ رګ مکو کړئ
ك ل ا پبکزبى ك هاثېلېل څوګالی ا پ ي ل کې ك هلوب اټکلي وېو .مکو کړئ
كايي كیي ك کبذ پبټکیي ؾبم ث لومي لزبى هلظ کړی كی، ربې ككې .ؾبم هه ټلیي پبټکي یاىې هئ ا ك ىوفي پبټک ك ژل رګاله ثیبى کړئ
.ك كایي كیي اهثبة االاؿ کم كي ا ثووب ها پېژئ
پ كايي كیي کې ك ړئ ك پيلايښذ هل پ که اهثبة االاف پهې اړلېږي ا ككې الهل څ كی؟
.ثووبیي كیي څ فذ ا پ څ ډل هاهځز ؟ كیي ؾويې یې مکو کړئ
.ك اي ليي كیي ك پيلايښذ الهل پلټئ ولا هاى ك هقزلار ټلګ یې پړئ
141
۳ / ۳ / 20۱۳
ین لوست درېان ي او جايني ادي بوداي
.ك ثكايي كیي ك هه ثټ ایښكک لل پېژل
ك ثكایي كیي ړګېلل پ هزلل رګ څګ صبثزېږيږ
.ك عبیي كیي ك ایوبی ال ا كیي ال رؾلیل ا پړ
.ك عبیي ا ثكايي كیي رو هځ ژكې الی
فکې ل كې چې ك ثكایي كیي پ اړ څوګلې رو ال کړ اړی ك چې لهړی : ككې كیي ه ثكاپ اړ هقلهبد ړالې کړ
ك ثكا الي م ګرهب كی چې ك پږهې هیالكي پېړۍ ك هځی کل پ لهړی یب پ م کبل پ لزبى کې پ لړرېبټکیيې کهۍ کې ړۍ ر زوګې . ۵۶۳كی رګ پ
پوایزې كي ا ل ى کړې څق یې ی څ هځې رېوې ې ې چې هه یې هړ ، اك یې کړ، ی . ن ځاى ا فها ب ژليې ل فی ا فود و رېو کړ
ىی یې كهلك، و ل كې چې ثكا ل ثكا ككې ؽبلذ الهل پ څله پېښ کې ی ځل ن ل که ثو ی ثېچبه ا . څوګلي چې ل که ثو هو هقبهـ ی كی
کويهی پیي ږیوی لیل چې ك ثكا پو فاعي یې ډېو امېي کړ ا ك ځاې پ هيم ثل ځل ل فپل که ا ل ا کث ډکې هبڼۍ څق ثو یې ی بهك لیل . رة ښ پېل
چې ل بهمۍ و ال ا ګوېاى كی، ثكا ككې پ لیلل و پ فپل ځبى یې ك الهزۍ پ . ثل اه یې ی عبى لیل ل چې فپل ثوفلیک ړي. ثبه ا افزجبه ن ل ال هکړ
142
۳ / ۳ / 20۱۳
ف پ ثل ځل کې ل فپلې هبڼۍ . ټلیي رګ یې ژلی ثې هيه ا ثې اویز ی ګڼ. څق ثو ا ی هات یې لیل چې پ ډېوې بیې ا کى و فپل ژل رېويك كم هات ب ژل ك ن پ هػ هاى امیي کړ ا يظ پزييل چې ك ىل ا
ری اله فپل کړي ا فپل ل بى ا کذ څق ډک ژل، هیوهي ا یاىیی ىی هکۍ کې فپل که اكه پوېښك ا پ كښز کې هات ا ۲۹یې پوېښكل ن پ
پځ ه ىالاى ا ك ن هلګوي . په ا کبل یې پ هیبضذ ا پوېيګبهۍ کې رېو کړف ثكا رو کل هز كهک کړ چې هیبضذ که ثویب ي . هو ی ځبی
ه ىالاى ك ثكا ك چبه چلل ك ثللى ل کجل . هاهځز کلی ا ی ثې ګټې کبه كیا ن یې یاىې پوېښك، ثكا ؽوبم کړ ا ك رل پ بى یې ډډۍ . فایي ل
. فړل ا ك فپل كیي پو ربی ا عړل یې پیل کړ
پ كې كیي کې ك ليي كیي پو فاله ك هيكهۍ، هنجي وثبیب ا ه رویيبر لپبه اویذ زى لوي ثلکې ككې پو ړالې ټیګبه کیږي چې پو ي کزول
ي، پ ښیبهۍ و پو ي ثو الی ي ا پ كې رګ بی رو ال کړي، پ كې كیي کې پبټکیي ؾبم ل هځ الړ ا و څک ېکووم مړی كی ا کلی ي ثووي ي ای اؽو زب ك عك پ ك کې ریبه ا ك كهلګب فی زى
. (۱۰۵: ۴۲)لوي ف زب ك عك ثو ا ؽبو پبک ا پېڅلی ښکبهي
ككې كیي پ ال ك و مړي ك چبهچلل پبیلې فپل ځبى ر یې هزع كي ا پقپل ن كی چې فپل ثوفلیک ټبکي پبټکیي هیواصي ضقیذ، ټلیي ضقیذ، ثوفلیک، هة
پ به یبكي، ككې بى پو اب «کبههب بى»ا كا هضؿ . الؿ یب ن یغبىن څک چې بړ کبه یې رو و کړی ي ك كىؿ پبكب ر هازل کیږي ا ك
پ كې كیي کې ك فك فاۍ پو ضل هجبهى . كىؿ ك پبكب ل فا هؾبکو کیږې
143
۳ / ۳ / 20۱۳
یقې فول ا «ك کبههب بى»ا ك اهاؽ پو ربـ فیل زى لوي چې . کیږیرو نې چې ػ . فک القول پو اب ابي هػ ه عل ر لېږكل کېږي
یقې ك ېکوومزیب ؽبلذ ر هېږي ا ه ك «یواب»ه ربـ ر اړریب یي ا ثپړې بثكۍ ر ثلکې ل ربـ «یواب». ن پ ثوف کې ربـ پبی ر هیږي. څق ثې یل ا وع آىاكۍ رو ایي
۲۲۷پ ثكايي كیي کې پ و ك ای کې ی ځل ك پیوا ټل عړېږي چې كیې بفلې پ فپل هځ کې ثیب ثیب رو ثؾش اللې یۍ ا پ ی فل، فښۍ ا
پ ثكايي كیي کې ك فجبكد ا كفبګب پوځبی ك . ثې قړ هغلت ر هېږیولاهاى پ . هواجې، عنثې ريکو ا رقو ژهریب رووی ر اویذ هکل کېږي
. كې كیي کې كمړ آىاكې څېړې ا رغوثې ر فاها ډېو اهىښذ هکل کیږي
ثكا ل ثلهومۍ څق ك ژمهې ا فالى لپبه پوڅله اللیی ؽیز فیل :لوي
پ كې پېلل چې كا ړۍ ثې ل كهك، فناة ا هځ څق ثل ی ك، ك ثكا پ »ال ك اهاؽ ربـ ی ل ن و څق كی چې ابى هو ال ا ګوېاى
ىکړ، بهمي، هړښذ ا هړی ن فناث كي چې ك ربـ ل ال و یې . كی. ك ابى ك ځهې لپبه ال کړي كي
پ كې كیي کې ك عك ك ثب . ك ټل فناث اب ا پقړ یلې ا مښزې كي»زي ل كهك ا هځ څق . ا رلپبرې الي یل ك عك پ زۍ پهې اړلېږي
كم یل ا اهیل ك ابى ك ټل ثلهومی . ډک ا ك هړیې ل ېوې و ی ځبی ك. «اب هاهځز کي
144
۳ / ۳ / 20۱۳
فناة ا كهك ثبیل ك رلپبرې رة ك یلې ك پېژلې ا هقوىذ ا ل كې ډل یلې ». «و ك و هاى اړیک پوېکل پ اغ ل هځ یي
«اړی ك چې كهك ا هځ پ ې فیلې، ښ چبهچلل ا ښ ىکو ل څب لوې کړ»(۸ :۱۵۱-۱۵۲).
