The Official Organ Democratic Party of Kurdistan - I ran

No: 493 5 Sep 2008

KURDISTAN NO: 652 march 2015

The Organ of Kurdistan Democratic Party-Iran

به ر له مااڵوایی

ماڵپه ڕی ناوه ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان، رۆژنامه ی »کوردستان« له تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا:

ئیمەیل‌و‌ته‌له‌فوونی‌ته‌شکیالتی‌نهێنی:+9647508578190

Tashkilat.kdp92@gmail.com

www.kurdistanukurd.cominfo@kurdistanukurd.org info@kurdistanukurd.com

www.kurdch.tv Hotbird:6 13 MHz 11137polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4

Radiodk59@gmail.com

‌خەڵکی‌ئازادیخوازی‌کوردستان!‌هەڵگرانی‌مەشخەڵی‌نەورۆزی‌ڕزگاری‌و‌نوێبوونەوە!

نەورۆز، جەژنی لە مێژینەی کورد و نەتەوەکانی دیکەی ئەم ناوچەیە، لە پێشوازی جەژنی هەر کوردستان، و کورد نەورۆزی بەڕێوەیە. بەهار و ژیانەوەی سروشت نیە. هەر بۆنەیەک نیە بۆ خۆڕازاندنەوە و کوردستان، نەورۆزی سەدەیەکە نزیکەی تاکەکان. نواندنی خۆشی هەڵگری بەیداخی ڕاپەڕین و جاڕدەری هەستانەوە و بەگژداچوونەوەی مەشخەڵی کوردستان، نەورۆزی دیکتاتۆرییە. زۆرداری و بندەستی، الوکی داگیرکراو، کراو و بەش واڵت نەتەوەیەکی الوانی دەستی دەستی شەکاوەی ئااڵی بەندی، دیل و تیکۆشەرانی ڕزگاریخوازیی وێژەوانان و نێشتمانیی حەیرانی هونراوە و ڕاپەڕیو، کوڕانی کچان و هونەرمەندانە. گڕ و بڵێسەی تاریکی ڕەتێن و گەرما و تینی سەرمابەزێنە. گیان دەنێتەوە بەر جەستەی ئەویندارانی ژیان و، ورە و وزە بەسەر

پێشمەرگەکانی کوردستان دا دەبەشێتەوە.فەلسەفەیە. بەستەیە، بانگەوازە، ، سروودە ئێمە الی نەورۆز، سرووشێکە لە خواوەندی ژیان و جوانی و ئاشتی و ئازادی و ئاوەدانی بۆ تینوان و خوازیارانی بە سەربەستی و بەسەربەرزیی ژیان. نەورۆزی ئێمە، ئەو کانگەیەی ڕووناکی و تەبایی و ئاشتەوایی یەیە کە پیرو الو و، ژن و پیاو و، گوندی و شاری، ورد و درشت، لە دەوری ئاگری پیرۆزی

خۆ کۆ دەکاتەوە و سروودی ڕزگارییان پێدەچڕێ.ئەمساڵ، لە هەلومەرجێک دا بەرەو نەورۆز دەچین کە نەتەوەکەمان لە دوو بەشی باشوور و خۆراوای نیشتمانەکەی، لە گەڵ تیرۆریستا نی پارێزەری جەهل و تاریکی لە شەڕ دایە. لە ڕۆژهەاڵتی کوردستانیش، کاربەدەستانی دەسەاڵتداران و تاریکی، ستەم و بەدی و شەڕ و خێڵی هەڕەشەکردن و کەوتوونە زووترەوە، مانگێک لە ئیسالمی، کۆماری پێشەنگان و سەر لە نەورۆز. مەشخەڵدارانی سەر بۆ گوشارهێنان کردوە نەورۆزییەکانیان ڕێوڕەسمە بەڕێوەبەر ی هەڵسووڕاوانی نەچنە پێشوازی نەورۆز. پێکهێنانی کۆبوونەوەو متینگی نەورۆزییان چەتری ژێر لە تەنیا ڕاگەیاندوون ێییان کردوە و قەدەغە خەڵک لە دامودەزگاکانی ئەو ڕێژیمە و لە تەنیشت پوستێری ڕێبەرانی کۆماری ئیسالمیدا، دەتوانن مەراسمی نەورۆزی پێک بێنن. لە الیەکی دیکەوە، نەیارانی ڕەنگاوڕەنگی پەیامی ڕزگاریی نەورۆز،هەم ئەوانەی دەست و هەم ئیسالمین، کۆماری سەرکوتی جاسووسی و دەزگای پیوەندی ئاو سەرچاوە یەک لە داعش دا تیرۆریستانی گەڵ لە کە ئەوانە دەخۆنەوە،بە دەنگۆی جۆراوجۆر، هەوڵ دەدەن ترس و دڵەڕاوکێ لە نێو خەڵک دا باڵو بکەنەوە بۆ ئەوەی بە گیانێکی نەتەوەیی و حەماسی

پێشوازی لە نەورۆز نەکەن.ڕۆڵە‌چاوکراوەکانی‌نەتەوەی‌کورد!

خەڵكی‌ئازادیخوازی‌ڕۆژهەاڵتی‌کوردستان!ڕاپەڕیوی کورد، نەتەوەی بۆ نەورۆزییەکان، نەورۆز و ڕێوڕەسمە سەرەتاییترین کە ئێوە بەربەرەکانین. و خەبات گرنگی مەیدانێکی

مافی ئینسانی و نەتەوەییتان کە خوێندن بە زمانی خۆتانە، لێ زەوت کراوە، ئیوە کە ڕۆڵە تێکۆشەرەکانتان پۆل پۆل ڕەوانەی بەندیخانەکان دەکرێن و یەک بە دوای یەک دا لە دار دەدرێن، ئێوە کە چارەنووستان و دەستدرێژی و گەڵ لە ساتێک کات و هەر ژیانتان، کەرامەت و ئینسانکوژ و کاربەدەستی تاقمێک هەڕەشەی سووکایەتی و ئابووری و کێشە لە ئاوڕ چووکترین کە ئێوە بەرەوڕوویە، تااڵنچی کۆمەالیەتییەکانتان نادرێتەوە و، بە شیاوی ژیانێکی ئینسانی نازاندرێن، چۆل نەورۆز سەنگەری بمێننەوە. نەورۆزدا سەنگەری لە پیویستە و ستەم بەرامبەر لە خۆتان بەچۆکدانەهاتوویی ئەوەی بۆ مەکەن دیکتاتۆری دا بسەلمێنن. بۆ ئەوەی وشیاری و زیندوێتیی خۆتان پێشان

بدەن. بە شکۆیەکی تەواوەوە و بە گیانێکی نەتەوەیی و حەماسی بچوونە چەندی نەورۆزییەکانتان کۆبوونەوە کۆڕ و با نەورۆز. پێشوازی لە هەموو لە نەورۆز دا ئااڵی کوردستانتان با مومکینە جەماوەریتر، کات شەکاوەتر، با دەنگی سروود و گۆرانیی نەتەوەیی و نیشتمانیتان،

لە هەموو کات بەرزتر و دلیرانەتر بێ.حیزبی دیموکراتی کوردستان هیوادار و چاوەڕوانە،چوارشەمە سووری و یەکگرتوویی نواندنەوەی بۆ دەرفەت بکەنەوە ئەمساڵیش نەورۆزی نەتەوەیی کولتووری و ناسنامەی لە بەرگریتان داکۆکی و بۆ خۆتان، داخوازە ویست و سەر لە پێداگرتنەوەتان بۆ کوردستان، خەڵکی کولتووری و هزر لە خۆتان بێبەریی نیشاندانی بۆ ڕەواکان،

دواکەوتوانەی دژ بە بەختیاریی مرۆڤ.بەم هیوا و چاوەڕوانییەوە ، بۆ پێشەوە بەرەو نەورۆزێکی پڕشکۆ،

نەورۆزیکی یەکگرتوانە، نەتەوەیی و حەماسی.

حیزبی‌دیموکراتی‌کوردستانکۆمیسیۆنی‌تەشکیالت18ی‌ڕەشەمەی‌13939ی‌مارسی‌2015

‌

بە »جەماوەری بوونی خەبات« لە بوارەکانی سیاسی، چەند ساڵێک ماوەی هەتادوایی و فەرهەنگی و کۆمەاڵیەتی پێ هەست جۆراجۆر شێوەی بە کوردستان رۆژهەاڵتی لە

دەکرێ.هەوڵدان بۆ گشتگیربوونی چاالکییە سیاسی و فەرهەنگی و کۆمەاڵیەتییەکان لەم بەشە لە کوردستان دا چەند ساڵێکە رۆژهەالتی چاالکانی کۆبوونەوەی کۆڕۆ قسەوباسی بۆتە

کوردستان.ئەوەی کە خەبات لە رۆژهەاڵتی کوردستان بە هەموو بوارەکانییەوە چۆن دەکرێ بەجەماوەری بکرێن و لەم پێناوەدا چ الیەنگەلێک زیاتریان هەوڵ بۆ داوەو تا چەندە پێ جەماوەری روخسارێکی و شکڵ کوردستان رۆژهەاڵتی لە خەبات توانراوە ببەخشرێ، قسەو باسێکی زۆر هەڵدەکرێ و مەبەستی ئەم وتارەیش بابەتێکی دیکەیە.

ئێستا کە لە نەورۆزو سەری ساڵی نوێ نزیک دەبینەوە، مەبەستمانە بە ئاوڕدانەوە لە رێورەسمە نەورۆزییەکانی چەند ساڵی رابردو لە شارو ناوچەکانی کوردستان باس لە بەجەماوەربوونی رێورەسمە نەورۆزییەکان لە رۆژهەاڵتی کوردستان و پەیامەکانی بکەین و هەروەها بڵێین کە چۆن رێورەسمەکانی سەری ساڵی نوێمان لە رۆژهەاڵتی

کوردستان بەڕێوە بەرین.سەری و نەورۆز رێورەسمەکانی دا هەتاوی ٧٠ی و ٦٠ دەیەکانی لە ئەگەر و مەالوە« »هەالوە وەک نەریتێکی و داب چەند بەڕێوەبردنی لە تەنیا نوێ ساڵی »هێلکە رەنگ کردن« و »کردنەوەی ئاور«، ئەویش هەر کەسەو لە بەردرگای ماڵ یان سەربانی خۆی دا و تەنیا بۆ ›تەفریح« و شادی دەربڕین و »گەردن ئازادی«، کورت دەکرایەوە، لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا ئەم رێورەسمانە بە شێوازێکی دیکەو بە

ئامانجگەلێکی »مانادارتر«ەوە بەڕێوەدەچن.ئێستا ئیدی نەورۆز و بەڕێوەبردنی رێورەسمی نەورۆزی، تەنیا پێشوازی کردن لە سەری ساڵی نوێ و »دانی نەورۆزانە« و »نەورۆزانە وەرگرتن« لە خزم و کەسوکارو هاودێی و هاوگەڕەک نیە. بەڵکوو جووڵەیەکی جەماوەریی مانادارە کە کۆمەاڵنی خەڵکی کۆبوونەوە بە ساڵێکە چەند کوردستان دا، ناوچەکانی شارو زۆربەی لە کوردستان لە دەوری یەک و سازکردنی کارنەڤاڵی مەزن و جەماوەری و خوێندنەوەی پەیام و شێعرو هەڵبەست و هەڵپەرکێ و.... ، پەیامی »بوون«ی نەتەوەیەک بە هەموو جیاوازی

و داخوازییەکانییەوە بە گوێی دۆست و دوژمن دا دەدا.هەر وەک لە بانگەوازە نەورۆزییەکەی ئەمساڵی حیزبی دێموکراتی کوردستان دا

هاتووە:»نەورۆزی کورد و کوردستان، هەر جەژنی پێشوازی لە بەهار و ژیانەوەی سروشت نیە. هەر بۆنەیەک نیە بۆ خۆڕازاندنەوە و خۆشی نواندنی تاکەکان. بەڵکوو نەورۆزی بەگژداچوونەوەی هەستانەوە و جاڕدەری ڕاپەڕین و بەیداخی هەڵگری کوردستان، الوانی دەستی مەشخەڵی کوردستان، نەورۆزی دیکتاتۆرییە. زۆرداری و بندەستی، دیل و تیکۆشەرانی ڕزگاریخوازیی الوکی داگیرکراو، کراو و بەش واڵت نەتەوەیەکی بەندی، ئااڵی شەکاوەی دەستی کچان و کوڕانی ڕاپەڕیو، هونراوە و حەیرانی نێشتمانیی سەرمابەزێنە. تینی گەرما و ڕەتێن و تاریکی بڵێسەی گڕ و هونەرمەندانە. وێژەوانان و پێشمەرگەکانی بەسەر ژیان و، ورە و وزە ئەویندارانی بەر جەستەی دەنێتەوە گیان

کوردستان دا دەبەشێتەوە.«رێورەسمە رێگای لە کوردستان مافخوازی خەڵکی کە نیە لەوەدا گومان نەورۆزییەکانی ئەم چەند ساڵەی رابردوو لە رۆژهەاڵتی کوردستانەوە توانیویانە پەیامی

خۆیان بە دەسەاڵتدارانی رێژیمی دژ بە کوردی کۆماری ئیسالمیی ئێران بگەیەنن.یەکگرتوویی و پێکەوە راسان، پێداگری لە دابونەریتی تایبەتی کورد وەک نەتەوەیەک کە چەندین ساڵە حاشا لە بوونی دەکرێ، چڕینی هەڵبەست و گۆرانی بە زمانی کوردی و میتینگ بەڕێوەبردنی و، پێدانانرێ دانی سەربەخۆ زمانێکی وەک ئێستاش تا کە بەیداخی هەڵدانی گشتی، ئیرادەی بۆ هیمایەک وەک کەسی هەزار دەیان کاڕنەڤاڵی سێ رەنگی سوورو سەوز و سپی کە تەعبیر لە ئااڵی پیرۆزی کوردستان دەکا، ئەو و نەورۆزی رێورەسمەکانی لە کوردستان مافخوازی وشیارو خەڵکی کە پەیامانەن سەری ساڵی تازەدا رووبە هەموو الیەک و یەک لەوان رێژیمی کۆماری ئیسالمی ئێران

راشکاوانە باڵویان کردۆتەوە.ئەو راستییەش لە کەس شاراوە نیە کە ئەم هەوڵ و چاالکییانەی کۆمەاڵنی خەڵکی دا رێژیم کاربەدەستانی دڵی لە دڵەراوکێی و ترس دا نەورۆزەکان لە کوردستان هەڵی لە وەبەرنان هەڕەشە رێگای لە و جۆراوجۆر بیانووی بە هەربۆیە چاندووە.

ئەوەدان پێش بە بەڕێوەچوونی رێورەسمە نەورۆزییەکان بگرن.دەسەاڵتداران و کاربەدەستانی کۆماری ئیسالمی، لە مانگێک زووترەوە، کەوتوونە پێشەنگان و سەر لە نەورۆز. مەشخەڵدارانی سەر بۆ گوشارهێنان هەڕەشەکردن و پێشوازی نەچنە کردوە نەورۆزییەکانیان ڕێوڕەسمە بەڕێوەبەر ی هەڵسووڕاوانی پێیان قەدەغە کردوە و لە خەڵک نەورۆزییان متینگی پێکهێنانی کۆبوونەوەو نەورۆز. ڕاگەیاندوون تەنیا لە ژێر چەتری دامودەزگاکانی ئەو ڕێژیمە و لە تەنیشت پوستێری

ڕێبەرانی کۆماری ئیسالمی دا، دەتوانن مەراسمی نەورۆزی پێک بێنن. بەاڵم نەورۆز و ڕێوڕەسمە نەورۆزییەکان، بۆ نەتەوەی ڕاپەڕیوی کورد، مەیدانێکی نەتەوەییمان ئینسانی و مافی سەرەتاییترین کە ئێمە بەربەرەکانین. و خەبات گرنگی کە خوێندن بە زمانی خۆمانە، لێ زەوت کراوە، ئێمە کە ڕۆڵە تێکۆشەرەکانمان پۆل ئێمە دەدرێن، دار لە دا یەک دوای بە یەک دەکرێن و بەندیخانەکان ڕەوانەی پۆل دەستدرێژی و گەڵ لە ساتێک کات و هەر ژیانمان، کەرامەت و چارەنووسمان و کە سووکایەتی و هەڕەشەی تاقمێک کاربەدەستی ئینسانکوژ و تااڵنچی بەرەوڕوویە، ئێمە شیاوی بە نادرێتەوە و، کۆمەالیەتییەکانمان ئابووری و کێشە لە ئاوڕ چووکترین کە سەنگەری بمێنینەوە. نەورۆزدا سەنگەری لە پێویستە نازاندرێین، ئینسانی ژیانێکی و ستەم بەرامبەر لە خۆمان بەچۆکدانەهاتوویی ئەوەی بۆ نەکەن چۆل نەورۆز

دیکتاتۆری دا بسەلمێنین. کەوابوو با بە شکۆیەکی تەواوەوە و بە گیانێکی نەتەوەیی و حەماسی بچینە پێشوازی نەورۆز. با کۆڕ و کۆبوونەوە نەورۆزییەکانمان چەندی مومکینە جەماوەریتر، با ئااڵی گۆرانیی سروود و دەنگی با شەکاوەتر، کات هەموو لە نەورۆز دا لە کوردستانمان نەتەوەیی و نیشتمانیمان، لە هەموو کات بەرزتر و دلیرانەتر بێ. با نەورۆز بکەینەوە بە

سەنگەری بەرنگاری و داکۆکی کردن لە ماف و ئازادییە نەتەوایەتییەکانمان.

سمایل‌شەرەفی

با نەورۆز بکەینەوە بە سەنگەری بەرنگاری

بانگەواز : بەرەو نەورۆزێکی حەماسی و نەتەوەیی

رۆژژمێری »کوردستان«ی ١٣٩٤ لە دوو سایزی جیاوزدا ) گەورەو بچووک(چاپ و باڵو کرایەوە

لە هۆڵی ڕێکه وتی 19ی ڕەشەمەی 93، هەولێر، شــاری ــوردی ک زمانی ئاکادمیای خانی« »هــزری ڕێکخراوەی هــاوکــاری بە سمینارێکی زانستی بۆ لێکۆڵەر و زمانه وانی جەهانفەرد سەجاد کوردستان، رۆژهەاڵتی ناسراو بە ژیار، خەڵکی شاری کرماشان لە ژێر ناوی » زمانی کوردی و شێوەزارەکانی

» بەڕێوەچوو. سەجادی جەهانفەرد سەرەتا باسەکەی بەهێزی ژێرخانی وەک فولکلۆر، ســەر لە جەهانفەرد پێکرد. دەســت زمــان و ئەدەبی وتەی بە و فۆلکلۆر زمانی پێی بە گوتی ــاســان، ئـــەدەبـــی فــۆلــکــلــۆر هیچ ــۆرن ــکــل فــۆلچیرۆک دەبینین وەک ناناسێ. سنوورێک لە کرماشان دا هەیە بە جۆرێکی ئاوازێک و دیکە لە ناوچەیەکی دیکه ی کوردستان، وەک شــاری ئامێد لــە بــاکــووری کــوردســتــان بە هێندێ گۆڕانکاریەوە دەبینرێ. یان جاروبار

کوردستانیش سنوورەکانی دەرەوەی لە بەدی فۆلکلۆری چیرۆکی و ــاواز ئ هەمان

دەکرێ. بە تایبەت لە ڕەهەندی زمانەوانییەوە بۆ پڕکردنەوەی هەندی کەلێن و بۆشایی وشە

لە زمانی ئەمڕۆیی کوردی دا. لە بەشی دووهەمی قسەکانیدا سەجادی ــە ســەر زمــانــی کـــوردی بــە گشتی و ــرژای پزانستی پێی بــە گــوتــی ــی و، ــان ــوەزارەک شــێزمانی بە وا مندااڵنەی ئــەو دەروونــنــاســی ئاستی دەکرێن؛ ــەروەردە پ خۆیان زگماگی

توانایی هزری و فێربوونیان سەرترە.ئێستاکە ســەجــادی قسەکانی پێی بــە زمانی کوردی بە دوو لقی سەرەکیی، گۆرانی و کرمانجی دابەش بووە کە شەش زاراوە لە خۆدەگرێ و سەرجەم شێوەزارەکان لە باری فۆنۆلۆژییەوە دەچنەوە خانەی زمانی بەهێز هەبوونی بۆ بۆیە هەر کوردی. گەورەی و

زمانی یەکگرتووی بەهێز پێویستە لە هەموو شێوەزارەکان بە باشی کەڵک وەربگیردرێ.

کــوردی ئەدەبیاتی نــاوبــراو کۆتایدا لە تایبەت بە ناوچە جیاجیاکانی کوردستان لە کرماشان و ئیالم خستە بەر باس. سەجادی ــراوان بۆ ــ ــە هــەوڵــێــکــی فـ ــرد ک ــاژەی کـ ــامـ ئـئارادایە لە کەلهوڕی زاراوەی گەشەکردنی پایاننامەی ــواردە چـ بــە نزیک ئێستا تــا و چەند لەم ئێران زانستگاکانی خوێندکاری و ناسین بە کراوە تەرخان دواییدا ساڵەی کۆڕگێڕ کەلهوڕی. زاراوەی شیکردنەوەی پــێــداگــری لــە ســەر ئــەوە کــرد کــە پێویستە و هەبێ پەسەندکراوامان ڕێنووسێکی ئێمە چێ کردنی و وشەسازی باری لە هەروەها شێوەزارەکان هەموو کوردی نوێی وشەی نزیکی هۆی دەبێتە کە بگرین، چاو بەر لە ــی زمــانــی ــردن ــەشــەک شـــێـــوەزارەکـــان و گ

ستانداردی کوردی.

بەڕێوچوونی سمیناری » زمانی کوردی و شێوەزارەکانی« لە هەولێر

ژماره : ٦٥٢

٢٨ی ڕەشەممەی ١٣٩٣

١٩ی مارسی ٢٠١٥

-گرنگی زمانی زکماگی لە چی دایە و بۆچی بە بنەرەتی ترین مافی گەالن چاوی لێدەکریت؟

جیا لە الیەنی ماف، زمانی زگماکی الیەنی گرنگی دیکە ئالی ناسیاری و پێویستی پاراستن و فرەچەشنی زمانی و ناسیاری یە. هەر وەک زیندەوەر ناسان، بایەخ بەرهەم و مان پێویستی و گیا گژو فرەچەشنی بە

هێنانەوەی دەدەن. هەر پەیڤەر و ئاخێوەرێک هەقیەتی زمانی دایکی خۆی خۆش بوێ و رێزی لێدەگرێ. ئەمە مافێکی بەڵگە خۆکەسی و سۆزی و هەست بەر لە نەویستە.کەس و شیکردنەوە بــە پێویستی کــەســی خــۆ ناسیاری و دایــک خۆشەویستی وەک نییە. کــردنــەوە روون بەاڵم ناوێ. ــدار،... هتد روون کردنەوەی دڵ زاگە و هەر چــوونــی نێو لــە نەتەوەییشەوە، ــگــەی روان لــە زمانێکی زگماکی خەسارێکی گەورەیە بۆ مرۆڤایەتی. هەر زمانێک کۆمەڵێک ناسیاری و زانیاری دەگمەن و ،زانست و روانستێکی تایبەتی گرتۆتە خۆ و جیاواز بۆ روانین شیوەی بــاری لە دانسقە و -تایبەت خۆ فەوتانی و نێو چــوون لە بۆیە هەر ژیــان. و جیهان زمانی دایک خەسارێکی قەرەبوو نەکراوە بۆ میراتی دانی پێ گەشە و پاراستن کە مرۆڤایەتی. سەرجەم نەک هەر ئەرک و بەڵکوو ڕاسپاردەیەکی مرۆڤانەشە.

ئەم جیاوازیگەلە یەکگرتوو زمانی بواری -لە چەندە دەتوانێت بخرێتە خزمەتی بە توانا کردنی

زمانی کوردییەوە؟)کە یەکگرتوو یان پێڤەر یان ستاندارد زمانی کارکردەکانی لــە یەکێک کــردن یەکگرتوو هەڵبەت زمانەوە(. کۆمەڵناسی روانگەی لە ستانداردە زمانی بۆیە هەموو ئەرک و ڕاسپاردە وکارکردەکانی زمانی

ستاندارد ناگرێتەوە.واقع ئەوەیە کە زمانی ستاندارد، بوونێکی سەر بەخۆی نییە. واوە زاری ستاندارد، ده راستی دا ژوورە زارێکە کە لە سەرجەم زار و بنزارێن زمانی فرە زاری سەرەکی ئامیانی و هەوێن وەرگــیــراوە. کوردییەوە زمانی ستاندارد لە زار و بن زارەکانی بەرهەم هاتووە بۆیە ژوورە زاری ستاندارد هەم بریتییە لە هەموو زار هەروەها و کوردی زمانی گۆڤەرەکانی و زار بن و دەکارین بێژین هیچ کامیشی بەتەنیا نییە. چ لە باری دەزگەی کۆ دەنگ و سامانەی دەنگی و پەیڤ و وشە

و رستەو و چ لە باری رێزمان و کۆ واتــاوە، خۆی لق و پۆی زمان ــای گشتی زمــان - هەموو لە زەری

یاساو رێسای دەنگی و« بــاری لە پــاراو دەکــا و -مۆرفۆلۆژی و سینتاکسەوە »، ساکارترین و کاراترین ــا، نە ــژاری دەکـ ــاردەی زمــانــی هــەڵــدەبــژێــرێ و بـ ــ دیبەشێوەی بێ سەروبەر و شپرز و نارێک بەڵکوو زۆر لە زارێن کوردی پێداویستی خۆی تەکووز تۆکمە و

هەڵدەهێنچێ.دیکە زارەکــانــی گشت لە ستاندارد زاری بۆیە نێم )فۆ و دەنگ سامانی باری لە چ دەوڵەمەندترە لە باری رێنووس و و مۆرفێم و وشە(، و هەروەها

رێزمانەوە. بن و زار لە کام هێچ ئاخێوەری و پەیڤەر بۆیە زاری ستاندارد- نابێ ژوورە و نییە بۆیان زارەکان کە دەتوانین پێی بێژین: »زمانی باوک« و بێ گومان جیاوازە لە گەڵ زمانی دایکە زا - وەک زارێکی نامۆ

و المۆ چاو لێ بکا. کەوایە زمانی باوک )ستاندارد(و زمانی دایک دەبێ زمانی هێنانی دەکــار و بدرێ پێ گەشەیان و بایەخ خستنی گــوێ پشت بەمانای جــۆر بەهیچ ستاندارد دا ریشە و واقــع دە دایــک نییە، زمانی دایــک زمانی ستانداردە. زمانی پــاراوی و دەوڵەمەندی چاوگەی )زمانست(خۆی زانستی ستانداردی زمانی بەتایبەتی و نەهاتووی وشە لەبن و پڕ شەپۆل ــای زەری لە کەلەپووری رەسەنی رێسای زمانی زەنگین و پاراو دەکا. بۆیە تەنانەت لە روانگەی زاری ستانداردیشەوە، دایک زمانی کە دایە باوکی زمانی بەرژەوەندی لە

بپاریزین و گەشەی پێ بدەین.

ئافراندنی بــواری لە خــوت زیاتر بــەرێــزت زاراڤەی نوێی و »رۆنانی وشە » ماندوو دەکەیت بە نیسبەتی چەمک و مەفاهیمی زانستی و فەلسەفی.

ئایا ئەم هەواڵنە پێوێستە؟ ئافراندنی ی«وشە رێکار و رێباز بمەوێ ئەگەر کارا »روون بکەمەوە .- کە لە سەر رووپەڕی خۆم لە دیمپەڕ)فەیسبووک( ، بەشیوەی وردتر و تۆکمەتر

روون و شیم کردۆتەوە. بەاڵم ئەم سێ الیەنەی دەگەڕێتەوە بۆ »ئافراندنی سێ هــەر بــۆ تۆکمەیە ــرو داگـ ناوێکی کــە « وشــە ــبــەت بۆ ــە ،- هــەڵ شـــیـــوازی بـــەرهـــەم هــێــنــانــی وشـزارەکی زمانی بۆ نەک زانستی)زوانست( زمانی ڕۆنان وشە .٢ دۆزینەوە وشە .1 سەرزارەکی یان

و3.وشە بژارتن .دیارە دیاردەی بزۆکی و زگ وزا بۆ خۆی بەپێی زمانێک دێنێ. بەرهەم نوێ زمان وشەی پێداویستی نەتوانێ بۆ دەربڕینی چەمک و واتای و مەبەستی نوێ داری و بێنێ بەرهەم نوێ و نرت زاراوەی و وشە زمان ئەگەر نەتوانێ بەپێی پێداویستی سەردەم چرۆ ناتوانی به جیدی ئەوا بێ. لێشین بکاو وشەی دەر

خۆی سەردەمیانەی ڕاسپاردەی و وکارکرد ئەرک نـــەزۆک -گــەرەک ــەزا و ن بەجێ بێنێت وزمــانــی وا

ناگەرەک - دێر و یا زوو – دەمرێ. ئەوانەی کە لە بیستنی »وشە ڕۆنان » شل دەکەن و دەپرینگێنەوە و بە دیتنی هەر وشەیەکی نرت ونوێ کردن چێ بۆ دا زمــان ی زاگــە لە - -لەوانەیە کە کۆڵێک هەوڵی هێنانی بەرهەم و بژاردن و رۆنان و زانستیانە و پسپۆڕانەی بۆ دراوە. زۆر پڕ هەست و

سۆز، لێ نابەرپرسانە و کەمتەرخەمانە و تەوەزەالنە دەشێ . ناکەن دوا دووربینی و دەگــرن هەڵوێست وشیار بکرێنەوە -کە ئەمە هێندەی چێ کردنی ماکێکی کیمیایی لە ئەزموونگە تاقیگە دا پسپۆڕانە هۆ ناسانە و سەرهۆ ناسانەیە و، جیا لە زمانوەر وزمان زانی،

زمان ناسی و تەنانەت واوەتر لە مانەش پێویستی بە زانستی بەرنامەرێژی و ئەندازیاری زمان)زمانەوانی(

هەیە. ناسی پەتا باسی زۆرکـــەم ئێمە الی بــەداخــەوە و نووسی وشــە گرینگی بــواری ناسی خەسار و وکوردستان ئێران لە بۆ . کــراوە نووسی فەرهەنگ ئەم بوارە زانستی و هەرە پسپۆڕییە ، بووەتە مەیدانی تراتێن و رمبازێنی باڵوگە و ناشری ناشارەزا دلبژۆک

و چاوجنۆک. بۆیە وا نییە کە هەر کەسێک لە وشەوانی و وشە دیکەی بوارەکانی داهێنەرانەی زانستیانە و نووسی رووناکبیری دا پەکی کەوتبێ و دامابێ و سەری بێ هەر نووسی، وشە و وشەوانی وابزانێ کاڵومابێ وشە کۆکردنەوە و وشە دۆزینەوە یە و هیچی تر نا، -بۆیە کارێکی مکانیکییە کە هەر باڵوگەو ناشرێکی ناشارەزاش بە لەبەر یەک دانانی چەند وشە نامەیەک لە پێش چەند کەسی کەم شارەزا کە هێندەی خوێندەوار و قوتابی یەکی پۆلی سەرەتای کوردی بزانێ جا بەریز نووسی وشە لە بنێ مل ئەلفوبێ بەپێی کردنیان و داهێنان و کارایی و سانایە کارێکی وەبزانێ و، دیکەشەونخونی کانی بــوارە وەک ناوێ پسپۆڕی

بە ناوێ و هەر کارێکی میکانیکییە و و زەحمەتی چەند تایپیست و کەمپیۆتر، لە ماوەیەکی کەم وکورت دا دەکارێ توورەکە وشەیەکی قەبە و قەڵەو یان لێ

هەڵدوورێ.

