ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΜΦΙΚΛΕΙΕΩΝ (ΔΑΔΙΩΤΩΝ) - ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗΤΖΩΡΤΖ 3 και ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ Τ.Κ. 106 82 ΤΗΛ. 210 38.15.988 FAX: 210 38.17.552 email: info@syndesmos-dadioton.gr Τιμή Φύλ. 1 € ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2018 Αριθμ. φύλλου 212

Ηλεκτρονική ιστοσελίδα συνδέσμου: www.syndesmos-dadioton.gr

Ο ι φωνές, η φασαρία, τα σφυρίγματα αλλά καιτο τρεχαλητό ήταν η καθημερινή απογευμα-τινή επωδός της ημέρας μετά το σχολείο, για

τα παιδιά της γειτονιάς. Ήταν η γειτονιά της Παναγίαςέτσι οι πιτσιρικάδες είχαν χωρίσει το χωριό σε γειτονιέςανάλογα με την εκκλησιαστική ενορία που υπαγόταν ηγειτονιά. Έτσι είχαμε τη γειτονιά της Παναγίας (Εισόδιατης Θεοτόκου), του Αη-βλάση (Αγίου Βλασίου) και τουΑη-Δημήτρη (Αγίου Δημητρίου) και όσοι περίσσευανήταν ο πέρα μαχαλάς. Στη γειτονιά της Παναγίας τα παι-διά ήταν περίπου στο σύνολό τους αθροιζόμενα κατάοικογένεια περίπου 20 με 25 αυξομειούμενα στην κα-θημερινή παρουσία ανάλογα με το πόσοι γονείς ήτανακόμα στο σπίτι ή λείπανε στα χωράφια.

Το τσούρμο αυτό είχε και τη δική του ποικιλομορφίασε ηλικίες, σε μεγέθη άλλοι ψηλοί, άλλοι κοντότεροι,άλλοι λεπτοί και άλλοι πιο καλοθρεμένοι. Οι πλειονό-τητα των γονιών ήταν αγρότες, άλλοι νοικοκυραίοι,άλλοι μικροκαλλιεργητές, άλλοι παιδιά ξυλουργών, βα-ρελάδων, πεταλωτών και δασκάλων. Καπετάνιος δηλ. -αρχηγός της παιδοπαρέας ήταν ο ηλικιακά μεγαλύτερος- για την ιστορία μας ο Ηλίας -που ήταν αυτός που συ-νήθως κατεύθυνε την όλη απογευματινή δραστηριό-τητα. Ήταν αυτός ο πρωτομάστορας που έφτιαχνε ταξύλινα καροτσάκια με τους ξύλινους τροχούς, ήταναυτός που με δεξιοτεχνία έφτιαχνε τα ξύλινα πιστόλια,τα ξύλινα όπλα μάχης με το λάστιχο πάνω για εκσφεν-δόνιση της πέτρας στο στόχο -συχνά το κεφάλι παιδιούαντίπαλης γειτονιάς- και είχε την τεχνολογική εποπτεία,τον εξοπλισμό αλλά και το στρατηγικό σχεδιασμό καιοργάνωση στις συχνές με πέτρες …επιθέσεις στα παιδιάστις άλλες γειτονιές.

Ας μην ξεχνάμε ότι μόλις είχαμε βγει σαν χώρα απόπολέμους και μάχες με εμπειρίες που είχαν επιδράσειπάνω στα παιδικά παιχνίδια …Φόβος και τρόμος για τοτσούρμο των παιδιών της γειτονιάς ήταν ο Δάσκαλοςπου έμενε στη γειτονιά και που μόνο στο άκουσμά τουή στην παρουσία του όλα τα παιδόπουλα γίνονταν αυ-τοστιγμεί άγγελοι για να γλυτώνουν της άλλης μέραςστο σχολείο τα …βεργίσματα με τη ροδίτσα δηλ. τη μι-σητή βέργα φτιαγμένη από …ξύλο ροδιάς!! λόγω …φα-σαρίας και ανυπακοής. Συχνά τα απογεύματα για ναπρολάβουν την επ’ αυτοφώρω σύλληψη τους να παί-ζουν και να φωνασκούν απ’ τον Δάσκαλο έβαζαν σκοπόπου έγκαιρα ειδοποιούσε τον ερχομό του από το …κα-

φενείο και αυτοστιγμεί όλοι εξαφανίζονταν. Κάποιαφορά σκοπός …φύλακας ήταν ο Δημήτρης που ήταν οκαημένος …λίγο βραδύγλωσσος και δεν έτρεχε όπως οιάλλοι, που όμως μέχρι να ψελλίσει, να φωνάξει το σύν-θημα για τον ερχομό του Δάσκαλου τους αυτός τουςέπιασε να παίζουν … Ο φουκαράς ο Δημήτρης …τηνάλλη μέρα έφαγε το ξύλο της χρονιάς από την παιδοπα-ρέα…

Ίσως όλα αυτά να φαίνονται σήμερα ανιαρά και ξέμα-κρα. Για κείνο τον καιρό όμως που τη γειτονιά τη γέμιζανπαιδικές φωνές, ποδοβολητά αλόγων, οι γεμάτοι με πέ-τρες δρόμοι, που τα παπούτσια των παιδιών είχαν σόλεςμε καρφιά για να μη λιώνουν, που κάθε πρωί σχεδόννύχτα ξεκίναγαν οι αγρότες για τα χωράφια, που τα παι-διά έμεναν πίσω να μαγειρέψουν, να φροντίσουν τοσπίτι, να πάνε σχολείο και να πάνε να βοσκήσουν τις κα-τσίκες -όλα αυτά ήταν η καθημερινότητα.

Τα χρόνια κύλησαν, η χώρα ηρέμισε από πολέμους,εξελίχτηκε, εκμοντερνίστηκε, τα ζώα για το χωράφι τααντικατέστησαν τα αγροτικά αυτοκίνητα, τα παιδιά με-γάλωσαν, άλλα σπούδασαν, άλλα έγιναν σπουδαίοι τε-χνίτες και μερικοί έμειναν στα χωράφια κοντά στιςρίζες τους.

Και τώρα, επισκέπτης πλέον στη παλιά αυτή γειτονιάτης Παναγίας, αυτή των θορύβων, των παιδικών φωνών,των ποδοβολητών των ζώων, της ρούγας και των σπι-τιών με το φρεσκομαζεμένο και στοιβαγμένο στο χαγιάτιβαμβάκι ή το καλαμπόκι και με τα ξενύχτια για το ξάσιμοτους νοιώθεις ότι βρίσκεσαι σαν σε άλλο κόσμο, σε άλληχώρα σε άλλο τόπο από αυτόν που είχες ζήσει.

Τόση ησυχία τώρα, τόσα κλειστές πόρτες και σφρα-γισμένα πατζούρια, ψυχή δεν φαίνεται, κανένα παιδίμα ούτε και γέροντες δεν κυκλοφορούν, μόνο κάτισυμπαθέστατα αδέσποτα μονίμως πεινασμένα σε υπο-δέχονται με ένα θλιμμένο βλέμμα και εσύ σαν άλλοςΟδυσσέας γυρνάς στην Ιθάκη της νιότης σου, στη γει-τονιά των παιδικών σου χρόνων ελπίζοντας στο γύρι-σμό σου να σε αναγνωρίσει ο Άργος ο σκύλος σου πουχάθηκε κι αυτός μαζί με τόσους άλλους γείτονες, παι-δικούς φίλους γράφοντας έτσι το requiem της γειτο-νιάς της Παναγίας αλλά και των άλλων γειτονιών στοόμορφο χωριό.