145
۳ / ۳ / 20۱۳
(۷)پېړی رو (۶)ل هیال څق هقکې )پېړی ث اړك کې (۱۳)ثكايي كیي ك هـ پ ىبك ا هګېل ا يې کړی چې ك ل ك ن (هیالكي پېړۍ پهې
ك ثكایي كیي ل ړګېل څق . فذ پو ټلې ثوال وایغ و ځبى ثواثو کړيی الهل ن ك ا چې اك کل یې ډېو ټيټ فول ثبل، ل ښځ و یې ك څبهی
ښځې ىبلې ا و عړکې پېژلل ې كي ل ولې کجل ك چې . چلل ک. ی وی ر ل فپلې فه، هه ا له و پ ی کټ یاىې پبرې کېلل بعبیي ګڼي
پ كې هال کې هقجل ك ىبك کک ا ګبکبها ك هاټلېل ث هوکي ثلل ل ا ل ثلې فا ن ثووب چې ل ثكايي كیي څق ځب ىیبوي ګڼل پو
ا پ كې هال کې ك االم پېڅلې كیي ن ك . ړالې يې قز هجبهى پیل کړكم ټل الهل ك كې ثبفش ل چې ك ثكا . لزبى پو فبهې یې امیيې
كیي پ اه هیالكي پېړۍ کې فپل ځبی پ ل کې فبلي کړي ا ګبډ ېاك لک چیي، ثوهب، عبپبى، یالى، رجذ ا ك یوې ه ېاك کې فپل پو هقزک ر
. (۳۷۳-۳۷۲: ۳۳)كام هکړي
پ كې هزی کې ثكایي كیي ك ربیلل، رجذ، کوجكیب، الئ ا ثوهب پ ېاك کې هوي كیي ګڼل کېږي ا پ عبپبى ا چیي کې یې یوبیي ي فپل پیواى
. (۱۶۶-۱۶۵:»)ګوځلي كي
ك هبیوا پ ال ك . هبیوا ك عبیي كیي، هجو، ثټ ا یښكکی ا زو ىبرؼ كیوبځې لپبه ېڅ ی زى لوي ا ككې ؾویې پو اب اړی ك چې ی کبل ا ثې ل کم ځه څق ژل رېو کړ، پيوا یې ن پېڅلی ګڼ، فجبكد یې هر
.ک ا ك ن كیي هزى یې هاپېژلل
146
۳ / ۳ / 20۱۳
كې . هبیو ك و ډل هقجك ك فجبكد ا اى ك ن پ اړ فجوې کل هؾکم کړلكیي پ فبلن کې ك و ډل هزقبلی ا پهر زۍ ل عك څق ث اکبه و فپل
ځوک ! ثبهاى اه! ای فلای: ككې كیي پ ال ثبیل یل ي چې. کبه پیل کړهېځې هامډې ې كي، ځوکې ر هاځي ا : ثلکې ثبیل یل ي! کړ
ف كم ؾوی پ هزی کې ل فک القول و هقبهـ ، . ځوک کيهبیوا پ فپل ك فلايۍ رو ؽل وبځل ا ك كې كیي پيوا ېڅکل اعبى
ه کل چې كا كیي ك فلای پو ضل هاپېژي یب څک نی ثې فلای ا هقجك ګڼي، ك كی پ ال و ړی ثبیل پقپل ك فپل فول ا چبه چلل پ یل ځبى
ولاهاى ك كې كیي پیوا پ لزبى کې ډېو هقجل كاى . کبهیبثۍ ر هير فجبكد ا وبځل ر هېلل چې روټل هززی (۲۴)کړل ا پ ن کې ك
یې هبیوا كی ا و ل كې چې پېلل چې نی یې كم فجبكد ا وبځ ي ا کم ي هو هوز کلی ي ف پ كې ډل فجبكد کې ی . كهک کلی
پ عبیي كیي کې . هاى كافلي ا مي اهىښذ پود كی ا اړی ك چې رو و يروټل ىیبد مه الی ا ىضیلذ ك كهېۍ پ هیبضذ ا ك ه ژی پ
اړی ك چې ځبى ل هیې کل، کوکې کل ا كښوۍ څق . ځهل کې كیك عبیي كیي ی ثپړ . برل ي ځک چې كا كاه ی ل ثل و ك رإى ثڼې كي
مړی ی ىال هیبضذ ککی، هزاضـ، ثومل ککی ا ثې کیې اهفې مړی . (۷۹-۶۷: ۴۲)كی
ك ابى ك ټل ثلهومی الهل ك ن ك ملیل هبكي عن پيزى ك ن ل پبک، اړی ك چې ك هػ ك آىاكل لپبه فپل عن . پېڅلي ا رلپبرې هػ و كی
ك عبیي ا ليي كیي . روفظ ا ىبه اللې هال رو څ چې رېواب ر هېږ
147
۳ / ۳ / 20۱۳
روهځ ښکبه رپیو پ كې کې كی چې عبیي كیي ك لزبى پبټکیي ؾبم . هؾکهي
پو ال ثبلې فیل ك چې ككې افالي ال پو «کبههب»ككې كیي ثل ځبګړ ك ككې ال ل . اب هکبىبد ا هغبىاد ك اهاؽ ك ربـ ل الهې روو کېږي
هقې هػ ثیب ىېږي ا ك ولې و رو و ثلهومۍ ړۍ پ عل کې ؽلل کي . ا كم ؽلل ك هقکیي ژل ك ېک ا ثل افوبل پ څوګالي پهې اړلېږي
روڅ که ؽو یې . ككې كیي پیواى ك الهې پ اږ کې ډېو هؾزبط ګبه ږكي. ولا هاى ډېو لږ اه ثلي ې چې ړې ؽوې ىي. روپښ اللې ي
ك كې كیي پو ال فن لکل كهو زيهي ښکبهي چې کېلای ي یاىې هاجبى . (۱۸۱-۱۷۶: ۸)ا ثېىلي یې ل فلې څق ری ي
ل ولې کجل كې كیي ډېو پوافزیب هلل ا پ پبی کې ل ثووب و څګ ر ي ا پ ځی ثوف کې یې ك نی فبیل هلي كي ا اى ك اړریب ا هغجهیذ ل هقې ك ټلي ك پبټک پو هوفیذ یې ن ل و ؽکن کړی ا ثووبى یې ك
. فپل كیي پ هجوۍ ا هو رب ث هلي كي
لک څګ چې ك هق یل ل كاړ كی ك ل څله ګ ټلیي پبټک ر كاړ اكیب ك ثووبيي كیي رقلیوبد آكاة ا كیي ښې ا . اویذ ښ هکي
ك كاړ اكیب هبى . قبیو ثې افزجبه ا ك كی فلایبى يې ثې اهىښذ ګڼلي كي ځبى ر پينوجو یلي فلای ا ك فلای رغن یې کړی كی ثلکې ځب یې ك
كی كاړ ك اهاؽ ك ربـ پو ال هقزل . فلک الهښك ا هجواى وېولي كي
148
۳ / ۳ / 20۱۳
ثبلې یهاى فیل لوي چې ك هق پوې ی څ ثؾش «یواب»ا كاړ اكیبى پو . كي (۳۳ :۶۲۱-۶۲۴) .
