+ 95 1 512613 | info@myanmar-responsiblebusiness.org|www.mcrb.org.mm

+95 1 512613 info@myanmar-responsiblebusiness.org www.mcrb.org.mm

2 3

ဤအႏစခပမတစသည ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမႈရေရးအေထာကအကျပဌာန (MCRB)သည ၂ဝ၁၈ ခႏစတြင ထြကရသည “ျမနမာႏငငရ ဇဝမးစမးကြမား၊ လ႔အခြငအေရးႏင စးပြားေရးလပငနးမားအေၾကာငး စာတမးအႏစခပ”အား ျဖညစြကပပးေပးပါသည။ ဤမတစအား ဇဝမးစမးကြမားအေပၚ သကေရာကမႈမား ကေရာကေစႏငသည ကမးလြနႏငကနးတြငး၌ ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ လပငနး လပကငသမားႏင ကနပစၥညးပပးေပးသည ကမၸဏမား၊ ေရနတြငးတးသည ကမၸဏမား၊ စစတမးေကာကသမားႏင ပကလငး မားအား လပကငသမားကသ႔ေသာ ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးက႑ရ ကမၸဏမားႏင ၎က႑အား ဝနေဆာငမႈေပးသည လပငနးမားအတြက ရညရြယထားျခငး ျဖစပါသည။

ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႔ လပငနးက႑မ ဇဝမးစမးကြမားအား ကငတြယေျဖရငးျခငး၏ စးပြားေရးျဖစရပမား

ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕က႑ေၾကာင ဇဝမးစမးကြမားအေပၚ ကေရာကႏငေျခရသည အေသးစားႏင အႀကးစားသကေရာကမႈမား၊ မေတာတဆမႈမားႏင စပလဥး၍ စာတမးအမားအျပား ေလလာျပစထားၿပး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင လပငနးလပကငေနသည ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးမားသည ထခကလြယၿပး (သ႔မဟတ) အေရးပါသည ဇဝမးစမးကြမားရသည ဧရယာမားတြင လပငနး လပကငေလရၾကသည။ ပငမစာတမးအႏစခပတြင ေဖာျပထားသည ဇဝမးစမးကြမားအား ကငတြယေျဖရငးျခငး၏ ေယဘယ စးပြားေရးျဖစရပမား အျပင -

• ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးမားသည ေဂဟစနစ ဝနေဆာငမႈမား (ဥပမာ-ေရ ႏင ကမး႐းတနးအား ကာကြယေပးမႈ) အေပၚ မခေနၾကသည။

• ဇဝမးစမးကြမားဆငရာ သကေရာကမႈမားအား ဆနးစစျခငးႏင စမခန႔ခြျခငးသည ျမနမာႏငငရ ဥပေဒမားႏင ထတလပမႈအေပၚ ခြေဝစာခပမားအရ လအပခကတစရပျဖစသည (အေသးစတ အခကအလကမားက ေအာကတြငၾကညပါ)။

• အထးသျဖင ျမနမာႏငငကသ႔ ဇဝမးစမးကြမား ၾကြယဝၿပး အစးရမ ကာကြယေစာငေရာကေပးႏငစြမးနညးပါးသည ႏငငမားတြင ႏငငတကာႏင ျပညတြငးရ အရပဖက လ႔အဖြ႕အစညးမားႏင သတငးမဒယာမားမ ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးက႑အား ပမေစာငၾကည အကျဖတမႈမားရသည။

ျမနမာႏငငရ ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးမားမ ဇဝမးစမးကြမားႏင ေဂဟစနစဝနေဆာငမႈမားအေပၚ ကေရာကေစ ႏငသည ၿခမးေျခာကမႈမား

ျမနမာတစႏငငလးနးပါးသည ဇဝမးစမးကြမား ေပါၾကြယဝသည အငဒ-ဘားမား ဇနအတြငး တညရေနၿပး အဆပါဇနသည တစကမာၻလး အတငးအတာအရ ဇဝမးစမးကြ အေရအတြက ေျမာကျမားစြာႏင ရားပါးသတဝါမား ေနထငကကစားသည ဇနႀကး သးဆယငါးခ အနကမ တစခအပါအဝငျဖစသည (ေအာကတြင ၾကညပါ)။ လကရ အတညျပထားၿပးျဖစေသာ သဘာဝထနးသမးေရး နယေျမ ၄၂ ခ ႏင အဓကအေရးပါေသာ ဇဝမးစမးကြမား တညရရာ နယေျမမား (KBAs) ၁၃၂ ခ တ႔ႏင စပလဥးသည အေသးစတ အေၾကာငးအရာမားက MCRB ၏ အႏစခပစာတမးႏင ျဖညစြကစာတမးျဖစသည “သဘာဝထနးသမးေရး နယေျမမားႏင အဓကအေရးပါေသာ ဇဝမးစမးကြမား တညရရာ နယေျမမားပါဝငသည ျမနမာႏငငရ ဇဝမးစမးကြမား” ၏ ေနာကဆကတြတြင ဖတ႐ႈႏငပါသည။

အကန႔ ၁။ ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးက႑၏ ဇဝမးစမးကြဆငရာ ျဖစႏငေျခရေသာ သကေရာကမႈ မားႏငစပလဥး၍ အျခားေသာအေၾကာငးအရာ အခကအလကမား

• ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးမားမ ဇဝမးစမးကြမားႏင လ႕အခြငအေရးေပၚ ကေရာကႏငေျခရသည ေရြးခယထားေသာ အခ႕ေသာသကေရာကမႈမားစာရငးက ဇယားကြက ၁ (ကနးတြငး) ႏင ဇယားကြက ၂ (ကမးလြန) တြင ဖတရႈႏငပါသည။