بەتایبەت ــوردی ک زمانی ئێستاکەی دۆخــی ــان ئــەڵــبــەت زیــاتــر ــت ــوردس ــی ک ــەاڵتـ ــە رۆژهـ ل

کەموکۆڕییەکانی چۆن دەبینی؟ئەگەر بەگشتی باسی زمانی کوردی الی خۆمان بکەین ئاشکرایە گەشەیەکی ئەوتۆی بە خۆوە نەدیوە، ئەوە هەیە هەست و سۆز و هۆگری زۆر هەیە بۆ فێربوون و خۆ فێرکردن بە زمانی ستاندارد، بەتایبەت خوێندن فێری مناڵەکانیان خۆشە پێیان بنەماڵەکان و نووسینی کوردی بکەن بەپێچەوانە هێندێ بنەماڵە

لەم بارەوە زۆر کەمتەر خەمن.ناوەندێک و لێژنە هیچ هەمیشە، وەک ــارە دیـسەرگیری وبەرگیری زمان ناکا، لە هەوڵی تاکەکەسی و خۆ کەسی کە بگرین. دەتوانین باسی چەند باڵوگە، گۆڤار و ئەدەبی ئەنجومەنی و ڕاگەیاندن ناوەندی بکەین کە لەنێویان دا بە دەگمەن هەوڵەکانیان پشت ــژراو بــۆ دارێـ بــەرنــامــە بــە گەاڵڵەیەکی ئــەســتــوورە بووک )فەیس پەڕ دیم وەک ، سایبر ڕایەڵەکانی لە جارنا ئەگەر نــاکــرێ(، بەدیی کــارا و ببڕ هەوڵێکی جار دەرفەتێکیش بۆ چاپ و بەرهەمی کتێبی کوردی پەیدا دەبــن بۆ هەست پێ دەکــرێ کەچی کەسانێک هەڵکەوتوو هەڵی مــاددی، و خۆکەسی بەرژەوەندی ئەو ــازار ب بۆ زڕبــەرهــەم بەناردنی . ــەن دەب لەبار دەرفەتانە لەکیس زمانەکەمان دەدەن . لەوەها بستێن شێلگیر خوێنەری و هۆگر دا مەرجێک و هەل و

بەروەردە نابن. بەداخەوە نییە، رەوشێکی شیاوی کوردی زمانی لە هۆگرانی زمانی کوردی الی خۆمان زۆر زۆرێک جاران بەشێوەی نابەجێ السایی هەڵە زمانییەکانی ئەو توانا گشت لە نەمانتوانیوە بەداخەوە دەکەنەوە، دیو و توانستی زار و بن زارەکانی ئەم دیو )رۆژهەاڵت( پێ ستانداردی زمانی و بگرین وەر بەهرە بەباشی بــەرەی چــاو لــە ئێمە نەسڵی بکەینەوە. دەوڵــەمــەنــد )... و قزڵجی و هێمن و ــەژار ه ، )مـــەردۆخ پێشوو کارێکی ئەوتۆ مان بۆ زمانەکەمان نەکردووە تەنانەت لە بواری وشە نووسی دا یانەش ئەو کارە مکانێکی کردوومانە زۆر بەدەگمەن داهێنەرانە و خۆ کرد بووە.ئێمە لە بواری ئافراندنی وشەش دا کە کارکردێکی مامایەکی توانیوە نەمان زمانە، و سروشتی ئاسایی باش بین بۆ زمانی کوردی. ئەو کەسانەش خەریکی وشە رۆنان بووگن رێکار و رێباز و شێوە ی وشە زمانی وشەی کۆ رێسای یاساو بەپێ کردنیان چێ کوردی نەبووە و زیاتر السا کردنەوەی زمانی بیانی

و دەر و جیران بووە.لە سۆنگەی بااڵ دەستی ئیدۆلۆژی لە الی ئێمە -جا چ نەتەوە ویستی و چ چەپایەتی و ئایینی، زمان الی زۆرینەی رامیاران وەک ئامیر و ئامراز چاو لێکراوە دەنگەشە بۆ هەر رامیاران الی زمان خەی تەنانەت و چاووڕاو بووە و بایەخی ئەوتۆ بە خودی زمان و

دەور و نەخشی لە گۆڕینی کۆمەڵگە دا نەدراوە.

وتووێژ لە گەڵ ئەیوب گازەرانی ئەدیب و زمانەوانی رۆژهەاڵتی کوردستان

لە پێوەندیی لەگەڵ زمانی زگماکی

بەداخەوە نەمانتوانیوە لە گشت توانا و توانستی زار و بن زارەکانی ئەم دیو )رۆژهەاڵت( بەباشی بەهرە وەر بگرین و زمانی ستانداردی پێ دەوڵەمەند بکەینەوە. نەسڵی ئێمە لە چاو زمانەکەمان بۆ مان ئەوتۆ ...(کارێکی و و قزڵجی هێمن و هەژار ، )مــەردۆخ پێشوو بەرەی نەکردووە تەنانەت ئەو کارە مکانێکی یانەش لە بواری وشە نووسی دا کردوومانە زۆر بەدەگمەن

داهێنەرانە و خۆ کرد بووە

رۆژنامەیژماره : ٦٥٢ ٢8ی ڕەشەممەی ١٣٩٣ ١٩ی مارسی ٢٠١٥ ئابووری١0

ئاگری باڵەکی

وەزعیەتی ئێستای ئاو لە ئیراندائێران لە ناوچەی نیوە ویشکی رۆژهەاڵتی نێوەڕاست هەڵکەوتوە، کە بەرووبەری 1٧5 میلیۆن میتری چوارگۆشەی داگیرکردوە. 5٢% لە رووبەی

ئیران، لە کێوو بیابان پێکهاتووە.ئێران لە یەکێک لە وشکترین ناوچەکانی جیهان هەڵکەوتوە، نێونجی رێژەی باران بارین لە ساڵدا ٢5٢ میلیمیترە. ئەو رێژەیە یەک لەسەر سێی جیهانە) نێونجی رێژەی باران بارین لە جیهاندا ٧56 میلیمترە لە ساڵدایە(. لە کاتی ئیستادا 1٧9 میلیمیتر، لە ٢5٢ میلیمیتر لە ئاوی باران، یانی ٧1% دوای باران دەبێتەوە بە هەڵم. نێونجی بوون بە هەڵم لە ئێراندا، لە نێوان لەسەر یەک رێژەیە ئەو ساڵدایە لە میلیمیترە ٢00 یان میلیمیتر 1500ئێران کوێستانییەکانی ناوچە لە هەڵم بە بوون رێژەی جیهانییە. رێژەی ٢0 میلیمیترە و بە پێچەوانەوە لە بیابانەکان ٢000 میلیمترە لە ساڵدا. دوو

لەسەر سێ جوگرافیای ئیران کەمتر لەو رێژانە بارانیان تێدا دەبارێ.سەرچاوەیی سەرەکی ئاوی ئێران باران و بەفرە. کە ٧0 لەسەدی باران

و 30 لەسەدی بەفر پێک دێت. میتری میلیارد 41٧ بــاران، لەئاوی لەساڵدا هاتوو بەدەست رێــژەی ئاوەی لەو هەڵم بە بوون رێــژەی لەوەیدا کێشەکە بەاڵم چوارگۆشەیە، میلیارد ٢99 واتــە هەڵم، دەبێتەوە %٧٢ زۆرە؛ ئێراندا لە دەبــارێ، کە میتری چوارگۆشە، هەروەها 9٢ میلیارد میتری چوارگۆشە لەسەر زەوی کە ژێــرزەوی، دەچێتەوە بــاران ئاوی لە میلیاردیش ٢5 و بالودەبێتەوە ئەگەر ئەو ژمارانە لە رێژەی ئەسلی باران بارین و بەفر البەرین، واتە 41٧ میلیارد میتری چوارگۆشەیه ، ئەوا تەنیا 11٧ میلیارد میتری چوارگۆشە ئاو دەمێنێتەوە لەیەک ساڵدا. لەگەڵ ئەو رێژەیە 13 میلیارد میتری چوارگۆشەش

لە دەرەوه ی سنوورەکانی ئیران دێتە نێو جوگرافیایی ئێرانه وه .رێژەی ئاوی خواردنەوە لە ئیراندا 130 میلیارد میتری چوارگۆشەیە، لە کاتی ئاساییدا ٢9 میلیارد میتری چوارگۆشە لەئاوی خواردنەوە لەکاتی لەگەڵ ئاوە بەکار هێناندا دەگەرێتەوە بۆ ژێر زەویی، بە زیادکردنی ئەو میتری میلیارد 159 دەکاتە ئــەوا ئێران، خــواردنــەوەی )شیرین( ئــاوی چوارگۆشە. کە لەو 159 میلیاردە ئاوە ٨٢ % دەتوانرێ وەک ئاوی شیرین بەکار بێ و 1٨ لەسەدی دەبێتە ئاوی گەڕاوە بۆ نێو سروشت. رێژەی ئەو ئاوەی کە لە ئێران را دەچێتە نێو دەریا و، یاخود دەچێتە نێو خاکی واڵتانی

دیکه 55،9 میلیارد میتر چوارگۆشەیە لەساڵدا. رێژی زیادکردنی حەشیمەتی لە ئێراندا زۆرە، بەپێی ئامارە رەسمییەکان ژمارەی دانیشتوانی ئێران لە ساڵی)٢014( 139٢ نزیک بە ٧٨میلیۆن کەس بووە کە بە بەراورد بە ٢5 ساڵ لەوەپێش دوو بەرامبەر بووە و، هەروەها

گۆڕانێکی نەوعی روویداوە لە دانیشتوانی شار و دێ دا. بەپێ ئامارەکانی ناوەندی ئاماری ئێران پێش شۆڕشی گەاڵنی ئێران، واتە بووە، لەگەڵ شارەکان 40/60 بەبەراورد رێژەی حەشیمەتی گووند دێیەکان لە ئێران حەشیمەتی زۆری بەشی 135٧)19٧9( ساڵی پێش نیشتەجێ بوون، بەالم بە پێچەوانەوە لە کاتی ئیستادا ئەو رێژەیە پێچەوانە دانیشتوانی رێــژەی )٢006(13٨5 سالێ لە ئامارەکان بەپێی و بۆتەوە دێیەکان 39 لەسەدی حەشیمەتی ئێران بووە و بە پێچەوانەوە 61 لەسەدی )19٨9( 1369 سااڵنی سەرەتایی لە نیشتەجێن. شارەکان لە حەشیمەت دوای تەواوبوونی شەڕی نێوان عێراق و ئێران، کە ئاکامەکەی بووە هۆی وێرانییەکی زۆر لەئێران و هەروەها لەنێوچوونی بناغە ئابوورییه کانی ئیران ، خەڵکی ناچارکرد لە دێیەکانەوە کۆچ بکەن بۆ شارەکان، ئەو کۆچکردنە بەشێوەیەک بووە کە نێوان سااڵنی 136٨ تا 13٧٢ رێژەی خەڵکی شار لە 4٧ % گۆڕا بۆ 5٨ % تەنها لە ماوەی 10 ساڵدا. ئەم کۆچکردنە کاریگەریی راستەوخۆی هەبوو لەسەر کێشەی ئاو لە ئیراندا. ئه و ئاوه ی لە رابردوودا بۆ خــواردنــەوە ئــاوی دابینکردنی بۆ ئێستا دەهــات، بەکار کشتوکاڵ بۆ

شارەکان بەکاردێ.جموجۆلی زیادبوونی شارنیشینی، دیــاردەی حەشیمەت، زیادکردنی تازەی بۆتە سه رئێشه ی ئاودا ئێرانێکی کەم لە پیشەسازی و کشتوکاڵی ئێران و چاوەڕوان دەکرێ ئیران لە30 ساڵی داهاتوودا بەهۆی ویشکەساڵی؛

یەک بەداویەکەکانی دا وەک سۆماڵی و سودانی لێ بێت. بەپێی ئامار، لە ساڵی 1963 )134٢( 4 میلیارد میتری چوارگۆشە لە ئێران ئاو بەکارهاتووە، بەاڵم دوای 30 ساڵ واتە لەساڵی 1993)13٧٢( ئەو لەماوەی 30 ساڵدا واتە میتری چوارگۆشە، میلیارد بە ٨3 بووە رێژەیە پێویستی ئاو لە ئیراندا ٢0 بەرامبەر زیادی کردوە، هەر بەپێی ئەو ئامارە لەساڵی ٢006 )13٨5( رێژەی ئاوی بەکارهاتوو زیادیکردوەو بووە بە 94

میلیارد میتری چوارگۆشە لە ساڵدا.

کێشەکانی دیکەی ئاو لە ئێراندا بریتین لە:ئاوە بەرباڵوی بەکار هێنانی هەروەها و ئاو بێ بەرنامە بەکار هێنانی ژێرزەوییەکان بۆ کشتوکاڵ، لەگەڵ ئەمانەشدا پیسکردنی ئاوی شیرین و هەرەوها زیادبوونی رێژەی خوێ لە ئاو و خاکدا، کێشەکانی دیکه ی بەردەم

ئاون لە ئێراندا. بۆ دێ بەکار ئاو سااڵنه چوارگۆشە میتری میلیارد ٨3 ئیراندا لە کشتوکاڵ، واتە 9٢% ئاو لە ئیراندا، کە لەو رێژەیە 50% ئاوەکانی سەرزەوی واڵتانی لیستی لە دەردەهــێــنــرێ. زەوی ژێــر لە %50 و ــەن دەک دابینی بەکارهێنەری ئاو بۆ کشتوکاڵی، ئێران لەریزیی 9هەمی لیستەکەدا جێگه ی لە یەکێکە کشتوکاڵ مکزیک،.. و پاکستان و چین لە خوارتر گرتووە، گرینگترین سەرچاوەکانی ئابووری لە ئێران، بەاڵم هه نووکه بەهۆی کەمی

ئاو لەئێران کشتوکاڵی کەوتۆتە مەترسییەوە.لە ساڵی 139٢ ئێران، لە ئاوییه کان رێژەی بەکارهێنانی سەرچاوە )٢013( لە خشتەی ژێرەوە بەروونی نیشان دراوە کە ئێران لە ساڵدا چەند

و چۆن ئاو بەکار دەهێنێ.

5/4 و، کانگه بەشی لە ئاو چوارگۆشە میتری میلیار 1/1 ئیران لە میتری چوارگۆشە ئاو لە شار و دێیەکان بەکاردێ. 54% ئاوی بەکارهاتوو لە کانگه کان و، 6٨ %لە ئاوی بەکارهاتوو لە مااڵن، لە ئاوی ژێر زەوی دابین 5.350.000 بە نزیک ئێران، کشتوکاڵییەکانی زەوییە رووبــەری دەکــرێ. دۆنمە، کە دەکاتە 3٢/٨ % رووبەری هەمووی ئیران. لە ٢5 ساڵی رابردوودا ئەو زەویانەی کە کشتوکاڵیان لەسەر دەکرێ بوون بە دوو بەرانبەر. لەبەر بۆ کشتوکاڵ کە ئاوەی ئەو %٧5 گوێنەدانی جووتیاران، و بێ بەرنامەیی و ئاودێری بە کاردێ راستەوخۆ لەبەین دەچێ. ئەوەش راست بۆ ئەوە دەگەرێتەوە کە 90% کشتوکاڵ و ئاودێری لە ئێران هەر بەشێوەی کۆن و

سونەتی بەرێوە دەبردرێ. ئاودێری بەشێوەی سەقەت و کۆن، سااڵنە نزیک بە 400 هەزار دۆنم، خاكی کشتوکاڵی ئێران لە بەین دەچێ. هەر ئەوەش وایکردوە سااڵنە یەک

میلیۆن دۆنم بە رووبەری بیابانەکانی ئیرانەوە زیاددەبێ. تازە، بەنداوی دروستکردنی بە هەوڵدراوە رابــردوودا ساڵی 15 لە زەوییە کشتوکاڵییەکانیش زیاد بکرێ، بەاڵم ئەو چارەسەرە لەباتی قازانج، زەرەری هەبووە بۆ کشتوکاڵ و سەرچاوە ئاوییەکان، ئەو ئاوەی لە ئێران لە بەنداوەکان کۆدەبێتەوە نزیک بە ٢5 میلیارد میتری چوارگۆشەیە، ئەو ئاوە لەراستیدا پێویستە بەشێوەی سروشتی بچێتە نێو رووبار و مێرگەکانەوە، بەهۆی ئەوەی کە بەبەرنامەی سەقەت بەنداوەکان دروست دەکرێن، هەر

ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی زەوییە کشتوکاڵییەکانیش لە بەین بچن و لە بەرامبەردا گۆل و مێرگەکانیش وشک ببن. لەگەڵ ئەوەیدا لە نێوان سااڵنی 1990 تا ٢000دا ٧ بەنداوی گەورە لە ئێران سازکراون، بە رێژەیەکی زۆر کەڵک لە ئاوی ژێرزەوی وەرگیراوە، بەاڵم بە پێچەوانەوە ژمارەی زەوییە

کشتوکاڵییەکان زیادی نەکردوە. بەپێی ئاماری ناوەندی خۆراکی جیهانی WFP، حەشیمەتی ئێران لەگەڵ . هەیە خــواردن تۆن میلیۆن 100 بە پێویستیان ٢015 لەساڵی ئەوەشدا بۆ پەیداکردنی ئەو خواردنە و بەردەوامی ژیان، ئێران پێویستی بە نزیک بە 130 میلیار میتری چوارگۆشە ئاو هەیە، لە کاتی ئێستادا ئێران کەمی ئاویی هەیە، بۆیە چاوەڕوان دەکرێ لەساڵی داهاتوودا بەهۆی کەمی باران و بەفر، له ئێران هەم وەزعیەتی ئاو بەرەو خەراپتر بڕوا و هەمیش وەزعیەتی مادە خۆراکییەکان روو لەکەمی بدا. بەپێی ئاماری بانکی جیهانی؛ ئێران لە ساڵی ٢0٢1 پێویستی بە 150 میلیار میتری چوارگۆشە ئاو هەیە لە ئێستا کە ئاوەی لەو زیاترە رێژەیە %15 ئەو کە ژیان، بۆ گوزەرانی

نێوخاکی ئێراندا بوونی هەیە.

بەڕێوەبردنی هەرێمە ئاوییەکان و گواستنەوەیان لە ئێران سەرچاوە ئاوەییەکان لەئێراندا بە سەر 6 هەرێمی سەرەکی دا دابەش و فارس کەنداوی هەرێمی باکوور، لە خــەزەر دەریایی هەرێمی دەبــێ، دەریایی عمان لە باشوور، هەرێمی گۆلی ورمێ لە رۆژئاوا ) ئەم ناوچەیە رۆژهەاڵتی کوردستانە(، هەرێمی ناوەندنی؛ کە زۆرتر پارێزگاکانی ناوەند دەگرێتەوە، هەرێمی رووباری هاموون لە رۆژهەاڵت و هەرێمی سەرخەس،

لە باکووری رۆژهەاڵتی ئێرانە. سەرانەی ئاو لە ئێران...

لە توێژینەوەک کە ناوەندی ژینگەی جیهانی له سه ر ئاو و سەرچاوەکانی ئەوکاتی لەبەر چاوگرتنی حەشیمەتی بە باڵویکردۆتەوە، لە ساڵی 1994 ئاو دیاریکراوە) لە ساڵدا ٢000 میتر چوارگۆشە ئێران، بۆ هەر کەسێک

ئەو ژمارەیە نێونجی ئێرانە(، بەاڵم 11 ساڵ داوی ئەو توێژینەوەیە، واتە لە ساڵی ٢005 بۆ هەر کەسێک لە ئێران تەنیا 1000 میتر چوارگۆشە ئاو و حەشیمەت زیادبوونی بە کە ئەوەیە نیشاندەری رێژەیە ئەو هەبووە. ئاوییەکاندا سەرچاوە لە گۆڕانێک هیچ شارەکان، قەبارەی گەورەبوونی

رووینەداوە.هەر بەپێی ئەو توێژینەوەیە کاتێک کە ئیران دابەش کراوە بۆ 6 هەرێمی ئاوی، ئەوا رێژە و سەرانەی هەر هەرێمێکیش بەجیا باسی لەسەر کراوە، دەبینی نایەکسانییەکی تەواو هه یه لەناوچەکانی ئێراندا لە رێژەی سەرانەی ئاودا، هەرێمی ئاوی خەزەر لە باکوور بۆ هەر کەسێک لە باکووری ئێران بژی ٢٢65 میتر چوارگۆشە ئاو هەیە، بۆ دانیشتوانی هەرێمی گۆلی ورمێ 1430 میتر چوار گۆشە ئاو بۆ هەر کەسێکە، هەرێمی کەنداوی فارس و باشووری ئیران 4545 میتر چوار گۆشە ئاو بۆ هەر کەسێکی دانیشتوی ئەو ناوچەیە دیاریکراوە، بەاڵم لە بەشی ناوەندی بۆ هەر کەسێک 1190 بەنیسبەتی دوو هەرێمی رۆژهەاڵتی بەاڵم دانــراوە، ئاو میتر چوارگۆشە چوارگۆشە میتر 9٨٧ هەرێمانەدا لەو و دەبێتەوە پێچەوانە تەواو ئیران ئاو بۆ هەرێمی رووباری هامون و ٨٧0 میتر چوارگۆشە ئاو بۆ هەرێمی

سورخەس دانراوە.

بەراوردی بە کارهێنانی ئاو لە ئێران و جیهان

ئاکام: بەرنامەی لە هیچکات ئێران لە ئــاو سەرچاوەکانی بەرێوەبردنی دەوڵەت دانەبووە، هەمیشە کێشەی ئاو وەک کێشەیەکی الوەکی سەیری حکوومەتی هەڵدەدا سەر لەپڕدا ئاوی کەمی کێشەی کە کاتێک کــراوە، کۆماری ئسیالمی ئێران هیچ ئامادەیەکی نییە بۆ بەربەرەکانی ئەو کێشەیە. زیادبوونی ژمارەی دانیشتووان، ویشکەساڵی، کەم بوونەوەی بارینی باران و بەفر، خۆل و خوێ بارینی ئەو چەند ساڵەی رابردوو، نە تەنیا لە نێوخۆی کێشەیەکی بۆتە ئاو کێشەی بەڵکو بنه ڕه تی، دەردەسەرێکی بۆتە ئێران نێودەوڵەتی نێوان والتانی هاوسێی ئیران، هەر بۆیە پێشبینی دەکرێ ئاو

ببێتە کێشەیەکی گەورە لە داهاتوویی ئێراندا.بە بچوکبوونەوەی گۆلی ورمێ، کە سێیەمین گۆلی سوێریی جیهانە و گەورەترین گۆلی خوێی رۆژهەاڵتی نێوه ڕاستە، کێشەی ئاو لە ئێراندا چووە قۆناغێکی نوێوە. بچووکبوونەوەی گۆلی ورمێ رۆژبەرۆژ بە هۆی کەمی ئاو و شکستهێنانی پرۆژەکانی رزگارکردنی ئەو گۆلە لە الیەن حکوومەتەوە، باکووری بەرۆکی ژینگەیی گەورەی کێشەیەکی کە ئەوەی بەهۆی بووە رۆژئاوایی ئێران بگرێ. توێژەران پێیان وایە چارەنوسی گۆلی ورمێ وەک گۆلی ئارالی لێ دی، کە لە ئۆزبەکستان هه ڵکه وتوه ، گۆلی ئاراڵ سەردەمی یه کیه تی حکوومەتی بــوو، جیهان سوێری گــەروەی گۆلی سێیەم خۆی ئەو گۆلەی رێــڕەوی دوو رووبــاری زایینی دا دەیــەی 60ی لە سۆڤییه ت گەورەیەی گۆلە ئەو وشکبوونی هۆی بــووە ئــەوەش هەر و گوێزتەوە جیهان، بەپێی زۆربەی زانیارییەکانی کە ئێستا لە بەر دەست دایە دەبێ چوونی لەبەین دوایی بێ، گەورە ژینگەیی کارەساتێکی چاوەڕێی ئێران

گۆلی ورمێ. زۆرتر ئیراندا لە ئاو کێشەی ئیسالمی کۆماری حکوومەتی لەچاوی چۆن حکوومەت بەڕێوەبردن. و سیاسەت تا ئەندازیارییە کێشەیەکی چاو لە ئەندازیارێکی کشتوکاڵ یان ئەندازیارێکی ئاو دەکا؛ ئاواش چاو لە کێشەی ئاو دەکا لە ئیراندا. بۆ نموونە لە بەشی نەوت و گازدا ئەندازیاری نەوت هەیە؛ کە کاری دەرهێنان و پاالوتنە، بەاڵم الیەکی دیکەی قەزیەکە » دیاریکردنی سیاسەتی وزەیە« کە هیچ پێوەندی بە ئەندازیاری نەوتەوە نیە، چونکە دوو شتی لێک جیاوازن، بەنیسبەتی ئاوه وه رێک هەمان هاوکێشەیە، ئەندازیاری ئاو کاری دیاریکردنی سیاسەتی درێژخایەنی ئاو نیە و، ئەوەی سیاسەتەکە دیاری دەکا دەبێ کەسی شارەزا بێ لەوبوارەدا، بەالم بەداخەوە حکوومەتی کۆماری ئیسالمی ئێران وەک زۆربەی بوارەکانی دیکەی ژیانی خەڵکی لە ئێراندا، لەباتی گرتنه به ری رێگه چارەسەر، تەنیا پشت به سیاسەتە

غەلەتەکانی خۆی ده به ستێ بۆ چارەسەری کێشەکانی خەڵکی ئیران.

سەرچاوە:رۆژنامەی واشگتۆن پۆست -

ویکپیدیایی ئازاد – قەیرانی ئاو لە ئێراندا -رۆژنامەی دنیای اقتصاد -

ماڵپەری BBC ) آیندە بسیار تاریک ذخایر آب در ایران – نگرانی از کمبود -آب در ایران(

ناوەندی ئاماری ئێران -)WHO ( ماڵپەری سازمنای خۆراکی جیهانی -

کۆمەلێک بابەت و ماڵپەری پەیوەندار بە کێشەی ئاو لە ئێران -

* بەکالۆریس لە ئابووری و بەرێوەبردن

قەیرانی ئاو هەڕەشە لەئێران دەکات توێژینەوەیەک لەسەر کێشەی ئاو لە ئیراندا بەشی دووهەم و کۆتایی

رۆژنامەی9 ژماره : ٦٥٢ ٢٨ی ڕەشەممەی ١٣٩٣ ١٩ی مارسی ٢٠١٥

رووداوە سیاسییەکان لە ئاستی جیهانی دا:چوارەمین ساڵی قەیرانی سووریا )١٨ی مارسی ٢٠١١(

سەرهەڵدانی ــەدوای ــ دواب کە ســووریــا واڵتــی نارەزایەتی مەدەنی لە هێندێک لە واڵتانی عەرەبی ــاوی »بــەهــاری عــەرەبــی« سووریه ش لە ژێــر نیه کێک بوو له و واڵتانه ی ناڕەزایەتیه کی بەرباڵوی خەڵکی سیڤل و ئوپۆزیسونی لێ که وته وه و بوو بە گوڕەپانی شه ڕی نێوخۆیی که تائێستاش ئه مشه ره درێژه ی هه یه . بە پێی قسه ی رێکخراوی چاوه دێری مافی مــرۆڤ لــە ســەرتــای شــەڕی چــەکــداریــی و 1٢5 بە نزیک ئەسەد دەوڵــەتــی بۆردومانەکانی هــەزارو344کــەس کــوژراون،کــە زیاتر له ٧هــەزار

که سیان منداڵ بوون.هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری لە ئەفغانستان

رۆژهەاڵتی ناوچەی گرنگی رووداوەکــانــی لە سەرۆک هەڵبژاردنی بەرێوەچوونی نــاوەراســت، گواڵنی رێکەوتی)16ی بوولە واڵتە ئەو کۆماری و سیاسیی ئاڵۆگۆری دوای هــەتــاوی( 1393ی نەمانی دەسەاڵتداریەتی تاڵیبان. ئەگەرچی گرووپە توندڕەوەکان زۆرجار هەڕەشەیان لە خەڵک کرد کە بەشداری لەم هەڵبژاردنەدا نەکه ن، بەاڵم سەرەڕای هه ڕه شه وگۆشار هێزە توندڕەوەکان دیسان خەڵک

لەو هەڵبژاردنەدا بەشدارییان کرد.- بەرێوەچوونی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری

لە عێراقملمالنێیه کی زۆری الیەنە سیاسییەکان نێو له لە بــەغــدا، و کوردستان هەرێم نێوان بەتایبەت مانگی گواڵنی 1393ی هەتاوی الیەنە سیاسییەکان رێکەوتن و فوئاد مەعسووم بە وه دەستهێنانی ٢11 دەنگ بوو بە دووهەمین سەرۆک کۆماری کورد لە

حکوومەتی فیدراڵی عیراق دا.- کــۆچــی دوایـــی یــاشــار کــەمــاڵ نــووســەری

ناوداری کورد لە تورکیە )9ی رەشەمە(

تورکیەدا لە مێژووی یەکەمجار بۆ تورکیە: -خەڵک راســتــەوخــۆی دەنگی بە کۆمار ســەرۆک

هەڵبژێرا )گەالوێژی 93(کۆنفرانسی پەنجاهەمین بــەڕێــوەچــوونــی -ئەمنییەتیی مونیخ بە بەشداریی حکوومەتی هەرێمی

کوردستان )11 تا 13ی رێبەندان(بە و ئەمریکا کۆنگرەی هەڵبژاردنەکانی -دەستەوەگرتنی زۆرینەی کۆنگرە و زەق بوونەوەی کۆماریخوازەکان و دێموکرات نێوان کێشەکانی )خــەزەڵــوەری ئێران ئەتۆمیی مەسەلەی لەسەر

)1393-شۆرشی ٢014ی ئوکراین وملمالنی واڵتانی

رۆژئاوایی لە گەڵ رووسیاداعش تێرۆریستی رێکخراوەی -سەرهەڵدانی لە خاکی سووریاو داگیر کردنی بەشێکی زۆر و

عیراق بە دەستی چەکدارانی ئەو رێکخراوەیە.-هــێــرش کــردنــی داعــش بــۆ ســەر کوردستان ئیزەدیی گرتنی خەڵکی دیل بە و و رەش کوژی

شنگال )16ی گەالوێژی93(تیرۆریست چــەکــداری چەند کردنی -هێرش ئیبدۆ شارلی حەوتوونامەی دەفــتــەری بۆسەر لە شاری پاریس و کوژرانی چەندین کارتۆنیست

وچەند پۆلیس لە واڵتی فەرانسە.)1٧ی بەفرانبار(

-6ی رێبەندانی1393 ئازادکردنی شاری کۆبانێ الیەن لە ئــەوشــارە گــەمــارۆدارانــی 4مانگ دوای

چه کدارانی داعشەوە.ئێران

کاربەدەستانی ئابووری گەندەڵی دۆسیەی -کردنی ودەستبەسەر نیژاد ئەحمەدی دەوڵــەتــی پێشوو ــاری ــۆمـ کـ ــەرۆک ــ ــه کــه مــی سـ ی جــێــگــری ئابووری. گەندەڵی تاوانی بە رەحیمی حەمەرەزا

)٢4ی بەفرانبار(کۆماری به رپرسانی ــارەی دووب رێگەندانی -راپۆرتێری ئه حمه دشه هید بۆ سەفەری ئیسالمی بۆ یه کگرتووه کان نــه تــه وه رێکخراوی تایبەتیی پرسی کاروباری مافی مرۆڤ له ئێران . ئەحمەد نیسبەت بە خۆی سااڵنەی ڕاپۆرتی لە شەریف پێشلکارییەکانی و مرۆڤ مافی نالەباری دۆخی ــارەوە لــە ڕاپــۆرتــی ٨1 کــۆمــاری ئیسالمی لــەم بـالپەرەیی خۆی لە ساڵی 93ی هەتاوی چەختی کردە سەر درێژەی ئێعدامەکان و ڕایگەیاند: لەئێرانی ژێر ده سه اڵتی کۆماری ئیسالمی لە ساڵی ٢014 زیاتر لە دوازدەساڵی رابردوو خەڵکی تێدا ئێعدام کراوە واتە لەسەردەمی هاتنه سەرکاری دەوڵەتی روحانی

تاکوو ئێستا 1193کەس لە سێدارە دراون.

