Мэдээллийн технологи, шуудан харилцаа холбооны...

МЭДЭЭЛЭЛЭЛ, ÕÀÐÈЛÖÀÀ ÕÎЛÁÎÎÍÛ ÑÀЛÁÀÐÛÍ ÕªÃÆЛÈÉÍ ÖÀÃÀÀÍ ÍÎМ

Õянасан: Á.Àлтансүх МТШÕÕÃ-ын ТЗУÕÀÃ-ын дарга Á.Мөнхтулга МТШÕÕÃ-ын ÕШÃ-ын ÑМÕ-ийн дарга

Àгуулга, тоо мэдээлэл бэлтгэсэн: À.Èчинхорлоо МТШÕÕÃ-ын ÕШÃ-ын ÑМÕ-ийн мэргэжилтэн Á.Ñолонго МТШÕÕÃ-ын ÕШÃ-ын ÑМÕ-ийн мэргэжилтэн

Эх бэлтгэсэн: Э.Шижирбаяр МТШÕÕÃ-ын ÕШÃ-ын ÑМÕ-ийн мэргэжилтэн Á.Ãарьдмагнай МТШÕÕÃ-ын ÁÕЗÃ-ын мэргэжилтэн

Мэдээллийн технологи, шуудан, харилцаа холбооны газар, 15160 Улаанбаатар хот. Чингэлтэй дүүрэг, Ñүхбаатарын талбай 1, Төв шуудан. ш/хайрцаг -785.

Утас: (976) 11-330781Факс: (976) 11-330780Э/шуудан: [email protected]Вэб сайт: http://www.itpta.gov.mn

МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ, ШУУДАН, ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ГАЗАР-2013

ГАРЧИГ

3. Салбарын бодлого, хууль эрх зүй 8-12• “Үндэснийхиймэлдагуул”хөтөлбөр• “Радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид шилжүүлэх”

үндэснийхөтөлбөр• Мэдээллийнтехнологи,шуудан,харилцаахолбоонысалбарыншинэчлэлийн

стратегийн7зорилт3.1. Бүтэц, зохион байгуулалт 13-21• Мэдээллийнтехнологи,шуудан,харилцаахолбооныгазар• Харилцаахолбоонызохицуулаххороо• Мэдээллийнтехнологийнүндэснийпарк• ҮндэснийдататөвУТҮГ• РадиотелевизийнсүлжээУТҮГ• МэдээлэлхолбоонысүлжээТӨК• МонголынцахилгаанхолбооХК• МонголшууданТӨХК4. Салбарын өнөөгийн байдал 4.1. Санхүү эдийн засгийн үзүүлэлт 22-234.2. Дэд бүтэц 23-29• Дамжуулахсүлжээ• Үүрэнтелефонхолбооныүйлчилгээ• Интернэтийнүйлчилгээ• Интернэтэдсуурилсанолоннийтийнсүлжээ• Шуудангийнүйлчилгээ• Радио,телевизийнүйлчилгээ4.3. Хүний нөөц 29-304.4. Гадаад хамтын ажиллагаа 31-325. Олон улсын үзүүлэлтүүд 33-34

3


НэР тОмьёОНы тОвЧлОл

ОУЦХБ ОлонУлсынЦахилгаанХолбооныБайгууллага

БШУЯ Боловсрол,ШинжлэхУхааныЯам

МТШХХГ МэдээллийнТехнологиШууданХарилцааХолбооныГазар

ХХЗХ ХарилцааХолбооныЗохицуулахХороо

БНҮҮС БүхНийтийнҮйлчилгээнийҮүргийнСан

МХС МэдээлэлХолбооныСүлжээТӨК

МЦХ МонголынЦахилгаанХолбооХК

МШ МонголШууданТӨХК

РТС РадиоТелевизийнСүлжээУТҮГ

МТҮП МэдээлэлТехнологийнҮндэснийПарк

ҮДТ ҮндэснийДатаТөвУТҮГ

ҮСХ ҮндэснийСтатистикийнХороо

ШУТИС ШинжлэхУхаанТехнологийнИхСургууь

МИДАС МонголынМэдээллийнХөгжлийнХолбооТББ

МОСА МонголынПрограммХангамжҮйлдвэрлэгчдийнХолбооТББ

МИҮҮХ МонголынИнтернетийнҮйлчилгээҮзүүлэгчдийнХолбооТББ

ТӨК ТөрийнӨмчитКомпани

ТӨХК ТөрийнӨмчитХувьцаатКомпани

ТӨХХК ТөрийнӨмчитХязгаарлагдмалХариуцлагатайКомпани

УТҮГ УлсынТөсөвтҮйлдвэрийнГазар

ТББ ТөрийнБусБайгууллага

ААНБ АжАхуйнНэгжБайгууллага

ХК ХувьцаатКомпани

4


5


мэНДЧИлГээ

Эрхэм Уншигч та бүхэнтэй Мэдээллийнтехнологи, шуудан, харилцаа холбооны газраасжил бүр уламжлал болгон эрхлэн гаргадагсалбарын хөгжлийн “Цагаан ном”-ын шинэхэндугаарааручранзолгожбайгаадаабаяртайбайна. Орчин үеийн хүмүүний амьдралын хөдөл-гөгч хүчин зүйлсийн нэг болсон мэдээллийнтехнологи,шууданхарилцаахолбоонысалбарынүйлчилгээний эрэлт болоод хэрэглээ өдрөөсөдөртөсөннэмэгдэхийнзэрэгцээдэлхийдахиндтехнологийнхөгжилмөнадилтүүнийгдаганасар

хурдацтайявагдажбайна. Мэдээллийнтехнологийндэвшилдтулгуурлантөрийнбүхийлтөрлийнүйлчилгээгиргэндтүргэншуурхай,авилгалхүндсуртал,аþулгүйхүргэхажлыгдэлхийнөндөрхөгжилтэйбүхийлорнуудамжилттайхэрэгжүүлсээрбайгаа. Олон орны амжилттай туршлагад суурилан МТШХХГ-аас 2012-2016 оны үйлажиллагааны чиглэл болох “ШИНЭЧЛЭЛИЙН 7 ЗОРИЛТ”-ийг боловсруулангаргалаа.Үүнд: • Монголулс,үндэстнийэрхашгийнбаталгааболсонүндэснийхиймэлдагуул • Төрийнүйлчилгээнийхүндсуртлыгхалсаниргэндойрхонтөрийнтүгжрэлгүй

үйлчилгээ • Хол ойроос үл хамааран авах өндөр хурдны орон нутгийн өрхийн хямд

үнийнинтернэт • Дэлхийн стандартад нийцсэн радио, ТÂ-ийн үйлчилгээ авах боломжийг

бүрдүүлэхтоонсистемдшилжиххөтөлбөр • Монголхүнийоþуныгүнэлсэнөндөрцалинтайажлынбайр • Монголоþунаарбүтээгдсэнолонулсынстандартын“Å”бүтээгдэхүүн • Мэдээллийн технологид суурилсан шуудангийн дэвшил зэргийг ойрын

хугацаанызорилтболгонажиллажбайна. Мэдээлэл, харилцаа холбооны салбарын хөгжлийн төлөө өнөөдрийг хүртэлхо¸ргүйсэтгэлээрзүтгэжирсэнүеүеийнудирдлагуудболонинженертехникийнажилчид, программистууд, холбоочдын хамтын хүчин зүтгэлньдээрх зорилгодхүргэх учиртай. Бидний хамтын хүч, хамтын сэтгэл энэ салбарын ирээдүй рүүхарсантомбодлогынсуурийгтавихадголлохүүрэггүйцэтгэнэ.

МонголпрограммистуудынМонголухаанДэлхийдгайхагдахтэрирээдүйнтөлөөхамтдаазүтгэцгээе

мтØХХГ-ын дарга Ö.Æадамбаа

6


1.МЭДЭЭЛЭЛ,ШУУДАН,ХАРИЛЦААХОЛБОО,ТÅХНОЛОГИЙНСАЛБАРЫНХӨГЖИЛ

7


1.МЭДЭЭЛЭЛ,ШУУДАН,ХАРИЛЦААХОЛБОО,ТÅХНОЛОГИЙНСАЛБАРЫНХӨГЖИЛ

8


2. САлБАРыН БОДлОГО, ХУУль эРХ ЗҮЙ

Захзээлийншилжилтийнүебуþу1995ондбатлагдсан”ХарилцаахолбоонытухайМонголУлсынхууль,угхуулийншинэчилсэннайруулга(2001он)болон“Радио долгионы тухай”(1999 он), “Шуудангийн тухай”(2003 он), “Цахимгарынүсгийнтухай”(2011он)хуулиудньманайулсынМэдээллийнтехнологи,харилцаахолбоонысалбарынбүтэц,чиг,үүрэгтэйшуудхолбогдохнийгмийнхарилцаагүндсэндньзохицуулсанхуульэрхзүйнорчингбүрдүүлжбайна.

