การรับฟังพยานหลักฐาน ( admissibility of evidence)

176

Upload: lawrence-oneill

Post on 04-Jan-2016

115 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

การรับฟังพยานหลักฐาน ( Admissibility of Evidence). หลัก พยานหลักฐานทุกชนิด หากมีคุณสมบัติบ่งชี้ถึงข้อเท็จจริงที่พิพาทกันในคดีได้ ย่อมรับฟังเป็นพยานหลักฐานในคดีนั้นได้ ( admissible evidence) - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

หลั�ก พยานหลั�กฐานทุ�กชน�ด หากมี�คุ�ณสมีบั�ติ�บั�งช��ถึ�งข้�อเทุ จจริ�งทุ�#พ�พาทุก�นในคุด�ได� ย�อมีริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานในคุด�

น��นได� (admissible evidence) ยกเว้�นแติ�มี�กฎหมีายบัทุใดบัทุหน�#งบั�ญญ�ติ�

ว้างหลั�กเกณฑ์/ห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานชน�ดใด ป็ริะเภทุใดไว้� พยานหลั�กฐานน��น

เป็)นพยานหลั�กฐานทุ�#ริ�บัฟั'งไมี�ได� (inadmissible evidence) ซึ่�#งริว้มี

เริ�ยกว้�า บัทุติ�ดพยานหลั�กฐาน (exclusionary rule)

พยานหลั�กฐานใดจะห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งหริ3อไมี� ข้��นอย4�ก�บั คุ�ณคุ�าในเช�งพ�ส4จน/(Probative Value) เป็ริ�ยบัเทุ�ยบั ผลักริะทุบัทุางด�านอคุติ�(Prejudicial Effect)

Probative Value Prejudicial Effect

ฎ 1481/2548 คุ6าให�การิในช��นสอบัสว้นข้อง ส . แลัะ ช . แมี�จะมี�ลั�กษณะเป็)นคุ6าซึ่�ดทุอดในริะหว้�างผ4�ติ�องหาด�ว้ยก�น แติ�ไมี�มี�บัทุบั�ญญ�ติ�ข้องกฎหมีายห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งคุ6าให�การิเช�นว้�าน��เส�ยทุ�เด�ยว้ หากซึ่�ดทุอดมี�เหติ�ผลัริ�บัฟั'งได�ศาลัก มี�อ6านาจริ�บัฟั'งป็ริะกอบัการิพ�จาริณาได� ทุ��งคุ6าให�การิด�งกลั�าว้ก ไมี�ป็ริากฏว้�ามี�เหติ�จ4งใจว้�าให�การิเพ3#อให�ตินพ�นคุว้ามีผ�ดหริ3อได�ริ�บัป็ริะโยชน/แติ�อย�างใด ศาลัจ�งริ�บัฟั'งคุ6าให�การิข้อง ส . แลัะ ช . ป็ริะกอบัพยานหลั�กฐานอ3#นข้องโจทุก/ได�

ฎ 1548/2535   เมี3#อไมี�มี�กฎหมีายบั�งคุ�บัว้�าเอกสาริทุ�#จะอ�างหริ3อน6าส3บัในคุด�อาญาจะติ�องเป็)นเอกสาริทุ�#ได�มี�การิสอบัสว้นแลัะอย4�ในส6านว้นการิสอบัสว้นเทุ�าน��นศาลัย�อมีริ�บัฟั'งบั�นทุ�กคุ6าริ�บั

 สาริภาพ แผนทุ�#บั�านจ6าเลัยแลัะภาพถึ�ายป็ริะกอบั พยานหลั�กฐานอ3#นเพ3#อลังโทุษจ6าเลัยได� แมี�ว้�าเอกสาริ

ด�งกลั�าว้จะมี�ใช�เอกสาริทุ�#อย4�ในส6านว้นการิสอบัสว้นก ติามี

1. พยานหลั�กฐานทุ�#ศาลัสามีาริถึใช�ด�ลัพ�น�จไมี�ริ�บัฟั'ง

2. พยานหลั�กฐานทุ�#ห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งโดยเด ดข้าด

คุด�แพ�ง 1.1 พยานหลั�กฐานฟั� ;มีเฟั<อยหริ3อป็ริะว้�งให�ช�กช�า1.2 พยานหลั�กฐานทุ�#ไมี�เก�#ยว้ก�บัป็ริะเด น1.3 พยานบัอกเลั�า

คุด�อาญา1.1 พยานหลั�กฐานฟั� ;มีเฟั<อยหริ3อป็ริะว้�งให�ช�กช�า1.2 พยานหลั�กฐานทุ�#ไมี�เก�#ยว้ก�บัป็ริะเด น1.3 พยานบัอกเลั�า1.4 พยานหลั�กฐานทุ�#เก�#ยว้ก�บัป็ริะว้�ติ�อาชญากริริมีหริ3อคุว้ามีป็ริะพฤติ�ในทุางช�#ว้ริ�าย1.5 พยานหลั�กฐานทุ�#แสดงถึ�งพฤติ�กริริมีทุางเพศข้องผ4�เส�ยหายในคุด�คุว้ามีผ�ดเก�#ยว้ก�บัเพศ

คุด�แพ�ง2.1 การิส3บัพยานบั�คุคุลัแทุนหริ3อแก�ไข้พยานเอกสาริ2.2 เอกสาริไมี�ป็>ดอากริแสติมีป็? มี.1182.3 พยานซึ่�#งไมี�สามีาริถึเข้�าใจแลัะติอบัคุ6าถึามีได� มี.95

คุด�อาญา2.1. พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นหริ3อได�มีาโดยมี�ชอบั 2.1.1 พยานหลั�กฐานทุ�#มี�ได�เก�ดข้��นโดยสมี�คุริใจ 2.1.2 พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดจากการิลั�อให�กริะทุ6าผ�ด 2.1.3 พยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาโดยมี�ชอบัด�ว้ยป็ริะการิอ3#น

คุด�แพ�ง คุด�อาญา2.2. ห�ามีโจทุก/อ�างจ6าเลัยเป็)นพยาน2.3. คุ6าริ�บัสาริภาพข้องผ4�ถึ4กจ�บัก�มีหริ3อริ�บัมีอบัติ�ว้ผ4�ถึ4กจ�บั2.4. ถึ�อยคุ6าทุ�#ผ4�ถึ4กจ�บัหริ3อผ4�ติ�องหาให�ไว้�โดยทุ�#ย�งมี�ได�มี�การิแจ�งส�ทุธิ� 2.4.1 ถึ�อยคุ6าทุ�#ผ4�ถึ4กจ�บัให�ไว้�ติ�อเจ�าพน�กงานผ4�จ�บัในช��นจ�บัก�มีหริ3อริ�บัมีอบัติ�ว้ผ4�ถึ4กจ�บั 2.4.2 ถึ�อยคุ6าทุ�#ผ4�ติ�องหาให�ไว้�ติ�อพน�กงานสอบัสว้นในช��นสอบัสว้น2.5 พยานซึ่�#งไมี�สามีาริถึเข้�าใจแลัะติอบัคุ6าถึามีได�

ป็.ว้�.พ . มี.86 ว้.2 “เมี3#อศาลัเห นว้�าพยานหลั�กฐานใดฟั�;มีเฟั<อยเก�นสมีคุว้ริ หริ3อป็ริะว้�งให�ช�กช�า หริ3อไมี�เก�#ยว้แก�ป็ริะเด น ให�ศาลัมี�อ6านาจงดส3บัพยานหลั�กฐานเช�นว้�าน��น หริ3อพยานหลั�กฐานอ3#นติ�อไป็”

ป็.ว้�.พ . มี.87(1) “ห�ามีมี�ให�ศาลัริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานใด เว้�นแติ� (1) พยานหลั�กฐานน��นเก�#ยว้ถึ�งข้�อเทุ จจริ�งทุ�#คุ4�คุว้ามีฝ่;ายหน�#งฝ่;ายใดในคุด�จะติ�องน6าส3บั”

ป็.ว้�.พ . มี.118 ว้.3(1) “ไมี�ว้�าในกริณ�ใดๆห�ามีไมี�ให�คุ4�คุว้ามีฝ่;ายใดฝ่;ายหน�#งถึามีพยานด�ว้ย (1) คุ6าถึามีอ�นไมี�เก�#ยว้ก�บัป็ริะเด นแห�งคุด�”

บัทุติ�ดพยานบัทุน��ให�อ6านาจศาลัเป็)นผ4�ว้�น�จฉั�ยว้�าพยานหลั�กฐานใดฟั� ;มีเฟั<อย ป็ริะว้�งให�ช�กช�า เก�#ยว้แก�ป็ริะเด นแห�งคุด�หริ3อไมี� ติามี ป็.ว้�.พ . มี.104 ว้.1

“ให�ศาลัมี�อ6านาจเติ มีทุ�#ในอ�นทุ�#จะว้�น�จฉั�ยว้�าพยานหลั�กฐานทุ�#คุ4�คุว้ามีน6ามีาส3บัน��นจะเก�#ยว้ก�บัป็ริะเด นแลัะเป็)นอ�นเพ�ยงพอให�เช3#อฟั'งเป็)นย�ติ�ได�หริ3อไมี� แลั�ว้พ�พากษาคุด�ไป็ติามีน��น”

ฎ 5385/2548 จ6าเลัยทุ�# 1 แลัะจ6าเลัยทุ�# 2 ให�การิว้�าไมี�เคุยก4�เง�นแลัะทุ6าส�ญญาคุ6�าป็ริะก�นไว้�แก�โจทุก/ โดยมี�ได�ให�กาติ�อส4�ว้�าได�ช6าริะหน��เง�นก4�ให�แก�โจทุก/แลั�ว้ ด�งน�� คุด�ไมี�มี�ป็ริะเด นข้�อพ�พาทุว้�าจ6าเลัยทุ��งสองได�ช6าริะหน��ให�แก�โจทุก/แลั�ว้หริ3อไมี� แมี�จ6าเลัยทุ��งสองจะน6าพยานหลั�กฐานเข้�าส3บัก เป็)นการิน6าส3บันอกข้�อติ�อส4�ในคุ6าให�การิติ�องห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งติามี ป็.ว้�.พ . มี.87 (1)

ป็.ว้�.พ . มีาติริา 95 ห�ามีมี�ให�ยอมีริ�บัฟั'งพยานบั�คุคุลัใดเว้�นแติ�บั�คุคุลัน��น (2) เป็)นผ4�ทุ�#ได�เห น ได�ย�น หริ3อทุริาบัข้�อคุว้ามีเก�#ยว้ในเริ3#องทุ�#จะให�การิเป็)นพยานน��นมีาด�ว้ยตินเองโดยติริง แติ�คุว้ามีในข้�อน��ให�ใช�ได�ติ�อเมี3#อไมี�มี�บัทุบั�ญญ�ติ�แห�งกฎหมีายโดยช�ดแจ�งหริ3อคุ6าส�#งข้องศาลัว้�าให�เป็)นอย�างอ3#น

มีาติริา 95/1 ข้�อคุว้ามีซึ่�#งเป็)นการิบัอกเลั�าทุ�#พยานบั�คุคุลัใดน6ามีาเบั�กคุว้ามีติ�อศาลัก ด� หริ3อทุ�#บั�นทุ�กไว้�ในเอกสาริหริ3อว้�ติถึ�อ3#นใดซึ่�#งได�อ�างเป็)นพยานหลั�กฐานติ�อศาลัก ด� หากน6าเสนอเพ3#อพ�ส4จน/คุว้ามีจริ�งแห�งข้�อคุว้ามีน��น ให�ถึ3อเป็)นพยานบัอกเลั�า

ห�ามีมี�ให�ศาลัริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�า เว้�นแติ� (1) ติามีสภาพ ลั�กษณะ แหลั�งทุ�#มีา แลัะข้�อเทุ จจริ�ง

แว้ดลั�อมีข้องพยานบัอกเลั�าน��น น�าเช3#อว้�าจะพ�ส4จน/คุว้ามีจริ�งได� หริ3อ

(2) มี�เหติ�จ6าเป็)นเน3#องจากไมี�สามีาริถึน6าบั�คุคุลัซึ่�#งเป็)นผ4�ทุ�#ได�เห นได�ย�น หริ3อทุริาบัข้�อคุว้ามีเก�#ยว้ในเริ3#องทุ�#จะให�การิเป็)นพยานน��นด�ว้ยตินเองโดยติริงเป็)นมีาเป็)นพยานได� แลัะมี�เหติ�ผลัสมีคุว้ริเพ3#อป็ริะโยชน/แห�งคุว้ามีย�ติ�ธิริริมีทุ�#จะริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�าน��น

ในกริณ�ทุ�#ศาลัเห นว้�าไมี�คุว้ริริ�บัไว้�ซึ่�#งพยานบัอกเลั�าใด ให�น6าคุว้ามีในมีาติริา 95 ว้ริริคุสองมีาใช�บั�งคุ�บัโดยอน�โลัมี

ป็.ว้�.อ . มี.226/3 ข้�อคุว้ามีซึ่�#งเป็)นการิบัอกเลั�าทุ�#พยานบั�คุคุลัใดน6ามีาเบั�กคุว้ามีติ�อศาลัก ด� หริ3อทุ�#บั�นทุ�กไว้�ในเอกสาริหริ3อว้�ติถึ�อ3#นใดซึ่�#งได�อ�างเป็)นพยานหลั�กฐานติ�อศาลัก ด� หากน6าเสนอเพ3#อพ�ส4จน/คุว้ามีจริ�งแห�งข้�อคุว้ามีน��น ให�ถึ3อเป็)นพยานบัอกเลั�า

ห�ามีมี�ให�ศาลัริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�า เว้�นแติ� (1) ติามีสภาพ ลั�กษณะ แหลั�งทุ�#มีา แลัะข้�อเทุ จ

จริ�งแว้ดลั�อมีข้องพยานบัอกเลั�าน��น น�าเช3#อว้�าจะพ�ส4จน/คุว้ามีจริ�งได� หริ3อ

(2) มี�เหติ�จ6าเป็)นเน3#องจากไมี�สามีาริถึน6าบั�คุคุลัซึ่�#งเป็)นผ4�ทุ�#ได�เห นได�ย�น หริ3อทุริาบัข้�อคุว้ามีเก�#ยว้ในเริ3#องทุ�#จะให�การิเป็)นพยานน��นด�ว้ยตินเองโดยติริงเป็)นมีาเป็)นพยานได� แลัะมี�เหติ�ผลัสมีคุว้ริเพ3#อป็ริะโยชน/แห�งคุว้ามีย�ติ�ธิริริมีทุ�#จะริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�าน��น

ในกริณ�ทุ�#ศาลัเห นว้�าไมี�คุว้ริริ�บัไว้�ซึ่�#งพยานบัอกเลั�าใด แลัะคุ4�คุว้ามีฝ่;ายทุ�#เก�#ยว้ข้�องริ�องคุ�ดคุ�านก�อนทุ�#ศาลัจะด6าเน�นคุด�ติ�อไป็ ให�ศาลัจดริายงานริะบั�นามี หริ3อชน�ดแลัะลั�กษณะข้องพยานบัอกเลั�า.....

- การิห�ามีริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�า มี�ทุ�#มีาจากกลั��มีป็ริะเทุศริะบับั COMMON LAW ทุ�#ริะบับัการิพ�จาริณาเป็)นริะบับักลั�าว้หา

- เริ�ยก กฎแห�งการิริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานทุ�#ด�ทุ�#ส�ด ซึ่�#งมี�“ ”หลั�กว้�าถึ�าป็ริะเด นพ�พาทุใดสามีาริถึจะพ�ส4จน/ได�ด�ว้ยพยานหลั�กฐานหลัายช��นติ�างก�น

คุ4�คุว้ามีจะติ�องน6าพยานทุ�#มี�คุ�ณภาพด�ทุ�#ส�ดในการิพ�ส4จน/ข้�อเทุ จจริ�งมีาส3บั

จากหลั�กน�� กฎหมีายจ�งแบั�งแยกพยานติามีคุว้ามีใกลั�ช�ดข้องเหติ�การิณ/

พยานบัอกเลั�า / ป็ริะจ�กษ/พยาน

1 . บั�คุคุลัทุ�#เป็)นผ4�บัอกเลั�าข้�อเทุ จจริ�งไมี�ติ�องมีาสาบัานตินแลัะเบั�กคุว้ามีติ�อหน�าศาลั

2 . การิเลั�าเริ3#องติ�อมีาเป็)นทุอดหลัายทุอด คุว้ามีน�าเช3#อถึ3อ การิเพ�#มีเติ�มี ติ�ดทุอน

3 . อาจทุ6าให�คุ4�คุว้ามีไมี�พยายามีเสาะหาป็ริะจ�กษ/พยานทุ�#ริ4�เห นข้�อเทุ จจริ�งใกลั�ช�ดมีาส3บั

4 . ฝ่;ายติริงข้�ามีไมี�สามีาริถึซึ่�กคุ�านผ4�บัอกเลั�าซึ่�#งเป็)นผ4�พบัเห นข้�อเทุ จจริ�ง

5 . ในคุด�อาญาการิริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�าเป็)นการิลัะเมี�ดส�ทุธิ�จ6าเลัยทุ�#ได�เผช�ญหน�าก�บัผ4�ทุ�#ให�การิกลั�าว้ริ�ายตินเอง

พยานบัอกเลั�า หมีายถึ�ง พยานหลั�กฐานใดก ติามีทุ�#แสดงถึ�งคุ6ากลั�าว้ข้องป็ริะจ�กษ/พยานทุ�#ได�กริะทุ6าไว้�นอกศาลั แลัะน6ามีาใช�เป็)นพยานหลั�กฐานในศาลั โดยทุ�#ไมี�ได�น6าติ�ว้ป็ริะจ�กษ/พยานผ4�กลั�าว้ข้�อคุว้ามีน��นมีาเบั�กคุว้ามีโดยติริงติ�อศาลั โดยคุว้ามีป็ริะสงคุ/ในการิน6าส3บัพยานหลั�กฐานน��นเพ3#อแสดงให�เห นว้�า

เน3�อคุว้ามีหริ3อเริ3#องริาว้ในข้�อคุว้ามีน��นเป็)นจริ�ง(อ.จริ�ญ)

คุว้ามีหมีายข้องพยานบัอกเลั�า

พยานบัอกเลั�าจะอย4�ในลั�กษณะข้องพยานบั�คุคุลั พยานเอกสาริ หริ3อว้�ติถึ�พยานก ได� ◦พยานบั�คุคุลั เช�น บั�คุคุลัซึ่�#งได�ย�นหริ3อได�ฟั'ง ◦พยานเอกสาริ เช�น บั�นทุ�กข้องป็ริะจ�กษ/พยาน

ทุ�#เข้�ยนเลั�าเหติ�การิณ/ทุ�#ตินได�ป็ริะสบัพบัเจอมีา◦พยานว้�ติถึ� เช�น เทุป็บั�นทุ�กเส�ยง บั�นทุ�กภาพ

ข้องพยานเด กซึ่�#งเลั�าเหติ�การิณ/ซึ่�#งได�ป็ริะสบัพบัเจอมีา

ข้�อส�งเกติ◦เด�มีกฎหมีายไทุยก6าหนดว้�าพยานบัอกเลั�าติ�อง

เป็)นคุ6าบัอกเลั�าข้องพยานบั�คุคุลัเทุ�าน��น ส�งเกติได�จาก ป็.ว้�.พ . มี.95 “ห�ามีมี�ให�ยอมีริ�บัฟั'งพยานบั�คุคุลัใดเว้�นแติ�บั�คุคุลัน��น (2) เป็)นผ4�ทุ�#ได�เห น ได�ย�น หริ3อทุริาบั”

คุว้ามีป็ริะสงคุ/ข้องคุ4�คุว้ามีทุ�#น6าส3บัพยานหลั�กฐาน(พยานบัอกเลั�า ) ก เพ3#อแสดงให�เห นว้�า เริ3#องริาว้ติามีข้�อคุว้ามีทุ�#มี�การิเลั�าน��นเป็)นคุว้ามีจริ�ง มี�ใช�น6าส3บัเพ�ยงเพ3#อแสดงให�เห นว้�า มี�การิกลั�าว้ข้�อคุว้ามีน��นข้��นเทุ�าน��น

บั�นทุ�กคุ6าให�การิพยานริะบั�ว้�าจ6าเลัยเป็)นคุ�นริ�าย โจทุก/น6าส3บัเข้�ามีาเพ3#อแสดงให�เห นว้�าจ6าเลัยเป็)นคุนริ�ายจริ�ง เช�นน�� เป็)นพยานบัอกเลั�า

