»بسمه تعالی«

جمهوري اسالمي ايرانوزارت امور اقتصادي و دارايي

اداره كل امور اقتصادي و دارايي استان سمنان

بررسی رتبه ایران و استان سمنان در گزارشهای محیط کسب و کار

معاونت اقتصادیمانا مصباحی

1393مرداد ماه

فهرست مطالب

مقدمه

مفهوم محیط کسب و کار

محیط کسب و کار اقتصاد ایران بر اساس آمارهای خارجی

محیط کسب و کار اقتصاد ایران بر اساس آمارهای داخلی

محیط کسب و کار استان سمنان بر اساس آمارهای داخلی ومقایسه آن یا سایر استانها

نتیجه گیری

مقدمه

انج>ام هرگون>ه فع>الیت اقتص>ادي نی>از ب>ه س>رمایه گ>ذاري دارد. ف>راهم ب>را>ي گ>ام اولین د>اخلی ب>راي س>ر>مایه >گ>ذاري زم ن>م>ودن ش>ر>ایط ال>گ>ذاري >خ>ارجی >راهی و >س>رمایه> مو>ج>ود از ظ>رفیت >ه>اي ا>س>تفاده>

براي و>رود فناوري >جدید و د>ستاورد>هاي نوین ب>ه کشو>رهاست.ک>اهش ب>راي ج>ذب و گس>ترش س>رمایه گ>ذاري داخلی و خ>ارجی

ا>ز ط>ری>ق ف>را>هم نم>و>دن ام>نیت> اقتص>ادي و> ر>یس>ک س>رم>ایه گ>ذاري ا>جتم>اعی ض>رور>ت می یاب>د. در> حقیقت >س>رمایه گ>ذاران و >کارآفرین>ان ا>ف>را>د ام>ن>یت >حق>و>ق >م>ا>لکی>ت د>ا>رن>د >ک>ه> فع>الی>ت امک>ان در >محیطی> ت>أمین ش>ده> ب>اش>د>. ورود> >آس>ان >ش>رکت>ها و >ف>ع>ا>الن اقتص>ادي >ب>ه> ب>ازار و من>ا>بع، حق>و>ق از اس>ت>فاده ح>د>اکث>ر> در> ان>ع>ط>اف آن، از> آس>ان> خ>روج> م>ناس>ب >ب>ه> ا>جتم>ا>عی> ز>ی>رس>ا>ختها>ي >اقتص>ا>دي >و ش>فاف >و م>الک>ی>ت

اعتم>اد و تشو>یق >هر چه >بیشتر س>رمایه> گذ>اران >می ا>نجامد.

مقدمه

ب>راي ه>ر ص>احب و تج>اري اي ک>ه در ه>ر ط>رح اولین مس>أله کس>ب> و ک>ار>ي مط>ر>ح اس>ت>، تض>م>ین ه>اي الزم ب>را>ي حف>ظ ا>ص>ل س>رمایه> او )ام>ن>یت اقتص>ادي( و >در م>رحل>ه بع>د س>ودآور ب>ود>ن این

طرح و افزون بودن منافع کسب و کار از هزینه هاي آن است. هزینه هاي هر فعالیتی تابع دو دسته عوامل است:

ض>روري ( هزین>ه ه>ایی ک>ه در فرآین>دهاي مختل>ف تولی>د انج>ام آنه>ا 1 است

( هزین>ه ه>ایی ک>ه ب>ه دلی>ل نامناس>ب ب>ودن محی>ط فع>الیت اقتص>ادي 2تحمیل می شودبر صاحبان کسب و کار

گاهی این قبی>ل هزین>ه ه>ا ب>ه ان>داز ه>اي باالس>ت ک>ه ص>احبان کس>ب و کار رغبتی به استفاده از فرصتهاي اقتصادي پیدا نمی کنند.

منظ>ور از محی>ط کس>ب و ک>ار عوام>ل م>وثر ب>ر عملک>رد واح>دهای و ق>وانین ثب>ات ح>اکمیتی، ه>ای دس>تگاه کیفیت مانن>د اقتص>ادی

تغی>یر دادن آنه>ا فرات>ر مق>ررات، کیفیت زیرس>اختها و ... اس>ت ک>ه از اختیارات و قدرت مدیران بنگاه های اقتصادی است.

