1

"ชยภม บใกลบไกล ผจญไปในสามวน"

โดย วชรพงศ ดมน

2

“ทวทศนสวย รวยปา มชางหลาย ดอกไมงาม ลอ

นามวรบรษ สดยอดผาไหม พระใหญสมยทราวด” ขอความ

ขางตนน คอค าขวญของจงหวดชยภม จงหวดเลก ๆ แหงหนงใน

ภาคอสานตอนบน หลายคนอาจจะรจกจงหวดชยภมทขนชอใน

เรอง ผาไหม หม า หรอของฝากตาง ๆ โดยความจรงแลวจงหวด

ชยภมยงมสถานททองเทยวทนาสนใจ เหมาะกบนกเดนทาง

ทองเทยวมากมาย ซงบางทานอาจจะยงไมทราบถงสถานท

เหลานนมากอน

หลงจากทมหาวทยาลยไดปดภาคการศกษาทสองไป

แลวนน ผ เขยนไดมโอกาสเดนทางกลบมายงจงหวดชยภม เมอ

วนท 14 มนาคม พ.ศ.2556 ซงเปนถนฐานภมล าเนาของผ เขยน

เอง ครอบครวของผเขยนไดยายมาตงรกรากทนตงแตขาพเจายง

เยาววย จงถอวาผ เขยนเองไดเตบโตมาในจงหวดแหงนมา

ยาวนานพอสมควร ไดพบเหนเรองราวความเปนมาหรอมความ

3

ทรงจ าตาง ๆ กบจงหวดแหงนมามากมาย แตกระนนในเรองของ

การทองเทยวผ เขยนกลบไมเคยทจะเดนทางทองเทยวชนชมกบ

แหลงทองเทยวในจงหวดตวเองมากนก ทงทเปนสงทอยใกล

ตวเองมาก แตขาพเจากลบมองขามไป ดวยเหตน จากการ

เดนทางกลบมาบานในชวงปดเทอมประกอบกบเวลาทจ ากด

ขาพเจาอยากทจะลองออกเดนทางทองเทยวใหทวจงหวดชยภม

แตดวยภารกจทเรงดวนทกรงเทพฯ ท าใหมเวลาในการออกทวรท

จ ากดเพยงแคสองวน ดงนนผ เขยนจงตดสนใจออกรอนทองไป

ภายในเขตอ าเภอเมอง จงหวดชยภม ภายในเวลาเพยงแคสองวน

เทานน!

4

แผนทจงหวดชยภม

ส า ห ร บ จ ง ห ว ด ช ย ภ ม น น ต ง อ ย ใ น ภ า ค

ตะวนออกเฉยงเหนอ ตรงบรเวณใจกลางของประเทศ หางจาก

กรงเทพมหานครโดยทางรถยนตประมาณ 332 กโลเมตร มเนอท

ประมาณ 12,778.3 ตารางกโลเมตร จงหวดชยภมมลกษณะภม

ประเทศเปนทราบสง บรเวณตอนกลางของจงหวดเปนพนทราบ

พนทครงหนงของจงหวดเปนปาไมและภเขานอกจากนนเปนท

ราบสง

5

ส าหรบทานทสนใจเดนทางมาทองเทยวทจงหวดชยภม

นน มวธการเดนทางหลายวธ ตงแตโดยรถยนต จากกรงเทพฯ ใช

เสนทางหลวงหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธน) ถงสระบร แยกขวาไป