Και τώρα μένει το ερώτημα. Υπάρχει ελπίδα να ξανα-ζωντανέψει η γειτονιά, να ξανανοίξουν τα σπίτια, να γε-μίσουν οι δρόμοι ξανά με παιδόπουλα να παίζουν, ναφωνάζουν, να δίνουν ζωή ξανά στον τόπο; Ναι, υπάρχειελπίδα γιατί αυτή πεθαίνει τελευταία. Νέες γενιές έρ-χονται και διαδέχονται τις παλιότερες στης γειτονιάς τασπίτια, αλλά κουβαλάνε μαζί και τις δικές τους αλλιώ-τικες συνήθειες του τρόπου ζωής ,των παιχνιδιών καιτης επικοινωνίας. Τα ξύλινα καροτσάκια έγιναν τώρααυτοκίνητα, οι μικρές αλάνες παιχνιδιού έγιναν park-ing, τα πάνινα τόπια έγινε playstation, οι πέτρες χάθη-καν από τους ασφαλτοστρωμένους τώρα δρόμους καιόλοι τώρα εξασκούνται σε δρόμους και μονοπάτια μιακαι η αγροτική απασχόληση σβήνει, ενώ η καθιστικήζωή έγινε στοιχείο καθημερινότητας.

Πολλά άλλαξαν στις γειτονιάς τις παλιές συνήθειεςτων ανθρώπων, στην επικοινωνία των γειτόνων, στηφιλία, στη συγγένεια, στις κουμπαριές. Μένουν πλέοντο Πάσχα, τα Χριστούγεννα και κάποιες γιορτές για ναξαναγεμίσει με ήχους, με θορύβους ζωής η γειτονιά,που έστω και για λίγο χρόνο να θυμίζει έτσι τη χαρού-μενη μουσική της Άνοιξης του Βιβάλντι, αντί του καθη-μερινού πένθιμου ρέκβιεμ “requiem” του Μόζαρτ.

Κώστας Α. ΚασσιόςΟμότιμος Καθηγητής ΕΜΠ

Το Ρέκβιεμ “Requiem” μιας γειτονιάς στον Παρνασσό

Όπως και τον προηγούμενο χρόνο έτσι και φέτος, το Δ.Σ. του Συνδέσμου μας αποφάσισε

να γιορτάσει την βράβευση των νεοεισαχθέντωνφοιτητών ταυτόχρονα με την κοπή της

Πρωτοχρονιάτικης πίτας μας. Έτσι θα έχουμε την ευκαιρία να συναντηθούμε περισσότεροι

συμπατριώτες και να μοιραστούμε τη χαρά των νέων παιδιών μας.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθείτην Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2019

και ώρα 11 π.μ.στα γραφεία του Συνδέσμου μας

Τζώρτζ 3 και Καποδιστρίου

Με ιδιαίτερη χαρά σας περιμένουμε.

Το Διοικητικό Συμβούλιο

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Π Ρ Ο Σ Κ Λ Η Σ ΗΤο Δ.Σ. του Συνδέσμου Αμφικλειέων ο «Παρνασσός»

Σας προσκαλείΝα τιμήσετε με την παρουσία σας την

εορταστική εκδήλωση για τους επιτυχόντεςΣτην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Αξίζει η σπουδάζουσα νεολαία τιμή και επιβράβευση.Η επικοινωνία άλλωστε της ώριμης με τη νέα γενιάλειτουργεί θετικά για το καλό της κωμόπολής μας.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στα γραφεία του συνδέσμου μας

Τζωρτζ 3 και Καποδιστρίου Την Κυριακή 20/1/2019 και ώρα 11 π.μ.

Τηλ. 2103815988

Η εκδήλωση περιλαμβάνει:Χαιρετισμό του προέδρου και ομιλία της Διευθύντριας

του Λυκείου Αμφικλείας Παρασκευής Ρήγα.Απονομή βραβείων στους επιτυχόντες φοιτητές.

Μπουφέ με πίττες, γλυκά και λιχουδιές των Δαδιωτισσών.

Για το Δ.Σ.Ο Πρόεδρος

Δημήτρης Στρατής

Π Ρ Ο Σ Κ Λ Η Σ ΗΠρωτοχρονιάτικη πίτα

Σας προσκαλούμε όλους στην εορταστική εκδή-λωση που θα γίνει στα γραφεία

του Συνδέσμου μας

την Κυριακή 20/1/2019 και ώρα 11π.μ.

Ελάτε στα γραφεία μας να καλωσορίσουμε τον Καινούργιο Χρόνο, να κόψουμε την

Πρωτοχρονιάτικη πίτα, ν’ ανταλλάξουμε ευχές και να χαρίσουμε στον τυχερό της χρονιάς

χρυσό φλουρί Kωνσταντινάτο.

Διεύθυνση: Τζωρτζ 3 και Καποδιστρίου, 2ος όροφος,τηλ. 210-3815988

Το Δ.Σ. του Συνδέσμου

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!!!O Πρόεδρος και το Διοικητικό Συμβούλιο του

Συνδέσμου εύχονται σε όλα τα μέλη, τους φίλους και τις οικογένειές τους ευτυχισμένο το 2019.

«ΑΜφΙΚΛΕΙΑ» ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2018ΣΕΛΙΔΑ 2

«ὄλβιος ὅστις τῆς ἱστορίας ἔσχε μάθησιν»Οι από παλιά επίμονες, επίπονες και χρονοβόρες προσπάθειες επιστημόνων και μελετητών ντόπιων και μη και η συ-

νέχισή τους από άξιους σημερινούς διαδόχους σχετικά με το θέμα: «Η μάχη του Δαδιού 01.11.1822» ευοδώνονταικαι αναδεικνύονται. Στην φετινή μάλιστα επέτειο μνήμης, (25.11.18) ένα λιτό μνημείο με προϋποθέσεις περεταίρωεξωραϊσμού τοποθετήθηκε στο χώρο ο οποίος συμπεριλαμβάνεται στο πεδίο της τότε μάχης (Πίσω από το Γυμνάσιο).Καθοριστική επίσης υπήρξε η αφιλοκερδής συμβολή ατόμων και φορέων όπως και η συνεχής και πρακτική υποστήριξητου Δήμου. Η μάχη δεν ήταν νικηφόρα, συντέλεσε όμως στη θετική εξέλιξη των τότε επαναστατικών θεμάτων. Αξίζειτιμή και έπαινος στους συντελεστές του έργου, διότι εκτός των άλλων «Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι κα-ταδικασμένος να το ξαναζήσει».

Δ.Ι.Καλπύρης

HERA – ΓΟΥΡΙ 2019Το κρίνο της Ήρας, το πρώτο λουλούδι του νέου χρόνου, θα γεμίσει με χάρη κάθε νέα αρχή στην αυγή του 2019.Το λευκό κρυστάλλινο χέρι της θεάς, το καθαρό άγγιγμα της Ήρας. Και στο χέρι της, στην άκρη των λεπτών δακτύλων της, ένα κρίνο.