تعریف محیط کسب و کار

محیط کسب و کار مجموعه ای از سیاستها، شرایط حقوقی، نهادی و مقرراتی است که بر عالیت های کسب و کار حاکم

نه تنها بر موجودی منابع اقتصادی بلکه است. محیط کسب و کار .بر کیفیت آنها نیز موثر است

محیط کسب و کار را مجموعه عوامل کالن فنی و نهادی مرتبط با فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری معرفی میکنند که

در آن الزام آور فعاالن اقتصادی و بنگاه های تولیدی بطور محیط، اقدام به فعالیت و کسب و کار می نمایند.

گزارش بانک جهانی از محیط کسب و کار کشورها

ب>ا توج>ه ب>ه اهمیت موض>وع کس>ب و ک>ار، ه>ر س>اله گ>زارش ه>ایی تحت عن>وان "محی>ط کس>ب و ک>ار" توس>ط موسس>ه م>الی

بین المللی بانک جهانی منتشر می گردد.

بررس>ی ش>اخص س>هولت انج>ام کس>ب و ک>ار ی>ک نم>ای کلی از وض>عیت کس>ب و ک>ار کش>ورها ارائ>ه میکن>د. این موسس>ه در تهی>ه

قس>مت 10گزارش>ات خ>ود مراح>ل مرب>وط ب>ه کس>ب و ک>ار را ب>ه تقسیم مینماید.

مبن>ای ان>دازه گ>یری و مقایس>ه محی>ط کس>ب و ک>ار ه>ر کش>ور ب>ا س>ایر کش>ورها س>هولت اج>رای این مراح>ل اس>ت. رتب>ه ه>ر کش>ور

انج>ام دادن ه>ر ی>ک از فعالیته>ای مراح>ل و هزین>ه، زم>انب>ر حس>ب فوق مشخص میشود.

هر ق>در س>رعت انج>ام دادن ی>ک فع>الیت بیش>تر و تع>داد مراح>ل اداری و هزین>ه ه>ای آن کم>تر باش>د، محی>ط کس>ب و ک>ار آن کش>ور

مناسبتر و رتبه آن در مقایسه با سایر کشورها بهتر خواهد بود

ک>ه فرآین>د ثبت ش>رکت را از نظ>ر تع>داد مراح>ل، م>دت زم>ان م>ورد نی>از و هزین>ه صرف - ش>روع کس>ب و ک>ار: 1شده براي آغاز فعالیت را در نظر می گیرد.

ش>امل تم>امی فرآین>د الزم ب>راي اخ>ذ مجوزه>اي مورد نیاز تا تاسیس و راه اندازي یک - اخ>ذ مجوزه>ا: 2کارگ>اه می باش>د ک>ه مطالع>ه م>وردي این ش>اخص نش>اندهنده تع>داد مراح>ل، م>دت زم>ان و هزین>ه ص>رف ش>ده براي

دریافت مجوزهاي مورد نیاز با استاندارد معین هر کشور است.

م>یزان دش>واري اس>تخدام، انعط>اف ناپ>ذیري س>اعت ک>ار، دش>واري - ش>اخص اس>تخدام و اخ>راج ن>یروي ک>ار: 3اخراج،

هزینه استخدام و هزینه اخراج را می سنجد.

فرآین>د الزم جهت ثبت دارایی در دف>تر اس>ناد رس>می می باش>د. تع>داد مراح>ل، م>دت زمان و - ثبت م>الکیت: 4هزین>ه ه>اي م>ترتب ب>ر ثبت م>الکیت در دف>اتر اس>ناد رس>می س>نجش می شود.