ف ك عبیي كیي رپیو ل ثكايي كیي و پ كې کې كی چې عبیي كیي ل فپل پيوا څق ی ډل اىواعي پيوي ماړي ا نی ىل، ك قزی ىفول ا ك راى
ولا هاى هژې یل ر ځبګړی اهىښذ . روؽل ا اىواعي هیبضز ر اړ کيهکي ا لهړی هنت كی چې ك فپل پیوا ثو ثډل ا لڅل ر اهو کي
ا پ پبیل کې ك كې كیي ك ثوثډ ا عبه (ثې ل ن کب چې ډګو كي) .امزک رو هځ ځبګړی رضبك هاهځز کېږي
149
۳ / ۳ / 20۱۳
کم الهل ككې ثبفش ل چې ثكا فپل ل اکة څق ډک ژل پوېښك ا كښزې ر الړ؟ كا هضؿ ك ن ا ك ن ك پيوا ك اكفب پ روڅ کې چې پو البء
.ا البم الړ ي پړئ
ك کبههب، یواب ا ربـ ك ال پ اړ پ ټلګي کې ك ازبك رو الهښې اللې ك .كهېي ګوپ پ روڅ کې هقلهبد ړالې کړئ
ك ثكايي كیي ل څله ؽیز څق هف څ ك؟ پ لډ رګ پ ټلګي کې پوې .ثؾش کړئ
پ لزبى کې ك ثكايي كیي ك ړګېل ا پ ه یو کې یظ ك فپوېل پ اړ .هقلهبد هکړئ
پ عبیي كیي کې پوځبګړي فلای فیل زى لوي كا هئل پ ټلګي کې پ .پواف رګ رو ثؾش اللې یئ
ككې كیي ل ؾو ك ابى ك ثلهومۍ الهل پ څ ي کې كی؟ پ كذ و یې .پړئ
.ك کبههب، یواب ا ایوب ال پ لډ رګ پړئ
.ك ثكايي ا عبیي اكیب ك ازواک ا افزاله الهل ثیبى کړئ
150
۳ / ۳ / 20۱۳
څلورم لوست
.ك لومي ایواى ا ل كیي ك هزوکبر ك څوګالي ثیبى ا ك ىهرذ كیي څېړ
.ك لومي چیي ك کيی ا الئر كیي پ اړ هقلهبد هاړل
.ك یز كیي اځه پ ټلیي ډل
ك ل ا اهپب هبعویي چې ك ثيګو ا غیت ىاك ګب پ به یبكېږي ك هيې ل یل ا ك ثبلزیک ل مبړ څق لېږكېللي ا لومي ایواى ا اىنبزبى کې فپبه
ك ایواى پ ثهي جبیل کې ك هق ن كیي . ل ا ثل ډل یې ل لهي الړلكك لک ررن وبځې ا هػ وبځې زى كهلك ا ځیې ژي ا ثټي ن ك
يي ا ما، ولاهاى نی پ ك مكی ل فا وبځل کېلل لک آ هبه، پی، ډل اهاؽ فیل كهلك چې ی یې ګټه اهاػ ا ثل یې فجیض اهاػ چې ىیبى
. ؾو ا کبذ ډېو كك . پ یې ه
كې . ك كی پ ال ك هړ اهاػ ل ىل ی څق هواجذ، بر ا هال رړ کيل هیالك څق . اهاؽ هز ثیب ك هيكا پ كیي کې ك هالیک ؽیضیذ رو ال کړ
پېړۍ کې ك ایوایب ا لیب ډېوی اهثبة االاؿ پ ګډ رګ (۱۴)ك هق پ وبځل کېلل ك ثېلګې پ رګ اهب، هیزوا ا ایلها ك لا اهب وبم اها
هیزوا ك لوو هة الؿ . كی چې پ هزی کې ك ایوایب ی زو هة الؿ ه ه ك . لیب ا ایوایب ر ك وبځې ړك ا اه ن كاړ ر پبک څيي كی
151
۳ / ۳ / 20۱۳
پ لزبى کې لېاى ښېګڼ . كی روهځ پ كیي لؾبػ رپیو هاهځز ي كیککی اهثبة االاؿ ګڼل ی كی پ كاې ؽبل کې چې پ ایواى کې یې هر
یغببى یل ا پ وچی ډل اهاګبى چې ك لا یغببى كی ل ثكايي كیي پ ایواى کې لي . څق هز یې پ ایوایب کې ك هالیک ؽیضیذ مه کړ
. ایلها ك یغبى پ رګ ك آلاه پ به پېژلل
کل چې ایواى پ كیي لؾبػ . لي اهب ن ك د لې ؽیضیذ ځبز مه کړل ل څق عال پ فپل ېاك کې یې ك هيكا كیي فپه کړ عې ك ثلقیب
كم كیي ك ىهرذ ل هاهځز . پهې هثېږي (اها هيكا)هه هة الؿ پ م هه ف ك ىهرذ ل هاڅوګلیل څق هز ك (هيكیب)کېل څق ك
. ن پ كیي هز کې هلفن کړی
۵۸۳۶۶۰
ځی ك ن ژل رو هیالك . ك ىهرذ ك ژل ك هال پ اړ افزالىبد زى لويپږ ىه کبل ك هق ښكلی ا ځی ه ك ك فو پ روریت و رو هیالك څاه
ل کبل ك هقکې، ىهکبل هقکې یب ن رو هیالك ا پېړۍ ك هق اټکل کړی . كی
. وبځ ماړي (اها هيكا)ك ىهرذ كیي ل فپل پیوا څق ك اؽل فلای كا فلای . ككې كیي پ ال اها هيكا ك ه، ژل، ښېګڼې ا ؽیذ پ به یبكیږي
رو ټل زو، رو ټل ښ، رو ټل ښکلی، روټل کلک ډهي، روټل ؽکین، ىهرذ ك كې فلای پ . روټل ثپړ، روټل قی هػ، فبل، ځالل ا پورویي كی
ن يز چې ككې فلای لپبه پ ازب کې هاملي . فیلې ثبلې ډېو ټیګبه ک
152
۳ / ۳ / 20۱۳
فبلن ا پ، فبل، ثیو، بكه، زو، هلګوی، ك فلالذ ا ؽیذ پاله، ك : كا كي ه هر مکو ۵۴ېک ىکو پاله، ك هػ روټل ډېو ثقښکی ا کوین ولاهاى
. ي كي
ك ىهرذ پ كیي کې اویوي یب ك و، ثلۍ ا بپبکۍ هة الؿ رجیؼ ا ملل ك ىهرذ روټل هو ځبګړ ك فبلن پ ټل اكیبا کې ولم ی . ی كی
ړیال صیذ كی یقې ی ك یکۍ ا ښېګڼې فلای ا ثل ك و ا ثلۍ فلای چې ی ل ثل و ا ښېګڼې فلای ا ثل ك و ا ثلۍ فلای چې ی ل ثل و هجبهى
ككې كیي پ ال كم ك فلایبى ا عبز ك ړۍ ك پيلایښذ ل پیل زى . کي. لوي ا ككې ړۍ ك کبهرو پبی ی ك ثل پوفاله ا ضل ثفذ ي
ف نی كم جذ ا . ىهرزیب ر ډېوی فذ اه وبځکي ن یل ي كینی اه پبک ګڼي ا لوو ك ه ك هة الؿ ك ښې پ ؽیش . ؾوی رل هكي
پيژي ا ن ټیګبه کي رو څ ل ن ا څق بر کړی چې ېڅکل هړي ا ؽبیض هېوهې ن رو كهې . چپ ي ولاهاى بلی ي پ کې مهځل ي
پوېکړي کبى ا ثیبري ي ېښزبى ثبیل پ ښې ثڼې ل هځ . ګبه ژكې يالړ ي، ك ن هړي ا ك ژی هړي یې پ پبک اه کې ا چل ي ا ښبيي
چې پبک فبه پوې لړل ي ثلکې اړی ك چې پ لړ ځبی ا ثوع کې . ك هړ ښقل ثقښکې ګب ك . کېښكل ي روڅ چې ل هځ الړ ي
پ ټلیي ډل ك هىرذ پ كیي کې فجبكد ك ی وېو ټبکل كفب ګب ثیب ثیب یل . كي چې كم كفب ګبې و هځ یب ىل اه یل کیږي
153
۳ / ۳ / 20۱۳
ل ىیوا . ك ىهرزیب پ ال ك ىهرذ پ كیي کې افالیبد هن ا لړ هبم لويككې كیي ل . ا ثیىل و هوزې ا ك نی ال یل ثبلې ټیګبه ی كی
افالي ال څق ی ن كا كی چې ك ښ فلک پ ړالې ښ ا ك ثل ا ویو فلک پ ړالې ثل ي یقې ك ك ویو ا ثل فلک پ ړالې فذ ا ثلي
. کل پ ښکبه رګ ها ګڼل ي ا رغیي ي كي
ژل کل ا اك کل ل فل و ن كیي اړریب ك كا چې ىل ا هیبضذ . ي
ن څک چې کوې ا ىهافذ کې ثفذ كي پ ؽیذ کې هښزیلۍ ا والی ن څک چې څ ك . کې هنل چې ا ن ك هيكا كیي پ ؽوکذ هالي