Σμιλεμένο μέσα στο φως των αιώνων, παντο-τινό σύμβολο της γυναικείας χάρης, το κρίνο, τοαρχαίο λείριον, υπήρξε εξ αρχής ένα ευγενέςστοιχείο της μυθολογίας Από τους ηλιακούς λωτούς της Αιγύπτου μέχρι τον Πρίγκιπα με τακρίνα και τις Γαλάζιες Κυρίες της Μινωικής Κρή-της, το ολόλευκο άνθος του κρίνου συνδέθηκεαπό τους Έλληνες με την Ήρα, την προστάτιδαθεά της γυναίκας και της γονιμότητας. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν γεννήθηκε ο Ηρα-κλής, ο Δίας θέλησε να τον κάνει αθάνατο. Γι’ αυτό, όμως, έπρεπε να πει γάλα θεϊκό. Ο Δίαςμέθυσε την Ήρα, κι όταν αυτή αποκοιμήθηκε,έφερε τον Ηρακλή στο στήθος της. Όμως αυτήξύπνησε, σηκώθηκε απότομα, και το γάλα τηςπετάχτηκε στον αέρα. Όσες σταγόνες έφτασανπολύ ψηλά σχημάτισαν τον Γαλαξία, κι όσεςέπεσαν στη Γη έγιναν κρίνα.Για το νέο έτος 2019, ο Σύνδεσμός μας, εθιμικάπια, προσφέρει τη ζεστή και καθάρια θηλυκό-τητα της Ήρας με ένα και μοναδικό γούρι γνωστού επώνυμου οίκου. Το φως του ουρανού συναντά τη γονιμότητα της Γης, για να μας δώσει το νέο άνθος του χρόνου, ένα λαμπερό λευκοπέταλο κρίνο.

Το 2003 καθιερώθηκε να τελείται επιμνημόσυνη δέηση την1η Νοεμβρίου με αφορμή τη μάχη του Δαδιού. Δυστυχώς, πα-ρόλο που η μάχη αυτή έχει μεγάλη σημασία για το Δαδί, τηνΡούμελη και το αγωνιζόμενο Ελληνικό Έθνος, έχει ξεχαστεί απότους περισσότερους και από την ιστορία - ίσως επειδή δεν ήταννικηφόρος για τους Έλληνες. Στο Δαδί ο Οδυσσέας Ανδρούτσοςτον Νοέμβριο του 1822 κατόρθωσε με την στρατηγική του, τηντακτική του, την παράτολμο παλικαριά του και την δόλια διπλω-ματία του να παραπλανήσει τον Κιοσέ - Μεχμέτ Πασά.

…Εντεύθεν ο Οδυσσεύς διευθύνθη προς το Δαδί χωρίον τηςΛιβαδειάς. Τα εις Καστρί δε σώματά του διέταξε να μεταβώσειπλησίον του δια της κορυφής του Παρνασσού, τα οποία και εκί-νησαν στρατοπεδεύσαντα εις το μοναστήρι Παναγία, ένα τέ-ταρτο μακράν του Δαδίου. Μετά μίαν ημέραν έφθασε και οΟδυσσέας εις το μοναστήρι, ενωθείς με τα λοιπά σώματά του.Η δε δύναμις όλου του στρατού ήταν μόλις 700 άνδρες, επειδήως τότε ελιποτάκτησαν έως 200 Αθηναίοι, επιστρέψαντες ειςτας κατοικίας των. Εκ των επτακοσίων είχον αποσπαστεί 300,άνευ της αδείας του, και ο Σωματάρχης Σαρής, Αθηναίος, δι-ευθυνθέντος εις το Δαδί, δια να εύρωσιν αναπαύσεις εις ταςοικίας... την αυτή ημέρα απροσδοκήτως παρουσιάζονται οιΤούρκοι, και αμέσως προσβάλουν κατά των Ελλήνων. Ο Οδυσ-σεύς ζητεί να παρατάξει εις μάχην τον στρατόν του, προσκαλώντους 300 και και τον Σαρήν από το Δαδί αλλά αυτός όχι μόνονδεν υπήκουσεν, αλλά εμπόδιζε και τους άλλους, θέλων μόνος τουνα κρατήσει μάχην εκεί. Ο Οδυσσεύς ηναγκασμένος ούτως πα-ρέταξε τους λοιπούς 400, εις μεν την δεξιάν πτέρυγα θέσας τοντον Στάθην Κατζικογιάννην και τον Ιωάννην Κομποδαδίτην,εις την αριστεράν τον Γεώργιον Λεπενιώτη, αυτός δε κατέλαβετο κέντρον, έχων πλησίον του τον Μήνιον Κατζικογιάννην,αδελφόν του Στάθη… Οι Τούρκοι, βλέποντες διηρημένουςτους Έλληνες, επιπίπτουσι πρώτον κατά των 300 εις το Δαδί,τους οποίους μεν πρώτον έτρεψαν εις φυγήν, φονεύσαντες 18και συλλαβόντες τον Σαρήν αιχμάλωτον. Επομένως όρμησανπανστρατιά και κατά των λοιπών 400. Ενταύθα η μάχη διήρκη-σεν από 10 - 2 ώρας μ.μ. Ο Οδυσσεύς παντού έτρεχε φωνάζωνένα έκαστον κατ’ όνομα δια ν’ αντέχουν. Ο στρατός μέχρι τινόςεξαίρετα εξετέλεσε τα χρέη του βλέπων όμως, ότι πανταχόθενπερικυκλώθη από το ιππικόν του εχθρού, οπισθοχώρησε. Επειδήη δεξιά πτέρυξ πρώτη άφησε την θέσιν της, επροχώρησε το ιπ-πικόν και εκυρίευσε τα οπίσθια του Οδυσσέως. Βλέπων τον κίν-δυνον ούτος, ότι εκ του μετώπου πολεμείται από πεζούς, καιόπισθεν εκ του ιππικού, παύει να μάχηται και ζητεί να σωθεί.Πλησίον του έμεινε μόνον ο Αλέξης Τζαούσης, πληγωμένος καιαυτός εις την κνήμην… Πριν δε ανακαλυφθεί η απάτη, προσπα-θεί ο Οδυσσέας να λυτρωθεί και από τους Αλβανούς. Τρέχει λοι-πόν προς τα εμπρός προκαλώντας αυτούς να τον ακολουθήσουνγια να πιάσουν δήθεν τα γυναικόπαιδα των Ρωμιών. Προχωρείπρώτος τυφεκίζων. Οι Αλβανοί τον ακολουθούν μέχρι τινός,γρήγορα κουράζονται δια τον μέγα ανήφορον του Παρνασσού

και του φωνάζουν: Στάσου μωρέ μην τρέχεις μόνος σου εμπρός.Θα σε σκοτώσουν οι Ρωμιοί.

1η Νοεμβρίου του 1822, αλλά αυτός ευρών την ευκαιρίαεπροχώρησε λυτρωθείς και από του κινδύνου τούτου, κατέφυγενεις το Μοναστήρι. (Κάρπος Παπαδόπουλος, αυτόπτης μάρτυ-ρας της Μάχης. Απομνημονεύματα).

Με τον χαλασμό αυτεινών ψύχωσαν οι Τούρκοι πολύ, ρίχτη-καν και εις το μοναστήρι και ζώσαν τον Οδυσσέα στενά, οπού-ταν πολλά ολίγοι εκεί και οι Τούρκοι πολλοί. Τόκαμαν πολλάγερούσια του Οδυσσέα με τους ολίγους οπούχε εις το μονα-στήρι. Τους βάσταξαν οι Έλληνες γενναίως. Τους πήραν όμωςμίαν θέσιν, σκότωσαν τον Μήνιο Κατσικογιάννη καπετάνιο τηςΦήβας, λάβωσαν και τον Ταργατζίκη, γεναίον πατριώτη και τί-μιον. Τότε ρίχτηκαν οι Τούρκοι να πιάσουν τον Δυσσέα. (Μα-κρυγιάννης).