• ျမနမာႏငငရ ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႔လပငနးက႑၏ လ႕အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမား၏ အေသးစတ သးသပခက အတြကမ MCRB မ ၂ဝ၁၄ ခႏစတြင ထြကရခသည ျမနမာေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးက႑၏ သကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငး အစရငခစာ (၂ဝ၁၄) တြင ဖတ႐ႈႏငပါသည။

• ဤလပငနးက႑၏ ဇဝမးစမးကြဆငရာ သကေရာကမႈမား၏ အေသးစတစာရငးက သရလပါက-

o အပငႏင ေတာ႐ငးတရစာၦနအဖြ႔ (FFI) ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထြကရခသည စာတမး Biodiversity and Ecosystem Services: Good Practice Guidance for Oil and Gas Operations in Marine Environments( 2017)

o IPIECA ၏ Ecosystem Services Guidance: Biodiversity and Ecosystem Services Guide and Checklist (2011)

• စးပြားေရးလပငနးမား၊ ဇဝမးစမးကြမားႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားၾကားရ ဆကစပမႈမား၏ အေသးစတ အေၾကာငးအရာကသရလပါက ဇဝမးစမးကြမားဆငရာ စာတမးအႏစခပ၊ အထးသျဖင အကန႔ ၄ က ေလလာဖတ႐ႈႏငပါသည။

ဇဝမးစမးကြမားႏင ေဂဟစနစဝနေဆာငမႈမားဆငရာ သကဆငသည ဥပေဒႏင စညးမဥးမေဘာငမား

ဤအပငးတြင ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕က႑ႏင စပလဥးသည သကဆငရာဥပေဒမား၊ စညးမဥး စညးကမးမားႏင သေဘာတစာခပ မားက အေလးေပးေဖာျပထားၿပး ျမနမာႏငငရ ပတဝနးကငကာကြယေရးႏင ဇဝမးစမးကြမား ထနးသမးေရးႏင စပလဥးသည မဝါဒႏင ဥပေဒမေဘာင ၿခငခကက ေဆြးေႏြးေဖာျပထားေသာ စာတမးအႏစခပပါ အခနး(၃) ျဖစသည “ဇဝမးစမးကြမား ထနးသမးရနအတြက ဆကစပေနသည မဝါဒႏင ဥပေဒမေဘာငမား၊ အဖြ႕အစညးမား” ႏငအတ တြဖက၍ ဖတရႈသငပါသည။

ေရနႏင ေရနထြကပစၥညးဆငရာ ဥပေဒ (၂ဝ၁၇) တြင ဇဝမးစမးကြမားႏင စပလဥး၍ ရညညႊနးေဖာျပထားျခငး မရေသာလညး ပတဝနးကငအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈ ျဖစေပၚေစမည ေရနလပငနး မားသည ဥပေဒအရ အေရးယျခငးခရမညဟ ေဖာျပထားသည။

၂ဝ၁၁ ေနာကပငးတြင ထြကရလာေသာ ျပငဆငထားသည ထတလပမႈအေပၚ ခြေဝစာခပ၌ “စာခပခပဆသသည ေရနလပငနးမားအား အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရးေကာပေရးရငး၏ လပေဆာငမႈစသတမတခကႏင ကမာၻ႕ဘဏ၏ ကမးလြနေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ ဆငရာပတဝနးကင၊ ကနးမာေရးႏငလၿခေရးလမးညႊနခကမား (၂ဝဝ၇) ႏင ႏငငတကာရ ေရနလပငနးဆငရာ ေကာငးမြနသည အေလ အကငမားႏငအည လပငနးေဆာငရြကရန တာဝနရသညဟေဖာျပထားသည။1 အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရးေကာပေရးရငး၏ လပေဆာငမႈ စသတမတခက(၆) - ဇဝမးစမးကြမားက ထနးသမး ေစာငေရာကျခငးႏင သကရသဘာဝ႐ငးျမစမားက ေရရညတညတ ေအာငစမခန႔ခြျခငးႏင ပးတြပါရသညလမးညႊနခကမတစတြင ေဂဟစနစဝနေဆာငမႈမား မခေနျခငး၊ သကေရာကမႈမားႏင သငေတာ သည စမခန႔ခြမႈ (ထပဆငရငးျပခကအား ဖတ႐ႈလပါက စာတမးအႏစခပအား ၾကညပါ)မား လအပသည။ ထတေဝမႈအေပၚ ခြေဝ စာခပအရ ၎သည လကနာရမည ကတကဝတျဖစသည။ ထ႔အျပင ထတလပမႈအေပၚ ခြေဝစာခပတြင လပငနးမားအား “သငေတာ သည သပၸနညးမားအရ” ေဆာငရြကရမည ဟသညႏင “ႏငငတကာ ေရနတြငး အေလအကငမားႏငအည ပတဝနးကင ညစညမးမႈအား မျဖစေစရန ငါးဖမးျခငးႏင ေရေၾကာငးသြားလာမႈအား ကာကြယရနအတြက သတျပရန” အစရသျဖင ပမ ေယဘယ ကသည စာသားမား ပါဝငသည။2