پ . فهي ك كه ا ېک کبه ك رو و کل لپبه کبىي پيبړریب ن لوي. ښ اګېو ښ یب ا ښ رګاله ډېو ټیګبه کي
کبل پ ؽلك (۵۰)الیر ك . الیر ك الیر كیي ك هإ ا هجو م كیکې رو کيی څق ك هق ك چیي پ هوکيي ثوف کې پ بى الیذ کې ړۍ
ك الیر پ اړ هقلهبد كهو لږ كي چې ك ځی پ ىکو . ر زوګې پوایزې كي. ك ى کړې ك كیې ېټې پ اړ ن ډيو افزالىبد زى لوي. اقي عك لوي
ی وېو څېړک ك ن ىکړ ك ل هیالك څق هقکې اهې پېړۍ ك پبی یب ك ا پ ځي څېړ کې ك الیر ك . پږهې پېړۍ ك پيل پ کل کې ښكلې ك
. (۱۸۹: ۴۲)ىکړی ېټ رو هیالك هقکې پ څلهه پېړۍ کې ښكلې ك
154
۳ / ۳ / 20۱۳
لړ اهىښذ پ الیر كیي کې هجن ا بهقلم كی ن یې ټبکلې ا هقې زۍ ا ثل ي لپبه رقلین ه کړ ف پ هلی چیي پيواى ك الیر پ څېو
. کې ك لړې زۍ ی اقي رغن یي
. کل پ ؽلك کې الیر كیي ك کيی كیي پو ړالې اـ (۲۵۰۰)ك کيی كیي ك چیي ك فلک الی كیي ا كهېین كیي چې ك ثكا كیي كی ن رو
. هیالك هقکې پ چیي کې كافل ی كی
ك کيی كیي پو فاله . ك چیي اهپوارها ډېو لږ ك الیر كیي پلي کړې كالیر كیي ل هړیې څق هز ژل ر پبهلو کړې ف ځيې څېړکي كم
پبهلو ككې كیي ك چوز الی ا وجبلښذ پبیل ګڼي چې ك هځ ر هاملي ثكا كیي څوګ چې پ ثكا كیي کې روهړی هز پو ژل، . پ ړالې یې روال کړې ك
عذ ا كىؿ ثؾض ي كچیي ك فلک ك و ګلی ړ ګړځېل ځک چې پ . اكیب لې یې پ اټکلي ډل كم ال
كم ال ل ك . ك الیر كیي ی کلک ا ټیک هکي عړي (فبلوي ازؾبم)ربی څق همېللی كی ك ولې ال پو اب اړی ك چې ك (هضجذ ا هيي)ىکزه
فبلوي )کهۍ ېاك ا ړۍ ك ازؾبم ك برل لپبه فپل افوبل ا عبهی ل ربی و ونږي کړ ا ېڅ كاې فول رو و کړ چې ك ړۍ عجیقي کبه ا (ازؾبم
ؾن ګډډ کړي یقې ښ ا ویو ن كی چې ك پځ ك مښزې ا ازؾبم پو اب رو و ي ا ك ن پ کبه کې کم فلل اهك کړي الجز ك ابى ك کبه كم
ونږي ك فبلوي ازؾبم و پ الیر كیي کې ك ی ډل عنة، اغناة ا ىوكي . (۱۹۵-۱۹۴: ۸)هکبيې ل الهي ور هېږي
155
۳ / ۳ / 20۱۳
ككې كیي پ ال اړی ك چې چې ق ك هىګبه ك پېښ، فښی ا مو پو ك كې كیي پ . ړالې ك کچي هبم ا فکي پ بى ثې افزب ا ثې پوا يل هه ا پاله . ال هزي ن كی چې فپل ن ع ژي مال ا كک کړي
ښګېڼ کل ل ټل و اى )پ كې كیي کې پيواى ك . څق پیوي ا اعبفذ کړيل ال څق پیوۍ ر هاثلل (ل ن چب و چې ل هږ و یې ثلي ن کړې كي
. کیږي
پ لومي . ك الیر كیي ځیې ؾويې ل لوم چیبيي افزبكار څق امېيهي كيك نی ل ؾو ړۍ ل . چیي کې ك یک اهاؽ ر ډېو اویذ هکل کېل
ي، اهثبة االاف، لېا ا بهیي اهاؽ څق ډک ك چې کلی ي که پ لهړی کې هېوه پ کهي ازبك کې . زي هاهځز کړي یب ي عؾل کړي
. ابي هل كهلك چې روهړیي هز فجبكد ن پ هيل ا ښځ پهې اړلف کل چې ك وی هل ك کهۍ ك هبلي چبه پ ريې کې ىیبد ، فجبكد
. (۱۷۰: ۱۹)ن ك پلو ا وی ك اهاؽ پ رلی پهې اړل
ك چیي ك لوم فلک پ فجبكد کې ی ډل ك الی ا صیذ لیلل کېږي، ك وی )ثېلګې پ رګ فجبكد ك پلو ا هیل ك اهاؽ لپبه، فجبكد ك بګزي
لپبه، فجبكد ك ربی لپبو چې هضجذ ا هيي ىکزه ك ( ښځی فلای)ا بري (فلای. ر (وی)ا آبى (ښځی)یبګ اییي پ به یبكېږي، فجبكد ځوکې
پ اټکلي . ك الیر كیي پ اوال کې پ لد و هـ پ ىال ا ړګېل كیډل ك ىه کبل پ ؽلك کې پ كې كیي کې ېڅ ی هؽبي ا ىیله كی
. څوګل ی
۴۷۹۵۵۱
156
۳ / ۳ / 20۱۳
بزګ ن ښبه چې ك چیي فلک یې پبک ګڼي ك کيی ك هکړې ا ښقل . یو ك
کيی چې . کيی کښښ ک چې ی ایلال، هی بک ا ګټه مړی يك چیي ك واط پ به هه كی فلک یې كې ر څل پ فپل ټلیي كل کې
ك چیي ك فلک پ ال ن ی كیي ثټ ایښكکی ا . کبه ل ا هښزیي ايثویبلی هإلو كی چې کزبث یې پ هزی کې ك كیي هز پ رګ کبهل ي
. كی
157
۳ / ۳ / 20۱۳
: ك کيي كيي لړ اهىښذ
ک څ ن ك کيی ىیبر پبهلو افالیبر ر ك ف ل كې و و لړ اهىښذ ك ن پ ال پ ثوي عجیقذ کې ښ الی . ك ك پ كیي کې پ څوګل لیلل کیږی
ی الي هجذ ا ثقښل ك ك کيی ټل کزبث هزقبلی ا لړ اهىښز ر لک ك . ځيی نرې لوي، ثې وېو اهثبة االاؿ ك ن پ كیي کې وبځل کیږي
آوبى وبځ، ك عجیقذ هه لهر لک ك ځوکې، ك چیي ك هو پږهۍ، ك ن ایوبى ل قي ؽبلذ څق هایزي . چیي ك هو مو ا یل وبځ
. (۲۸۰: ۱۴)ا افالیبر ر یې كیبیي عج ا اړؿ هکړی كی
کيی ټلیي ك هقبوري آكاث ر ډېو اهىښذ هکي، ن پ ټلیي چبه کې ك هر هبثل ړالیي کي، ثېالثېل ښ فث ا ىضبیل ك کيی ل فا
څل ي ا فؼ یؾذ یې کړی كی چې ل ن څق لاذ ا هښزیلي، ایوبى، ښ چبهچلل، کښښ ا ىیبه ګبلل، فلالذ، ښېګڼ مښزل، افزلال، ك
ك ن كیي كا كیي . ؽیذ پلټ، بی ا هزبثل اؽزوام ا كهبی یبكی ژل لپبه ی افالي رګلهی كی، ك كی كیي ل آفود و كهو وکبه
. ا ك هویې ا ثیب ژل پ اړ یې ېڅ ثؾش كی کړی. لوي
کيی كیي ن پ ربی فیل لوي ف ك فوىبي ؽلد العك پ ثڼ ، ا ك ولې پېړۍ ل پيل و ه ك پځ ا آوبى پ فجبكد پبرې كی ا ل رېو اهاؽ
. څق پ لومې ثڼ وبځ کېږي
:يز كيي پ عبپبى کې
کبل رو هیالك (۶۶۰)یز كیي ك ړۍ كهېین لومي ضقي كیي كی چې لومزیب یې ككې كیي یاىی ځبګړ ك فپل پيوا یبي ؾوی ا هلی . ك هق ر هیږي
158
۳ / ۳ / 20۱۳
. ك كی پ ال لهړی الي هقل ك عبپبى عيیوې كي. صجبد ر ثڼ هکل كيهیکبك لهړی اهپواعه ك لوو ك ال ل رکن څق چې ځوکې ر هاټيذ ی
څاهل هک پ ؽلك کې ك ك ه كی (۱۴)كم كیي ك . كیلک څګ چې پ قي اثزکبه هځ ر . روڅګ ژل كهلك (ثكايي ا کيی)
كی هاملی ل ولې کجل ېڅ ډل ثل ا رجلیل ك ن پ هل ا هل کې زى . لوي ا که ځبګړی ډل یې پو ړالې ىقبلیذ کي
: ك يز كيي لړ اهىښذ
ا رؾذ اليؾي . لپبه ازقوبلي (فلای)کلو لړ اهىښذ (کبهي)پ كې كیي کې ك . كی (لړ)هقبيې