Φθάσας δε ο Οδυσσέας εις Δαύλειαν επί της εις Σάλωνα πορείαςτου και μαθών τα γεγονότα εστράφη και έφθασεν εις Δαδί την 1ηΝοεμβρίου 1822 και άλλοι μεν έμειναν εντός του χωρίου, ούσηςημέρας βροχεράς, άλλοι δε ανέβηκαν υπ’ αυτόν εις το ημιώριοναπέχον του χωρίου μοναστήριον της Παναγίας, όπου ηύραν τουςκατά διαταγήν του μεταβάντες προ ολίγης ώρας εκεί εκ Καστρίου.Έως δε τοποθετηθώσιν, εφάνη αιφνιδίως ο τουρκικός στρατόςοδεύων δια της πεδιάδος του Δαδίου προς το Τορκοχώρι, και οσαλπιγκτής του Οδυσσέως εσάλπισεν εις ειδοποίησην των Ελλή-νων. Οι τούρκοι ηγνώουν ότι κατείχαν τας θέσεις εκείνας Έλληνεςκαι ήσαν ήδη προωδευμένοι, αλλά ακούσαντες τον ήχον της σάλ-πιγγος οπισθωδρόμησαν και κατέλαβαν τα καλύβια του Δαδιού…Ήσαν δε εν μοναστηρίω της Παναγίας και τινες οικογένειαι, εξ ωνοι μεν άνδρες εσφαγιάσθησαν, αι δε γυναίκες και τα παιδιά ηχμα-λωτίσθηκαν…αλλ’ ο πολυμήχανος Οδυσσέας νικηθείς δια της εχ-θρικής δυνάμεως, ενίκησε δια της φυσικής του δεξιότητος... (Σπ.Τρικούπης).

Είναι γνωστή σε όλους η παράδοση η οποία αναφέρεται στημάχη του Δαδιού τον Νοέμβριο του 1822, όπου ο Γαβρίλης μαζίμε άλλα δύο παλικάρια το Γιάννη Φλώρο και το Δήμο Κλησιάρηή Αράπη έσωσαν τον Οδυσσέα Ανδρούτσο από βέβαιο θάνατοή αιχμαλωσία, αφού τον πήραν στον ώμο και τον ανέβασαν στηνΑγία Μαρίνα, στα προσχώματα του Λεπενιώτη, κοντά στο μο-ναστήρι.

Ο Ανδρούτσος εκεί αντελήφθη ότι του έλλειπε η αρχιστρατη-γική σπάθα (η Ασήμω) και γυρίζοντας προς τον Στάθη Γαβρίλητου είπε επιτακτικά: «Ή το σπαθί μου ή το κεφάλι σου» Ο Γα-βρίλης γνωρίζοντας ότι η απειλή του Ανδρούτσου δεν ματαιώνε-ται, γύρισε πίσω κατεβαίνοντας τη ρεματιά της Αγίας Μαρίνας.Για καλή του τύχη βρήκε το σπαθί έξω από το Δαδί δυτικά, κοντάστην τοποθεσία Πηγαδάκι και κοντά στο σημερινό κτίριο τουΓυμνασίου - Λυκείου. Στο σημείο εκείνο αργότερα πραγματοποί-ησε το τάμα του χτίζοντας το ξωκλήσι, το οποίο αφιέρωσε στηνΑγία Τριάδα, για τη διπλή σωτηρία.

Αναφορά σε προγόνους

Όλοι μας γνωρίζουμε το Ηρώον Πεσόντων, δωρεάτου Γεωργίου και της Ευλαλίας Καθούλη στηνδυτική πλευρά της Κάτω Πλατείας στο οποίο

αναγράφονται και τα ονόματα των πεσόντων στους Βαλ-κανικούς πολέμους. Λεπτομερής επιγραφή του μνημείουυπάρχει και στην πρώτη έκδοση του βιβλίου «Αμφί-κλεια» του Ενισλείδη. Μεταξύ των ονομάτων αναφέρε-ται και το όνομα του Αριστείδη Λιακαντώνη του Λουκάστρατιώτης του 19ου συντάγματος κλάση 1913, πουήταν αδελφός της γιαγιάς μου Διαμάντως Στρατή. Οτρίτος αδελφός Ηλίας, παιδιά του Λουκά και της Καλ-λιόπης Λιακαντώνη. Ο πατέρας τους Λουκάς ήταν επι-πλοποιός της εποχής του, κατασκεύαζε κασέλες καιμάλιστα ζωγραφιστές, αργαλειούς αλλά και στασίδιαγια εκκλησίες. Αναφέρονται των Αγίων Αναργύρωνπου ήταν και δωρητής αλλά και εικονοστάσια εκκλη-σιών. Επίσης οι εσωτερικές πόρτες του ιερού ναούΑγίου Βλασίου είναι έργο του ιδίου, όπως μου ανέ-φερε ο μακαριστός Παπακωστής. Δυστυχώς απεβίωσεαρκετά νέος. Το έργο του συνέχισε ο μπαρμπα Γιάν-

νης ο Δρούκαλης που ήταν μαθητής του και σε προχωρημένη ηλικία εφτιαξε όλα τα στασίδια της εκκλησίας της Σου-βάλας. Ο Ηλίας και ο Αριστείδης γεννήθηκαν μετά τη γιαγιά μου που γεννήθηκε το 1883 τη χρονιά που χτίστηκε τοπέτρινο σπίτι μας. Ο Αριστείδης αρχές της δεκαετίας του 1900 μαζί με πολλά άλλα Δαδιωτόπουλα έφυγαν στην Αμε-ρική. Αναφέρονται σε ένα site της Αμφίκλειας. Συνήθως όπου πήγαιναν οι πρώτοι καλούσαν και τους επόμενουςκαι έτσι οι περισσότεροι πήγαν στην Πολιτεία του Μαίην με πρωτεύουσα το Πόρτλαντ στη δυτική πλευρά της Αμε-ρικής στα σύνορα με τον Καναδά. Εκεί δούλεψε σαν επιπλοποιός και επειδή ήταν καλός τεχνίτης πρόκοψε γρήγορα.Με τα πρώτα του δολάρια έστειλε διάφορα δώρα όπως το πρώτο γραμμόφωνο με χωνί, πρωτόγνωρο για την εποχήτου, μαζί με πολλούς δίσκους που έχουν ημερομηνία κατασκευής 1904 και έχουν εγγραφή μόνο από τη μία πλευρά.Είχε και δίσκους με αμανέδες που ήταν κατασκευασμένοι στη Σμύρνη. Τους δίσκους αυτούς τους έχω στη συλλογήμου σε καλή κατάσταση μετά από εκατό και πλέον χρόνια. Όπως μου έλεγε η γιαγιά μου όταν πρωτοέπαιξε στηναυλή του σπιτιού μας μαζεύτηκε όλο το χωριό για να ακούσει. Το δεύτερο αξιόλογο δώρο ήταν δύο χρυσά ρολόγιατσέπης με αλυσίδα και με σκαλισμένα μονογράμματα του αδελφού του Αριστείδη και του παππού μου ΔημήτρηΣτρατή. Έστειλε και πολλές φωτογραφίες με τους Δαδιώτες από το Μαίην. Όμως το 1912 άρχισαν οι Βαλκανικοί πό-λεμοι και οι νέοι Έλληνες της Αμερικής επέστρεψαν για να πολεμήσουν. Ο Αριστείδης κατετάγη στο πεζικό και στηΓεωγραφική Υπηρεσία Στρατού ως εγγράμματος. Σε μία αποστολή όμως που μετέφερε χάρτες πολεμικούς με πλοίοαπό τον Πειραιά προς την Ήπειρο ιταλικό υποβρύχιο τορπίλισε το πλοίο και το βύθισε. Το πλήρωμα βρέθηκε σταπαγωμένα νερά για πάρα πολλές ώρες και διεσώθη μεν, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο στα Γιάννενα όπου ο Αρι-στείδης διεγνώσθη με βαριά πλευρίτιδα, επέστρεψε στο χωριό όπου δυστυχώς απεβίωσε.