+95 1 512613 info@myanmar-responsiblebusiness.org www.mcrb.org.mm

4 5

ပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဥပေဒ (၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ ျပညေထာငစလႊတေတာ ဥပေဒအမတ ၉)၊ ပတဝနးကင ထနးသမးေရး နညးဥပေဒမား (၂ဝ၁၄ ) ႏင ပတဝနးကင ထခကမႈ ဆနးစစျခငးဆငရာ လပထးလပနညးမား (၂ဝ၁၅) တြင ပတဝနးကင ထခကမႈ ဆနးစစျခငးအတြက စညးမဥးမား ထတျပနထားသည။ ေရနႏင သဘာဝ ဓာတေငြ႕က႑ႏင သကဆငသည စညးမဥးမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။

• ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးသည (က)စမးသပတးေဖာျခငး၊ တးေဖာျခငး (ခ) ကနးတြငးေရနႏင ထတလပျခငးလပငနးမား၊ ပကလငးသြယတနးျခငးအပါအဝင သယယပ႔ေဆာငျခငး လပငနးမား၊ မႈတထတျခငးစခနး၊ (ဂ) ထတလပျခငး၊ သေလာငျခငး၊ ထတလႊတျခငး လပငနးမားဆငရာ ကမးလြနအေဆာကအအမား၊ (ဃ) ကနးတြငး ထတလပျခငး၊ သေလာငျခငး လပငနးမား (ခြထတျခငး၊ အေျခာကချခငး၊ တငသြငး၊ တငပ႔မႈမားအတြက တညၿငမေအာငျပလပျခငး လပငနးမား)၊ (င) ေရနႏင သဘာဝ ဓာတေငြ႕ သယ/ပ႔စခနး တညေဆာကျခငးလပငနး (စ) အေထာကအကျပလပငနးမာႏင ရပဆငးျခငးလပငနးမားအတြက လအပ ပါသည။

• ကနဥးပတဝနးကင ဆနးစစျခငး (IEE)သည ဆကစမစ စစတမးမားႏင အခ႕ေသာ တေတာငးသည ပကလငးမားအတြက လအပ သည။

ပတဝနးကင ထခကမႈ ဆနးစစျခငး (EIAs)၏ အေရးႀကးသည အပငးတစချဖစေသာ ပတဝနးကင စမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား (EMPs)၏ အစတအပငး တစခအေနျဖင ဇဝမးစမးကြဆငရာ လပငနးစမခကမားက လအပႏငၿပး ၎တ႔သည စာခပသေဘာအရ လကနာရမည ကငဝတမား ျဖစသည။ ပတဝနးကင ထခကမႈ ဆနးစစျခငး လပငနးစဥအၿပးတြင ထတေပးသည ပတဝနးကငထနးသမးေရးဆငရာ လကနာေဆာငရြကမႈ သကေသခလကမတ(ECC)အေနျဖငလညး ဇဝမးစမးကြမားအား ကာကြယထနးသမးျခငးႏင စပလဥး၍ သင ေတာသလ အထးလအပခကမား ခမတလာႏငသည။

အမးသား ပတဝနးကငဆငရာ အရညအေသြး (ထတလႊတမႈ) လမးညႊနခကမား (၂ဝ၁၅)သည ပတဝနးကင ထခကမႈ ဆနးစစျခငးဆငရာ လပထးလပနညး၏ အစတအပငးတစချဖစၿပး ကနးတြငးႏင ကမးလြန ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ လပငနးလညပတမႈမားအတြက ေဂဟ စနစ၏ ကနးမာေရးကကာကြယရန ရညရြယ၍ လကနာရမည စြန႔ထတအရည ပမာဏတနဖးမားက သတမတထားသည။

ရာသအလက ထနးသမးေပးထားသည ငါးဖမးဧရယာမားဆငရာ အမန႔ေၾကာျငာစာအား ငါး၊ ေရဝက၊ လပ၊ လငးပင၊ ငါးမနး၊ ေဝလငါးႏင သႏာေကာကတနးမားအပါအဝင မးစတမားအား ထနးသမးကာကြယေပးရန ရညရြယ၍ အတညျပထားျခငး ျဖစသည။ သ႔ေသာ ဤ အမန႔ေၾကာျငာစာသည ကမးလြန ေရယာဥမား လညပတမႈမားအေပၚ သကေရာကမႈ ရမရဟေသာ အခကမာ မေသခာပါ။

ျမနမာႏငငတြင ကနးတြငးႏင ကမးလြနပငလယျပင၌ လပငနးလညပတေနသည အခ႕ေသာ ေရနႏင သဘာဝ ဓာတေငြ႕ကမၸဏမားသည ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးႏင ကနဥးပတဝနးကငဆနးစစျခငးမားက ေဆာငရြကခၿပး ၎တ႔၏ ဝက(ဘ)ဆဒေပၚတြင ထတျပန ေၾကညာထားခသည။ ေအာကပါ အေၾကာငးအရာမားက ရညညႊနးေဖာျပထားသည။

• အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရးေကာပေရးရငး၏ လပေဆာငမႈ စသတမတခက၊ ၄ငး စသတမတခက (၆)တြင ဇဝမးစမးကြမားအား ထနးသမးေစာငေရာကျခငး၊ သကရသဘာဝ အရငးအျမစမားအား ေရရည တညတခငၿမစြာ စမခန႔ခြမႈ (၂ဝ၁၂) တ႔ ပါဝငသည။

• အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၏ “ဇဝမးစမးကြဆငရာ ထနးသမးေစာငေရာကျခငးႏင ေရရညတညတခငၿမေသာ သဘာဝ အရငးအျမစမား စမခန႔ခြမႈ (၂ဝ၁၂)