Эдгээрхуулиудаас гадна “Засгийн газрынагентлагийн эрх зүйнбайдлынтухай”,“Ажахуйннэгжийнтусгайзөвшөөрлийнтухай”,“Төрийнболонороннутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай“,“Өрсөлдөөнийтухай”зэрэгхуулийнзаалтуудаарсалбарыннийтлэгхарилцаагзохицуулжбайна.

Манай улсын нийгэм эдийн засгийн харилцаа бүхэлдээ зах зээлийнхарилцаанд шилжин шинэчлэгдсэнтэй холбоотой салбарын бие даасанхуулийгбатлуулж,түүнийхэрэгжилтийгхангуулахчигүүрэгбүхийбиедаасанзохицуулахбайгууллагыгМонголУлсаданхудаабайгуулжажиллуулсанньтуссалбарынхуульэрхзүйнорчныгшинэчлэхэдчиглэсэнхамгийнбодитой,олонулсынжишигтхүрсэнаргахэмжээболсонþм.

Салбарынхууль,эрхзүйнорчнышинэчлэлийгшинэшатандгаргахзорилгоородоо мөрдөгдөж байгаа хуулиудын хэрэгжилтэд хяналт-шинжилгээ хийж,түүний санал зөвлөмжид үндэслэн хуулинд өөрчлөлт оруулах, шинэчлэх,шинээргаргахшаардлагатайхуулиудынталаархсаналыгболовсруулжгаргасанбөгөөдхэрэгжүүлэхталаархолбогдохсудалгаатооцоогхийжбайна.

“Мэдээлэл, холбооны технологийн2010онхүртэлх үзэлбаримтлал”2001,“Мэдээлэл,харилцаахолбоонытехнологийгдундхугацаандхөгжүүлэхстратегитөлөвлөгөө”2002,“ЦахимМонгол”,2005үндэснийхөтөлбөрзэрэгдундхугацааныбодлогынбаримтбичиг,хөтөлбөрүүдамжилттайхэрэгжиж,голзорилтуудньбиелэсэнтөдийгүйцаашдынзорилго,зорилтуудаатодорхойлохтомоохон ажил явагдаж байна. Энэ ажлын хүрээндМТШХХГ-аас бодлогынсудалгаа хийж “МонголУлсынмэдээлэл, харилцаахолбооны талаар төрөөсбаримтлахбодлогынбаримтбичиг”-ийнэхнийтөслийггаргажЗасгийнгазарттанилцуулсанбөгөөддахиншинэчлэнболовсруулалтхийжбайна.

Өнөөгийнбайдлаар“Цахимзасаг”,“Үндэснийхиймэлдагуул”,“Мэдээллийнаþулгүй байдлыг хангах”, “Радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг тоонтехнологидшилжүүлэх”,“Өрхбүртшуудан”,“Өндөрхурдныөргөнзурвасынсүлжээ” зэрэг үндэсний хэмжээний 6 томоохон хөтөлбөрийг тус салбартхэрэгжүүлжбайна.

9


“ҮНДэСНИЙ ХИЙмэл ДАГУУл” ХӨтӨлБӨРДэлхийнолоноронсансрынхолбооныболонтандансудалгааны өөрийн хиймэл дагуулыг олон талтхэрэглээндээ тулгуулан үр өгөөжтэй ашигласнаартухайн улсын үндэсний аþулгүй байдал, нийгэм,эдийн засгийн хөгжлийг нь дэмжих томоохонхөшүүрэгболдогбайна.

Манайулсад1970ондсансрынхолбооныгазрынстанц байгуулж, 1971 онд олон улсын сансрынхолбооны “Интерспутник” байгууллагад гишүүнээр

элссэнээсхойш40гаруйжилтодорхойтуршлага,мэдлэгийгхуримтлуулсаарирсэнтүүхээзалгамжлан2016ондүндэснийхиймэлдагуулхөөргөхгэжбайна.ШинэчлэлтийнЗасгийнгазраас2012оны11-рсард137дугаартогтоолгаргаж“Үндэснийхиймэлдагуул”хөтөлбөрийгхэрэгжүүлжэхэллээ.

РАДИО, тЕлЕвИЗИЙН ӨРГӨН НэвтРҮҮлГИЙГ тООН тЕХНОлОГИД ØИлÆҮҮлэХ ҮНДэСНИЙ ХӨтӨлБӨР

Швейцари улсын Женев хотноо 2006 онд болсонДэлхийн Радиогийн Их Хурлаар 2006-2015 оныхугацаанд дэлхийн улс, орнуудынрадио, телевизийнөргөннэвтрүүлгийнсүлжээ,үйлчилгээгтоонтехнологидшилжүүлэх“GE-06”шийдвэргарчээ.

Өнөөгийн байдлаардэлхийнолонулс,орондрадио,телевизийнөргөннэвтрүүлгийнаналогисистемээбүрэн

зогсоож, тоон технологид шилжүүлсэн бөгөөд 2015 онд Åвропын орнуудбүхэлдээ,Ази,Номхондалайнбүсийнзариморонтустусдаа2013онданалогисистемээбүрэнзогсоохболсонооалбан¸соорзарласанбайна.

Манайулсадрадио,телевизийнөргөннэвтрүүлгийнсистемийгтоонтехнологиорөргөтгөх,шинэчлэхажил2004оноосэхэлжүешаттайхэрэгжижбайна.

Засгийн газрын 2011 оны 275 дугаар тогтоолоор “Радио, телевизийн өргөннэвтрүүлгийг тоон технологид шилжүүлэх үндэсний хөтөлбөр” батлагдажМонголУлсынрадио,телевизийнөргөннэвтрүүлгийнсистемийг2014оны7-рсарын31-нийөдөртоонтехнологидшилжүүлэхзорилтыгдэвшүүлэнажиллажбайна.

Телевиз,радиогийнсистемтоонтехнологидшилжсэнээрайл,өрхбүргэртээорчинүеийндэвшилтэттехнологидсуурилсанөндөрчанартай,олонсувгийннэвтрүүлгийг шууд хүлээн авах боломжтой болох þм. Хөтөлбөрт 2013-2014ондМонголУлсыннийтнутагдэвсгэрийг тоонтелевизийнгазрынсүлжээндхамруулахтөлөвлөлтхийж,48сум,сууриндтелевизийндамжуулаханалоги

10


станцыгтоонтехнологиоршинэчлээдбайна.ШинэчлэлийнЗасгийнгазарньүйл ажиллагааныхаа мөрийн хөтөлбөрт иргэнд хандсан олон шинэчлэлийнбодлогыгхэрэгжүүлэхээртөлөвлөснийнэгньүзэгчтөвтэйөргөннэвтрүүлгийнасуудалþм.

мэДээллИЙН тЕХНОлОГИ, ØУУДАН, ХАРИлÖАА ХОлБООНы САлБАРыН ØИНэЧлэлИЙН СтРАтЕГИЙН 7 ЗОРИлт (2013-2016)

МонголУлсынЗасгийнгазар2012-2016оныүйлажиллагаандаа“Шинэчлэлтийн7 зорилт”-ыг дэвшүүлж дээр дурдсан хөтөлбөрүүдтэй уялдаатай хэрэгжүүлжэхэллээ.Үүнд,

СтРАтЕГИЙН ЗОРИлт 1: “CОёмБО эСвэл НҮҮДэлЧИН” ҮНДэСНИЙ ХИЙмэл ДАГУУл - 2016

1.1“Холбооныхиймэлдагуул”төсөлхэрэгжүүлжүндэснийаþулгүйбайдлыгхангах, онцгой байдлын үед нөөц сүлжээг ашиглах, зайн сургалт,телемедицины шинэ хэрэглээ нэвтрүүлэх, алслагдсан сум, өрх бүртмэдээлэл,харилцаахолбооныүйлчилгээгхүргэх;

1.2 Өндөрнарийвчлалбүхийтандансудалгааныхиймэлдагуулхөөргөж, хоттөлөвлөлт,уулуурхайнсалбартөргөнөөрашиглах; 1.3 Газарзүйнмэдээллийннарийвчилсансистем,сангүүсгэж,мэдээллийн сангтогтмолшинэчилж,байршилтогтоохсистемүүдийгбусадсалбарт өргөнөөрнэвтрүүлэх; 1.4 Тандансудалгааныүндэснийтөвийгбайгуулжбайгальорчин,дэдбүтэц,

хөдөөажахуй, газар тариалангийнсалбарыголон төрлийнмэдээгээрхангах;

СтРАтЕГИЙН ЗОРИлт 2: тӨРИЙН тҮГÆРэлГҮЙ ҮЙлЧИлГээ

2.1Улсыннэгдсэндатасангүүсгэнэ/Давхардсандатасангнэгтгэжбүртгэх/ 2.2Улсыннэгдсэнгазарзүйнсангүүсгэждэдбүтцийндавхаргатайболох/