ตามเสนทางหลวง หมายเลข 2 (ถนนมตรภาพ) แลวแยกซายเขา

สทางหลวงหมายเลข 201 ทอ าเภอสคว ผานอ าเภอดานขนทด

อ าเภอจตรส เขาสจงหวดชยภม รวมระยะทางประมาณ 342

กโลเมตร อกเสนทางหนง คอ จากกรงเทพฯ เดนทางไปตามถนน

พหลโยธน ผานสระบร ถงแยกพแค แยกเขาทาง หลวงหมายเลข

21 ถงอ าเภอชยบาดาล จากนนเดนทางไปตามทางหลวง

หมายเลข 205 ผานอ าเภอเทพสถต อ าเภอจตรส เขาสจงหวด

ชยภม

ถาจะนงรถไฟชว ๆ กท าได โดยขนจากสถานรถไฟห า

ล าโพง กรงเทพ ฯ มรถดวน รถเรว กรงเทพฯ-หนองคาย หรอ กรง

เทพฯ-อบลราชธาน บรการทกวนโดยลงทสถานบวใหญ จากนน

สามารถตอรถโดยสารประจ าทางไปชยภมอก 51 กโลเมตร หรอ

จะนงรถทวร กมบรการเดนรถ กรงเทพฯ-ชยภม ทกวน ใชเวลา

เดนทางประมาณ 5 ชวโมงครงกถง

6

หลงจากนอนหลบพกผอนเตมท สลดความเหนอยลา

จากการเดนทาง ตนมากไดเรมออกเดนทางตอนสาย ๆ ของวนท

15 มนาคม พ.ศ.2556 อากาศในวนนนเยนเลกนอยและไมมแดด

ซงเหมาะสมเปนใจอยางยงตอการออกทองเทยว ขาพเจาเดนทาง

โดยใชรถจกรยายนต ขบจากทพกซงอยแถวชานเมองมงหนาสตว

เมองชยภม บรรยากาศในตวเมองนนเงยบสงบ รถราผคนไม

พลกผลานตางจากเมองใหญ ๆ โดยสนเชง สถานทแหงแรกทได

ไปเยอนนน คอ อนสาวรยเจาพอพระยาแล ซงตงอยบรเวณวง

เวยนใจกลางเมองชยภม อนสาวรยเจาพอพระยาแล อนเสาวรย

เจาพอพระยาแล ตงอยกลางวงเวยนศนยราชการ ในตวเมอง อ.

เมองชยภม จ.ชยภม เปนอนสาวรยทชาวเมองชยภมรวมใจกน

สรางขนเพอระลกถงพระยาภกดชมพลเจาเมองคนแรกของ

จงหวดชยภม ดวยความจงรกภกดทมตอประเทศไทย จงไดรบ

พระราชทานบรรดาศกดเปน พระยาภกดชมพล (แล) และมการ

สรางอนสาวรยอนเปนสถานทซงชาวเมองชยภมใหความเคารพ

อยางมาก ในทกๆ ปจะมการจดงานเจาพอพญาแลในชวงเดอน

มกราคม ระหวางวนท 12-20 มกราคมของทกป ในการจดงานน

7

ประกอบดวยพธบวงสรวงดวงวญญาณของเจาพอพระยาแล

ขบวนแหเครองสกการะอนสาวรยเจาพอ ขบวนถวายชางแดเจา

พอ และขบวนแหของอ าเภอตาง ๆ ทงนเพราะประชาชนใน

จงหวดชยภม ประมาณรอยละ 95 เ ปนคนทองถนเดมม

วฒนธรรมประเพณทมลกษณะผสมผสานระหวางความเชอ

ดงเดมของทองถนกบหลกปฏบตทางพทธศาสนา ประกอบกบ

ประวตศาสตรความเปนมาของจงหวด มลกษณะเดนชดทเนน

และเชดชวรกรรมความซอสตยกตญญของเจาพอพระยาแล ท า

ใหมงานประจ าปและงานประเพณซงแสดงถงวฒนธรรมของ

จงหวดสบตอกนมา

8

วงเวยนอนสาวรยเจาพอพระยาแล

ส าหรบเจาพอพระยาแลมเรองเลาประวตความเปนมาวา

เดมชออายแล เปนชาวนครเวยงจนทน เคยรบราชการเปนพเลยง

ราชบตรในเจาอนวงศแหงอาณาจกรลานชาง (ขณะนนเปน

ประเทศราชของไทย) ในสมยรชกาลท 2 พ.ศ. 2360 นายแลได

อพยพไพรพลขามแมน าโขงมาตงบานเรอนแถบจงหวดชยภม

และขนตรงตอเมองนครราชสมา ดงนนรชกาลท 3 จงโปรดเกลาฯ

ยกบานหลวงอนเปนบรเวณทนายแลและบรวารไดตงบานเรอน

9

อยเปนเมองชยภม และแตงตงใหนายแลเปน ขนภกดชมพล เปน

เจาเมองคนแรกอกดวย ในเวลาตอมาในสมยรชกาลท 3 พ.ศ.