• IUCN၏ ၿခမးေျခာကခရသည မးစတမားႏင ေဂဟစနစ ဝနေဆာငမႈမားဆငရာ အနေရာငစာရငး။

• သဘာဝထနးသမးေရး နယေျမမားႏင အဆျပ သဘာဝထနးသမးေရးနယေျမမား၊ အေရးႀကးသည ငကမးစတဧရယာမား၊ အဓက အေရးပါသည ဇဝမးစမးကြမားတညရရာ နယေျမမား၊ ဇဝမးစ မးကြဧရယာမား၊ ေဒသရငးငကမးစတဧရယာမား၊ ရမဆာနယေျမ မားႏင ထနးသမးကာကြယ ထားသည WWF ေဂဟစနစ နယေျမမား။

• ကမာၻ႔ယဥေကးမႈ အေမြအႏစ တညရရာေနရာမားႏင အဆျပထားသည ကမာၻ႔ယဥေကးမႈ အေမြအႏစ တညရရာေနရာမား။

ေျမပ ၁။ ျမနမာႏငငရ သဘာဝထနးသမးေရးနယေျမမားႏင ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႔ လပကြကမားၾကားရ ထပတကေန သည ေနရာမား

Source: WCS, Hydrocarbon development and protected areas in Myanmar (2018)

+95 1 512613 info@myanmar-responsiblebusiness.org www.mcrb.org.mm

6 7

ေျမပ ၂။ ျမနမာႏငငရ သဘာဝထနးသမးေရးနယေျမမား

Source: WCS, Protected Areas, 2017.

ေျမပ ၃။ ၿမတကြနးစရ အေရးႀကး ဇဝမးစမးကြ ဧရယာမား

© Fauna & Flora International Myanmar Programme (2017)

+95 1 512613 info@myanmar-responsiblebusiness.org www.mcrb.org.mm

8 9

ဇယားကြက ၁။ ဇဝမးစမးကြဆငရာ သကေရာကမႈမားႏင ဆကစပေနသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမား - ကနးတြငးပငး ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ထတလပျခငးဆငရာ လပငနးစဥ

ဇဝမးစမးကြဆငရာ သကေရာကမႈ သကေရာကမႈအား ျဖစေပၚေစသည(သ႔မဟတ) ပပးေပးသည အေၾကာငးအရာမား ဆကစပေနသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမား

စမးသပတငးတာျခငးႏင

(တးေဖာျခငး)

သကရမား ရငသနကကစားရာ ပတဝနးကင ဆး႐ႈးခရျခငး၊ ကပါးလာျခငးႏင ဆးရႈးခရျခငး၊ မးစတမား ေႏာငယကခရျခငးႏင ဆး႐ႈးျခငး

• တစေနရာမ တစေနရာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးၿပး စးစမးရာေဖြျခငးလပငနးမား (drilling operations) ကသ႔ေသာ ထတလပေရး လပငနးမားႏင စမးသပတငးတာျခငးအတြက အေဆာကအအမား တညေဆာကျခငးေၾကာင အဆကမျပတ ေျမေနရာ ရငး လငးခရျခငးႏင အရညအေသြး ေလာပါးလာျခငး။ ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႔တးေဖာမည တြငးမား၊ တြငးတးၿပးေနာက ထြက လာသည ရႊ႕ႏင ေရမားအား စြန႔ပစမညတြငးႏင အငမား၊ ထြကရလာသည ေရမားအား သန႔စငျခငးႏင သေလာငျခငး၊ ဗဟ ဆငတကျပျပငျခငး အေဆာကအအမား အစရသညတ႔ ပါဝငသည။

• ပစၥညးကရယာမားအသးျပျခငး၊ ဆညသႏင မငးေဖာကခြမႈမား၊ တနခါမႈ၊ တကမျခငး အပါအဝင ဆကစမစ (seismic) လပငနးမားေၾကာင ႐ပပငးဆငရာ ထခကမႈမား။

• ႐ပပငးဆငရာ အဟန႔အတားမား (ၿခစညး႐းႏင လမးမား)ႏင လပငနးပငးဆငရာ အဟန႔အတားမား (ဆညသ၊ အလငး အစရ သျဖင)။

• လမးႏင ပကလငးအပါအဝင အျခားေသာ အေျခခအေဆာကအအမား တညေဆာကျခငးေၾကာင ယခင လသအေရာကအေပါက မရသည ေနရာမားအား ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ဖြငေပးလကျခငး။ သြယဝကသည သကေရာကမႈ ျဖစေသာလညး ဤသကေရာကမႈ မားသည ထငမတထားသညထက ပမထခကႏငေျခရသျဖင ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးအစရသညတ႔က အသးျပ၍ ကမၸဏမားမ ကငတြယေျဖရငးသငသည။

အစားအစာႏင လေလာကေသာ လေနမႈ အဆငအတနးဆငရာ အခြငအေရး

• အစားအစာ ကနခမးသြားသျဖင ထြကကန ဝနေဆာငမႈမား နညးပါးျခငး (သ႔မဟတ) မရရျခငး။ အပင၊ သတဝါမားႏင ၎တ႔ ေနထငကကစားရာေနရာမား ပကစးျခငး (သ႔မ ဟတ) အရညအေသြးကဆငးလာမႈေၾကာင အစာေရစာ ရယသးစြႏငမႈ အကန႔အသတျဖစျခငး။

ေရရပငခြင

• ေရရယႏငမည လမးေၾကာငးက စက႐၊ အလပ႐မားႏင လၿခေရးဇနမား ထားရပတဆ႔ထားျခငးေၾကာင အမန တကယ ေရသးစြႏငမႈ နညးပါးသြားျခငး။