Давхаргууд:Сансар,Зам,Хот,Магистраль,Кабель,Кадастр,Барилгынзураггэхмэт/

2.3Синк,нөөцийнбүтэцүүсгэх 2.4Төрийнбайгууллагуудынмэдээллийгнэгдсэндатасантайхолбохсистем

хөгжүүлэх 2.5Цахимгарынүсгийнтухайхуулийнхэрэгжилтийгхангуулж,хэвшүүлэх/PKI/ 2.6Âэб болон Мобайл аппликэйшн технологид суурилсан нэгдсэн

үйлчилгээний портал систем хөгжүүлэх /нэг цонхны үйлчилгээ, 300төрийнүйлчилгээ/

2.7Цахимзасагүндэснийхөтөлбөрийнхүрээндболомжитцахимүйлчилгээгамьдралдшууднэвтрүүлэх

11


2.8Төрийннэгдсэндотоодсүлжээ,бүртгэлийнтогтолцоогцэгцэлждуусгах 2.9Төрийн цахим систем архитектур хөгжүүлэх багийг Мэдээлэл техно-

логийнүндэснийпаркадсууриланбайгуулах/MODELTEAM/ 2.10Киберонцгойбайдлынүедхариуүзүүлэхбагбайгуулах/CERT/ 2.11Мэдээллийн технологи, шуудан, харилцаа холбооны салбарын

бизнесийнорчингсайжрууланшинэчлэх,тогтвортойбизнесэрхлэлтийгдэмжихаргахэмжээгхэрэгжүүлэх

СтРАтЕГИЙН ЗОРИлт 3: ОРОН НУтАГт ОлОН НИЙтИЙН ҮНэГҮЙ ИНтЕРНЕт /PUB- LIC WIFI HOTSPOT/

3.1Өндөрхурдныөргөнзурвасынсүлжээүндэснийхөтөлбөрийгхэрэгжүүлэх 3.2Газар зүйн бүсээс үл хамаарсан интернэтийн бөөний урсгалыг нэг

тарифаархүргэх 3.3Төрийнөмчиткомпанидтүшиглэжолонулсынтранзитурсгалдамжуулах

нөхцлийгбийболгох(МХСТӨК-ийн4+4шөрмөс) 3.4Ороннутагтиргэд,ажахуйннэгжидчиглэсэнухаалагсүлжээгөргөтгөн

хөгжүүлэх/Accessnet-work/ 3.5Хөдөлгөөнтөргөнзурвас,дарааүеийнсүлжээгнэвтрүүлэх/3G,4Gгэхмэт/ 3.6Ороннутагтинтернэтийнхэрэглээгнэмэгдүүлэхаяныгзохионбайгуулах 3.7Хотхоорондындамжуулахсүлжээндгазарзүйнялгаваргүйүнэтарифын

зарчмыгнэвтрүүлэх

СтРАтЕГИЙН ЗОРИлт 4: ҮЗэГЧ төвтэй тв, СОНСОГЧ төвтэй РАДИО

4.1Телевиз, радиогийн өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид бүрэншилжүүлж чанартай, сонголт бүхий нэвтрүүлгийг иргэдэд хүргэх,радио давтамжийн хязгаарлагдмал нөөцийг үр ашигтай зарцуулах;

4.2Тоон системийн хэрэглэгчдийн мониторинг буþу үзэгч, сонсогчдынталаархолонталтбодитсудалгааггаргах;

4.3Телевиз, радиогийн шинэчлэлийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж сувгийгтөрөлжүүлэх, нэвтрүүлгийн чанарыг сайжруулах, үндэсний контентийгдэмжихзэргээриргэнтөвтэйөргөннэвтрүүлгийнбодлогобаримтлах;

4.4Өргөннэвтрүүлгийнхуулийгбатлуулжүзэгчдийг хүндэтгэх со¸лыгбийболгох, бизнесийн орчинг сайжруулах, зохиогчийн эрхийг хүндэтгэх,хориотой контентийг хязгаарлах зэрэг эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх;

4.5Телевизийн нягтруулгын нэгдсэн төв байгуулж давхардсан хөрөнгөоруулалтыгхязгаарлах,үйлчилгэээрхлэгчдэдсувгийнчанарыгбууруу-лахгүйгээрэрхтэгштүгээх,контентийгнэгцэгттөвлөрүүлж,хяналтынтогтолцоогбийболгох;

4.6Телевизийн нэвтрүүлгийн рейтингийн автомат системийг хөгжүүлэннэвтрүүлэх

12


СтРАтЕГИЙН ЗОРИлт 5: ОЮУНы БҮтээмÆтэЙ, ӨНДӨР ÖАлИНтАЙ АÆлыН БАЙР

5.1Мэдээлэл технологийн хүнийнөөцийн/Model Team/ албан тушаалыншинэангилалтайболгох/DatabaseArchitector,ReverseEngineering,Proj-ectManager,Coder/

5.2Мэдээллийн технологийн хүний нөөцийн /Model Team/ мэргэжлийнсертификаттайуялдууданцалингийнсистемийгхэрэгжүүлэх/OracleCer-tifiedMaster,CCNP,PMP,ArcGISDP/

СтРАтЕГИЙН ЗОРИлт 6: ДэлХИЙН СтАНДАРтыН э-БҮтээГДэХҮҮН

/ISO20000/ISO27001/ISO27002/ISO27033-1/ISO9000

6.1Мэдээлэл,харилцаахолбоонысалбарынтехнологисудалгаа-хөгжлийнтөв байгуулж /ICT R&D center/, салбарын инновацийн тогтолцоогбүрдүүлэх;

6.2Салбарын өндөр технологийн үйлдвэрлэлийн кластерыг хөгжүүлжөндөртехнологийннэмүүөртөгшингээсэнмэдээлэл,харилцаахолбооныбүхтөрлийнбараа,бүтээгдэхүүнийүйлдвэрлэл,үйлчилгээгхөгжүүлэх,

6.3Мэдээллийнтехнологи,харилцаахолбооныинновацийнсанбайгуулж,салбарынжижигдундүйлдвэрлэлийгдэмжих

6.4Үндэснийпрограмхангамжийнолонулсадөрсөлдөхчадварыгдээшлүүлж,Монголконтентийнүйлдвэрлэлийнбизнесийгбодлогоордэмжиж,эрхзүйнорчныгбийболгох;

СтРАтЕГИЙН ЗОРИлт 7: ØУУДАНД СУУРИлСАН ДэвØИл

7.1 Хаягжилтыншинэчлэлийгбүрэнтөгсхэрэгжүүлждуусгах 7.2Хүргэлтийнүйлчилгээголонулсынтүвшиндхүргэх,төр,хувийнхэвшлийн

түншлэлийгдэмжих 7.3Төрийнзахиргааныбаримтбичгүүдийгшууданжуулах/Шүүхийнзарлан,

торгуулийнхуудасг.м/ 7.4Шуудан, илгээмжийн үйлчилгээг автоматжуулж цахим марк, богино

үсэгтмэдээ/SMS/үйлчилгээгшууданднэвтрүүүлэх

13


2.1БҮТЭЦЗОХИОНБАЙГУУЛАЛТ

мэДээллИЙН тЕХНОлОГИ, ØУУДАН, ХАРИлÖАА ХОлБООНы ГАЗАР(http://www.itpta.gov.mn)

“Мэдээллийнтехнологи,шуудан,харилцаахолбооныгазар2004онданхбайгуулагдсанбаМонголУлсынÅрөнхийсайдын2012оны08дугаарсарын27-ныөдрийн06тоотзахирамжаар“Мэдээллийнтехнологи,шуудан,харилцаахолбооны газар гэсэншинэнэрээрбүтэц, зохионбайгуулалтньөөрчлөгдөнбатлагдсанЗасгийнгазрынтохируулагчагентлагþм.

Мэдээллийнтехнологи,шуудан,харилцаахолбооныгазрынүйлажиллагааныстратеги, зохион байгуулалтын бүтцийн өөрчлөлтийн хөтөлбөрийн зорилгонь Åрөнхий сайдын эрхлэх ажлын хүрээний мэдээлэл, шуудан, харилцаахолбоо,технологийнхөгжлийнасуудлаархуультогтоомж,хөгжлийнбодлогоболовсруулах, дэд бүтцийг хөгжүүлэх, бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоог бийболгох,бодлого, хөтөлбөр, төлөвлөгөөгхэрэгжүүлэх үйлажиллагааг зохионбайгуулах,зохицуулах,хяналт-шинжилгээхийх,үнэлгээөгөхзэрэгасуудлыгхамарсанстратегийнболонбүтцийнзагвартай.

1.ТӨРИЙНЗАХИРГААНЫУДИРДЛАГА,ХАМТЫНАЖИЛЛААНЫГАЗАР:Төрийнзахиргааны удирдлагаманлайлал, байгууллагын санхүүгийн үйл ажиллагаагхангах,гадаад,дотоодүйлажиллагаа,үйлчилгээгзохионбайгуулах,салбарынболон газрын хүний нөөцийн менежмент, гадаад хамтын ажиллагааныудирдлагазохицуулалтыгдэмжих,газрындаргынболондээдгазрыншийдвэр,хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангуулж, хяналт тавихаддэмжлэг үзүүлэхзорилттойгооражиллажбайна.