2369 เจาอนวงศกอการกบฏตอกรงเทพเพอแยกตวเปนเอกราช

โดยยกทพเขาตเมองนครราชสมา แตเหนวาจะท าการตอไปไดไม

ตลอด จงเผาเมองนครราชสมาทง[ตองการอางอง] และถอนทพ

กลบไปตงรบทเวยงจนทน ระหวางทางกองทพเจาอนวงศเกด

ความปนปวนจากการลกฮอของครวเ รอน ทกวาดตอนไป

เวยงจนทน ขณะพกทพอยททงส ารด พระยาภกดชมพล (แล) ได

ยกทพไปสมทบกบคณหญง โมและคร ว เ รอนชาว เม อ ง

นครราชสมา ท าการตกระหนาบกองทพของเจาอนวงศจนแตก

พาย เจาอนวงศเกดความแคนทพระยาภกดชมพลไมยอมให

ความรวมมอกบฝายลาว ซ ายงยกทพมาชวยฝายไทยตกระหนาบ

ทพลาวอกดวย จงยอนกลบมาเมองชยภม จบตวพระยาภกดชม

พล (แล) ประหารชวต ทบรเวณใตตนมะขามรมหนองปลาเฒา

จากนนกไดเดนทางตอไปอกสถานทหนงทมความ

เกยวของกบอนเสาวรยเจาพอพระยาแล คอ ศาลเจาพอพระยา

แล ซงตงอยรมหนองปลาเฒา ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง จงหวด