บั�นทุ�กการิแจ�งคุว้ามีริ�องทุ�กข้/ ซึ่�#งโจทุก/ส3บัเพ3#อให�เห นว้�าได�มี�การิริ�องทุ�กข้/ เพ3#อแสดงถึ�งอ6านาจฟัEอง ไมี�ได�ส3บัเพ3#อแสดงว้�าเน3�อคุว้ามีเริ3#องริาว้ทุ�#เข้าให�การิน��นเป็)นคุว้ามีจริ�ง เช�นน�� ไมี�ใช�พยานบัอกเลั�า

ถึ�ามี�ได�ป็ริะสงคุ/จะพ�ส4จน/ถึ�งข้�อเทุ จจริ�งทุ�#ผ4�อ3#นได�ริ4� ได�เห น แลัะได�เลั�าให�ฟั'ง หากแติ�น6าส3บัเพ3#อแสดงว้�าติ�ว้พยานเองได�ฟั'งผ4�พ4ดว้�าอย�างไริ เป็)นการิพ�ส4จน/ข้�อเทุ จจริ�งแห�งการิพ4ด ไมี�ได�พ�ส4จน/ว้�าข้�อคุว้ามีทุ�#ผ4�พ4ดน��นเป็)นคุว้ามีจริ�ง กริณ�น��ไมี�ใช�พยานบัอกเลั�า แติ�เป็)นป็ริะจ�กษ/พยาน

เป็)นพยานบัอกเลั�าหริ3อไมี� ติ�องพ�จาริณาว้�ติถึ�ป็ริะสงคุ/ข้องการิน6าส3บั

ติ.ย . โจทุก/ฟัEองด6าในข้�อหาหมี�#นป็ริะมีาทุ โดยด6าได�พ4ดก�บัข้าว้ว้�า แดงเป็)นผ4�พ�พากษาทุ�จริ�ติ ชอบัริ�บัส�นบัน แลัะโจทุก/อ�างข้าว้เป็)นพยาน ด�งน��การิทุ�#ข้าว้มีาเบั�กคุว้ามีว้�า ด6าพ4ดว้�าแดงเป็)นผ4�พ�พากษาทุ�จริ�ติ ชอบัริ�บัส�นบัน ก เพ3#อพ�ส4จน/ว้�าด6าพ4ดข้�อคุว้ามีเช�นน�� ซึ่�#งเป็)นป็ริะเด นส6าคุ�ญแห�งคุด� แติ�มี�ใช�เพ3#อพ�ส4จน/ว้�าแดงเป็)นผ4�พ�พากษาทุ�#ทุ�จริ�ติจริ�งหริ3อไมี� ด�งน��น ข้าว้จ�งเป็)นป็ริะจ�กษ/พยาน ไมี�ใช�พยานบัอกเลั�า

กฎหมีายมี�ได�ห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�าโดยเด ดข้าด พ�จาริณาได�จาก มี.95/1 ว้ . 2 “ห�ามีมี�ให�ศาลัริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�า เว้�นแติ�

(1) ติามีสภาพ ลั�กษณะ แหลั�งทุ�#มีา แลัะข้�อเทุ จจริ�งแว้ดลั�อมีข้องพยานบัอกเลั�าน��น น�าเช3#อว้�าจะพ�ส4จน/คุว้ามีจริ�งได� หริ3อ

(2) มี�เหติ�จ6าเป็)นเน3#องจากไมี�สามีาริถึน6าบั�คุคุลัซึ่�#งเป็)นผ4�ทุ�#ได�เห นได�ย�น หริ3อทุริาบัข้�อคุว้ามีเก�#ยว้ในเริ3#องทุ�#จะให�การิเป็)นพยานน��นด�ว้ยตินเองโดยติริงเป็)นมีาเป็)นพยานได� แลัะมี�เหติ�ผลัสมีคุว้ริเพ3#อป็ริะโยชน/แห�งคุว้ามีย�ติ�ธิริริมีทุ�#จะริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�าน��น”

ฎ 3356/2526 โจทุก/ไมี�ได�ติ�ว้ผ4�เส�ยหายมีาเบั�กคุว้ามี โจทุก/อ�างส�งแติ�คุ6าให�การิช��น

สอบัสว้นข้องพยานทุ�#อ�างว้�าริ4�เห นเหติ�การิณ/แลัะจ6าหน�าคุนริ�ายได� ซึ่�#งเป็)นเพ�ยงพยานบัอกเลั�า คุ6าติ6าริว้จผ4�จ�บัก มี�แติ�ว้�าภริ�ยาผ4�เส�ยหายแจ�งให�จ�บัจ6าเลัย แลัะพยานให�ด4ติ�ว้ผ4�เส�ยหายย3นย�นว้�า จ6าเลัยเป็)นคุนริ�าย

ย�งผ4�เส�ยหาย คุ6าติ6าริว้จผ4�จ�บัก เป็)นพยานบัอกเลั�า แมี�จ6าเลัยให�การิริ�บัสาริภาพติ�อผ4�จ�บั คุ6าริ�บัสาริภาพก เป็)นเพ�ยงพยานบัอกเลั�า เมี3#อจ6าเลัยให�การิป็ฏ�เสธิ ย�อมีไมี�

อาจริ�บัฟั'งลังโทุษจ6าเลัยได�

ฎ 589/2518 พ . ไมี�ได�เห นทุ�#ด�น แติ�เบั�กคุว้ามีว้�าทุ�#พ�พาทุอย4�ในเข้ติสาธิาริณะเพริาะในโฉันดเข้�ยนไว้�เช�นน��น ด�งน�� ไมี�ใช�ป็ริะจ�กษ/พยาน ไมี�มี�น6�าหน�กพอทุ�#จะริ�บัฟั'งว้�าทุ�#พ�พาทุเป็)นทุ�#สาธิาริณะ

ฎ 304/2500 ติ6าริว้จเบั�กคุว้ามีว้�าพอเก�ดเหติ�แลั�ว้ จ6าเลัยออกมีาจากทุ�#เก�ดเหติ�ฆาติกริริมี มี�ผ4�ติามีจ6าเลัยติ�ดมีาช��บัอกให�จ�บัจ6าเลัยว้�าแทุงผ4�ติาย คุ6าข้องติ6าริว้จน��เป็)นพยานช��นทุ�# 1 ไมี�ใช�คุ6าบัอกเลั�า แติ�ถึ�อยคุ6าทุ�#ผ4�ติามีจ6าเลัยมีาบัอกแก�ติ6าริว้จน��นเป็)นคุ6าบัอกเลั�า คุ6าบัอกเลั�าในข้ณะกริะช��นช�ดทุ�นทุ�# ซึ่�#งติามีธิริริมีดาย�งไมี�ทุ�นจะมี�ช�องโอกาสคุ�ดแกลั�งป็ริ�กป็ริ6า ศาลัริ�บัฟั'งป็ริะกอบัพฤติ�เหติ�อ3#นๆลังโทุษจ6าเลัยฐานฆ�าผ4�อ3#นโดยเจตินาได�

คุ6าบัอกเลั�าข้องคุ4�คุว้ามีฝ่;ายติริงข้�ามี คุ6าบัอกเลั�าข้องผ4�ทุ�#ติายแลั�ว้ ข้�อคุว้ามีในเอกสาริมีหาชน ก�ติติ�ศ�พทุ/หริ3อข้�อเทุ จจริ�งทุ�#เลั�าลั3อก�นทุ�#ว้ไป็ คุ6าพ�พากษาในคุด�เริ3#องก�อน คุ6าพยานในคุด�เริ3#องก�อน คุ6าให�การิข้องพยานในคุริ��งก�อน

คุ6าริ�บัข้องคุ4�คุว้ามี หมีายถึ�ง ข้�อคุว้ามีหริ3อคุ6ากลั�าว้ทุ�#คุ4�คุว้ามีทุ6าข้��นนอกศาลั ซึ่�#งอาจจะเป็)นบั�นทุ�กหริ3อเลั�าให�คุนอ3#นฟั'ง หริ3อให�การิในฐานะพยานบั�คุคุลัไว้�ในคุด�เริ3#องอ3#น

คุ6าริ�บัน��ไมี�จ6าเป็)นติ�องทุ6าให�ติ�ว้เองเส�ยป็ริะโยชน/อาจเป็)นคุ6ากลั�าว้ในเริ3#องใดๆ ซึ่�#งอาจจะได�ผลัป็ริะโยชน/ เส�ยป็ริะโยชน/ หริ3อไมี�ได�ไมี�เส�ยป็ริะโยชน/ก ได�

ติ.ย .แดงก�บัข้าว้ข้�บัริถึชนก�น แดงได�ไป็ให�

ถึ�อยคุ6าทุ�#สถึาน�ติ6าริว้จว้�า แดงข้�บัริถึชนก�บัข้าว้จริ�ง แติ�ข้าว้เป็)นฝ่;ายป็ริะมีาทุข้�บัริถึก�นทุางเข้�ามีาชนริถึข้องแดง ด�งน�� ถึ�าด6าซึ่�#งเป็)นผ4�โดยสาริริถึข้องข้าว้แลัะได�ริ�บับัาดเจ บั มีาฟัEองแดงแลัะข้าว้ให�ริ�บัผ�ด ด6าอาจอ�างบั�นทุ�กซึ่�#งติ6าริว้จทุ6าข้��นน��เป็)นพยานย�นแดงได�ว้�า แดงเป็)นผ4�ข้�บัริถึยนติ/คุ�นทุ�#ชนก�บัริถึข้องข้าว้จนเป็)นเหติ�ได�ริ�บับัาดเจ บั

ข้�อส�งเกติ 1. คุ6าริ�บั ไมี�จ6าเป็)นติ�องริ�บัโดยช�ดแจ�ง หริ3อเป็)นผ4�กลั�าว้ข้�อคุว้ามีน��นเอง อาจะเป็)นการิริ�บัโดยป็ริ�ยายก ได� ติ�ว้อย�างเช�น

(1) การิยอมีริ�บัติามีคุ6ากลั�าว้ หริ3อข้�อคุว้ามีทุ�#บั�คุคุลัอ3#นทุ6าข้��น โดยถึ3อเป็)นคุ6ากลั�าว้หริ3อข้�อคุว้ามีข้องติน หมีายถึ�ง “การิทุ�#คุ4�คุว้ามีแสดงก�ริ�ยาการิอย�างใดอย�างหน�#งซึ่�#งเป็)นทุ�#เห นได�ว้�าเข้าได�ยอมีริ�บัข้�อเทุ จจริ�งทุ�#เก�ดข้��นจากคุ6ากลั�าว้ หริ3อข้�อคุว้ามีทุ�#บั�คุคุลัภายนอกทุ6าข้��น”

(2)คุ6าริ�บัอาจเก�ดข้��นจากก�ริ�ยาอาการิหริ3อพฤติ�การิณ/ทุ�#พอจะอน�มีานได�ว้�าคุ4�คุว้ามียอมีริ�บัในข้�อเทุ จจริ�งอย�างหน�#ง เช�น การิทุ�#คุ4�คุว้ามีกริะทุ6าการิหริ3อลัะเว้�นกริะทุ6าการิอย�างใดอย�างหน�#ง ซึ่�#งแสดงให�เห นพ�ริ�ธิหริ3อเจตินาข้องคุ4�คุว้ามีว้�า ริ4�ติ�ว้ว้�ากริะทุ6าผ�ด หริ3อกริะทุ6าการิซึ่�#งเป็)นป็'ญหาในคุด�

ติ.ย . การิทุ�#คุ4�คุว้ามีกริะทุ6าการิอย�างใดอย�างหน�#งเพ3#อข้�ดข้ว้างการิแสว้งหาคุว้ามีย�ติ�ธิริริมีข้องศาลั พฤติ�การิณ/น��ถึ3อได�ว้�าคุ4�คุว้ามีทุ�#กริะทุ6าการิด�งกลั�าว้ยอมีริ�บัว้�าคุด�ข้องตินไมี�น�าเช3#อถึ3อหริ3อมี�น6�าหน�กไมี�เพ�ยงพอ ทุ��งน��โดยเหติ�ผลัทุ�#ว้�า คุ4�คุว้ามีทุ�#มี�คุว้ามีเช3#อว้�าคุด�ข้องตินมี�หลั�กฐานอ�อนหริ3อไมี�อาจชนะคุด�ด�ว้ยว้�ถึ�ทุางทุ�#ชอบัเทุ�าน��นจ�งจะกริะทุ6าการิด�งกลั�าว้

เช�น การิทุ6าพยานหลั�กฐานเทุ จหริ3อเบั�กคุว้ามีเทุ จ พยายามีติ�ดส�นบันพยาน หริ3อข้4�กริริโชกพยานไมี�ให�มีาเบั�กคุว้ามีหริ3อให�เบั�กคุว้ามีเป็)นป็ริะโยชน/แก�ติน พยายามีติ�ดส�นบันผ4�พ�พากษา อ�ยการิหริ3อเจ�าหน�าทุ�#ข้องศาลั หริ3อย�กย�ายถึ�ายเทุเพ3#อหลับัเลั�#ยงการิบั�งคุ�บัคุด�

ติ.ย . ถึ�าคุ4�คุว้ามีฝ่;ายใดฝ่;ายหน�#งไมี�ยอมีเริ�ยกพยานบั�คุคุลัหน�#งคุนใด หริ3อไมี�ยอมีส�งเอกสาริทุ�#อย4�ในคุว้ามีคุริอบัคุริองข้องติน หริ3อป็ฏ�เสธิไมี�ยอมีริ�บัการิติริว้จสภาพริ�างกาย ซึ่�#งในพฤติ�การิณ/เช�นน��นบั�คุคุลัทุ�#ว้ไป็ (ว้�ญญู4ชน ) คุว้ริจะติ�องทุ6า คุ4�คุว้ามีฝ่;ายติริงก�นข้�ามีอาจเสนอพฤติ�การิณ/เช�นน��เพ3#อเป็)นพยานว้�า คุ4�คุว้ามีฝ่;ายแริกยอมีริ�บัว้�าเข้าป็กป็>ดข้�อเทุ จจริ�งบัางอย�างซึ่�#งจะได�จากคุ6าเบั�กคุว้ามีข้องพยานคุนน��น หริ3อจากริายงานการิติริว้จริ�างกายน��น ทุ��งน��เพ3#อเป็)นการิทุ6าลัายน6�าหน�กข้องริ4ป็คุด�เป็)นการิทุ�#ว้ไป็ เทุ�าๆ ก�น

ข้�อส�งเกติ 2. คุ6าริ�บัในคุด�อาญา ป็กติ�ถึ3อเกณฑ์/เก�#ยว้ก�บัคุด�แพ�ง คุ3อ ไมี�จ6าเป็)นติ�องเป็)นคุ6าริ�บัทุ�#เป็)นป็ฏ�ป็'กษ/ติ�อป็ริะโยชน/ข้องตินก ริ�บัฟั'งได�

คุ6าริ�บัจะเป็)นคุ6าริ�บัข้องโจทุก/ หริ3อข้องจ6าเลัยก ได� คุ6าริ�บัข้องโจทุก/ ใช�หลั�กเกณฑ์/เด�ยว้ก�บัคุด�แพ�งทุ�กป็ริะการิ

เช�น การิทุ�#ผ4�เส�ยหายเคุยเลั�าให�พยานฟั'งว้�าเคุยมี�คุว้ามีส�มีพ�นธิ/ทุางช4�สาว้ก�บัจ6าเลัย ย�อมีริ�บัฟั'งเพ3#อพ�ส4จน/ว้�า ผ4�เส�ยหายย�นยอมีได�

คุ6าริ�บัในคุด�อาญา หากเป็)นคุ6าริ�บัข้องผ4�ติ�องหา หริ3อผ4�ถึ4กจ�บั ติ�องพ�จาริณาว้�าได�กริะทุ6าติ�อบั�คุคุลัใด

-ถึ�าเป็)นคุ6าริ�บัซึ่�#งกริะทุ6าติ�อผ4�เส�ยหาย ริาษฎริทุ�#ทุ6าการิจ�บั หริ3อบั�คุคุลัอ3#น ถึ�งการิกริะทุ6าผ�ดข้องติน ถึ3อว้�าเป็)นคุ6าริ�บัฝ่;ายติริงข้�ามีซึ่�#งโจทุก/อ�างเป็)นพยานหลั�กฐานได� เพริาะไมี�มี�กฎหมีายห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'ง

-ถึ�าเป็)นคุ6าริ�บัซึ่�#งกริะทุ6าติ�อ เจ�าพน�กงานผ4�จ�บั หริ3อติ�อพน�กงานสอบัสว้น ติ�องพ�จาริณา มี .84 ว้.ทุ�าย แลัะมี . 134 ป็ริะกอบั ถึ3อว้�าเป็)นคุ6าริ�บัข้องฝ่;ายติริงข้�ามีซึ่�#งโจทุก/อ�างเป็)นพยานได�เช�นเด�ยว้ก�บัในคุด�แพ�ง ถึ�าได�ทุ6าติามีเง3#อนไข้ในมีาติริาน��น

ติ.ย . คุ6าบัอกเลั�าข้องผ4�ทุ�#เคุยเป็)นเจ�าข้องทุ�#ด�นน��นมีาแติ�เด�มีว้�า ทุ�#ด�นติกอย4�ในภาริะจ6ายอมี สามีาริถึน6ามีาอ�างเสมี3อนคุ6าริ�บัข้องเจ�าข้องทุ�#ด�นคุนป็'จจ�บั�นได� แมี�จะป็ริากฏว้�าเจ�าข้องเด�มีมี�ติ�ว้ตินอย4�แลัะไมี�มี�ผ4�ใดอ�างเป็)นพยาน

คุ6าพ�พากษาฎ�กาทุ�#1057/2525 โจทุก/จ6าเลัยพ�พาทุก�นว้�า ใคุริมี�ส�ทุธิ�คุริอบัคุริองทุ�#พ�พาทุ คุ6าทุ�#จ6าเลัยเคุยกลั�าว้ก�บับั�คุคุลัภายนอกว้�า จ6าเลัยริ�บัจ6าน6าทุ�#นาแป็ลังพ�พาทุไว้�จากโจทุก/น��น เป็)นคุ6ากลั�าว้ทุ�#เป็)นป็ฏ�ป็'กษ/ติ�อผลัป็ริะโยชน/ข้องติ�ว้เอง ใช�ย�นจ6าเลัยได�

ฎ 922/2527 บั�ดามีาริดาแลัะน�องชายจ6าเลัยให�การิในคุ3นเก�ดเหติ�ว้�าเห นจ6าเลัยใช�อาว้�ธิป็<นย�งผ4�ติาย แติ�มีาเบั�กคุว้ามีในช��นศาลัว้�าไมี�ทุริาบัใคุริย�ง เป็)นเริ3#องเบั�กคุว้ามีเพ3#อช�ว้ยเหลั3อจ6าเลัย ทุ��งจ6าเลัยก ให�การิริ�บัสาริภาพช��นสอบัสว้นในคุ3นเก�ดเหติ� ช��ทุ�#เก�ดเหติ� แลัะแสดงทุ6าให�ติ6าริว้จถึ�ายภาพไว้� เช�นน�� ฟั'งลังโทุษจ6าเลัยได�

หมีายถึ�ง ถึ�อยคุ6าข้องบั�คุคุลัทุ�#บัอกเลั�าผ4�อ3#นไว้� หริ3อได�ข้�ดเข้�ยนไว้�เป็)นหน�งส3อแลัะป็ริากฏว้�าบั�คุคุลัน��นถึ�งแก�คุว้ามีติายแลั�ว้ ข้ณะทุ�#จะน6าติ�ว้เข้�าไป็เบั�กคุว้ามีเป็)นพยาน

(2.1 ) คุ6ากลั�าว้ทุ�#เป็)นป็ริป็'กษ/ติ�อป็ริะโยชน/ข้องติน คุ6ากลั�าว้ไมี�ว้�าจะโดยว้าจาหริ3อเป็)นลัายลั�กษณ/อ�กษริข้องผ4�ทุ�#ติายไป็แลั�ว้ ซึ่�#งทุ6าให�เข้าเส�ยผลัป็ริะโยชน/ในทุางเง�นทุอง หริ3อผลัป็ริะโยชน/อ�นเป็)นส�ทุธิ�ในทุริ�พย/ส�น

เหติ�ผลัคุ3อ บั�คุคุลัย�อมีไมี�กลั�าว้เทุ จให�ตินเองติ�องเส�ยป็ริะโยชน/ ด�งน��นข้�อคุว้ามีทุ�#เข้ากลั�าว้แลั�ว้ทุ6าให�ตินเองเส�ยป็ริะโยชน/น�าจะเป็)นคุว้ามีจริ�ง

คุ6ากลั�าว้ทุ�#ป็ริป็'กษ/ฯติ�องมี�ลั�กษณะด�งติ�อไป็น�� ก . คุ6ากลั�าว้น��นจะติ�องข้�ดผลัป็ริะโยชน/ทุ�#ผ4�กลั�าว้มี�

อย4�ในข้ณะทุ�#กลั�าว้ ถึ�าเป็)นผลัป็ริะโยชน/ทุ�#ผ4�กลั�าว้จะได�ริ�บัในอนาคุติซึ่�#งย�งไมี�แน�นอน ไมี�อย4�ในคุว้ามีหมีายข้องข้�อน��

ข้ . ผ4�กลั�าว้จะติ�องริ4�หริ3อคุว้ริริ4�ว้�าคุ6ากลั�าว้ข้องตินเป็)นป็ริป็'กษ/ติ�อผลัป็ริะโยชน/ข้องตินเองในข้ณะทุ�#เข้ากลั�าว้

คุ . ข้�อคุว้ามีอ3#นซึ่�#งเช3#อมีโยงหริ3อเก�#ยว้พ�นก�บัข้�อคุว้ามีทุ�#เป็)นป็ริป็'กษ/ ซึ่�#งช�ว้ยในการิอธิ�บัายข้�อคุว้ามีป็ริป็'กษ/ให�ช�ดข้��น ก ย�อมีริ�บัฟั'งได� แมี�ว้�าจะมี�ข้�อคุว้ามีอ3#นอ6านว้ยผลัป็ริะโยชน/แก�ผ4�กลั�าว้ก ติามี

ทุ��งน��โดยถึ3อหลั�กทุ�#ว้�า ติ�องริ�บัฟั'งข้�อคุว้ามีทุ��งหมีด ไมี�ใช�ติ�ดมีาแติ�ติอนใดติอนหน�#งซึ่�#งอาจทุ6าให�เข้�าใจผ�ดได� แลัะติามีคุว้ามีจริ�งคุงไมี�มี�ผ4�ใดจะกลั�าว้คุว้ามีเทุ จเป็)นป็ริป็'กษ/ติ�อผลัป็ริะโยชน/อ�นหน�#ง เพ3#อหว้�งป็ริะโยชน/อ�กอ�นหน�#ง เช�น บั�ญช�ข้องริ�านคุ�า ริ�บัฟั'งได�ทุ��งด�านริายริ�บัแลัะริายจ�าย

ติ.ย . คุ6ากลั�าว้ข้องเจ�าหน��ถึ�งการิริ�บัช6าริะหน��จากลั4กหน�� หริ3อใบัเสริ จทุ�#พ�อคุ�าออกให�แก�ลั4กคุ�าย�อมีเป็)นเอกสาริทุ�#เป็)นป็ริป็'กษ/ติ�อผลัป็ริะโยชน/ข้องพ�อคุ�า เพริาะเป็)นหลั�กฐานการิริะง�บัส�ทุธิ�ข้องเข้าเป็)นติ�น

(2.2 ) คุ6ากลั�าว้ในหน�าทุ�#การิงาน หมีายถึ�ง คุ6ากลั�าว้หริ3อการิทุ6าบั�นทุ�กในหน�าทุ�#การิงานข้องบั�คุคุลัใดบั�คุคุลัหน�#งทุ�#ทุ6าเป็)นป็ริะจ6า มี�สาริะส6าคุ�ญ คุ3อ ก . คุ6ากลั�าว้น��นเก�#ยว้ข้�องก�บัก�จการิซึ่�#งผ4�กลั�าว้กริะทุ6าเป็)น

ป็กติ�ธิ�ริะในหน�าทุ�#การิงาน หริ3อธิ�ริก�จข้องเข้า ข้ . ผ4�กลั�าว้จะติ�องมี�หน�าทุ�#กลั�าว้หริ3อจดข้�อคุว้ามีน��น หน�าทุ�#น��นจะติ�องถึ4กก6าหนดข้��นโดยกฎ ริะเบั�ยบั หริ3อทุางป็ฏ�บั�ติ�ข้องธิ�ริก�จ หริ3อบัทุบั�ญญ�ติ�ข้องกฎหมีาย คุ . การิกลั�าว้หริ3อจดจะติ�องเป็)นการิกริะทุ6าโดยทุ�นทุ� หริ3อใกลั�ช�ดก�บัเหติ�การิณ/ทุ�#เก�ดข้��น การิบั�นทุ�กข้�อเทุ จจริ�งทุ�#เก�ดข้��นหลัายว้�นแลั�ว้ ถึ3อว้�าไมี�ใช�กริะทุ6าการิติามี

หน�าทุ�#การิงาน

(2.3)คุ6ากลั�าว้ถึ�งส�ทุธิ�สาธิาริณะ หริ3อส�ทุธิ�ทุ�#ป็ริะชาชนมี�อย4�ริ�ว้มีก�น

คุ6าว้�า ส�ทุธิ�สาธิาริณะ ได�แก� ส�ทุธิ�ทุ�#ป็ริะชาชนมี�อย4�ในสาธิาริณสมีบั�ติ�ข้องแผ�นด�นป็ริะเภทุทุ�#มี�ไว้�ส6าหริ�บัพลัเมี3องใช�ริ�ว้มีก�นใน ป็.พ.พ.มีาติริา1304(2) เช�น คุ6าบัอกเลั�าทุ�#ว้�า หนองน6�าสาธิาริณะหริ3อทุ��งหญ�าเลั��ยงส�ติว้/มี�เข้ติเทุ�าน��นเทุ�าน�� ย�อมีเช3#อฟั'งได�

ส�ว้นส�ทุธิ�ป็ริะชาชนมี�อย4�ริ�ว้มีก�น หมีายถึ�งส�ทุธิ�ในทุริ�พย/ทุ�#มี�ไว้�เพ3#อป็ริะชาชนกลั��มีใดกลั��มีหน�#งใช�สอยริ�ว้มีก�น

เหติ�ผลั มีาจากคุว้ามีจ6าเป็)นในข้�อทุ�#ว้�าข้�อเทุ จจริ�งทุ�#มี�มีาแติ�โบัริาณกาลัน��น ไมี�สามีาริถึน6าพยานโดยติริงมีาส3บัในศาลัได� แลัะส�ทุธิ�ด�งกลั�าว้มี�แนว้โน�มีทุ�#จะเป็)นคุว้ามีจริ�ง อ�นติริายจากการิบั�ดผ�นจากข้�อเทุ จจริ�งมี�น�อย เพริาะป็ริะชาชนทุ�กคุนย�อมีว้�พากษ/ว้�จาริณ/ได�

คุ6ากลั�าว้ส�ทุธิ�สาธิาริณะ ป็ริะกอบัด�ว้ยองคุ/ป็ริะกอบั 3 ป็ริะการิ คุ3อ1. เป็)นคุ6ากลั�าว้ข้องบั�คุคุลัซึ่�#งถึ�งแก�คุว้ามีติายไป็แลั�ว้2. ผ4�ทุ�#กลั�าว้จะติ�องเป็)นผ4�อย4�ในฐานะทุ�#จะมี�คุว้ามีริ4�เช�นน��น กลั�าว้คุ3อ ผ4�กลั�าว้จะติ�องมี�ถึ�#นฐานอย4� ณ ทุ�#ทุ�#ส�ทุธิ�น��นมี�อย4� ไมี�ว้�าจะเป็)นการิมี�ภ4มี�ลั6าเนา หน�าทุ�#หริ3อก�จการิอ3#น 3.ได�กลั�าว้ก�อนทุ�#จะมี�คุว้ามีริ4�ส�กว้�าจะมี�กริณ�พ�พาทุเก�ดข้��น หมีายคุว้ามีว้�า ก�อนจะมี�การิโติ�เถึ�ยงอย�างจริ�งจ�งเก�#ยว้ก�บัข้�อเทุ จจริ�งในคุ6าบัอกเลั�าน��น หริ3อคุ6ากลั�าว้เพ3#อป็Eองก�นไมี�ให�มี�การิพ�พาทุก�นในภายหน�าก ด� หริ3อคุ6ากลั�าว้ภายหลั�งทุ�#คุด�เลั�กก�นไป็แลั�ว้ก ด� คุ6ากลั�าว้ในข้ณะเหลั�าน��ริ�บัฟั'งได�

(2.4)คุ6ากลั�าว้ถึ�งเคุริ3อญาติ�ว้งศ/ติริะก4ลั คุ3อ คุ6ากลั�าว้ข้องผ4�ติายซึ่�#งเป็)นญาติ�ในว้งศ/สก�ลัซึ่�#งกลั�าว้ก�อนจะเก�ดกริณ�พ�พาทุถึ�งเริ3#องเคุริ3อญาติ�

เหติ�ผลัคุ3อ คุว้ามีจ6าเป็)นเพริาะไมี�อาจหาพยานหลั�กฐานด�กว้�าน��ได� แลัะอ�กป็ริะการิหน�#ง เพริาะเริ3#องว้งศ/ญาติ�เป็)นคุว้ามีริ4�เฉัพาะในหมี4�เคุริ3อญาติ�เทุ�าน��น เป็)นการิยากทุ�#คุนภายนอกจะลั�ว้งริ4�ได�

คุ6ากลั�าว้ถึ�งเคุริ3อญาติ�ว้งศ/ติริะก4ลั จะติ�องมี�ลั�กษณะด�งน��

ก . ป็ริะเด นในคุด�จะติ�องเป็)นเริ3#องเก�#ยว้ก�บัเคุริ3อญาติ�โดยติริง

ข้ . ผ4�บัอกเลั�าจะติ�องเป็)นผ4�ทุ�#อย4�ในสก�ลัเด�ยว้ก�น แลัะเป็)นเคุริ3อญาติ�ทุ�#ลั�ว้งลั�บัไป็แลั�ว้

คุ . คุ6าบัอกเลั�าไมี�จ6าเป็)นติ�องกริะทุ6าในเว้ลัากริะช��นช�ดก�บัข้�อเทุ จจริ�งทุ�#เก�ดอาจเป็)นคุ6าบัอกเลั�าถึ�งบัริริพบั�ริ�ษข้องผ4�กลั�าว้ย�อนข้��นไป็หลัายช��น แติ�ติ�องกลั�าว้ก�อนทุ�#จะมี�กริณ�พ�พาทุริะหว้�างเคุริ3อญาติ�ข้��น

(2.5)คุ6ากลั�าว้ข้องผ4�ถึ4กทุ6าริ�ายก�อนติาย คุ3อ คุ6าบัอกเลั�าถึ�งสาเหติ�แลัะพฤติ�การิณ/แห�งคุว้ามีติายซึ่�#งผ4�ติายได�ริะบั�แลัะบัอกเลั�าก�อนติาย

เหติ�ผลั เพริาะคุ6าบัอกเลั�าข้องคุนใกลั�ติายทุ�#ริ4�ส�กว้�าตินเองใกลั�ติายน��น เป็)นคุ6าพ4ดภายใติ�คุว้ามีศ�กด�Iส�ทุธิ�Iเช�นเด�ยว้ก�บัคุ6าเบั�กคุว้ามีทุ�#ได�สาบัานแลั�ว้ ผ4�ทุ�#ก6าลั�งจะติายคุงจะไมี�พ4ดเทุ จใส�ริ�ายคุนอ3#นให�เป็)นบัาป็กริริมีติ�ดติ�ว้ติ�อไป็ จ�งน�าเช3#อถึ3อแลัะริ�บัฟั'งได�

เง3#อนไข้ข้องคุ6าบัอกเลั�าข้องผ4�ถึ4กทุ6าริ�ายก�อนติายมี�ด�งน��ก . ริ�บัฟั'งได�เฉัพาะคุด�อาญา ป็ริะเภทุคุว้ามีผ�ดติ�อช�ว้�ติ ข้ . ริ�บัฟั'งได�เฉัพาะนามีผ4�ฆ�า สาเหติ� แลัะพฤติ�การิณ/

แห�งการิฆ�าเทุ�าน��น เริ3#องอ3#นๆ แมี�จะพ4ดในข้ณะเด�ยว้ก�นก ริ�บัฟั'งไมี�ได�

คุ . ผ4�ติายกลั�าว้ข้�อคุว้ามีน��นในข้ณะทุ�#ริ4�ส�กติ�ว้แลั�ว้ว้�าตินใกลั�จะติาย ไมี�มี�คุว้ามีหว้�งว้�าจะริอด (ข้�อน��เป็)นเหติ�ผลัส6าคุ�ญทุ�#ส�ดทุ�#ทุ6าให�ศาลัยอมีริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�าชน�ดน��)

ง . ผ4�ติายจะติ�องถึ�งแก�คุว้ามีติายจริ�งๆ ในเว้ลัาติ�อมีา แติ�จะถึ�งแก�คุว้ามีติายเริ ว้หริ3อช�าเพ�ยงใดไมี�ส6าคุ�ญ หริ3อจะถึ�งแก�คุว้ามีติายเพริาะเหติ�ใดก ไมี�ส6าคุ�ญ ข้�อส6าคุ�ญติ�องถึ�งแก�คุว้ามีติายก�อนทุ�#จะเข้�าเบั�กคุว้ามี ซึ่�#งทุ6าให�เก�ดคุว้ามีจ6าเป็)นทุ�#จะติ�องริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�า

ติ.ย . แดงถึ4กด6าย�งทุ�#หน�าอก ริ4�ส�กติ�ว้ใกลั�ติาย จ�งพ4ดก�บัแพทุย/ทุ�#ก6าลั�งผ�าติ�ดตินว้�าริ4�ส�กว้�าจะไมี�ริอดแลั�ว้ ด6าเป็)นคุนย�งทุ6าริ�าย แติ�แพทุย/ผ�าติ�ดช�ว้ยช�ว้�ติแดงไว้�ได� ติ�อมีา ด6าถึ4กด6าเน�นคุด�ฐานพยายามีฆ�า ก�อนแดงจะเข้�าเบั�กคุว้ามีป็ริากฏว้�าแดงป็ริะสบัอ�บั�ติ�เหติ�ถึ4กริถึชนติาย ด�งน��คุ6าบัอกเลั�าข้องแดงทุ�#เลั�าให�แพทุย/ฟั'งย�อมีเป็)นพยานบัอกเลั�าทุ�#ริ�บัฟั'งได�

(2.6) คุ6ากลั�าว้ข้องเจ�ามีริดกในเริ3#องพ�น�ยกริริมี คุ3อ คุ6าบัอกเลั�าข้องเจ�ามีริดกเก�#ยว้ก�บัการิทุ6าพ�น�ยกริริมี หริ3อข้�อคุว้ามีในพ�น�ยกริริมีซึ่�#งทุ6าก�อนหริ3อหลั�งการิทุ6าหริ3อเพ�กถึอนพ�น�ยกริริมี

คุ6าบัอกเลั�าข้องเจ�ามีริดกทุ�#ริ�บัฟั'งได� ได�แก�ก . คุ6าบัอกเลั�าถึ�งข้�อเทุ จจริ�งเก�#ยว้ก�บัการิ

ทุ6าพ�น�ยกริริมี ข้ . คุ6าบัอกเลั�าเก�#ยว้ก�บัข้�อคุว้ามีใน

พ�น�ยกริริมี คุ3อ คุ6าบัอกเลั�าข้องเจ�ามีริดกก�อนจะทุ6าพ�น�ยกริริมีว้�าจะยกทุริ�พย/ส�นให�ใคุริบั�าง

(2.7 ) คุ6าเบั�กคุว้ามีข้องพยานในคุด�ก�อนหริ3อกริะบัว้นพ�จาริณาคุริ��งก�อนในคุด�เด�ยว้ก�น

หมีายถึ�ง ผ4�บัอกเลั�าเคุยเบั�กคุว้ามีเป็)นพยานในศาลัมีาแลั�ว้คุริ��งหน�#ง ซึ่�#งอาจเป็)นคุด�เด�ยว้ก�นหริ3อคุนลัะคุด�ก�นก�บัในคุด�น��ก ได� แลัะติ�อมีาคุ4�คุว้ามีฝ่;ายหน�#งฝ่;ายใดในคุด�ป็'จจ�บั�นติ�องการิอ�างผ4�บัอกเลั�ามีาเป็)นพยานในคุด�น�� เพ3#อเบั�กคุว้ามีในเริ3#องเด�ยว้ก�น แติ�ผ4�บัอกเลั�าน��นถึ�งแก�กริริมี หริ3อไมี�อาจหาติ�ว้มีาเบั�กคุว้ามีได� ด�งน��คุ4�คุว้ามีอาจอ�างคุ6าเบั�กคุว้ามีในคุด�ก�อนมีาแทุนได� ภายใติ�เง3#อนไข้ติ�อไป็น��

ก . คุ4�คุว้ามีในคุด�ก�อนก�บัคุด�ป็'จจ�บั�นติ�องเป็)นคุนๆ เด�ยว้ก�น

ข้ . ป็ริะเด นในคุด�ก�อนแลัะคุด�ป็'จจ�บั�นติ�องเป็)นเริ3#องเด�ยว้ก�น

คุ . คุ4�คุว้ามีฝ่;ายทุ�#ถึ4กอ�างคุ6าเบั�กคุว้ามีมีาย�น จะติ�องมี�โอกาสทุ�#จะซึ่�กคุ�านหริ3อส3บัห�กลั�างพยานข้ณะเบั�กคุว้ามีในคุด�ก�อน

ข้�อน��เป็)นเง3#อนไข้ส6าคุ�ญทุ�#ส�ดแลัะเป็)นเหติ�ผลัทุ�#ทุ6าให�พยานบัอกเลั�าป็ริะเภทุน��ริ�บัฟั'งได� ทุ�#ว้�ามี�โอกาสซึ่�กคุ�านน��น หมีายคุว้ามีว้�า คุ4�คุว้ามีหริ3อทุนายคุว้ามีฝ่;ายน��นอย4�ในการิพ�จาริณาทุ�#มี�โอกาสซึ่�กคุ�านได� แมี�คุว้ามีจริ�งเข้าจะไมี�ได�ซึ่�กคุ�านเลัยก ติามี

แดงฟัEองข้าว้ให�ช6าริะหน��แลัะน6าด6ามีาส3บัเป็)นพยาน ศาลัพ�พากษาให�แดงชนะคุด� ข้าว้อ�ทุธิริณ/ ศาลัอ�ทุธิริณ/ว้�น�จฉั�ยว้�า ศาลัช��นติ�นด6าเน�นกริะบัว้นพ�จาริณาไมี�ถึ4กติ�อง ให�ยกคุ6าพ�พากษาศาลัช��นติ�นแลัะส3บัพยานใหมี� ป็ริากฏว้�าด6าถึ�งแก�คุว้ามีติาย ด�งน��แดงจะอ�างคุ6าเบั�กคุว้ามีข้องด6ามีาเป็)นพยานได� เพริาะข้าว้มี�โอกาสเติ มีทุ�#ในการิซึ่�กคุ�านด6าอย4�แลั�ว้ในกริะบัว้นพ�จาริณาคุริ��งก�อน

ป็.ว้�.พ . มีาติริา127 “เอกสาริมีหาชนซึ่�#งพน�กงานเจ�าหน�าทุ�#ได�ทุ6าข้��นหริ3อริ�บัริอง หริ3อส6าเนาอ�นริ�บัริองถึ4กติ�องแห�งเอกสาริน��น แลัะเอกสาริเอกชนทุ�#มี�คุ6าพ�พากษาแสดงว้�าเป็)นข้องแทุ�จริ�ง แลัะถึ4กติ�องน��น ให�ส�นน�ษฐานไว้�ก�อนว้�าเป็)นข้องแทุ�จริ�งแลัะถึ4กติ�อง เป็)นหน�าทุ�#ข้องคุ4�คุว้ามีฝ่;ายทุ�#ถึ4กอ�างเอกสาริน��นมีาย�น ติ�องน6าส3บัคุว้ามีไมี�บัริ�ส�ทุธิ�Iหริ3อไมี�ถึ4กติ�องแห�งเอกสาริ”

1 ) เอกสาริน��นติ�องกริะทุ6าข้��นหริ3อริ�บัริองโดยพน�กงานเจ�าหน�าทุ�#ผ4�มี�อ6านาจหน�าทุ�#ในการิกริะทุ6าหริ3อริ�บัริองเอกสาริน��น หมีายคุว้ามีว้�า ผ4�ทุ6าเอกสาริจะติ�องมี�หน�าทุ�#ทุ6าการิน��นแลัะทุ6าการิน��นในหน�าทุ�#ข้องติ�ว้

ฉัะน��น ถึ�าเจ�าหน�าทุ�#ทุ6าเอกสาริเป็)นการิส�ว้นติ�ว้แมี�จะมี�หน�าทุ�#ติ�อป็ริะชาชนอย4� ก ไมี�ทุ6าให�เอกสาริน��นเป็)นเอกสาริมีหาชน