2. ШИНЭЧЛЭЛИЙН БОДЛОГО ТӨЛӨÂЛӨЛТИЙН ГАЗАР: Мэдээллийнтехнологи инновацын хэлтэс, Сансрын радио холбооны хэлтэстэй бөгөөдсалбарын хууль эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох, хөгжлийн хөтөлбөр,шинэтгэлийнбодлого,уртдундхугацааныстратегийгтөлөвлөх,төсөл,стандартболовсруулах,бодлогынудирдамжаархангах,дэмжлэг,зөвлөгөөөгөх,төсөлболовсруулах,хэрэгжүүлэхэдзөвлөгөө,бүхталындэмжлэгүзүүлэх,үндэснийхиймэл дагуул хөтөлбөрийн хүрээнд стратегийн бодлого боловсруулжхэрэгжүүлэх,гадаадхамтынажиллагаагхөгжүүлэхзэрэгүндсэнүүрэгтэй.Мөнрадиодавтамж, телевизрадиогийнөргөннэвтрүүлгийнчиглэлээрхөгжлийнбодлого, стратегийг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, хэрэгжилтэнд хяналт тавихбодлогынудирдамжаархангах,хуульэрхзүйнорчингболовсронгуйболгохзорилготойгооражиллажбайна.

3. БОДЛОГЫНХЭРЭГЖИЛТИЙГ ЗОХИЦУУЛАХ ГАЗАР: Салбарын хөгжлийнбодлого,стратеги,төсөлхөтөлбөртүүнийхэрэгжилтэндхяналттавихбодлогын

14


удирдамжаархангах,салбарынхуульэрхзүйнорчингболовсронгуйболгох,хэрэгжилтийгхангахзорилттойажиллажбайна.

4. ХЯНАЛТ-ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ГАЗАР: Статистик, мэдээллийн хэлтэстэйбөгөөдсалбарынбодлого,хөтөлбөр,төслийнхэрэгжилтэндхяналт-шинжилгээ,үнэлгээхийж,санал,зөвлөмжгаргахтэдгээрийнгүйцэтгэлдшалгууртогтоож,хянаншинжлэхзамаарбодлого төлөвлөлт, хэрэгжилтийгдэмжих, салбарынхуультогтоомж,стандартынхэрэгжилтийгхангуулах,байгууллагынэрсдлийгсудалж,дотоодаудитыгхөгжүүлэх,салбарынзахиргааныстатистикмэдээллийггаргаж,мэдээллийнсанбүрдүүлэх,хэрэглэгчдийгмэдээ,мэдээллээрхангахчигүүрэгтэйажиллажбайна.

5.БҮХНИЙТИЙНҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙҮҮРГИЙНСАН:Бүхнийтийнүйлчилгээнийүүргийнсанньхарилцаахолбоонытухайхууль,Засгийнгазрынтусгайсангийнтухайхуулийн эрх зүйнорчныхүрээнд2006оноосидэвхтэй үйлажиллагааявуулжбайна. Тус сангийн эрхэм зорилгоньмэдээлэл, харилцаа холбооныхамгийн түгээмэл үйлчилгээг хүн амын байршил, амжиргааны түвшинг үлхамааран хүргэх, алслагдсан орон нутгийн хүн амд мэдээлэл, харилцаахолбооны үйлчилгээг хүргэх техникийн нөхцлийг бүрдүүлэхэд оршдог баүйл ажиллагаандаа үйлчилгээ эрхлэгчдэд ялгаваргүй, шударга өрсөлдөхнөхцлийгбүрдүүлэх,тэгшэрхийноролцоотой,илтодбайдлыгхангахзарчмыгбаримтална.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2009 оны 151 дүгээр тогтоолоор БНҮҮСбүрдүүлэх, зарцуулах журам батлагдсан ба сангийн хөрөнгө төвлөрүүлэлт,зарцуулалт, үйл ажиллагаанд Мэдээллийн технологи, шуудан, харилцаахолбооныгазархяналттавьжажиллажбайна.ТуссангаасОроннутагтүүрэнхолбооныүйлчилгээхүргэх,Интернэтийнүйлчилгээ,Шуудангийнүйлчилгээ,Радио. Телевиз, Судалгаа, сурталчилгаа гэсэн 5 чиглэлээр төсөл, хөтөлбөрхэрэгжүүлж мэдээлэл харилцаа холбооны үйлчилгээ хүргэн ажиллаж байнабайна.

15


Зураг 1. МТШÕÕÃ-ын бүтэц, зохион байгуулалт

ХАРИлÖАА ХОлБООНы ЗОХИÖУУлАХ ХОРОО (http://www.crc.gov.mn)

2001оны10дугаарсардшинэчлэнбатлуулсан“Харилцаахолбоонытухай”хуулийндагууМонголУлсынЗасгийнГазрын2002оны1дүгээрсарын25-ныөдрийн15тооттогтоолоорХарилцаахолбоонызохицуулаххороогбайгуулждүрмийгньбатлуулжээ.

Энэхүүхуулиаролгогдсонбүрэнэрх,дүрмийнхүрээндХХЗХньөмчийнбүхтөрлийнажахуйнэгж,иргэдхарилцаахолбоонызахзээлдүрашигтайшударгаөрсөлдөх нөхцлийг бүрдүүлэх, нөөцийг үр ашигтай хуваарилах, оновчтойзохицуулах, хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах, технологийн шинэчлэлийгдэмжихэдсалбарынзохицуулалтыгчиглүүлэнажиллажбайна.

Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны албад нь “Харилцаа холбоонызохицуулах хорооны дүрэм”- ийн хүрээнд дараахь үндсэн эрх, чиг үүргийгхэрэгжүүлжбайна:

16


1. ЭРХ ЗҮЙ, МЭДЭЭЛЭЛ, ЗАХИРГААНЫ АЛБА: Гэрээ, эрх зүйн талаархзөвлөлгөө,хэрэглэгчийнэрхийгхамгаалах,хяналтшалгалт,мөрдөлт,гомдолмаргааншийдвэрлэх,олоннийттэйхарилцах,захиргааболонсанхүүгийнүйлажиллагаа,гадаадхамтынажиллагаа,хүнийнөөцийнхөгжилболонсургалт,байгууллагынвебсайтынменежмент;

2. ЗОХИЦУУЛАЛТЫН АЛБА: Тусгай зөвшөөрөл, стандарт болонбаталгаажуулалт, харилцан холболтын техникийн асуудлууд, дугаарлалт,техникийннөхцөлшаардлага,технологийншинэчлэл,нэгдэлболонинтернэт;

3. РАДИО ДАÂТАМЖ ЗОХИЦУУЛАЛТ, ХЯНАЛТЫН АЛБА. Радио давтамжтөлөвлөлт, техникийн дүн шинжилгээ, радио давтамж хуваарилалт болонменежмент,радиодавтамжийнхяналтшалгалт,радиодолгионашиглахтусгайзөвшөөрөлболонөргөннэвтрүүлэг;

4.ЗАХЗЭЭЛ,ҮНЭТАРИФЫНАЛБА:Захзээлийнстратегийндүншинжилгээ,захзээлийнсудалгааболонстатистикмэдээлэл,үнэтариф,харилцанхолболтынтөлбөр,өрсөлдөөн,бүхнийтийнүйлчилгээнийүүргийгтодорхойлох;

5.ШУУДАНГИЙНАЛБА:Шуудангийнүйлчилгээнийтусгайзөвшөөрөл,зипкод,хаягжуулалт,харилцанхолболт,үнэтарифзэрэгболно.

мэДээллИЙН тЕХНОлОГИЙН ҮНДэСНИЙ ПАРК

(http://www.itpark.mn)

Мэдээллийнтехнологийнүндэснийпарк/МТYП/нь2002оны8сарын6-наасалбан ¸соор үйл ажиллагаагаа эхэлсэн. БНСУ-ын Засгийн газрын буцалтгүйтусламжийнхөрөнгөөр“Мэдээллийнтехнологийнпарк”төслийгхэрэгжүүлэнмэдээллийнтехнологийнинкубаторынүйлчилгээүзүүлжэхэлснээсхойшэдүгээ19удааэлсэлтзохионбайгуулж,250орчимААН-ийгсонгоншалгаруулалтандхамруулснаас 82 компанийн 750 гаруй ажилтанд инкубаторын үйлчилгээүзүүлжээ.