10

ชยภม หางจากตวเมองชยภมประมาณ 3 กโลเมตร ทรมน าแหงน

มตนมะขามใหญ ซงกลาวกนวาพระยาภกดชมพลถกทหารเวยง

จนทร ฆาทน เมอป พ.ศ. 2369 เดมมเพยงศาลไมตงอย ตอมา

เมอป พ.ศ. 2511 ชาวชยภมไดรวมใจกนสรางศาลขนใหม ขน

ประดษฐานรปหลอของทานไวภายใน เ พอเปน ท เคารพ

สกการะบชาของชาวเมองชยภม ทกปมงานสกการะศาลเจาพอ

ในชวงเดอน 6 กอนวนวสาขบชา และมพธเซนไหวร าผฟาถวาย

เจาพอเปนประจ า มความเชอกนวาใครมาทจงหวดชยภมแลวมา

ไหวทศาลเจาพอพระยาแล จะประสบกบโชคด บรรยากาศ

บรเวณศาลเจาพอพระยาแลถอวาเงยบสงบ รมเยนมาก สมกบ

เปนสถานทชาวบานเชอในความศกดสทธ เหมาะกบการมา

พกผอนหยอนใจเปนอยางมาก หลงจากทเขาไปจดธปบอกกลาว

สกการะบชารปปนเจาพอพระยาแลแลว ขาพเจากถอโอกาส

ปลอยนกปลอยปลาเสรมความสรมงคลใหตวเอง แลวออก

เดนทางไปยงสถานทเปาหมายตอไป

11

ศาลเจาพอพระยาแล

12

รปปนเจาพอพระยาแลในศาล

จดตอไปคออกสถานทหนงทนาสนใจอยางยง และดวย

ความทศกษาทางดานโบราณคดมาแลวยงพลาดไมไดทจะไป

เยยมชม ปรางคก ซงเปนโบราณสถาน ตงอยท ถนนบรรณาการ

บานหนองบว ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง จงหวดชยภม อยหาง

จากตวจงหวดประมาณ 4 กโลเมตร มฐานสเหลยม สรางดวย

13

ศลาแลง วางซอนกนจากฐานถงยอด ภายในบรรจพระพทธรปดน

เผา เชอกนวาเปนอโรยาศาล (โรงพยาบาล) ในสมยกอน ปรางคก

ถกสรางขนสมยพระเจาชยวรมนท 7 มขอความวาใหอยใตพระ

บารมของพระพทธเจา ผทรงการแพทยคอ พระไภษชยครไวทรย

ประภา ผ ประทานความสขเกษมและความไมมโรคใหแก

ประชาชน เมอ พ.ศ. 1724-1763 หรอพทธศตวรรษท 18 ในสมย

เจนละ โดยสรางเปนปรางคศลาแลงทงหลง มประตเขาทางทศ

ตะวนออก มก าแพงรปสเหลยม ลอมรอบ ภายในพระปรางคก ม

พระพทธรปปางมารวชยทเคลอนยายมาจากทอนประดษฐานอย

มเศยรเทวดาอทธพล ศลปะขอมทบหลงทกรอบประตสลกเปนรป

ไตรรตนมหายาน มความหมายถง พระพทธเจา ทรงมความร

การแพทย ท าใหประชาชนมความสขและไมมโรค ค าวาปรางคก

นน เปนชอเรยกของกลมอาคารทมแผนผงและลกษณะแบบ

เดยวกนกบอาคารท ดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของปรางคม

สระน า 1 สระ ยงคงมสภาพสมบรณด นอกจากนยงมแผนหนท

สลกชอของสมเดจพระเทพรนตนราชสดาฯ เมอครงเสดจมา ณ

สถานทแหงน เมอวนท 30 เมษายน พ.ศ.2532 ปจจบน ปรางคก

14

เปนโบราณสถานทส าคญและมสภาพสมบรณทสดแหงหนงใน

จงหวดชยภม

ปรางคก

15

แผนสลกชอสมเดจพระเทพฯ

การตะเวนทองเทยวเขตเมองชยภมทงสามทนน ใชเวลา

เพยงแคครงวนเทานน หลงจากพกรบประทานอาหารกลางวน

เรยบรอยแลว ขาพเจากนกถงสถานทแหงหนงซงเปนแหลงรวม

สถานททองเทยวทางธรรมชาตไวมากมาย จงไดชกชวนเพอนฝง

ทเคยรวมเรยนสมยมธยมกนมาออกเดนทางโดยรถยนตรสวนตว

มงหนาสอทยานแหงชาตน าตกตาดโดน ซงเปนสถานททองเทยว

ทางธรรมชาตยอดนยมของชาวจงหวดชยภมและตางจงหวด

แหลงทองเทยวทนาสนใจประกอบไปดวย น าตกตาดโตน น าตก

ตาดฟา เขอนล าปะทาว เปนตน

16

น าตกตาดโตน เปนแหลงทองเทยวทส าคญของจงหวด

ชยภม หางจากตวจงหวดชยภมไปทางทศเหนอ 21 กโลเมตร เปน

น าตกทสวยงาม ทตงอยในอทยานแหงชาตตาดโตน ใกลทท าการ

อทยานฯ มน าไหลตลอดป โดย เฉพาะในฤดฝนจะสวยงามเปน

พเศษ ดานบนเปนธารน าไหลผานลานหนสองฝงธารรมรนดวย

ตนไมใหญ เหมาะท จะนงพกผอนชมธรรมชาตและเลนน า

ดานบนน าตกมสภาพเปนลานหนกวางประมาณ 50 เมตร และ

ยาวไปตาม ล าน า ประมาณ 300 เมตร ท าใหน าไหลลาดมาตา

มลานหน มแองน าทสามารถเลนน าไดเปนจดๆ และไหลลงมาตก

ทหนาผาเปนน าตกตาดโตนทมความสงประมาณ 6 เมตร และ

กวาง 50 เมตร ในฤดฝน ( ประมาณเดอนมถนายน - กนยายน )