2 ) ข้�อคุว้ามีในเอกสาริน��นติ�องเป็)นเริ3#องพาดพ�งไป็ถึ�งป็ริะชาชนโดยทุางใดทุางหน�#ง คุ3อ อาจพาดพ�งไป็ถึ�งเฉัพาะคุนหริ3อทุ�กคุนเป็)นส�ว้นริว้มีก ได�

ฉัะน��น เอกสาริทุ�#ทุ6าข้��นในทุางริาชการิ ถึ�าไมี�เก�#ยว้ก�บัป็ริะชาชนเลัย ย�อมีไมี�ใช�เอกสาริมีหาชน เช�น ริะเบั�ยบัป็ฏ�บั�ติ�ริาชการิภายในข้องกริมีๆ หน�#ง

3 ) ป็ริะชาชนติ�องมี�ส�ทุธิ�ใช�หริ3ออ�างอ�งเอกสาริน��นเป็)นพยานหลั�กฐานได� เช�น อาจติริว้จด4หริ3ออ�างอ�งข้�อเทุ จจริ�งจากเอกสาริน��น

หมีายถึ�ง ข้�อเทุ จจริ�งทุ�#มี�การิพ4ดก�นอย�างแพริ�หลัายเป็)นเส�ยงเด�ยว้ก�นในคุริอบัคุริ�ว้ ช�มีชน หริ3อส�งคุมีกลั��มีใดกลั��มีหน�#ง โดยทุ�#ไมี�อาจหาติ�นติอหริ3อติ�ว้ผ4�บัอกเลั�าข้�อเทุ จจริ�งน��นได� คุว้ามีน�าเช3#อถึ3ออย4�ติริงทุ�# ข้�อเทุ จจริ�งทุ�#เลั�าลั3อน��นจะเป็)นข้�อเทุ จจริ�งทุ�#คุนทุ��งหลัายในคุริอบัคุริ�ว้ ช�มีชน หริ3อส�งคุมีน��นๆ ให�คุว้ามีสนใจไติ�ถึามีแลัะมี�การิพ4ดถึ�งเป็)นป็ริะจ6าจนเป็)นทุ�#ย�ติ�ในส�งคุมีน��น จ�งน�าเช3#อว้�าคุว้ริจะเป็)นข้�อเทุ จจริ�งทุ�#ถึ4กติ�อง

คุ6าเลั�าลั3อทุ�# ริ�บัฟั'งได�(ไมี�จ6าเป็)นติ�องสามีาริถึหาผ4�บัอกเลั�าแน�นอน)

1 ) คุ6าเลั�าลั3อเก�#ยว้ก�บัช�ว้ป็ริะว้�ติ�ข้องบั�คุคุลัหริ3อคุริอบัคุริ�ว้

2 ) คุ6าเลั�าลั3อเก�#ยว้ก�บัส�ทุธิ�สาธิาริณะหริ3อจาริ�ติป็ริะเพณ�ทุ�องถึ�#น

3 ) คุ6าเลั�าลั3อข้องบั�คุลั�กข้องบั�คุคุลัในช�มีชน

1 ) ถึ�าคุด�ก�อนเป็)นคุด�แพ�ง คุด�ป็'จจ�บั�นเป็)นคุด�แพ�ง แลัะเป็)นคุ4�คุว้ามีเด�ยว้ก�น คุ6าพ�พากษาในคุด�ก�อนจะผ4กพ�นถึ�งคุด�ป็'จจ�บั�น ติามี ป็.ว้�.พ.มีาติริา 145

- หลั�กทุ�#ว้ไป็ คุ6าพ�พากษาในคุด�ก�อนจะไมี�ผ4กพ�นบั�คุคุลัภายนอกเว้�นแติ�ทุ�#บั�ญญ�ติ�ไว้�ติามี ป็.ว้�.พ.มีาติริา 145(1)(2)

(2 ) ถึ�าคุด�ก�อนเป็)นคุด�อาญาถึ�าคุด�เริ3#องก�อนเป็)นคุด�อาญา แลัะคุด�ป็'จจ�บั�น

เป็)นคุด�อาญา จะอ�างข้�อเทุ จจริ�งใดๆ ในคุด�เริ3#องก�อนมีาเป็)นพยานหลั�กฐานให�ศาลัริ�บัฟั'งว้�าคุว้ามีจริ�งเป็)นด�งน��นในคุด�น��ไมี�ได�

เพริาะ คุด�อาญาติ�องน6าส3บัพยานติ�อหน�าจ6าเลัย แลัะติ�องน6าส3บัให�ได�คุว้ามีช�ดเจนป็ริาศจากข้�อสงส�ย

นอกจากน��มี�ได�มี�บัทุบั�ญญ�ติ�ข้องกฎหมีายให�ศาลัจ6าติ�องถึ3อข้�อเทุ จจริ�งทุ�#ป็ริากฏในคุด�ส�ว้นอาญาในคุด�อ3#น แมี�ว้�าโจทุก/แลัะจ6าเลัยจะเป็)นคุ4�คุว้ามีเด�ยว้ก�นแลัะพยานช�ดเด�ยว้ก�น

แติ�ในกริณ�ทุ�#คุด�อาญาเริ3#องก�อนติ�ดส�นให�ยกฟัEองจ6าเลัยคุนหน�#งเพริาะเหติ�ลั�กษณะแห�งคุด� จ6าเลัยคุนอ3#นในคุด�น��ซึ่�#งริ�ว้มีกริะทุ6าคุว้ามีผ�ดก�บัจ6าเลัยในคุด�ก�อนอาจอ�างคุ6าพ�พากษาคุด�อาญาในคุด�ก�อนได�

ติ�ว้อย�าง โจทุก/ฟัEองว้�า จ6าเลัยทุ�# 1 แลัะจ6าเลัยทุ�# 2 แลัะทุ�# 3 ริ�ว้มีก�นทุ6าริ�ายริ�างกายแลัะข้�อหาอ3#นอ�ก 3 กริะทุง เฉัพาะข้�อหาทุ6าริ�ายริ�างกายน��ป็ริากฏว้�าเป็)นข้�อหาเด�ยว้ก�บัทุ�#พน�กงานอ�ยการิได�ฟัEองจ6าเลัยทุ�# 3 ในคุด�น��หาว้�าทุ6าริ�ายริ�างกายโจทุก/ไว้�ในส6านว้นคุด�อ3#น ซึ่�#งโจทุก/ในคุด�น��ได�เข้�าริ�ว้มีเป็)นโจทุก/ก�บัพน�กงานอ�ยการิ คุด�น��นถึ�งทุ�#ส�ดโดยศาลัอ�ทุธิริณ/พ�พากษาว้�าโจทุก/ในคุด�น��มี�ใช�ผ4�เส�ยหายเพริาะเป็)นกริณ�ติ�างว้�ว้าทุทุ6าริ�ายริ�างกายซึ่�#งก�นแลัะก�น โจทุก/ไมี�มี�ส�ทุธิ�ฟัEองหริ3อเข้�าริ�ว้มีเป็)นโจทุก/ได� คุ6าพ�พากษาศาลัอ�ทุธิริณ/ด�งกลั�าว้เป็)นคุ6าพ�พากษาลั�กษณะคุด� แมี�จ6าเลัยทุ�# 1 แลัะทุ�# 2 จะมี�ได�เป็)นคุ4�คุว้ามีในคุด�ด�งกลั�าว้ก ย�อมีได�ริ�บัผลัน��ด�ว้ย ฉัะน��น โจทุก/จะมีาฟัEองจ6าเลัยทุ�# 1 แลัะทุ�# 2 ริ�ว้มีก�บัจ6าเลัยทุ�# 3 หาได�ไมี�

คุ6าพยานในคุด�เริ3#องก�อน ได�แก� คุ6าเบั�กคุว้ามีข้องพยานซึ่�#งเคุยให�การิในศาลัในคุด�ก�อนๆ

คุ6าพยานในคุด�เริ3#องก�อน เป็)นพยานบัอกเลั�าแติ�มี�ลั�กษณะพ�เศษ คุ3อ มี�หลั�กป็ริะก�นคุว้ามีถึ4กติ�อง แลัะน�าเช3#อถึ3อ เน3#องจากอย4�ภายใติ�การิสาบัานตินแลัะมี�การิถึามีคุ�าน

ข้�อบักพริ�อง คุ3อ คุ4�คุว้ามีในคุด�ป็'จจ�บั�นไมี�มี�โอกาสซึ่�กคุ�านพยาน

-คุด�อาญา คุ6าพยานในคุด�ก�อนริ�บัฟั'งไมี�ได�-คุด�แพ�ง ริ�บัฟั'งได�ถึ�าคุ4�คุว้ามีติกลังก�น

ฎ 986/2518 โจทุก/จ6าเลัยติกลังก�นให�ศาลัพ�จาริณาพยานหลั�กฐานในส6านว้นซึ่�#งมี�คุ6าพยานช��นไติ�สว้นมี4ลัฟัEองคุด�อ3#น แลัะงดส3บัพยานในคุด�น�� ด�งน��จะถึ3อว้�ามี�การิพ�จาริณาติ�อหน�าจ6าเลัย ติามี ป็.ว้�.อ . มี.172 ไมี�ได� ติ�องพ�พากษายกฟัEอง

คุ3อ คุ6าบัอกเลั�าข้องพยานติ�อบั�คุคุลัใดบั�คุคุลัหน�#ง หริ3อทุ6าไว้�เป็)นลัายลั�กษณ/อ�กษริ ไมี�ว้�าจะเป็)นคุ6าบัอกเลั�าทุ�#ให�ไว้�ติ�อศาลัในคุด�อ3#น ติ�อเจ�าพน�กงาน หริ3อบั�คุคุลัธิริริมีดา

ว้�ติถึ�ป็ริะสงคุ/ในการิส3บัพยานลั�กษณะน��เพ3#อทุ6าลัายน6�าหน�กคุ6าพยานหริ3อช�ว้ยเสริ�มีน6�าหน�กคุ6าพยานน��น

กริณ�ทุ�#พยานเบั�กคุว้ามีในศาลัไมี�ติริงก�บัคุ6าให�การิในคุริ��งก�อนข้องเข้า

กริณ�พยานเบั�กคุว้ามีไมี�คุริบัถึ�ว้นติามีริายลัะเอ�ยดทุ�#ให�ไว้�ในคุ6าให�การิคุริ��งก�อน ทุ��งน��เพริาะเว้ลัาทุ�#มีาเบั�กคุว้ามีในศาลัห�างจากเว้ลัาเก�ดเหติ�มีาก

กริณ�ทุ�#พยานเบั�กคุว้ามีติริงก�บัคุ6าให�การิในคุริ��งก�อน คุ4�คุว้ามีทุ�#อ�างพยานอาจเสนอคุ6าให�การิในคุริ��งก�อน เพ3#อช�ว้ยเสริ�มีน6�าหน�กคุ6าพยานให�ศาลัเห นว้�า พยานเบั�กคุว้ามีน�าเช3#อถึ3อ เพริาะข้�อเทุ จจริ�งติริงก�นสองคุริ��ง

ฎ 63/2533 ช��นสอบัสว้นพยานโจทุก/ทุ��งสองให�การิว้�า พยานอย4�ในเหติ�การิณ/แลัะย3นย�นว้�าจ6าเลัยเป็)นคุนใช�อาว้�ธิป็<นส��นย�งผ4�เส�ยหาย แมี�คุ6าให�การิช��นสอบัสว้นจะเป็)นเพ�ยงพยานบัอกเลั�า แลัะในช��นศาลัพยานโจทุก/ทุ��งสองป็ากน��เบั�กคุว้ามีบั�ายเบั�#ยงเป็)นทุ6านองช�ว้ยเหลั3อจ6าเลัย แติ�คุ6าให�การิในช��นสอบัสว้นด�งกลั�าว้ พน�กงานสอบัสว้นได�ทุ6าการิสอบัสว้นในว้�นริ��งข้��นหลั�งจากเก�ดเหติ�อ�นถึ3อว้�าเป็)นริะยะเว้ลัากริะช��นช�ดก�บัเว้ลัาเก�ดเหติ� พยานย�งไมี�น�าจะทุ�นมี�โอกาสไติริ�ติริองเพ3#อบั�ดเบั3อนข้�อเทุ จจริ�งไป็อย�างอ3#น ทุ��งคุ6าให�การิด�งกลั�าว้สอดคุลั�องก�บัคุ6าผ4�เส�ยหาย จ�งริ�บัฟั'งป็ริะกอบัคุ6าข้องผ4�เส�ยหายได�

ฎ 1937/2522 พยานโจทุก/ 3 คุน ทุ�#มีาเบั�กคุว้ามีในศาลั เคุยให�การิในช��นสอบัสว้นริะบั�ช3#อผ4�ย�งผ4�ติายว้�าช3#อ นายป็ริะทุ�ป็ ส�ข้เกษมี แติ�ในช��นศาลักลั�บัเบั�กคุว้ามีว้�าคุนย�งไมี�ใช�จ6าเลัย แติ�เป็)นคุนในริ�านติ�ดเส3�อทุ�#ช3#อป็ริะทุ�ป็ ไมี�ทุริาบันามีสก�ลั แลัะมี�คุ6าให�การิพยานอ�ก 4 คุนให�การิว้�า คุนริ�ายคุ3อนายป็ริะทุ�ป็ ส�ข้เกษมี แติ�ไมี�สามีาริถึส�งหมีายให�ได�เพริาะไมี�ทุริาบัทุ�#อย4�แน�นอน จ�งไมี�ได�ติ�ว้มีาเป็)นพยานศาลั ด�งน�� ศาลัริ�บัฟั'งคุ6าให�การิช��นสอบัสว้นข้องพยานทุ��ง 7 คุน ลังโทุษจ6าเลัยได�

เหติ�ทุ�# ริ�บัฟั'งคุ6าให�การิข้องพยานในคุริ��งก�อนซึ่�#งเป็)นพยานบัอกเลั�า เพริาะแติ�ติ�ว้ผ4�บัอกเลั�าเองได�มีาเป็)นพยานเบั�กคุว้ามีในศาลั ได�สาบัานติ�ว้ ศาลัได�เห นกริ�ยาทุ�าทุาง แลัะคุ4�คุว้ามีฝ่;ายติริงข้�ามีก ได�มี�โอกาสซึ่�กคุ�านถึ�งคุ6าให�การิในคุริ��งก�อนข้องเข้า อ�นติริายอ�นเก�ดจากการิริ�บัฟั'งพยานบัอกเลั�าจ�งไมี�มี� จ�งเป็)นพยานบัอกเลั�าทุ�#ริ�บัฟั'งได�

หลั�ก พยานหลั�กฐานทุ�#จะริ�บัฟั'งได�ติ�องมี�คุ�ณสมีบั�ติ�ทุ�#จะสามีาริถึพ�ส4จน/คุว้ามีผ�ดหริ3อบัริ�ส�ทุธิ�Iข้องจ6าเลัยในคุด�น��นได�

ด�งน��นการิทุ�#จ6าเลัยกริะทุ6าคุว้ามีผ�ดคุริ��งก�อนๆ จ�งไมี�สามีาริถึพ�ส4จน/ได�ว้�าจ6าเลัยได�กริะทุ6าคุว้ามีผ�ดในคุด�น��อ�ก

พยานหลั�กฐานทุ�#ไมี�สามีาริถึพ�ส4จน/คุว้ามีผ�ดข้องจ6าเลัยได� จ�งถึ3อว้�าเป็)นพยานหลั�กฐานทุ�#ไมี�เก�#ยว้แก�ป็ริะเด นแห�งคุด�ติ�องห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'ง ติามี ป็.ว้�.พ . มี.86 ว้ริริคุสอง

1.4

ป็.ว้�.อ . มี.226/2 “ห�ามีมี�ให�ศาลัริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานทุ�#เก�#ยว้ก�บัการิกริะทุ6าคุว้ามีผ�ดคุริ��งอ3#นๆ หริ3อคุว้ามีป็ริะพฤติ�ในทุางเส3#อมีเส�ยข้องจ6าเลัย เพ3#อพ�ส4จน/ว้�าจ6าเลัยเป็)นผ4�กริะทุ6าคุว้ามีผ�ดในคุด�ทุ�#ถึ4กฟัEอง เว้�นแติ�พยานหลั�กฐานอย�างหน�#งอย�างใดด�งติ�อไป็น��

(1) พยานหลั�กฐานทุ�#เก�#ยว้เน3#องโดยติริงก�บัองคุ/ป็ริะกอบัคุว้ามีผ�ดข้องคุด�ทุ�#ฟัEอง

(2) พยานหลั�กฐานทุ�#แสดงถึ�งลั�กษณะ ว้�ธิ� หริ3อริ4ป็แบับัเฉัพาะในการิกริะทุ6าคุว้ามีผ�ดข้องจ6าเลัย

(3 ) พยานหลั�กฐานทุ�#ห�กลั�างข้�อกลั�าว้อ�างข้องจ6าเลัยถึ�งการิกริะทุ6า หริ3อคุว้ามีป็ริะพฤติ�ในส�ว้นด�ข้องจ6าเลัย

คุว้ามีในว้ริริคุหน�#งไมี�ห�ามีการิน6าส3บัพยานหลั�กฐานด�งกลั�าว้ เพ3#อให�ศาลัใช�ป็ริะกอบัด�ลัพ�น�จในการิก6าหนดโทุษหริ3อเพ�#มีโทุษ”

ป็.ว้�.อ . มี.226/4 “ในคุด�คุว้ามีผ�ดเก�#ยว้ก�บัเพศ ห�ามีมี�ให�จ6าเลัยน6าส3บัพยานหลั�กฐานหริ3อถึามีคุ�านด�ว้ยคุ6าถึามีอ�นเก�#ยว้ก�บัพฤติ�กริริมีทุางเพศข้องผ4�เส�ยหายก�บับั�คุคุลัอ3#นนอกจากจ6าเลัย เว้�นแติ�จะได�ริ�บัอน�ญาติจากศาลัติามีคุ6าข้อ

ศาลัจะอน�ญาติติามีคุ6าข้อในว้ริริคุหน�#ง เฉัพาะในกริณ�ทุ�#ศาลัเห นว้�าจะก�อให�เก�ดคุว้ามีย�ติ�ธิริริมีในการิพ�จาริณาพ�พากษาคุด�”

พยานหลั�กฐานทุ�#ติ�องห�ามีให�ริ�บัฟั'งโดยเด ดข้าด

คุด�แพ�ง

มีาติริา 94 “เมี3#อใดมี�กฎหมีายบั�งคุ�บัให�ติ�องมี�พยานเอกสาริมีาแสดง ห�ามีมี�ให�ศาลัยอมีริ�บัฟั'งพยานบั�คุคุลัในกริณ�อย�างใดอย�างหน�#งด�งติ�อไป็น�� แมี�ถึ�งว้�าคุ4�คุว้ามีอ�กฝ่;ายหน�#งจะได�ย�นยอมีก ด�

(ก ) ข้อส3บัพยานบั�คุคุลัแทุนพยานเอกสาริ เมี3#อไมี�สามีาริถึน6าเอกสาริมีาแสดง

(ข้ ) ข้อส3บัพยานบั�คุคุลัป็ริะกอบัข้�ออ�างอย�างใดอย�างหน�#ง เมี3#อได�น6าเอกสาริมีาแสดงแลั�ว้ว้�า ย�งมี�ข้�อคุว้ามีเพ�#มีเติ�มีติ�ดทุอน หริ3อเป็ลั�#ยนแป็ลังแก�ไข้ข้�อคุว้ามีในเอกสาริน��นอย4�อ�ก...”

มีาติริา 94 “เมี3#อใดมี�กฎหมีายบั�งคุ�บัให�ติ�องมี�พยานเอกสาริมีาแสดง ห�ามีมี�ให�ศาลัยอมีริ�บัฟั'งพยานบั�คุคุลัในกริณ�อย�างใดอย�างหน�#งด�งติ�อไป็น�� แมี�ถึ�งว้�าคุ4�คุว้ามีอ�กฝ่;ายหน�#งจะได�ย�นยอมีก ด�

(ก ) ข้อส3บัพยานบั�คุคุลัแทุนพยานเอกสาริ เมี3#อไมี�สามีาริถึน6าเอกสาริมีาแสดง

(ข้ ) ข้อส3บัพยานบั�คุคุลัป็ริะกอบัข้�ออ�างอย�างใดอย�างหน�#ง เมี3#อได�น6าเอกสาริมีาแสดงแลั�ว้ว้�า ย�งมี�ข้�อคุว้ามีเพ�#มีเติ�มีติ�ดทุอน หริ3อเป็ลั�#ยนแป็ลังแก�ไข้ข้�อคุว้ามีในเอกสาริน��นอย4�อ�ก...”