Ο αδελφός του ο Ηλίας μετά το θάνατο του πατέρα του και με τη βοήθεια των συγγενών του Κότταρη και του βου-λευτή Ξενοφώντος Κυριαζή σπούδασε στο τότε Πολυτεχνείο Πολιτικός Μηχανικός. Επέστρεψε στο Δαδί και άρχισε ναασκεί το επάγγελμά του. Σχεδίασε και κατασκεύασε πολλά σπίτια που έχουν κατασκευαστεί με σχέδιο και όχι όπως πρινεμπειρικά. Αναφέρω μερικά όπως του Παπακωνσταντίνου, του Ασκητή, του Σεφερλή πρώην Χολέβα και άλλα. Είχε καιάδεια μηχανικού Δημοσίων Έργων. Δούλεψε ως μηχανικός στην Ιταλική εταιρεία που είχε αναλάβει την κατασκευή τωνκτιρίων των σταθμών και των γεφυρών του τραίνου. Συμμετείχε στην κατασκευή του Δημοτικού σχολείου και όπωςπαρατηρούμε στην τοιχοποιία του μοιάζει πολύ με εκείνη των σταθμών. Σε κάρτ-ποστάλ του 1920 προς τον νομομη-

χανικό Λαμίας υπάρχει δείγμα τηςυπογραφής του που είναι υπόδειγμακαλλιγραφίας. Εξαιρετικός καλλιγρά-φος ήταν και ο Λεωνίδας Λιακαντώ-νης πρώτος εξάδελφος του Ηλία καιτου Αριστείδη, καλλιτέχνης υποδη-ματοποιός και ισόβιος πρόεδρος τωνεπαγγελματοβιοτεχνών Αμφικλείας.Με τον τελευταίο αυτόν εξέλειπε καιτο όνομα Λιακαντώνης.

Όταν μικρός ρωτούσα τους μεγάλουςγια τον Ηλία μου μιλούσαν με θαυμα-σμό όπως ο μακαριστός Παπακωστήςκαι ο μπαρμπαγιάννης ο Κατσαρός καιάλλοι. Δυστυχώς προσεβλήθη από φυ-ματίωση και πέθανε νέος με τον καημόότι δεν έχτισε ένα ωραίο δικό του σπίτι.

Δημήτρης Στρατής

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2018 «ΑΜφΙΚΛΕΙΑ» ΣΕΛΙΔΑ 3

Παρακαλούνται όσοι καταθέτουν τις συνδρομές τους στην ΕΤΕ να ζητάνε από τον ταμία να αναγράφει

στα παραστατικά το ονοματεπώνυμό τους.Παρακαλούνται και όσοι των συνδρομητών δεν

λαμβάνουν το φύλλο να μας ενημερώνουν.Επίσης, μπορείτε να καταθέτετε τις συνδρομές σας

μέσω της ΛΕΣΧΗΣ ΦΙΛΙΑΣ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ πρώην ΚΑΠΗ.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

ΑΜφΙΚΛΕΙΑΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ

ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΜΦΙΚΛΕΙΕΩΝΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ:

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΜΦΙΚΛΕΙΕΩΝΙΔΡΥΤΗΣ:

ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΥΛΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΡΑΤΗΣ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Φούλα Σκλαβούνου-Τριφύλλη,

Ευφροσύνη Ρεστέμη, Παναγιώτης Ξύδης, Χρυσοντίνα Παπαδάμ

Για τη συνδρομή σας:Λογ/σμός Εθνικής Τράπεζας 129/296042-75IBAN GR 23011012900000 12929604275

Συνδρομές

1/11/2018 - 10/12/2018

- Γκρινιατσου Γεωργία......................................................50,00Εις μνήμη γονέων της Ιωάννη και Δέσποινας και αδελφών της

Γεωργίου και Νικολάου.

- Σγουροπούλου - Σταυροπούλου Ελένη........................50,00Στη μνήμη του συζύγου της Ιωάννη Σγουρόπουλου με τη συμ-

πλήρωση ενός έτους από το θάνατό του.

Eις μνήμην

Καλό διάβασμαΠαίρνοντας αφορμή από την υπενθύμιση του Πα-

ναγιώτη Βασιλακάκου για τη λειτουργία της βιβλιο-θήκης, σκεφτήκαμε να διευκολύνουμε το διάβασμάσας με ένα συμβολικό δώρο (σελιδοδείκτη), με θε-ματικές φωτογραφίες του Πνευματικού Κέντρου και

την γενική άποψη του χωριού μας.

1/11/2018 - 10/12/2018

Αυγερινός Γεωργ. Αθανάσιος ......................................20,00Αυγερινού Παρασκευή ................................................20,00Βακράκου - Ξενόφου Ελένη ........................................20,00Γαντζόγιας Ιωάννης ....................................................30,00Γαντζόγιας Λουκάς ......................................................25,00Γιαμάκου - Ρίζου Ιφιγένεια ..........................................25,00Δαϊρη - Κατσαρή Ελένη................................................20,00Δάρα Παν. Ανθή ..........................................................50,00Δάρα - Kατσαμάγια Ευφροσύνη..................................25,00Εκδόσεις Ψυχογιός ....................................................100,00Ζυγούρος Λάμπρος......................................................20,00Καρβελά Μαρία ..........................................................20,00Καρούμπης Νικόλαος ..................................................30,00Κούσουλα Δημ. Γαλάτεια ............................................40,00Κρούνης Δημήτριος ....................................................20,00Μέρμηγκα Σουλτάνα....................................................20,00Μίχος Αριστείδης ........................................................20,00Μίχος Πέτρος ..............................................................20,00 Μπερώτα - Μίχου Ασπασία ........................................20,00Μπουρντά - Οικονόμου Ελένη ....................................25,00Μπουρντάς Ιωάννης....................................................25,00Παπαδάκη - Λαϊου Ευφροσύνη ..................................25,00Παπαδάκη Κούλα ........................................................25,00Παπαλιάκος Δημήτριος................................................20,00Ποδάρας Γεώργιος ......................................................20,00Σαγιά Γεωργ. Ευγενία ..................................................20,00

Ανάκαμψη! Ακούμε συνέχεια αυτή τη λέξη και την ερ-μηνεύει ο καθένας όπως νομίζει.