- درێژەی ئێعدام و لە سێدارە دانی زیندانیانی سیاسی و مه زهه بی کورد له زیندانه کانی ورمێ و

ره جایی شاری که ره ج )13ی رەشەممە(-رووداوە وەرزشییەکان

جیهانی جامی به ڕێوه چوونی و ده ستپێکردن له بــه ڕێــوه چــوو و برێزیل لــه واڵتــی کــه ٢014قاره مانی به بوو ئه لمان میللی تیمی دا کۆتایی

جیهانی )٢٢ی جۆزه ردانی(

قبووڵ نه کردنی ئێران کە ببێت بە خانە خوێی جامی فوتباڵی واڵتانی ئاسیا، لە الیەن فیدراسیۆنی ئێران کە دایە کاتێک لە ئەمە فۆتباڵەوە. جیهانی لە ساڵی 1353ی هەتاوی خوازیاری وەبەرکەوتنی

ئەم ئیمتیازەیە.کورد الوی وەرزشکاری تەهماسبی -سامان بوو بە باشترین زۆرانبازی جیهان )16\3\1393( ئەندام کەم وەرزشکاری رەحمان سیامەند -خۆی زێرێنی میداڵی کـــورد، ســه رکــه وتــووی و بــەردایــیــەوە پێشکەش کــرد بە بــواری وەزنــە لە

ئاوارەکانی کۆبانێ.)٢4خاکەلێوە(- رووداوەکانی رۆژهەاڵتی کوردستان

کۆچی دوایی چەندین کەسایەتی هونەری -لە بواری مۆسیقا لە شاری سنە

بێژو کــەمــەنــدی،گــورانــی عــەبــاســی مامۆستا دوای کــورد نـــاوداری نوویسی نــووســەرو شانۆ هونەری و ئـــەدەب بــە فــرەوفــەروان خزمەتێکی کوردی لە رێکەوتی 1ی خەرمانانی 1393 هەتاوی

کۆچی دوایی کرد

گــورانــی باباشەهابی عــەالئــەدیــن -مامۆستا بێژ)5ی پووشپەڕ(

-هەڵمەتی کۆ کردنەوەی یارمەتی بۆ لێقەوماوانی شنگال و کۆبانێ لە سەرجەم شارەکانی رۆژهەاڵت. شنگال مرۆیی کارەساتی رووداوی دوابــەدوای رۆژهــەاڵت دڵسۆزوخەمخۆری خەڵکی وکۆبانێ دەستیان ــاڵو ــەرب ب و خــۆڕســک شــێــوەیــەکــی بــە ئەو لێقەوماوانی بۆ یارمەتی کۆکردنەوەی دایــە

کارەساتە.)ڕەزبەری 93(

سیاسی زیندانانیانی رۆژه ی 33 -مانگرتنی کورد لە بەندیخانەی ورمێ.)٢9ی خەزەڵوەر(

دژی بــە کـــورد سیاسی زیــنــدانــی کۆمەڵێک دیکە تــاوانــبــاری زیندانیانی لەگەڵ تێکڵکردنیان دەستیان دایە مانگرتن لە خواردن و بە خۆڕاگری خۆیان و پاڵپشتی هێندێک الیەنی سیاسی و مەدەنی و رێکخستنی کەمپەین و... دوای سی و سێ رۆژ مانگرتن، کاربەدەستانی قەزایی ئێرانیان ناچار کرد

کە داوەکارییەکانیان جێبەجێ بکەن.

-وشک بوونی بەشێکی زۆر لە زریاچەی ورمێ ژینگەی دەوروبــەری بە و خەساروزیان کەوتن ناوخۆی زەریاچەی گەورەترین زەریاچە،کە ئەو

ئێرانەو دووەمین زەریاچەی سوێری جیهانە.

له ــارێــزی پ ژینگه چاالکییه کانی -درێــــژه ی له زۆربــه ی شاره کانی رۆژهــه اڵت که بریتی بوو سووتاندنی قه فس و شکاندنی چه که راوییه کان و

چاندنی نه مام و زۆر هه وڵی دیکه له م باره وه که زرێوار زه ریاچه ی فریاکه وتنی بۆ به رچاوترینی چیای سه وزی ئه نجومه نی ده ستپێشخه ری به و قه راخی له 5000هــه زارکــه س به نزیک مــه ریــوان

زرێوار کۆبوونه وه .)٢4ی رێبەندان(- به ربژێری برایانی »کوردپوور«بۆ وه رگرتنی مــرۆڤــی ره هـــا. هاوکات دووه مــیــن خــه اڵتــی مافی شــووڕای دانیشتنی بیست وهه شته مین گــه ڵ لــه جیهان. نه ته وه کانی رێــکــخــراوه ی مــرۆڤــی مافی

خوسره وی و مه سعوود وه بیرهێنانه وه یه جێی ــری ئــاژانــســی ــگ ــه و اڵ کـــوردپـــوور بـــه رپـــرس و ههه واڵنێریی موکریان به تاوانی ئه منییه تی له 1٨ی ده ستبه سه ر تائێستا 1391هــه تــاوی ره شــه مــه ی

کراون. بــۆنــه ی رۆژجــیــهــانــیــی زمــانــی زگماکی بــه -کوردستان رۆژهه اڵتی ئه ده بییه کانی ئه نجومه نه شاری له نواند. به رباڵویان چاالکیی بۆنه یه دا له چه ندین شاهیدی ــوالن دێ و بۆکان سه قز، بانه ، گرنگی لــه ســه ر بــوویــن زانستی کــۆرکــۆبــوونــه ی

زمانی دایکیی و به ها دان به م پرسه .

رووداوه کانی حیزبی دێموکراتی کوردستان له ساڵی 93

-هاتنه ئارای هێزێکی نیزامی چه کداری سه ربه حیزبی دیموکراتی کوردستان به ناوی »پارێزه رانی ــه اڵت« و چــه نــدیــن چــاالکــیــی چــه کــدارانــه ــ رۆژهـــاوخــۆی واڵت و له ــزه وه لــه ن ــه م هــێ لــه الیـــه ن ئناوچه کانی مه ریوان، شنۆ و پیرانشارو سه رده شت. پیشمه رگه یه کی حیزب به ناوی هه ژارقاسمی شه هید

کراو چه ند پێشمه رگه ی دیکه ش بریندار بوون.)4ی ڕەزبەر(

-کۆچی دوایی فه رمانده یه کی کارامه ی حیزبی دێموکرات کاک ره سووڵ لیالنه یی.)1٧ی خەزەڵوەر(

-به ستنی حه وته مین کۆنگره ی یه کیه تی الوانی دێمۆکراتی کوردستان له 6ی جۆزه ردان

- پـــرســـی یــه کــگــرتــنــه وه ی هــــــه ردوو بــاڵــی دێموکراته کان و که مپه ینی یه کی به فرانبار )وه رزی

زستان(- کۆتایی چواره مین کۆنگره ی یه کیه تی ژنانی

دێموکراتی کوردستان)٢4ی رەشەممە(

رووداوە گرینگەکانی ساڵی ١393ی هەتاوی ئامادە کردنی: عەلی لەیالخ

رۆژنامەیژماره : ٦٥٢ ٢8ی ڕەشەممەی ١٣٩٣ ١٩ی مارسی ٢٠١٥ 8

موختار نەقشبەندی

ــی ساڵی 1٢٨٧ لە 5ی جــۆزەردان نەوت خوزستان سلیمان«ی »مسجد لە دۆزرایەوە و لە ٢9ی ڕەشەمەی ساڵی 13٢9 پیشەسازیی نەوتی ئێران بەنەتەوەیی كرا. لەنێوان هەنگاوانەی و هەوڵ ئەو تەواوی كردنی بەنەتەوەیی بۆ ڕێكەوتەدا ٢ ئەم پیشەسازیی نەوت ئەنجام دران، بۆ كەڵك وەرگرتنی تەواو لەم سەرچاوە ژێرزەوییە لەپێناو ئاوەدانیی ئێراندا بوو كە بەداخەوە هەرگیز ئەم ئاوات و ئامانجە وەدی نەهات. نەوتی پیشەسازیی بــارودۆخــی ئێستاكە بێ بەرنامەیی ســاڵ ــان دەی بەهۆی ئێران هۆكارگەلێكی و خــراپ بەڕێوەبەرێتیی و وەك شەڕی ئێران و عێراق و گەمارۆكانی ئەمریكا و تەحریمەكانی ئەم چەند ساڵەی دوایی ڕۆژئاوا لە دۆخێكی زۆر خراپ دایە و پیشەسازیی نەوتی ئێران بە بەراورد بە ڕكابەرە و گەورەكان نەوتییە پاشەكەوتە پیشەسازییەكی جیهانییەكان، و ناوچەیی ــە. ــەیـ ــارامـ ــاكـ نـ و خـــــــــواردوو ــســت شــكــارودۆخــی ب لــە ــەكــی گشتی ــەوەی ــاوڕدان ئخراپی دۆخی جیهان، نەوتی پیشەسازیی ڕوون باشتر ئێران لە پیشەسازییە ئــەم

دەكاتەوە. گــەورەكــان، نەوتییە پاشەكەوتە بەرهەمهێنان، بەكارهێنان و هەناردەكردنی نەوتی خاوی واڵتان ڕەوشی بازاڕی نەوت و پیشەسازیی نەوت دەستنیشان دەكا، لە بەرهەمهێنانی زایینی دا ڕابــردووی ساڵی بەرمیل ملیۆن 90 نزیكەی جیهان نەوتی لە ڕۆژدا بووە كە ئۆپێك ڕۆژانە 30 ملیۆن ئەمریكا واڵتــی هێناوە. بەرهەم بەرمیلی توانی لە ساڵی ڕابردوودا بە بەرهەمهێنانی ببێتە بەرمیل و ٧50 ملیۆن 11 ڕۆژانــەی گەورەترین بەرهەمهێنەری نەوتی جیهان و عەرەبستان و ڕووسیا واڵتانی ئەو دوای

و چین پشت سەری یەك 93/10 و 53/9 بەرهەم نەوتیان بەرمیل ملیۆن ٢0/4 و ٨1/٢ ئێران پشكی نێوەدا لەم كە هێناوە ئاستی دابەزینی كە بــووە بەرمیل ملیۆن ــەهــۆی گــەمــارۆ ــران ب ــێ بــەرهــەمــهــێــنــانــی ئواڵتی هەروەها بووە. ڕۆژئاوا توندەكانی ئەمریكا بە بەكارهێنانی ڕۆژانەی 1٨ ملیۆن بەرمیل و چین بە 9/10 و ژاپۆن بە 53/4 و ڕووسیا بە 3/3 ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژدا لە ــەوت ن بەكارهێنەرانی گــەورەتــریــن لە جیهان دا بوون كە بە سەرنجدان بە رێژەی بەرزی بەكارهێنانی نەوت، ئەمریكا و چین بەرهەمهێنانی گەورەیەی واڵتــە دوو ئەم نەوتی هاوردەكارانی گەورەترین نــەوت، خاویشن و واڵتانی عەرەبستان و ڕووسیا جیهان نەوتی هەناردەكارانی گەورەترین

ــە كــەمــێــك زیــاتــر ــ ــران ڕۆژانـ ــێ بـــوون و ئهــەنــاردە نــەوتــی بەرمیل ملیۆن یــەك لــە توێژینەوەكان و داهێنان دوایین كــردووە. ٢9٧ هەبوونی بە وێنزوێلال كە دەریدەخا نەوت، خاوەنی گەورەترین بەرمیل ملیارد دوای و جیهانە نەوتییەكانی پاشەكەوتە پشت ئێران و كانادا و عەرەبستان ئــەو، ملیارد 154 و 1٧3 ،٢6٧ ــەك ی ســـەری بەرمیل نەوتیان هەیە كە بە لەبەرچاوگرتنی ڕێـــژەی ســەرچــاوەی گــەورەكــانــی نەوتی و بەرهەمهێنان داتاكانی و ئامار و ئێران هــەنــاردەكــردن، تــاڕادەیــەك دۆخــی خراپی ئێران دەردەكــەوێ كە نەوتی پیشەسازیی

لە درێژەدا ئاماژە بە هۆكارەكانی دەكرێ !نەوت، هەناردەكردنی و دەرهێنان ملیارد سەرمایەگوزارییە بــە پێویستیی بەشێوەی واڵتــان كە هەیە دۆالریــیــەكــان ــەوخــۆ یـــان نــاڕاســتــەوخــۆ لــەالیــەن ڕاســتكــارە ئــەم نێونەتەوەییەكانەوە كۆمپانیا كێشە بــەهــۆی ئــێــران دەدەن. ــەنــجــام ئلە بەتایبەت ڕۆژئاوا دەگەڵ سیاسییەكانی چەند ساڵی ڕابردوودا لە سەرمایەگوزاریی كۆمپانیا گەورە نێونەتەوەییەكان لە بەشی پیشەسازیی نەوت بێ بەش بووە و، بەهۆی چەند وەستانی و ئابوورییەكان گرفتە ســاڵــی ڕابــــردووی لــە ســەرمــایــەگــوزاریــی خراپیی ــووە. ب بێ توانا بەشە لــەم كــەالن

بەشی پیشەسازیی نەوتی ئێران تاڕادەیەكە مەجلیس لە ئەمساڵ ــەوت ن وەزیـــری كە وێڕای ئاماژەدان بە ڕەوشی مەترسیداری ــەوت خـــوازیـــاری كەڵك ــ ن پــیــشــەســازیــی ســەرچــاوەكــانــی سندووقی لــە ــن ــرت وەرگ

گەشەی نەتەوەیی بۆ سەرمایەگوزاریی لەم بەشەدا بوو.

ئــاســتــی ــی ــ ــن ــ ــەزی ــ ــد داب ــەنـ ــەرچـ هـبــەبــەراورد ئێران نەوتی هــەنــاردەكــردنــی تەحریمە بەهۆی ڕابــردوو ساڵی چەند بە پــەروەنــدە لــەســەر ڕۆژئـــاوا نەوتییەكانی تەحریمە ئــەگــەر بـــەاڵم بـــوو، ناوكییەكە ــەوە، ئــێــران ــن ــوەشــێ نــەوتــیــیــەكــانــیــش هــەڵبەرباڵو سەرمایەگوزاریی بە پێویستیی پیشەسازیی ئــەوەی بۆ بــوارەدا هەیە لەم و بكاتەوە نــوێ ــەوت ن داڕزاوی و كــۆن و بگرێ بەرهەمهێنان دابەزینی بە پێش مەیدانە لە وەرگــرتــن كەڵك لە هــەروەهــا لە واڵتە لەمە نەوتییە هاوبەشەكان، زیاتر بــەداخــەوە نـــەكـــەوێ . دوا ــكــانــی دراوســێبەرنامەڕێژیی نــەبــوونــی بــەهــۆی ئــێــران

شۆڕش ــر دوات و خــراپ بەڕێوەبردنی و دەگەڵ دوژمنایەتیی و ساڵە ٨ شــەڕی و ــە، ــان ــی ئـــەو واڵت ڕۆژئـــــاوا و گــەمــارۆكــانــەی ــەم پــاشــەكــەوتــە گــەوران نــەیــتــوانــیــوە لــە شــێــوەیــەكــی ڕاســـت و نـــەوت و گـــاز بدروست كەڵك وەرگرێ و بە پشت بەستن پیشەسازییە ــەم ئ زۆرەكــانــی داهــاتــە بــە و بــدا واڵت ئابووریی گەشەی یارمەتی

بۆ وەچەی داهاتووش سەرمایەكی گەورە بێڵێ بەجێ ئەرزی پاشەكەوتی بەشێوەی و، تەنیا وەك كۆمەك خەرجی بۆ دەوڵەت كە كــردووە نەوتی پیشەسازیی سەیری نەوتی بە ئابووری توندی وابەستەبوونی

لە ــرخ ن گۆڕانێكی هــەر و لــێــكــەوتــۆتــەوە بەرنامە تێكچوونەوەی بۆتەهۆی ــازاڕدا ببچووكی واڵتێكی واڵتە. ئەو ئابورییەكانی نەوتییەكانی سەرچاوە كە نۆروێژ وەك ــە 6 مــلــیــارد بــەرمــیــلــە و ئــەگــەر كــەمــتــر لســەرچــاوەی نــوێ نــەدۆزێــتــەوە، تــا چەند ــی نــەوتــی ــردن ــاردەك ــەن ســاڵــی داهـــاتـــوو ه 44 لە توانیویەتی ڕادەوەستێ ، واڵتە ئەو بەرنامەڕێژییەكی بــە ــردوودا ــ ڕابـ ســاڵــی بە پێش دروســت بەڕێوەبەرێتیی و ورد ــەت و ئــابــووریــی ــ بــەســتــراوەبــوونــی دەوڵو بگرێ نەوتییەكان داهاتە بە واڵتــە ئەو لــە ســەرچــاوە كــەڵــك بــە باشترین شــێــوە بە ــی خــــۆی وەرگـــــــرێ و ــان ــەك ــی ــی ــەوت نسوودوەرگرتن لە داهاتی ئەم بەشە سەدان ئەرزی زەخیرەی بەشێوەی دۆالر ملیارد و سەرمایەگوزاریی لە بەشە ئابوورییەكان ــەوت بكا! ــاشــەك ــاتـــوو پ ــۆ وەچــــەی داهـ ببەرنامەدانان بە نۆروێژ واڵتــی هەروەها نەوت پیشەسازیی بەشی لە توێژینەوە و توانیویەتی بگاتە تەكنۆلۆژیایەكی بەرز لەم پیشەسازییەدا و تەنانەت دوای تەواوبوونی لــە بەشی نــەوتــیــیــەكــانــیــشــی ــاوە ــەرچـ سـئامادەبوونێكی نەوتی جیهان تەكنۆلۆژیای

كارای دەبێ .ئێرانییەكان بەرپرسە ڕێبەران و و بــۆ شــكــســت دەدەن ــەوڵ ــ ه هــەمــیــشــە هەموو بێ تواناییەكانیان و كــەمــكــاریــی خەتاكان باوێنە ملی ئەمریكا و ئیسرائیل و هاوپەیمانەكانیان و، بە درۆ بێ بنەماكانیان باسی پێشكەوتن و بەرنامەكانی داهاتوویان نەوتیش پیشەسازیی بە سەبارەت بكەن، هــەروایــە و ڕۆژئــــاوا و عــەرەبــســتــان بە بۆ دەزانـــن. كێشەكان ــەواوی تـ هــۆكــاری كە نــەوت نرخی توندی دابەزینی نموونە لە زیــاتــر بەرهەمهێنانی ڕادەی بــەهــۆی عەرەبستان پیالنی بە هاتووە، پێك داوا دەزانن ئێران ئابووریی لە زەربەلێدان بۆ سەرەكییەكانی ــارە ــۆك ه كــە لــەحــاڵــێــكــدا

دابەزینی نرخی نەوت چوونەسەری خێرای دابەزینی و ئەمریكا نەوتی بەرهەمهێنانی و ئورووپایە و چین ئابووریی گەشەی دابەزینی لە نەگرتنی پێش بە عەرەبستان پشكی پاراستنی بە دەیەوێ بەرهەمهێنان خۆی لە بازاڕدا ڕكەبەرەكانی ئەمریكایی و دەریای باكوور لە بازاڕ وەدەرنێ ، چونكە تێچووی بەرهەمهێنانی هەر بەرمیل نەوت

نەوتی ــەاڵم ب دۆالرە 1٧ عەرەبستان لــە دەریای باكوور 53 دۆالر و نەوتی نیشتوو و قورسی ئەمریكا 60 بۆ 90 دۆالری بۆ هەر دابەزاندنی بە كەواتە تێدەچێ . بەرمیلێك ــەم ڕكــەبــەرانــە بــەكــردەوە نرخی نــەوت ئچەرخەی لە بەناچاری و دەكــەن زەرەر ــن. )هــەرچــەنــد ــ ــرێ ــ بــەرهــەمــهــێــنــان وەالدەنلەوانەیە عەرەبستان بیهەوێ بە تیرێك دوو نیشان بپێكێ و مەبەستی زەبروەشاندن لە ئابووریی ئێرانیش بێ بەاڵم بە سەرنجدان بە دۆخی بازاڕی جیهانیی نەوت، ئەولەوییەتی عەرەبستان پاراستنی پشكی خۆی لە بازاڕ ئەمریكاییەكانە(، ــەرە ڕەكــەب وەالنــانــی و وەك ئێرانیش ــووی ــەرهــەم هــات ب نــەوتــی بــەاڵم ــە، هــەرزان زۆر عەرەبستان ــی واڵتبــەڕادەیــەك ئێران ئابوورییەكانی گرفتە ئێرانی نــەوت، نرخی دابەزینی كە خراپن دابینكردنی لە جیددی كێشەگەلی تووشی و سندووقە كردۆتەوە دەوڵەت بوودجەی ئەرزییە كەمەكەی ئێرانیش بۆ تێپەڕین لەم قەیرانە ئابوورییە بەس نیە. واڵتی ڕەقیبی ئێران واتە عەرەبستان هەرچەند نەیتوانیوە هەروەك واڵتی نۆروێژ بە باشترین شێوە كەڵك لە داهاتە نەوتییەكانی وەرگرێ ، بەاڵم نزیكەی ٨00 ملیارد پاشەكەوتی ئەرزی و هەناردەكردنی ٧ ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژدا لە ساڵی ڕابردوودا دەریدەخا كە ئەم واڵتە لە كەڵك وەرگرتن لەم سەرچاوە ژێرزەوینییە كـــردووە و كـــاری ئــێــران لــە باشتر زۆر پیشەسازیی نەوتی ئێران بەهیچ شێوەیەك عەرەبستانی دەگــەڵ ڕكەبەرایەتی توانای

نیە. خەڵكی ئێران لەحاڵێك دا دەست و پەنجە دەكەن نەرم ئابوورییەكان گرفتە دەگــەڵ ــن و كە لەسەر دەریــایــەك لە نــەوت دەژیحكوومەتە كارلێنەهاتوو و نابەرپرسەكانی ئێران نەیانتوانیوە لەم سەرچاوە پڕ پیت و بەرەكەتە لەپێناو خۆشگوزەرانیی خەڵك و وەچەی داهاتوو كەڵك وەرگرن و هەروەها هاتووە بەدەست ئێستاش تا داهاتەی ئەو فراوانخوازییەكانی لەڕێگەی سیاسەتە یان لەنێوخۆی یـــان ــراوە ــ ك ــەرج خـ ڕێـــژیـــم دا دابەش نادادپەروەرانە بەشێوەیەكی واڵتدا كراوە و خەڵكی خوزستان كە خاوەنداری نەوتییانەن، پــاشــەكــەوتــە ــەم ئ ســەرەكــی خێرێكی ئەوتۆیان لە نەوت و پیشەسازیی

نەوت نەدیتووە.

سەرچاوە: ئاژانسی نێونەتەوەیی وزە

ئابووری

ئاوڕدانەوەیەكی گشتی لە بارودۆخی پیشەسازیی نەوت لە جیهان و ئێران دا

ــی کـــورد لــه ئــێــران دا ــزاوت ســێــێــه م، بــک ــۆژی ــۆل ــدئ ــی ــێـــکـــی ئ لـــه گـــه ڵ ده ســـه اڵتـئیدئۆلۆژی دا رێژیمێکی له به ره وڕوویه . بۆ سیاسییش ــکــی چــاره ســه رێ ــه ر ــه گ ئکۆسپی له گه ڵ بــدۆزرێــتــه وه ، کێشه یه ک ئیمان ســووره کــانــی هێڵه و عه قیده تی ــه وه . بــه اڵم ــت ــێ ــه ره وڕوو ده ب ــ و بـــاوه ڕ بـئه و چه ند هــه ر سیاسی دا رێژیمێکی له به رامبه ر له بــێ، تیژیش توندو رێژیمه فشارێکی سیاسی دا ده توانێ چاره سه ری قبووڵکردنی لــه و بکا قــبــووڵ سیاسی واقعییه ته کان دا کێشه ی ئیدئۆلۆژیکیی نیه .

بۆیه بزاوتی کورد له ئێران دا هه م له گه ڵ قه هری سیاسی به ره وڕوویه و هه م له گه ڵ ئه م ئیدئۆلۆژی. ده مارگرژانه ی عه قیده ی بارودۆخه وای کردوه که فه زای چاالکیی و بکرێته وه به رته سک زۆر نه ته وه یی تێکۆشه ری مه ده نیی کورد بۆ هه نگاوێکی ئه و بــدا. قــورس نرخێکی ده بــێ بچووک چه ندین کــه ــورد ک مه ده نیانه ی چــاالکــه ساڵه له زیندان دان یان به هۆی هێندێک به ده ســه اڵتــه وه روانگه ی له که چاالکی تاوان ده ژمێردرێن ته نانه ت له رێژیمێکی وه ک رێژیمی سه ددام حوسێن له عێڕاق دا ــاوان نــه ده ژمــێــردران، یــان ئێستا له به تتــاوان بــه تــورکــیــه وه روانــگــه ی ریژیمی

ناژمێردرێن.ــه ســـیـــمـــیـــنـــاری ژمـــــــاره یـــــــه ک لشاری له ــورد ک غه یره رووناکبیرانی کــورد، یه کگرتووی ــه ره ی ب له گه ڵ سنه سه رکۆمار »نــوێــنــه ر ی هه ڵوێسته کانی و ئایینی که مایه تییه له گه ڵ پێوه ندی له قه ومییه کان« تارماییه ک له خرانه رووی کۆمه ڵی ــۆڕو کـ نێو ــه ل ــورد کـ کێشه ی ــارێ نــه له ــا کــه جـ ــه دی ده خـ ئــێــران دا بـالیه ن ده سه اڵتی سه ره کییه وه به جیددی وه اڵمـــده ری ته نانه ت نه و وه رده گــیــرێ خه ڵکی داخوازه کانی و ویست النیکه می کوردستان و فه زای نه ته وایه تی و بیری ئه م کوردن. ناسیۆنالیزمی په ره گرتووی هه نگاوانه له نه وعی خۆیان دا تازه ن، به اڵم سه ره تای رێگایه کی دوورودرێژه که هه تا کــورد کــاره لــه ســه ر کــۆمــاری ئیسالمی ده بێ ده ست په نجه ی له گه ڵ نه رم بکا و له ئه گه ری نه مانی کۆماری ئیسالمییش دا بۆ خۆپاراستن له شه ڕ و ماڵوێرانی تاقه

رێگایه که ده بێ به ئاکام بگا.