2.1 การิส3บัพยานบั�คุคุลัแทุนหริ3อแก�ไข้พยานเอกสาริ

หลั�ก ห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งพยานบั�คุคุลั ลั�กษณะหน�#งลั�กษณะใดด�งติ�อไป็น��

1. แทุนพยานเอกสาริเมี3#อไมี�สามีาริถึน6าเอกสาริมีาแสดง หริ3อ

2. ส3บัพยานบั�คุคุลัป็ริะกอบัข้�ออ�างอย�างใดอย�างหน�#ง เมี3#อได�น6าเอกสาริมีาแสดงแลั�ว้ว้�า ย�งมี�ข้�อคุว้ามีเพ�#มีเติ�มีติ�ดทุอน หริ3อเป็ลั�#ยนแป็ลังแก�ไข้ข้�อคุว้ามีในเอกสาริน��นอย4�อ�ก

กริณ�ทุ�#จะติกอย4�ภายใติ�มีาติริา 94 ทุ�#ห�ามีริ�บัฟั'งพยานบั�คุคุลัติ�อเมี3#อคุริบัเง3#อนไข้ด�งติ�อไป็น��

เง3#อนไข้ 1. เริ3#องน��นเป็)นเริ3#องน�ติ�กริริมีส�ญญาทุ�#มี�กฎหมีายบั�งคุ�บัให�ติ�องมี�พยานเอกสาริมีาแสดง แลัะ

เง3#อนไข้ 2. คุ4�คุว้ามีน6าส3บั(พยานบั�คุคุลั)เพ3#อให�ศาลับั�งคุ�บัให�เป็)นไป็ติามีส�ทุธิ�หน�าทุ�#ในน�ติ�กริริมีส�ญญาเริ3#องน��นโดยติริง

กริณ�มี�กฎหมีายบั�งคุ�บัให�ติ�องมี�พยานเอกสาริมีาแสดง ได�แก� กริณ�ทุ�#มี�กฎหมีายก6าหนดให�ติ�องทุ6าเป็)นหน�งส3อ หริ3อมี�หลั�กฐานเป็)นหน�งส3อ

กริณ�ทุ�#ไมี�มี�กฎหมีายบั�งคุ�บัไว้� ไมี�ติ�องห�ามีมี�ให�น6าพยานบั�คุคุลัมีาส3บั แมี�ว้�าคุ4�กริณ�จะได�ทุ6าเป็)นหน�งส3อ หริ3อมี�หลั�กฐานเป็)นหน�งส3อ

สริ�ป็ กริณ�ทุ�#มี�กฎหมีายบั�งคุ�บัให�ติ�องมี�พยานเอกสาริมีาแสดง ติ�องพ�จาริณาจากบัทุบั�ญญ�ติ�ข้องกฎหมีายเป็)นส6าคุ�ญว้�าบั�งคุ�บัให�ทุ6าเป็)นหน�งส3อ หริ3อมี�หลั�กฐานเป็)นหน�งส3อหริ3อไมี�

ส�ญญาซึ่3�อข้ายอส�งหาริ�มีทุริ�พย/ ส�ญญาจะซึ่3�อจะข้ายอส�งหาริ�มีทุริ�พย/ ส�ญญาซึ่3�อข้ายส�งหาริ�มีทุริ�พย/ทุ�#มี�ริาคุาติ��งแติ� 20,000

บัาทุ คุ6ามี�#นจะซึ่3�อข้ายส�งหาริ�มีทุริ�พย/ทุ�#มี�ริาคุาติ��งแติ� 20,000 บัาทุ

ส�ญญาเช�าซึ่3�อ ส�ญญาเช�าอส�งหาริ�มีทุริ�พย/ ส�ญญาคุ6�าป็ริะก�น ส�ญญาจ6านอง เป็)นติ�น

ข้�อส�งเกติ กริณ�ทุ�#น�ติ�กริริมีส�ญญาน��นมี�กฎหมีายก6าหนดว้�า

ถึ�าไมี�ทุ6าเป็)นหน�งส3อมี�ผลัเป็)นโมีฆะ หริ3อฟัEองริ�องบั�งคุ�บัคุด�ไมี�ได� ซึ่�#งมี�ผลัทุ6าให�ไมี�สามีาริถึฟัEองริ�องบั�งคุ�บัส�ทุธิ�หน�าทุ�#ก�นได�ติ��งแติ�ติ�น ด�งน��นป็'ญหาการิน6าส3บัพยานบั�คุคุลัแทุนพยานเอกสาริจ�งเก�ดข้��นได�คุ�อนข้�างยาก

ข้�อส�งเกติ ในกริณ�ทุ�#กฎหมีายอน�ญาติให�คุ4�ส�ญญามี�หลั�กฐานอย�าง

หน�#งอย�างใดได� เช�น มี.456 ว้ .2 1 ) มี�หน�งส3อเป็)นหลั�กฐาน 2 ) ว้างป็ริะจ6า 3 ) ช6าริะหน��บัางส�ว้น

ถึ�าคุ4�ส�ญญาทุ6าหลั�กฐานเป็)นหน�งส3อ ก ติกอย4�ในบั�งคุ�บัมีาติริา 94

ถึ�าคุ4�ส�ญญาเลั3อกทุ6าส�#งอ3#นไมี�ติกอย4�ในบั�งคุ�บัมีาติริา 94 ถึ�าคุ4�ส�ญญาทุ6าทุ��งหลั�กฐานเป็)นหน�งส3อ แลัะส�#งอ3#นด�ว้ย

ติ�องพ�จาริณาเจตินาข้องคุ4�กริณ�เป็)นส6าคุ�ญ ถึ�าคุ4�กริณ�มี�เจตินาเอาเอกสาริเป็)นส6าคุ�ญ กริณ�ก อย4�ในบั�งคุ�บัมีาติริา 94

เมี3#อไมี�ได�บั�งคุ�บัให�เป็)นไป็ติามีข้�อติกลังในส�ญญา ด�งน��นข้�อคุว้ามีในส�ญญามี�อย4�อย�างไริจ�งไมี�ส6าคุ�ญ จ�งไมี�ห�ามีน6าส3บัพยานบั�คุคุลั(โยงก�บัเหติ�ผลัข้องการิมี�หลั�กในข้�อน��)

เมี3#อได�คุว้ามีว้�ากริณ�ซึ่�#งก6าลั�งพ�จาริณาน��น เป็)นกริณ�ทุ�#มี�กฎหมีายบั�งคุ�บัว้�าติ�องมี�พยานเอกสาริมีาแสดง แลัะคุ4�คุว้ามีติ�องการิบั�งคุ�บัติามีส�ทุธิ�หน�าทุ�#ในน�ติ�กริริมีส�ญญาน��น กฎหมีายห�ามีคุ4�คุว้ามี

1. ส3บัพยานบั�คุคุลัแทุนเอกสาริ หริ3อ2. ส3บัพยานบั�คุคุลัแก�ไข้เพ�#มีเติ�มี

ข้�อคุว้ามีในเอกสาริ

1. ห�ามีคุ4�คุว้ามีน6าส3บัพยานบั�คุคุลัแทุนเอกสาริ หมีายคุว้ามีว้�า เมี3#อคุ4�คุว้ามีฝ่;ายหน�#งติ��งป็ริะเด น ซึ่�#งมี�กฎหมีายบั�งคุ�บัว้�าติ�องมี�เอกสาริมีาแสดง จะน6าพยานบั�คุคุลัมีาส3บัไมี�ได�

กฎหมีายห�ามีเฉัพาะส3บัแทุนเทุ�าน��น ไมี�ได�ห�ามีส3บัพยานบั�คุคุลัป็ริะกอบัพยานเอกสาริ

2. ส3บัพยานบั�คุคุลัแก�ไข้เพ�#มีเติ�มีข้�อคุว้ามีในเอกสาริว้�าย�งมี�ข้�อคุว้ามีเพ�#มีเติ�มี ติ�ดทุอน หริ3อเป็ลั�#ยนแป็ลัง แก�ไข้ข้�อคุว้ามีในเอกสาริน��นอย4�อ�ก

แติ�ถึ�าติ�องการิน6าส3บัว้�ามี�การิแก�ไข้ เพ�#มีเติ�มี ติ�ดทุอน สามีาริถึหาพยานเอกสาริอ3#นทุ�#ไมี�ใช�พยานบั�คุคุลัมีาน6าส3บัได�

ติ.ย . หน�งส3อเช�าอส�งหาริ�มีทุริ�พย/ ก6าหนดคุ�าเช�าไว้�เด3อนลัะ 1,500 บัาทุ ผ4�เช�าข้อส3บัพยานบั�คุคุลัว้�า มี�การิติกลังก�นใหมี�ลัดคุ�าเช�าลังโดยใช�พยานบั�คุคุลัไมี�ได�ติ.ย . โจทุก/ฟัEองว้�าจ6าเลัยก4�เง�น 4,000 บัาทุ แลัะริ�บัเง�นไป็แลั�ว้ติามีเอกสาริก4�เง�นทุ�ายฟัEอง จ6าเลัยให�การิว้�าก4�โจทุก/จริ�ง แติ�ริ�บัเง�นไป็เพ�ยง 3 , 850 บัาทุ เพริาะโจทุก/ห�กดอกเบั��ยไว้� ก ห�ามีส3บัพยานบั�คุคุลัติ.ย . ก . ทุ6าส�ญญาเช�าซึ่3�อจ�กริเย บัผ�าจาก ข้ . ก6าหนดช6าริะเง�นงว้ดลัะ 1,000 บัาทุ เป็)นเว้ลัา 12 เด3อน ด�งน�� ถึ�า ข้ . ฟัEอง ก . ว้�าผ�ดน�ดช6าริะเง�น ข้ . จะน6าพยานบั�คุคุลัมีาส3บัว้�า ก . ติกลังช6าริะเง�นงว้ดลัะ 2,000 บัาทุ เป็)นเว้ลัา 6 เด3อนไมี�ได�

1. น6าส3บัว้�าช6าริะหน��แลั�ว้ ฎ 3412/2537 (ผ4�ข้ายฟัEองให�ผ4�

ซึ่3�อช6าริะหน�� ผ4�ซึ่3�อติ�อส4�ว้�าช6าริะหน��แลั�ว้โดยมี�ใบัเสริ จริ�บัเง�นมีาแสดง ) แมี�จ6าเลัยจะน6าใบัเสริ จริ�บัเง�นมีาส3บั ก ไมี�ใช�กริณ�ทุ�#มี�กฎหมีายบั�งคุ�บัให�ติ�องน6าเอกสาริมีาแสดง จ�งไมี�อย4�ในบั�งคุ�บั ป็.ว้�.พ . มี.94 โจทุก/น6าส3บัพยานบั�คุคุลัว้�าย�งไมี�มี�การิช6าริะหน��ติามีใบัเสริ จน��นได� ไมี�ติ�องห�ามีติามี ป็.ว้�.พ.มี . 94 ว้ริริคุหน�#ง (ข้)

ข้�อส�งเกติ 1. จะน6าส3บัถึ�งการิช6าริะหน��ด�ว้ยพยานบั�คุคุลัได�ติ�อเมี3#อ ในส�ญญามี�ได�มี�ข้�อคุว้ามีว้�าได�มี�การิช6าริะหน��แลั�ว้ หากมี�ข้�อคุว้ามีด�งกลั�าว้จะถึ3อว้�าเป็)นการิน6าส3บัแก�ไข้เป็ลั�#ยนแป็ลังเอกสาริ ติ�องห�ามีติามี มี . 94 ว้ริริคุหน�#ง (ข้)

เช�น ในส�ญญาซึ่3�อข้ายริะบั�ว้�าผ4�ข้ายได�ริ�บัเง�นไป็เริ�ยบัริ�อยแลั�ว้ในว้�นทุ6าส�ญญา เช�นน�� ผ4�ข้ายจะน6าส3บัว้�าย�งไมี�ได�ริ�บัเง�นไมี�ได�

ข้�อส�งเกติ 2. การิน6าส3บัว้�าน�ติ�กริริมีส�ญญาริะง�บัเน3#องจากมี�การิช6าริะหน��ก�นแลั�ว้ ถึ�ากฎหมีายก6าหนดให�การิช6าริะหน��ติ�องมี�เอกสาริมีาแสดง ก จะน6าส3บัพยานบั�คุคุลัไมี�ได� เช�น มี .653 ว้ . 2

2. น6าส3บัสน�บัสน�นเอกสาริ ฎ 1066/2535 ในคุ6าฟัEองแลัะส�ญญาก4�ริะบั�ว้�าจ6าเลัย ทุ�# 1 ริ�บัเง�นจ6านว้น1,500,000   บัาทุ ไป็จากโจทุก/

คุริบัถึ�ว้นในว้�นทุ6าส�ญญาก4� แลัะป็ริะเด นข้�อพ�พาทุมี�ว้�า จ6าเลัยทุ�# 1 ริ�บัเง�นติามีส�ญญาก4�ไป็จากโจทุก/คุริบัถึ�ว้น

 แลั�ว้หริ3อไมี�ด�งน��  การิทุ�#โจทุก/น6าส3บัว้�าจ6าเลัยทุ�# 1 ริ�บั เง�นไป็จากโจทุก/ก�อนว้�นทุ6าส�ญญาก4�บั�าง ในว้�นทุ6า

   ส�ญญาก4�บั�าง แลัะหลั�งว้�นทุ6าส�ญญาก4�บั�างน��น เป็)นการิ น6าส3บัถึ�งทุ�#มีาหริ3อริายลัะเอ�ยดในการิทุ�#จ6าเลัยทุ�# 1ริ�บั

 เง�นไป็จากโจทุก/ ไมี�เป็)นการิน6าส3บันอกฟัEองนอก ป็ริะเด น แลัะไมี�เป็)นการิน6าพยานบั�คุคุลัมีาส3บั

เป็ลั�#ยนแป็ลังแก�ไข้ข้�อคุว้ามีในเอกสาริ   

3. น6าส3บัข้�อติกลังทุ�#แยกติ�างหากจากน�ติ�กริริมีส�ญญาติามีเอกสาริ ถึ�าข้�อติกลังน��นไมี�ติ�องมี�แบับัหริ3อหลั�กฐานเป็)นหน�งส3อก ส3บัพยานบั�คุคุลัได�

ข้�อติกลังใหมี�น��จะติ�องแยกติ�างหากจากข้�อติกลังติามีเอกสาริเด�มีได� แลัะไมี�มี�กฎหมีายบั�งคุ�บัว้�าติ�องมี�แบับัหริ3อหลั�กฐาน

ติ.ย . ส�ญญาจะซึ่3�อจะข้ายทุ�#ด�นเด�มีติกลังริาคุาก�นไว้� 1 แสนบัาทุ ติ�อมีาลัดเหลั3อเพ�ยง 80,000 บัาทุ ก ติ�องทุ6าหลั�กฐานเป็)นหน�งส3อ

ฎ 1742/2545 จ6าเลัยทุ6าส�ญญาเช�าทุ�#ด�นพ�พาทุจากโจทุก/เพ3#อป็ลั4กสริ�างบั�านอย4�อาศ�ย จ6าเลัยให�การิว้�าโจทุก/ย�นยอมีให�จ6าเลัยป็ลั4กสริ�างบั�านในทุ�#ด�นพ�พาทุเพ3#อให�บั�คุคุลัภายนอกเช�าจ6าเลัยผ4�เช�าย�อมีน6าส3บัข้�อเทุ จจริ�งทุ�#ได�ป็ฏ�บั�ติ�มีาติ�อก�นได� ไมี�เป็)นการิส3บัแก�ไข้เป็ลั�#ยนแป็ลังเอกสาริอ�นติ�องห�ามีติามี ป็.ว้�.พ . มีาติริา 94 (ข้ ) (เพริาะเป็)นการิน6าส3บัเก�#ยว้ก�บัข้�อติกลังใหมี�)

ฎ 1838/2499 โจทุก/เริ�ยกเง�นก4� 10,000 บัาทุ จากจ6าเลัยพริ�อมีดอกเบั��ย อ�างว้�าจ6าเลัยผ�ดน�ดไมี�ช6าริะดอกเบั��ย จ6าเลัยให�การิว้�า ทุ6าส�ญญาก4�เง�นโจทุก/จริ�ง โดยโจทุก/ติกลังซึ่3�อทุ�#ด�นจากจ6าเลัยหน�#งแป็ลัง ริาคุา 10,000 บัาทุ ริะหว้�างริออ6าเภอป็ริะกาศติามีริะเบั�ยบั โจทุก/เริ�งริ�อนจะป็ลั4กเริ3อนจ�งมีอบัเง�น 10,000 บัาทุ ให�จ6าเลัย โดยให�จ6าเลัยทุ6าส�ญญาเง�นก4�ไว้� แลัะมี�ข้�อติกลังด�ว้ยว้าจาก�นว้�าดอกเบั��ยเง�นก4�ให�ห�กเป็)นคุ�าเช�าทุ�#ด�น จ6าเลัยไมี�ผ�ดส�ญญาศาลัฎ�กาว้�น�จฉั�ยว้�า การิทุ�#จ6าเลัยข้อส3บัพยานบั�คุคุลัว้�า มี�ข้�อติกลังให�ห�กดอกเบั��ยก�บัคุ�าเช�า เป็)นการิส3บัถึ�งส�ญญาอ�กอ�นหน�#งก6าหนดว้�ธิ�ช6าริะหน��แก�ก�น ไมี�ใช�การิส3บัเป็ลั�#ยนแป็ลังแก�ไข้เพ�#มีเติ�มีเอกสาริ เมี3#อข้�อเทุ จจริ�งฟั'งได�ว้�า โจทุก/จ6าเลัยติกลังก�นยอมีให�ห�กดอกเบั��ยไว้�เป็)นคุ�าเช�าจ6าเลัยจ�งไมี�ผ�ดส�ญญา ส�ญญาย�งไมี�ถึ�งก6าหนด โจทุก/ไมี�มี�ส�ทุธิ�ฟัEอง

4. น6าส3บัว้�าคุ4�ส�ญญาฝ่;ายใดฝ่;ายหน�#งเป็)นติ�ว้แทุนข้องบั�คุคุลัภายนอก คุ4�ส�ญญาทุ�#แทุ�จริ�งคุ3อบั�คุคุลัภายนอกซึ่�#งเป็)นติ�ว้การิ แยกได� 3 กริณ�◦4.1ถึ�าส3บัเพ3#อให�ผ4�ลังนามีในส�ญญาหลั�ดพ�น

คุว้ามีริ�บัผ�ดจะกริะทุ6าไมี�ได� ติ�องห�ามีติามี ป็.ว้�.พ . มี.94 ว้ริริคุหน�#ง (ข้ ) เพริาะเทุ�าก�บัเป็)นการิส3บัพยานบั�คุคุลัแก�ไข้เป็ลั�#ยนแป็ลังข้�อคุว้ามีหริ3อเพ�#มีเติ�มีข้�อคุว้ามี

◦4.2 น6าส3บัว้�าคุ4�ส�ญญาเป็)นติ�ว้แทุนข้องบั�คุคุลัภายนอก เพ3#อให�บั�คุคุลัภายนอกริ�บัผ�ดในฐานติ�ว้การิไมี�เป็>ดเผยช3#อ ไมี�ถึ3อเป็)นการิส3บัแก�ไข้เป็ลั�#ยนแป็ลังข้�อคุว้ามี

ฎ 795/2495 บั�ติริเอาทุ�#ด�นข้องบั�ดามีาริดาไป็ให�ผ4�อ3#นเช�าโดยทุ6าส�ญญาเช�าก�น

  เป็)นหน�งส3อลังช3#อบั�ติริเป็)นผ4�ให�เช�าแลั�ว้ น6าส3บัว้�าทุ�#ทุ6าส�ญญาให�เช�าริายน�� ก โดยได�อ6านาจมีาจาก

  บั�ดามีาริดา การิส3บัด�งกลั�าว้น��มี�ใช�เป็)นการิส3บัแก�ไข้เป็ลั�#ยนแป็ลังข้�อคุว้ามีในเอกสาริส�ญญา

เช�าแติ�อย�างใด การิทุ�#ติ�ว้การิให�ส�ติยาบั�นการิกริะ ทุ6าข้องติ�ว้แทุนติามี ป็.พ.พ .

