:ارائه دهندگانجهانیکیوان

امیر حسین فالیزیحسین عباسی

:موضوعشاهچراغ و سعدی

دانشکده مدیریت جهانگردی و هتلداری

:باززنده سازی یک المان شهری از یاد رفته(ع)،حرم شاهچراغالسلطانضلمعروف به برج ساعت

.شهر مقدس شیراز سومین حرم اهل بیت در ایران نور و جالل خود را از بارگاه احمد ابن موسی گرفته و می گیرد

کیلومتری تخت جمشید حکمرانی 8تاریخ نویسان احداث شیراز را به محمد بن یوسف ثقفی نسبت داده اند و نوشته اند که حاکم شهر باستانی استخر در .می کرد

اینجا سرزمینی است که چندین هزار :شبی در خواب دید که جمعی از فرشتگان به زمین آمدند و خاک بخشی از زمین را بوسیدند و به آواز بلند گفتند .صاحب کرامت از آن بر خواهد خواست

فرمود سانبامداد که از خواب برخواست در شگفت از خواب خود به سوی سرزمینی که در خواب دیده بود شتافت تا آن را در جلگه شیراز یافت و به مهند.تا در آنجا شهری را که شیراز فعلی است بنا کنند

ابن حوقل

تحقیقات تدسکو

کتاب صور االقالیم

روایتی دیگر

فرزند تهمورس

1

2

3

4

5

6

:شیراز،شهر نور

مزاده اماشیراز برج اولیاست زیرا اکثر اهل شیراز در عبادت حق تعالی درجه عالی دارند و هرگز از اولیاء خالی نبوده است و در آنجا مزار متبرک .است( ع)احمد و محمد بن موسی الکاظم

:ناصر بخاراییزشوق بر رخ ما روان گردد در آن نفس که درآید به یاد ما شیراززشهرهای جهان شهر عشق شیراز است بدین دلیل بود برج اولیاء شیراز

محالت قدیمی شیراز

در گذر تاریخ( ع)آرامگاه احمد بن موسی

(ع)تعمیرات و تغییرات آرامگاه احمد بن موسی

را به زمان عضدالدوله دیلمی از سالطین آل بویه نسبت داده اند( ع)اولین بنای مطهر حضرت شاهچراغدر زمان اتابکان فارس تعمیرات بنای قبلی و اضافه نمودن ابنیه جدید صورت می گیرد

و بعد ها تعمیرات متعددی در بقعه مطهره انجام می گیرد و استان مبارک توسعه می یابد و اولین گنبد ساخته می شودترک بر قبه بنا می کنند72هجری در دوران آل مظفر به دستور بانو تاشی خاتون تعمیرات اساسی در استان صورت می گیرد و گنبدی زیبا با 7در قرن

ق.ه912تعمیرات بعدی در بقعه توسط شاه اسماعیل صفوی در سال ق به دستور نادرشاه افشار.ه1141و در سال ق توسط حاکم فارس حسینعلی میرزا.ه1239در سال

.ق در زمان فتحعلی شاه قاجار عملیات مرمت و بازسازی انجام شد.ه1249و در نهایت در سال

ق مسعود میرزا معروف به ضل .ه1289در دوره قاجاریه در سال ق .ه1292السلطان دری نقره ای بر روی حرم نصب و درسال .ساعتی زنگدار بزرگ بر برج جنوبی بقعه نصب کرد

تاریخچه صنعت ساعت در ایران

ضل السلطان و آثار وی

.ایرانیان از زمانهای دور با واحد های زمانی آشنایی داشته و شبانه روز زا به یکه های زمانی تقسیم کرده اندهر االاز واحدهای اصلی زمان سنجی شبانه روزی بوده و بررسی برخی اشعار فردوسی که در آن این واژه به کار گرفته شده است نشان میدهد که احتم"پاس"

که برخی از آنها منحصرا نو آوری ایرانیان بودن )تعداد و گونه های ساعت ساخته شده و متداول در ایران . پاس شبانه روز با یک ساعت امروزی باربری داشته است.بسیار فرآوان و پرشمار هستند( است