وی هة الؿ چې ) «ایيابګې»ك عبپبى ك فلک پ ال ك هه هة الؿ ی ل ثل (ښځی هة الؿ چې كفد ثل هکي) «ایيابهي»ا (كفد کي
و اريب کړی ا ه ټل اهثبة االاؿ ل كی څق ىېږېللي كي ن اځه چې ك اهثبة االاف پ اړ پ كې كیي کې زى لوي پ ثپړ رګ ابى و هر
الی لوي ك ثېلګې پ رګ نی ىېږېللي كي، اك یې کړی، االك یې كهلكل، کبګې یې کړې كي، ؽوبم یې کړی، بهك ي كي، پ و ا مضت ي كي،
هف یې کړې، فللي یې كي، ژړلي یې كي، ثل ا هك یې یلي، های یې کړی، ژ ك . یې کړې ا پ پبی کې هړ ي ا پ ځبګړي ځبی کې ښځ کړای ي كي
عبپبى اهپواعه ك كې لوي چې نی ك هورجې ا هبم پ روریت و ثېور ها ك لوو هة : ل پهر مکو ی ك اهثبة االام څق كهې ځبهي. ژلي کړي
ا ك لوو هة الؿ . الؿ، ك پږهۍ هة الؿ ا ك عىبى هة الؿ ىیږېللي كيك ولې ؾويې . ۍ ر زوګې پوازې كي (عیور)څق ك عبپبى لهړی هیکبك
ا ككې كیي . پو اب پ عبپبۍ ټلې کې ك پبكب ا اهپواره وبځ لړ هبم لوي
159
۳ / ۳ / 20۱۳
پ ال ېاك پبل ا كیي كزی پ ی هكیو کې هاځي ځک چې ك نی پ فبه . (۱۲۹-۱۲۷: ۳۰)کې ی فذ ك لوو الې ژل کړی كی
كا چې ك عبپبى ك فلک پ كیي ال کې اهپواعه ك لوو ك الې ىكکړ ك ځک ك اهپواعه اعبفذ ا فجبكد ك فلای ك فجبكد ا اعبفذ پ بى پ هلي ا كیي
ك كی پ ال ككې ېاك فلک ك ك مکو ی اهثبة . ىوایض کوې وېول کیږياالاف االك كي ا ل كي کجل ك عبپبى فلک فپل ځبى ك ړۍ ك فلک اوه ا
رورل مه ګڼي ا ك پبكب ل ىوهبى و ن عګ عګړ ا پو ړۍ ثوالی ك ك ) هیالكي کبل پهې ۱۹۴۵كی ل هلي ا كیي عبیج څق وېول کیږی، رو
كمې فیلې ك عبپبى پ فلک کې ځبګړی غقیذ (كیوې ړیالې عګړې پبیاهپواعه ك وبځې ا ك )كهلك ا کل چې عبپبى ث كې عکړ کې هبر فړ، ك
ال ه ه ل فپل پقاي (ثوالی پو ړۍ (ك عبپبى فلک)ړۍ ك اواى عهښذ ا ځال څق پبرې ف پ ټلیي ډل یې ل م څق پبک ، ا
. ن ك فپل فلک پ اوه اېل ا ك اهپواره پ آوبی اېل هقزل كي
پ عبپبى کې ك اهثبة االاف وېو كهو ډېو كی چې پ هؾو رګ ك ټل ك ك لوو هة . ا یاىې ی هؾلك وېویې وبځل کیږي. وبځل اهکبى زى لوي
. الؿ ك اویذ ل هقې ك ټل پ و کې واه لوي
فجبكد پ هقجل کې پ یاىې رګ رو و کېږي پ ګډ رګ پ كې فجبكد کې ك هقجل پو ړالې فضؿ ا راضـ بهل ك چې ك وټيټل پ ثڼ رو و کېږي
. ځیې فز ك رقؾین ا فجبكد لپبه ال پړکي. ىګى ل كهو كك كي نه؟
160
۳ / ۳ / 20۱۳
. کل ا اهثبة االاف ر ك هبكي ډالی هکل ن ك فجبكر ی ثوف ګڼل کېږيپ اوال کې ك یز كیي ك پيوا فجبكد یاىې هقجل ر پ هارل ا اؽزوام ا
یز كیي هز روكې چې پ پږه هیالكي پېړۍ کې ك . كفب و پبی ههيا فپل . ثكايي كیي ا کيی كیي فپل ټیګ ا روریت ی ال څوګل
ابي هقزلاد یې ك ه هامل اكیب پوړالې ك هبثلې لپبه ل ثو څق هؾن ا ررن . روریت کړل ا هقکې ل نې ك عبپبى ك فلک هقزلاد ك پځ وبځې
وبځې، یک وبځې، پبكب وبځې، اهاػ وبځې ا ي يوبځې ك فبیل ټلګ ف كم هقزلاد ك یز كیي پ چکبټ کې هاملل ا ك ی
هغن كیي ؽیضیذ یې مه کړ ا هز ل نې پ كې كیي کې پ ټل اهثبة االاف کې یاىې ی ك آوب هة الؿ رلی ا وبځل ا ه اهثبة
پ كې كیي کې وثېو پو پبكب . االاؿ ك پویب ا ي پ ؽیضیذ کې هاکىیږيوبځې ك عبپبى ك رکن مه الي، ك یک ك اهاګب رل ا پېڅلزیب ا
ولاهاى ك ټلیي كل رو و . کهی افال ر ن ډېو اویذ هکل کېږيکل، ىړهریب، هښزیلي، پبک لوي، االك كهلكل ا ك هػ ا ري پېڅلزیب، ك هړ
: ۸)اهاګب ك الښ رغلیل لپبه ل كیي عبیج ا رکبلیي څق وېول کېږي ۲۳۱-۲۳۳) .
ك عبپبى فلک ل پځ و هی ل یز كیي څق، و و هی ل ثكايي كیي څق .ا ك فلن ا پې روال کل و هی ل کيی كیي څق ىك کړې ك
161
۳ / ۳ / 20۱۳
لډ رګ .ك ایوایب ا لیب افزبكي هزوک عبد پ لډ رګ ثیبى کړئ .ثیبى کړئ
.پ ىهرذ كیي کې ك لړ اهىښذ پ اړ څ پېږئ، یې پړئ
.ك ىهرذ كیي افالي ال پ لډيي و څوګل کړئ
څګ کلی چې ك الیر قیذ ك کيی ل قیذ ك کيی ل قیذ و پورل کړ؟
ربی چې ك الهې ا عویې پ هقب ك پ كیي لؾبػ څ ډل ريیویږي، څوګل .هکړئ
.پ هقزلار کې وېوئك لوم فلک كی؟ ن ك چیي صیذ څ ی
.ك یز كیي رؾذ اليؾی هقب ا ك ثڼې افیزل فذ یې ثیبى کړئ
.ك یز هه اهثبة االاؿ کم كي؟ ا ك ن الي ا عجیقي يز ثیبى کړئ
ك كیي هبیل اړیکې ل هلي هضفبر و پ یز کې څ ډل اهىئ؟ پ لډ .رګ یې څوګل کړئ
ك عبپب قلک ل یز كیي ا ه اكیب څق څ ډل ګټ پهر کړ، پ كې اړ .لډې هبلې لیکئ
164
۳ / ۳ / 20۱۳
لوهړی لوست
.ل لي كيي و ك االم پېڅلي كیي ك ژكېالي ك ليم رقی .1
.ل ثكايي كیي و ك االم پېڅلي كیي ك ژكېالي ك ليم رقی .2
.ل ىهرذ كیي و ك االم پېڅلي كیي ك ژكېالي ك ليم رقی .3
ک څ ن ك اكيب ك ژكېالي لیکاال ك االم پېڅلی كیي هر الی ا ژكیالی ك . ل ضقي اكیب و څوګل کړی ف ىهب پ ال كم ژكېالی كهو ليم لوي
االم پېڅلی كیي ی وبي ا الي كیي كی ا ضقي اكیبى ك ابي اقب ا مړ پ ال ضـ ا ربی ي كي ل ولې کجل ك نی روهځ ك ژكېالي
هږ څ ي ا که هزوک ا ګډ ع ك االم پېڅلي كیي . ليم لیلل کېږيا ه ضقي اكیب روهځ ك ژكېالي ا هر الي لپبه افل؟ هږ پ كې لذ کې ل ځی ى ضقي اكیب و ك االم پېڅلي كیي ك ژكېالی ك ليم زالی
: ك ثېلګې پ رګ ها افل
څوګ چې ك االم پېڅلی كيي ی وبي كیي كی ا لیي كیي ی ضقي كیي كی پ كاړ اكیب کې رو پبهلوې ا كذ څق هز پ څوګل ډل پېلل
ك االم كيي . کېږي چې ل آه پ كې كاړ اكیب کې هزوک ع زى لوي
165
۳ / ۳ / 20۱۳
و م ر ك نی پ فپلې ژثې پینوجو ؾو ك اجیب پ ثوف کې كاكی چې اهلل څق پیل ا پ فبرن االجیبء ؽضود ازي ا كم لل ل ؽضود آكم