این ش>اخص م>یزان توانمن>دي و امک>ان س>نجش گس>ترده، دقت اطالع>ات اعتب>اري و میزان - اخ>ذ اعتب>ار: 5پوش>ش اطالع>ات م>الی اف>راد حقیقی و حق>وقی اس>ت ک>ه توس>ط بخش دول>تی ی>ا بخش خصوص>ی ثبت و در اختیارسایر س>ازمانها ی>ا اف>راد ق>رار داده می ش>ود ت>ا ب>ر اس>اس اعتب>ار تع>یین ش>ده ب>ه ارزی>ابی فع>االن اقتص>ادي بپردازند.

گانه سنجش محیط کسب و کار 10شاخصهاي )بانک جهانی(

در این ش>اخص بررس>ی می ش>ود ک>ه صاحبان سرمایه تا چه اندازه- حم>ایت از س>رمایه گ>ذاران )س>هامداران(: 6مورد حم>ایت نهاده>اي ق>انونی و رس>می می باش>ند ب>ویژه در مع>امالتی ک>ه در آنه>ا من>افع مدیران با منافع شرکت یا

منافع دولت در تعارض است.این ش>اخص م>یزان عل>نی ب>ودن )افش>ا( مب>ادالت م>الی، م>یزان پاس>خگویی م>دیر، سهولت شکایت براي سهامدار و

توان حمایت از سرمایه گذار را در بر می گیرد.

این ش>اخص مأخ>ذ تعل>ق مالی>ات، دفع>ات پ>رداخت، زم>ان تع>یین و پرداخت و کل مالیات - پ>رداخت مالی>ات: 7قاب>ل پ>رداخت را ب>ر حس>ب درص>د از س>ود حاص>ل از فعالیته>اي اقتص>ادي را ارزی>ابی می کند.

تع>داد مراح>ل، تع>داد امض>ا، تع>داد اس>ناد و تع>داد روز ب>راي صادرات )از بسته بندي در - تج>ارت فرام>رزي: 8کارخان>ه ت>ا خ>روج از بن>در(، م>یزان تعرف>ه ه>ا و ع>وارض و همچ>نین تع>داد مراح>ل، تع>داد امضا، تعداد اسناد و تعداد

روز ب>راي واردات )از پهل>و گ>رفتن کش>تی در بن>در ت>ا تحوی>ل محمول>ه ب>ه انب>ار کارخان>ه( و میزان تعرفه ها و عوارضرا می س>نجد.در مطالع>ه م>وردي ص>دور و ورود ی>ک محمول>ه اس>تاندارد از راه دری>ایی در نظر گرفته می شود.

تع>داد مرحل>ه، زم>ان الزم ب>راي دادرس>ی)روز( و هزین>ه پ>رداخت شده براي پایان دادن به - انحالل ی>ک فع>الیت: 9یک فعالیت اقتصادي در این شاخص مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد.

زم>ان و هزین>ه الزم ب>راي اعالم ورشکس>تگی و چگونگی توزیع دارایی هاي - ال>زام آور ب>ودن قرارداده>ا: 10شرکت ورشکسته میان طلبکاران را در بر می گیرد.

گانه سنجش محیط کسب و کار 10شاخصهاي )بانک جهانی(

بر اساس گزارشهاي بانک جهانی در طی سالهاي اخیر وضعیت »محیط کسب و کار« در کشور ایران مطلوبو رو به بهبود نمی باشد. بر این اساس الزم است با تجدید نظر جدي در سیاستها و برنامه ریزي هاي اقتصادي

شرایط الزم براي رفع موانع فراهم گردد. جدول زیر بیانگر وضعیت و رتبه ایران در گزارشهاي بانک جهانیمی باشد.

محیط کسب و کار اقتصاد ایران بر اساس آمارهای خارجی

سال 2011 2012 2013 2014

رتبه 140 144 152 152

: www.doingbusiness.orgماخذ

مقایسه رتبه ایران با کشورهای خاورمیانه و شمال 2014آفریقا در سال

کشور رتبه جهانیرتبه در منطقه خاورمیانه و شمال

آفریقاامارات 23 1

عربستان 26 2بحرین 46 3عمان 47 4قطر 48 5تونس 51 6مغرب 87 7مالت 103 8کویت 104 9لبنان 111 10اردن 119 11مصر 128 12یمن 133 13