د منظوره دارند چناز ساعتهای خورشیدی تا ساعت های شنی و آتشی، ساعتهای آبی و مکانیکی، بسیاری از بناهای باستانی و به ویژه برج های یادمانی، کارکردی.که یکی از کاربردهای آنها تعیین وقت و هنگام است

.نامیده میشود که در آبیاری برای تقسیم زمان استفاده می شده است"پنگان"سنجی یکی از نخستین دستگاههای زمان عت در سادر مجموعه آثار تخت جمشید نیز در طرز ساخت ساختمان برخی کاخهای هخامنشی نکاتی رعایت شده است در دوره ساسانیان نیز در مورد تاریخچه

در عصر ساسانیان در برخی از کاخها دستگاههایی کار گذاشته شده بود که حرکات ستارگان و خورشید را "کتاب تاریخ علم در ایران چنین نوشته شده است ".بازسازی میکرده و سپری شده زمان را نشان میداده است

.اما در زمینه ساخت ساعت های مکانیکی نیز ایرانیان سابقه و دستاوردهای درخشان دارندهجری قمری حبش بن عبداهلل مروزی ملقب به حبش حاسب در دانش ساعت سازی و نجوم در ایران متخصص بوده است خاندان بنوموسی، ابن 3و 2در قرن

این ساعتها، سالهای مدیدی در استان فارس ساخته میشد و سپس تکنولوژی . جزری، ابن شاطر و ابن ساعاتی از بزرگترین ساعت سازان تاریخ ایران بوده اند.ساخت آن نیز از آنجا به بیزانس و اروپا منتقل شد

.اقتباس غربیان از سنت های ساخت ابزارهای زمان سنجی ایرانی سابقه ای دراز داردفتابی و ی آهرودت گزارش کرده است که گروهی از دانشمندان یونان، سنت تقسیم دوازده گانه شب و روز و شیوه ساخت ابزارهای زمانسنجی همچون تقویم ها

نیز یکی دیگر از ابزارهای علمی اندازه گیری بوده است که عالوه بر کارکردهای فرآوان آن، برای "اسطرالب". شاخص های خورشیدی را از ایرانیان به یونان بردند.اندازه گیری وقت و زمان نیز کاربرد داشته است

تاریخچه صنعت ساعت در ایران

.ق در تبریز بدنیا آمد.ه1228او در سال .سلطان مسعود میرزا ملقب به ضل السلطان بزرگترین پسر به سن بلوغ رسیده ناصرالدین شاه بودچون از مادری غیر از قاجار.مادرش عفت السلطنه از زنان صیغه شاه و دختر رضا قلی بیگ پیشخدمت بهمن میرزا برادر اعیانی محمد شاه بود

در طول سال های بعد حکومت ایالت های.حاکم اصفهان شد1288در جوانی حکمران مازندران بود و از سال .زاده شده به ولیعهدی نرسیدپس در اصفهان گروه های نظامی به با .او همواره مایل به داشتن نیروی نظامی شخصی بود.فارس،کردستان،لرستان و یزد نیز به او داده شد

ناصرالدین شاه که از خودسری های او.لباس و اسلحه ارتش اتریش تشکیل داد و برای تعلیم دادن آنها از آلمان معلم های نظامی استخدام کردپس از به قدرت رسیدن محمد علی شاه وی به امید حمایت مشروطه خواهان.بیم داشت شبانه او را از تمام حکومت ها بجز اصفهان عزل کرد

در روز به توپ بستن مجلس توسط لیاخوف ،خانه وی .از او و برکناری محمد علی شاه گاهی کمک های کمی به مشروطه خواهان می کرد.در کنار میدان بهارستان یکی از محل هایی بود که مشروطه خواهان در آن سنگر گرفتند و به سوی قزاقان تیراندازی می کردند-عمارت مسعودیه-

.وی عالوه بر زبان فارسی و عربی به فرانسوی نیز تسلط داشت.در باغ نو اصفهان درگذشت و در مشهد به خاک سپرده شد1297وی در سال .وی عمارت آینه خانه را در اصفهان از دوره صفوی تخریب نمود