Μια από τις ερμηνείες είναι και το άνοιγμα ενός και-νούργιου μαγαζιού εκεί που έκλεισε το άλλο, και αυτό γί-νεται δυστυχώς!

Όχι για να αγοράσουμε άλλα για να πουλήσουμε.Ενεχυροδανειστήριο το λένε.Είναι μια κομψή έκφραση.Εκεί αφήνεις κάτι πολύτιμο που έχεις για να πάρεις μερικά

ευρώ για τις ανάγκες σου, χαράτσι, λογαριασμοί, γιατροί,και να το ξαναπάρεις όταν έχεις τα χρήματα, παραπάνω απόόσα σου έδωσαν.

Όμως συνήθως δεν έχεις. Και αφήνεις κατατεθειμένη μια σημαντική σου στιγμή,

μια γλυκιά ανάμνηση, μια κληρονομιά που λογάριαζες ναφιλέψεις τα παιδιά σου και τα εγγόνια σου.

Το κόσμημα, το χρυσαφικό, που ξεχώρισε μια ημέρα τηςζωής σου και συνδέθηκε με τη μορφή που σου το χάρισε,

είναι κάτι πολύ πιο πολύτιμο ακόμα κι απ’ το σπίτι σου. Ξεριζώθηκαν πολιτισμοί, άφησαν πίσω τα σπίτια τους

γιατί δεν μπόρεσαν να τα πάρουν.Όμως πήραν μαζί τους τα ενθύμια για να τα μεταφέ-

ρουν στις επόμενες γενιές, όχι για να τους κάνουν πλου-σιότερους μα για να μάθουν ποιοι ήταν οι πρόγονοί τους.

Ε! Αυτά τα ενθύμια σήμερα ακόμα και αυτά που ζήσανεαπό καταστροφές και πολέμους και βγήκαν στην επιφά-νεια τον καιρό της ευημερίας, πέφτουν κι αυτά θύματατης κρίσης.

Αυτό το δαχτυλίδι ή το βραχιόλι έχει τη δική του προ-σωπικότητα, δεν μετριέται με το καράτι, αλλά με την ιστο-ρία που το συνοδεύει μέχρι τώρα, και δεν μπαίνει στηζυγαριά μα το βάρος του πλακώνει την καρδιά αυτού πουτο αποχωρίζεται.

Ένα από το ακριβότερο τίμημα της κρίσης.

Χρυσοντίνα Παπαδάμ

Τα κίτρινα μαγαζιά

Aυτοί που έφυγαν1/9/2018 - 10/12/2018

Παπαϊωάννου Ιωάννα (Παλαιοχώρι), απεβίωσε στις 31/8/2018, ετών 70Αποστολοπούλου Μαρία (Μπράλος), απεβίωσε την 1/9/2018, ετών 92Μανδάνης Γεώργιος (Δρυμαία), απεβίωσε στις 4/9/2018, ετών 86Πολυζώη Νίκη, απεβίωσε στις 5/9/2018, ετών 98Καβαλάρη Αικατερίνη, απεβίωσε στις 6/9/2018, ετών 80Καλπύρη Αναστασία, απεβίωσε στις 16/9/2018, ετών 83Κρικώνη Αναστασία, απεβίωσε στις 17/9/18, ετών 92Σάλτας Ευστάθιος (Παλαιοχώρι), απεβίωσε στις 16/9/2018, ετών 84Αλμπούρα Στέλλα (Μπράλος), απεβίωσε στις 2/10/2018, ετών 90Κούσουλας Ευστάθιος, απεβίωσε στις 24/10/2018, ετών 69Γαλανοπούλου Ελένη (Παλαιοχώρι), απεβίωσε στις 28/10/2018, ετών 47Αγγέλη Παναγιώτα, απεβίωσε στις 6/11/2018, ετών 70Καρβελά Μαρία, απεβίωσε στις 16/11/2018, ετών 85Πιστόλη Χρυσούλα, (Δρυμαία), απεβίωσε στις 18/11/2018, ετών 84Παλασάντζα Μαρία, απεβίωσε στις 19/11/2018, ετών 84Τζιβάρα Βασιλική, απεβίωσε στις 25/11/2018, ετών 84

«ΑΜφΙΚΛΕΙΑ» ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2018ΣΕΛΙΔΑ 4

Αγαπητή «ΑΜΦΙΚΛΕΙΑ»

Σε προηγούμενο φύλλο αρ. 210 σας παρουσίασα τηνέννοια του έξυπνου, της εξυπνάδας. Στο σημερινό θασας περιγράψω την αντίθετη έννοια, σημασία τουανόητου, της ανοησίας.

II. ΑΝΟΗΤΟΣ – ΗΛΙΘΙΟΣ – ΒΛΑΚΑΣ

Πιάνομαι κότσος / με πιάνουν κότσο, αποδεικνύομαιαφελής, με κοροϊδεύουν, με εξαπατούν, πέφτω σε παγίδα.

Τρώω / μασάω κουτόχορτο, πιάνομαι κορόϊδο, είμαικουτός, βλάκας.

Τρώει πίτουρα, είναι υπερβολικά αφελής, χαζός,ανόητος.

Τρώει σανό, είναι βλάκας, αφελής, ξεγιελιέται εύκολα.Έχει άχυρα (μέσα) στο κεφάλι του, δεν έχει μυαλό,

είναι ηλίθιος, τελείως βλάκας.Δεν έχει κουκουτσι μυαλό, είναι ανόητος, άμυαλος,

απερίσκεπτος.Έχει κάλο στον εγκέφαλο, είναι ανόητος ή ξεροκέφα-

λος, παρουσιάζει μονομανία ή αδυναμία συνεννόησης.Είναι για τα πανηγύρια (μειωτ - ειρων), είναι ανόητος,

γελοίος, η συμπεριφορά του είναι ανόητη και γελοία.Ταϊζω κάποιον κουτόχορτο, συμπεριφέρομαι σε κά-

ποιον κατά τέτοιο τρόπο, σαν να τον θεωρώ κουτό,ανόητο, κορόϊδο.

Έχει φυράνει το μυαλό του, έχουν μειωθεί οι πνευμα-τικές του ικανότητες λόγω γήρατος.

Νερούλιασε / έχει νερουλιάσει το μυαλό του, απο-βλακώθηκε, ξεκούτιανε, έχει χάσει την ικανότητα νασκέφτεται σωστά, συνήθως εξαιτίας των γηρατειών.

Χάνει στροφές το μυαλό του, είναι χαζός, δεν διαθέτειταχύτητα αντίληψης, είναι βραδύνους.

Κοιμάται τον ύπνο του δικαίου, είναι αφελής, μένειανυποψίαστος για κάτι που συμβαίνει γύρω του.

Κοιμάται όρθιος, είναι χαζός, δεν παίρνει χαμπάρι τισυμβαίνει γύρω του.

Αμόλησε / έριξε / πέταξε (χοντρή) κοτσάνα, είπε μιαανόητη κουβέντα, μια χαζομάρα.

Σαράντα πέντε Γιάννηδες ενός κοκόρου γνώση, γιανα δηλωθεί η έλλειψη ευφυΐας, ή για να πούμε ότι κά-ποιος που έχει το όνομα Γιάννης δεν είναι έξυπνος, δενδείχνει πολλή εξυπνάδα.

Θα γελάσει και το παρδαλό κατσίκι, για να σχολιά-σουμε κάτι ανόητο ή γελοίο που λέγεται από κάποιον.