پبی ههي پ كاې ؽبل کې چې پ ليي كیي کې ل آه کم پینوجو هؾولا ك یلایي . ا آى هإ ا ثټ ایښكکي یې ن بهقلم كي. زى لوي
. کزبث ك هایبر ا ه ثوي هز پو اب الړ كي
ك االم پ پېڅلي كیي کې فوة پو فغن، پیي پو ره، زوي پو ىیو مه الی ك کواهذ ا ىضلیذ هقیبه ك ی ق پ ری کې ك پ كاې ؽبل کې چې . لوي
پ االم كیي کې پ . پ ليي كیي کې عجبري رجقیض لړ پړ ر هېللي كيیاىې ی فلای فیل زى لوي پ كاې ؽبل کې چې پ لیي كیي کې وک
. ا پ هغل رګ ك څ فلایب وبځ روو کېږي
پ االم کې ځبګړی افزبكي ؾبم زى لوي چې پ ښکبه رګ ثیبى ی كی ف پ االم کې ك ه . پ لیي كیي کې ك فبیل روهځ ښکبه رضبك لیلل کېږي
روهځ کوک پ څوګل ډل هك ا ملل ې ا یل کېږي کیلای ي ن م چې پ كاې ؽبل کې چې پ . روې کوک کېږي روکوک ککي م څق مه ي
. ليي كیي کې ك ه روهځ کوک ا يود زى لوي
ر ك فجبكد کل ا وبځې لپبه کهې یلې ك االم پ پېڅلي كیي کې اهللیب ثلې ې ر اړریب لیلل کېږي ف پ لیي كیي کې ثزبى ك فلای ا ابى
ك االم پ كیي کې ك ابى وثبي . روهځ هځګړرة کي ا ی هوک كیي كی. ز اهب پ لیي كیي کې رل ك ابى ل وثبۍ څق فجوې کېږي
ك االم پېڅلی كیي پ افالي، یبي، کهي، ازبكي ا ه ؾبه کې ځبګړی ؾبم لوي پ كاې ؽبل کې چې پ لیي ؾبم کې كم هاهك لپبه . ځبګړی ؾبم ز ا ك ثې اب كك ا رلیل پو ثټ ټیګ الړ كی
166
۳ / ۳ / 20۱۳
پ االم کې غلۍ پ هیواس کې ټبکلې ثوف لوي ف پ لیي كیي کې ك غلۍ االم ی ړیال كیي كی ا هځ پ هځ پ ړۍ کې پوافزیب . لپبه كم ثوف ز
. پ كاې ؽبل کې چې لیي كیي ك لزبى پ فبهې پهې هؾو كی. ههيك االم پ پېڅلي كیي کې ك اهاګب پ ربـ ا ؽلل فیل زى لوي ف پ
. لیي كیي کې كم كاړ فیلې ك كی ك فبیل اب ا هوکيیذ عړي
ك االم پ پېڅلي كیي کې ما یب کم ثل ژی وبځل کېږي پ كاې ؽبل کې . چې پ لیي كیي کې ما ی پېڅلی ژی كی ا ژل یب ؽاللل یې بها كي
. ولا هاى ه ډېو رپیو
167
۳ / ۳ / 20۱۳
ك االم پېڅلی كیي ی وبي كیي كی پ كاې ؽبل کې چې ثكایي ی ضقی كیي ك االم پېڅلی كیي ك ی الي پینوجو ك رقبلیو ثو ثټ الړ كی هګو ثكایي . كی
. كیي ك ثكا پو ق رقبلیو الړ كی چې الي پینوجو كیك االم پېڅلی كیي ك هجبیذ ا پ ګښ کې ك بزې پ کلک هقبلو كی ف
. ثكایي كیي ك هجبیذ هجوي ا الهښ کيك االم پ كیي ؾبم کې وی ك فپلې هېوهې ا نیو هبهب ك يې هزکيل ا
کلۍ کې فپل هېوهي ا یاىیی (۲۹)پ كاې ؽبل کې چې ثكا ث . هل كیك االم پ پېڅلي كیي کې کبت . ىی پوېښك ا پقپل ك كښزې پ له هاى
ا فیواد مښزل ثل ا بړ فول كی پ كاې . كذ ا هلګوی كیك اهللؽبل کې چې پ ثكایي كیي کې فلک ر اعبى هکړل ې چې فیواد هاټل ا
پ االم کې ك اهاګب ك ربـ فیل هك کړی ې ف پ . فپل فېټ هړ کړي. ثكایي كیي کې ك اهاګب ربـ لپبه رجلیل کېږي
ر فجبكد ا وبځ کېږي هګو رو ټل هو كاك چې ك االم پ كیي کې ی اهللك ثكا پ فذ کې ك ن كیي ل لړ اهىښذ ا ك فلای ل عك څق هکو ا
. رو ن هز هزقج پیوا، ن یې ك هقجك پ رګ هلی كیك االم پ پېڅلي كیي کې ك ژی وثبي ځبګړی اهىښذ هکړل ی پ كاې
ؽبل کې چې پ ثكایي كیي کې ك ژی وثبي ملل ې ولا هاى ه ډېو . رپیو
168
۳ / ۳ / 20۱۳
چې ) ك رقبلیو پو اب ك االم پېڅلي كیي ك الي ؽې ا ك ؽضود هؾولالړ كی پ كاې ؽبل کې چې ىهرذ (یذ یې ك الي پینوجو پ رګ هقلم كی
كیي ك ی هجن ق ك رقبلیو پو اب چې ىهرذ رهېږي هاهځز ی كی چې . ك ی وېو کب پ ال ن ی اىبی قیذ كی ا اقي عك لوي
ك االم كیي پېڅلی کزبة وآى کوین الي کالم كی چې ل و ډل رؾویو ا رنییو څق پبک ا هؾيػ پبرې ی كی پ كاې ؽبل کې چې ا زب کزبة ابي کالم كی ا ل فپل پړ و كاې ګډ ی چې ی ل ثل و رپیول یې بهوکي
فجبكد کېږي ف ك االم پ پېڅلي كیي کې ك ی ا الویک اهلل. ي كيك االم . فیل لوي ا وبځ یې کي (یيكاى ا اویوي)ىهرزیبى پ ك فلایب
پېڅلی كیي پ ټل اړف کې ځبګړي ؾبه لوي ف ىهرزي كیي كم هاى االم ی وبي ا ړیال كیي كی . ؾبه لوي ا ىیبرو پو كك الړ كی
چې پ ړۍ کې هـ پ پوافزیب كی هګو ىهرزي كیي ضقي ا پ م پهې هؾلك كی چې ه ه هـ پ ړګېل كی، ولا هاى ه رپیو، چې ک پ كې اړ
. هؾبج ي ك ك فلایب ك رپیو پ هد کې ث ثې وېو پبڼې ډکې يولا هاى كا چې ك االم پېڅلي كیي ژكېالی ل ه ضقي اكیب و الىم ا اړیي كي، ی ښکبه فجو ك ا كې ر اړریب ز چې كم ثپړ وبي كیي ل
ه ړ اكیب و چې که ىوكي ا ټلیي زي پ كیب ا آفود کې ل هځ ي ړی، پورل ا ژكې ښكل ي پ كاې ؽبل کې چې االم پ ټل ځبی،
فز، ا ك ابي ژل پ ټل ىوكي ا ټلیي اثقبك کې ځبګړریب ا بهلزیب ا پ پهر ډل هږ كم ؽیذ یاىې پ كهېی ضقي اكیب کې ك ځی . لوي
. ثېلګ پ روڅ کې څوګل کړ روڅ چې هټی ك فواه ل هځ ي
169
۳ / ۳ / 20۱۳
ل ضقي اكیب و ك االم پېڅلي كیي ك ژكې الي ك ليم پو هضؿ .1 .ئفجوې اروې کړ
؟هږ لې ك االم كیي ژكیالی ل لیي كیي و الىه ګڼ .2، پ لډ ئك االم پېڅلي كیي ا ثكایي كیي روهځ ك رپیو پ اړ څ پېږ .3
.ئرګ یې پړ .ئل ىهرذ كیي و ك االم كیي ك ژكېالي ك ليم الهل څوګل کړ .4ل پ اكیب پهې اړل ئل ضقي اكیب و ك االم كیي ك ژكېالي ه .5
.ئربلیيبر کې پلټې لذ ك ال ازؾکبم ا ټیګبه لپبه ل الىه هبثق ا كهي هاك څق ك ك .6
.ئګټ افل
170
۳ / ۳ / 20۱۳
ن لوست دوی
.ك وبي اكيب ك ال ا ىوفبر پ اړ هقلهبد ړالې کل .1
پ افزبكي چبه کې ك وبي اكیب ك یالي پ اړ هقلهبد ړالې .2 .کل
ل االم و ك اي یكیذ ا اي هیؾیذ كیي ك ژكېالي پ اړ .3 .ك هقلهبر ړالې کل