درێژەی:

تارماییه ک له خستنه ڕووی کێشه ی کورد له ئێراندا

خەڵكی ئێران لەحاڵێك دا دەست و پەنجە دەگەڵ گرفتە ئابوورییەكان نەرم دەكەن كە لەسەر دەریایەك لە نەوت دەژین و حكوومەتە كارلێنەهاتوو بەرەكەتە و پیت پڕ سەرچاوە لەم نەیانتوانیوە ئێران نابەرپرسەكانی و

لەپێناو خۆشگوزەرانیی خەڵك و وەچەی داهاتوو كەڵك وەرگرن

کێشه ی کورد به ڕاده یه ک سانسۆر ــه بــیــرو زه یــنــی کـــرا و ئـــه وه نـــده لدوور ئــێــران ســه رانــســه ری خه ڵکی خرایه وه وه ک بڵێی کوردستان به شێک هه واڵی ته نیا نه بێ. ئێرانیش له له سه یروسه مه ره شتی و نــاڕاســت و باری کورد له الیه ن ده سه اڵته وه کوردستانه وه به گوێی خه ڵکی ئێرن دا خــراپــیــان شــوێــنــه واری ــه ک دراوه ئێستاش به سه ر بیر و زه ینی خه ڵکی ناوچه دووره ده سته کانی ئێران دا هه ر

ماوه

رۆژنامەی7 ژماره : ٦٥٢ ٢٨ی ڕەشەممەی ١٣٩٣ ١٩ی مارسی ٢٠١٥

ئازاد که ریمی

ــه راو جــه نــجــاڵــی تــووڕەیــی ــ هــە هـــــۆی نـــامـــه ی ــ دەربـــــڕیـــــن بــۆره ــات ــن ســــــەرئــــــاوەاڵی4٧ ســێئێران بۆ سه رۆکی ئه مریکاییه که گه وره تر فراوانترو ده ڕوا هه تا »تام سێناتۆر نامه دا له و ده بــێ. دیکه ی سێناتۆری 46 و کاتێن« »حێزبی کۆماریخوازی ئه مریکا« خامه نه یی عه لی ئاڕاسته ی کــه ــنــی ـ ســیــاســی ــی ــای ئ ســـه رۆکـــی ــه ــرده وه ڕاشــکــاوان ــ ئــێــرانــیــان کـشــاره زای تۆ ڕاگه یاندوه : پێیان یه کگرتوه کان ویالیه ته یاساکانی هــه رجــۆره بــزانــی نیت و ده بـــێ له 5+1 و ئــێــران رێکه وتنامه ی ئێران نــاووکــی پڕۆگرامی ســه ر ــێ بــگــه ڕێــتــه وه نـــاو بــازنــه ی ده بـناوخۆی واڵت ئیداری سیاسه تی که له یاساو رێسا ناوخۆیی یه کان بنه ڕه تی یــاســای ــه مــان و پــاڕل و ــرێ و ــ ــادا شــونــاس ده ک ــک ــه مــری ئده بێ کۆنگره ی ئه مریکا ده نگدانی ٢/3ی ــه وه ی ــ ئ دوای بــکــاو ــۆ بسێناتۆره کان ده نگی »ئه رێ«یان بڕیارێکی ده بێته ئــه وکــات پێدا یاسایی و دواتر بۆ توشیح )جه خد( و تنفیذ )به ڕیوه بردن( ده گه رێته وه

به رده ستی »سه رۆک کۆمار. ســه رۆک هاتوه نامه که دا له کۆنگره بــێ بــه کــۆمــارهــه رکــات رێکه وتنامه تان له گه ڵدا واژو بکات دیاره دوای کۆتایی هاتنی ماوه ی ــه ی، ســـه رۆک ــه ک ــی ــه ت ــای ســه رۆکــاری دواتـــــــری ئــه مــریــکــا ــ ــۆم ــ کده توانێ به »نووکی پێنوس« ئه م لە و هه ڵبوه شێنێته وه رێکه وتنه پڕاکتیکه وه به ڕێوه بردنی بواری

له کاری بخات.ــه ســــه ره تــــادا ــ ــه ل ــامـ ــه م نـ ــ ئـریکالم سووژه یه کی وادیــاربــوو ــی ــان ــه ک ــژاردن ــب ــه ڵ ــۆ ه ــه بـ ــردنـ کـــه رۆک کــۆمــاریــی ــاتـــووی ســ داهـئه مریکا« به پێچه وانه وە ئێستا وا قۆناغێکی که وتوەته دەردەکەوێ ئیداری و یاسای بــواری لە نوێ ــه وه یـــی دا، هــەرچــه نــده ــه تـ ــونـ ــێـ نـــامــاو جــان ــۆب ــاراک ئ ــ ســـه ره تـــا بکــێــری و چــه نــد بــه رپــرســی بــااڵی حیزبی ئه ندامانی وه ک ئه مریکا ــدوان و ــێ دێــمــوکــراتــی ئــه مــریــکــا لخسته توندیان به رپه رچدانه وه ی ــه وه ی ئـ دوای لــه ــه اڵم ــ ب روو، دانیشتنی به رپاکردنی »ده نگۆی نــه تــه وه ئاسایشی ئه نجومه نی دا نزیکانه لــه م یه کگرتوه کان« ــاراوه ، لــێــدوانــەکــانــی ــ هــاتــوه تــه ئـدێموکرات حێزبی بەرپرسەکانی دوای تەنانەت بــوەتــەوە. توندتر ئـــەوەی ئــۆبــامــا ڕایــگــەیــانــد باڵی لە ئەمریکا کۆنگرەی ڕادێکالی سیاسەتی ڕادێکالی الیەنی گەڵ ڕێــکــەوتــنــامــەی بـــە ــران، دژ ــێـ ئـهــاوپــەیــمــانــیــیــان 5+1 ــران و ــیـ ئـبە لێدوانەکان کــردوە، دروســت تەنانەت ــەڕەشــەو ه ئــاراســتــەی تاوانبار کردنی ئەو 4٧ سێناتۆرە »باربرا وێنە بۆ ڕۆییشتوە، دا پایەبەرزی ئەندامی باکستێر« کۆمیتەی لە دێمۆکرات حیزبی پەیوەندییە دەرەکییەکانی »سێنا« نووسینی ڕاگــەیــه نــدراوێــکــدا لــە

ــە »کـــردارێـــکـــی ــەی بـ ــامـ ــەم نـ ــ ئــۆ تــێــکــدانــی ــە« بـ ــ ــان ــ ــەرەرۆی ســدا لەقەڵەم بێژێک گوت و ڕەوتی ئێران بۆ بەربەست خەریکە وا ــا لـــەمـــەڕ دەســـت ــ ــت دەک ــ دروسـپێڕاگەییشتنی ئەو واڵتە بە وزەی ناوکی ئەگەر بیەوێ بە مەبەستی ئەتۆمی چەکی کردنی دروســت

بەکاری بهێنێ.ــەوە عــەلــی ــ ــک ــ ــی دی ــه کـ ــەالیـ لـهەر ئــێــران ســەرۆکــی خامنەیی کارە ئەم ڕایگەیاند سەرەتادا لە هێنانی ــەرەس ــ »ه نــیــشــانــدەری سیاسی« ئــەخــالقــی ڕەوشــــت و دایە وجــەواد زەریف ئەمریکا لە ئیرانیش دەرەوەی وەزیـــــری ــەم نــامــە ــ ــی ئ ــن ــووســی ــی: ن ــوتـ گـپالنێکی فێلبازانەی ڕیکالم کردنی سیاسی یەو هیچ نرخێکی یاسایی

نیە.دیـــــــارە لـــێـــدوانـــە گـــازنـــدە ــران، ــێ ــامــێــزەکــەی ســـەرۆکـــی ئ ئڕاشکاوانەی ئاشکراو دڵگرانی پــــێــــوە دیـــــــــــارەو لـــــە جـــــۆرە چاوەڕوانییەوە سەرچاوە دەگرێ ــە هـــۆی هــەنــدێ ــە ب ــەی ــەوان ــە ل کرووکەشی یەوە ڕواڵــه تــی و شتی وێنە بۆ بووبێ دروســت لەواندا

کاربەدەستەکانی لــێــدوانــەکــانــی دوایـــی دا ســااڵنــەی لــەم ئەمرێکا ســەبــارەت بــە هــاوکــاری کردنی بە پێزی ئێران له گه ڵ ئەمریکا لە تاڵەبان«و ئەفغانستان و »دۆزی ــش« ــ ــەڕی »داعـ ــ ــا شـ ــ ــەروەه ــ هــانـــە و ــە دوژمـــنـــی هـــەردووالیـ کپایە نــۆێــنــەرانــی دانیشتنەکانی دیپلۆماتیکی ســیــاســی/ ــەرزی بـسەر«پرسی لــە واڵت ــەردوو هـناوکی ئێران« لەم دوایی یانە داو زۆر شتی دیکەی نهێنی نێوان ئەو دوو واڵتە،کە لە سەردەمی باراک میدیاکانەوە جارجارلە ئۆباماوە

باس دەکرێن و ئاشکرا دەبێ.ئەمریکا دەوڵــەتــی ئاساییە ــی خـــۆی ــ ــان ــ ــەک ــ ــی ــ ــدی ــ ــەرژەوەن ــ بدەپارێزێ، ئێرانیش وەک دەوڵەت لە ــەاڵم ب هەیە ئامانجی هــەمــان ناوخۆی هەردوو واڵتدا جم وجۆڵی باڵە سیاسییەکان وەک حیزبەکانی ــاری« ــۆمـ ــرات »و »کـ ــ ــوک ــ ــم ــ »دێــاو » تـــونـــدئـــاژۆ« ــک ــری ــەم ــە ئ لـو«نێونجی ئاژۆ«کان لە ئێران دا، گەیشتن بە دەسەاڵت و هەروەها پــاراســتــنــی بــەرژەوەنــدیــیــەکــانــی پڕۆپاگەندەکردن و واڵتەکەیانە

گەییشتن تاکتیکەکانی لە بەشێک ڕادەی ئەو هەتا و دەسەاڵتە بە ستراتیژی بۆ زیانی و خەسار دەکرێ، قەبووڵ لێی نەبێ واڵت ــەو ــە ئ ــ ــەوەی ــ بـــــەاڵم پـــرســـیـــار ئسێناتۆرەکە 46 کــە کــــردارەی ــدە ڕیــکــالم ــەن ئــەنــجــامــیــان دا چکردنە بۆ گەییشتن بە دەسەاڵت، تەنانەت دەکرێ لە بابەتێکی زۆر دەرەوەی ســیــاســەتــی گرینگی سەرقاڵی ساڵە کــە1٢ ئەمریکادا بــە دروشـــم و بافیش و کـــردوە کــاردانــەوەی هەموو ئــەو بڵۆف دۆزی پەیوەندیدارەکانی الیەنە ــران و لــەســەرووی ــێ ئــەتــۆمــی ئخامنەیی و ئۆباما هەموویانەوە و دەزگــای دیپلۆماسی هەر دوو

واڵتی لێ بکەوێتەوە؟...ــی ــەمـ ــتـ ــسـ ــیـ ــەسـ دیــــــــــــارە لـــک دا، ــێـ ــەرواڵتـ بـــەڕێـــوەبـــەری هـــا دام ودەزگـ هەموو لــەســەرووی پۆستی بـــەڕێـــوەبـــەری یـــەکـــان دا تایبەتمەندی واڵت سەرۆکایەتی ئێران »سەرۆکی لە هەیە. خۆی »ســەرۆک ئەمریکا لە واڵت«و ــی ــان ــۆرگ کـــۆمـــار« بـــااڵتـــریـــن ئبەاڵم بەرین، بەڕێوە دەسەاڵتی تەنیا کۆمار ئەمریکا سەرۆک لە

بااڵترینەو ــدا ــەت دەوڵ ــواری بـ لــە هەربۆیە کۆنگرە بە ٢/3ی دەنگی بڕیاری دەتــوانــێ سێناتۆرەکان تاک الیەنەی سەرۆک کۆمار، شل هەڵی بوەشێنێتەوە، یان بکاتەوە پێچەوانەوە بە ئێران دا لە بــەاڵم سەرۆکی واڵت هێزی بەسەر دوو »دادوەری و واتە دیکە هێزکەی دەشێ وهەموو پەرلەمان«یش دا سەرۆکی بڕیاری بە بڕیارەکان »فتوای بە زۆرینەیان کە واڵت کار هێزی ناوبانگن بە ئایینی« ــرێ. پــێ کــردنــیــان لــــێ زەوت دەکـدیـــــــارە عـــەلـــی خـــامـــنـــەیـــی لــە خۆیەوە دەســەاڵتــداری ڕوانگەی دەسەاڵتداریەتی وەردەگێڕێتەوەو سیستەمی چــونــکــە ــە ــ وای پــێــی سەرکۆماری ئەمریکا پرێزیدێنتیاڵ ــە دەســەاڵتــی )ســـەرۆکـــۆمـــاری بواتای بە تایبەت(ە، بەڕێوەبەری دەتوانێ ئۆباما« »باراک ئەوەیە سیاسەتی داســەپــێــنــەری هــێــزی واڵت بــێ وەک ئـــەوەی خــۆی و پێشووتر-خومەینی- سەرۆکی دەسەاڵتی ساڵ 36 درێژایی بە کۆماری ئیسالمی وەک »ڕێبەر«، داوە یەکالیی کەرەوەیان بڕیاری

ئـــیـــرادەی خــەڵــک و ــگ و ــ دەن و گشتی، بە دەســەاڵت سیستەمی بــە قسە یــان بــڕیــارێــکــی ئــەوان پــشــت گــوێ دەخــــرێ و بــەســەر گشتی و بەڕێوەبەرایەتی دەزگای دەســەاڵت داریــەتــی دا سیاسەتی

دادەسەپێنرێ.لــەالیــێــکــی دیـــکـــەوە، جـــەواد زەریف وەزیری دەرەوەی ئێران ئــەوە دەکـــا: دەوڵــەتــەکــان باسی ــەری گــشــتــیــی و بــەرپــرســی ــن ــوێ نواڵتی دەرەکییەکانی پەیوەندییە بەڕێوەبردنی ئــەرکــی خۆیانن و ــوو بــەرپــرســایــەتــی یــەکــانــی ــەم هئەستۆیان وا لەگەڵ دەوڵەتەکانی ــەدا بـــە گـــەردنـــیـــان گــرتــوە ــکـ دیـبە ناتوانن بهێنن و بەجێ دەبــێ بــیــانــووی »پـــەیـــڕەوی نــاوخــۆی ناونەتەوەییەکانی ئەرکە واڵت« هەروەها نەدەن و ئەنجام خۆیان ــە ســیــســتــەمــی ــ ــاری ل ــ ــک ــ ــۆڕان ــ گدەوڵەت دا بە واتای لە کارکەوتنی هیچ نێونەتەوەیی یەکانی ئەرکە دەوڵەتێک نیە. هەروەها ئەوەشی دەبێ ناوکی گوتوە«رێکەوتنی لە کە بکرێ بــاس شێوازێک بە بە ببێ ئــاســایــش دا ئەنجومەنی نێونەتەوەیی و ڕێکەوتنامەیەکی بەئەرکێکی بەرپرسیارانە کە ببێ

دەبێ جێبەجێ بکرێ.کە بابەتانەی ئەو هەموو بە کــرا وبێ لــەســەر لــێــرەدا قسەی ــارو ــڕی ــاری و شــیــمــانــەی ب ــک شــیالیەنەکانی ئــەرکــەکــانــی یــاســاو ــاوکــی ئـــێـــران«، یــەک »پــرســی نهیچ ئاشکرایە: ڕوون و بــابــەت ئیسالمی کۆماری وەک واڵتێک ــواری ڕێــزشــکــانــدنــی یاسا ــ ب ــە لپێشەنگ و نــێــونــەتــەوەیــی یــەکــان ــە لە ــن پــێــشــڕەونــەبــووە. بـــۆ وێهەموو 19٧9دا ســاڵــی پــایــیــزی ــارە نــێــونــەتــەوەیــی یــەکــانــی ــڕیـ بـدیپلۆماتەکانی و ژێرپێ خستە باڵیۆزخانەی ئەمریکای لە تاران دا بۆماوەی444ڕۆژ بە بارمتە گرت.ڕوون و ــت شـ یــــەک بـــــەاڵم بەرچاوە، سەردەمی تاکڕەوی لە هاتوەو کۆتایی جیهان دا هەموو واڵتــەکــان و نێوخۆی یاساکانی ــواری یــاســای نــیــودەوڵــەتــی لــە برەوتێکی بـــەرەو کــار پــێ کــردن دا سیستەماتیک دەچن و لەوە دەچێ نامەی سێناتۆرە کۆماری یەکان بۆ سەرۆکی ئێران الپەڕەیەکی نوێی لە بواری سیاسەتی بەڕێوەبەری ئەمریکادا هەڵداوەتەوەو لە واڵت نموونەیەک دەبێ لە ئاستی بەرزی خەڵکی نــوێــنــەرانــی هــۆشــیــاری لە کــە ئــەمــریــکــا واڵتــێــکــی وەک بیری دەیخەنەوە یاساوە ڕێگەی ســـەرۆک کــۆمــاری واڵتــی هــەرە دێموکراسی« »لیبێراڵ گەورەی جیهان کە »سەرۆک کۆمار« یان بەرپرسیاری واڵت« »سەرۆکی پێی کە دەبێ کارانە ئەو هەموو بــەرژەوەنــدی واڵتەکە ی لە وایــە دایــــە وســـەرۆکـــایـــەتـــی کــردنــی خەڵک و واڵت بە ڕقئەستووری و مـــلـــهـــۆڕی نــیــیــە بـــەڵـــکـــوو لــە قووڵ سیاسی بیرکردنەوەیەکی دایە و بە ئامرازەکانی بەردەستی ــهــان بە ــەوەی هــەمــووجــی ــ بـــۆ ئـلێی خـــۆیـــشـــیـــەوە واڵتــــەکــــەی ئاشتی »ئاسایش و بحەسێتەوەو جــیــهــانــی«، ئـــەو دروشـــمـــەی وا ئەمریکا دژ بە بەرنامەی ئەتۆمی ئێران هەڵیگرتوە، مسۆگەر بکات.

سیاسی

داوای پێویستی نــاجــارێــك جــار هــه ر ــانــه كه لــیــبــۆردنــكــردنــی ئـــه و كـــه س و الیــه نبه شداربوون له شه ڕی نێوخۆیی كوردستان، دیته گۆڕی و هه ندێك كه س داوا ده كه ن كه بكه رانی شه ڕی نێوخۆ ده بێت داوای لیبۆردن بــكــه ن. ئــه گــه رچــی ئــه م خــواســتــه ده تــوانــێ هێزه له بێ باشووریانه چاولێكه رییه كی رۆژهه اڵت، بۆ گواستنه وه ی شه ڕكه ره كان و لــێــبــوردن و بــه ســاده كــردنــی چه مكی بـــه اڵم ئه گه ر ســوود، تا بێت زیاتری زیانی ده تــوانــێ كردنی ئــه بــزاری به كۆمه لگا. كۆی گشتی كه لتوورێكی به نه كرێت لێبوردن كه لتووری لیبۆردنێك نین شه ركه ره كان هێزه ته نیا ئــه وه ئێستادا له چونكه به به رامبه ر هه مووانی دیالۆگ، زمانی غایبونی به ڵكوو ــه رزدارن، ق

چه مكی لێبوردن خستوته به رده م به رپرسیاره تی گه وره .لێكدان و مــێــژووی كــوردســتــان و شه ره نێوخۆییه كانی مــێــژووی پێرانه گه یشتنی ده ست سه ره تایه كی كورد، ده ستی به كوردكوشتن هه یه و ده گهڕیته وه بۆ پێش دامه زرانی حیزب وه ك پێكهاته ی سیاسی ، به اڵم ئه م خواسته بۆ لێبوردنكردن رووبه رووی حیزبه سیاسییه كان له له قوناغێكی میژوویی به شێك بوون ده كرێنه وه كه هه ر كامه یان

هه ڵگیرساندن و ئیدامه ده ر به شه ڕی نێوخۆیی له كوردستان.ئاماده نیه هێزێك هیچ ئێستادا له بچێت بیرمان له نابێت بــه اڵم له خۆی تۆمه تباربوونی به دان به رامبه ری هێزی ناوهێنانی بێ به به ببه ستنه وه لێبوردن بنێت و ره نگه هه ندێك هێزیش نێوخۆ شه ڕی هاتنه گۆڕی لێبوردن له سه ر زاری هێزی به رامبه ری . هه تاكوو ئێستاش هێزه سیاسییه كان له باتی خۆ به به رپرسیاربوون به رامبه ر به شه ڕی نێو نێوخو به هه ڵگیرسێنه ری شه ڕی به رامبه ریان نێوخو، هێزه كانی ده به ن. ئه مه جگه له وه ی هیچ دیالۆگێك بۆ قسه كردن له سه ر رابردوو یه كتر مه به ستی به ــردوو راب بۆ ئــاوڕدانــه وه له جگه نه كراوه ته وه ،

تومه تباركردن و خو ده ربازكردن.ئه و لێبوردنكردنی داوای پێویستی له قسه ناكرێت ئه گه رچی الیه نانه بكرێت كه هه ڵگیرسێنه ر و درێژه پێده ری شه ڕی نێوخۆ بوون به بێ قسه كردن له رۆلی ئه و قه ڵه مانه ش كه رۆلی ئاگرخۆشكردنی شه ڕه كانیشیان له ئه ستۆ بووه و ئیستاش له ناكارایی چه كه كان، هه ر

خه ریكی په الماردانی جیاوازییه كانی نێوخۆی كوردستانن!له گه ڵ ئه وه ش لێبوردن ناتوانێ ته نیا هه ست به به رپرسیاربوون قبولكردنی بــه هــه ســت ته نیا نــاتــوانــێ ــێ ، ب ــردوو ــ راب بــه بــه رامــبــه ر بێت، له رابردوو له شه ڕه كانی پێشوو و ده ربازبوون به رپرسیاره تی ئه گه ر ئه م داوای لیبۆردنه نه گوازرێته وه بۆ پابه ندبوون به داهاتوو، نه گوازرێته وه بۆ قبوڵكردن و پێكه وه یی بوون له فۆرمێكی هاوبه ش له سه ر بونیادنانی داهاتووی هاوبه ش به جۆرێك كه هه مووان خۆیان

تێدا ببیننه وه .لــێــبــوردنــكــردنــی هێزه ــه ســـه ر داوای ل ــه وه ی قــســه ــ ئ ــۆ ب ــه واتـده بێت بكه ین، كـــوردی كۆمه ڵگای بــه بــه رامــبــه ر شه رئه نگێزه كان لــه سه ر ــه وه قسه ئــه م واڵتـ ــووی ــات داه بــه ئـــه وان پابه ندبوونی لــه به رپرسیاره تی به رامبه ر به رابردووی ئه م هێزانه بكه ین. ئه گه ر شه ڕی

نێوخو حه رامه و قیزه ون، بێگومان بۆ داهاتووش حه رام و قیزه ونه .شه ڕه نێوخۆییه كان به رهه می پاوانخوازی و یه كتر قبووڵ نه كردن بوون، بۆیه ناكرێت ته نیا به وتنێكی زاره كی لێبوردن دڵخۆش بین، هێزه ــه وه ی ئ بێ به بگوترێته وه خواسته ئــه م شێوه ش هه مان به شه رانیه كان پابه ند بكرێن به قبووڵكردنی بونیادنانی داهاتوو له ده ستی

بنه مای ده نگی هاواڵتی .هاوبه شه داهاتویه كی نه بونی واڵتــه )رۆژهــه الت(، ئــه م تارمایی بۆ بوونه پێكه وه یی دیموكراتیك و فۆرمێكی نه بوونی هه مووان، بۆ قبووڵكردنی خواستی گشتی و ملكه چ بوون به پاراستنی كه رتی گشتی

به جۆرێك كه شوینیك بۆ سڕینه وه نه بێت.چاره ساز رۆژهــه اڵت حیزبه كانی لێبوردنكردنی داوای نه فسی شهڕه له تاڵه بانی بــارزانــی و لێبوردنكردنی داوای چــۆن وه ك نیه ساڕێژ نێوخۆ شه ڕی برینی نه یتوانی باشووریش، نێوخۆییه كانی كۆمه ڵگای ده بــێ شهڕ قۆناغی دوای كۆمه ڵگای كاتێك دا له بكات، مه ودایه كی پێكهێنانی به بێ پێشكه وتن ئاوه دانكردنه وه و بونیادنان و

زه مه نی دوور له گه ڵ قۆناغی شهڕی نێوخۆ.ئه وه ی بۆ رۆژهه اڵتی كوردستان پێویسته شه ڕ له سه ر رابردوو و دیالۆگ له رابردوو و قه تیس مانه وه له رابردوو نیه ، ئه گه ر ئه م رابردووه ، داهاتووییه ك بونیادنانی لێكردن و حاشا بۆ بنه مایه ك به نه كرێت ئه م به جیاوازییه كانی به رامبه ر قه ڵه می شه رفرۆش له چه ك و خالی

كۆمه ڵگایه .

»داوای لێبوردن«

خالید محه ممه دزاده

فتوای »وەلی فەقێ« به هێزترە یان یاساو ڕێسای »شه یتانی گه وره«؟

رۆژنامەیژماره : ٦٥٢ ٢8ی ڕەشەممەی ١٣٩٣ ١٩ی مارسی ٢٠١٥ 6

به ستێنه کانی توندڕه وی

له م دواییانه دا کۆمه ڵێک به ناو لیباس شه خسی و ئه و هێزانه ی که به خودسه ر ناسراون، له شیراز هێرشیان کرده سه ر عه لی موته هه ری، نوێنه ری بناژۆخوازی مه جلیس، که له الیه ن رێکخراوێکی خوێندکاریی زانکۆیه کی ئه و شاره ، بۆ پێشکه ش

کردنی وتارێک بانگهێشت کرابوو. ئه وه ی که ئه و هێزانه سه ر به کام ناوه ندی روون ده کرێن، ئاراسته کوێوه له و ده سه اڵتن و ئاشکرایه و له م وتاره ش دا ناپڕژێینه سه ری. پرسیار ئه وه یه که بۆچی ئه و هێزانه دوای 36 ساڵ له شۆڕشی 135٧، ئه و کۆمه اڵیه تیی و چینایه تی پێگه ی ده گێڕن؟ رۆڵ و هه یه بوونیان و سیاسی پێکهاته ی و کۆمه ڵگه ناجێگیری پێکهاته ی چییه ؟ هێزانه

ئابووریی ئێران چ نه خشێکی له م نێوه دا هه یه ؟توندڕه وی له قۆناغێک دوای جیهاندا، زۆربه ی شۆڕشه کانی 1(له وه رده گرێته وه ئاسایی حاڵه تێکی کاروباره کان ره وتی رادیکالیزم، و ســۆزداریــی و کــوڵ و کــه ف جێی واقیعگه رایی و ئــاوه زمــه نــدیــی و شۆڕشگێڕانه ده گرێته وه . ئه و بۆچوونه له گه ڵ شۆڕشی 135٧ی ئێران ناگونجێ و هه تا ئێستاش الیه نگه لێکی به هێزی نێو ده سه اڵت، له و که ف و کوڵه شۆڕشگێڕییه دا ماون و له هه موو رێکاره کانی تایبه ت به قۆناغی

توندئاژۆیی که ڵک وه رده گرن.٢(ئێران هه تا ئێستاش له قۆناغی راگوزاری گه شه سه ندن تێ نه په ڕیوه . ئێران نه به ته واوی واڵتێکی نه ریتییه نه به ته واویش مۆدێرن. ئێرانییه کان خاوه نی مێشک و که سایه تییه کی یه کگرتوو نین و ده رکه وته کانی نه ریت و مۆدێرنیته به شێواوی و تێکه اڵویی له هه موو کایه و جومگه کانی ژیان دا ره نگدانه وه ی هه یه . به م پێیه سیستمی سیاسیی ئێرانیش، سیستمێکی ئێران رێک ناکارایه و، ئه مه ش وایکردووه که هێزی مرۆیی ئاڵۆز و

نه خرێ و له پێناو گه شه سه ندنی واڵت دا به کار نه هێنرێ. له ئێراندا پێوه ندیی نێوان زانسته مرۆییه کان و به ڕێوه به ریی واڵت الوازه ، دیارده یه ک که به په راوێز خران و دوورکه وتنه وه ی کارناسان له

بواری سیاسه ت دا ناوزه د ده کرێ. بڕوانین ئێران مه یدانی سیاسه تی له کارناسانه به چاوێکی ئه گه ر بواره و دابه زیوه ئێران له سیاسه ت ئاستی که ده رده کـــه وێ بۆمان جۆراوجۆره کان به شیوه یه کی شاره زایانه به ڕێوه نابرێن. هه ر که س به خۆی حه ق ده دا که له زۆر بواردا نه زه ر بدا بێ ئه وه ی که شاره زایی

پێویستی هه بێ. له که وایکردوو ئێران، راگوزاری کۆمه ڵگه ی پێکهاته ی سیاسی و هه ناوی خۆیدا هه ڵگری زۆر گوتار و هێزی جیاواز و دژبه یه ک بێ که به شێوه یه کی مه ده نی له گه ڵ یه کتر هه ڵسوکه وت ناکه ن و به هۆی ناجێگر

بوونی یاساش، ئه و ره فتارانه په ره ده ستێنن. ئه م یه . نه وتی رانتی ده وڵه تێکی ئێران ده وڵه تی ئێستاش 3(هه تا ده وڵه تانه له جیاتی ئه وه ی که پشت به ستوو به باج و گومرگ بن، له

رێگه ی فرۆشتنی نه وتی خاوه وه کاروباره کانیان به ڕێوه ده به ن. به به ستوو پشت ئێران بودجه ی گه وره ی به شێکی ئێستاش هه تا نه وته . له جیاتی ئه وه ی که ده وڵه ت له رووی مادییه وه وابه سته ی خه ڵک بێ، خه ڵک چاوله ده ستی ده وڵه تن. ئه م راستییه وایکردووه که ده وڵه ت نه داته گوێ و بێ منه ت بێ دا خه ڵک به رامبه ر له زۆر راده یه کی تا و رێکخراو ئه و که ئه وه ی له به ر دیکه ش الیه کی له داخوازییه کانیان. حیزبانه ی که هه ن، له رووی مادییه وه سه ربه خۆ نین و ده وڵه ت دابینیان ده کا، بۆیه ناتوانن ببنه فشار بۆ سه ر ده سه اڵت و له حاڵه تی هاتنه ئارای

کرده وه گه لێکی ده روه ی یاسا، ده سه اڵت ناچار به وه اڵمدانه وه بکه ن.کردن به خێو خۆ بۆ که سانێک دا نه وتی رانتی ده وڵه تگه لی له ده که ونه خزمه ت ده وڵه ت و به هه موو شێوه یه ک له الیه ن ده سه اڵته وه

به کار ده هێنرێن.4(له ئێراندا کۆمه ڵگه یه کی مه ده نی به هیز بوونی نییه . کۆمه ڵگه یه ک که بتوانێ رێ له سه ره ڕۆییه کانی ده سه اڵت بگرێ. ده سه اڵتیش زیاتر کاتی له بتوانێ که توده ییه نارێکخراوی کۆمه ڵگه یه کی خــوازیــاری

پێویست دا له پێناو ئامانجه کانی دا رێکی بخا و به کاری بێنێ. و مــه ده نــی کۆمه ڵگه ی سه رهه ڵدانی چــاوگــه ی نــێــوه ڕاســت چینی دێموکراسییه . له م سااڵنه ی دوایی دا به هۆی قه یرانی ئابووری، چینی نێوه ڕاست تووشی چه شنێک الوازیی بووه و ته نانه ت به شێک له و چینه ئه مه ش دابــه زیــوه . خــواره وه چینی بۆ مادییه وه رووی له تایبه ت به داناوه و نێوه ند له چینی ئه وله وییه ته کانی به شێک له سه ر کاریگه ری

بژێوی ژیانی کردۆته خه می سه ره کییان.خــواره وه ن چینه کانی و نه ریتی هێزه ئه وه ئێراندا کۆمه ڵگه ی له مانه وه و بۆ ئه و هیزانه ی که توندڕه وه کانن. به ستێن و پشتیوانی که درێژه دان به ژیانیان گرێدروای ده سه اڵتن. ئه و هێزانه ی که نامۆن به ماوی قه تیس چوارچێوه یه کی له و ئه مڕۆیی دێموکراتیکه کانی به ها

ئایدۆلۆژیک دا ژیان به سه ر ده به ن. رووداوی هێرش بۆ سه ر عه لی موته هه ری، رووداوێکی نامۆ نییه له شانۆی سیاسیی ئێراندا؛ ئه م رووداوه بۆ ئه وه ده گه ڕێته وه که ره وتێکی به هێزی نێو ده سه اڵت خۆی پابه ندی یاسا نازانێ و له هه موو ئامرازه وه رده گرێ. که ڵک ئامانجه کانی بردنی به ره وپێش بۆ نایاساییه کانیش ره وتێک که له مه یدانی مه نتق و مه عریفه دا الوازه و هه ر به م هۆیه ش په نا بۆ ئه و کارانه ده با. سه یر و سه مه ره یی کۆماری ئیسالمی له وه دایه که ره وتگه لێکی وه ک ئه نساری حیزبوڵاڵ و لیباس شه خسییه کان ئه وه ی به الیانه وه گرینگ نییه یاسایه و به قه ولی خۆیان به گوێره ی ته کلیفی

شه رعی! ده جووڵێنه وه .