Γελά δ’ ο μωρός καν’ μη τι γελοίο ει, ο ανόητος γελάκι όταν κάτι δεν είναι αστείο. (πρβ γέλια αδιάκοπα μυαλά

κουρκουτιασμένα, το στόμα του λωλού πάντα γεμάτο γέλια).Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, για όσους έχουν χα-

μηλή νοημοσύνη, για άτομα μειωμένης ευφυΐας και αν-τιλήψεως, για όσους αγνοούν πολλά πράγματα.

Ένας έξυπνος βλάκας, ο βλάκας που έχει εκλάμψεις,διαστήματα εξυπνάδας.

Ένας βλάκας και μισός, πολύ βλάκας (το μισός χρησι-μοποιείται ως επιτακτικό σε ονόματα με μειωτική σημα-σία) π.χ. είναι ένα ζώο και μισό.

Εμβριθής βλάξ, (οξύμωρη έκφραση), για άνθρωποφαινομενικά περισπούδαστο και βαθυστόχαστο στηνουσία ανόητο.

Βλάκας με περικεφαλαία / με πατέντα, πολύ βλάκας,πολύ ανόητος, χαρακτηριστικά ηλίθιος.

Κολοκύθια με τη ρίγανη / στο πάτερο / τούμπανα,(ειρων.) λέγεται για λόγια ανόητα, για ισχυρισμούς αβά-σιμους.

Αέρας κοπανιστός, για ανόητο λόγο ή πράξη, για λό-γους ή πράξεις χωρίς ουσία ή αξία.

Λόγια του αέρα, ανοησίες, κενολογίες, λόγια χωρίς ου-σιαστικό περιεχόμενο.

Άρες μάρες κουκουνάρες / κουταμάρες, ανοησίες,ασυναρτησίες, λόγια χωρίς κανένα ειρμό ή λογικόνόημα.

Ακολουθεί η έννοια του ανόητου μονολεκτικά

Βλακέντιος(λογ-σκωπτικ) ανόητος, βλάκας.Βλακόμετρο(σκωπτ) υπερβολικά βλάκας, αυτός που

μπορεί να χρησιμεύσει ως μέτρο βλακείας.Βλακόμουτρο (υβριστ) χαζός, ηλίθιος, αυτός που έχει

πρόσωπο, όψη βλάκα.Βλαμμένος (υβριστ), ηλίθιος, ανόητος, αυτός που έχει

διανοητική βλάβη.Βλήμα (υβριστ), ηλίθιος, ανόητος, αργόστροφος.Βλίτο (υβριστ), ανόητος κουτός.Βόδι (μειωτ), παχύς, άξεστος, βλάκας ανόητος, πνευ-

ματικά νωθρός.Βούρλο (μειωτ), ανόητος, ηλίθιος, βλάκας.Ζωντόβολο (υβριστ - μειωτ), βλάκας, με μειωμένη αν-

τιληπτική ικανότητα, που χαρακτηρίζεται από ζωώδηαδεξιότητα και έλλειψη ευστροφίας.

Μπάμιας (μειωτ), δειλός, αργοκίνητος και χαζός,ανόητος.

Μπούρδας (υβριστ), αυτός που λέει μπούρδες, ανοησίες.Κόπανος (μειωτ), ηλίθιος, βλάκας, τελείως κουτός. Κοκορόμυαλος, ελαφρόμυαλος, χαζός, ανόητος.Κλούβιος (μειωτ), ανόητος, άμυαλος, αποβλακωμένος.Κουτόφραγκος (ειρων), χαρακτηρισμός για δυτικοευ-

ρωπαίο που θεωρείται αφελής, αγαθός και εύπιστος,που υστερεί σε πονηριά και καπατσοσύνη.

Μπουζούκι (αργκό - μειωτ), χαζός, ανόητος, βλάκας,(μπουζουκοκέφαλος = χοντροκέφαλος, βλάκας).

Μπουμπούνας / μπουμπουνοκέφαλος, χαζός, βλάκας,ανόητος.

Μπούφος (υβριστ), βλάκας, ανόητος, ηλίθιος.Νερόβραστος, ανόητος και γελοίος, άγευστος, μονότο-

νος, ανιαρός, σαχλός.Ξεκούτης / ξεκουτιασμένος, για άνθρωπο μεγάλης

ηλικίας που αρχίζει να χάνει ή έχει χάσει την πνευματικήτου διαύγεια (πβλ. ξεμωραμένος).

Σαχλαμάρας, σαχλός, ανόητος.Στόκος (υβριστ), βλάκας, ανόητος.Τούβλο (μειωτ), για άνθρωπο, κυρίως μαθητή που μα-

θαίνει πολύ δύσκολα, που δεν παίρνει τα γράμματα (πρβ.Ντουβάρι, κούτσουρο).

Φυρόμυαλος, άνθρωπος που μειώθηκε η πνευματικήτου ικανότητα.

Χαζοβιόλης (μειωτ), για ανόητο άνθρωπο, συνήθωςκαλοσυνάτο, χωρίς κακές προθέσεις.

Χαζούλιακας, πολύ χαζός.Χαζοπούλι (μειωτ), για νεαρό συνήθως άτομο που

συμπεριφέρεται με αφέλεια.Χαζοχαρούμενος (μειωτ), άνθρωπος ανόητος, χωρίς

λόγο χαρούμενος και με ευχάριστη διάθεση.Χάνος, ανόητος άνθρωπος που κοιτάζει με ανόητο

ύφος ή με στόμα ανοιχτό.Χαλβάς (μειωτ), άνθρωπος αφελής και νωθρός.Χάχας (μειωτ), αυτός που γελάει συνέχεια και ανόητα

χωρίς λόγο (πρβ. Μπούφος).Χαχόλος, ανόητος, ακαλλιέργητος.Ψάρι (σκωπτ), αφελής, ευκολόπιστος, που τον εξαπα-

τούν εύκολα ή δεν αναγνωρίζει τα αστεία ή παίρνει στασοβαρά πειράγματα των άλλων.

Του Καθηγητή Πανεπιστημίου ΑθηνώνΑδάμ Αδάμ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΩΜΑΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Επιστολή Γιώργου Βλάχου

Σ το φύλλο σου Σεπτεμβρίου - Οκτωβρίου 2018, με αριθμό 211, διάβασα την επι-στολή της Κλεοπάτρας (Πάτρας) Ι. Στρογγυλάκου - Σακκά, που με πικρό παράπονογράφει ότι, λίγοι Δαδιώτες θυμούνται ακόμη, πως ο άτυχος αδελφός της Μήτσος,

που σκοτώθηκε σε ηλικία 27 ετών, ήταν αυτός που δημιούργησε πρώτος, γύρω στα 1955,τον περίφημο «ΤΑΡΖΑΝ» από ένα μισοκατεστραμμένο αυτοκίνητο, την «ΤΟΥΡΚΑ», τουΤσαλαμπούκα.

Το παράπονό της είναι μεγάλο και δικαιολογημένο, γιατί δυστυχώς μέχρι σήμερα δενέχει γίνει καμία προσπάθεια, παρά την ιδέα που πολλοί έχουν διατυπώσει, αφ’ ενός γιατην δημιουργία ενός πάρκου, όπου θα εκτίθενται όλα τα μηχανολογικά δημιουργήματατων αυτοδίδακτων μηχανολόγων του Δαδιού, και αφ’ ετέρου να καταρτιστεί το γενεαλο-γικό δένδρο της ομάδας αυτών των μηχανικών, πρώτης και δεύτερης γενιάς, της μεγάλης,του αείμνηστου ΤΣΙΠΗ, σχολής μηχανουργών.

