Трета сесија: “Колкави се обврските на државата во земјата и странство – стратегија

за излез и можни сценарија?“

-Анализа на економската состојба во државата-

м-р Гоцков Ѓорѓи

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 1

Глобален макроекономски амбиент Глобална финансиска и економска криза пад на економската активност (-0,6% во 2009 година) отсуство на инфлаторни притисоци (инфлација од

2,5%) намален трговски дефицит и дефицит на тековната

сметка кај најголем број на земји Релаксација на монетарната политика намалување на каматните стапки намалување на стапка на ЗР инјектирање на ликвидност во системот

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 2

Глобален макроекономски амбиент

Но, регистрирано е слабеење на монетарниот трансмисионен механизам - поголем акцент на финансиската стабилност и обезбедување поголема ликвидност

Затоа, фискалната политика зазеде водечко место во заздравување на економијата

Донесени фискални пакети – големи во развиени земји, скромни во помалку развиени (Централна и Југоисточна Европа)

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 3

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 4

Монетарна и фискална политика во РМ

Ограничувачки фактор за одредување на посакуван микс на макроекономски политика

Стратегиска поставеност на монетарната политика – таргетирање на девизниот курс

Анализа на два периоди: Првиот: Q4.08-V.2009 година: притисоци за депресијација

на денарот (растечки трговски дефицит, намалени капитални приливи, шпекулации, конверзија денарски во девизни заштеди)

Вториот период: V.2009 - наваму: позитивни движења на девизен пазар (намален трговски дефицит, постепено

стабилизирање на состојбите)

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 5

Прв период: Поставеност на монетарна политика: - НБРМ изврши нето продажба на девизи од околу 500

мил. евра за одбрана на курсот на денарот- девизните резерви се намалија од 1.689 на 1.167 милиони

евра- зголемување на каматната стапка од 7% на 9% и на

стапката за задолжителна резерва (од 10% на 13% за девизи, и од 10% на 20% за девизна клаузула)

Фискална политика: - настојуваше да делува антициклично преку зголемена потрошувачка (промовирање на фискални пакети)- реалативно висока и нерамномерна потрошувачка- ефект врз девизен пазар (зголемена побарувачка за девизи) и дополнителен притисок за депресијација на денарот – повеќе од

50% од креираната ликвидност произлегуваше од државата (намалени депозити на државата)

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 6

Втор период: Монетарна политика:- НБРМ започна да врши нето откуп на девизи- НБРМ во неколку наврати ја намали каматната стапка (6,5% во март 2010)- значајно зголемената ликвидност стерелизирана преку аукции на БЗ (за 235 милиони евра зголемен е износот на БЗ)

Фискална политика:- државата издаде еврообврзница во износ од 175 милиони евра- натамошно намалување на депозитите на државата – креирање на ликвидност

Кредитите на банките не бележат позначајно зголемување

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 7

Три извори на финансирање: повлекување на депозити кај НБРМ странско задолжување (еврообврзница) издавање на државни хартии од вредност на домашен пазар

Q4.08-VI.2009 година главен извор беа депозитите на државата (пад од 310 милиони евра) - во јуни се сведоа на 5,4 млјд. денари

Во втората половина од 2009 година се зголеми задолжувањето по основ на државни хартии од вредност (за 104 милиони евра)

Користење на средствата од еврообврзницата за финансирање – главен извор во првите три месеци од 2010 година (во услови на намалени приходи за 11% и остварен буџетски дефицит од околу 1% од БДП)

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 8

Вкупен јавен долг од 2.129 милиони евра, или 32,1% од БДП на крајот на 2009 година (зголемен за 258 милиони евра или 3,3 процентни поени како % од БДП)

повеќе од 60% е надворешен јавен долг (1.374 мил. евра)

домашниот јавен долг не е променет, но структурата е променета (зголемено издавање на државни записи)

Јавниот долг продолжи дасе зголемува и во првите три месеци од 2010 година (за 126 милиони евра)

Надворешен долг по кредитори: (1) на мултилатералните кредитори - 64%; (2) на издадени државни хартии од вредност во странство – 21%; (3) на билатерални кредитори - 10%; и (4) на странски банки 5%

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 9

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 10

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 11

Показатели на надворешна задолженост (во %) 31.12.2004 31.12.2005 31.12.2006 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2009

Бруто надворешен долг/БДП 50.2 57.9 53.3 54.8 57.0 60.8(критериум: умерена задолженост 30-50%)Бруто надворешен долг/извоз на стоки и услуги 120.1 128.5 109.9 102.4 101.3 115.3(критериум: помала задолженост 0-165%)Сервисирање на долг/извоз на стоки и услуги 11.5 9.7 18.2 16.6 8.8 10.2(критериум: помала задолженост 18-30%)Отплата на камата/извоз на стоки и услуги 2.2 2.3 2.9 2.4 2.3 2.1(критериум: помала задолженост 0-12%)

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 12

Во изминатите години РМ редовно го сервисираше својот долг

Користени се депозитите на државата – предвремена отплата на дел од долгот

Ризици: (1) значајно намалување на депозитите на државата; (2) значајно зголемување на обврските за отплата на надворешниот долг во наредните години (2013, 2015 год.)

Можности за финансирање на обврските: (1) зголемено издавање на државни записи; (2) задолжување кај ММФ; (3) меѓународен финансиски пазар

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 13

Во 2009 година дефицитот на тековната сметка значително намален (од 13,1% од БДП на 7,3% од БДП)

Движења во надворешно-трговската размена во 2009 година

значаен пад на вкупната размена (за 1,8 млјд. евра) извозот намален за 28% и сведен на 29% од БДП увозот намален за 22% и сведен на 55% од БДП трговскиот дефицит намален за 264 мил. евра и изнесуваше

1,7 млјд. евра (25,5% од БДП) Трговски дефицит од 200,5 мил евра во првите два месеци

од 2010 година – намален за 118 мил. евра извозот зголемен за 14%, а увозот намален за 14% стапка на покриеност на увозот со извоз од 59%

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 14

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 15

20.04.23Анализа на економската состојба во државата 16