حه سه ن شێخانی

سیاسی

مستەفا مەعروفی

تـــا ئـــه و کـــاتـــه ی فــراکــســیــۆنــی ــورد لــه مــه جــلــیــســی شــه شــه مــی ــ ککورد کێشه ی نه هات، پێک ئێراندا ســـنـــووردار بــوو بــه کــوردســتــان. ــه ی ــ ــتـ ــ ــی ده سـ ــ ــ ــان ــ ــ ــژه ک ــ ــ ــووێ ــ ــ وتنوێنه رایه تیی کورد له گه ڵ ئایه توڵال حکوومه تی نوێنه رانی و خومه ینی هاتنه ساڵه کانی یــه کــه م لــه تـــازه ئیسالمییش دا کۆماری سه رکاری سنووره کانی له کــوردی کێشه ی نه که وته تێنه په ڕاندو کوردستان هێزه یــان ــه ت ده وڵ به رنامه ی نێو شتی ته نیا کوردییه کانه وه . غه یره ــه وه بــه رچــاو لـــه م پــێــوه نــدیــیــه دا ئخودموختاریی مه سه له ی که بوو ــوو لــه ــ ــان بـــه شـــێـــک بـ ــ ــت ــــوردســ کبانگه شه ی مه سعوود ره جه وه ی له یه که م هه ڵبژاردنی پێشبڕکێیه کانی ساڵی لــه ســه رکــۆمــاری ده وره ی سه رکه وتنی که )19٧9(دا 135٨

به ده ست نه هێنا. کێشه ی ــاغــه ــۆن ق ــه م ئـ دوای کـــورد بـــه ڕاده یـــه ک ســانــســۆر کرا خه ڵکی زه ینی بیرو له ئه وه نده و سه رانسه ری ئێران دوور خرایه وه به شێک ــان کــوردســت بڵێی وه ک هه واڵی ته نیا نــه بــێ. ئێرانیش لــه ناڕاست و شتی سه یروسه مه ره له کورد باری له ده سه اڵته وه الیه ن خه ڵکی به گوێی کوردستانه وه و ــنــه واری شــوێ ــه ک دراوه ئــێــرن دا خراپیان ئێستاش به سه ر بیر و زه ینی دووره ده سته کانی ناوچه خه ڵکی ئێران دا هه ر ماوه . ئه وه نده ی کورد توانی ده ردو مه ینه ته کانی به گوێی هۆی به بگه یه نێ، جیهان خه ڵکی ــه وه ی هــه مــوو ده رفــه تــه کــانــی له ئـتوانی نه ی قه ت لێ گیرا، نێوخۆدا له خۆی هاونیشتیمانانی گوێی به قۆناغه دا لــه م بگه یه نێ. ئێراندای هیچ بێگانه یه ک له ئێران دا به راده ی

کورد بێگانه نه بووه .هاتنه سه رکاری سه ید له دوای لــه ساڵی مــحــه مــمــه دی خــاتــه مــی ــه وه یــه کــی کــران ــۆی ــه ه ب 13٧6دا نیسبی و نیوه چڵه وه رووناکبیرانی کورد به که ڵکوه رگرتن له ده رفه ته تایبه تمه ندییه فــه رهــه نــگــیــیــه کــان نه ته وه ییه کانی کوردیان به رجه سته ده کـــــرد. لــه مــه جــلــیــســی شــه شــه م پێکهێنانی فراکسیۆنی به دابوو که کورد بۆ یه که م جار له ئۆرگانێکی حکوومه تی له تاران کێشه ی کوردـ حه ساسییه ت وه به رچاوگرتنی به گۆڕێ. هاته ـ سووره کان هێڵه و ــه ش دا کێشه ی ــاغ ــۆن ق لـــه م بـــه اڵم کورد نه که وته نێو ئه جێندای کاری ده وڵه ته وه و ئه م وه زعه ش پێڕه ویی پاشه کشه کانی و ــه وت ده ســک لــه ــرد و به قــۆڵــی رێــفــۆرمــخــواز ده کـــاشــه کــشــه ی ئـــه وان شــکــســت و پ

له کــوردیــش کێشه ی هاتنه گۆڕی تاران پاشه کشه ی به خۆوه بینی.

حه سه نی ســه رکــاری هاتنه به و، ــار ــۆم ســه رک وه ک رووحـــانـــی دیاریکرانی که سێک وه ک »نوێنه ری سه رکۆمار بۆ کاروباری که مایه تییه مه سه له ی قه ومییه کان« و ئایینی له نێو ره نگی که م بزاوتێکی کورد ئــێــران دا نێوخۆی کۆمه ڵی ــۆڕو کبزاوته و ئه پێک هێناوه . سروشتی

هۆیه کانی چین؟هۆیه کانی باسی پێش دا له با ــکــه یــن: یـــه کـــه م، رابــــــردووی پڕ بلــه خــه بــات و تــێــکــۆشــانــی کــورد زه مــیــنــه و هێزه سیاسییه کانی و بیری بــۆ ــه هــێــزی ب به ستێنێکی خـــۆنـــوانـــدنـــی و ــی ــ ــه وه یـ ــ ــه تـ ــ نـهێناوه . پێک کــورد ناسیۆنالیزمی

بــزووتــنــه وه ی کـــردوه ئــه مــه وای نه ته وه یی له و کاتانه دا که سه رکوت و توندوتیژی زۆره ، شێوه ی نهێنی و تاکتیکی به پارێزه وه به خۆیه وه بگرێ. له وکاتانه ش دا که که شوهه وا راده ی گـــوێـــره ی ــه بـ ده گــــــوڕێ ــه کــه ، ــه ش و هــه وای کـــرانـــه وه ی کـخــۆی ده رده خــــا و بــوونــی خۆی رووداوه کانی دووه م، راده گه یه نێ. ــکــه ی کــوردســتــان پــارچــه کــانــی دیــڕاق، تــورکــیــه ، و ســووریــه ــێ ــه ع لــه م بــزاوتــه کــاریــگــه ریــان لــه ســه ر ئهه یه . سێیه م، پێشبڕکێی هه ڵبژاردنی به که می ده رفه تێکی سه رکۆماری خۆنواندنی ئیراده ی نه ته وه یی پێک چه ند 13٨٨ه وه ساڵی له هێناوه . سه رکۆماری پۆستی کاندیدایه کی بــه مــه بــه ســتــی راکــێــشــانــی ده نــگــی ــه کــــــورد نــشــیــنــه کــان لــه ــاوچــ ــ نــد ــه نـ ــی هـــه رچـ ــ ــه ک ــ ــوه ی ــ ــێ ــوارچــ چــبه رته سک و سنوورداردا مه سه له ی

لــه وان »قــه وم«ه کــانــی ئێران یــه ک له گه ڵ پێوه ندی له زیاتر کوردیان هێناوه ته فه رهه نگییه کان دا مه سه له گوڕێ. ئه م 3 هۆیه وای کردوه که مه سه له ی کورد له چاو نه ته وه کانی دیکه ی ئێران حه ساسییه تی زیاتری هه بێ و زیاتر سه رنجه کان بۆ الی

خۆی رابکێشێ.ــه م بــــزاوتــــه : ــ ــ ســـروشـــتـــی ئــی ئـــه م بــزاوتــه لــه الیــه ن ده ســه اڵتسه ره کیه وه نه هاتۆته گۆڕێ، و نه ته نانه ت ده کرێ. لێ پشتیوانیشیی به سه باره ت سه رکۆمار نوێنه ری وه نده بیروڕایانه ش که له روانگه ی کورده وه زۆر به که م و سه ره تاییش ــزان و ــارێـ ــه پـ ــۆنـ ــن،کـ ــردرێـ ــێـ ده ژمـــدار به ــ ــه اڵت ده مـــارگـــرژانـــی ده ســله و ــه وه داده چــن گــژی به توندی

سنووردار به رنامه ئه و راستی دا ــه ش کــه رووحــانــی ــه شــان و رووکــاره ی »قــه ومــیــیــه ت«کــانــه وه ــ ــه ب لبه ڵێن له وه عدو هێنابوونیه گۆڕێ تێنه پڕیون و عه مه لی نه کروان. ئه و قۆڵێکی الیــه ن له زیاتر مه سه النه با ـ گۆڕێ هاتوونه ته ده سه اڵته وه لــه وه گــه ڕیــن کــه چــه نــده ســوورن له سه ر به رنامه کان و وه عده کانیانـ که له که مایه تی دان و هێندێک جار نێوخۆش ئۆپۆزیسیۆنی ده وری ده سه اڵتیان لۆسه کانی و ده گێڕن به رنامه کانی جێبه جێکردنی بــۆ خــۆیــان بــه ده ســتــه وه نــیــه . بــه اڵم ئه گه ر سه یری واڵتی تورکیه بکه ین له ــورد ک کێشه ی باسی ده بینین الیـــه ن بــه ده ســه اڵتــریــن پــۆســت و ئۆرگانه کانی حکوومه ته وه هاتووته

گۆڕێ.ــه رچــاوی ب بــه شــی دووه م، کوردانه ی غه یره که سایه تییه ئه و

ــۆڕێ یــان له ئــه م گــوتــاره دێننه گله ده ســه اڵت ده ســـه اڵت دا نین یان ئه و نێو لــه ــه وه . ــه ت ــراون خ دوور که سایه تیی یــه ک تاقه کــه ســانــه دا بێشکچی«ی »ئیسماعیل چه شنی ــریــی« ــجــه واهــی ــه ل ــورک یـــان »ئ ــ تده نگێکی بــه کــه نابینڕێ عـــه ره ب و بکا کــورد مافی لــه دیــفــاع دلێر ئاماده بێ زیندانی و دوورخرانه وه ــۆ بــگــرێ. تــه نــانــه ت گــوتــاری وه خـــه له ــان ــی ــه ت ــه و کــه ســای ــ هــێــنــدێــک لپێوه ندی له گه ڵ کورددا له روانگه ی حــاشــا کــــردن لـــه ســه ربــه خــۆیــی بڵێین ده کــرێ و کــورد نه ته وه یی مه زنیخوازانه ی نه ته ویی خۆیانه وه ئه وان گوتاری ده گرێ. سه رچاوه جێیه ک هه ر له که :«کورد ئه وه یه ئێرانیش پێناسه ی ئێرانییه »و بێ

له و هه یه فارسیی پێناسه یه کی ئه سڵ و فارس ئه وانه وه روانگه ی به شێک دیکه ش ئه وانی و ــه وره ت

یان شێوه زارێک له فارسن. ئێرانیه کـــورد ــه ک تــێــزه ئـــه و ــمــی ــژی رێ الیـــــه ن لـــه جــــار زۆر الیه ن له ئێستاش و پاشایه تییه وه پێوه ندی له ئیسالمییه وه کۆماری دیکه ی پارچه کانی کــوردی له گه ڵ به ئه وان براوه . به کار کوردستان هــه ق کــورد و تــورک و عه ره بیان به سێ نه ته وه ی بێگانه و لێک جیا ــه اڵم به نـــاڕه وا کــورد به زانــیــوه بئێرانی و ئێرانیش به فارس له قه ڵه م ده ده ن. که چی کورد له تورکیه و له سه ره ڕای »بێگانه« دا سووریه ی خراپیی بارودۆخی،له چاو کوردی ــی زۆر ــ ــی »دایـــــک« وه زعـ ــران ــێ ئ»بێگانه«شدا عێڕاقی له باشتره . کورد زۆر له مێژه دان به بوون و

به مافه کانی دا هێنراوه .

تارماییه ک له خستنه ڕووی کێشه ی کورد له ئێراندا

بزاوتی کورد له ئێران دا له گه ڵ ده سه اڵتێکی ئیدئۆلۆژیک به ره وڕوویه . له رێژیمێکی ئیدئۆلۆژی دا هێڵه و عه قیده تی کۆسپی له گه ڵ بدۆزرێته وه ، کێشه یه ک بۆ سیاسییش چاره سه رێکی ئه گه ر سووره کانی ئیمان و باوه ڕ به ره وڕوو ده بێته وه . به اڵم له رێژیمێکی سیاسی دا هه ر چه ند ئه و رێژیمه توندو تیژیش بێ، له به رامبه ر فشارێکی سیاسی دا ده توانێ چاره سه ری سیاسی قبووڵ بکا و له قبووڵکردنی واقعییه ته کان دا کێشه ی ئیدئۆلۆژیکیی نیه . بۆیه بزاوتی کورد له ئێران دا هه م له گه ڵ

قه هری سیاسی به ره وڕوویه و هه م له گه ڵ عه قیده ی ده مارگرژانه ی ئیدئۆلۆژی

رۆژنامەی5 ژماره : ٦٥٢ پەیام٢٨ی ڕەشەممەی ١٣٩٣ ١٩ی مارسی ٢٠١٥

میوانه بەریزه کان!ژنانی یەکیەتیی ئەندامانی

دیموکڕاتی کوردستان!رۆژهەاڵتی خەباتکاری ژنانی

کوردستان!ــان لـــێ بـــێ، لـــه الیـــەن ــاڵوتـ سـیەکیەتیی بــەڕێــوەبــەریــی و خــۆم کوردستانه وه، دیموکڕاتی ژنانی گەرمترین و جوانترین پیرۆزباییتان پێکهێنانی بــۆنــه ی بــه ــه م ــێ ده کـ لـیه کیه تیی ــی ــواره مـ چـ ــره ی ــگ ــۆن ککوردستانه وه . دیموکراتی ژنانی ــەم کــۆنــگــره یــە ــ ــن ئ ــوازیـ ــەخـ ــاواتـ ئـهاوکاری ــی ره وت ســه ره تــای ببێتە و یــەکــگــرتــنــی هـــەرچـــی زیــاتــری ژنـــان لــە رۆژهـــەاڵتـــی کــوردســتــان بـــزووتـــنـــه وه ی ــی ــوون ــزب ــه هــێ ب و، مافخوازانه ی ژنان له کوردستان به

گشتی.

بەڕێزان! کۆنگره ی ئێمە، واتە چوارەمین کۆنگره ی یەکیه تیی ژنانی دیموکڕاتی کــوردســتــان، لە ژێــر دروشــمــی )له خوازانه و یه کسانی خه باتی پێناوی نـــه تـــه وه یـــی ژنــــان ، لـــه نــێــوخــۆو کوردستان دا ڕۆژهه اڵتی ده روه ی لە بـــەڕێـــوەدەچـــێ. ) تێبکۆشیین راستیدا دیاریکردنی ئەم دروشمەش بــووه کە هەر وەک ئــەوە بە هۆی لە رۆژهەاڵتی هەموومان دەزانین پاڵ لە تێکۆشەر ژنانی کوردستان

مافە بەدەستهێنانی بــۆ تێکۆشان بۆ خەبات لە نەته وایەتییەکانیاندا، خۆشیان مافەکانی بەدەستهێنانی ئێمە و نــەبــوون غــافــڵ ژن وەک ــان بــە بــابــەتــێــکــی یــەکــجــار ــەوەمـ ئـوایــە پیمان و زانــیــوه گرنگ زۆر چاالکیانەی ئەو هەموو ســەرەڕای رێگه یەکی ژنان دیسانیش کــراون، ئەم دەبــێ و پێشەوە لە سەختیان خەباتە بە بەردەوامی و بێ پسانەوە

درێژه ی بده ن.

میوانه ئازیزه کان!چــوارەمــیــن کــاتــێــکــدا ــه ل ئیمە کــۆنــگــره ی ڕێــکــخــراوێــک بــە نــاوی ــی ــڕات ــوک ــم ــی دی ــانـ ــی ژنـ ــی ــەت ــی ــەک یــەم ــه ئ ــن، کـ ــ ــری ــ ــان ده گ ــتـ ــوردسـ کـڕێکخراوەیە لە سەردەمێکدا دامەزرا بــیــروڕایــه کــی کــوردســتــان خه ڵکی به به رامبه ر نه بوو ئه وه نده ڕوونی دۆزی ژن و کێشه و گرفته کانیان و، ژن زیاتر وه ک ئامرازی ژیان چاوی ــە دامـــەزرانـــی ئەم لــێــده کــرا. کــەواتسەردەمێکدا وەهــا لە رێکخراوەیە ــه م ل ــه ر ــ ه ــەرنـــج و، ــگــه ی سـ جــێهه ر شــانــازیــیــە. جێگه ی کــاتــه شــدا چه ند بارودۆخی ژانان له کۆمه ڵگه ی نیه ئێمه دا زۆر جێگه ی ره زامه ندی و جــارێ زۆری مــاوه ژنــان بگه نه له قــه بــووڵ قابیلی ســتــانــداردێــکــی تا کــاتــەوە لــەو ــه اڵم ب مافه کانیان، بوارەکاندا هەموو لە ژنــان ئێستا

ئالوگۆر ــه ک ــ راده ی تــا توانیوایانه پێک بێنن و لەو پێناوەشدا فیداکاری زۆریان کردوه و قوربانیشیان داوە. ژنانی ئەندام لە رێکخراوی یەکیەتیی فیداکارییه دا و خه بات لــه م ژناندا لــه وه پــێ ده بــڕێ ــان زۆریـ به شێکی ــان لــە بیر ــەوەیـ ــێ ئـ ــاب بـــــه دواش نبه ــه ره پ زیــاتــر پێویسته کــە بچێ تواناکانی خۆیان بده ن و له هه موو کورد ژنانی جــیــاوازه کــانــدا ئاسته وشیار دا کـــوردی کۆمه ڵگه ی لــه

بکه نه وه.

بەرێزان!رێژیمی ژێردەستی ئێرانی لە کۆماری کۆنەپەرستی و دژەژن ــوەی ــە شــی ــان بـ ــ ئـــیـــســـالمـــىدا، ژنـقانوونه کانی پێی به سیستماتیک و ــن و ــریـ ــەتـ ــدانـ ــه م رێـــژیـــمـــه ، دڕنـ ــ ئبێبەزەییانەترین زوڵم و هەاڵواردن دەکــرێ، دەرحــەق توندوتیژییان و بەاڵم سەرەڕای هەموو ئەو کۆسپ خەباتکاری ژنــانــی تــەگــەرانــەش و ئیران لە هیچ دەرفەتێک بۆ خەبات و بەرەنگاربوونەوەی کۆنەپەرستان و یەکسانی و ئازادی بەدەست هێنانی غافڵ نەبوون. هــەروەک دەزانــن لە رۆژهــەاڵتــی کــوردســتــان ســتــەم و بەرادەیەکی ژنــان بۆسەر گوشار ــاو ســەرانــســەری بــەرچــاوتــر لــە چله دژی ژنان بەرێوە دەچێ. ئێران ــورد بە ــ لــە کــوردســتــان ژنــانــی ک

دیـــاردەوە دەناڵێنن؛ ــان دەی دەســت فەرمییەکانی ئــامــارە گــوێــرەی بــە ــران، لــە مـــاوەی چەند ــێ رێــژیــمــی ئلە بێکاری نرخی ــردوودا راب ساڵی نێو ژناندا بە تایبەتی لە کوردستان بەرزبوونەوەیەکی زۆری بە خۆووە بینیوە. ژنان لە ئێران و کوردستان، ــران، دەرکـ کــار لــە ســەر قوربانیی حــەقــدەســتــی کـــەم و هـــەاڵواردنـــی پەرەسەندنی هەروەها جنسییەتین. مادە بە ژنــان توشبوونی ئاماری هۆشبەرەكان لە کوردستان، راده ی ــارده دزێـــوه له کــاره ســاتــی ئــه م دیـژنانێکی و ده رده خــــا ــدا ــان ژن نێو داوی کەوتوونەتە ڕاستەوخۆ زۆر هــۆشــبــەرەکــان. مـــادە ــە ب ئێعتیاد په ژاره ی بارودۆخی جێگه ی داخ و ژانانی زیندانی له زیندانی “قرچك” ئێران لە كە رەی( )زیندانی شاری بە زیندانی ژنان ناسراوە و چەندین تــێــدان، سیاسیشی زیندانیی ــە ژنحاکمییه تی سه مبولیکیی نموونه ی ئیسالمی کۆماری کۆنه په رستانه ی میدیاکاندا له که ژناندایه ؛ به سه ر په رده له سه ر کاره سات له دژی ژنان له م زیندانه دا هه ڵدرایه وه . لە الیەکی توێژینەوەیكی بەپێی شــەوە دیکە لە تەنیا ــاســان ــن دەروون زانــكــۆیــی توندوتیژی رێژەی سنە، پارێزگای بنەماڵەكان لــەنــێــو ژنـــان ــەدژی ــ بخۆكوژیی ئاماری .%٨٨ گەیشتۆتە

ــە جــیــاجــیــاكــانــی ــاوچـ ــە نـ ژنـــــان لـیەك مــاوەی لە ئێران کوردستانی ــەت و ســاڵــی رابــــــردوودا 64 حــاڵبریندارەكانیش و كــوژراو ئاماری نـــەبـــوونـــی بـــــــووە. ــەت ــ ــاڵ ــ ح 3٨بەدواداچوونی قانوویی لە پێوەندی به پـــه ره ــان، ــ ژن كوشتنی ــەگــەڵ لرەفتاری كوشتن و توندوتیژی لەنێو دەبینرێ هـــەروەك ده دا. كۆمەڵدا هیچ چەشنە بەدواداچوونێك ناكرێ. كوژرانی نموونەش بەرچاوترین لە ــورد كـ خــوێــنــدكــاری كچە دوو ــووی ورمـــێ یـــه كە ــازلـ زانـــكـــۆی نـبێدەنگیی لێكرا و سەرپۆشی لەسەر

دانرا. ئەمانە هه موو لە ئاوردانەو بە و سەخت رێگه یەکی کــورد ژنانی پڕ لە کەند و کۆسپیان لە بەردەمە. بێگومان کۆنگره ی چواری یه کیه تیی هەموو ــە ل ــاوڕ ئـ وردی بــه ــان ژنـئێستاکە دیاردانە ده داتــه وه کە ئەم و گرتووه کۆمەڵگه کەمانی بەرۆکی ئەرک و کاری ژنانی ئازادیخوازو ــوەی ــە چــوارچــێ یــەکــســانــیــخــواز، لــی ــڕات ــوک ــم ــی دی ــانـ ــی ژنـ ــی ــەت ــی ــەک یکـــوردســـتـــانـــدا بـــۆ تــێــکــۆشــه رانــی

کۆنگره ده کـــاتـــه وه . روون ژنـــان پێناو لــه ئــه رکــه کــانــی ده دا هـــه وڵ چڕتر ژنـــانـــدا وشـــیـــارکـــردنـــەوەی هاندەری ژن ئه ندامانی و بکاته وه کۆمەڵگه بن بۆ بەربەرەکانێ لەگەڵ پیاوساالری کلتووری و مافی بێ ــی کــۆمــاری ــ ــی دژەژنـ ــەاڵتـ و دەسـ

ئیسالمی.لە ــەم ــ دەک داوا کــۆتــایــیــدا ــە ل ــمــوکــراتــی کــوردســتــان حــیــزبــی دیرێکخراوی پاڵپشتی هەمیشە وەک ــی ــڕات ــوک ــم ــی دی ــانـ ــی ژنـ ــی ــەت ــی ــەک یکوردستان بێ و پرسی ژنان وەک پرسێکی سەرەکی لە ئاجێندای کاری خۆیدا دابنێ و ئەمە تەنیا بە ئەرکی ژنانی یەکیەتیی رێکخراوی ژنــان

دیموکڕاتی کوردستان نەزانێ. وێڕای پیرۆزبایی دووباره م به بۆنه ی پێکهاتنی چواره مین کۆنگره ی ــی ــرات ــوک ــم ــی دی ــانـ ــی ژنـ ــی ــه ت ــی ــه ک یکوردستانه وه سەرکەوتنی کۆنگره و ئامانجه کانی به رنامه و وه دیهاتنی به نزیکدا داهاتوویه کی له کۆنگره

ئاوات ده خوازم.

په یامی کومیته ی به ڕێوه به ریی یه کیه تیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستان،

به بۆنه ی پێک هاتنی کۆنگره ی چواره می ئه و یه کیه تییه له الیه ن حه لیمه ره سووڵی یه وه خوێندرایەوە

به شدارانی کۆنگره !میوانه خۆشه ویسته کان!

خۆڕاگره کانی تێکۆشه رو ژنــه کوردستان!

کۆنگره ی چواره می یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان، له هه لومه رج و بارودۆخێک دا ده به سترێ که رۆژهه اڵتی کــوردســتــان و گشتی و بــه نــێــوه ڕاســت قه یران و کۆمه ڵێک رووبــه رووی ئێران ئاڵۆزیی نێوخۆیی و ناوچه یی بۆونه ته وه . شه ڕو ماڵوێرانی له به شێکی به رچاوی گــرتــوه و خه ڵکی ــه رۆکــی ب نــاوچــه کــه ، دڵــتــه زێــن ــه وره و ــ گـ زۆر ــی ــاره ســات کڕوویان داوە؛ که ویژدانی مرۆڤایه تیان ته نیا هه ڕەشه تیرۆر هه ژاندوه ، شه ڕو نه بوون والتانه نەتەوەو ئه و سه ر بۆ هێرش و ڕووبـــه ڕووی راسته وخۆ که ده ده ن، قوربانی بوونه تەوه و په المار به ڵکو مه ترسییه کی گه وره شن بۆ سه ر شارستانیه ت و ئه و گشت مرۆڤایه تی و به یه که وه کلتووری پێشکه وتنانەی؛ بنیات سەر لە سه رده میانه یان ژیانی ڕووداوگه لێکه ئاوسانی ناوچه نــراوە. سه ر لــه ــان گــه وره ی مه ترسییەکی کــه هیمنایه تیی ئــاشــتــی و ســه قــامــگــیــری و ره وتــی له کـــردوه . دروســت ناوچه که ــەمــســاڵ دا شاهیدی ئ رووداوه کـــانـــی لە ــەر ه دڵته زینین، کــارەســاتــی زۆر سیڤیلەوە بیدیفاع و خه ڵکی کوشتاری

شاره کان. گوندو خاپووربوونی هەتا نەتەوەی کورد له باشوورو رۆژئاوای بێبه ش کاره ساتانه له و کوردستانیش ــی ــوون. هــێــرشــکــردنــی چــەکــداران ــه بـ نـسه ر بۆ داعش تیرۆریستیی گرووپی ــان، کــــوژران و به هــه ریــمــی کــوردســتــه ژن و دیــلــگــیــرانــی هـــــه زاران کـــه س لــزه دی و کــه مــه ــ ــێ ــ مـــنـــداڵ و پـــیـــاوانـــی ئئاواره و دیکه و نه ته وه ییه کانی ئایینی و ــه زار ــ ــه دان ه ــ ــ ــی س ــ ــوونـ ــ ــه ده ربـ ــ ده ربـکـــه ســـی لـــێـــکـــەوتـــەوە. ده ســـتـــدرێـــژی له ــوردو ک کچانی ــان و ژن کرایه ســه ر پێوه کرا. فروشتنیان کڕین و بازاره کان ــه ده ی ٢1دا ــ لـــه سـ ئـــه م رووداوانــــــــه جه هاله ت و ســەردەمــی بیرهێنه ره وی هەڕەشە کە بوون، زینده به چاڵ کردن ــژدان و کــه رامــه ت و بــوون بۆ ســەر ویـ

که سایه تیی مرۆڤ.گــەڕانــدنــەوەی تــیــرۆرو مۆتەکەی ــی تــاریــکــی لــەم ــەردەمـ ــۆ سـ ــرۆڤ ب ــ مناوچەیە، لە کاتیک دایە کە له ئێران و له لە سێبه ری کۆماری ئیسالمی دا، زیاتر 36 ساڵە خەڵک تامی تاڵی دەسەاڵدارێتی دەچێژن. سەرەڕای دین دا ژێرناوی لە ئــەو هــەمــووە کــۆت و بــەنــدەش کە ئەم واڵت خەڵکی دەست وپێی بۆ ڕێژیمە هــۆی سیاسەتە بە کـــردوە، دروســتــی قه یرانێک جــارەی هــەر چەوتەکانیان دەچێتە دووکــەڵــەکــەی کە دەخوڵقینن

چاوی خەلکی واڵت. لە بنەڕەت دا ئەوە، لە ڕیژیمەیه ئەو سیاسەتە چەوتەکانی کۆمەاڵیەتی ئابووری، سیاسی، بواری و کلتووری دا کە بوونەته هۆی پێکهاتنی ئیران. خەڵکی بۆ نەهامەتی زۆرترین هەر لە نەبوونی ئــازادی و بێبەشی لە سەرەتایی ترین مافە مرۆییه کان رابگرە تا دەگاتە زیندان و ئەشکەنجە و ئیعدام و سرکەرەکان و ماددە بێکاری و گرانی و

دەیان و سەدان بەاڵی دیکە. ــە هـــۆی بــوونــی ــان ب ــە کــوردســت لسیاسی و وشیاریی ڕەواو خەباتێکی کــۆمــەاڵیــەتــیــی خــەڵــکــەکــەی، ڕێـــژەی ــەچــاو ــوت ل ــەرکـ ــان و سـ ــدانـ ــاوازیـ ــیـ جـزیاترە. زۆر ئێران دیکەی بەشەکانی هەمیشە کاربەدەستان دەسەالتداران و بەچاوی ئەمنییەتی دەڕواننە کوردستان، نــابــەرابــەری و لــە کــوردســتــان خەڵکی زیندان و ــان و ڕاوەدوون ، زوڵم و زۆر و ئەشکەنجە و ئێعدام بە تاوانی سیاسی و ــە چـــاو بــەشــەکــانــی دیکە جــیــابــیــری، لــران پــشــکــی شــێــریــان پـــێ بـــڕاوە. ــێـ ئـلە ــەراورد ــ ب بــە ئێستاش کــوردســتــان چاالک ترین و ئێران سەرانسەری گەڵ بەهێزترین مەیدانی خەبات و خۆراگری

لە دژی سەرەڕۆیی و کۆنەپەرستیە.دەربازبوون بۆ ئیسالمی کۆماری لەو هەمووە بوحران و کێشەیەی تووشی ــی ــە چــارەســەرکــردن ــووە، دامــــاوه ل ــ بباڵەکانی نێوان ملمالنێی دووبەرەکی و دەسەاڵت، بۆ الدانی سەرنجی بیروڕای گــشــتــی لـــە کــێــشــە نــێــوخــۆیــی یــەکــانــی ــۆالی بـ ســەرنــجــیــان داوه ، ــی ــه ولـ هـبۆ رابــکــێــشــێ. دەرەکــیــیــەکــانــی کێشە بە خۆی، بەرژەوەندیەکانی پاراستنی واڵتانی کاروباری لە دەست تێوەردان ناوچەکە، ئاگری شەڕێکی درێژخایه نی ــەزاران ه نیە ــردوە کە دوور ک خــۆش ملمالنیە ــەوە. ــت ــکــەوێ ــێ ب ل قــوربــانــیــی بەکارهێنانی ڕیگای لە ناوچەییەکانی هەستی مەزهەبی بەتایبەتی لە واڵتانی یەمەن لــوبــنــان و ، ــا ، ســووری عــێــراق ئــامــرازێــکــی گــوشــار بۆسەر ــە کــردۆت

واڵتانی رۆژئاوایی و بەشێک لە واڵتانی عەرەبی و کەنداو.