بانک غرب و غزه 138 14عراق 151 15ایران 152 16

الجزیره 153 17دیجیبوتی 160 18سوریه 165 19لیبی 187 20

محیط کسب و کار اقتصاد ایران بر اساس آمارهای داخلی

و ملی تولی>د اف>زایش ه>دف تحق>ق در ک>ار و محی>ط کس>ب اهمیت ب>ه عن>ایت با

ی ر>ش>د اقتص>ادی، م>شخص>ا از ب>رنام>ه چه>ارم توس>عه بهب>ود دس>تیابی >ب>ه ن>رخ >ه>ای> ب>اال>

محی>ط >کسب >و کا>ر م>ور>د تو>جه سیا>س>تگذ>ارا>ن >و بر>نامه ری>زا>ن کش>ور بود>ه است.

اهمیت بهب>ود محی>ط کس>ب و ک>ار و تس>هیل ش>رایط ق>انونی و اداری م>وجب گردی>ده

ا>س>ت >ت>ا مج>لس >ش>و>رای> اس>المی >ب>ه> این >م>قول>ه >ورود >پی>دا >کن>د.> گ>روه> مطا>لع>ات

>گزارش>ی ب>ا 1389کس>ب و> ک>ار >مر>ک>ز >پ>ژوهش>ه>ای م>جلس> ا>ز ارد>یبهش>ت >م>اه س>ا>ل>

ب>ه> من>ظ>ور >بر>رس>ی >و>ض>عیت >محی>ط عن>وان "پ>ای>ش م>حی>ط >ک>س>ب و> >ک>ار کش>و>ر"

کسب> و ک>ار کش>ور ته>یه و >منتشر> میکند.>

محیط کسب و کار اقتصاد ایران بر اساس آمارهای داخلی

گروه مطالع>ات کس>ب و ک>ار مرک>ز پژوهش>های مجلس بس>یاری از تش>کل اقتص>ادی سراس>ر

م>دی>ران >ص>نایع، >ش>ورای ه>ای مع>ادن، >ا>نجمن> و> ص>ن>ایع با>ز>رگ>ا>نی ات>اق ش>ام>ل> کش>ور>

ا>ص>ناف، خ>ان>ه ه>ا>ی >ص>ن>ع>ت و >مع>دن و ک>ا>نونه>ای >ع>ال>ی کا>ر>فرم>ایی را>شناس>ایی نم>وده و از

ک>ار>" و کس>ب> "م>حی>ط ت>ع>ری>ف اس>ا>س ت>ا >ب>ر اقتص>ا>دی >خواس>ته >اس>ت تش>کله>ای ا>ی>ن

ع>وا>ملی ر>ا> ک>ه ب>ر عم>ل>ک>ر>د ادار>ه بنگ>اهه>ای >اقتص>ادی زی>ر> مجموع>ه خ>ود م>وثر> ام>ا> خ>ارج از

عام>ل ی>ا> مولف>ه ت>حت >22کن>تر>ل> م>د>یران >ه>س>تند> >را مع>رفی> >کنن>د ک>ه >د>ر نه>ای>ت م>جموع>ا >

اس>ت. ش>ده ای>ران"> >شناس>ا>یی ک>ا>ر کس>ب >و ه>ای >ملی> >محی>ط "مول>ف>ه> ای>ن عن>وا>ن

مط>الع>ات ح>اک>ی ا>ز آن> اس>ت ک>ه عل>یر>غم >وح>دت> ق>وانین>،> ض>و>ابط و >ش>ی>وه نام>ه >ه>ای ارائ>ه

خ>دم>ات >توس>ط نه>اد>ه>ای> دول>تی> در >ک>ل >ک>ش>ور، >ب>از ه>م >وح>دت> روی>ه> در اج>را> در اس>تانهای

مخ>تل>ف دید>ه> نمی>شود و م>وانع> >مختل>ف >نهادی و م>ح>یطی> ب>اع>ث >این تفاوت ها >میشود.