• ပတဝနးကငညစညမးမႈေၾကာင သန႔ရငးသညေရ ရယ ေသာကသးႏငမႈ နညးပါးျခငး။

• လပငနးလညပတမႈမားအတြက သးစြရေသာေၾကာင ေရ ပမာဏ နညးပါးသြားျခငး။

• ေရသသရာႏင ေျမေအာက ေရပငးဆငရာလမးေၾကာငး မား ေျပာငးလသြားျခငးေၾကာင ေျမေအာကေရ နညးပါး သြားျခငး အပါအဝင သဘာဝအရ လညပတေနေသာ ဝန ေဆာငမႈမား နညးပါးသြားျခငး။

ကနးမာေရးဆငရာ အခြငအေရးမား

• ညစညမးသည အပငႏင သတဝါမားအား စားသးမျခငး ေၾကာင တက႐ကအားျဖင ဆးကးခစားရျခငး။

• ကနးမာေရးအတြက အကးရသည အပငႏင သတဝါမး စတမားက ရယစားသးႏငမႈ နညးပါးျခငးေၾကာင သြယ ဝက၍ ဆးကးခစားရျခငး။

ယဥေကးမႈပငးဆငရာ အခြငအေရးမား

• ယဥေကးမႈပငးအရ သသာ ထငရားသည သကရမား ရငသနေနထငရာေနရာမားသ႔ သြားေရာကႏငမႈ နညးပါး ျခငး (သ႔မဟတ) မရျခငး။

မးစတမား ဆးရႈးျခငး • သတတြငးလပသားမားႏင (သ႔မဟတ) ၎တ႔က အစားအေသာက ဝနေဆာငမႈေပးသည ရြာသရြာသားမားမ အမလကျခငးႏင ငါးဖမးျခငး။

• ကးေကာဝငေရာကလာသည မးစတမားအား ပတဝနးကငအတြငးသ႔ မတဆကလႊတေပးမျခငး။

သကရမား ေနထင ကကစားရာ ပတဝနးကငမား ထခကျခငး၊ ကပါးလာျခငးႏင ဆး႐ႈးျခငး၊ အရငးအျမစမားအား အလြနအကြ ထတယသးစြျခငး

• အလပအကငႏင အျခားေသာ စးပြားေရး အခြငအလမးမားက ေမာကး၍ ျပညတြငးရ အျခားေဒသမ ေရႊ႕ေျပာငးလာသမားႏင ဆကစပေနသည စကပးေရးဆငရာ ေျပာငးလမႈမား။ အမားစအားျဖင သသာထငရားသည သကေရာကမႈမားသည ဖြ႔ၿဖးေရး လပငနးေၾကာင သ႔မဟတ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာ သကေရာကမႈမားေၾကာင ျဖစသည။ ဤသ႔ေသာ သကေရာက မႈမားႏင စပလဥး၍ အေသးစတသရလပါက ျမနမာေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႔လပငနးက႑၏ သကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငး အစရငခစာ၏ ဆကစပသကေရာကမႈမားအေၾကာငး ေဖာျပထားသည အခနး(၅)က ဖတ႐ႈႏငပါသည။

ထတလပမႈ သကရမား ေနထင ကကစားရာ ပတဝနးကငမား ထခကျခငး၊ ကပါးလာျခငးႏင ဆးရႈးျခငး၊ မးစတမား ေႏာငယကခရျခငးႏင ဆး႐ႈးျခငး

• ေျမႀကး၊ ေလထႏင ေရထသ႔ အညစအေၾကးမား ထတလႊြတျခငး၊ မေတာတဆ ယဖတမႈမား၊ မးေလာငကြမးမႈမားႏင ေပါကကြမႈ မားေၾကာင အပငႏင သတဝါမးစတမားက ညစညမးေစျခငး၊ သသာထငရားစြာ နညးပါးေစျခငး၊ ေသေစျခငး။

• ဆညသ၊ အလငးႏင ဖနမႈန႔မား အစရသညတ႔ေၾကာင ေႏာငယကခရျခငး။

ရာသဥတ ေျပာငးလမႈေၾကာင သကရမား ရငသနကကစားရာ ပတဝနးကင ေျပာငးလသြားျခငး

• ဓာတေငြ႔အား မး႐ႈ႕စြန႔ပစျခငးႏင ေလထအတြငး လႊတထတျခငး။ အမားစအားျဖင ဖြ႔ၿဖးဆ ႏငငမားရ လကရလပကငေနသည ေရနတြငးမားမ တကမာၻလးအတငးအတာအရ ထတလပသည သဘာဝဓာတေငြ႕ ၅% အား မး႐ႈ႕စြန႔ပစသည (သ႔မဟတ) ေလထအတြငး ထတလႊတၾကသည။2

ရပဆငးျခငး သကရမား ရငသနကကစားရာ ပတဝနးကငမား ေရရညဆး႐ႈးသြားျခငး

• သကရမားေနထငကကစားရာ ေနရာမားက ျပနလညကစားေပးမႈႏင ဖနတးေပးမႈ မရျခငး။

• နဂရရငးစြ အေဆာကအအႏင စက႐မား၏ အစတအပငးမားက ျပနလညအသးျပျခငး မရေသာေၾကာင အေဆာကအအႏင စက႐အသစမား တညေဆာကႏငရနအတြက ေနရာအသစမားရယရန လအပျခငး။