ــی و ڕەوتـــــــی ــ ــۆمـ ــ ــەتـ ــ پــــرســــی ئـتا لەگەڵ واڵتانی 5+1ی دانوستانەکان هەوڵ هێشتۆتەوە و ناڕوونی بە ئێستا دەدا بۆ وەدەست هێنانی کات و دەرفەتی مەبەستەکانی، بە گەیشتن بۆ زیاتر بەاڵم بە پێی لێکدانەوەو هەڵسەنگاندنی بـــوارە، ئەو زۆر لە چــاوەدێــرانــی ئــەم قەبووڵ کردنی ملدان و لە جگە ڕێژیمە رێگه یەکی هیچ ــاوا رۆژئـ مەرجەکانی ــەمــاوە. ئــەوەش دیــکــەی لـــەبـــەردەم دا ندیکەی سیاسی، پاشەکشەیەکی دەبێتە ــووە کــێــشــەو ــ ــەم ــ ــەو ه ــ ســـــــەڕەڕای ئناوکیی ئاکامی سیاسەتی لە گرفتانەی داوێنگیری ڕێژیمە، ئــەو ئیستای تا

خەڵکی ئێران بووە. .ژنه تێکۆشەر و خەباتکاره کان!

ــە هـــەر ــ ــی ژنــــــان ل ــووســ ــ ــارەن ــ چسەردەمێک دا بە رووداوو ئالوگۆڕەکانی ــان ئـــەو ســـەردەمـــەوە گـــرێـــدراوە. ژنوئاڵوگۆرە بــزووتــنــەوە لــە کــە هـــەروا کلتوورییە کــۆمــەاڵیــەتــی و ســیــاســی و دەسکەوتیان پێشکەوتنخوازانەکان قەیرانەکانیشدا شەڕەکان و لە هەبووە، کارەساتەکان قوربانیانی گەورەترین بوون ڕاستەوخۆ بۆ خۆیان یا بــوون. زۆرداری زولــم و دەستی نێچیری بە دیکەی ئەندامانی کــوڕو مــێــردو یــا ،ــەاڵم ــە دەســــــت داوە ، ب بــنــەمــالــەیــان لکە تێچوویەک زیــان و هەموو لەگەڵ قەیرانەکان شــەڕەکــان و سۆنگەی لــە کەمترین هەمیشە دەبـــێ، تــووشــیــان

ماف و دەسکەوتیان هەبووە.سەرەڕای ئەمەش ژنان لە خەبات و ــە دژی ســەرەڕویــی ل ــی ــان ــەرەک ــەرب بلەو رۆژ لــەگــەڵ رۆژ ــاون و ــەوەســت نمەیدانەدا چاالکتر بوون. رێکخراوەکانی داکۆکیکاری کۆمەڵەکانی کۆڕو ژنان و ــەم و ســت دژی بـــە ژنــــان ــی ــان ــەک ــاف مهەاڵواردنی رەگەزی وەستاونەوە. ژنان، مەدەنییەکانی سیاسی و بزووتنەوە لە دیـــارو هێزێکی ئــیــســتــادا ســـەردەمـــی

لە خۆشحاڵییەوە بــە ــدانــەرن. ــن شــوێــات و چــاالکــیــیــە مــەدەنــیــیــەکــانــی ــەبـ خـــان ــیــش دا، ژن ــان ــەالتـــی کــوردســت ڕۆژهـهەیە. حاشاهەڵنەگریان بەشدارییەکی ژنان لە هەڵومەرجی ناسک و ئاستەمی گرینگیان گــــەورەو ــەرکــی ئ ئــێــســتــادا ــش بــەبــێ بــوونــی ــەوی ــە، ئ ــەســەرشــان لــاش و ســەردەمــیــانــەو بــەرنــامــەیــەکــی بـبێ هەبوونی تــونــدوتــۆڵ و رێکخستنی ــاری و هــەمــاهــەنــگــیــی ــ ــاوک ــ ئـــیـــرادەو هیەکیەتیەکانی نــێــو ــە ل رێــکــخــراوەیــی ــدی و ــ ــوەن ــ ــەی ــ ــەدی. پ ــ ــەتـ ــ ــایـ ــ ــان نـ ژنـــــــوان رێــکــخــراوەکــانــی ــێ هـــاوکـــاریـــی نــە رۆژهــــەاڵتــــی کــوردســتــان ــان لـ ــ ژنـــەگــەڵ یــەکــتــر، هـــەروەهـــا پــێــوەنــدی و لژنان رێکخراوەکانی لەگەڵ هاوکاری بەشەکانی ئــێــڕان و ــســەری ــەســەران لدیکەی کوردستان یارمەتیدەر ده بن بۆ ژنان و بزووتنەوەی بەرەوپێشچوونی ئـــەوەش ــان. ــ ــوازەک داخــ ــە ب گەیشتنی ئیرادەو ــان و ژن متمانەبەخۆبوونی بە دڵنیاین بەرهەم. دێتە ژنان لێهاتوویی ئێوە وەک یەکیەتییەکی بە ئەزموون و ــراده ی ــی ــردوو، تـــوانـــاو ئ ــ ــ ــاوەن راب ــ خ

جێبەجیکردنی ئه م ئه رکانه تان هه یه .ــزی چــوارەمــیــن ــەڕێ ــی ب ــەشــداران بدیموکراتی ژنانی یەکیەتیی کۆنگرەی

کوردستان!حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کــوردســتــان ــەرەڕای ســەخــتــی و نــالــەبــاربــوونــی ــ سـقوناغەکانی ژیان و تێکۆشانی خۆی، لە بایەخدان بە پرسی ژنان لە کۆمەڵگەدا ئـــەو ســتــەم و نـــەبـــووەو دژی ــڵ ــاف غــەرەوڕووی ــ ب کێشانەی هــــەاڵواردن و خەباتی بــووەتــەوە، کوردستان ژنانی کردوە. پشتیوانی و هاوکاری کردنی ژنان ئینسانیەکانیانی ڕەواو مافە پێناوی لە بە ئەرکێکی سەرەکیی خۆی زانیوە. بۆ نیو سەدە دەچێ کە دابینکردنی مافی بە بووە پیاوان لەگەڵ ژنان یەکسانی یەکێک لە خاڵە بنەرەتیەکانی بەرنامەی حیزبی کوردستان. دیموکراتی حیزبی داب و دژی لە کــردەوە بە دیموکرات

پیاوساالرانەی دواکەوتوانەو نەریتی ــە پــێــوەنــدی ــە تــایــبــەتــی ل کــۆمــەڵــگــه ، بــی کـــــردەوە. ــات ــەب لـــەگـــەڵ ژنــــــان دا خلـــەمـــەودواش تــێــدەکــۆشــێ بــەهــەمــوو یارمەتیدەرو پشتیوانی خەباتی تواناوە ژنان بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان بێ. گرنگیی لە ئــاگــاداری بە ئێمە حیزبی بزووتنەوەی لە ژنان دەوری نەخش و ــە بــایــەخــپــیــدانــەوە ــوازی دا، ب ــخـ ــازادیـ ئـچاالکییەکانی تێکۆشان و دەڕوانــێــتــە یەکیەتیی ژنانی دیموکراتی کوردستان و هـــاوکـــاری و لــە ئێستا تــا هـــــەروەک درێغی یەکیەتییە ئەم پشتیوانیکردنی

نەکردوە لە داهاتووش دا درێغی ناکا.ئەندامانی بەڕێزی کۆنگرە!

ئـــــەم کـــۆنـــگـــرەیـــەتـــان کــــە لــە بــــەرەبــــەری69 ســـاڵـــەی دامـــەزرانـــی دەتوانێ پێک هاتوە، یەکیەتییەکەتان دا ســەر ــە لـ بـــاشـــی زۆر کـــاریـــگـــەریـــی ژنان یەکیەتیی داهــاتــووی تێکۆشانی هەبێ، بەو مەرجەی ئەندامانی کۆنگرە ئــێــران بە لــە کــوردســتــان و پرسی ژن بڕیارو بـــاس و، بــەر بخەنە دروســتــی یەکیەتییەکەیان بــۆ ــاش ب بــەرنــامــەی پەسند بکەن و بەڕێوەبەرییەکی گونجاو ئــەم تــیــکــۆشــانــی ــوێــی ن دەورەی ــۆ ببۆنەی بە ئێمە هەڵ بژێرن. یەکیەتییە بەرپرسایەتییانەی ــەرک و ئ کــارو ئــەو لــە مـــاوەی نــیــوان دوو کــۆنــگــرەدا لە لە ماندوونەبوونی بووە، سەر شانیان کۆنگرەی هەڵبژێراوی بەڕێوەبەریی سەرکەوتنی هیوامان دەکەین. سێهەم ــی و ــ ــ ــەردەوام ــ ــ ئـــــەم کـــۆنـــگـــرەیـــەو بزیاتری ڕۆژبـــەڕۆژ بەرەوپێشچوونی یەکیەتیی ژنانی دیموکراتی کوردستانە.

ــان لە ــ ــەوێ خـــەبـــاتـــی ژنـ ــ ــەرک ســرەواو مافە هێنانی وەدەســت پێناوی

سینفیەکانیان دا.

حیزبی دێموکراتی کوردستاندەفتەری سیاسی

1393/1٢/٢0 هەتاوی

په یامی ده فته ری سیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستان،

به بۆنه ی پێکهاتنی چواره مین کۆنگره ی یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان

رۆژنامەیژماره : ٦٥٢ ٢8ی ڕەشەممەی ١٣٩٣ ١٩ی مارسی ٢٠١٥ پەیام4

میوانانی به ڕێز! ئازیزانی به شدار له ڕێوڕەسمی چواره می کۆنگره ی کــردنــه وه ی دیموکراتی ژنــانــی یه کیه تیی

کوردستان! ئه ندامان و دۆستانی یه کیه تیی

ژنان !بەخێرهاتنتان گــەرمــی بــه خێرهاتنی بە به تایبه تی دەکەم. له دەکــەم ئازیزانه میوانه ئه و ته شریفیان دووره وه رێــگــه ی هێناوه ! زۆر به خێر بێن قه ده متان

سه رچاوان!

کۆنگره ی به ستنی بــۆنــه ی بــه چواره می یه کیه تیی ژنان گه رمترین پیرۆزبایی له ئه ندامان و دۆستان و به تایبه تی نوێنه رانی کۆنگره ده که م. که خۆشحاڵییه مایەی من بۆ پێم سپێردراوه کۆنگره ی چواره می ــی ــرات ــوک ــم ــی دێ ــانـ ــی ژنـ ــی ــه ت ــی ــه ک ی

کوردستان بکه مه وه . چــواره مــی کــۆنــگــره ی به ستنی ــی ــرات ــوک ــم ــی دی ــانـ ــی ژنـ ــی ــه ت ــی ــه ک ی

ــه ڵ 69 ــه گ ــان هــاوکــاتــه ل کــوردســتیه کیه تییه . ئه و دامــه زرانــی ساڵه ی 69 له به ره به ری ده بــوو خۆشتر چ ژنانی یه کیه تیی دامه زرانی ساڵه ی 4 ته نیا که کوردستان دیموکراتی ماوه ، کۆنگره یاده ئه و بۆ رۆژی له واڵت و شوێنی ئه سڵیی تێکۆشانی ــی ــرات ــۆک ــم ــی دێ ــانـ ــی ژنـ ــی ــه ت ــی ــه ک یکــوردســتــان، واتـــه لــه رۆژهــه اڵتــی ــه اڵم ــان پــێــک هــاتــبــایــه . ب کــوردســتبه داخه وه ئه وه مان بۆ نه گونجاوه و تێکۆشانی شوێنی و زێد له دوور

خۆمان کۆنگره ده به ستین. کۆنگره ده زانـــیـــن هــه مــوومــان الیه که وه له ئه گه ر ده به سترێ! بۆ ــد کــردن ــه مــه ن ده رفــه تــێــکــه بــۆ ده وڵــه وه لـــه ســـه ر پـــرۆژه ــن ــرت ــداگ ــێ و پکــۆنــگــره ی ــی ــان ــراوه ک ــدک ــه ســن پ و پێشووی ئه م رێکخراوه یه ، له الیه کی خۆئاماده بۆ مه به ستی دیکه شه و کردنی زیاتری رێکخراوی یه کیه تیی

ژنانه بۆ قۆناغێکی نوێی تێکۆشان.له ده توانێ کۆنگرەیە ئەم ئایا ئه و بێ؟ چاوه ڕوانییه کان دا ئاستی

چاوه ڕوانیانه چن که له رێکخراوی یەکیەتیی هـــه ن ؟ ژنـــان یه کیه تیی بۆ بکەن چ کۆنگرەیە ئەم و ژنــان ــه رجــه دا ببنە ــوم ــه ل لـــه م ه ــەوەی ــ ئرۆژهه اڵتی ژنانی دڵگەرمیی هۆی

کوردستان؟ یەکیەتیی چــوارەمــی کۆنگرەی لە کــوردســتــان دیموکراتی ژنــانــی هەلومەرجێک دا دەبەسترێ کە ژنی کورد جێگە و پێگەیەکی بەرزتر لە خۆڕاگریی و خەبات لە پێشووی ــا لە ــەتـــەوەی کـــورد و هـــەروەهـ نـدۆستانی هەڵسەنگاندنی و ڕوانین

ئەم نەتەوە دا هەیە. کوردستان ڕۆژهــەاڵتــی لــە بــا قسەیە ئــەم سەلماندنی بــۆ بەڵگە بــێــنــمــەوە. ئــەگــەرچــی ســەرکــوت و کۆنەپەرستی ڕێژیمی سەرەڕۆیی ــێــکــی ئـــەوتـــۆی بۆ ــران مــەجــال ــێـ ئـــی ئــــازادیــــخــــوازی لە ــۆشــان ــک ــێ تکوردستان ــی ــه اڵت رۆژه نیوخۆی لە حــاڵــەش ــەو ب نەهێشتوەتەوە، به تایبه تی و ســاڵ چــه نــد مـــاوەی کۆمەڵێک رابــــــردوودا، یــه کــســاڵــی ــاوەری ــەم ــی و ج ــەدەن چــاالکــیــی مبەڕێوە کوردستان ڕۆژهــەاڵتــی لە چاالکییانە ــەو ل هێندێک چـــوون. ئـــامـــانـــجـــی ژیـــنـــگـــەپـــارێـــزانـــەیـــان داکــۆکــی ــە ب بەشێکیان هـــەبـــووە، دایک زمانی بە خوێندن مافی لە لە ناڕەزایەتی بە هەروەها بــوون، ژنانیش بــە بــەرامــبــەر توندوتیژی ــدی چــاالکــی ــی هـــه مـــوو کـــات شــاهو وکۆبوونەوە کــۆڕو لەو بووین. هونەریانەش دا و ئەدەبی فستیڤاڵە پێک کوردستان ڕۆژهەاڵتی لە کە هاتوون، وەک هەموو چاالکییەکانی دیکە، ژنان دەور و ڕۆڵیان هەبووە ــە ڕیـــزی پــێــشــەوەی ــانــەت ل ــەن و تهاتنە و ڕێــپــیــوان چــاالکــیــیــه کــان و سەرشەقام بۆ مافی ره وای خۆیان ــوون. ئـــەم بــەشــداریــیــەی ژنانی بـــان و ــەک ــی ــی ڕۆژهـــــــەاڵت لـــە چــاالکحەرەکەتە مەدەنی و فەرهەنگییەکان

دا، پێمان دەڵێن کە ژنانی ئێمە لە خۆ پێگەیاندن و لە هەوڵدان بۆئازادی و بە پیاوەکان لە نایانەوێ مافەکان، جێ بمێنن و چاالکانه لەمەیدان دان.بەشداریی ژنی کورد لە خەبات و خۆڕاگریی پێشمەرگانە و چەکدارانە ــبـــەر هــێــرش و پـــەالمـــاری بـــەرامـنەتەوەکەمان نەیارانی و دوژمنان شتێکی کوردستان، ڕۆژهەاڵتی لە ژنانەی ئــەو ئێمە هــەر نییە. ــازە تکۆکردووینەوە لیکی کۆنگرەیە ئەم پێشمەرگە وەک زۆر سااڵنێکی و لە ڕیزی تێکۆشەرێکی ژن و وەک ڕۆژهــەالتــی خەباتکارەکانی هێزە زۆر تیکۆشاوین، دا کــوردســتــان بــیــرەوەریــی جــێــگــای شــانــازیــمــان لــە خــۆڕاگــری و ئــازایــەتــیــی ژنــان دا، ــردوو رابـ ساڵی یــەک لە هەیە. بــەشــداریــی کــچــان و ژنــانــی کــورد ــاری ــەالم ــە بـــەرپـــەرچـــدانـــەوەی پ للە تایبەتی بە داعش تیرۆریستانی الپەڕەیەکی کوردستان، رۆژئــاوای ــەر مــیــژووی ــی خــســتــە ســ ــن ــڕی زێمـــوقـــاومـــەت و خــۆڕاگــریــی ژنــانــی ــورد. لـــە گـــەڵ بـــاڵوبـــوونـــەوەی ــ کـحەماسییە خــۆڕاگــریــیــە ناوبانگی ــانــێ دا، ــاری کــۆب بــێــوێــنــەکــەی شــبە کورد ژنانی ئازایەتیی ناوبانگی دنیا دا باڵو بۆوە. ئەم خۆڕاگرییە و ئەو فیداکارییەی ژنی کورد ئەویش لــە شــەڕ بــەرامــبــەر دڕنــدەتــریــن و دواکەوتووترین هێزی تیرۆریستی دا، ڕێز و حورمەتی ژنی کوردی لە

جیهان دا، گەیاندە لوتکە.ئاماژە کردنی من بە دیاربوون و لەمەیداندابوونی ژنانی ڕۆژهەاڵت ــم بە ــا ئــیــشــارە کــردن ــەروەهـ و هـکۆبانێ، لە کورد ژنانی خۆڕاگریی ــە بــڵــێــم: ــ ــوو ک ــ ــە ب ــەســت ــەو مــەب ــ بڕێکخراوەکانی لە چاوەڕوانییەکان چوونەتە کۆنگرەکانیان، و ــان ژنئاستی هەرچی بــەرزتــر. ئاستێکی تێگەیشتن و وشیاریی ژنان بەرزتر ژنان ئامادەیی هەتا هەروەها بێت،

بۆ بەشداری لە خەبات و تێکۆشان بــبــێ، چــاوەروانــیــشــیــان ــر ــات دا زیلــە ڕێــکــخــراوەکــانــی ژنـــان و هیزە ئەم دەبـــێ. زیــاتــر سییاسییەکان ژنی بێ، بیری لە دەبــێ کۆنگرەیە کوردستان، ڕۆژهــەاڵتــی لــە کــورد ــی ئـــەمـــڕۆیـــی لێ ــام ــەی گـــوتـــار و پلە چــاالکــتــر ــوزووری ــ حـ دەوێ. ــنـــەوەی ژنــانــی کــورد نــێــو بـــزووتـو ڕووداو و ــرس ــ پ ــو ــێ ن ــە لـ و ژنانی، بە پێوەندیدار ئاڵوگۆڕەکانی ــان دەوێ. ژنـ ڕێــکــخــراوەکــانــی ــە لبەردەوامی و زیندوو پێوەندییەکی ــی ــرات ــوک ــم ــی دی ــانـ ــی ژنـ ــی ــەت ــی ــەک یگــەڵ چاالکانی ژن لــە کــوردســتــان داکۆکیکاری کۆمەڵەکانی و کۆڕ و رۆژهه اڵتی نێوخۆی لە ژنان مافی

دەوێ.پێوه ندی نوێیه کانی ئــامــرازه گرتن وه ک کاناڵی تلویزیۆنی، تۆڕه و ماڵپه ڕ وه ک کۆمه اڵیه تییه کانی و... توییر و فه یسبووک و وێبالگ ئه مڕۆی ئیمکاناتی باشترین ئه مانه له ئــاگــاداربــوونــه و پێوه ندیگرتن ئەرکی پێیه بــه م رووداوه کـــــــان. هەتا ژنان یەکیەتیی بەڕێوەبەریی دێ قورستر دەبێ. چونکە هەموویان چاوەڕوانییەکانی ئاستی لە دەبــێ

ئەمڕۆی ژنانی کورد دابن.

بەشدارانی بەڕێزی کۆنگرە!لە هاوخەباتانم و هــاوڕێــیــان

مەیدانی داکۆکی لە مافه کانی ژنان!چوونە ســەر لــە مــن تەئکیدی چاوەڕوانییەکانی ئاستی ســەری وەبیرهێنانەوەی و ئێمە لە ــان ژنقــورســتــر بــوونــی ئــەرکــەکــانــمــان، و بترسین ژنــان کە نییە ئــەوە بۆ بــاری ــر ژێ بدەینە نــەوێــریــن شــان کار و مەسئولییەت. بە پێچەوانەوە، و ئازایەتیی بە و بین بوێر دەبــێ بێینە ــرەوە ــات زی بــڕوابــه خــۆبــوونــی گرنگیدانی بە هاوکات بەاڵم پێش. زیاتر بە خۆپێگەیاندن، بە هاوکاریی

لــە نیو لــە گــەڵ یەکتر گــەرمــوگــوڕ بەڕێوەبەری و لە هەموو ئاستەکان دا. ژنـــان یەکیەتیی ڕیــزەکــانــی و هێزکردنی بە ڕێگای لە هــەروەهــا پـــێـــوەنـــدیـــی هــــاوکــــاری لـــە گــەڵ

ڕێکخراوەکانی دیکه ی ژنان. هیوادارم ئەم کۆنگرەیە باس و بارەی لە دەوڵەمەندی لێکدانەوەی تایبەت بــە ژنـــان گرفتی و کێشە هەبێ. کوردستان، ڕۆژهــەالتــی لە هەروەها هیوادارم کۆنگرەی چوارەم پێشنیار و بڕیار و ڕێنوێنی باش و داهاتووی تێکۆشانی بۆ بەسوود پەسند دیموکرات ژنانی یەکیەتیی

بکا. بە کۆنگرەیە، ئــەم هیوایە بــەو بەرپرسانەی و بەشداریی چاالکانە ــی کــۆنــگــره ، ــ ــداران ــەشــ ــ هـــەمـــوو بــە جــێــبــەجــیــکــردنــی ســەرجــەم ــ لــی دا ــانـ ــەرشـ ــانـــی سـ ــەکـ ــەکـ ئـــەرکـ

سەرکەوتوو بێ.ــا و ــاڵوی وەفـ قــســەکــانــم بــه سـئەمەگناسی بۆ هەموو ئەو تێکۆشەر که دێنم پێ کۆتایی خەباتگێڕانه و ئازادیخوازی خه باتی سەنگەری له له بیر ــان ــی ژن پــرســی هیچکات دا وه فا ساڵوی تایبه تی به نه کردوه . ژیاندا له ئێستا که ژنانه ی ئه و بۆ نەماون و چوونەته ریزی کاروانی

نەمران.

ــان له ســـه رکـــه وێ خــه بــاتــی ژنـپێناوی ئازادی و یه کسانی دا

ســـــه رکـــــه وێ کـــۆنـــگـــره ی چـــواره مـــی یــه کــیــه تــیــی ژنــانــی ئاستی له کورستان دیموکراتی

چاوه ڕوانییه کان دا.پیرۆزبایی دیــکــە جــارێــکــی لێ کۆنگرەتان ئــەم پێکهاتنی کە ــەم دەک سوپاستان و ــەم دەک

گوێتان لە قسەکانم راگرت.1393/12/202015/3/15

ی ٢0 چــوارشــه مــمــه ، ڕۆژی نوێنه رانی به به شداریی ڕه شه ممه ژنــان، یه کیه تیی ی 4 کــۆنــگــره ی له ژنــان ڕێکخراوه کانی نوێنه رانی کوردستان، ڕۆژهه اڵتی باشوورو ئــه نــدامــانــی لــه زۆر ژمـــاره یـــه کـــی ــی ــڕات ــوک ــم ــی دێ ــزب ــبـــه ریـــی حــی ڕێـــه س له ــ ــان و ســـــه دان ک ــتـ ــوردسـ کـکادرو ژنــان و یه کیه تیی ئه ندامانی دێموکڕاتی حیزبی پێشمه رگه کانی

کوردستان به ڕێوه چوو.ڕێوڕه سمی کردنه وه ی کۆنگره ی یه کیه تیی ژنانی دێموکڕاتی چواری له « نــاوی ژێــر له که کوردستان یه کسانیخوازانه و خه باتی پێناو ــێــوخــۆو ــه ن ــی ژنــــــان، لـ ــه وه یـ ــه تـ نـکوردستان ڕۆژهــه اڵتــی ده ره وه ی

تێ بکۆشین« ده ستی پێکردوه ، یه کیه تیی چــواره مــی کۆنگره ی ــان ــی کــوردســت ــڕات ــوک ــم ژنـــانـــی دێــه پــه یــامــی کــوێــســتــان فــتــووحــی، بتێکۆشه ری دێرینی ڕیزه کانی حیزبی ده ستی ژنان یه کیه تیی دێموکڕات و کۆمیته ی پــه یــامــی ــر ــ دوات پــێــکــرد. به ڕێوبه ریی یه کیه تیی ژنان له الیه ن ــی، ســکــرتــێــری ــ ــووڵ حــه لــیــمــه ڕه ســ

یه کیه تیی ژنانه وه پێشکێش کرا.سیاسیی ده فـــتـــه ری ــامــی ــه ی پــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان حــیــزبــی دێبــڕگــه یــه کــی دیــکــه ی رێــوڕه ســمــی کردنه وه ی کۆنگره ی چواره می ژنان لــه الیــه ن کاک ئــه و په یامه بــوو کــه حه سه ن قادرزاده ، ئه ندامی ده فته ری

ــه وه ــمــوکــڕات ســیــاســیــی حــیــزبــی دێپێشکێش کرا کە دەقی پەیامەکە هەر

لەم ژمارەیەی »کوردستان« دایە.گەاڵڵەی دیــکــه دا بڕگه کانی لــه بــەڕێــوەبــەری کۆمیتەی ــی ــۆرت ڕاپــی ــرات ــوک ــم ــی دێ ــانـ ــی ژنـ ــی ــەت ــی ــەک یکۆنگرە چوارەمین بۆ کوردستان لەالیەن حەلیمە ڕەسووڵی، سکرتێری ــەو ریــكــخــراوەیــە خــوێــنــدرایــەوە و ئدوای قسەو باس و تێ بینی لە الیەن

نوێنەرانی کۆنگرەوە پەسەند کرا.کۆنگرەدا. رۆژی ــەم دووهـ لــە دیکه ی کاری کۆنگرەدا بەشێکی لە بەرنامەو پێڕەوی نیوخۆی یەکیەتیی ــان، ــمــوکــراتــی کــوردســت ــی دێ ــان ژنــرەی ســێ، ــگ ــۆن پــەســەنــدکــراوی کــەی ــدان ــەن ــەو ب ــ ــرا و ئ ــ ــوێ ک ــاوتـ تـگۆڕانکارییان تێداکرابوو که وته به ر ــر ــه شــداران و دوات راوســه رنــجــی بدەنگیان بۆ وەرگیراو پەسەندکران. دیکەی کاری کۆنگره دا بەشێکی له کە پـــیـــرۆزبـــایـــیـــەکـــان، و ــام ــەیـ پـلــەالیــەن رێــکــخــراوەکــانــی ژنـــان بۆ ژنان یەکیەتیی کۆنگرەی چوارەمی

نێردرابوون خوێندرانه وه . یەکیه تیی چــوارەمــی کۆنگرەی ژنان دوو په یامی هه بوو که یه کیان ڕوو بە ژنانی رۆژهەاڵتی کوردستان بوو و پەیام بۆ چاالکان و رێکخراوە مەدەنییه کانی رۆژهەاڵتی کوردستان خوێندرانەوەو دەنگی کۆنگرەیان بۆ کۆنگرەی پەیامی وەک وەرگیراوو

چوار پەسند کران .