Шинэчлэлийн Засгийн газраас мэдээллийн технологийн төсөл, хөтөлбөрхэрэгжүүлэх, мэдээллийн технологийн дэд бүтцийг байгуулах ерөнхийархитектурын бодлого гаргах, төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд туршилт,шинжилгээ хийж чанарын баталгаатай хүлээн авдаг механизм бий болгох,төрийн түгжрэлгүй үйлчилгээг (eGov) мэдээллийн технологиор дэмжихзорилттойажиллажбайна.ЭнэхүүзорилтынхүрээндМТҮПньбүтэцзохионбайгуулалтын шинэчлэлт хийж “Монголын оþуны өргөө”-г байгуулахаартөлөвлөөдбайна.

17


Зураг 2. МТ¯Ï-ийн бүтэц, зохион байгуулалт

“ҮНДэСНИЙ ДАтА тӨв” УтҮГ (http://www.ndc.gov.mn)

“ҮндэснийДатаТөв”-УТҮГнь2009оны08сарын15-ндМУ-ынЗГ-ын183дугаар тогтоолоор байгуулагдсан. Тус төв нь Монгол улсын төрийн цахимдата,мэдээллийннэгдмэл,шуурхай,хүртээмжтэйбайдлыгхангахчигүүрэгтэйба байгуулагдсан цагаасаа төр болон хувийн хэвшлийн байгууллагуудадмэдээллийн технологийн үйлчилгээ хүргэж, төрийн цахим дата, мэдээллийгзориулалтын орчинд хадгалах, аþулгүй байдлыг хангах, холбогдохболовсруулалт хийж, мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх, сургалт, семинар зохионбайгуулахзэрэгүйлажиллагааявуулжажиллажбайна.

ÇàõèðàëÄýä Çàõèðàë

Çàõèðãààíû õýëòýñÑèñòåì òºëºâëºëò íýãòãýëèéí õýëòýñ

Ìýäýýëýë àþóëã¿é áàéäàë íóóöëàëò

õàìãààëàëòûí õýëòýñ

Òåõíèê àøèãëàëò ¯éë÷èëãýýíèé

õýëòýñ

Зураг 3. “¯ндэсний дата төв” УТ¯Ã-ын бүтэц, зохион байгуулалт

18


“РАДИО тЕлЕвИЗИЙН СҮлÆээ” УтҮГ (http://www.rtbn.gov.mn)

Монголулсыннутагдэвсгэртрадио,телевизийнөргөннэвтрүүлгийгчанарынөндөртүвшинддамжууланхүргэх,сүлжээнийтехникийннайдвартай,тасралтгүйажиллагаагхангажардтүмэндмэдээллээрүйлчлэхүүрэгтэйбайгууллагаþм. РТСУТҮГньцаашидмэдлэгтсуурилсан,мэдээлэлжсэннийгэм,эдийнзасгийнорчиндшинэүеийндэвшилтэттехнологибүхийрадио,телевизийнүйлчилгээгөрхбүртхүргэх,улсынхэмжээндтоонөргөннэвтрүүлгийндамжуулахсүлжээгбийболгохзорилготойажиллажбайна.

ÄàðãàØóóðõàé óäèðäëàãà

òåõíîëîãèéí õÿíàëòûí àëáà

Ðàäèî íýâòð¿¿ëýõòºâ ñòàíö

Ðàäèî òåëåâèçèéí ñòàíö Õºâñãºë

Ãîâü-Àëòàé Áàÿí-ªëãèé

Äîðíîä ªìíºãîâü

Õîòûí øóãàìûí

ðàäèîãèéí àëáà

Îðõîí àéìàã

Îëîí ñóâãèéí òåëåâèçèéí

òåõíèê àøèãëàëòûí

àëáà

Äýä äàðãà

Åðºíõèéóäèðäëàãûí õýëòýñ

Ñàíõ¿¿ á¿ðòãýëèéí õýëòýñ

Õàíãàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñ

Òåëåâèçèéí òºâ ñòàíö

Зураг 4. “Ðадио Телевизийн Ñүлжээ” УТ¯Ã-ын бүтэц, зохион байгуулалт

мэДээлэл ХОлБООНы СҮлÆээ тӨК (http://www.netcom.mn)

ТускомпаниньЗасгийнгазрын186тогтоол,Төрийнөмчийнхорооны491тогтоолоор2006ондбайгуулагдсантөрийнөмчитбайгууллагаþм.Мэдээлэлхолбоонысүлжээнийтөрийнмэдлийнхөрөнгийнашиглалтүйлчилгээ,сүлжээнийбизнесэрхлэхчигүүрэгтэйажилладаг.КомпанийнүндсэнзорилгоньМонголУлсыннийтнутагдэвсгэрийгхамарсанөндөрхурдны,өргөнзурвасынсүлжээгөргөтгөж, өртөг багатай, олон төрөлт цогц үйлчилгээг салбарын үйлчилгэээрхлэгчкомпаниуд,төрийнбайгууллага,ажахуйннэгжболоннийтайлөрхөдхүртээмжтэй,чанартайхүргэхэдоршино.

19


Îðëîã÷ çàõèðàë Îðëîã÷ çàõèðàë

Áîäëîãî òºâëºëòèéí ãàçàð

Ñàíõ¿¿, õºðºíãº îðóóëàëòûí ãàçàð

Õàð

èëö

àí õ

îëá

îëò

, º

ãºãä

ëèé

í ñ

¿ëæ

ýýí

èé

óä

èð

äëàã

ûí

õýë

òýñ

Äî

òîî

ä ¿é

ë àæ

èë-

ëàãà

à, ì

îí

èòî

ðè

í-

ãèé

í õ

ýëòý

ñ

Õº

äºëì

ºð

õàì

ãààë

àë,

àþóë

ã¿é

àæ

èëë

àãàà

íû

õý

ëòýñ

Õº

ðº

íãº

îð

óóëà

ëòû

í

õýëò

ýñ

Ñàí

õ¿¿

á¿ð

òãýë

èé

í

õýëò

ýñ

Ñóð

ãàëò

ûí

òº

â

Õàí

ãàì

æ

¿éë÷

èëã

ýýí

èé

õýë

òýñ

Õ¿í

èé

íº

ºö

, õó

óëè

éí

õýë

òýñ

Ñóä

àëãà

àíû

õýë

òýñ

Ìàð

êåòè

íã

ãýð

ýý

õýëö

ýëè

éí

õýë

òýñ

Ñòð

àòåã

è

òºëº

âëº

ëòè

éí

õýë

òýñ

Õîòûí ñ¿ëæýýíèé ãàçàð

Øóóðõàé óäèðäëàãûí òºâ

ÀÉÌÀÃ Ä¯¯ÐÃÈÉÍ ÃÀÇÀÐ

Õàðúÿàíýãæ¿¿ä

Òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºë

Ã¿éöýòãýõ çàõèðàë

Çàõèðãàà, õ¿íèé íººöèéí ãàçàð

Äîòîîä õÿíàëò, ìîíèòîðèíãèéí ãàçàð

Îëîí óëñûí áèçíåñèéí ãàçàð

¯íäýñíèé ñ¿ëæýýíèé ãàçàð

Õàðúÿàíýãæ¿¿ä

Зураг 5. “Мэдээлэл Õолбооны Ñүлжээ” ТªÊ-ийн бүтэц, зохион байгуулалт

“мОНГОлыН ÖАХИлГААН ХОлБОО” ХК(http://www.mtcone.mn)

“Монголын Цахилгаан Холбоо” ХК нь Өмч хувьчлалын комиссын 1995оны 28 тоот тогтоол, Дэд бүтцийн хөгжлийн Сайдын 208 тоот тушаалаарбайгуулагдсан төрийн өмчийн оролцоотой хувьцаат компани þм. Өмчийноролцоонднийтхувьцааны54.67%-ийгМонголУлсынЗасгийнгазар,40%-ийгБНСУ-ынКореаТелекомкомпани,5.33%-ийгиргэдэзэмшижбайна.

Нийслэлхот,аймаг,дүүргийн23Холбооныгазар,аймаг,сумдынхарилцаахолбоо,интернэт,сууринболонутасгүйсууринхолбоо,улсхоорондыняриа,кабелийн телевиз, мэдээллийн лавлагааны үйлчилгээг үзүүлж байна. Тускомпанинь2012оныжилийнэцсийнбайдлаарсууринутасныхэрэглэгчийнзахзээлийн89%,интернэтийнүйлчилгээний22%,КАТÂ-ийн7орчимхувийгэзэлжбайна.