บรเวณน าตกตาดโตนม ศาลเจาพอตาดโตน (ศาลป ดวง) ม

ประวตวา เจาพอตาดโตนเปนคนเชอสายเขมรอพยพ เขา

เมองไทย ในเวลาใกลเคยงกบเจาพอพระยาแล ทานบ าเพญตน

เปนชปะขาวยดมนในสมถะ กรรมฐาน ปฏบตธรรมอยาง

เครงครด และชวยรกษาคนไข เปนทนบถอเลอมใสของราษฎร

มาก เมอถงแกกรรมจงมการสรางศาลขน เพอเปนทเคารพ

17

สกการะไวหลายแหง นอกจากทน าตกตาดโตนแลวยงมศาลป

ดวงทชอง สาม หมอกและทวดชยภมพทกษอกดวย มกม

ประเพณร าผฟา ผทรงบวงสรวงเจาพอเปนประจ า วนนมผ คน

เดนทางมายงน าตกแหงนคกคกเนองจากเปนชวงฤดรอน ผคนจง

ออกมาคลายรอนดวยการเลนน านนเอง

น าตกตาดโตน

18

คณะเพอนทรวมเดนทาง

หลงจาก ทคณะเ ราได เ ลนน าคลายรอนกนอยาง

สนกสนานและเพลดเพลนมาเปนเวลาพอสมควรแลวนน จงได

พดคยกนแลวสรปไดวา คนนจะไปนอนพกกนท มอหนขาวซงอย

หางจากน าตกตาดโตนประมาณ 11 กโลเมตรกน ส าหรบ มอหน

ขาว หรอสโตนเฮนจเมองไทย นนเปนอกแหลงทองเทยวหนงทถอ

วามความงดงามทางธรรมชาตมาก ตงอยในเขตอทยานแหงชาต

ภแลนคา บรเวณบานวงค าแคน หม 9 ต าบลทาหนโงม อ าเภอ

19

เมอง จงหวดชยภม เปนกลมหนทรายสขาวขนาดใหญกลางทง

หญาบนเนนเขา มองเหนไดเดนชดในระยะไกล ลกษณะคลายส

โตนเฮนจ (Stonehenge) ของประเทศองกฤษ มอายระหวาง

197-175 ลานป ซงแตเดมพนทแถบนเปนปา ตอมาไดมคนมา

บกเบกท าไรและกเหนมกอนหนขนาดใหญอยทวไปแต กไมได

สนใจอะไร ทไร มนส าปะหลง (ในสมยนน) แตจากเสยงบอกเลา

มคนเคยเหนวาแปลกประหลาดมาก กคอกอนหนใหญ 5 กอน ท

ในทกคนวนพระ จะมแสงสขาวสองขนมา คนเฒาคนแกสมยนน

เลยเรยกทนวา มอหนขาว “สโตนเฮนจเมองไทย” เสาหนและแทง

หนทมอหนขาวสวนใหญ เปนหนทรายสขาว นอกจากนกยงม หน

ทรายแปง หนโคลน หนทรายสมวง หากมาทองเทยวในฤดฝน

นอกจากนกทองเทยว จะไดพบเหนประตมากรรมทางธรรมชาตท

สวยงามของเสาหนแลว ยงไดพบดอกไมปาทบานสะพรงอยทว

มอหนขาวดแลวเปนภาพทสวยงามและนาชมนก หากไดเขามา

สมผสมนตเสนหแหงปาเขาทนแลวจะชวนใหหลงใหลมรลมจน

มอหนขาว แหงนเคยไดรบการคดเลอกใหเปนสถานทถายท า

ภาพยนตรของทานมย เรองต านานสมเดจพระนเรศวรมหาราช

20

มาแลว ถอเปนอกหนงความทาทายของนกแคมปปงไมควรพลาด

ไดมาพสจน

คณะเราเดนทางไปถงทบรเวณทตงแคมปมอหนขาวก

เปนเวลาเกอบหาโมงเยนแลว จงเตรยมทพก อาหาร เพอสงสรรค

กนตอนกลางคน วนนนอากาศทมอหนขาวถอวาเยนสบาย มลม

หนาวพดมาเปนระยะพอใหขนลก ทองฟาแจมใสมองเหนดาว

ทวไป พวกเราไดรวมพดคยถามไถสารทกขสกดบ เลาเรองราว

เกา ๆ รองเพลงรวมกน ตามประสาคนทนาน ๆ ครงจะไดกลบมา

เจอกน เปนบรรยากาศเฉพาะของสงคมชนบททประทบใจมาก