ــاری ــه ی کـ ــکـ ــکــی دیـ ــه شــێ ــه ب لـــار و کـــۆنـــگـــره دا قــســه لــه ســه ر کـئه م رابــردووی تێکۆشانی 3 ساڵی رێکخراوه یه کراو دواتر به کۆمه ڵێک

راســـپـــارده و بــڕیــار بــۆ داهــاتــووی به و کۆتایی ژنــان یەکیەتیی کــاری

بڕگه یه ش هات. کــۆنــگــرە کــــاری بـــڕگـــەی دوا بەڕێوەبەری کۆمیتەی هەڵبژاردنی ــوو، کـــە پــاش ــ ــان ب ــ یــەکــیــەتــیــی ژنهــەڵــبــژاردنــی بــەرێــوەبــەریــی نــوێ ، کۆمیتەیەدا ئــەو کــۆبــوونــەوەی لــە »سوهەیال قادری« وەک سکرتێری

ئەو رێکخراوەیە هەڵبژێردرا.به بۆنه ی پێوه ندییه دا له م هه ر کۆنگره ی چواره مین هاتنی کۆتایی بــوو له گه ڵ 69 خــۆی که هــاوکــات ساڵه ی دامه زرانی ئه و ریکخراوه یه ، ــی ــرات ــوک ــم ــی دی ــانـ ــی ژنـ ــی ــه ت ــی ــه ک ی

به ڕێوه ڕێوڕه سمێکی کوردستان، برد.

له و ڕێوڕه سمه دا که دوانیوه ڕۆی ڕه شه ممه ٢4ی یه کشه ممه ، ڕۆژی

ــه ری ــت بـــه ڕێـــوه چـــوو، پــه یــامــی ده فــی ــرات ــوک ــم ــی دێ ــزب ــی ــاســیــی ح ســیکــوردســتــان بــه و بــۆنــه یــه لــه الیــه ن

حه سه ن قادرزاده وه پێشکه ش کرا.سیاسیی ده فته ری په یامی له ــزب دا وێـــڕای پــیــرۆزبــایــی به م حــیــه وه ، ئــامــاژه ی بــه خــه بــات و ــان ــۆن بکۆمه ڵگه ی له ژنان ده سکه وته کانی ــوردی، هه روه ها دۆخــی ژنــان له کئیسالمی کۆماری بنده ستی ئێرانی

کرا.قادرزاده له به شێکی په یامه که ی خسته تیشکی سیاسی دا ده فته ری سه ر ئه وه ی لە هەلومەرجی ئەمڕۆدا، ئیسالمی كۆماری دژی لە خەبات

یەكیەتیی هــەیــە، ــژەی ــ درێ ــەروا هـژنــانــی دیــمــوكــراتــی كــوردســتــان و، لە ژنـــان بـــزووتـــنـــەوەی بەگشتی كوردستان بۆ ئەوەی زیاتر خۆیان بەهێز بكەن و زۆرتر شوێندانەر بن، حیزبی پشتیوانیی بــە پێویستیان هەموو كــوردســتــان و دێــمــوكــراتــی ــە. هــەر ــەی ــرات ه ــوك ــم هــێــزێــكــی دی

سیاسیی دەفــتــەری ــاوی ن بە بۆیە یەكیەتیی ــمــوكــراتــەوە، دێ حیزبی کـــردەوە دڵنیا دێــمــوكــراتــی ژنــانــی بە گەیشتن و ســەركــەوتــن هــەتــا دێموكرات حیزبی ئامانجەكانیان، ــان ــاوەری ی و هــاوكــار و پشتیوان

دەبێ.ــه کــی دیـــکـــه ی ئــه و ــڕگــه ی لـــه بکۆمیته ی پــه یــامــی ڕیـــوڕه ســـمـــه دا ــی یــه کــیــه تــیــی ژنــانــی ــه ری ــوه ب ــه ڕێ بدێــمــوکــراتــی کــوردســتــان، لــه الیــه ن ــال قــــــــــادری، ســـکـــرتـــێـــری ــ ــۆی ســهه ڵبژێردراوی چواره مین کۆنگره ی

ژنان خوێندرایه وه .سۆیال قادری وێڕای پیرۆزبایی

یه کیه تیی ــه زرانـــی دامـ ســاڵــڕۆژی ــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان و ــان ژنــی ژنـــان له ــه وه لــه ڕه وشـ ــاوڕدانـ ئـئێران و ڕۆژهه اڵتی کوردستان، ئه و باسه ی هێنایه گۆڕێ؛ خه باتی ژنان له یه کسانیخوازی مافه کانیان و بۆ دیکه و، قۆناغێکی که وتۆته ئێستادا زیـــاتـــره وه تــیــنــی وزه و بــه ــان ــ ژنکۆماری دژی له مه یدان و هاتوونه به شێکی زه وتکه ری وه ک ئیسالمی خـــه بـــات و مــافــه کــانــیــان ــه لـ زۆر

تێکۆشانیان هه یه .ــه ی ئـــه و ــ ــکـ ــ ــی دیـ ــ ــه ک ــ ــه ی ــ ــڕگ ــ بکۆنگره ی په یامی دوو ڕێوڕه سمه ؛ به ڕوو ــان، ژنـ یه کیه تیی چـــواری ــی کــوردســتــان له ژنــانــی ڕۆژهــه اڵتپه یام الیه ن شیالن قوربانی فه ر و نێوخۆی مــه ده نــیــی چــاالکــانــی ــۆ بــه ن حــه لــیــمــه ــ ــه الیـ ــان لـ ــتـ ــوردسـ کـ

ره سووڵی خوێندرانه وه .پیرۆزبایی په یامه کانی پاشان هه یئه تی به ڕێوه به ریی کوردکاناڵ له الیه ن مه نسور مروه تی و یه کیه تیی ــمــوکــراتــی ڕۆژهـــه اڵتـــی الوانــــی دێــادی ــه ن شــ ــ ــ ــه الی ــ ــان ل ــ ــت ــوردســ ــ کئه حمه دپوور، ئه ندامی به ڕێوه به ریی

ئه و ڕێکخراوه یه پێشکه ش کران. گۆرانی چه ند به رێوڕه سمه که هونه ریی کــۆڕی کۆرسی لــه الیــه ن هونه رمه ندی دێموکڕات و حیزبی تابڵۆی چه ند که ریمی و ــاوان ب الو ــڕووپـــی ــه ن گـ ــ ــه الی ــ هـــه ڵـــپـــه رکـــێ لکۆپله شێعرێک و باران هه ڵپه رکێی ــداره وه ــه ن ــه ســپ ــه ر ئ ــوم لـــه الیـــه ن ع

کۆتایی پێ هات.

وتاری کردنەوەی کۆنگرەی چوارەمی یەکیەتیی ژنانی دێموکراتی کوردستانکوێستان فتووحی

بەڕێوەچوونی کۆنگرەی چوارەمی یەکیەتیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستان

رۆژنامەی3 ژماره : ٦٥٢ هەواڵ و راپۆرت٢٨ی ڕەشەممەی ١٣٩٣ ١٩ی مارسی ٢٠١٥

ــە ــمـ ــەمـ ڕەشـ 1٨ی ــی ــ ــه وت ــ ــک ــ رێهەیئەتێکی کۆمیتە ناوچەی وێستفۆڵدی گەل لە کوردستان دێموکراتی حیزبی حیزبی دێموکرات مەسیحی نۆروێژ لە کۆبوونەوەو درامێن شارەوانی شاری لەو دانیشتنەدا هەیئەتی حیزب باسێکی بە کورد دۆخی لەسەر تێروتەسەلیان بە کوردستان ڕۆژهــەالتــی و، گشتی خانەخوێ هەیئەتی پێشکەشی تایبەتی

کرد. ــزب و ــی حــی ــکــۆشــان ــێ ــات و ت ــ ــەب خــبەرنامەکانی لە هێندێک شیکردنەوەی ــازادی و ــ ــ ــی ئ ــان ــن ــێ ــه ــۆ وەدی حـــیـــزب بـدەستەبەرکردنی مافە نەتەوایەتییەکانی کوردستان ڕۆژهەالتی لە کورد گەلی شاندی کە بــوو دیکە بابەتێکی چەند

حیزب قسەی لەسەر کرد.ــەو ــ لـــــە بـــەشـــێـــکـــی دیـــــکـــــەی ئــرات ــوک ــم کـــۆبـــوونـــەوەدا حــیــزبــی دێمەسیحی، وێرای پێخۆشحال بوون لەو

دیداروچاوپێکەوتنە، هیوای خواست بۆ لێک تێگەیشتن، لێک نزیکبوونەوەو زیاتر پەرە بەو دانیشتن و کۆبوونەوانە بدەن و هەروەها ئامادەیی خۆیان بۆ هاوکاریی زیاتری دۆزی کورد لە ئێران دەربڕی.

ــەو دانــیــشــتــنــەدا ــاســە لـ شــایــانــی بهەیئەتی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە هاوڕێیان ناسر قادرپوور، بەرپرسی

ــژ، ــۆروێـ ــی نـ ــان ــەک ــی ــدی ــوەن ــێ بـــەشـــی پکۆمیتە بــەرپــرســی حوسێنی لوقمان عوسمان و سەبباغی ڕامــیــن نــاوچــە، ناوچەی کۆمیتە ئەندامانی عەبباسی هەیئەتی پــێــک هــاتــبــوون و وێستفۆڵد ئۆد لە مەسیحیش، دێموکرات حیزبی گوسروود، بیللی تارانگێرو گەیر ریسە

پێک هاتبوون.

لێکۆڵینه وه و کۆمیسیۆنی له الیه ن که سمینارێکدا له شه هێن بۆ کوردستانه وه دێموکڕاتی حیزبی فێرکردنی به شداریی ڕه هه نده کانی له باس پێکهاتبوو، بایه زیدپوور

سیاسی و مه ده نیی ژنانی کورد کرا.له و سمیناره دا که ڕێکه وتی 19 ی ڕه شه ممه به به شداریی دێموکڕات و حیزبی پێشمه رگه کانی کادرو له که س ده یان ژنانی نێو رێزه کانی حیزب پێکهاتبوو، شه هێن بایه زیدپوور، به ستێنانه ی ئه و سه ر خسته تیشکی حیزب پێشمه رگه ی ڕێگری له تۆخبوونه وه ی ده وری ژنان له بزاوته سیاسی و مه ده نییه کان و هه وڵدانیان بۆ به شداری له ده سه اڵت دا ده که ن.دێموکڕاتی حیزبی پێشمه رگه ی بایه زیدپوور، شه هێن شاری شوڕای ئه ندامانی له یه کێک پێشتر که کوردستان که م ئه ندامان«ی »کانونی دامه زرێنه ری به رپرس و بۆکان و فه رهه نگی ، به ستێنی سێ له باسه که ی ــووه ، ب شــاره ئــه و کۆمه اڵیه تی و حقوقی دا هێنایه گۆڕو تیشکی خسته سه ر ڕۆڵی دروستکردنی له پـــه روه رده سیسته می بنه ماڵه و گرینگی

که سایه تیی الوازی ژنان له ئێران و کوردستان دا.کۆڕگێڕ کۆمه ڵه فاکتێکی له نه بوونی هاوسه نگیی هێز له نێوان ژن و پیاو له کۆمه ڵگری کوردی و به رهه مهێناوه ی ئه و ناهاوسه نگییه له نێو بنه ماڵه و له الیه ن خودی دایکانه وه کردو، به ئاماژه به سیستمی په روره ده یی ده سه اڵت له قوتابخانه و خوێندنگه کان له سه ر بنه مای ڕه گه زی، جه ختی له سه ر ئه وه زاوزێی له ژنان پێگه ی جێگه و ئه وانه هه موو که کــرده وه

ئه وان و ماڵداری دا پێناسه ده که ن.بایزیدپوور پاشان ڕۆڵی ئایین و هه روه ها ڕۆڵی ئابووریی له سه ر په رورده و پێگه یشتنی کچان و ژنان کرد که وایکردوه مه سره فین و بــن، به رهه مهێنه ر ــه وه ی ل پتر ژنــان کچان و

ئه وه ش په ره ی به الوازیی ێگه ی ژن له کۆمه ڵگه دا داوه .شه هێن بایه زیدپوور له کۆتایی باسه که یدا وێرای ئاماژه به تێچووی زۆری چاالکیی مه ده نی و سیاسی بۆ ژنان جه ختی ئاڵوگۆڕو هه رچه شنه پێویسته که کــرده وه ئــه وه له سه ر

پێناسه کردنه وه ی له سه ر ده بێ نه خشه کان؛ گۆڕینی ده ورو ژنان و ده ورو نه خشیان له کۆمه ڵگه ڕا ده ست پێبکا.

پاشان ژماره یه کی به رچاو له به شداران ڕاوو سه رنجی هێنایه بــایــه زیــدپــوور شه هێن باسه که ی ســه ر لــه خــۆیــان به رباس و به تێبینییه کانی خۆیان له سه ر نێوه ڕۆکی باسه که ی دواتر که کرد ده ووڵه مه ند سمیناره که یان بابه تی کۆڕگێر، شه هێن بایه زیدپوور له ده رفه تێکی که م دا وه اڵمی پرسیاری

به شدارانی دایه وه .

ــی تــەشــکــیــالتــی ــون ــســی ــی کــۆمــمــوکــراتــی کــوردســتــان حــیــزبــی دێــه درێـــــــژه ی کـــۆبـــوونـــه وه کـــانـــی لـله حیزب ئه ندامانی لــه گــه ڵ خــۆی رێکه وتی کــوردســتــان، بــاشــووری کــۆبــوونــه وه یــه ک ڕەشــەمــمــە ٢٢ی ــه ری ده ڤ له حیزب ئه ندامانی بۆ پشده رو بێتوێن له شاری قه الدزێ

پێک هێنا.لــــــەو کـــــۆبـــــونـــــەوەیـــــەدا کــه به رچاو ژمــاره یــه کــی بەبەشداریی بەڕێوەچوو، حیزب ئه ندامانی له ــرســی ــه رپ ــوون ئــــــازه ری ب ــســت ــێ بکۆمیته ی حیزب له قه اڵدزێ وێرای مه به ست و به شداران، به خێرهێنانی کۆبوونه وه که ی بابه تی و ئامانج ــاس کــرد و پاشان ــه شــداران ب بــۆ بده فته ری ئه ندامی باڵه کی، عومه ر له گشتی باسێکی حیزب سیاسی کوردستان و سیاسیی دۆخی سه ر خەبات و تێکۆشانی کورد له هه موو پێشکێش کــوردســتــان بــه شــه کــانــی

کرد.ــە ئـــامـــاژه به ــەر بــاڵــکــی ب ــوم عشــه ڕفــرۆشــی داعــش لــه بــاشــوورو رۆژئاوای کوردستان تیشکی خستە ــه ره رای هه موو ســەر ئــەوە کــە ســخـــه ســـاره گــیــانــی و مــادیــیــه کــانــی ــەو شــەڕە بــۆ گــه لــه کــه مــان، بــەاڵم ئنێونه ته وه یی پشتیوانی ڕاکێشانی بۆ الی خه باتی کورد دەسکەوتێکی

گرینگە کە دەبێ بیبینین.بـــەڕێـــزیـــان پـــاشـــان ئـــامـــاژه ی بــه رۆژهـــه اڵتـــی کــوردســتــان وەک گۆڕەپانی سەرەکیی کارو تێکۆشانی حیزبی دێموکراتی کوردستان کرد و ــی گــوتــاری ــان ــەک ــەوت بــنــەمــاو دەرکبەشدران بۆ مێحوەریی ڕۆژهەاڵت

شــی کــردەوەو، جەختی کــردەوە که دەبێ خه بات و تێکۆشانی هه موومان کوردستان رۆژهــه اڵتــی له ڕووی که نیە مانایە بــه و ئـــه وه ش و بــێ له نه ته وه ییه کان گشتییه مه سه له ی

بیر بکه ین، یان لە بیرمان کردبێ.سیاسیی دەفـــتـــەری ــدامــی ــەن ئــمــوکــراتــی کــوردســتــان حــیــزبــی دێبه ئــامــاژه ی پێوەندییەدا لــەو هــەر شعووری نه ته وه یی بەرزی خه ڵکی بۆ که کرد کوردستان رۆژهه اڵتی با شووری و کۆبانێ له پشتیوانی رێگایان مه یدان و هاتنه کوردستان قازانجی به ئیسالمی کۆماری نه دا

خۆی که ڵکی لێ وه رگرێ. ئاژاوه گێڕییه کانی لە باسکردن ــه نـــاوچـــه ، کـــۆمـــاری ئــیــســالمــی لـــەی ــاســەک ــەی ب ــکـ ــی دیـ ــکـ ــەوەرێـ تـعومەر باڵکی بوو. پاشان بەڕێزیان تیشکی خستەسەر ئەوەی کە ساڵی چاالکتربوونی ســاڵــی ده بـــێ تـــازه مه یدانه کان هه موو له حیزبه که مان دابێ و بۆ ئه م مه به سته ش ده بێ به هه موو ئه ندامانی حیزب له ده ره وه و

بده ین کارو نێوخۆ هه وڵ له لێره و به هێز خۆمان زیــاتــری تێکۆشانی بزووتنه وه ی له نه خشمان بکه ین و

کورددا به رچاو بێت . ــه کــی لــه بــه شــێــکــی دیــکــه ی ــاڵ بقسه کانی، باسی کۆنگره ی نه ته وه یی سه ر کۆسپه کانی و ئه رکه کان و رێگه ی به ستنی کۆنگره ی نەتەوەیی کردو بە ئاماژە بە دوایین باسەکانی الیــه نــی دوو ــێــک نــزیــکــبــونــه وه ی لــمــوکــرات، هــیــوای خــواســت ئەو دێبەبەرپرسایەتیی بەهەست و پرسە بە بڕواو بەرەوپێش الیەک هەموو

ئاکام بگا.باڵه که ی دا باسەکەی کۆتایی له پرسیارو کۆبوونەوەکە به شدارانی باسە لەسەر خۆیان سەرنجەکانی ــا بــاســە ــ ــەروەه ــ ــیــەکــەو ه ســیــاســیهێنایە حــیــزب تەشکیالتییەکانی ــه ن به رێز له الی گــۆرێ؛ کە دواتــر و پرسیار وەاڵمی عومه رەوە کاک

تێبینیییه کانیان درایه وه .

بە ڕێــکــه وتــی 16ی ڕەشــەمــمــە باوان لەالیەن یەکسانی ســروودی ساتێک چەند راگرتنی کەریمی و ــن لــە یــادو ــرت ــزگ بــێــدەنــگــی بــۆ ڕیکوردستان، شەهیدانی بیرەوەریی یەکسانیخواز، ژنــانــی تــایــبــەت بــە ــمـــی یــەکــیــەتــیــی ژنــانــی ڕێـــوه ڕه سـواڵتــی لــە کــوردســتــان دێموکڕاتی سۆئێد بەبۆنەی ٨ی دەستی پێکردو ــەری ــوەب ــەڕێ پــەیــامــی کــۆمــیــتــەی بسوئێد واڵتـــی لــە ژنـــان یەکیەتیی بــە بــۆنــەی ٨ ی مـــارس لــە الیــەن کۆمیتەی ئەندامی بابایی، کوێستان ژنــانــەوە یەکیەتیی ــەری ــوەب ــەرێ ب

پێشکەش کرا.ــەدا ئـــــــاوڕ لــە ــ ــامـ ــ ــەیـ ــ لــــــەو پـپرسی ــان و ژن تێکۆشانی خەبات و ــە ڕۆژهـــەاڵتـــی یــەکــســانــیــخــوازی لکــوردســتــان درابــــۆوەو، لــە هەمان کاتدا هەوڵدان بوو بۆ هەرچی زیاتر چاالکترکردنی ڕێکخراوی یەکیەتیی تایبەت گرینگەکانی پرسە ــان و ژنبۆ هــەوڵــدان ژنـــان و بــە مەسەلەی یەکسان و کۆمەڵگایەکی پێکهێنانی

بەرامبەر.ــن ــی لـــــەو کـــــــۆڕیـــــــادەدا شــەهحیزبی پێشمەرگەی بایزیدپوور، ــی کـــوردســـتـــان کـــە لە ــڕات ــوک ــم دێسکایپەوە رێگەی لە کوردستانەوە بەشداربوو، باسێکی تایبەتی لەسەر بارودۆخی ژنانی نێو گرتووخانەکانی کۆماری ئیسالمی ئێران و نەهامەتی ژنــانــی چـــارەڕەشـــی یـــەکـــانـــی و سەرەکیی قوربانیانی بــێ دەرتــان و دەستی زوڵم و زۆری و ناعەداڵەتیی ــیــســالمــیــی پــێــشــکــه ش رێـــژیـــمـــی ئلــە ژیانی ئـــاوڕی بــە گشتی ــردو کدایــەوە. بەندیخانەکان نێو ژنانی ئێران کێشەی گوتی بایزیدپوور

ناوکی ــدەی ــەروەن پ کێشەی تەنیا نییە، بەڵکوو کێشەی بێکاری و ژنانی بە گــیــرۆدەبــوون بەندیخانەو نێو الوان و ژیانی سڕکەرەکان و ماددە هــەمــوویــان گشتی ــە ب ــجــان و گــەنکەس کە ئێرانن نێوخۆیی کێشەی

ئاوڕیان لێ ناداتەوە.ــی ئـــەو ــ ــەمـ ــ ــری دوویـ ــێـ ــۆرگـ کـــدامــی ــەن ــا، ئ ــوانـ ــادە تــــارا تـ ــ ــۆڕی ــ کستۆکهۆڵمی کۆمیتەی بەرێوەبەری سوئێد دێموکراتی سوسیال ژنانی لە تێروتەسەلی باسێکی کــە بــوو پێشکەش ژن بە دژ شــەڕی ســەر کرد. ناوبراو لە باسەکەیدا ئاماژەی بە ڕۆڵی ژنان لە کۆمەڵگای سوئێددا نموونەی چەندین هــاوکــات کــردو ــوەی ژنـــان لە ــە ســـەر کـــارو شــێ لکاتدا هەمان لە کردو باس سوئێد ئاماژەی بە ژنی کورد لە باشووری کوردستان کردو چەوسانەوەی ژنی بە نەهامەتی کۆمەڵگه ی کوردستان

ناوبرد.سمینارە ئــەو دیکەی بەشێکی پیشاندانی بــۆ بــوو کــرا ــەرخــان تپێکهاتوو کلتووری پێشانگه یەکی نێو ماڵ و جل وبەرگ و لە کەلوپەلی شتی کۆمەڵێک دەســتــچــن و شتی ــە الیــەن دیــکــە کــە ئـــەو بــەشــەش ل

ــی ڕێــوڕەســمــەکــەوە ــووان ــەشــدارب بپێشوازیی گەرمی لێکرا.

کۆڕگێرێکی ــری، ــوک م ناهید ــوو کە ــ ــارە ب ــن ــەو ســمــی ــ دیـــکـــەی ئــاژە بە ــامـ بــاســەکــەی خـــۆی بـــە ئـهێنانە بە کورد ژنی پێگەی ڕۆڵ و بەرچاوی دوو وێنا لە ژنی کورد، لە دەست کوردستاندا ئێستای دۆخی پێ کرد. ژنی کورد وەک قارەمان و

ژنی کورد وەک قوربانی. باسەکەیدا ــە ل مــوکــری ناهید بە کوبانێ ژنــانــی شنگاڵ و ژنــانــی ــر الیــانــی ــ نــمــونــە هــێــنــایــەوەو دواتئەڕینی و نەرێنی ئەم دۆخەی هێنایە بەر باس. لە بەشی ئاخری وتەکانی رۆژهــەاڵتــی ســەر خستە سرنجی

کوردستان.لە بەشی کۆتایی ئەو سمینارەدا ــحــی، ســوپــاســنــامــەی ــالن ســاڵ شــیسمینارەکەی کارگێریی دەســتــەی ــی و ــەدەب ــە بــەشــی ئ ــدەوەو ل ــن خــوێڕێوڕەسمەدا سۆزان ئەو هونەریی تەوار پەخشان، شێعرو بە فەتحی ــمــی بە ــاوان کــەری ــ فـــــــەالح زادەو بـگۆرانی بەشدارییان لە بەڕێوەبردنی

ڕێوڕەسمەکەدا کرد.

کۆبوونەوەی نێوان کۆمیتە ناوچەی وێستفۆڵدی حیزبی دێموکراتی کوردستان و حیزبی دێموکرات مەسیحی

کۆبوونه وه یه کی سیاسی تەشکیالتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە قه الدزێ

به ڕێوه چوونی سمیناری »خه سارناسیی، الوازیی به شداریی سیاسیی ژنانی کورد«

ڕەشــەمــمــە ی ٢3 رێــکــه وتــی ئەندامان بەرچاوی ئاپۆرای لەنێو و دۆســتــانــی حــیــزبــی دێــمــۆکــراتــی تێکۆشەری تــەرمــی ــان، کــوردســتدێرینی حیزب، کاک عومەر حەمیدی

بەخاک سپێردرا.بە بەشدران ڕێوڕەسمەدا لەو نەتەوایەتی ســرودی خوێندنەوەی ــب« مــاڵــئــاوایــیــان لەو ــی »ئـــەی رەقپەیمانی کــردو، کورد تێکۆشەرەی ــان لــەگــەڵ ئــامــانــج و رێــبــازی ــای وەفتــەواوبــوونــی دوای نــوێ کــردەوەو کاک سپاردنی بەخاک ڕێوڕەسمی ساڵۆنەکانی لە یەکێک لە عومەر، فینالند، واڵتــی ــاســا«ی »ڤ شــاری بەرزی یادی بۆ ماتەمینی کۆرێکی ئەم تێکۆشەر نەمرە رێک خست. لەو کۆڕەدا کە بەبەشداریی سەدان کەس کاک هاوسەنگەرانی هاوڕێیان و لە کاک بەریوەچوو، حەمیدی عومەر نوێنەرایەتی بە حاتەمی حەسەن بــەڕیــوەبــەری کومیتەی الیـــەن لــە دەرەوەی واڵت، پەیامێکی پێشکەش ــات و ــاســی لــە خــەب ــردو تــێــیــدا ب ــ ک

حەمیدی عومەر کاک خزمەتەکانی خــەبــاتــی لـــە نــەخــشــی دەورو و سیاسی و تەشکیالتی حیزب دا کردو بە ڕێزەوە باسی لە رابردوی پڕ لە سەروەریی کاک عومەری حەمیدی

کرد.دواتر مامۆستا پەیمان، شاعێری ــاوەن هـــەســـت و هـــاورێـــی کــاک ــ خـخوێندنەوەی بە حەمیدی عومەر شێعرێک هەست و سۆزی خۆی بۆ کۆچی ناوادەی ئەو نەمرە پێشکەش ــەو پــەیــامــی ــردو دوابـــــــەدوای ئـ ــ کلەالیەن حدکا، فینالندی کومیتەی

خالید مەهابادی خوێندرایەوە.و دۆستان له کۆمه ڵێک پاشان هاوڕێیانی کاک عومه ر حه میدییه وه بــە کــورتــی لــەســەر کــەســایــەتــی و

تایبەتمەندییە بەرزەکانی نەمر کاک به کــردو قسەیان حامیدی عومەر پارچە و پــەخــشــان خــوێــنــدنــه وه ی شێعر رێزیان لە خەبات و ماندووبی

ئەم تێکۆشەرە نەمرە گرت.هـــه روه هـــا کـــەریـــم رەســـولـــی، ــی کـــومـــیـــتـــەی حــیــزبــی بـــەرپـــرسـدێــمــوکــراتــی کــوردســتــان لــەواڵتــی سپاسی ــک دا ــێ ــام ــەی پ لـــە فــیــنــالنــد بەشدارانی کۆڕەکەی کرد. دوابەشی ئەو سەرەخۆشی و پرسە کــۆری ڕێبازی ماندوونەناسەی تێکۆشەرە سپاس خوێندنەوەی کــوردایــەتــی، بوو کۆچکردوو بنەماڵەی نامەی کاک ئــامــۆزای الیــەن حامید لە کە

عومەر حەمیدییەوە پێشکەش کرا.

بە خاک سپاردن و پرسەی کاک عومەر حەمیدی تێکۆشەری دێرینی حیزبی دێموکراتی کوردستان

یادی ٨ی مارس لە شاری ستۆکهۆڵم لە واڵتی سوئێد

رۆژنامەیژماره : ٦٥٢ ٢8ی ڕەشەممەی ١٣٩٣ ١٩ی مارسی ٢٠١٥ هەواڵ و راپۆرت2

ــوان ــێـ لــــه کـــــۆبـــــوونـــــه وه ی نـــه ریـــی حــیــزبــی ــبـ ــکــی ڕێـ ــێ ــه ت ــئ هــه یدوکتور کــوردســتــان و دێموکڕاتی ــان دا، پــرســی ــمـ ــوسـ مـــه حـــمـــوود عـکوردو دوایین ئاڵوگۆره کانی ناوچه

تاووتوێ کران.ــه ــم ڕه شــه م 16ی رێـــکـــه وتـــی باشووری ناسراوی سیاسه تڤانی پێشووی ئــه نــدامــی ــان و ــوردســت کمه حمود دوکتور عیراق، پارلمانی سکرتاریای ســه ردانــی عــوســمــان، حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی کردو مــه ولــودی کــاک مسته فا ــه ن ــه الی لجێگری سکرتێری گشتیی حیزب و، زاده و حه سه ن عه بدوڵاڵ مامۆستا ده فته ری ئه ندامانی له ژمــاره یــه ک سیاسیی حیزبه وه پێشوازیی لێ کرا.له و دیداره دا هه ردووال وێڕای خــۆشــحــاڵــی ده ربـــڕیـــن لـــه و دیـــدار وه بیرهێنانه وه ی نوێکردنه وه یه و، رابـــــــــــــردووی دوورودرێـــــــــــــژی نێوان هاوپێوه ندیی و دۆستایه تی دوکتور مه حمود عوسمان و حیزبی گشتیی ــی ــارودۆخـ بـ دێــمــوکــڕات، ــه و جــێــگــه و پــێــگــه ی کـــورد، ــاوچـ نـ

ــێــوه نــدی لــه گــه ڵ ــه پ ــراق ل ــی ــه ع چ لحکومه تی به غداداو، چ به گشتی له تاووتوێ ئیقلیمییه کانیان هاوکێشه پێویستیی له سه ر جه ختیان کــردو، یه كریزی و یه ک هه ڵوێستیی کورد له

هه موو ئاسته کان دا کرد.ــه ی ئـــه و ــ ــک ــ ــه بـــه شـــێـــکـــی دی ــ لله کــورد خه باتی پرسی ــداره دا دیـرۆژهه اڵتی کوردستان و بارودۆخی رۆژهه اڵتی له کورد ئۆپۆزیسیۆنی

کوردستان هاته به ر باس.له کۆتایی ئه م دیداره دا، هه یئه تی

به کوردستان دێموکڕاتی حیزبی ئه مه گناسی و پێزانینه وه ئاماژه ی به رۆڵی به رجه سته ی دوکتور مه حمود ــردن و ــه پــشــتــیــوانــی کـ عــوســمــان لهاوپێوه ندی ده ربڕین له گه ڵ خه باتی له قاودانی رۆژهــه اڵت و کورده کانی نــه خــشــی بـــه دخـــوازانـــه ی کــۆمــاری بۆ هه وڵه کانی عیراق و له ئیسالمی له سه ر ئامانجدار دانانی کاریگه ری نێوخۆییه کانی سیاسییه ــاره ــاق ئعیراق و باشووری کوردستان کرد.