ضل السلطان و آثار وی

برج ساعت معروف به ضل السلطان

.به حرم مطهر وقف گردید1292این ساعت در سال :میرزا فرصت شیرازی در کتاب آثار عجم می نویسد

من است بر فراز عمارتی بر پا است که آن 40در سمت جنوبی صحن امامزاده مقابل درب بزرگ یک ساعت بسیار ممتاز که زنگ آن فزون تر از در زیر صفحه ساعت،چند شعر مرحوم وقار به تاریخ بنای آن.را شاهزاده سابق الذکر از سلطان مسعود میرزا وقف کرده و بدان مکان نصب کرده

.ساعت سروده که بر سنگی نقر شده و زیر ساعت نصب گردیده استزد به تاریخ بنای او رقم کلک وقار ساعتی عمر ملک،بادا یکی سال دراز

مسجد جامع

سید میر محمد

برج ساعت ضل

گنبد شاهچراغ

برج ساعت از درون صحن مسجد جامع عتیق و مسجد نو

آرامگاه سید میر محمد آرامگاه آیت اهلل دستغیب

معماری سعدی

کیلومتری شمال شرقی شيیراز، 4شاعر قرن هفتم ، در سعدی، آرامگاه یييا فهنييدژ، در انتهييای خیابييان بوسييتان و در « پهنييد»در دامنييه کييوه

برای اولین بار در قرن هفتم توسط . مجاورت باغ دلگشا واقع شده استوزیير معيروف آباقاخيان، « محميد صياحبدیوانی»خواجه شمس الدین

بنيای اصيلی و اولیيه آرامگياه .شدمقبره ای بر فراز قبر سعدی ساخته سعدی مربوط به دوره اتابکان فارس اسيت و نخسيتین بار ابين بطوطيه

.قميييری آن را مشييياهده کيييرد750مراکشيييی در حيييدود سيييال

به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس، خانقياه شيیخ998در سال . ق.ه1187تا این که در سيال . نماندیویران گردید و اثری از آن باق

زار به دستور کریمخان زند، عمارتی ملوکانه از گچ و آجير بير فيراز ميطبقه زیيرین دارای راهيروی . طبقه می شد2شیخ بنا شد که شامل

و در دو طرف راهيرو د. بود که پلکان طبقه دوم از آنجا شروع می شددر اطاقی کيه سيمت شيرق راهيرو . اطاق کرسی دار ساخته شده بود

ه چوبین آن را احاط( صندوق ) بود، قبر سعدی قرار داشت و معجریکره بود

اراج

ه قور

دل

وایر ا

دن

تیس

نخاه

مگآرا

از ی

ماین

در دوره قاجاریه توسط فتحعلی شاه این بنا مرمت شد و چند سال بعد نیز حبیب اهلل بنایی که در زمان .خان قوام الملک دستور تعمیر و ترمیم قسمتی از بنا را صادر کرد

2شمسی برپا بود و شامل یک ساختمان 1327کریمخان ساخته شده بود تا سال .طبقه آجری مرکب از چند اتاق و طبقه زیرین آن یک متر بلندتر بود

بنا با اقتباسی از چهل ستون اصفهان و ابنیه قدیمی دیگر با معماری این .جدید ساخته شده است

فروغی و ساخته علی اصغر حکمتآرامگاه سعدی،اثر محسن فروغی طرح . به اتمام می رسد1330طرح آرامگاه سعدی در شیراز به سال

آرامگاه را با همکاری علی اکبر صادق با الهام گرفتن از عناصر معماری سنتی در گزارش انجمن ملی در توصیف عمومی آرامگاه چنین . ایران، طراحی می کند

:آمده استطرح معماری این مجموعه، از یک ایوان ستون دار بلند و یک رواق

.سازماندهی شده است«کشیده L »تشکیل شده است که به صورت یک

بنای . ستون از سنگ های قهوه ای رنگ که در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و کاشی کاری مزین است8ساختمان به سبک ایرانی است با 257زیربنای اصلی آرامگاه حدود .آرامگاه از بیرون به شکل مکعبی است اما در داخل هشت ضلعی می باشد با دیوارهایی از جنس مرمر و گنبدی الجوردی