+95 1 512613 info@myanmar-responsiblebusiness.org www.mcrb.org.mm

10 11

ဇယားကြက ၂။ ဇဝမးစမးကြဆငရာ သကေရာကမႈမားႏင ဆကစပေနသည လ႕အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမား- ကမးလြန ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ထတလပျခငးဆငရာ လပငနးစဥ

ဇဝမးစမးကြဆငရာ သကေရာကမႈ သကေရာကမႈအား ျဖစေပၚေစသည(သ႔မဟတ) ပပးေပးသည အေၾကာငးအရာမား ဆကစပေနသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမား

ဆကစမစ စမးသပတငးတာျခငး ေရေန ႏ႔တကသတဝါမား၊ ငါးႏငလပမား၊ ေရေအာက၌ အစာေရစာ ရာစားသည ပငလယငကမား ေႏာငယကခရျခငး

• ေလေသနတမားမထြကရလာသည ေရေအာကအသမားေၾကာင ႐ပပငးဆငရာ (သ႔မဟတ) အၾကားအာရပငးဆငရာ ထခကမႈ မား၊ ခႏၶာေဗဒပငးဆငရာ (သ႔မဟတ) အမအရာပငးဆငရာ အေျပာငးအလမား၊ အျခားဇဝေဗဒဆငရာ အေရးႀကးသည အသ မားအား ကြယသြားျခငး (သ႔မဟတ) အေႏာငအယကေပးမျခငး။

အစားအစာႏင လေလာကေသာ လေနမႈ အဆငအတနးဆငရာ အခြငအေရး

• လပငနးလညပတမႈမားေၾကာင ပငလယျပငရ အစားအစာ အရငးအျမစမား ကနခမးသြားျခငး၊ ကမး႐းတနးေန ေဒသခမားအတြက ႐းရာအစားအစာ အရငးအျမစမား ျဖစသည ပငလယျပငရ အပင၊ သတဝါမားႏင ၎တ႔ ေနထငကကစားရာေနရာမား ပကစးျခငး (သ႔မဟတ) အရညအေသြး ကဆငးျခငးတ႔ေၾကာင ထြကကန ဝနေဆာငမႈမား နညးပါးျခငး (သ႔မဟတ) မရရျခငး။

ကနးမာေရးဆငရာ အခြငအေရးမား

• ညစညမးသည အပငႏင သတဝါမားအား စားသးမျခငး ေၾကာင တက႐ကအားျဖင ဆးကးခစားရျခငး။

• ကနးမာေရးအတြက အကးရသည အပငႏင သတဝါမး စတမားက ရယစားသးႏငမႈ နညးပါးျခငးေၾကာင သြယဝက ၍ ဆးကးခစားရျခငး။

ယဥေကးမႈဆငရာ အခြငအေရး

• ဆကစမစလပငနးမားေၾကာင ေဝလငါးႏင လပမားကသ႔ ေသာ လသမားသည ေကာၾကားေသာမးစတမား ထခက ခရေသာေၾကာင ယဥေကးမႈဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားမ သကေရာကမႈမားက ခစားရျခငး။

သကရမား ရငသနကကစားရာ ပတဝနးကငမား ထခကခရျခငးႏင ဆး႐ႈးခရျခငး

• သေဘာၤႏင အျခားေသာေရယာဥမား လညပတရာမ ေလႏင ပငလယျပငအတြငးသ႔ ဓာတေငြ႕ႏင အညစအေၾကးမား စြန႔ထတ ျခငး။

• ကနးတြငး၌ သန႔စငမႈႏင စြန႔ပစမႈမား ျပႏငရန အညစအေၾကးမားက ကနးေပၚသ႔ ပ႔ေဆာငျခငး။

စမးသပတငးတာျခငးႏင တးေဖာျခငး ထနးသမးထားသည ေရေန မးစတမား တစေကာငခငးႏင အစအဖြ႕လက ဆး႐ႈးခရျခငး

• ပစၥညးကရယာမားသည သေဘာၤမားႏင တကမျခငး (သ႔မဟတ) ညမျခငး။

အဏၰဝါ ေဂဟစနစမား ေႏာငယကခရျခငး၊ ထခကခရျခငးႏင ေျပာငးလသြားျခငး

• သေဘာၤ၏ ဟနခကက ထနးေပးႏငရန သေဘာၤဝမးတြငး၌ သေလာငထားေသာေရမားက ကနစညတငေဆာငရာ၌ ပငလယ တြငးသ႔ လႊတေပးသညအခါ ကးေကာဝငေရာကလာသည မးစတမားကပါ မေတာတဆ လႊတေပးမျခငး။

သကရမား ရငသနကကစားရာ ပတဝနးကင မား ထခကခရျခငးႏင ဆး႐ႈးျခငး

• ရႊ႕ႏြမားႏင ေျမသားတးေဖာျခငးလပေဆာငရာ၌ ပငလယေနသတဝါမားအား အသက႐ပတမေစျခငး (သ႔မဟတ) ေျမသား တးေဖာရာ၌ အဆပသငေစျခငး။

• ပငလယၾကမးျပငမ စမးသပနမနာယျခငးမားေၾကာင ျဖစေပၚလာသည ႐ပပငးဆငရာ ထခကမႈမား။

သကရမား ရငသနကကစားရာ ပတဝနးကငမား ထခကခရျခငးႏင ဆးရႈးျခငး

• ေရနတးေဖာျခငးႏင သယယပ႔ေဆာငျခငး လပငနးမားမ ပမနစြန႔ထတေသာ (သ႔မဟတ) မေတာတဆ ယဖတသညေရနမား။