مولفه محیط کسب و کار در آخرین گزارش مرکز 21(1392پژوهش های مجلس شورای اسالمی )زمستان

1 مشکل دریافت تسهیالت از بانکها2 ضعف بازار سرمایه در تامین مالی تولید و نرخ باالی تامین سرمایه از

بازار غیر رسمی 3 بی ثباتی در قیمت مواد اولیه4 بی تعهدی شرکتها و موسسات دولتی به پرداخت به موقع بدهی خود به

پیمانکاران 5 اعمال تحریمهای بین المللی علیه کشورمان6 وجود مفاسد اقتصادی در دستگاههای حکومتی 7 نرخ باالی بیمه اجباری نیروی انسانی8 بی ثباتی قوانین و مقررات مربوط به تولید و سرمایه گذاری9 ضعف دادسراها در رسیدگی موثر به شکایتها و اجبار طرفهای قرارداد

به انجام تعهدات 10 قیمتگذاری غیر منطقی محصوالت تولیدی توسط دولت و نهادهای

حکومتی11 محدودیت قانون کار در تعدیل و جابجایی نیروی کار12 تولید کاالهای غیر استاندارد، تقلبی و عرضه نسبتا بدون محدودیت آن

به بازار13 زیاد بودن تعطیالت رسمی14 عرضه کاالهای خارجی قاچاق در بازار داخلی15 برگشت چکهای مشتریان و همکاران16 موانع تعرفه ای صادرات محصوالت و واردات مواد اولیه17 تمایل مردم به خرید کاالهای خارجی و تقاضای کم برای محصوالت

ایرانی شابه18 ضعف نظام توزیع و مشکالت رساندن محصول به دست مصرف کننده19 تعرفه پایین کاالهای وارداتی و رقابت غیر منصفانه محصوالت رقیب

خارجی در بازار20 ضعف زیرساختهای حمل و نقل21 ضعف زیرساخت های تامین برق

ارزیابی تشکل های اقتصادی مشارکت کننده از مولفه به تفکیک استانها1390های محیط کسب و کار در سال

ارزیابی تشکل های اقتصادی مشارکت کننده از مولفه های محیط کسب به تفکیک استانها1391و کار در سال

ارزیابی تشکل های اقتصادی مشارکت کننده از مولفه های محیط کسب به تفکیک استانها1392و کار در سال

سال نمره

1390 5.88

1391 5.92

1392 6.07

1390139113925.75

5.8

5.85

5.9

5.95

6

6.05

6.1

نمره

روند تغییرمولفه های محیط کسب و کار در طی سه سال اخیر در استان سمنان

فصل منتهی به 4نا مساعدترین مولفه های ارزیابی شده طی 1392زمستان

بدترین ارزیابی(10)

فصل منتهی به 4مساعدترین مولفه های ارزیابی شده طی 1392زمستان

)عددکوچکتر، وضعیت بهتر(

عامل اول نامساعد تاثیرگذار بر فضای کسب و کار در 5 استان

عامل اول5

ردیف

عنوان متوسط نمره

1 مشکل دریافت تسهیالت از بانکها 7.94

2 بی ثباتی در قیمت مواد اولیه 7.75

3 اعمال تحریمهای بین المللی علیه کشورمان 7.20

4 و تولی>د م>الی ت>امین در س>رمایه ب>ازار ضعف نرخ باالی تامین سرمایه از بازار غیر رسمی

7.11

5 ب>ه دول>تی موسس>ات و ش>رکتها تعه>دی بی پرداخت به موقع بدهی خود به پیمانکاران

6.94

عامل آخر مساعد تاثیرگذار بر فضای کسب و کار در استان5

عامل آخر5

ردیف

عنوان متوسط نمره

1 تعرفه پایین کاالهای وارداتی و رقابت غیر *منصفانه محصوالت رقیب خارجی در بازار

5.24

2 ضعف زیرساختهای حمل و نقل 5.18

3 تمایل مردم به خرید کاالهای خارجی و تقاضای کم برای محصوالت ایرانی شابه

5.02

4 ضعف نظام توزیع و مشکالت رساندن محصول به دست مصرف کننده

4.55

5*ضعف زیرساخت های تامین برق

3.53

مقایسه میانگین وزنی ارزیابی تشکلهای اقتصادی مشارکت کننده از مولفه های ملی محیط کسب و کار