20


—

Õóâüöàà ýçýìøèã÷äèéí õóðàë



Îðëîã÷ çàõèðàë

Õÿíàëòûí çºâëºë

Õÿíàëò, øèíæèëãýý ¿íýëãýý, äîòîîä àóäèòûí õýëòýñ

Çàõèðãàà, óäèðäëàãûí ãàçàð

Ñòðàòåãè òºëºâëºëò, ìàðêåòèíãèéí àëáà

Ñàíõ¿¿, õºðºíãº îðóóëàëòûí ãàçàð

Òåõíèê, òåõíîëîãèéí ãàçàð

Áîðëóóëàëò, ¿éë÷èëãýýíèé ãàçàð

Õ¿íèé íººöèéí õýëòýñ

Áèçíåñ õºãæèëòºëºâëºëòèéí õýëòýñ

Õºðºíãº îðóóëàëòõóäàëäàí àâàëòûí

õýëòýñ

Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí

õýëòýñ

Õýðýãëýã÷èéí ¿éë÷èëãýý, áîðëóó-

ëàëòûí õýëòýñ

Òåõíèêèéí àøèãëàëòûí

õýëòýñ

Àøèãëàëò, ¿éë÷èëãýýíèé

õýëòýñ

Øóóðõàé óäèðäëàãûí

òºâ

Óëààíáààòàð õîòûí ñàëáàðóóä

Äóóäëàãà ¿éë÷èëãýýíèé òºâ

Ëàâëàõ ¿éë÷èëãýýíèé òºâ

Ýðõ ç¿é, ãàäààä õàìòûí àæèëëà-

ãààíû õýëòýñ

Ìàðêåòèíãèéí õýëòýñ

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õýëòýñ

Àæ àõóéí õýëòýñ

Àéìàã, îðîí íóòãèéí ñàëáàðóóä

Зураг 6: Монголын Öахилгаан Õолбоо” ÕÊ-ийн бүтэц зохион байгуулалт

“мОНГОл ØУУДАН” тӨХК(http://www.mongolpost.mn)

“Монголшуудан”ТӨХКнь1921ондбайгуулагдажхарилцаахолбоонысалбартүйлажиллагаагааявуулжэхэлсэнбөгөөд91жилийнтүүхтэй100хувьтөрийнөмчит“А”зэрэглэлийнлицензбүхиймонголулсыншуудангийнүйлчилгээнийбайгууллагаþм.

Тус компани ньМонгол Улсын 21 аймаг, 334 сумдын салбар, Улаанбаатархотын39салбарт22нэртөрлийнүйлдвэрлэл,үйлчилгэээрхэлжбайна.

21


Õóâü íèéë¿¿ëýã÷äèéí õóðàë



Òýðã¿¿í äýä çàõèðàë

Äýä çàõèðàë

Äîòîîä õÿíàëòûí àëáà

Àéìãèéí Ø¯Ã

Íèéñëýëèéí Ø¯Ñ-¿¿ä

Áè÷èã çàõèäàë

ÿëãàí áîëîâñ-ðóóëàõ õýñýã

Õýâëýë ÿëãàí áîëîâñ-

ðóóëàõ õýñýã

Èëãýýëò áóõèà øóóäàíãèéí

ÿëãàí áîëîâñ-ðóóëàõ õýñýí

Øóóäàí ñîëèëöîõ

õ¿ðãýëòèéí õýñýã

Õýðýãëýã-÷èéí

¿éë÷èëãýý-íèé õýñýã

Òºâèéí ¿éë÷èë-ãýýíèé õýñýã

Àâòî-ãàðàæ

Ñóìûí Ø¯Ñ

Áèçíåñ õºãæëèéí õýëòýñ

Ñàíõ¿¿ãèéí õýëòýñ

Òºëºâëºëò, ýäèéí çàñãèéí õýëòýñ

Çàõèðãàà óäèðäëàãûí õýëòýñ

Òîîöîî á¿ðòãýëèéí òºâ

Õàíãàìæ ¿éë÷èë-ãýýíèé àëáà

Ìýäýýëýë òåõíî-ëîãèéí àëáà

Ìàðêûí ãàçàð

Øóóäàíãèéí àøèãëàëò òåõíîëîãèéí ãàçàð

Õÿíàëòûí çºâëºë

Зураг 7: Монгол Шуудан” ТªÕÊ-ийн бүтэц зохион байгуулалт

22


3. САлБАРыН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАл

3.1САНХҮҮЭДИЙНЗАСГИЙНҮЗҮҮЛЭЛТ

Мэдээлэл,шуудан,харилцаахолбоо,технологийнсалбарынүйлчилгээнийорлого, хөрөнгө оруулалт, эдийн засгийн үзүүлэлтүүд жилээс жилд өссөөрбайна. Салбарын нийт орлого 2012 оны байдлаар 650 тэрбум хүрч өмнөхоныхоос17,1хувиарөсчээ.

Улсынтөсөвт2012онд107,2тэрбумтөгрөгийнтатвартөлж,өмнөхоноос10орчимхувиарөссөнүзүүлэлтэйбайна.

23


Салбарынхөрөнгөоруулалт2012оныбайдлаар108тэрбумдхүрчээ.

3.2ДЭДБҮТЭЦ

ДАмÆУУлАХ СҮлÆээ

2012оныбайдлаар331сум,суурингхолбосон25909кмшилэнкабелийнсүлжээ, 128 сум, сууринг холбосон тоон радио релейний сүлжээ, 181 сум,суурингхолбосонсансрынхолбоонысүлжээтэйболжМонголУлсынмэдээлэл,харилцаахолбооныүндсэнсүлжээөргөжөөдбайна.

2011оноос30Гб/секхүчинчадалтайÅвроп-Азитивийгхолбосонтранзитсүлжээгээролонулсынинтернэтийнурсгалыгдамжуулжбайна.

24


Зураг 8: Монгол Улсын харилцаа холбооны үндсэн сүлжээ

ҮҮРэН тЕлЕФОН ХОлБООНы ҮЙлЧИлГээ

Үүрэн телефон холбооны салбарт 4 оператор компани тогтвортой үйлажиллагаа эрхэлжМонгол Улсын нийслэл хот, 21 аймаг, 330 сум, сууриндүйлчилгээхүргэжбайна.

Үүрэн холбооны үйлчилгээ эрхлэгч компаниуд “Card plus”, “BE brand”,“3.5G”,“Doping”,“ID”,“MyPhone”,“Standart”,“Greenberry”,“Сонгодог”,“G10”,“G20”,“G30”,“Open”,“IPPhone”,“D20”зэрэгхямд,хялбаршинэүйлчилгээнүүднэвтрүүлж зах зээлд өрсөлдсөнөөр үйлчилгээний үнэ тариф жилээс жилдбуурсаарбайна.

25


2012 онд Шударга, өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газраас үүрэнтелефон холбооны ярианы үнэ тарифыг секундээр тооцохшийдвэр гаргаж,хэрэгжүүлэхээрболлоо. Өнөөгийн байдлаар үүрэн телефон холбооны орлого салбарын нийторлогын 70 хувийг дангаараа бүрдүүлж, хэрэглэгчдийн тоо 2012 онд 3 саяхүрсэнбайна. Үүрэнхолбооны3Gтехнологи2012оныбайдлаар/давхардсантоогоор/72сум,сууринднэвтэрч,хэрэглэгчийнтоо500,6мянгахүрсэнбайна.

ИНтЕРНэтИЙН ҮЙлЧИлГээ

Өнөөгийнбайдлааринтернэтийнзахзээлд85байгууллагаүйлажиллагааэрхэлж,Dial-Up,DSL,FTTH-шилэнкабель,коксиалкабель,GPRS,3G,EVDO,WiFi,Wimax,VSAТтехнологиашигланхэрэглэгчдэдүйлчилгээхүргэжбайна.Интернэтийнбүртгэлтэй хэрэглэгчид 641мянга болжөмнөх оноос 40%-иарөсчээ.МонголУлсын 2010 оны хүн амын тооллогындүнгээр хүн амын30,6%ньинтернэташиглажбайгаабахэрэглэгчдийнтоо709.6мянгаболсондүнгарчээ.

Улсынхэмжээнд30 Гб/сбуþу2009онынхоос 10дахиннэмэгдсэнөндөрхурдаардэлхийнмэдээллийнсүлжээндхолбогдожбайна.

26


Интернэтийн харилцан холболтын зангилаа төвийг өргөтгөн шинэчилснээродоодотоодын1интернэтийнүйлчилгээүзүүлэгчнь1Гега/битээс10Гега/битхүртэлхурсгалыгдангааравахнөхцөлболомжбүрдээдбайна. Улсынхэмжээнд200,000орчиминтернэтийнхолболттойцэгбайгаабөгөөдшилэнкабель,3G,EVDO,EDGE8GPRS,xDSL,WIMAXзэрэгтехнологийгашиглажбайна.

ИНтЕРНэтэД СУУРИлСАН ОлОН НИЙтИЙН СҮлÆээ

Сүүлийнжилүүдэдинтернэтэдсуурилсанконтентийнхэрэглээхүчтүрэнолоннийтийгөргөнхүрээндхамрахболлоо.Мөнинтернэтэдсуурилсанфэйсбүүк,твиттер,þутүб,википедиа,бизнетворкзэрэголоннийтийнсүлжээндмонголчуудолноорнэгдэж,өргөнөөрашиглажбайна.

Олон нийтийн сүлжээний хэрэглэгчдийн судалгаанаас харахад 18-35насныханыfacebookхэрэглээөндөрбайна.