  มีาติริา 823     น��น หาจ6าติ�องทุ6าเป็)นหน�งส3อไมี�

◦4.3 น6าส3บัคุว้ามีส�มีพ�นธิ/ริะหว้�างติ�ว้การิก�บัติ�ว้แทุนเอง น6าส3บัได�เสมีอเน3#องจากเป็)นกริณ�พ�พาทุในริะหว้�างติ�ว้การิติ�ว้แทุนด�ว้ยก�นเอง ไมี�ว้�าจะเป็)นการิติ��งติ�ว้แทุนให�เป็)นติ�ว้แทุนไป็ทุ6าก�จการิใดก ติามี(ฎ1306/2500 ญ)

5. น6าส3บัแก�ไข้เพ�#มีเติ�มี ติ�ดทุอนเอกสาริ ด�ว้ยเอกสาริ หริ3อพยานว้�ติถึ�

 คุ6าพ�พากษาฎ�กาทุ�# 805/2539 ป็ริะมีว้ลักฎหมีายว้�ธิ�พ�จาริณาคุว้ามีแพ�งมีาติริา94ห�ามีเฉัพาะการิน6าพยานบั�คุคุลัเข้�าส3บัแทุนพยานเอกสาริหริ3อป็ริะกอบัข้�ออ�างว้�าย�งมี�ข้�อคุว้ามีเพ�#มีเติ�มีหริ3อแก�ไข้ข้�อคุว้ามีในเอกสาริในเมี3#อมี�กฎหมีายบั�งคุ�บัให�ติ�องมี�

พยานเอกสาริมีาแสดงการิทุ�#โจทุก/น6าส3บัถึ�งข้�อติกลังเก�#ยว้ก�บั

ริาคุาทุ�#ด�นติลัอดจนเง3#อนไข้ว้�ธิ�การิช6าริะริาคุาทุ�#ด�นด�ว้ยเช คุติามีส�ญญาจะซึ่3�อข้ายอ�นเป็)นเอกสาริอ�กส�ว้นหน�#ง

  นอกเหน3อจากส�ญญาซึ่3�อข้ายทุ�#ด�นจ�งหาติ�องห�ามีไมี�

ฎ 7055/2537  ป็ว้�.พ.   มีาติริา 94 บั�ญญ�ติ�ห�ามีเฉัพาะการิน6าพยานบั�คุคุลัเข้�าส3บัแทุนพยานเอกสาริหริ3อป็ริะกอบัข้�ออ�างว้�าย�งมี�ข้�อคุว้ามีเพ�#มีเติ�มีหริ3อแก�ไข้ข้�อคุว้ามีในเอกสาริในเมี3#อมี�กฎหมีายบั�งคุ�บัให�

  ติ�องมี�เอกสาริมีาแสดง การิทุ�#โจทุก/น6าส3บัถึ�งข้�อติกลังเก�#ยว้ก�บัริาคุาทุ�#ด�นติามีหน�งส3อส�ญญาทุ�#ทุ6าก�น

 เมี3#อว้�นทุ�# 26   พฤศจ�กายน 2537อ�กส�ว้นหน�#งนอกเหน3อจากหน�งส3อส�ญญาข้ายทุ�#ด�นทุ�#จดทุะเบั�ยนติ�อเจ�าพน�กงานทุ�#ด�นน��นจ�งไมี�เป็)นการิติ�องห�ามีติามีบัทุบั�ญญ�ติ�ด�งกลั�าว้

1. มี�การิทุ6าเอกสาริก�นไว้� แติ�เอกสาริน��นส4ญหาย ถึ4กทุ6าลัายโดยเหติ�ส�ว้�ส�ย หริ3อไมี�สามีาริถึน6าติ�นฉับั�บัมีาได�โดยป็ริะการิอ3#น

2. เอกสาริป็ลัอมีทุ��งหมีดหริ3อบัางส�ว้น 3. ส�ญญาหริ3อหน��ติามีเอกสาริน��นไมี�สมีบั4ริณ/

ทุ��งหมีดหริ3อแติ�บัางส�ว้น 4. ส3บัเพ3#ออธิ�บัายหริ3อติ�ข้�อคุว้ามีในเอกสาริ

ถึ�าเอกสาริน��นไมี�ส4ญหาย แติ�อย4�ในคุว้ามีคุริอบัคุริองข้องบั�คุคุลัภายนอกคุ4�คุว้ามีติ�องป็ฏ�บั�ติ�ติามี มีาติริา 123 ให�ถึ4กติ�องก�อนจ�งจะน6าส3บัพยานบั�คุคุลัได�

คุ4�คุว้ามีฝ่;ายทุ�#อ�างว้�าเอกสาริป็ลัอมีจะติ�องคุ�ดคุ�านคุว้ามีถึ4กติ�องแทุ�จริ�งข้องเอกสาริน��นติามี ป็.ว้�.พ .มีาติริา 125 หริ3อโติ�แย�งไว้�ในคุ6าคุ4�คุว้ามี มี�เช�นน��นจะส3บัไมี�ได� แติ�ทุ��งน��กฎหมีายไมี�ห�ามีศาลัทุ�#จะยกข้��นว้�น�จฉั�ยได�เอง เพริาะเป็)นป็'ญหาเก�#ยว้ก�บัคุว้ามีสงบัเริ�ยบัริ�อยข้องป็ริะชาชนติามี ป็.ว้�.พ . มี .142(5)

ส3บัว้�าน�ติ�กริริมีเป็)นโมีฆะเพริาะเป็)นน�ติ�กริริมีอ6าพริาง ส6าคุ�ญผ�ด

ส3บัว้�าน�ติ�กริริมีเป็)นโมีฆ�ยะ หริ3อเป็)นการิฉั�อฉัลั ข้�มีข้4� ส3บัว้�าน�ติ�กริริมีไมี�สมีบั4ริณ/เพริาะไมี�มี�การิส�งมีอบั

ทุริ�พย/ส�นทุ�#ย3มี ส3บัว้�าน�ติ�กริริมีส�ญญาริะง�บัไป็แลั�ว้เน3#องจากมี�ป็ลัดหน��

แป็ลังหน�� ห�กกลับัลับัหน��

ฎ 241/2537 จ6าเลัยน6าส3บัว้�าได�ก4�เง�น โจทุก/ โจทุก/ให�จ6าเลัยลังลัายพ�มีพ/น��ว้มี3อใน

 กริะดาษซึ่�#งไมี�ทุริาบัว้�าเป็)นกริะดาษอะไริ ภายหลั�งทุริาบัว้�าจ6าเลัยถึ4กหลัอกให�ลังช3#อในส�ญญา

 ซึ่3�อข้ายทุ�#พ�พาทุ หาใช�เป็)นการิน6าส3บั เป็ลั�#ยนแป็ลังแก�ไข้ข้�อคุว้ามีในเอกสาริ แติ�

เป็)นการิน6าส3บัห�กลั�างว้�าส�ญญาซึ่3�อข้ายไมี�ถึ4ก ติ�องสมีบั4ริณ/ทุ��งหมีด ไมี�ติ�องห�ามีติามีป็ริะมีว้ลั

   กฎหมีายว้�ธิ�พ�จาริณาคุว้ามีแพ�ง มีาติริา 94 

ฎ 1016/2538 แมี�น�ติ�กริริมีทุ�# โจทุก/ทุ6าก�บัจ6าเลัยริะบั�ว้�าเป็)นส�ญญาให� โจทุก/ก

น6าพยานบั�คุคุลัมีาส3บัได�ว้�าคุว้ามีจริ�งเป็)นการิแลักเป็ลั�#ยนทุ�#ด�นก�นไมี�ติ�องห�ามีติามีป็ริะมีว้ลักฎหมีาย

ว้�ธิ�พ�จาริณาคุว้ามีแพ�งมีาติริา 94 เพริาะเป็)นการิน6าส3บัว้�าส�ญญาให�น��นเป็)นน�ติ�กริริมีอ6าพริางติ�องบั�งคุ�บัติามีส�ญญาทุ�#แทุ�จริ�งคุ3อส�ญญาแลักเป็ลั�#ยนเมี3#อโจทุก/โอนทุ�#ด�นข้องโจทุก/ให�แก�จ6าเลัย

 แลั�ว้จ6าเลัยติ�องโอนทุ�#ด�นข้องจ6าเลัยให�แก�โจทุก/

ฎ 1313/2537   การิน6าส3บัว้�า การิทุ6า ส�ญญาจ6านองไมี�มี�การิมีอบัเง�นก�น เป็)นการิน6าส3บัห�ก

 ลั�างว้�าการิก4�เง�นไมี�สมีบั4ริณ/ จ6าเลัยจ�งน6าส3บัได�ไมี�ติ�อง ห�ามีติามี ป็.ว้�.พ.  มีาติริา 94  ว้ริริคุทุ�าย

ส�ว้นการิทุ�#จ6าเลัยน6าส3บัถึ�งมี4ลัเหติ�ทุ�#จ6าเลัย ลังลัายมี3อช3#อในหน�งส3อมีอบัอ6านาจ ซึ่�#งเป็)นทุ�#มีาแห�ง มี4ลัหน��ก4�ย3มีแลัะจ6านองทุ�#โจทุก/ฟัEอง มี�ใช�การิน6าส3บัเพ3#อ

บั�งคุ�บัหริ3อไมี�บั�งคุ�บัติามีส�ญญาเช�าซึ่3�อจ�งมี�ใช�กริณ�ทุ�#อย4�ในบั�งคุ�บัข้องบัทุบั�ญญ�ติ�

 แห�ง ป็.ว้�.พ.  มีาติริา 94 จ6าเลัยน6าส3บัได�

ข้�อคุว้ามีในเอกสาริติ�องไมี�ช�ดแจ�งจ�งจะส3บัได�

ฎ 845/2541 ส�ญญาเช�าซึ่3�อทุ�#ด�นพ�พาทุเป็)นส�ญญาทุ�#จ6าเลัยผ4�ให�เช�าซึ่3�อติกลังให�โจทุก/เช�าซึ่3�อทุ�#ด�นแลัะบั�านพ�กอาศ�ยจ6าเลัยผ4�ให�เช�าซึ่3�อมี�หน�าทุ�#ติามีส�ญญาเช�าซึ่3�อทุ�#จะติ�องสริ�างบั�านให�เสริ จแลัะโอนกริริมีส�ทุธิ�Iให�โจทุก/ติามีส�ญญาเช�าซึ่3�อด�งกลั�าว้ฉัะน��นก6าหนดเว้ลัาทุ�#จ6าเลัยจะติ�องสริ�างบั�านให�แลั�ว้เสริ จเพ3#อโอนกริริมีส�ทุธิ�Iให�โจทุก/จ�งเป็)นสาริะส6าคุ�ญทุ�#โจทุก/แลัะจ6าเลัยติ�องติกลังก�นการิทุ�#โจทุก/ก�บัจ6าเลัยติกลังเว้ลัาก�นไว้�แลั�ว้ว้�าจ6าเลัยติ�องสริ�างบั�านให�แลั�ว้เสริ จเมี3#อใดเพ�ยงแติ�ไมี�ได�ริะบั�ไว้�ในส�ญญาเช�าซึ่3�อให�ช�ดแจ�งฉัะน��นโจทุก/จ�งมี�ส�ทุธิ�น6าส3บัพยานบั�คุคุลัถึ�งข้�อติกลังการิส�งมีอบัทุ�#ด�นแลัะบั�านด�งกลั�าว้ได�ว้�าจ6าเลัยจะติ�องสริ�างบั�านให�แลั�ว้เสริ จภายในเว้ลัาเทุ�าใดไมี�

 ติ�องห�ามีติามี ป็.ว้�.พ.  มีาติริา 94 (ข้)

มีาติริา 94 เมี3#อใดมี�กฎหมีายบั�งคุ�บัให�ติ�องมี�พยานเอกสาริมีาแสดง ห�ามีมี�ให�ศาลัยอมีริ�บัฟั'งพยานบั�คุคุลัในกริณ�อย�างใดอย�างหน�#งด�งติ�อไป็น�� แมี�ถึ�งว้�าคุ4�คุว้ามีอ�กฝ่;ายหน�#งจะได�ย�นยอมีก ด�

(ก ) ข้อส3บัพยานบั�คุคุลัแทุนพยานเอกสาริ เมี3#อไมี�สามีาริถึน6าเอกสาริมีาแสดง

(ข้ ) ข้อส3บัพยานบั�คุคุลัป็ริะกอบัข้�ออ�างอย�างใดอย�างหน�#ง เมี3#อได�น6าเอกสาริมีาแสดงแลั�ว้ว้�า ย�งมี�ข้�อคุว้ามีเพ�#มีเติ�มีติ�ดทุอน หริ3อเป็ลั�#ยนแป็ลังแก�ไข้ข้�อคุว้ามีในเอกสาริน��นอย4�อ�ก

แติ�ว้�าบัทุบั�ญญ�ติ�แห�งมีาติริาน��มี�ให�ใช�บั�งคุ�บัในกริณ�ทุ�#บั�ญญ�ติ�ไว้�ในอน�มีาติริา (2) แห�งมีาติริา 93 แลัะมี�ให�ถึ3อว้�าเป็)นการิติ�ดส�ทุธิ�คุ4�คุว้ามีในอ�นทุ�#จะกลั�าว้อ�างแลัะน6าพยานบั�คุคุลัมีาส3บัป็ริะกอบัข้�ออ�างว้�า พยาน เอกสาริทุ�#แสดงน��นเป็)นเอกสาริป็ลัอมีหริ3อไมี�ถึ4กติ�องทุ��งหมีด หริ3อแติ�บัางส�ว้น หริ3อส�ญญาหริ3อหน��อย�างอ3#นทุ�#ริะบั�ไว้�ในเอกสาริน��นไมี�สมีบั4ริณ/ หริ3อคุ4�คุว้ามีอ�กฝ่;ายหน�#งติ�คุว้ามีหมีายผ�ด

มีาติริา 118 ติริาสาริใดไมี�ป็>ดแสติมีป็?บัริ�บั4ริณ/ จะใช�ติ�นฉับั�บั คุ4�ฉับั�บั คุ4�ฉั�ก หริ3อส6าเนาติริาสาริน��นเป็)นพยานหลั�กฐานในคุด�แพ�งไมี�ได� จนกว้�าจะได�เส�ยอากริโดยป็>ดแสติมีป็?คุริบัจ6านว้นติามีอ�ติริาในบั�ญช�ทุ�าย หมีว้ดน�� แลัะข้�ดฆ�าแลั�ว้ แติ�ทุ��งน��ไมี�เป็)นการิเส3#อมีส�ทุธิ�ทุ�#จะเริ�ยกเง�นเพ�#มีอากริติามีมีาติริา 113 แลัะมีาติริา 114

ฎ 609/2537 โจทุก/ฟัEองว้�าจ6าเลัยก4�เง�นโจทุก/แลัะได�ริ�บัเง�นก4�ไป็แลั�ว้ จ6าเลัยให�การิว้�าจ6าเลัยไมี�เคุยก4�เง�นโจทุก/ ลัายมี3อช3#อในส�ญญาก4�เป็)นลัายมี3อช3#อป็ลัอมี โจทุก/จะติ�องอ�างส�ญญาก4�เป็)นพยานหลั�กฐานในคุด� เมี3#อหน�งส3อส�ญญาก4�เง�นเง�นทุ�#โจทุก/อ�างเป็)นพยานติ�อศาลัมี�ได�ข้�ดฆ�าแสติมีป็? จ�งใช�เป็)นพยานหลั�กฐานในคุด�ไมี�ได�ติามีป็ริะมีว้ลัริ�ษฎากริ มีาติริา 118 ด�งน�� ถึ3อว้�าโจทุก/ไมี�มี�หลั�กฐานทุ�#จะริ�บัฟั'งว้�าจ6าเลัยก4�เง�นโจทุก/

1. ใช�เฉัพาะการิน6าส3บั ติริาสาริ ซึ่�#งหมีายถึ�ง เอกสาริแห�งน�ติ�กริริมีส�ญญาหริ3อเอกสาริทุ�#จ�ดทุ6าข้��นอย�างเป็)นหลั�กเป็)นฐานเป็)นพ�ธิ�การิ(จ�ติติ� ติ�งศ�ทุ�ย/)

-ถึ�าเป็)นเพ�ยงเอกสาริแห�งหน��ซึ่�#งไมี�ทุ6าในริ4ป็ทุ�#เป็)นทุางการิ เช�น จดหมีายโติ�ติอบัแสดงถึ�งการิก4�ย3มี หริ3อการิคุ6�าป็ริะก�น ไมี�ใช�ติริาสาริไมี�อย4�ในบั�งคุ�บัให�ป็>ดอากริแสติมีป็?

ฎ 112/2521 เอกสาริเป็)นจดหมีายข้องจ6าเลัยถึ�งโจทุก/แลัะบั�นทุ�กข้องจ6าเลัยว้�า ได�ริ�บัเง�นก4�จากโจทุก/ติามีจ6านว้นทุ�#ริะบั�ไว้� เป็)นหลั�กฐานการิก4�ย3มีเง�นติามี ป็.พ.พ .มีาติริา 6 ว้.5 แติ�มี�ใช�ติริาสาริการิก4�ย3มีเง�นติามีป็ริะมีว้ลัริ�ษฎากริ มีาติริา 104 ไมี�ติ�องติ�ดอากริแสติมีป็?ก ริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานได�

ฎ 148-149/2534 หน�งส3อข้อเป็>ดบั�ญช�เง�นฝ่ากกริะแสริายว้�นเป็)นเพ�ยงคุ6าเสนอฝ่;ายเด�ยว้ข้องจ6าเลัยในการิข้อเป็>ดบั�ญช�เง�นฝ่ากกริะแสริายว้�นก�บัโจทุก/ ไมี�ใช�ติริาสาริทุ�#จะติ�อง

ฎ 553/2526 เอกสาริทุ�#มี�ใจคุว้ามีว้�า ส . ข้อเช�าทุ�#พ�พาทุติ�อไป็หากโจทุก/ติ�องการิใช�ทุ�#ด�นเมี3#อใดก ย�นด�จะคุ3นให� ไมี�มี�ริายลัะเอ�ยดเก�#ยว้ก�บัการิเช�า แลัะไมี�ได�ติกลังจะให�คุ�าเช�า จ�งไมี�เป็)นส�ญญาเช�า แติ�เป็)นหน�งส3อทุ�# ส . ริ�บัริ4�ส�ทุธิ�ข้องโจทุก/ในทุ�#พ�พาทุไมี�ติ�องติ�ดอากริแสติมีป็? ศาลัริ�บัฟั'งเอกสาริด�งกลั�าว้

2. กฎหมีายให�ป็>ดแสติมีป็? ทุ�#ติ�นฉับั�บั ก�บัคุ4�ฉับั�บั มี�ได�บั�งคุ�บัให�ป็>ดทุ�#ส6าเนาติริาสาริ ด�งน��น ถึ�าป็>ดทุ�#ติ�นฉับั�บัแลัะคุ4�ฉับั�บัแลั�ว้ก ใช�ติริาสาริน��นเป็)นพยานหลั�กฐานได�ทุ��งติ�นฉับั�บั คุ4�ฉับั�บั แลัะส6าเนา

-ถึ�าไมี�ได�ป็>ดอากริแสติมีป็?ทุ�#ติ�นฉับั�บัก�บัคุ4�ฉับั�บัก เอามีาใช�เป็)นพยานหลั�กฐานไมี�ได� ริว้มีทุ��งเอาส6าเนามีาใช�ก ไมี�ได�

ฎ 750/2541 หากติ�นฉับั�บัส�ญญาซึ่3�อข้ายทุ�#ด�นอย4�ทุ�#ธินาคุาริแห�งป็ริะเทุศไทุย คุ4�คุว้ามีเอาส6าเนาเอกสาริติริาสาริซึ่3�อข้ายน��นมีาส3บัแทุนได� ติามี ป็.ว้�.พ.มี.93(3) เมี3#อเอาส6าเนามีาส3บัได�แลั�ว้ ส6าเนาน��นไมี�ติ�องป็>ดอากริแสติมีป็?ริ�บัฟั'งได�

ติริาสาริทุ�#มี�ได�ป็>ดแสติมีป็?ให�บัริ�บั4ริณ/กฎหมีายห�ามีมี�ให�ใช�ติริาสาริน��นเป็)นพยานหลั�กฐานในคุด�แพ�ง ไมี�ว้�าจะอย4�ในริ4ป็ข้องติ�นฉับั�บั คุ4�ฉับั�บั คุ4�ฉั�ก หริ3อส6าเนา จนกว้�าจะได�ป็>ดแสติมีป็?คุริบัจ6านว้น

แติ�ทุ��งน��กฎหมีายมี�ได�ห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งเด ดข้าด จะริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานได� ถึ�าติ�อมีาได�ป็>ดให�คุริบัถึ�ว้นแลัะข้�ดฆ�าให�ถึ4กติ�อง ก�อนทุ�#ศาลัช��นติ�นจะมี�คุ6าพ�พากษาในคุด�น��น

ติริาสาริน��นไมี�ได�ป็>ดแสติมีป็?บัริ�บั4ริณ/ ซึ่�#งได�แก�◦ไมี�ได�ป็>ดแสติมีป็?เลัย◦ไมี�ได�ป็>ดแสติมีป็?ให�คุริบัถึ�ว้น◦ป็>ดแติ�ไมีได�ข้�ดฆ�าให�ถึ4กติ�อง