Πρέπει όσο είναι καιρός ακόμη, που υπάρχουν εν ζωή αρκετοί μάρτυρες της πρωτο-γενούς αυτής δημιουργίας των μικρών μηχανολογικών κατασκευών - θαυμάτων, πουέγιναν με πρωτόγονα μέσα και ταπεινά υλικά, να συλλεγούν βιογραφικά στοιχεία, να ανι-χνευθούν και να περιγραφούν οι λόγοι, που τους οδήγησαν στις κατασκευές τους , με πο-λυποίκιλο χρηστικό έργο. Να παρακολουθήσουμε τα βήματά που ακολούθησαν ένα προςένα, τα εμπόδια που αντιμετώπισαν και πως τα ξεπερνούσαν μέρα με τη μέρα, τι οικονο-μικούς πόρους χρειάστηκαν και πως τους εξασφάλισαν, σε ποιους μεγαλύτερους μηχα-νικούς μαθήτευσαν κ.λ.π. Η Πάτρα αναφέρει μερικούς, όπως τον αείμνηστο Κοσσοβία, οεγγονός του Κωστής, γιo ς του Τάσου Στρογγύλη, συνεχίζει στο Δαδί την παράδοση. Επίσηςαναφέρει τον Μήτσο Στιβακτή, πατέρα του Σεραφείμ και του Λουκά, τους αδελφούς Θα-νάση και Γιώργο Ζγαντζό, τους αδελφούς Ηλία και Γιάννη Ριζομάρκου. Εγώ θέλω να ανα-φέρω τους αδελφούς Γιώργο και Γιάννη Γκιώνη. Από τότε που ζούσε και ο Γιώργος δενέτυχε να τους ρωτήσω ποιος είχε την τρομερή ιδέα να μεταφέρουν και να προσαρμόσουνμία ελκόμενη βραδυκίνητη αλωνιστική πατόζα, επάνω στο σασί ενός παλιού μεγάλουφορτηγού Μερσεντές. Πόσο τους στοίχισε σε χρήματα και εργατοώρες, τι δυσκολίες συ-νάντησαν και πως τις ξεπέρασαν δεν πρέπει να καταγραφούν;

Πάντως όλη τους την τιτάνια προσπάθεια την παρακολούθησα επί πολλούς μήνες, επι-σκεπτόμενος το μηχανουργείο τους, που βρισκόταν δίπλα στο σπίτι μου , σχεδόν κάθεαπόγευμα μετά το διάβασμά μου, ήμουν μαθητής Α΄ ή Β΄ Γυμνασίου αν θυμάμαι καλά. Μεθαυμασμό τους έβλεπα, με πόση υπομονή, επιμονή και παραδειγματική ομόνοια έχτιζανκάθε μέρα την υλοποίηση της πρωτότυπης σύλληψής τους.

Η προσπάθεια αυτή της συλλογής των στοιχείων πρέπει να είναι συλλογική ή με κά-

ποιους με σχετική εμπειρία ως συντονιστές, για να βγει ένα τεκμηριωμένο έργο ανάλογηςαξίας προς τους άριστους αυτούς μηχανικούς, χάριν των οποίων θα γίνει. Όλα αυτά ταπαιδιά, ήταν τέκνα ταπεινών οικογενειών αγροτών και κτηνοτρόφων, χωρίς να έχουνκαμία ανάλογη προπαίδεια ή να έχουν παρακολουθήσει σπουδές σε Τεχνικές Σχολές. Καιόμως έγιναν εξαιρετικοί μηχανικοί. Θα προσπαθήσω να δώσω μία ερμηνεία. Νομίζω ότιπρέπει να οφείλεται στο ταλέντο που είχε ο Τσίπης σαν δάσκαλος. Το διδακτικό του ταλέντοτο μετέδωσε και στους πρώτους μαθητές του οι οποίοι εκτός από καλοί μηχανικοί έγινανκαι καλοί δάσκαλοι, όπως οι Χρυσικαίοι και πολλοί άλλοι.

Τον μακαρίτη τον Μήτσο Στρογγυλάκο τον θυμάμαι πάρα πολύ. Ήμασταν γείτονες, απότότε που μέναμε στο σπίτι της Κόρπα, τώρα οικία των κληρονόμων του Κώστα Ζήρου.Ήταν ένας νέος με πλατύ χαμόγελο και μεγάλη καρδιά. Το καθημερινό του πέρασμα μπρο-στά από το φαρμακείο του πατέρα μου γέμιζε όλους τους ανθρώπους με τους οποίουςσυναντιότανε με χαρά και αισιοδοξία.

Δυστυχώς ένα καλοκαιρινό απομεσήμερο, εποχή αλωνίσματος, πηγαίνοντας προς ταΚάτω Καλύβια στη μακρινή ευθεία του δρόμου που καταλήγει στην απότομη στροφή αρι-στερά, και η οποία έχει κλίση σχεδόν ορθής γωνίας, ανετράπη το όχημα που οδηγούσεκαι τραυματίστηκε σοβαρότατα. Υπέστη κάταγμα βάσης κρανίου, κάκωση που οδηγεί στονθάνατο. Νοσηλεύτηκε στον Ευαγγελισμό αρκετές ημέρες, σε θάλαμο με πολλούς άλλουςασθενείς. Δεν υπήρχαν. Δεν υπήρχαν τότε θάλαμοι εντατικής θεραπείας. Τον επισκέφτηκεο πατέρας μου, που είχε πάρει και εμένα μαζί του.

Η κηδεία του υπήρξε πάνδημη. Όλο το χωριό τον συνόδευσε μέχρι την τελευταία κα-τοικία του. Θυμάμαι πόση θλίψη και παγωμάρα ένοιωσα όταν αντίκρισα, στην αυλή τουσπιτιού του, που πριν από κάποιο χρονικό διάστημα γλεντάγανε τους αρραβώνες του, ναέχουν στήσει ένα μεγάλο μαύρο καζάνι, όπου έβραζαν τα κόλλυβα της κηδείας του.

Κάθε φορά που φεύγω οδικώς από το Δαδί για την Αθήνα, όταν πλησιάζω στο σημείοτου δυστυχήματος, αυτόματα μου έρχεται στο νου ο άτυχος Μήτσος, το γελαστό παιδί.

Πάτρα. Να είσαι σίγουρη ότι δεν θα ξεχαστεί ο αδελφός σου ούτε οι άλλοι νέοι της επο-χής του, είτε ζουν είτε πέθαναν. Το τεχνολογικό θαύμα που πέτυχαν , στις αντίξοες συν-θήκες της εποχής τους, θα καταγραφεί και θα βρει τη θέση που του αρμόζει, για να τοθαυμάζουν οι επερχόμενοι.

Εύχομαι ολόψυχα τα νέα παιδιά της εποχής μας να τους μιμηθούν και να επιδείξουνανάλογη δημιουργικότητα, επιτυγχάνοντας σύγχρονα καινοτόμα τεχνολογικά επιτεύγματα.Ήδη διανύουμε την 4η τεχνολογική επανάσταση.

Με εκτίμηση και αγάπηΓεώργιος Βλάχος

Συνταξιούχος Φαρμακοποιός