အပငႏင သတဝါမား ေႏာငယကခရျခငး • သေဘာၤ၊ ေရယာဥႏင ေရနစငမားမ ထြကေပၚလာသည အလငးႏင ဆညသမား။

ပစၥညး ပပးေပးသည ပငမေနရာႏင ပကလငးမားအား ေဆာကလပ ျခငးႏငလပငနးလညပတျခငး

သဘာဝ ေဂဟစနစမား ေႏာငယကခရျခငး၊ ထခကခရျခငးႏင ေျပာငးလသြားျခငး

• သေဘာၤ၏ဟနခကက ထနးေပးႏငရန သေဘာၤဝမးတြငး၌ သေလာငထားေသာ ေရမားက ကနစညတငေဆာငရာ၌ ပငလယ တြငးသ႔ လႊတေပးသညအခါ ကးေကာဝငေရာကလာသည မးစတမားကပါ မေတာတဆ လႊတေပးမျခငး။

သကရမား ရငသနကကစားရာ ပတဝနးကငမား ထခကခရျခငး၊ ကပါးလာျခငးႏင ဆး႐ႈးခရျခငး၊ မးစတမား ေႏာငယကခရျခငးႏင ဆး႐ႈးျခငး

• ေျမေနရာရငးလငးျခငးႏင အရညအေသြး ေလာပါးလာျခငးေၾကာင ပငလယသႏာေကာကတနးမား၊ ဒေရေတာမား၊ ပငလယ ၾကမးျပငရ ျမကခငးျပငမားႏင ၎ေနရာမားတြင ခလႈေနထငသည ဥႏင ငါးသားေပါက မးစတမား၊ ေရဝကကသ႔ေသာ ႏ႔တက သတဝါမား အပါအဝင၊ လပႏင အျခားေသာ ကနးေနေရေန သတဝါမား၊ ငါးႏင ငကမားအေပၚ သကေရာကမႈမား ကေရာကေစ ျခငး။

ကနးတြငးေရန လပငနးလညပတမႈမားကသ႔ပင ဆငတေသာ သကေရာကမႈမား

• ဇယားကြက ၁ က ၾကညရႈပါ။

+95 1 512613 info@myanmar-responsiblebusiness.org www.mcrb.org.mm

12 13

ကမးလြနပငလယႏင သကဆငေသာ

• International Association of Geophysical Contractors (IAGC) - ပထဝရပလပငနးမားလပေဆာငရာ၌ ပငလယေန ႏ႔တကသတဝါမားအတြက ေထာကခေပးထားသည ထခကမႈ ေလာခေရး နညးစနစမား။

• United Kingdom Joint Nature Conservation Committee (UK JNCC) - ဆကစမစ စစတမးမား ေကာကယရာ၌ ပငလယေန ႏ႔တကသတဝါမားအား ထခကမျခငးႏင အေႏာငအယကျပမျခငးအား ေလာခေစႏငမည လမးညႊနခကမား။

• ျမနမာႏငငရ ေရျပင၌ ကမးလြန ဆကစမစ လပေဆာငရာတြင လကနာႏငသည ပငလယတြငေနေသာ ႏ႔တကသတဝါမားဆငရာ လမးညႊနခကမား မရပါ။

ကမၸဏမားအတြက အႀကျပခကမား

အႏစခပစာတမး၌ ကမၸဏမားအားလးအတြက ဇဝမးစမးကြမားအား ထနးသမးကာကြယျခငးႏငပတသက၍ ေယဘယ အႀကျပခက မား ေဖာျပေပးထားပါသည။ ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးက႑ႏငစပလဥးသည အထးအႀကျပခကမားမာ ေအာကပါအတငး ျဖစ သည။

မျဖစမေန လကနာရမည အခကမား

• ထတေဝမႈအေပၚ ခြေဝစာခပတြင ပါရသည ႏငငတကာ စသတမတခကမားႏင အည စာခပပါ ကတကဝတမားအား လကနာ၍ လပငနးလညပတရနႏင အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရး ေကာပ ေရးရငး၏ လပေဆာငမႈ စသတမတခက ၆ က လကနာကငသးပါ။

• ကနဥးပတဝနးကငဆနးစစျခငး၊ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးႏင ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမားအား ပတဝနးကင ထခကမႈ ဆနးစစျခငးဆငရာ လပထးလပနညးပါ ဥပေဒအရ လအပခကမားႏင ကကညေအာင ေဆာငရြကပါ။

• ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ အစအစဥ၏ အစတအပငးတစခအေနျဖင စစဥေရးသားထားသည ဇဝမးစမးကြမားဆငရာ လပငနးစမခက၌ အပါအဝင လပငနးအဆင တစခခငးစ၌ (စစေဆးျခငး၊ နယပယ အတငးအတာ သတမတျခငး၊ စမခန႔ခြျခငး၊ ႀကးၾကပကြပကျခငး၊ အစရငချခငး) ဇဝမးစမးကြမားအား ထညသြငးစဥးစား၍ လပေဆာငပါ။

• သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာနထသ႔ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး မၾကမးအစရငခစာမား (ႏင ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈအစအစဥမား) က တငျပေပးၿပးသညႏင တစၿပငနက ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးဆငရာလပထး လပနညးႏငအည ကမၸဏဝက(ဘ)ဆဒေပၚတြင အဆပါအစရငခစာမားအား ထတျပနေၾကညာပါ။

• သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာနသ႔ ေနာကဆကတြ ေစာငၾကပၾကည႐ႈသည အစရငခစာမားကလညး ထတျပနေၾကညာပါ။