ره شــه مــمــه ی 19ی ــکــه وتــی رێدێمۆکراتی حیزبی شاندێکی ،93رۆمیۆ لــه پێکهاتوو بێت نه هرین حیزبی گشتیی هه کاری، سکرتێری بێت نه هرین، جرجیس یۆنان و کریمه ــی نــوێــنــه رایــه تــیــی ــه ردانـ ــۆڵــس سـ پکوردستان یان دێمۆکراتی حیزبی الیه ن له و کرد هه ولێر شــاری له حیزبی نوێنه ری زێوه یی ، ئیبراهیم لــه هــه ولــێــر و حه سه ن دێــمــوکــڕات پێوه ندییه کانه وه، کــادری کاکیلی

پێشوازییان لێ کرا .زێوه یی ئیبراهیم ــداره دا دی له و خۆی خۆشحاڵی حیزب نوێنه ری ــوان بۆ ــیـ ــدی مـ ــانـ ــه هــاتــنــی شـ بـدێمۆکرات، حیزبی نوێنه رایه تیی ــڕی و هــیــوای خــواســت که ــ ده ربـبۆ بنه مایه ک ببێته ســه ردانــه ئــه م دوو نێوان پێوه ندی دارشتنه وه ی و پێوه ندی که جۆرێک به حیزب کورد و نه ته وه ی نێوان تێکه اڵویی ــی ــه اڵت ــه ئــاســتــی رۆژه ــاســۆری ل ئپارچه کانی هــه مــوو کــوردســتــان و

دیکه دا ، ره نگ بداته وه .

حــیــزبــی الیـــه نـــی دوو دواتـــــر حیزبی و کــوردســتــا دێــمــۆکــراتــی دێمۆکراتی بێت نه هرین به ئاوردانه وه له مێژووی جواڵنه وه کانی نه ته وه یی کـــوردو ئــاســۆری لــه ســـه ده ی 19 دا کــه لــه بــرگــه یــه کــی مــێــژوویــی دا ساردییه کی تێ که وتبوو، هه ڵدانه وه ی جــۆری ــه ل تـــازه فه سلێکی ســـه ر به هێزکردن چۆنیه تی و ته عاموڵ پێوه ندییه کانیان پته وترکردنی و ناوچه و ئێستای هه لومه رجی لــه کوردستاندا، به ئه رکێکی زه رووری

دایه قه ڵه م .

دوو ــداره دا ــ دی ئــه و کۆتایی لــه ــی بـــه شـــدار هــێــنــدێــک بــابــه ت ــه ن الیدۆخــی بــه پێوه ندیدار ــه وه ری تـ و نـــاوچـــه ، هــه رێــمــی کـــوردســـتـــان، و حیزب تێکه اڵویی چه ندوچۆنی هــه روه هــا و سیاسییه کان الیــه نــه ناوچه ــی ــان ــی واڵت زاڵـ فــه رهــه نــگــی ــان لـــه ســه ر ــی ــه کــان ــی ــگــه ری و کــاریئاسۆری کوردو وه ک نه ته وه کانی ــه ر بــــاس و ئــاڵــوگــۆری ــ هــێــنــایــه ب

بیروڕایان له سه ر کرا.

ــەری حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی ــن ــوێ نلە سلێمانی شـــاری ــە ل ــان ــوردســت کحیزبی له گەڵ جیاوازدا دیــداری دوو کــوردی پێشکەوتنخوازی دێموکراتی کــورد یەکیەتیی حیزبی ســـووریـــه و، بۆچوونەکانی روانــگــەو ســووریــه، له لە کــوردســتــانــی دێــمــوکــراتــی حیزبی رۆژاوای بــارودۆخــی لەگەڵ پێوەندی

کوردستان دا خستەروو.لە رێکەوتی 1٧ و 1٨ رەشەممەدا کۆمیتەی ئەندامی مــەهــدەوی، کەریم دێموکراتی حیزبی نوێنەری ناوەندی و لەگەڵ سلێمانی شــاری لە کوردستان حیزبی سکرتێری ــــش، دەروێ حەمید کــوردی پێشکهوتنخوازی دیموکراتی سووریه و عەبدولباقی یوسف، ئەندامی کورد یەکیەتیی حیزبی سەرکردایەتیی سەر لە پێکەوە کۆبۆوەو سوریه له لە رۆژاواو باردوۆخی سیاسیی کورد ــان ئــاڵــۆگــۆڕی ــی کــوردســت ــەاڵتـ رۆژهـ

بیروڕایان کرد.لە هەرکام لەم دیدارانەدا نوێنەری ــڕای ــاری ســلــێــمــانــی وێـ ــزب لــە شــ حــی

ــەمــڕۆی ــە بـــارودۆخـــی ئ ــاســکــردن ل بچاوەڕوانیی کوردستان و رۆژهەاڵتی ــان لە ــوردســت حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی کچۆنیەتیی هەڵوێستی هێزە کوردییەکانی بەشەکانی دیکەی کوردستان لە پێوەندی ــی کـــوردســـتـــان دا، ــ ــەاڵت ــ لـــەگـــەڵ رۆژهلە دێموکراتی حیزبی راوبــۆچــوونــی رۆژئــاوای بارودۆخی لەگەڵ پێوەندی

کورستان خستەروو.مەهدەوی کەریم پێوەندییەدا لەم رێکەوتنی هـــەردوو بە ــاژەدان ــام ئ بە هــەولــێــرو دهـــۆک کــە لــە نــێــوان هێزە کوردستاندا رۆژاوای سیاسییەکانی هەیئەتی هــــەردوو ــە ب ــاراوە، ــ ئـ هــاتــە پێشکەوتنخوازو دیموکراتی حیزبی

سووریەی له کــورد یەکیەتی حیزبی ڕاگـــەیـــانـــد؛ کـــە حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی کوردستان پێداگری لە سەر یەکریزی و الیەنە حیزب و نێوان هاوهەڵوێستیی

سیاسییەکانی رۆژاوا دەکا.دیدارانەدا ئەم دیکەی بەشێکی لە پێشکه دێموکراتی حیزبی دوو هــەر حیزبی سووریه و کــوردی وتنخوازی وێــڕای ســووریــه له کــورد کیه تیی یه حیزبی پێگەی رۆڵ و بەرزنرخاندنی بزووتنەوەی لە دێموکراتی کوردستان سەر لە پێداگرییان کــورددا نەتەوەیی لەگەڵ پێوەندییەکانیان بــە ــژەدا ــ درێ

حیزبی دێموکرات دا کردەوە.

و کوردستان دیموکراتی حیزبی زەحمەتکێشانی شۆڕشگێڕی کۆمەڵەی

کوردستانی ئێران،ــە ــگ ــرن ــە گ ــرســ ــ ــە پ ــ ــۆ بــــــاس لـ ــ بـ

هاوبەشەکان کۆ بوونەوە.٢6ی دووشـــــەمـــــمـــــە ڕۆژی ــای نــاوەنــدیــی ــ ــارەگ ــ ــە ب ڕەشـــەمـــە لـزەحمەتکێشانی شۆڕشگێڕی کۆمەڵەی کوردستانی ئێران، هەیئەتێکی ڕێبەریی ــان بە ــوردســت حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی ککەریمی، کــەمــاڵ کــاک سەرپەرستیی حیزب، سیاسیی ــەری ــت دەف ئــەنــدامــی سەرکردایەتیی لە بەهەیئەتێک چاوی کۆمەڵە بە سەرۆکایەتیی کاک عەبدوڵال کۆمەڵە گشتیی سکرتێری موهتەدی،

کەوت. لە درێــژەی دیــدارو دانیشتنەکانی ــی کــوردســتــان و ــرات ــمــوک حــیــزبــی دیزەحمەتکێشانی شۆڕشگێڕی کۆمەڵەی کوردستانی ئێران بۆ بیروڕاگۆڕینەوەی لە بارەی پرسە سیاسییەکانی ئەمڕۆی دووشـــەمـــمـــە ڕۆژی ــان، ــ ــت ــوردســ ــ کدیموکراتی حیزبی ڕەشــەمــمــە، ٢6ی لە شۆڕشگێڕ کۆمەڵەی و کوردستان هەر ڕێبەرێی هاوبەشی دانیشتنێکی لێکدانەوەی و خوێندنەوە دا، ال دوو ــارەی کــۆمــەڵــیــک پرسی ــ ــە ب ــان ل خــۆیبزووتنەوەی و ئێران بە پێوەندیدار کـــورد لــە ڕۆژهـــەاڵتـــی کــوردســتــان و خستە کوردستان دیکەی بەشەکانی

ڕوو. دانوستانەکانی دیــمــەنــی دوورە کەیسی ــارەی ــ ب ــە ل ڕۆژاوا ئـــێـــران و ناوکیی ئێران، ملمالنێی نێوان قۆڵەکانی ــی ــەت و بـــــــــەرەوژوور چــوون ــی ــم ــاک حسەرکوت و ئێعدام ، حوزووری ڕێژیمی ملمالنییەکانی ئــالــۆزی و نێو لە ئێران عێراق، سوریە، لوبنان و یەمەن، شەڕی

نێوان کورد و الیەنەکانی دیکە لە گەڵ داعش و، حوزوری ڕۆژ بەڕۆژ زیاتری ــەڕەدا، شـ ــەو ئ نێو لــە ئــێــران ڕێژیمی ــاکــووری ــە ب پــڕۆســەی ئــاشــتــەوایــی لبابەتانە بوون کە دوو لەو کوردستان الیەن لێکدانەوە و ڕاوبۆچوونی خۆیان

لە بارەیانەوە باس کرد.ــەن، الی دوو ــەر ه تێگەیشتنی بــە ــۆ دەربـــازبـــوون لە ــران ب ــێ ڕێــژیــمــی ئتایبەتی ــە ب ــەکــان ــران ــەی ق ــەژە و ــگ ــەن تــەوڵ دەدا لە ــووری، ه ــاب گــەمــارۆی ئناوکی کێشەی ســەر لە ڕۆژاوا گــەڵ بگاتە ڕێککەوتنێک، بەاڵم نە ئەو ڕێژیمە دەست کە متمانەیە جێگای ئــەوەنــدە ناوکییەکانی شــاراوە هەوڵە و نیاز لە هەڵ بگرێ و نە واڵتانی ڕۆژاواش بێ بوونی متمانە و دڵنییایەکان، ڕێککەوتن هەموو بە دەکــەن. مۆر ئێران گەڵ لە کۆماری کە دیــارە نیشانەکانیشەوە گەڵ لە پێوەندی لە ئەگەر ئیسالمی، نەرمی ڕۆژاواش واڵتانی و ئەمریکا بنوێنێ و بگاتە ڕێککەوتن، نایەوێ چاو دا واڵت نیوخۆی لە سیاسەتەکانی بە دەیــەوێ پێچەوانەوە بە بخشێنێتەوە. ئاسوودەتر خەیاڵێکی بە نێوخۆدا لە و سەرکوت و توندڕەوانە سیاسەتی دەری بڕیار و ببا بەرەوپێش ئێعدام

قۆڵی ــەروا هـ دا ڕێژیمە ــەو ل ئەسلی تــونــدڕەو و سوپای پــاســداران بــن. بە ــەر دوو ال، شــەڕی ه خــوێــنــدنــەوەی داعـــش و ئــاڵــٶزیــیــەکــانــی پــێــوەنــدیــدار ــۆ کــۆمــاری ــەتـــی ب بـــەوشـــەڕە ، دەرفـبــە دەســت کــە ئیسالمی ڕەخــســانــدوە ناوچەکدا لە ــرەوە، ــات زی ئاوەاڵییەکی

مەیدانداری بکا.تەوەرێکی گرنگی دیکەی باسەکانی کوردستان دیموکراتی حیزبی نێوان ــەی شــۆڕشــگــێــڕ، بـــاس لــەو و کــۆمــەڵکورد بزووتنەوەی کە بوو بارودۆخە ــی کــوردســتــان و حیزبە ــەاڵت لــە ڕۆژهکوردستان بەشەی ئەو سیاسییەکانی بارەیەوە لەم بـــەرەوروون. گەڵیان لە پێویستیی ــەر ســ ــە لـ ال دوو ــەر ــ هالیەنەکانی و هێز کــۆبــونــەوەی لێک ــە ســەر ــان لـ ــتـ ــوردسـ ڕۆژهــــەاڵتــــی کـئامانجی و سیاسەت و گوتار بناغەی ژێــر چەترێکی لــە و ــەوەر ــت ڕۆژهــەاڵتهاوکاری دا، بە ئەرکێکی پێویست زانرا. لەم دیدارە دا، دانیشتن و ڕاوێژی زیاتر الیەنەکانی گــەڵ لــە و یەکتر گــەڵ لــە و ــوون دواداچــ بە مەبەستی بە دیکە دۆزینەوەی ڕێکار و میکانیزمی گونجاو ، پێویستییە ئــەو کــردنــی عەمەلی بــۆ

تەئکیدی لە سەر کرایەوە.

ــاوه ئــاهــه نــگــه ری، نــوێــنــه ری حیزبی بــه بــه شــداری کـئورووپا، یه کیه تیی کــاروبــاری بۆ کوردستان دێموکراتی له ئاسیا توێژینه وه کانی ئوروپایی ناوه ندی له سمینارێک

بروکسێل به رێوه چوو.بۆ ڕه شه مه 19ی شه ممه، سێ رۆژی سمیناره دا له و رۆژهه التی باشووری باشوور و ژنانی دۆخی له سه ر باس ئاسیا ته رخان کرابوو، پێنج که س سه باره ت به پێشڤه چوون یان دواکه وتنی ژنانی له و واڵتانه و کۆسپه کانی به رده م ژنان

وتاریان پێشکه ش کرد. له م کۆڕه دا به فاکتۆڕی وه ک، دین، ده وڵه ت، په روه رده و راگه یاندن، و میدیا ڕۆڵــی سیاسی، ده سته اڵتی بارهێنان، پێوه ندی و تۆڕه کۆمه اڵیه تییه کان هاتنه به ر باسو لێکدانه وه.

کۆڕگێران وێڕای پێداگری له سه ر بوونی هه اڵواردن له نێوان ژنان و پیاوان له و واڵتانه و یه ک له وان ئێران، ئاماژه یان بۆ هۆکارێک و ئامراز وه ک سیاسی ده سته اڵتی رۆڵی به به ڕێوه چوونی و چه وساندنه وه ره وتــی درێــژبــوونــه وه ی

دیکه شه وه الیه کی له کــرد. کۆمه ڵگایانه دا له و هـــه اڵواردن نه بوونی په روه رده و بارهێنان و مه جالی فێرکاری وه ک یه ک بۆ ژنان و پیاوان وه ک هۆکارێکی سه ره کی جیاوازی و بێ

مافیی ژنان جه ختی له سه ر کرایه وه.

لە زۆربەی شار و ناوچەکان، جارێکی دیکە الوەکان ڕژانەوە سەر شەقام، بە سروود و گۆرانی و ئاگرکردنەوە چــوون. ــەورۆز ن و چوارشەمە سووری پێشوازی بە نەتەوەیی ناسنامەی پێشاندانی لە کارنەڤاڵێک دیسان خۆیان وەڕێ خستەوە و یەکدڵی و یەکگرتوویی خۆیان گوندەکانی شـــارو ســەرووتــریــن لــە ــەوە. ــ دای نیشان پارێزگە و خوارووترین هەتا کوردستان ڕۆژهەالتی ئێمە کــوردســتــان، خەڵکی بــەشــەی ــەم ئ نــاوچــەکــانــی سەلماندیان کە دەستەمۆی کۆنەپەرستی و دیکتاتۆری نابن و سەنگەری نەورۆز لە هیچ هەلومەرجێک دا چۆل

ناکەن.خۆشحالی وێــڕای کوردستان دیموکراتی حێزبی خەڵکی مەیدانی هاتنە بەرین و پێشوازیی لە دەربڕین ڕۆژهـــەالتـــی کــوردســتــان لــە بــۆنــەی چــوارشــەمــمــە 1393 و ساڵێ ئێوارەی دوایین هیوادارە دا، ســووری بۆ دیکە دەرفەتێکی بە ببنەوە ــش، ــەورۆزی ن ڕۆژی گەلی ئازادیخوازیی و نەتەوەیی گیانی خۆنواندنەوەی نــوێ. هەر ــەورۆز و ساڵێ ن لە پێشوازییان لە کــورد لەم دەرفەتەش دا جارێکی دیکە پەیامی بانگەوازەکەی ڕۆژی 1٨ی رەشەمەی ئەمساڵی خۆی ڕووبە خەڵکی

کوردستان دووپات دەکاتەوە:

نەتەوەیی و گیانێکی بە تــەواوەوە و »بە شکۆیەکی حەماسی بچوونە پێشوازی نەورۆز. با کۆڕ و کۆبوونەوە نەورۆزییەکانتان چەندی مومکینە جەماوەریتر، با ئااڵی لە هەموو کات شەکاوەتر، نەورۆز دا لە کوردستانتان با دەنگی سروود و گۆرانیی نەتەوەیی و نیشتمانیتان، لە

هەموو کات بەرزتر و دلیرانەتر بێ.

بۆ دەرفـــەت بــکــەنــەوە ئەمساڵیش ــەورۆزی ــ ن ...نواندنەوەی یەکگرتوویی خۆتان، بۆ داکۆکی و بەرگریتان لە ناسنامەی کولتووری و نەتەوەیی خەڵکی کوردستان، بۆ پێداگرتنەوەتان لە سەر ویست و داخوازە ڕەواکان، کولتووری و هزر لە خۆتان بێبەریی نیشاندانی بۆ

دواکەوتوانەی دژ بە بەختیاریی مرۆڤ.بــەرەو پێشەوە بۆ ، چاوەڕوانییەوە و هیوا بــەم نەورۆزێکی پڕشکۆ، نەورۆزیکی یەکگرتوانە، نەتەوەیی

و حەماسی.«

سه ردانی دوکتور مه حمود عوسمان له ده فته ری سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان

دیداری نوێنەری حیزبی دێموکراتی کوردستان لە سلێمانی لە چەند الیەنی رۆژاوای کوردستان

سه ردانی شاندێکی »حیزبی دێموکراتی بێت نه هرین« له نوێنه رایه تیی حیزبی دێموکراتی کوردستان له هه ولێر

سمینارێک سه باره ت به مافەکانی ژن له بروکسێل

کۆبوونەوەی حیزبی دیموکراتی کوردستان و کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران

درێژەی: سەروتار

دەستەمۆی کە سەلماندیان ئێمە خەڵکی سەنگەری و نابن دیکتاتۆری و کۆنەپەرستی

نەورۆز لە هیچ هەلومەرجێک دا چۆل ناکەن

www.kurdistanukurd.comژماره ٦٥٢ پێنج شەممە ٢٨ی ڕەشەممەی ١٣٩٣ _ ١٩ی مارسی ٢٠١٥دامه زرانی کۆماری کوردستان له چوارچێوه ی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدراڵ دا

‌هاونیشتیمانانی‌به‌ڕێز!خه‌ڵکی‌ئازادیخواز‌و‌خه‌باتگێڕی‌کوردستان!

به بۆنه ی نه ورۆزی پیرۆز، جێژنی له مێژینه ی کورد و گه النی دیکه ی ناوچه و هاتنی ساڵی نوێی هه تاوییه وه پڕ به

دڵ پیرۆزبایی تان لێ ده که ین.پاکی شه هیدانی گیانی بۆ ده نیڕین بۆنه یه وه ساڵو به م کوردستان که له به ره وڕوو بوونه وه له گه ڵ رێژیمی شه ڕخواز له دوایییانه شدا لــه م و ئیسالمی کــۆمــاری تێرۆریستی و پێناو له گیانیان داعشدا تێرۆریستیی گرووپی له به رامبه ر ساڵو کــردوه . به خت نه ته وه که یاندا و نیشتیمان پاراستنی بنه ماڵه سه ربه رزه کانیان، و زیندانیانی سیاسی بۆ ده نێرین بۆ خه ڵکی ئازادیخوازی کوردستان و سه رانسه ری ئیڕان که

دژایه تیی و ئیسالمی کۆماری که ندوکۆسپه کانی سه ره ڕای ئه م رێژیمه له گه ڵ هه ر چه شنه شادی خۆشییه ک، نه ورۆز و

ساڵی تازه جێژن ده گرن.هیوادارین ساڵی تازه ساڵی پاشه کشه ی دوژمنانی ئازادی و شکستی تێرۆریزم بێ و ساڵێکی پڕ له خێرو خۆشی بۆ نه ته وه ی کورد له سه رانسه ری کوردستان و خه ڵکی ئازادی

خوازی ئێران بێ.

ده‌فته‌ری‌سیاسیی‌حیزبی‌دیموکراتی‌کوردستاننه‌ورۆزی‌1394ی‌هه‌تاوی‌

سەروتاردام و گوشارەی هەمووە ئەو ســەرەڕای لە ئیسالمی کۆماری ئەمنییەتییەکانی دەزگا زیاتر لە مانگێک لە مەوبەرەوە، بۆ پێشگیری لە بەڕێوەچوونی ڕێوڕەسمە نەورۆزییەکان بە گیانێکی نەتەوەیی و ئازادیخوازی،خستوویانەتە سەر خەڵکی ڕۆژهەاڵتی کوردستان بە گشتی و هاتنی چاالک، الوانی پێشەنگان و تایبەتی بە مەیدانی بە بــۆتــەوە دیکە جارێکی نـــەورۆز ڕێژیمی ئـــازادی و تینووی خەڵکی ملمالنێی

دیکتاتۆرو کۆنەپەرستی کۆماری ئیسالمی.سااڵنی وەک - لـــەوەی جگە ئەمساڵ پێشوو- هەر لە سەرەتای مانگی ڕەشەمەوە، لە کە چاالکانە دیــار و کەسە ئــەو زۆربـــەی دا نــەورۆزیــیــەکــان ڕێورەسمە ڕێکخستنی ئیتالعات و بــۆ ــردوە کـ بــانــگ دەبــیــنــن، ڕۆل کورتەنامە و ناردنی لێکردون،بە هەڕەشەیان هەوڵی تایبەتیش، دەنــگــۆی بــاڵوکــردنــەوەی ــە بــەڕێــوەبــردنــی ســـاردکـــردنـــەوەی خــەڵــک لڕێورەسمە نەورۆزییەکانیان داوە.لە الیەکەوە نەورۆزییەکان ڕێوڕەسمە گەیاندوە ــان ڕایئــەگــەر بــەڕێــوەش بــچــن، دەبـــێ لــە ژووری ــەزای ئــازاد ســەرداپــۆشــراو دابێت نــەک لە فبیانەوێ ئازادیش دا فــەزای لە ئەگەر یا دا، ــەورۆزی بــەێــوە بــبــەن، دەبــێ ــ ڕێــوڕەســمــی نحکوومەتی و کاربەدەستانی حـــوزووری بە ئەو ڕێــبــەرانــی پوستێری لــەژێــر ــی و ــەت دەوڵــان ســپــاردوە ــەر وەهـــا ڕایـ ــێ. ه ڕێــژیــمــە دابـڕێوڕەسمی بنەماڵە تاک و شێوەی بە خەڵک چوارشەممەسووری و نەورۆز بەڕێوە ببەن و پێک بۆنانە ئەم بۆ جەماوەری کۆبوونەوەی گەڵ لە هاوکات دیکەوە الیەکی لە نەهێنن. ئەمنییەتییەکان، دامــودەزگــا هــەواڵنــەی ئــەو بۆ کورتەنامە شاروناوچەکان زۆربــەی لە ئەو نـــــاردراوە. خــەڵــک زۆری ــەکــی ژمــارەیکورتەنامانە بە ڕواڵەت دڵسۆزی بۆ خەڵکی باشووری کوردستانیان تێدایە و داوا دەکەن باشووری خەڵکی کە هۆیەوە بەو ئەمساڵ کوردستان لە حاڵی شەڕ لە گەڵ داعش دان و داعش بە نیازە پێشمەرگە دیلەکان لە نەورۆز دا بسووتێنێ، ئاگری نەورۆز نەکەنەوە و بە شێوەی سااڵنی ڕابردوو پێشوازی لە نەورۆز بە کەسانێک دەچــێ پــێ ئەگەرچی نــەکــەن. نیازپاکییەوە ئەم جۆرە کورتەنامانەی بۆیان ناردبێتەوە، بەاڵم هاتوە بۆ کەسانی دیکەیان بە پێی ئەو زانیارییانەی بە حیزبی دیموکراتی دەستوپێوەندەکانی گەیشتوون، کوردستان باڵوکردنەوەی لەناردن و دەستیان ئیتالعات ئەو جۆرە کورتەنامانە دا هەبووەو ئەم جۆرە لە خەڵک ساردکردنەوەی بۆ دەنگۆیانەیان

بەڕێوەبردنی نەورۆز، قۆستۆتەوە.ــردوو ــەوەی ئــێــوارەی سێشەمەی ڕاب ئلــە کــوڵــەچــوارشــەمــە) چــوارشــەمــە ســووری(ــی ڕۆژهــەاڵت خەڵکی دیــتــمــان،کــۆڵــنــەدانــی دا ــە و ــەڕەشـ ــە هـ ــەدان بـ ــنـ ــوێـ کـــوردســـتـــان و گـئەمنیەتییەکانی دەزگــا دامــو بەربەستەکانی

کۆماری ئیسالمی بوو.

تارماییه ک له خستنه ڕووی کێشه ی کورد له ئێراندا

فتوای »وەلی فەقێ« به هێزترە یان یاساو ڕێسای »شه یتانی گه وره«؟

قەیرانی ئاو هەڕەشە لەئێران دەکات

ئاوڕدانەوەیەكی گشتی لە بارودۆخی پیشەسازیی نەوت لە جیهان و ئێران دا

٤

٦

٧

٨

١٠

ڕۆژهەاڵتی کوردستان

سەنگەری نەورۆز دەپارێزێ و مەشخەڵی نەورۆز بە داگیرساوی ڕادەگرێ

وتاری کردنەوەی کۆنگرەی چوارەمی یەکیەتیی ژنانی دیموکراتی کوردستان

پیرۆز بێ نەورۆز

به بۆنه ی هاتنی جێژنی نه ورۆز و سه ری ساڵی 1394ی و کوردستان خه ڵکی له پیرۆزبایی گه رمترین هه تاوی به هیوایه نــه ورۆز ده که ین. بــاوڕدارانــی جێژنی هه موو ساڵی 1394ی هه تاوی سالێکی پڕ له ده سکه وت، خۆشی و شادی بێ بۆ نه ته وه که مان له هه ر چوار به شی کوردستان.

بەڕێوەبەران‌و‌کارگێڕانی‌رۆژنامەی‌»کوردستان«

په یامی پیرۆزبایی ده فته ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان به بۆنه ی نه و رۆزه وه

ڕێوڕه سمی کردنه وه ی ئاوری چوارشه ممه سووری له زۆربه ی هه ره زۆری ناوچه کانی کوردستان به ڕێوه چوو.

سه ره ڕای هه موو هه ڕه شه و به ربه سته کانی ناوه نده ئه منیه تییه کانی کۆماری ئیسالمی بۆ ڕێگه گرتن له به ڕێوه چوونی رێوڕه سمی چوارشه ممه سووری، به اڵم خه ڵکی کوردستان که ئه و ڕێوڕه سمانه بۆ ئه وان مانای به رگری و حه ماسه و هێمای زیندووبوونه ، به شکۆوه ئاگری چوارشه ممه سوورییان به ڕێوه برد و خۆیان بۆ کردنه وه ی ئاگری نه ورۆز ئاماده

ده که ن.هه موو له کوردستان دێموکڕاتی حیزبی ته شکیالتی کۆمیسیۆنی هه واڵی به پێی ناوچه کان له سه ر شاخ و به رزاییه کان ئاگر کراوه ته وه و خه ڵک به کۆبوونه وه له ده وری یه کترو کردنه وه ی ئاگر به ره و پیلی ساڵی تازه چوون و پیرۆزبایی نوێبوونه وه ی ساڵیان

له یه کتری کردوه .ڕێوڕه سمه کانی به ڕێوه بردنی شایی و شادی و ئاورو کردنه وه ی باسه شایانی ساڵی نوێ له کوردستان له حاڵێک دایه که ماوه ی نیزیک به یه ک مانگ بوو ناوه نده چاالکانی بانگکردنی هه ڕه شه و به جۆراوجۆره وه ، ڕێگه ی له ڕێژیم ئه منیه تییه کانی ڕێوڕه سمی به ڕێوه چوونی له ڕێگری ده دا هه وڵی کورته نامه باڵوکردنه وه ی مه ده نی و چوارشه ممه سوری بکا، به اڵم ئه وه خه ڵکی کوردستان بوون که به سه ر ئیڕاده ی ڕێژیمدا

سه رکه وتن

به ڕێوه چوونی ڕێوڕه سمی چوارشه ممه سووری له زۆربه ی ناوچه کانی کوردستان