หาไดนอยมากในสงคมเมองใหญ ๆ เสมอนเอาความเหนอยลา

จากเรองตาง ๆ ทงการเรยน ปญหาสวนตว มาปลดปลอยไปกบ

ธรรมชาต หลงจากเวลาผานไปพอสมควร พวกเราตางกทยอยเขา

เตนทไปทละคนสองคน จนสดทายเหลอแตความความเงยบสงบ

ภายใตอากาศทหนาวเยน

สายลมทพดมาอยางแผวเบากบแสงแดดทสาดสองใน

ตอนเชา ปลกพวกเราใหตนขน หลงจากท าภารกจสวนตว เกบ

สมภาระขาวของเสรจเรยบรอยแลว พวกเรากเดนขนไปชมกบ

21

บรรดาหนลานปทเ รยงรายอยบนเขาขนไป หางจากทพก

ประมาณ 400-500 เมตร ดวยความทไมคอยออกก าลงกายเปน

กจวตรบวกกบความกดอากาศต าในทสง พวกเราหลายคนจงม

อาการเหนอยหอบกนอยางเหนไดชด ทงทระยะจากทพกทแหลง

กอนหนยกษ “มอหนขาว” อยไมหางกนมากนก แตเมอถงแลว

อาการเหนอยหอบกแทบจะหายไปทกคน เมอไดเหนกบความ

สวยงามของธรรมชาต พวกเราตางไมรอชาทจะเสพความงาม

เหลานน และรวมเกบภาพไวเปนทประทบใจกอนจะเดนทางกลบ

มอหนขาวยามเชา

22

แอคชนบนกอนหนใหญ

23

ผเขยนถายภาพกบคณะเพอนกอนกลบ

หลงจากทขาพเจาทองเทยวอยางเพลดเพลนมาเปนเวลา

2 วน 1 คน กอนทจะเดนทางกลบเมองหลวงในวนถดไป กเกอบท

จะลมธรรมเนยมของผมาทองเทยวทจะตองมอะไรตดไมตดมอไป

ฝากญาตสนทมตรสหายทอยเบองหลงดวย ซงหนไมพนเรองของ

กน โดยของรบประทานทเปนทยอดนยมในการซอกลบไปฝาก

ทสดนนกคอ หม า นนเอง ส าหรบ หม าชยภม นนมเรองทเลากน

24

มาทนาสนใจวา มนายพรานปาไปลาสตวบนภเขยว –ภคงในอดต

ซงตองใชเวลานาน 1-3 เดอน ในการเดนทางไป-กลบ พอลาสตว

ปาได กคดหาวธถนอมอาหารมาฝากลก-เมย ทรออยบาน โดยท

เนอสตวไมเนาเสย พรานจงสบเนอ ผสมตบ คลกขาวเหนยวและ

เกลอทพกตดตวไป ยดใสในกระเพาะของสตว หรอล าไสของสตว

เพอหมกหรอถนอมใหเกบไวไดนาน เพอเปนของฝากภรรยา พอ

กลบถงบานน ามาชม ปรากฏวา มรสชาตอรอย เปนทชอบใจ

ภรรยา จงถอเปนภมปญญาทองถนและเปนอาหารพนบานทนยม

รบประทาน สบมาตงแตสมยบรรพบรษจนถงปจจบน หม า จง

เปนอาหารพนเมองชยภม ทมชอเสยงโดงดงเนองจากเปนการ

แปรรปอาหารจากภมปญญาทเกบไวนานถง 3 เดอน เปนทนยม

บรโภคมากทสดทงในและตางจงหวด โดยเฉพาะภาคอสานและ

นยมซอเปนของกนของฝากชนน าสญลกษณทส าคญจงหวด

ชยภม

25

รานหม าชอดงในชยภม

ไมมงานเลยงใด ไมเลกรา ค ากลาวนยงคงเปนค า

กลาวทใชไดกบในทกสถานการณทตองมการลาจากหรอเลกรา

เชนเดยวกบเดนทางทองเทยวทสดแสนจะเพลนใจ ในจงหวดของ

ตวเอง ทถงแมจะใชเวลาอนแสนสนเพยงแค 2 วน แตเวลาแคนน

กเพยงพอทจะเตมอมกบความสนกสนาน เพลดเพลนใจไปกบ

ความสงบทเรยบงายของเมองน รวมไปถงความงดงามของ

26

ธรรมชาต อากาศบรสทธทหาไมไดจากสงคมเมองใหญ “ชยภม”

ชอน เมองน ทก าลงรอคณไปสมผสดวยตนคณเอง…