ل كیي لک څګ چې څ څ اهې یل ي ټل وبي اكیبى ك ؽضود آكم رو كیي پهې ك افزبكار، فجبكار ا هقبهالر پ څق یلی ك ؽضود فبرن الجییي
ال کې و ی كي ا کم رپیو یې روهځ لیلل کېږي ف پ فولي چبه ا ىوفي اؽکبه، ك فجبكر ا هقبهالر ك رو و کل څوګالي کې ك هال ا فولي
. اهکببر پ پبم کې یل و ی ل ثل و رپیو لوي پ كیي کې لک څګ چې ابي رکن ر پ ك ثېلګې پ رګ ك ؽضود آكم
ا ثي ثي ؽا فلیب الالم ك ځوکې پو و کلک اړریب ا ن ؽضود آكملهړي ابي هه ا پاله ك هه ا فه کبػ عبیي ف وط یې كا
ل اهې ثبه كاه ا چې ك ی فذ مجوګي ي ک څ ن ثي ثي ؽا ك هزۍ ګېډې ا ؽول ؽضود آكم. و ځل یې ی ىی ا ی له ىېږل
له ك هقکیۍ ګېډې ا ؽول ىی ر اك کل پ كاې ؽبل کې چې پ هزی . وبي وایق کې ك فه ا هه اك عاى لوي
پ ویقذ کې ك ك فیل پ ی فذ کې رو یې کبػ ك ؽضود یقةاللې هازل ها لک څګ چې ن ك فپل هبهب ك لڼې اك کړې ې پ
171
۳ / ۳ / 20۱۳
ا ثل یې هاؽل هېل ا ك ولم ئی یې لی. كاې ؽبل کې چې كاړ ژلۍ ېعلیل الله پینوجو پ فذ کې ك مال کل وفي ؽل ا يا كا چې مل ثبیل ك مالم ا هویي پ رګ ك مال کړی ی هبل ك فبل پ هلکیذ کې هازل کېل ا پ ولې ډل ك فجبكر، هقبهل، فناث ا ه فولي چبه ا ىوفي اؽکبه پ
ف ك كیي پ ال کې ك وبي اكیب روهځ . څوګالي کې رپیو لیلل کېږي پو عك، ك اجیب پو عك، ك وبي کزبث، ېڅ رپیو ز لک ك ی اهلل
هالیک ، ضب ا له، واط پل، عذ، كىؿ، پېوي ا یغبى پو عك فیل كا ال ك ؽضود آكم، ؽضود یش، ؽضود اكهی، ؽضود ػ، . لول
ؽضود اثواین، ؽضود اوبفیل، ؽضود اؾ، ؽضود یقة، ؽضود یو، ؽضود هی، ؽضود ىکویب، ؽضود یؾیی، ؽضود فیی ا ؽضود
چې ك . هؾول هغيی الم اهلل فلین اعوقیي ك اكیب روهځ ګډ ا هزوک كي. ثېلګې پ رګ ك څ ر هه ه ك فذ ا هال پ روریت و مکو ل
ک ك یكیذ كیي ر پ ربهیقي لؾبػ پبهلو ي كا كیي ربهیقي لومیب لوي ا ك رقبلیو پو ثټ پېڅلی ا وبي كیي كی چې ك ثي اواییل ك پینوجوا
الړ كی ف کل چې ك كې كیي اي ؽبلذ کزل ي پ ن كاړ کې اللې : رپیو زى لوي
ك االم كیي وبي کزبة ك وآى کوین، لوي چې ك و ډل ابي الي ا ك ن ك هيوا پ ال كهو (رهاد)رؾویو څق پبک كی ف ك یكیذ کزبة
. رؾویو ا ال پ کې ې چې كې اي کزبة ر وبي کزبة یلیاالم ی ړیال كیي كی پ كاې ؽبل کې چې یكیذ پ یكي م پهې اړل ی
االم ټل الي جیب ثبلې فیل لوي ف ای یكیذ كیي یاىې پ . كیي كیؽضود هی ا ؽضود بهى فلیوب الالم افزبك کي ا ه ټل الي ثیبى
172
۳ / ۳ / 20۱۳
ك االم پېڅلی . یاىې كا چې یې هي ثلګې ك نی پ اړ بړ فجوې ن کيكیي ك لې، الهزۍ ا اهي كیي كی هګو ای یكیذ ك ؽلن ا رېوي، ثې صجبرۍ
. (۶۷۷- ۶۶۷: ۲۰). ا ثې اهۍ كیي كی
ا كاكی ی ځل ثیب ك اي یكیذ كیي ځیې فبیل پ اللې رګ ل ؾو رېو ا پ ییي و یلی چې ك كې كیي ېڅ ی فیل ك االهي ویقذ ل افزبكي
ک ك یكا ربهیـ ر هواعق ي پ څوګل . ال و ك پورلې ړریب لويپېلای چې كم ومړال م رل ك وک، رغین ا ګټې رو ال کل ر هیل
فها ډېو پینوجواى هر ا ك نی ك ولم فیلي اؾواه ل کجل اهلل. كهلكنی ل هو څق ل رل هز بهوي پ وبځ ا ن یې ك لی . ازلي كي
ی ك نی ك فلای م كی ف ی ك نی پ ال رل فغب کبه . هبه فجبكد کك كی پ ؾو ی یاىې ك ثي . كی، مال ر اهو کي، هزقت ا ثې هؽو كی
ر مثیؼ اواییل فلای كی ا ه و كښوي لوي یكیبى ؽضود اؾب. كیاهلل ایي پ كاې ؽبل کې چې پ اړ رګ مثیؼ اهلل ؽضود اوبفیل
یكیبى ل ن هبكی ىکو و چې لوي یې ك یبهذ پو هځ، ك آفود پو صاة ا فبة كهو فیل لوي ا پ اي یكیذ کې ن كم هضفبر ر ووي
. ك كی پ ال صاة ا فناة پ ولې ړۍ کې هکل کېږي. نرې ې كيصاة یقې ث كې ړۍ کې ثوی، فناة یقې پ كې ړۍ کې بکبهي، هوییزة ا
ك ني ل ؾو یكاى پېڅلي ا پور ل كی ه فلک بلي كي ا ك . ملذژی پ ځبګړې رګ ك ن پیب ا وکى پ څېو كي چې ك نی پو ړالې
ك یكا پ ال ؽضود فیی . و ډل فیبذ فلای ر ك ژكې کېل الهل ګوځیك كی ل ؾو یكي . پ بهوؿ ډل ل هه څق ړۍ ر زوګې پوایزې كي
. كیي یاىې یكا ر ځبګړی ی ا ثل څک ه پهې ي اړلېلای
173
۳ / ۳ / 20۱۳
كلز ك اي هیؾیذ كیي ځیې هقزلاد مکو کیږي چې ك و ی رپیو ل االهي هږ كلز ك االهي هقزلار م پ . هقزلار و پ آبۍ ك ىن ا كهک ړ كی
ځبګړ هاهك کې افل ا كم هبه ا ژكېالی هؾال ر پوېږك چې ك . ازبك رو الهښې اللې ك كې ك اكیب روهځ ژكېالی ا هر الی څېړي
پ كې کې ېڅ ک ز چې ؽضود هیؼ، فیی اثي هوین فلیوب الالم ك اهللا وبي كیي یې كهلك ف آوبى ر رو پهر کل هز كم كیي . ثل ا هل كی
: ډېو رؾویو چې كاكی هږ ك اي هیؾیذ افزبكي ؾبم پ اللې ډل كهپېژ .(اة، اثي، هػ الل)پ رضلیش فیل لول - ر پبهل کېږي فیل پو كې چې ك یبهذ پ هځ الي هؾبج ؽضود فیی -
ک څ ن ك ن پ فث کې ی الاى ثویذ زى لوي چې ن كا هؾبج .روو کړی ي
ا ه ابب ك ګب ل ك ؽضود آكمفیل پو كې چې ؽضود فیی - فپل یاىیی ىی ك ه ابب ك کجل پ فپل فښ پ كاه ځړېل ا اهلل
ګب لپبه وثبي کړ، ن ښـ ا رو كهې هځ هز عګ ا آوبى .لهي الړ
ك قو ا رجیؼ پ ثڼ ك لوځ پو اكا کل فیل لول چې وېو یې هقلم كی ا ك - .به ا هبښبم لوبځ لپبه ډېو ټیګبه کېږي
ل مړ فړ ا مښ څق پو هژ یل فیل لول الجز یاىې ل جيیغبر ګټ - .پهر کېږي
.ك لیت پو پېڅلزیب فیل چې ك هیؾي رپ ښ ك -.پو رقویل مل فیل لول چې ل ګب څق ك پبکالي ك یلې پ رګ ي -
174
۳ / ۳ / 20۱۳
.ك وکىي ك مښې پو ؽاللالي فیل لول - .ك وی هبهب ك فزې پو ؽواهالي فیل لول - .ك ك فړل ا واة څښل پ ؽاللالي فیل لول - .پ ګب افزواه رو نې چې ګب یې څډل ي -پ عال هکل فیل لول پ كاې ؽبل کې چې هېوهي ك ىب هورکج ې ي ولا -