.ساختمان اصلی آرامگاه شامل دو ایوان عمود بر هم می باشد که قبر شیخ در زاویه این دو ایوان قرار گرفته است. متر مربع می باشدسنگ های پایه های بنا، سیاه رنگ است و ستون ها و جلوی ایوان از سنگ گرانتیت قرمز . روی آرامگاه گنبدی از کاشی های فیروزه ای رنگ ساخته شده است

.نمای خارجی آرامگاه از سنگ تراورتن و نمای داخلی آن از سنگ مرمر است. مخصوصی ساخته شده است

کتیبه قرار دارد که از 7ضلع ساختمان، 7در . ضلعی قرار دارد و سقف آن با کاشی های فیروزه ای رنگ تزیین شده است8سنگ قبر در وسط عمارتی علی اصغر »متن یک کتیبه دیگر از . نوشته شده است« ابراهیم بوذری»قسمت هایی از گلستان، بوستان، قصاید، بدایع و طیبات شیخ انتخاب شده و به خط

.است که در مورد چگونگی ساخت بقعه توضیحاتی داده« حکمت

متر مربع ساخته 10395این بنا در محوطه ای حدود .فرانسوی است« آندره گدار »ورودی مجموعه در راستای ورودی آرامگاه است که معمار آن ساختمان اصلی آرامگاه شامل دو ایوان عمود بر هم می باشد که قبر شیخ در زاویه . متر مربع زیربنای اصلی آرامگاه می باشد257شد، که در حدود

استاین دو ایوان قرار گرفته

در اطراف مقبره سعدی، قبور زیادی از بزرگان دین وجود دارند که بنا به وصیت خود، در آنجا مدفون شده اند از جمله مهمترین های آن .می توان شوریده شیرازی را نام برد که آرامگاهش به وسیله رواق به آرامگاه سعدی متصل شده است

طاق وجود دارد که با کف سازی سیاه رنگ به آرامگاه شوریده شیرازی پیوند 7بنا در سمت چپ به رواقی متصل می شود که در آن این آرامگاه در یک اتاق قرار دارد و کتیبه ای بر سر در آن است که شاعر را معرفی می کند و شعری از خود شاعر بر کاشیهای . می خورد

.سرمه ای بر روی دیوار نوشته شده است

عمق ده متری صحن آرامگاه قناتی وجود دارد که آب آن دارای مواد گوگردی و جیوه می باشد، آب این قنات به درون حوضی که آن را حيو در .اسيت« هشيت ضيلعی »ماهی می نامند و در زیر زمین جریان دارد می ریزد این حو در سمت چپ آرامگاه واقع اسيت و در داخيل بيه شيکل

.شودپله به صحن آرامگاه وصل می 28متر دارد و با 30.25ماهی زیربنایی در حدود حو طراحيی شيده و « تیرانيداز »کيار کاشیتوسط استاد . ش.ه1372کاشی کاری های داخل حو ماهی که به سبک عمده سلجوقی است، در سال

رار بر فراز حو ماهی یک نيورگیر بيه شيکل هشيت ضيلعی و دو نيورگیر چهارضيلعی در طيرفین آن قي.استتوسط میراث فرهنگی اجرا گردیده و دو ساختمان آجری در کنار حو ماهی وجود دارد کيه مربيوط بيه دفتير اسيت. سعدیه امروزه به چایخانه سنتی تبدیل شده استداردزیرزمین

.سييياختمان دیگيييری کيييه کتابخانيييه عميييومی سيييعدیه اسيييت و سييياختمانی دیگييير کيييه سيييرویس بهداشيييتی در آن وجيييود دارد

. محوطه باغ به سبک ایرانی گلکاری، درختکاری و باغچه بندی شده است

با تشکر از بذل توجه شما

hosseinabbasi64@yahoo.com