การิป็>ดอากริให�ถึ4กติ�องโดยว้�ธิ�การิ ป็>ดทุ�บัอากริถึ�าจะให�บัริ�บั4ริณ/ติ�องทุ6า 3 ป็ริะการิคุ3อ1 .ติ�องป็>ดอากริแสติมีป็?น��นก�อนหริ3อในทุ�นทุ�ทุ�#ทุ6า

ติริาสาริน��นเสริ จ2. ติ�องป็>ดให�คุริบัจ6านว้นอากริแสติมีป็?ทุ�#กฎมีาย

บั�งคุ�บัไว้� 3. ได�มี�การิข้�ดฆ�าอากริแสติมีป็?น��นแลั�ว้ คุ3อ ทุ6าลัาย

อากริแสติมีป็?น��นเพ3#อไมี�ให�น6ามีาใช�อ�ก โดยว้�ธิ�ข้�ดคุริ�อมีหริ3อเซึ่ นคุริ�อมีหริ3อป็ริะทุ�บัติริาอะไริลังไป็ก ติามี แลัะลังว้�นเด3อนป็Jก6าก�บั

ก . ไมี�จ6าเป็)นติ�องป็>ด แลัะข้�ดฆ�าในทุ�นทุ�หริ3อในข้ณะทุ�#ทุ6าติริาสาริเสริ จก ได�

ฎ 2987/2517 เอกสาริส�ญญาเช�าซึ่3�อน��น แมี�ในข้ณะทุ6าส�ญญาก�นจะมี�ได�ป็>ดอากริแสติมีป็?แติ�ติ�อมีาได�ป็>ดอากริแสติมีป็?คุริบัถึ�ว้นแลั�ว้ จะโดยผ4�อ�างป็>ดอากริแสติมีป็?เองหริ3อผ4�อ�างจะข้อศาลัให�ส�#งเจ�าหน�าทุ�#สริริพากริจ�ดการิป็>ดให�ก มี�ผลัเช�นเด�ยว้ก�น ศาลัย�อมีริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานได�

ข้ . ไมี�จ6าเป็)นติ�องลังว้�นเด3อนป็Jก6าก�บัการิข้�ดฆ�าแสติมีป็? ก ใช�ได�เหมี3อนก�น

ฎ 1178/2519การิข้�ดฆ�าอากริแสติมีป็?ทุ�#ป็>ดบันเอกสาริส�ญญาก4�ด�ว้ยหมี�กเพ3#อมี�ให�อากริแสติมีป็?น��นใช�ไดอ�กติ�อไป็ เป็)นการิข้�ดฆ�าทุ�#ชอบัแลั�ว้ แมี�จะมี�ได�ลังว้�น เด3อน ป็J ทุ�#ข้�ดฆ�าก ถึ3อว้�า ส�ญญาก4�ทุ�#โจทุก/น6ามีาฟัEองน��ป็>ดแสติมีป็?บัริ�บั4ริณ/แลั�ว้ ไมี�ติ�องห�ามีติามีป็ริะมีว้ลัริ�ษฎากริ มีาติริา 118 ทุ�#จะใช�เป็)นพยานหลั�กฐานในคุด�แพ�ง

1. ไมี�น6าไป็ใช�ก�บัคุด�อาญา คุด�ป็กคุริอง คุด�ริ�ฐธิริริมีน4ญ

2. ถึ�าคุ4�คุว้ามีริ�บัข้�อเทุ จจริ�งก�นแลั�ว้ ไมี�ติ�องเอาพยานหลั�กฐานมีาส3บั แลัะไมี�ติ�องใช�ติริาน��น แมี�ติริาสาริน��นจะไมี�ป็>ดอากริแสติมีป็?หริ3อไมี�มี�ติริาสาริน��นเลัย ก ไมี�ทุ6าให�คุด�เส�ยไป็ ศาลัฟั'งข้�อเทุ จจริ�งติามีคุ6าริ�บัได�

3. เอกสาริทุ�#ทุ6าในติ�างป็ริะเทุศถึ4กติ�องติามีกฎหมีายข้องป็ริะเทุศน��นแลั�ว้ริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานได�ไมี�ติ�องป็>ดอากริแสติมีป็?ติามีกฎหมีายไทุยอ�ก

ฎ 42/2545 ติามีป็ริะมีว้ลัริ�ษฎากริ มีาติริา 118 ก6าหนดให�ติริาสาริทุ�#มี�ได�ป็>ดแสติมีป็?บัริ�บั4ริณ/จะใช�ติ�นฉับั�บั คุ4�ฉับั�บั คุ4�ฉั�ก หริ3อส�ว้นข้องติริาสาริเป็)นพยานหลั�กฐานไมี�ได�น��น ใช�เฉัพาะในคุด�แพ�งเทุ�าน��น ส�ว้นในคุด�อาญาไมี�มี�บัทุกฎหมีายใดห�ามีมี�ให�น6าติริาสาริด�งกลั�าว้มีาริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานด�ว้ย 

ฎ 1392/2545 จ6าเลัยทุ�# 1 ให�การิริ�บัว้�าจ6าเลัยทุ�# 1 ได�ทุ6าหน�งส3อส�ญญาจะซึ่3�อข้ายหริ3อส�ญญาว้างมี�ดจ6าไว้�ก�บัโจทุก/จริ�งจ�งไมี�ติ�องน6าส�ญญาจะซึ่3�อข้ายมีาแสดงฉัะน��นแมี�หน�งส3อส�ญญาจะซึ่3�อข้ายหริ3อส�ญญาว้างมี�ดจ6าจะมี�ได�ป็>ดอากริแสติมีป็?ก ฟั'งได�ว้�าโจทุก/ก�บัจ6าเลัยทุ�# 1 ได�ทุ6าส�ญญาจะซึ่3�อข้ายทุ�#ด�นพ�พาทุก�นไว้�จริ�ง

ฎ 3821/2538 หน�งส3อมีอบัอ6านาจทุ6าข้��นในติ�างป็ริะเทุศ มี�การิริ�บัริองโดยโนติาริ� ป็'บัลั�ก แลัะห�ว้หน�าฝ่;ายกงส�ลั-เมี3องจากาติาริ/ ป็ริะเทุศอ�นโดน�เซึ่�ยริ�บัริองอ�กช��นหน�#งว้�า ได�มี�การิจ�ดทุ6าเอกสาริข้��นอย�างแทุ�จริ�ง หน�งส3อมีอบัอ6านาจด�งกลั�าว้ถึ3อว้�าถึ4กติ�องติามีกฎหมีายป็ริะเทุศด�งกลั�าว้แลั�ว้ ไมี�อย4�ในบั�งคุ�บัทุ�#ติ�องป็>ดอากริแสติมีป็?ติามี ป็.ริ�ษฎากริ จ�งเป็)นหน�งส3อมีอบัอ6านาจทุ�#ชอบัด�ว้ยกฎหมีาย ก.มี�อ6านาจฟัEองคุด�แทุนโจทุก/

มีาติริา 103 ในหมีว้ดน�� เว้�นแติ�ข้�อคุว้ามีจะแสดงให�เป็)นเป็)นอย�างอ3#น

"ป็>ดแสติมีป็? " หมีายคุว้ามีว้�า การิป็>ดแสติมีป็?ทุ�บักริะดาษหริ3อการิมี�แสติมีป็? ด�นบันกริะดาษ

"ข้�ดฆ�า " หมีายคุว้ามีว้�า การิกริะทุ6าเพ3#อมี�ให�ใช�แสติมีป็?ได�อ�กโดยในกริณ� แสติมีป็?ป็>ดทุ�บัได�ลังลัายมี3อช3#อหริ3อลังช3#อห�างริ�านบันแสติมีป็? หริ3อข้�ดเส�นคุริ�อมีฆ�า แสติมีป็?ทุ�#ป็>ดทุ�บักริะดาษแลัะลังว้�น เด3อน ป็J ทุ�#กริะทุ6าส�#งเหลั�าน��ด�ว้ย ในกริณ� แสติมีป็?ด�นได�เข้�ยนบันติริาสาริ หริ3อย3#นติริาสาริให�พน�กงานเจ�าหน�าทุ�#ป็ริะทุ�บั แสติมีป็?ด�ลัให�แสติมีป็?ด�ลัป็ริะกฎอย4�ในด�านหน�าข้องติริาสาริน��น

มีาติริา 103 ในหมีว้ดน�� เว้�นแติ�ข้�อคุว้ามีจะแสดงให�เป็)นเป็)นอย�างอ3#น

"ป็>ดแสติมีป็?บัริ�บั4ริณ/ " หมีายคุว้ามีว้�า(1) ในกริณ�แสติมีป็?ป็>ดทุ�บั คุ3อการิได�เส�ย

อากริโดยป็>ดแสติมีป็?ทุ�บักริะดาษ ก�อนกริะทุ6าหริ3อในทุ�นทุ�ทุ�#ทุ6าติริาสาริเป็)นริาคุาทุ�#ไมี�น�อยกว้�าอากริทุ�#ติ�องเส�ยแลัะ ได�ข้�ดฆ�าแสติมีป็?แลั�ว้ หริ3อ

(2) ในกริณ�แสติมีป็?ด�น คุ3อการิได�เส�ยอากริโดยใช�กริะดาษมี�แสติมีป็?ด�น เป็)นริาคุาไมี�น�อยกว้�าอากริทุ�#ติ�องเส�ยแลัะข้�ดฆ�าแลั�ว้หริ3อโดยย3#นติริาสาริให�พน�ก งานเจ�าหน�าทุ�#ป็ริะทุ�บัแสติมีป็?ด�นแลัะช6าริะเง�น เป็)นจ6านว้นไมี�น�อยกว้�าอากริทุ�# ติ�องเส�ยแลัะข้�ดฆ�าแลั�ว้ หริ3อ

(3) ในกริณ�ช6าริะเป็)นติ�ว้เง�น คุ3อการิได�เส�ยอากริเป็)นติ�ว้เง�นเป็)นริาคุา ไมี�น�อยกว้�าอากริทุ�#ติ�องเส�ยติามีบัทุบั�ญญ�ติ�ในหมีว้ดน�� หริ3อติามีริะเบั�ยบัทุ�#อธิ�บัด�จะ ได�ก6าหนดโดยอน�มี�ติ�ริ�ฐมีนติริ�

คุด�แพ�ง2.1 การิส3บัพยานบั�คุคุลัแทุนหริ3อแก�ไข้พยานเอกสาริ2.2 เอกสาริไมี�ป็>ดอากริแสติมีป็? มี.1182.3 พยานซึ่�#งไมี�สามีาริถึเข้�าใจแลัะติอบัคุ6าถึามีได� มี.95

คุด�อาญา2.1. พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นหริ3อได�มีาโดยมี�ชอบั 2.1.1 พยานหลั�กฐานทุ�#มี�ได�เก�ดข้��นโดยสมี�คุริใจ 2.1.2 พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดจากการิลั�อให�กริะทุ6าผ�ด 2.1.3 พยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาโดยมี�ชอบัด�ว้ยป็ริะการิอ3#น

คุด�แพ�ง คุด�อาญา2.2. ห�ามีโจทุก/อ�างจ6าเลัยเป็)นพยาน2.3. คุ6าริ�บัสาริภาพข้องผ4�ถึ4กจ�บัก�มีหริ3อริ�บัมีอบัติ�ว้ผ4�ถึ4กจ�บั2.4. ถึ�อยคุ6าทุ�#ผ4�ถึ4กจ�บัหริ3อผ4�ติ�องหาให�ไว้�โดยทุ�#ย�งมี�ได�มี�การิแจ�งส�ทุธิ� 2.4.1 ถึ�อยคุ6าทุ�#ผ4�ถึ4กจ�บัให�ไว้�ติ�อเจ�าพน�กงานผ4�จ�บัในช��นจ�บัก�มีหริ3อริ�บัมีอบัติ�ว้ผ4�ถึ4กจ�บั 2.4.2 ถึ�อยคุ6าทุ�#ผ4�ติ�องหาให�ไว้�ติ�อพน�กงานสอบัสว้นในช��นสอบัสว้น2.5 พยานซึ่�#งไมี�สามีาริถึเข้�าใจแลัะติอบัคุ6าถึามีได�

พยานหลั�กฐานทุ�#ติ�องห�ามีให�ริ�บัฟั'งโดยเด ดข้าด

คุด�อาญา

คุว้ามีเห นแริก พยานหลั�กฐานทุ�#แทุ�จริ�งทุ�#มี�คุ�ณคุ�าสามีาริถึพ�ส4จน/คุว้ามีจริ�งในคุด�ได�น��นคุว้ริจะติ�องริ�บัฟั'งมีาใช�ป็ริะโยชน/ในคุด� หาทุ�#คุว้ริจะติ�ดทุ��งไป็ไมี� เพริาะถึ�งแมี�ว้�าการิแสว้งหาได�มีาซึ่�#งพยานหลั�กฐานเหลั�าน��นจะเก�ดจากการิกริะทุ6าทุ�#ไมี�ถึ4กติ�องติามีกฎหมีายก เป็)นคุนป็ริะเด นก�บัการิริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐาน

คุว้ามีเห นทุ�#สอง แมี�พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นหริ3อได�มีาโดยมี�ชอบัจะเป็)นพยานหลั�กฐานทุ�#

พ�ส4จน/ข้�อเทุ จจริ�งในคุด�ได�ก ติามี แติ�การิทุ�#เจ�าพน�กงานไป็แสว้งหาพยานหลั�กฐานมีาด�ว้ยว้�ธิ�การิทุ�#ไมี�ชอบัด�ว้ยกฎหมีาย ก ทุ6าให�การิริ�บัฟั'ง

พยานหลั�กฐานด�งกลั�าว้เป็)นการิส�งเสริ�มีสน�บัสน�นให�เจ�าหน�าทุ�#น�ยมีใช�ว้�ธิ�การิทุ�#นอกกฎหมีายหริ3อผ�ดกฎหมีายมีากข้��น ผลัเส�ย

ย�อมีจะเก�ดแก�ส�งคุมีมีากย�#งกว้�าทุ�#จะเก�ดผลัเส�ยในคุด�โดยการิติ�ดพยานหลั�กฐานช��นน��ไป็

ป็.ว้�.อ . มี.226 “พยานว้�ติถึ� พยานเอกสาริ หริ3อ

พยานบั�คุคุลัซึ่�#งน�าจะพ�ส4จน/ได�ว้�าจ6าเลัยมี�ผ�ดหริ3อบัริ�ส�ทุธิ�Iให�อ�างเป็)นพยานหลั�กฐานได� แติ�ติ�องเป็)นพยาน ชน�ดทุ�#มี�ได�เก�ดข้��นจากการิจ4งใจ มี�คุ6ามี�#นส�ญญา ข้4�เข้ ญ หลัอกลัว้งหริ3อโดยมี�ชอบัป็ริะการิอ3#น”

ป็.ว้�.อ . มี.226/1 “ในกริณ�ทุ�#คุว้ามีป็ริากฏแก�ศาลัว้�า พยาน

หลั�กฐานใดเป็)นพยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นโดยชอบัแติ�ได�มีาเน3#องจากการิกริะทุ6าโดยมี�ชอบั หริ3อเป็)นพยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาโดยอาศ�ยข้�อมี4ลัทุ�#เก�ดข้��นหริ3อได�มีา

โดยมี�ชอบั ห�ามีมี�ให�ศาลัริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานน��น เว้�นแติ�การิริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานน��นจะเป็)นป็ริะโยชน/ติ�อ

การิอ6านว้ยคุว้ามีย�ติ�ธิริริมีมีากกว้�าผลัเส�ยอ�นเก�ดจากผลักริะทุบัติ�อมีาติริฐานข้องริะบับังานย�ติ�ธิริริมีทุาง

อาญาหริ3อส�ทุธิ�เสริ�ภาพพ3�นฐานข้องป็ริะชาชน

ในการิใช�ด�ลัพ�น�จริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานติามีว้ริริคุหน�#ง ให�ศาลัพ�จาริณาถึ�งพฤติ�การิณ/ทุ��งป็ว้งแห�งคุด� โดยคุ6าน�งถึ�งป็'จจ�ยติ�างๆด�งติ�อไป็น��

ด�ว้ย1 . คุ�ณคุ�าในเช�งพ�ส4จน/ คุว้ามีส6าคุ�ญ แลัะ

คุว้ามีน�าเช3#อถึ3อข้องพยานหลั�กฐาน2. พฤติ�การิณ/แลัะคุว้ามีริ�ายแริงข้องคุว้ามี

ผ�ดในคุด�3. ลั�กษณะแลัะคุว้ามีเส�ยหายทุ�#เก�ดจาก

การิกริะทุ6าโดยมี�ชอบั4. ผ4�ทุ�#กริะทุ6าการิโดยมี�ชอบัอ�นเป็)นเหติ�ให�

ได�พยานหลั�กฐานมีาน��นได�ริ�บัการิลังโทุษหริ3อไมี�เพ�ยงใด”

พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นไมี�ชอบัคุ6าให�การิทุ�#เก�ดจากการิจ4งใจหริ3อให�คุ6ามี�#นส�ญญาพยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดจากการิลั�อให�กริะทุ6าคุว้ามีผ�ดการิด�กฟั'งการิสนทุนา

พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นโดยชอบั แติ�ได�มีาโดยมี�ชอบัพยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดการิจ�บัคุ�นโดยมี�ชอบัพยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดจากการิลั�อให�กริะทุ6าคุว้ามีผ�ด

พยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาโดยอาศ�ยข้�อมี4ลัทุ�#เก�ดข้��น หริ3อได�มีาโดยมี�ชอบัพยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาจากการิซึ่�ดทุอดข้องผ4�

ติ�องหา(การิก�นผ4�ติ�องหาไว้�เป็)นพยาน)การิเอาข้�อมี4ลัการิด�กฟั'งการิสนทุนา ไป็ให�ได�มีาซึ่�#ง

พยานหลั�กฐานอ3#นเพ3#อจ�บัก�มีผ4�กริะทุ6าคุว้ามีผ�ด

2.1.1 พยานหลั�กฐานทุ�#มี�ได�เก�ดข้��นโดยสมี�คุริใจป็.ว้�.อ . มี.226

“พยานว้�ติถึ� พยานเอกสาริ หริ3อพยานบั�คุคุลัซึ่�#งน�าจะพ�ส4จน/ได�ว้�าจ6าเลัยมี�ผ�ดหริ3อบัริ�ส�ทุธิ�Iให�อ�างเป็)นพยานหลั�กฐานได� แติ�ติ�องเป็)นพยาน ชน�ดทุ�#มี�ได�เก�ดข้��นจากการิจ4งใจ มี�คุ6ามี�#นส�ญญา ข้4�เข้ ญ หลัอกลัว้งหริ3อโดยมี�ชอบัป็ริะการิอ3#น”

มี.226 ใช�เฉัพาะ ◦พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดจากการิจ4งใจให�คุ6ามี�#นส�ญญา ฯลัฯ

หริ3อ◦พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นโดยมี�ชอบั

พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นโดยชอบั แติ�เจ�าพน�กงานได�มีาโดยมี�ชอบั หริ3อพยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาจากการิอาศ�ยคุว้ามีริ4�จากข้�อมี4ลัหริ3อถึ�อยคุ6าข้องบั�คุคุลัทุ�#เก�ดข้��นโดยมี�ชอบั อาจริ�บัฟั'งได�ติามี ป็.ว้�.อ .มี.226/1

คุ6าริ�บัสาริภาพซึ่�#งเก�ดข้��นจากการิหลัอกลัว้ง จ4งใจ ให�คุ6ามี�#นส�ญญา เช�นน�� ติ�องห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'ง

หลัอกลัว้ง = พน�กงานสอบัสว้นริ4�อย4�แลั�ว้ว้�าไมี�จริ�ง

ฎ 589/2484 บัอกผ4�ติ�องหาว้�ามี�พยานคุนอ3#นย3นย�นป็ริ�กป็ริ6าเข้าอย4� ทุ��งทุ�#ไมี�เป็)นคุว้ามีจริ�ง แลัะพน�กงานสอบัสว้นก ริ4�ว้�าไมี�มี� เช�นน��คุ6าริ�บัสาริภาพเก�ดจากการิหลัอกลัว้ง ริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานไมี�ได�

ฎ 924/2544 แมี�พน�กงานสอบัสว้นจะบัอกแก�จ6าเลัยว้�า ว้ . ย�งไมี�ติาย ซึ่�#งผ�ดไป็จากคุว้ามีจริ�ง แติ�ไมี�ป็ริากฏว้�าพน�กงานสอบัสว้นริ4�ว้�า ว้ . ติายไป็แลั�ว้ ไมี�ถึ3อว้�าเป็)นการิหลัอกลัว้ง หริ3อจ4งใจให�จ6าเลัยริ�บัสาริภาพติามี ป็.ว้�.อ . มี.135 ไมี�ติ�องห�ามีริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐาน ติามี ป็.ว้�.อ . มี.226

ฎ 473/2539 คุ6าริ�บัสาริภาพทุ�#ให�เพริาะติ6าริว้จทุ6าให�กลั�ว้ว้�าหากไมี�ริ�บั บั�ติริภริ�ยาข้องจ6าเลัยจะติ�องถึ4กจ�บัไป็ด6าเน�นคุด�ด�ว้ย เป็)นคุ6าริ�บัสาริภาพซึ่�#งเก�ดจากการิข้4�เข้ ญ ริ�บัฟั'งไมี�ได�

2.1.2 พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดจากการิลั�อให�กริะทุ6าผ�ด◦ถึ�าเป็)นการิ(ลั�อ)ให�ได�มีาซึ่�#งพยานหลั�กฐานซึ่�#งมี�

อย4�แลั�ว้ พยานหลั�กฐานน��นริ�บัฟั'งได� แมี�ใช�ว้�ธิ�การิทุ�#ไมี�ชอบั ริ�บัฟั'งได�

◦ถึ�าเป็)นการิลั�อให�ผ4�บัริ�ส�ทุธิ�Iกริะทุ6าคุว้ามีผ�ดอย�างแทุ�จริ�ง เช�นน�� ถึ3อว้�าเป็)นพยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นโดยมี�ชอบั ริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานไมี�ได�

2.1.3 พยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาโดยมี�ชอบัด�ว้ยป็ริะการิอ3#น

พยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาโดยมี�ชอบัหริ3อเป็)นพยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาโดยอาศ�ยข้�อมี4ลัทุ�#เก�ดข้��นหริ3อได�

มีาโดยมี�ชอบั ติามี ป็.ว้�.อ . มี.226/1 “ในกริณ�ทุ�#คุว้ามีป็ริากฏแก�ศาลัว้�า พยาน

หลั�กฐานใดเป็)นพยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นโดยชอบัแติ�ได�มีาเน3#องจากการิกริะทุ6าโดยมี�ชอบั หริ3อเป็)นพยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาโดยอาศ�ยข้�อมี4ลัทุ�#เก�ดข้��นหริ3อได�มีาโดยมี�

ชอบั ห�ามีมี�ให�ศาลัริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานน��น เว้�นแติ�การิริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานน��นจะเป็)นป็ริะโยชน/ติ�อการิอ6านว้ยคุว้ามีย�ติ�ธิริริมีมีากกว้�าผลัเส�ยอ�นเก�ดจากผลักริะทุบัติ�อ

มีาติริฐานข้องริะบับังานย�ติ�ธิริริมีทุางอาญาหริ3อส�ทุธิ�เสริ�ภาพพ3�นฐานข้องป็ริะชาชน

ในการิใช�ด�ลัพ�น�จริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานติามีว้ริริคุหน�#ง ให�ศาลัพ�จาริณาถึ�งพฤติ�การิณ/ทุ��งป็ว้ง

แห�งคุด� โดยคุ6าน�งถึ�งป็'จจ�ยติ�างๆด�งติ�อไป็น��ด�ว้ย1 .คุ�ณคุ�าในเช�งพ�ส4จน/ คุว้ามีส6าคุ�ญ แลัะคุว้ามีน�าเช3#อ

ถึ3อข้องพยานหลั�กฐาน2. พฤติ�การิณ/แลัะคุว้ามีริ�ายแริงข้องคุว้ามีผ�ดในคุด�3. ลั�กษณะแลัะคุว้ามีเส�ยหายทุ�#เก�ดจากการิกริะทุ6า

โดยมี�ชอบั4. ผ4�ทุ�#กริะทุ6าการิโดยมี�ชอบัอ�นเป็)นเหติ�ให�ได�พยาน

หลั�กฐานมีาน��นได�ริ�บัการิลังโทุษหริ3อไมี�เพ�ยงใด”

สริ�ป็ กฎหมีายมี�ได�ห�ามีริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นโดยชอบัแติ�ได�มีาเน3#องจากการิกริะทุ6าโดยมี�ชอบั หริ3อเป็)นพยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาโดยอาศ�ยข้�อมี4ลัทุ�#เก�ดข้��นหริ3อได�มีาโดยมี�ชอบั โดยเด ดข้าด

การิจะริ�บัฟั'งหริ3อไมี� ข้��นอย4�ก�บัการิอ6านว้ยคุว้ามีย�ติ�ธิริริมีแลัะผลัเส�ยอ�นเก�ดจากผลักริะทุบัติ�อมีาติริฐานข้องริะบับังานย�ติ�ธิริริมีทุางอาญาหริ3อส�ทุธิ�เสริ�ภาพพ3�นฐานข้องป็ริะชาชน

การิอ6านว้ยคุว้ามีย�ติ�ธิริริมี ผลักริะบัทุติ�อส�ทุธิ�เสริ�ภาพ

พยานหลั�กฐานทุ�#เก�ดข้��นโดยชอบัแติ�ได�มีาเน3#องจากการิกริะทุ6าโดยมี�ชอบั

เช�น พยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาจากคุ�น โดยไมี�ชอบัด�ว้ยกฎหมีาย

ฎ 837/2483 เจ�าพน�กงานติ6าริว้จสงส�ยว้�าจ6าเลัยกริะทุ6าผ�ดฐานริ�บัข้องโจริ ได�เข้�าคุ�นบั�านจ6าเลัยโดยไมี�ชอบัด�ว้ยกฎหมีาย พบัริถึจ�กริยานสามีลั�อทุ�#คุนริ�ายลั�กไป็ ซึ่�อนอย4�ในบั�านจ6าเลัย จ�งย�ดมีาเป็)นพยานหลั�กฐานด6าเน�นคุด�ก�บัจ6าเลัย ศาลัฎ�กาให�ริ�บัฟั'งพยานหลั�กฐานได�

ฎ 6473/2547 เจ�าพน�กงานติ6าริว้จป็ลัอมีหมีายคุ�นข้องศาลัเข้�าคุ�นบั�านจ6าเลัยโดยมี�ชอบั พบัยาเสพติ�ดจ6านว้นมีากจ�งย�ดแลัะจ�บัจ6าเลัยมีาด6าเน�นคุด� ริ�บัฟั'งยาเสพติ�ดข้องกลัางแลัะผ4�คุ�นเป็)นพยานหลั�กฐานได�

ฎ 1123/2509 เทุป็บั�นทุ�กเส�ยสนทุนาริะหว้�างจ6าเลัยก�บัผ4�ลั�กลัอบับั�นทุ�กเทุป็ในการิสนทุนาทุางโทุริศ�พทุ/ริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานได�

ฎ 4674/2543 การิทุ�#จ6าเลัยอ�างส�งเทุป็บั�นทุ�กเส�ยงซึ่�#งบั�นทุ�กการิสนทุนาริะหว้�างโจทุก/แลัะจ6าเลัยพริ�อมีเอกสาริทุ�#ถึอดข้�อคุว้ามีบั�นทุ�กการิสนทุนาเป็)นพยานหลั�กฐานน��น น�บัเป็)นพยานหลั�กฐานซึ่�#งเก�#ยว้ถึ�งข้�อเทุ จจริ�งทุ�#จ6าเลัยจะน6าส3บัในป็ริะเด นเริ3#องการิใช�เง�น แมี�โจทุก/จะไมี�ทุริาบัว้�ามี�การิบั�นทุ�กเส�ยงไว้�ก ติามี แติ�เมี3#อเส�ยงทุ�#ป็ริากฏเป็)นเส�ยงข้องโจทุก/จริ�ง แลัะการิบั�นทุ�กเส�ยงด�งกลั�าว้เก�ดจากการิกริะทุ6าข้องจ6าเลัยซึ่�#งเป็)นคุ4�สนทุนาอ�กฝ่;ายหน�#งเป็)นผ4�บั�นทุ�กไว้�เอง ซึ่�#งโดยป็กติ�จ6าเลัยย�อมีมี�ส�ทุธิ�ทุ�#จะเบั�กคุว้ามีอ�างถึ�งการิสนทุนาในคุริ��งน��นได�อย4�แลั�ว้ จ�งไมี�ถึ3อว้�าเทุป็บั�นทุ�กเส�ยงแลัะเอกสาริทุ�#ถึอดข้�อคุว้ามีน��นเป็)นการิบั�นทุ�กถึ�อยซึ่�#งเก�ดจากการิกริะทุ6าโดยมี�ชอบัอ�นจะติ�องห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐาน

พยานหลั�กฐานทุ�#ได�มีาโดยอาศ�ยข้�อมี4ลัทุ�#เก�ดข้��นหริ3อได�มีาโดยมี�ชอบัเช�น ข้�อมี4ลัทุ�#เจ�าพน�กงานได�จากการิกริะทุ6าทุ�#ไมี�ชอบั(ซึ่�อมีผ4�ติ�องหา,ให�คุ6ามี�#นส�ญญา ) แลัะอาศ�ยข้�อมี4ลัด�งกลั�าว้ไป็ทุ6าให�ได�มีาซึ่�#งพยานหลั�กฐานติ.ย . ติ6าริว้จคุ�นติ�ว้นายแดงพบัยาเสพติ�ด แลัะให�คุ6ามี�#นส�ญญาว้�าถึ�าบัอกว้�าซึ่3�อมีาจากบั�คุคุลัใดก จะไมี�ด6าเน�นคุด�ก�บันายแดง นายแดงบัอกว้�าซึ่3�อมีาจากนายด6า ติ6าริว้จจ�งข้อให�ศาลัออกหมีายคุ�นบั�านนายด6าพบัยาเสพติ�ดจริ�ง

ป็.ว้�.อ . มีาติริา 232 “ห�ามีมี�ให�โจทุก/อ�างจ6าเลัยเป็)นพยาน” ผ4�ติ�องหาหริ3อจ6าเลัยจะติ�องไมี�ถึ4กบั�งคุ�บัให�การิหริ3อเบั�กคุว้ามี

ป็ริ�กป็ริ6าตินเอง ด�งน��นโจทุก/จ�งอ�างจ6าเลัยเป็)นพยานข้องตินไมี�ได�

ริว้มีไป็ถึ�ง คุด�ทุ�#จ6าเลัยป็ริ�กป็ริ6าจ6าเลัยอ3#นในคุด�เด�ยว้ก�นด�ว้ย ริว้มีไป็ถึ�งกริณ�ทุ�#จ6าเลัยอ�างตินเองเป็)นพยาน แมี�จ6าเลัยจะ

เบั�กคุว้ามีไป็เพ�#มีเติ�มีพยานหลั�กฐานข้องฝ่;ายโจทุก/ทุ�#ย�งบักพริ�องสมีบั4ริณ/ข้��น ก จะริ�บัฟั'งคุ6าเบั�กคุว้ามีข้องจ6าเลัยไป็เพ�#มีเติ�มีพยานหลั�กฐานโจทุก/ทุ�#บักพริ�องให�สมีบั4ริณ/ไมี�ได� (เด�มี)

ฎ 232/2524 พยานหลั�กฐานข้องโจทุก/ไมี�พอฟั'งว้�าจ6าเลัยกริะทุ6าผ�ด แติ�จ6าเลัยอ�างบั�นทุ�กคุ6าให�การิพยานโจทุก/ในช��นสอบัสว้นมีาเป็)นพยานจ6าเลัยเพ3#อห�กลั�างทุ6าลัายน6�าหน�กพยานโจทุก/ ทุว้�าบั�นทุ�กคุ6าให�การิกลั�บัทุ6าให�พยานโจทุก/น�าเช3#อถึ3อย�#งข้��น ด�งน�� ศาลัไมี�พ�งน6าคุ6าให�การิน��นไป็ริ�บัฟั'งเพ�#มีเติ�มีพยานหลั�กฐานข้องโจทุก/

ป็.ว้�.อ . มีาติริา 232 “ห�ามีมี�ให�โจทุก/อ�างจ6าเลัยเป็)นพยาน”

มีาติริา 233 “จ6าเลัยอาจอ�างตินเองเป็)นพยานได� ในกริณ�ทุ�#จ6าเลัยอ�างตินเองเป็)นพยาน ศาลัจะให�เข้�าส3บัก�อนพยานอ3#นฝ่;ายจ6าเลัยก ได� ถึ�าคุ6าเบั�กคุว้ามีข้องจ6าเลัยน��นป็ริ�กป็ริ6าหริ3อเส�ยหายแก�จ6าเลัยอ3#น จ6าเลัยอ3#นน��นซึ่�กคุ�านได�

ในกริณ�ทุ�#จ6าเลัยเบั�กคุว้ามีเป็)นพยาน คุ6าเบั�กคุว้ามีข้องจ6าเลัยย�อมีใช�ย�นจ6าเลัยน��นได�แลัะศาลัอาจริ�บัฟั'งคุ6าเบั�กคุว้ามีน��นป็ริะกอบัพยานหลั�กฐานอ3#นข้องโจทุก/ได�”

ในกริณ�ทุ�#จ6าเลัยอ�างตินเองเป็)นพยาน คุ6าเบั�กคุว้ามีข้องจ6าเลัยย�อมีใช�ย�นจ6าเลัยน��นได�แลัะศาลัอาจริ�บัฟั'งคุ6าเบั�กคุว้ามีน��นป็ริะกอบัพยานหลั�กฐานอ3#นข้องโจทุก/ได� ถึ�าพยานหลั�กฐานทุ�#โจทุก/น6าส3บัมีาน��นบักพริ�องแติ�ไมี�ถึ�งข้��นข้าดองคุ/ป็ริะกอบัคุว้ามีผ�ด หริ3อสาริะส6าคุ�ญข้องการิกริะทุ6าคุว้ามีผ�ด

ป็.ว้�.อ . มี.84 ว้.4 “ถึ�อยคุ6าใดๆทุ�#ผ4�ถึ4กจ�บัก�มีให�ไว้�ติ�อ

เจ�าพน�กงานผ4�จ�บั หริ3อพน�กงานฝ่;ายป็กคุริองหริ3อติ6าริว้จในช��นจ�บัก�มีหริ3อริ�บัมีอบัติ�ว้ผ4�ถึ4กจ�บั ถึ�าถึ�อยคุ6าน��นเป็)นคุ6าริ�บัสาริภาพข้องผ4�ถึ4กจ�บัว้�าตินได�กริะทุ6าคุว้ามีผ�ด ห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งเป็)นพยาน

หลั�กฐานแติ�ถึ�าเป็)นถึ�อยคุ6าอ3#น จะริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานในการิพ�ส4จน/คุว้ามีผ�ดข้องผ4�ถึ4กจ�บัได�ติ�อเมี3#อได�มี�การิแจ�งส�ทุธิ�ติามีว้ริริคุหน�#ง หริ3อติามีมีาติริา 83 ว้ริริคุสอง แก�ผ4�ถึ4กจ�บัก�มี

แลั�ว้แติ�กริณ�”

ถึ�อยคุ6าริ�บัสาริภาพข้องผ4�ถึ4กเจ�าพน�กงานจ�บั ไมี�อาจริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานได� ไมี�ว้�าจะในช��นสอบัสว้น หริ3อช��นศาลัก ติามี

บัทุห�ามีน��ใช�ก�บัคุ6าริ�บัสาริภาพ ข้องผ4�ถึ4กจ�บัแลัะผ4�ติ�องหาเทุ�าน��น หากเป็)นถึ�อยทุ�#ไมี�ใช�คุ6าริ�บัสาริภาพ หริ3อถึ�อยคุ6าข้องบั�คุคุลัอ3#น จะริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานได�ติ�อเมี3#อผ4�จ�บัได�แจ�งส�ทุธิ�ให�บั�คุคุลัน��น(ผ4�ถึ4กจ�บั)ทุริาบัติามี มี.84 ว้ . 1 หริ3อ ว้ . 2

เช�น คุ6าให�การิภาคุเสธิ เช�นน��ริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานได�เพริาะมี�ใช�คุ6าริ�บัสาริภาพ แติ�ติ�องได�แจ�งส�ทุธิ�ก�อน

ป็.ว้�.อ . มี.134/4 ว้.ทุ�าย “ถึ�อยคุ6าใดๆทุ�#ผ4�ติ�องหาให�ไว้�ติ�อ

พน�กงานสอบัสว้นก�อนมี�การิแจ�งส�ทุธิ�ติามีว้ริริคุหน�#ง หริ3อก�อนทุ�#จะด6าเน�นการิติามี มี.134/1 มี.134/2 แลัะมีาติริา 134/3 จะริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานในการิพ�ส4จน/คุว้ามีผ�ดข้องผ4�น��นไมี�ได�”

ถึ�อยคุ6าข้องผ4�ติ�องหาก�อนทุ�#จะมี�การิแจ�งส�ทุธิ� ติ�องห�ามีมี�ให�ริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐาน

2.4. ถึ�อยคุ6าทุ�#ผ4�ถึ4กจ�บัหริ3อผ4�ติ�องหาให�ไว้�โดยทุ�#ย�งมี�ได�มี�การิแจ�งส�ทุธิ�

2.4.1 ถึ�าไมี�แจ�งข้�อหา ถึ3อว้�าไมี�มี�การิสอบัสว้นในข้�อหาน��น พน�กงานอ�ยการิไมี�มี�อ6านาจฟัEองในข้�อหาด�งกลั�าว้ ติามี ป็.ว้�.อ . มี.120

2.4.2 พน�กงานสอบัสว้นไมี�จ�ดหาทุนายคุว้ามีให� ติามี มี.134/1 การิสอบัสว้นไมี�เส�ย แติ�คุ6าริ�บัสาริภาพใช�เป็)นพยานหลั�กฐานไมี�ได�

2.4.3 การิสอบัป็ากคุ6าเด กในฐานะผ4�ติ�องหา ติ�องทุนายคุว้ามีให� ถึ�าไมี�ติ��งถึ3อว้�าคุ6าให�การิข้องเด กน��นเก�ดข้��นโดยมี�ชอบัริ�บัฟั'งเป็)นพยานหลั�กฐานไมี�ได� ติามี มี.134/2 แลัะ มี.134/4 ว้.ทุ�าย

2.4.4 การิสอบัคุ6าให�การิผ4�ติ�องหาเด กโดยไมี�แยกสถึานทุ�# ไมี�มี�น�กจ�ติว้�ทุยาหริ3อน�กส�งคุมีสงเคุริาะห/ ติามี มี.133 ติริ�ป็ริะกอบัก�บั 133 ทุว้� การิสอบัสว้นไมี�เส�ย แติ�คุ6าให�การิข้องเด กเก�ดข้��นโดยมี�ชอบั ริ�บัฟั'งไมี�ได�

2.4.5 ไมี�แจ�งส�ทุธิ�ข้องผ4�ติ�องหาทุ�#จะข้อให�ทุนายคุว้ามีหริ3อผ4�ซึ่�#งตินไว้�ว้างใจเข้�าฟั'งการิสอบัป็ากคุ6าข้องติน หริ3อมี�ส�ทุธิ�ทุ�#จะให�การิหริ3อไมี�ก ได� ติามี มี.134/1 ว้ริริคุหน�#ง ป็ริะกอบัก�บั มี . 134/4 ว้ริริคุทุ�าย ถึ�อยคุ6าน��นใช�เป็)นพยานหลั�กฐานไมี�ได� แติ�การิสอบัสว้นไมี�เส�ยไป็

มีาติริา 95 “ห�ามีมี�ให�ยอมีริ�บัฟั'งพยานบั�คุคุลัใด เว้�นแติ�บั�คุคุลัน��น

1( ) สามีาริถึเข้�าใจแลัะติอบัคุ6าถึามีได�”

มีาติริา 96 “พยานทุ�#เป็)นคุนห4หนว้ก หริ3อเป็)นใบั�หริ3อทุ��งห4หนว้ก แลัะเป็)นใบั�น��น อาจถึ4กถึามีหริ3อให�คุ6าติอบัโดยว้�ธิ�เข้�ยนหน�งส3อ หริ3อโดยว้�ธิ�อ3#นใดทุ�#สมีคุว้ริได� แลัะคุ6าเบั�กคุว้ามีข้องบั�คุคุลัน��น ๆ ให�ถึ3อว้�าเป็)นคุ6าพยานบั�คุคุลัติามีป็ริะมีว้ลักฎหมีายน��”

2.3,2.5 พยานซึ่�#งไมี�สามีาริถึเข้�าใจแลัะติอบัคุ6าถึามีได