လကနာသငေသာ

• ဇဝမးစမးကြမားအား စမခန႔ခြျခငးႏင ကာကြယထနးသမးျခငး ျပလပရာတြင ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕က႑ဆငရာ သကဆင သည ေအာကပါလမးညႊနခကမားက အသးျပ၍ နားလညသရကာ တကၾကြမႈရသည ခဥးကပမႈပစက အသးျပပါ။

» Biodiversity and Ecosystem Services: Good Practice Guidance for Oil and Gas Operations in Marine Environ-ments Flora & Flora International (2017)

» Biodiversity and ecosystem services fundamentals: Guidance document for the oil and gas industry IPIECA (2016)

» Ecosystem services guidance: Biodiversity and ecosystem services guide and checklists IPIECA (2011) » Integrating Biodiversity Conservation into Oil & Gas Development and Negative Secondary Impacts of Oil & Gas

Development, The Energy and Biodiversity Initiative (EBI), 2006

• ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင ဇဝမးစမးကြဆငရာ သတငးအခကအလကမား (အထးသျဖင ကမးလြနပငလယျပင၌) ေကာကယႏင သည စြမးရညနညးပါးေနေသာေၾကာင သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာန၊ သဘာဝပတဝနးကင ထနး သမးျခငးႏင စပလဥး၍လပကငေနသည အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမားႏင အတတကြပးေပါငး၍ သကဆငသည ဇဝ မးစမးကြဆငရာ သတငးအခကအလကမားက ဥပမာအားျဖင ေအာကပါေနရာမားတြင မေဝေပးႏငရန ႀကးစား ရမညျဖစသည။

» World Conservation Society’s Myanmar Marine Biodiversity Atlas

» Myanmar Biodiversity Clearing House Mechanism

» Myanmar Alliance for Conservation

» One Map Myanmar (OMM)

» ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးမားေၾကာင ဇဝမးစမးကြမားအေပၚ ကေရာကလာသည သကေရာကမႈမားအား နားလည ရနႏင ထနးခပႏငရနအတြက အစးရ၊ ပညာရငမားႏင အစးရမဟတေသာ လကတြေဖာ အဖြ႕အစညးမားႏင စြမးရညတည ေဆာကေပးႏငရန ပးေပါငးေဆာငရြကပါ။

အကန႔ ၂။ အဏၰဝါသပၸႏငစပလဥး၍ Woodside စြမးအင၊ Flora & Fauna International ႏင ပသမ တကသလ တ႔ ပေပါငးလကတြ ေဆာငရြကျခငး။

• Woodside စြမးအငကမၸဏသည ရခငကမး႐းတနးႏင ဧရာဝတေဒသမား၌ ကမးလြနပငလယျပင ေရနတြငးမားအား လပကင လကရသည။ ကမး႐းတနးဇဝမးစမးကြမား ထနးသမးေစာငေရာကေရးအား FFI အဖြ႕ႏငအတ ပးေပါငးလပကငလကရသည။ ဤသ႔ လကတြေဆာငရြကျခငးသည ဧရာဝတတငးေဒသရ ပသမတကသလ အပါအဝင ျမနမာႏငငတကသလမားရ အဏၰဝါ သပၸဌာနအား အနာဂတ၌ ဇဝမးစမးကြမားအား ဆနးစစျခငး၊ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးႏင ေစာငၾကပၾကည႐ႈျခငး လပေဆာငႏငရနအတြက လအပသညနညးပညာႏင စြမးရညတညေဆာကေပးႏငရနအတြက ေထာကပေပးႏငရန ျဖစသည။ ဤစမကနးသည Woodside စြမးအင၏ ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕လငစငမားႏင သကဆငသည ဧရာဝတေဒသအနးရ ကမး႐း တနးႏင အဏၰဝါဇဝမးစမးကြမားအား ၿပးျပညစသည အေျခခအခကအလကမား ဆနးစစျခငးအားလညး ေဆာငရြကရန ရညရြယထားသည။ ယခငက ျပစေကာကယထားျခငးမရသည ဤကမးရးတနး၌ သႏေကာကတနးမား၊ ပငလယျမကမား၊ ရႊ႕ႏြ မားႏင ဒေရေတာေဒသမား ပါဝငသည။ ဤသ႔ ပးတြ ေဆာငရြကျခငး၏ ေနာကတစဆငမာ အဓကအေရးပါေသာ ဇဝမးစမးကြမား တညရရာ နယေျမမားအား ေဖာထတရနႏင ၎တ႔၏ စမခန႔ခြမႈ လအပခကမားအား သတမတရန ျဖစသည။

Endnotes

1 BG Group, “Myanmar: Environmental & Social Impact Study for Offshore Bay of Bengal Block A-4 IEE Report” (November 2015), Section 3.2.4.

2 Woodside, “AD-7 Exploration Drilling Initial Environmental Examination Report” (November 2015), Section 3.1.

3 Cameron P. and Stanley, M. (2017). “Oil, Gas, and Mining: A sourcebook for understanding the extractive industries” World Bank, Washington, DC.

Photo Credits

Cover: John Morrison, 2017; Artisanal O&G extraction.

လပစာ၆ (က)၊ ရငေစာပလမး၊ ကရငၿခရပကြက၊

အလၿမ႕နယ၊ ရနကန၊ ျမနမာ

P. +95 1 512613E. info@myanmar-responsiblebusiness.org

www.mcrb.org.mmwww.myanmar-responsiblebusiness.org