هاى ثیب ځلي اك هر ها كی پ هجبیذ ا ك اك پ کل فیل لول پ ځبګړې رګ كیي هجوا ر، ىیبد وېو ك زى لوي، یاىې یې ښځې
.و اك کېږي ا ث
.(۴۹۲- ۴۸۹ : ۹). ك اهرلاك پو هـ فیل لول -
.ك کلیب ل فا ك ثقښی ك کبهر پو پلهل فیل لول - .ك هیؾي رکن پو ىیبرالي فیل لول -ل ) ۱۴ك واث ا ن فړ پو ؽاللالي ا ثللى پو ن فړ چې ك اپویل پ -
الجز ك ؽضود . فړل کېږي (هویب څق ك ثي اواییل ك ژمهې هځ پ یې ا مښې و، پ كې هقب چې ك ن رقلیوبد یې رو ال کړي فیی
كي ای هیؾي كیي كې ډل افزبكي ال ا فولي ؾبم و ل ن وبي ر بىل ی پ ىوق كیي و چې علیل الله پینوجو ؽضود فیی
څګ اهکبى لوي چې كې كیي ر وبي ای پ كاې ؽبل کې چې كهې . اټي لويواة څښل ا ك فړل ؽالل ولا هاى ك . ګ ابیو ثبلې هقزل كي
. پ ولې رګ ه افزبكاد. وګىي ك مښې فړل ها ګڼي
175
۳ / ۳ / 20۱۳
.ئپ وبي اكیب کې افزبكي ال ا ىوفي اؽکبم و ثېل کړ .1
ك وبي اكیب افزبكي یالی پ هلللـ رګ پ ټلګي کې ك ازبك پ .2 .ئالهښ ړالې کړ
کل کل وبي اكیبى پ فولي چبه ا ىوفي اؽکبه کې ی ل ثل و رپیو .3 .ئلوي، كم هضؿ ك یڅ ثېلګ پ روڅ کې ك پړ
.ئك یكیب كیي ك اۍ ضقې ا ربهیقي پل ل االم و هبه کړ .4
كا چې االم ك لې ا اهي كیي ا ای یكي كیي ك رب رویقالي ا ثې .5 .ئاهۍ كیي كی كا هضؿ ك ګوپي کبه پ ډل ك ثېلګ پ روڅ کې پړ
.ئك اي یكیذ كیي و فیل ل االهي فبیل و پورل کړ .6
.ئل كې لذ څق ك اي هیؾیذ كیي فولي ؾبم ټبک .7 ا .8
كا چې اي هیؾي كیي ی وبي كیي ګڼل کېږي ك یڅ كلیل پ روڅ .9 .ئکې یې صبثز کړ
176
۳ / ۳ / 20۱۳
1-
هآخذ .وآى کوین .1
. 1384: کبثل. هواکي هن آییي ثكائی كه اىنبزبى. اثوایوی، هؾول اؾب .2
: کبثل. روعو فجلالوبى هلكی. پیل كم ىلي یبی. االای، اؽول ىاك .3 .1369هوکي رؾیبد فلم االهی،
کزبثيوی ىاه، . روعو فلی انوؽلجی. 1ط . ربهیـ هقزو ىلي. آی، هاثود .41385 .
. 1345. هػ كه لوو كیي ىلي.ثبة الؾائغی، واهلل .5
: هو. روعو هؾول یو هی. اليليخ ىی الو. ثل هبى، اهیل .6 . 1945كاهالوقبهه ثوو،
کزبثيوی . کزبة ال. ربهیـ ىلي هنات عبى. پبىاهگبك، ثبءاللیي .7 . 1346اوای،
. 1347، رواى،............ربهیـ اكیبى. رواثی، فلی اکجو .8
: پبه. ط فغبیی. روعو م. بفذ اكیبى هنات عبى. عی، هبـ ثي ؽوبك .9 . 1386كا،
كا کزبثقب، : پبه. عجـ م. ربهیـ هقزو اىنبزبى. ؽجیجی، فجلالؾی .101377 .
هکزجخ الضخ : البوح. الغيء االل. ربهیـ االالم. ؽي، ؽي اثواین .11 .1963ح، يالوو
. 1348اى واد کزبثقب اثي یب، . ربهیـ اكیبى. ؽکوذ، فلی انو .12
په ماخذونو کې دري
الفاظ باید پښتو ته وژباړل
.شي
177
۳ / ۳ / 20۱۳
الوغل االفلی للئى : هو. الولیخالول ىی . القوثعلی، فلی ؽیی .13 .1973، هیخاالال
.رواى، چبپقب پو، ة د. ؾبهبد هنجی كه عبى. هضی، بن .14
. 1344ازبهاد آیب، . ربهیـ اكیبى ثيهگ. هضی، بن .15
- ؽبئب- اهکبب- حي االالمحالقیل. قیل، القي هؾی اللیي كیت هز .16 .2006ؽلجی، . كه.هيلارب
هغجقۀ فوهی، : کبثل.رغلی فلا كه آىب اي. لغی، الػ اللیي .171384 .
القوثی لالفالى الو : كه. القوة الیك ىی الزبهیـ. ، اؽول .18 .الغجبفخ، ة د
. روعو هچو فلایبههؾجی. ربهیـ هقزو اكیبى ثيهگ. بل، ىلییي .19 . 1355ؽهی،
ثبړ عوبل الليي ژ. ك ا ك اكيب پورلژى هنجپيړيالكى. این. بل، ای .20 . ١٣٨٦ ټل، كا فپو ك:ښهیپ .فوىبى
. 1346. 1ط . اكیبى هکزجبی هنجی ل. بیگبى، كاهی .21
. روعو هؾول اثواه ىزؾی ميی. ربهیـ جد اجیبء. بثی، هؾول فلی .22 . 1382 فای، : پبه
. روعو اثثکو ؽي ىاك. كازبى پیبهجواى كه وآى. عجبه، فيیو فجل اليزبػ .23 . 1384اؽبى،
178
۳ / ۳ / 20۱۳
الوزؾلح کخالو: ثیود. 1 ط .رقویو فبم ثلیي االالم. الغغبی، فلی .24 .1970للزىیـ،
. 1336، :........کبثل. اىنبزبى ثیک ؾو. مجبه، مالم هؾول .25
. 1320رواى،. 1ط . یو ؽکوذ كه اهپب. ىومی، هؾول فلی .26
....الغبهـ الؽکبم الواى. وعجی .27
البوح هغبثـ كاهالوقبهه ثوو، . ربهیـ اليليخ اليبيخ. کوم، یو .281929.
هغبثـ كاهالوقبهه ثوو، : البوح. ربهیـ اليليخ الؾلیضخ. کوم، یو .291929.
.، ة د:.......کبثل. اىنبزبى كه پور ربهیـ. کياك، اؽول فلی .30
بىهبى . روعو ایوط پيک یب. وگنذ كیبی ثيهگ. کییو، عىه .31 . 1340کزبثبی عیجی،
کزبثيوی . روعو یل بن ؽیی. رولى االم فوة. گزب، لثى .32 . 1347االهی،
كاهاؽیبء : البوح. رقویت فبكل ىفیزو. اللحؽضبه. گزبه، لثى .33 .1948الکزت القوثيخ،
روعو فلی . ربهیـ کلیبی لین كه اهپوارهی هم ایواى. م. هیلو، .34 .1931. قزیي
. روعو هؾي هبعو. كه اكیبى هقزلوره كه ههك اهلل. بئیک، ماکو .35 . 1387هیي، : پبه
179
۳ / ۳ / 20۱۳
الوفخ الویوح ىی االكیبى الونات . اللح القبلويخ للجبة االالهی .36 .1989اللح الونکهح، : الویب. الوقبوح
آىاك ثكاى، : یكلی. الزجبكل الضبىی ثیي الل القوة. اللی، هؾول اکجو .371990.
كاها لقل الغلیل للغجبفخ، : هو. ربهیـ االالم ىی الل. الوو، فجل الوقن .381995.
ثبک عبی، : کبثل. الیبد كه فلن کالم االهی. هىایی، هؾول اثواین .391387 .
: کبثل. گبی ث ابی رویي هقزلاد اكیبى عبى. هىایی، هؾول اثواین .40 . 1387ثبک عبی،
.1960كاهاللن، : هو.ؽیبح هؾول. یکل، هؾول ؽیي .41
كىزو و . روعو فجلالوؽین گای. اكیبى ىلۀ عبى. 1. یم، هاثود .42 . 1369ىوگ االهی،
.ازبهاد گرجوگ، ة د. ربهیـ رولى ىوگ. یکزبیی، هغیل .43