Зураг 9: Îлон нийтийн харилцах сүлжээний хэрэглэгчдийн байршилын зураг

27


ØУУДАНГИЙН ҮЙлЧИлГээ

Туссалбарт“Монголшуудан”ТӨХК-аасгадна54ажахуй,нэгж,байгууллагашуудангийн үйлчилгээний тусгай зөвшөөрөлтэй ажиллаж байна. Сүүлийн 4жилдхөдөөороннутагтшууданхүргэлтийншинэчиглэлнэмэгдэжбүхаймгийнтөвддолоохоногт3-6удаа,329сумын940багт1-3удаатустусшууданхүргэжбайна. Шуудангийнүйлчилгээүзүүлэгчбайгууллагуудньшуудангийнүйлчилгээнийтехнологийн чанартай, найдвартай, шуурхай байдлыг хангах, дэлхийншуудангийн үйлчилгээний технологийн хөгжилд хөл нийлүүлэх үүднээсшуудангийн Web, Email, Ftp, PostNet, Application, Мэдээллийн сан бүхийсерверүүдийг зохион байгуулж хэвийн ажиллагаагаар хангаж Олон улсыншууданхолбооныгадаадшууданбүртгэл,тооцооллынIPSlightсистем,санхүүбүртгэлийнVinnicaпрограмхангамж,хэвлэлийнзахиалганэгтгэлийнOrdersProзэрэгтомоохонпрограмхангамжийгнэвтрүүлэнашиглажбайна. Шуудангийнсалбартцахимсуурьтайүйлчилгээг2009оноосэхлэннэвтрүүлжцахим захиалга хүргэлтийн www.PostNews.mn портал байгуулан Post-SMS,жуулчдад зориулсан “Жуулчин төв”, цахим шуудангийн хайрцгийн Epostүйлчилгээг нэвтрүүлсэний үр дүндшуудангийн илгээмжийн тухаймэдээллээмэссэжээр хүлээн авах, цахим худалдаа хийх, и-мэйл болон мэссэжээршуудангийнүйлажиллагаатайхолбоотойбүхийлмэдээллийгцагалдалгүй,хурданшуурхайавахнөхцлийгбүрдүүлжардиргэддээүйлчилжбайна.

28


РАДИО, тЕлЕвИЗИЙН ҮЙлЧИлГээ

Радиодолгионынайдвартайсонсголынбүсэдхамрагдахнутагдэвсгэрийнхэмжээгөмнөхүетэйхарьцуулахад6.3дахиннэмэгджээ.

Зураг 10. Ðадио өргөн нэвтрүүлгийн хамрах хүрээ

29


Телевизийндамжуулахсүлжээг2010оноос“Си”цараанаассансрынхолбооны“Кэй-þ”цараанызурвастшилжүүлжхөдөөороннутагттелевизийн6сувгийннэвтрүүлгийгдамжуулах,хүлээнавахтехникийннөхцөлийгбүрдүүлж,бүхсумсуурингийн381газартдахиндамжуулахстанцажиллажбайна.

Засгийнгазрын2010оны275дугаартогтоолоорбатлагдсан“МонголУлсынрадио,телевизийнөргөннэвтрүүлгийнсистемийгтоонтехнологидшилжүүлэх”үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд 2012 оны байдлаар говийн бүсийн 48 сумсууриндтоонтехнологийнтөхөөрөмжсуурилуулсанбөгөөд2014оны7дугаарсарын 31-ны өдөр гэхэд орон даяар радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийгтоонсистемдбүрэншилжүүлэхээражиллажбайна.

Зураг 11. Монгол Улсын телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн хөгжил

КАБЕлИЙН тЕлЕвИЗ

Манайорондкабелийнтелевизөнгөрсөнзууны90-ээдоныдундүеэсажиллажэхэлсэнбөгөөдөнөөдөрхот,хөдөөд“Сансар”,Хийморь”,“Мэдээлэл”,“ЛХА”,“Super vision” зэрэг80 гаруйкабелийн телевизүйлажиллагааявуулжбайна.Кабелийнтелевизийнхэрэглэгчдийнтоожилээсжилдөсч2012оныбайдлаарбүртгэлтэйхэрэглэгчдийнтоо378мянгахүрчөмнөхоноос52,4%-рөсчээ.

30


3.3ХҮНИЙНӨӨЦ

Тус салбарт 3 ангилалын үйлчилгээний 16 төрлөөр нийт 1133 тусгайзөвшөөрөлтэй700гаруйажахуйннэгжбайгууллагаидэвхитэйүйлажиллагааэрхэлжбайна. Монгол Улсын хэмжээнд мэдээллийн технологийн чиглэлээр программхангамж, сүлжээний инженер, мэдээллийн систем, мэдээллийн системийнменежмент, техник хангамж, радио холбоо, цахилгаан холбоо,шуудангийнүйлчилгээ, электроникийн инженер,мэдээллийн технологи, автоматжуулалт,телевизболонрадиотехнологи,утасгүйхолбоонымэргэжлээрбаклаврболонмагистр,докторынсургалтанд2012-2013оныхичээлийнжилднийт7313оþутансуралцажбайна.

Мэдээлэл,харилцаахолбоо,технологийнсалбартнийт8023үндсэнажилагсадажиллаж байна.Мөн үйлчилгээ эрхлэгч компаниудын гэрээт борлуулагчид,сууринболонүүрэнхэрэглэгчийнтөгсгөлийнтөхөөрөмжийнхудалдаа,засварүйлчилгээнийбайнгынажлынбайранд25мянгаорчимхүн,улирлынчанартайкабель,шугамынугсралт,суурилуулалтзэрэгажлынбайранднэгмянгаорчимхүнтустусажиллажбайна.

31


3.4ГАДААДХАМТЫНАЖИЛЛАГАА

МТШХХГ-ын салбарын гадаад харилцаа, хамтын ажиллагаа нь Монголулсаас гадаад улс орнуудтай байгуулсан засаг, төрийн болон төрийн бусбайгууллагуудын хоорондын гэрээ, хэлэлцээр, протокол, санамж бичгийнагуулга, үзэл санаа, чиглэлийн дагуу зохион байгуулагдаж шинэчлэгдэнхөгжсөөрбайна.

ӨнөөгийнбайдлаарОлонулсынЦахилгаанхолбооныбайгууллага,Дэлхийншуудан холбооны байгууллага, Ази Номхон Далайн цахилгаан холбооныбайгууллага,АзиНомхонДалайнсансрынхамтынажиллагааныбайгууллага,АзиНомхонДалайнөргөннэвтрүүлгийнхолбоозэрэголонулсынболонбүснутгийн хөгжлийн хамтын ажиллагаатай 40 гаруй байгууллагатай хамтранажиллажбайна.

Зураг 12. МТШÕÕÃ-ын дарга Ö.Æадамбаа, ÎУÖÕÁ-ын EÍÁДарга Õамадоун Турегийн хамт.

Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын төрөлжсөн агентлаг болох Олон улсынЦахилгаан холбооны байгууллагаас Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубайхотноо2012оны12дугаарсарын3-14-нийөдрүүдэдзохионбайгуулсанДэлхийнцахилгаан холбооны хуралд 150 гаруй гишүүн орны төлөөлөгчид оролцсонбөгөөд манай улсаас Мэдээллийн технологи, шуудан, харилцаа холбооныгазрындаргаЦ.Жадамбаатэргүүтэймэдээлэл,харилцаахолбоонысалбарынбайгууллагуудынудирдлагуудоролцлоо.

32


“Үндэсний хиймэл дагуул” хөтөлбөрийн хүрээнд МТШХХГ-ын даргаЦ.Жадамбаа, ХХЗХ-ны дарга Б.Балгансүрэн тэргүүтэй төлөөлөгчид АНУ-ынÂашингтонхотноо2013оны3 сарын 18-21-нийөдрүүдэд зохионбайгуулсан“Satellite2013”олонулсынхурал,үзэсгэлэндоролцлоо.

Олонулсынхурал,үзэсгэлэнддэлхийн350гаруйбайгууллагууд,12000гаруйтөлөөлөгчидоролцсонтомоохонаргахэмжээболсонбөгөөдманайтөлөөлөгчидхарилцаахолбооныхиймэлдагуулүйлдвэрлэгч,хөөргөгч,даатгагч,оператор,эрсдлийнменежмент,зөвлөхүйчилгээүзүүлэгч20гаруйбайгууллагатайуулзалтзохионбайгуулжамжилттайболжөнгөрлөө.

Тус уулзалтаар хиймэлдагуулын үйлдвэрлэл эрхлэгчАНУ-ын “Boeing Sat-ellite System International”, Итали-Францын хамтарсан “Thales Alenia Space”,Åвропын холбооны орнуудын “Atrium”,Франц улсын “Arianespace”, АНУ-ын“SpaceX”, ОХУ-АНУ-ын хамтарсан “ILS”, харилцаа холбооны үйлчилгээнийоператор компани АНУ-ын “Intelsat”, “SES”, Канад улсын “Telesat”, өргөннэвтрүүлгийноператоркомпани“AsiaBroadcastingSatellite”зэрэголонулсынбайгууллагуудтай 2013 оны 04-р сард Улаанбаатар хотноо уулзалт зохионбайгуулахаартохиролцов.