بدترین ارزیابی( 10 سال گذشته در کشور )3طی

مقایسه ارزیابی تشکل های اقتصادی استانها از محیط کسب و کار در ایران

دوره پایش فصلی محیط کسب و 12طی (92 تا تابستان 89کار در ایران )پاییز

ارزیابی تشکلهای استان سمنان از مولفه های محیط کسب و کار 1392استان در سال

ارزیابی تشکلهای استان سمنان از مولفه های محیط کسب و کار 1392استان در سال

نکات

علی رغم رون>د ن>زولی اث>ر گ>ذاری تحریم>ات بین المللی ب>ر کس>ب و ک>ار تش>کلها در کش>ور،

در> استا>ن سمن>ان این مول>فه در رده> دوم >مانع کسب و کار قرار دارد.

اس>تان س>منان طی س>ال ک>ار و محی>ط کس>ب پ>ایش قبلی اس>الید اطالع>ات ب>ه نگ>اهی

بهب>و>د یا>فت>ه 1392- ن>ش>ان> می >ده>د وض>عیت اس>ت>ان >نس>بت >ب>ه ک>لی>ه >فص>ول س>ال 1392

تولی>د>ی توس>ط اس>ت>. همچ>نی>ن >تنه>ا >دو> م>ولف>ه> "ق>یمت گ>ذ>ار>ی غ>یر م>نطق>ی محص>والت>

دو>لت >و ن>هاده>ای >حکوم>تی " >و> "بی >ثب>ا>تی ق>وا>ن>ین و مق>ر>رات >مرب>وط >ب>ه تو>لی>د و س>رمایه

پش>ت >س>ر گذ>اش>ته ان>د و در >دو 1392گ>ذ>ا>ری" >بط>ور >مس>تمر >ر>ون>د بهب>ودی >را> در س>ال> >

مو>لف>ه >" >مش>ک>ل د>ری>افت ت>س>هیالت >ا>ز با>نکه>ا "> و> " >بی ثب>اتی د>ر قیمت م>واد اول>ی>ه " >رون>د

ش>کس>ته >ش>ده اس>ت>. مو>لف>ه تح>ری>م اقتص>ادی 1392ب>ه>ب>ود مس>ت>مر> در> فص>ل ان>ت>ه>ایی> س>ال

ن>سبت به فصول قب>ل بدتر> ارزیا>بی شده است.1392در> زم>ستان

به ط>ور کلی همانگون>ه ک>ه مالحظ>ه نمودی>د زیرس>اختها )ت>امین ب>رق، ج>اده( م>انع ب>زرگی ب>ر س>ر راه بنگاهه>ای اس>تان محس>وب نمیش>ود. ل>ذا شایس>ته اس>ت تمرک>ز اس>تان و دس>تگاهها در خص>وص چگ>ونگی ک>اهش ب>رای ح>ال عین در گ>ردد. تق>ویت بنگاهه>ا م>الی ت>امین س>الیق اعم>ال ک>اهش عملک>رد، ش>فافیت اداری، بروکراس>ی شخص>ی و ... پیش>نهاد میگ>ردد دس>تگاههای اداری ب>ه س>مت ارائ>ه

خدمات الکترونیکی کامل گام بردارند.

نتیجه گیری

رتب>ه ض>عیف ای>ران در ارزی>ابی بان>ک جه>انی ت>ا ح>د زی>ادی ب>ا اه>داف س>ند چش>م ان>داز بیس>ت س>اله کش>ور در تقاب>ل اس>ت. این مهم نمای>ان را ح>وزه این ب>ه مرب>وط اص>الحات و بررس>ی ل>زوم میس>ازد. در واق>ع ب>ا توج>ه ب>ه اهمیت این گزارش>ات در افک>ار بین ب>رای و ب>رای شناس>ایی مش>کالت محی>ط کس>ب و ک>ار المللی اقتص>ادی فع>االن و گ>ذاران س>رمایه ن>زد کش>ور وجه>ه بهب>ود

خارجی تالش کرد.

با تشکر از ح�سن توجه شما