4. ОлОН УлСыН СтАтИСтИК ҮЗҮҮлэлтҮҮД Монгол улс 2011 оны байдлаар харилцаа холбоо, технологийн хөгжлийниндексийнүзүүлэлтээрээАзиномхондалайнбүснутгийнорнуудад13дугаарт,дэлхийд 84 дүгээр байрт жагсаж өмнөх оны мөн үеэс 3 байр урагшилсанбайна.

33


Õүснэгт 1: Õөгжлийн индекс /ÕÈ/-Àзи номхон далайн бүс нутаг

эдийн засгийн үзүүлэлт

Бүс нутгийн зэрэглэл

2011

Олон улсад үзүүлэлтээрээ

2011 он

ХИ2011

Олон улсад үзүүлэлтээрээ

2010 он

ХИ2010

Олон улсын зэрэглэлийн

өөрчлөлт2010-2011

БНСУ 1 1 8.56 1 8.45 0Япон 2 8 7.76 8 7.57 0Хонконг,БНХАУ 3 11 7.68 12 7.39 1Сингапур 4 12 7.66 10 7.47 -2Макоа,БНХАУ 5 14 7.51 13 7.38 -1ШинэЗеланд 6 17 7.34 18 7.03 1Австрали 7 21 7.05 21 6.75 0

Бруней 8 57 4.95 52 4.85 -5

Малайз 9 58 4.82 57 4.63 -1

Малдив 10 72 4.30 72 3.92 0

БНХАУ 11 78 3.88 79 3.58 1

Âьетнам 12 81 3.68 86 3.41 5

Монгол 13 84 3.63 87 3.36 3

Иран 14 87 3.50 88 3.35 1

Фижи 15 88 3.50 93 3.08 5

Тайланд 16 92 3.41 89 3.29 -3Филиппин 17 94 3.19 94 3.04 0Индонез 18 95 3.19 97 3.01 2Тонга 19 100 3.12 98 2.94 -2

Шриланк 20 105 2.88 105 2.74 0

Дундажүзүүлэлт 4.02 3.83

Үүрэнхолбооныхэрэглэгчдийнтообүснутагболонманайулсадбайнгаөсөннэмэгдэххандлагатайбайна./Хүснэгт2/

Õүснэгт 2. 100 хүнд ногдох суурин телефон цэгийн тоо

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

хөгжингүйорон 47.2 46.5 44.8 44.4 45.1 44.4 43.6хөгжижбуйорон 12.7 13.0 13.0 12.8 12.4 12.0 11.6дэлхийд 19.1 19.2 18.8 18.5 18.3 17.8 17.3Монгол 6.13 7.55 6.99 7.52 6.97 7.01 6.70Азиномхондалайнбүсэд 15.1 15.5 15.4 14.9 14.9 14.3 13.8Үүрэнхолбооныхэрэглэгчдийнөсөннэмэгдэххандлагатайшуудхамааралтайгаарсууринхолбооныхэрэглэгчдийнтоо2007оноосхойшбүснутагболонманайулсадбуурсанүзүүлэлттэйбайна./Хүснэгт3/

34


Õүснэгт 3. 100 хүнд ногдох үүрэн телефон хэрэглэгчийн тоо

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011хөгжингүй орон 82.1 92.9 102.0 108.3 112.6 114.5 122.3хөгжиж буй орон 22.9 30.2 39.1 49.1 58.4 68.9 77.8дэлхийд 33.9 41.7 50.6 59.9 68.2 77.1 85.7Монгол - 29.9 45.5 65.7 82.2 91.1 104.6Ази номхон далайн бүсэд 22.6 28.8 37.1 46.6 56.3 67.6 76.7

Интернэтийнхэрэглэгч,өргөнзурвасынхэрэглэгчийнтоодэлхийдахиндөсөжбайгаабаэнэхандлагачманайулсадхарагдажбайна./Хүснэгт4,5/

Õүснэгт 4. 100 хүнд ногдох өргөн зурвасын суурин интернэтийн тоо

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011хөгжингүй орон 12.3 15.5 18.0 20.5 22.1 23.8 25.0хөгжиж буй орон 1.3 1.8 2.3 2.9 3.5 4.1 4.9дэлхийд 3.4 4.3 5.2 6.1 6.8 7.7 8.5Монгол 0.07 0.14 0.28 1.22 1.35 2.60 2.83Ази номхон далайн бүсэд 2.2 2.8 3.2 3.9 4.6 5.5 6.4

Õүснэгт 5. 100 хүнд ногдох интернэт хэрэглэгчийн тоо

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011хөгжингүй орон 50.8 53.4 59.0 61.2 62.5 66.8 70.2хөгжиж буй орон 7.7 9.3 11.9 14.7 17.5 21.0 24.4дэлхийд 15.7 15.7 20.5 23.2 25.6 29.2 32.5Монгол - 0.4 0.7 1.6 3.9 7.3 16.2Ази номхон далайн бүсэд 9.3 10.6 13.3 16.1 18.8 22.3 25.5

ГРАФИК

График1.СалбарыннийторлогоГрафик2.УлсынтөсөвттөвлөрүүлсэннийторлогоГрафик3.СалбарыннийтхөрөнгөоруулалтГрафик4.ШилэнкабелийннийтуртГрафик5.ҮүрэнтелефонхэрэглэгчийнтооГрафик6.ИнтернэтийнбүртгэлтэйхэрэглэгчдийнтооГрафик7.ИнтернэтхолболтынтөрлөөрэзлэххувьГрафик8.МонголУлсаасфэйсбүүкхэрэглэгчдийнтооГрафик9.“Монголшуудан”ТӨХК-ийнүндсэнсолилцооГрафик10.ШууданилгээмжийнтөрлөөрэзлэххувьГрафик11.КабелийнтелевизхэрэглэгчдийнтооГрафик 12. Мэдээллийн технологи, шуудан, харилцаа холбооны чиглэлээрсуралцдагоþутнытооГрафик13.Салбарынүндсэнажиллагсдынтоо

35


ЗУРАГ

Зураг1.МТШХХГ-ынбүтэц,зохионбайгуулалтЗураг2.МТҮП-ийнбүтэц,зохионбайгуулалтЗураг3.“ҮндэснийДатаТөв”УТҮГ-ынбүтэц,зохионбайгуулалтЗураг4.“РадиоТелевизийнСүлжээ”УТҮГ-ынбүтэц,зохионбайгуулалтЗураг5.“МэдээлэлХолбооныСүлжээ”ТӨК-ийнбүтэц,зохионбайгуулалтЗураг6.“МонголынЦахилгаанХолбоо”ХК-ийнбүтэц,зохионбайгуулалтЗураг7.“МонголШуудан”ТӨХК-ийнбүтэц,зохионбайгуулалтЗураг8.МонголУлсынхарилцаахолбооныүндсэнсүлжээЗураг9.ОлоннийтийнхарилцахсүлжээнийхэрэглэгчдийнбайршилынзурагЗураг10.РадиоөргөннэвтрүүлгийнхамраххүрээЗураг11.МонголУлсынтелевизийнөргөннэвтрүүлгийнхөгжилЗураг 12. МТШХХГ-ын дарга Ц.Жадамбаа, ОУЦХБ-ын ÅНБДарга ХамадоунТурегийнхамтЗураг13.МТШХХГ-ындаргаЦ.Жадамбаа,ХХЗХ-ныдаргаБ.Балгансүрэннар“Satellite2013”олонулсынүзэсгэлэнд

ХҮСНэГт

Хүснэгт1.Хөгжлийниндекс-АзиномхондалайнбүснутагХүснэгт2.100хүндногдохсууринтелефонцэгийнтооХүснэгт3.100хүндногдохүүрэнхэрэглэгчийнтооХүснэгт4.100хүндногдохөргөнзурвасынсуурининтернэтийнтооХүснэгт5.100хүндногдохинтернэтхэрэглэгчийнтоо

36


АØИГлАСАН мАтЕРИАл:

1.Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны 212 оны захиргааны статистикматериал2.ҮндэснийстатистикийнхорооныХүнамынтооллогынмэдээ2012он3.Мэдээллийнтехнологи,шуудан,харилцаахолбооныгазрынтайлан2012он4.Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагын гишүүн улс орнуудынсудалгаанытайлан2012он5.Салбарынбайгууллагуудынтанилцуулга2012он6.Дэлхийнбанкнаасхийсэнхүнийнөөцийнсудалгаанытайлан20127.www.checkfacebook.com8.www.nso.mn

37


38


Мэдээллийн технологи, шуудан харилцаа холбооны...

Documents