VIETNAM NEWS NETWORK (VNN)P.O. Box 661162Sacramento, CA 95866Phone & Fax: 916-480-2724 Email: vnn@vnn-news.comWebsite: www.vnn-news.com

**********************************Bài Vª Hàng NgàyNgày 17 Tháng 05 Næm 2007**********************************

1- Bình LuÆn ViŒt Nam- Món Quà Nhân QuyŠn TrÀn Khäi

2- DiÍn ñàn QuÓc N¶i- H° nhøc!Ban Biên TÆp Báo T° QuÓc (sÓ 17 ngày 15-5-2007)

3- Tin TÙc QuÓc N¶i- Vø Án Khu VÜ©n Kÿ Lå: Thêm M¶t Vø B¡t Giam NgÜ©i Không Xét XºM¥c Lâm (RFA 15.5.2007)

4- Tham Khäo- Hoà giäi hay hoá giäiTrÀn Gia Phøng

5- DiÍn ñàn Væn H†c- Gi§i thiŒu tác phÄm "ThÙc TÌnh - QuÓc Gia và C¶ng Sän", và "Vietnam - A Painful Transition" cûa LuÆt SÜ Lâm LÍ Trinh

6- Câu ChuyŒn ViŒt Nam- Xây nhà mình, do hàng xóm quy‰t ÇÎnhVæn Quang

7- Tåp Ghi Væn NghŒ- Væn chÜÖng h¶i nhÆp: Stealing Buddha's Dinner và NguyÍn Minh BíchNguyÍn Månh Trinh

8- Væn H†c NghŒ ThuÆt

- N¢m ChÖiVõ Phi‰n

**********************************

1- Bình LuÆn ViŒt Nam

- Món Quà Nhân QuyŠn

TrÀn Khäi(VNN)

ThÜ©ng khi các vÎ nguyên thû quÓc gia khi g¥p nhau vÅn có nh»ng thÙ Ç‹ s¤n trong túi Ç‹ làm quà. Bªi vì không lë t§i g¥p nhau, chÌ ngÒi uÓng trà, nói vài câu nhåt nhëo, b¡t tay rÒi vŠ. ñó là thông lŒ, Çã xäy ra và muôn Ç©i xäy ra, dù v§i nܧc nào cÛng th‰.Khi Chû TÎch Nܧc CSVN NguyÍn Minh Tri‰t sang Hoa Kÿ, g¥p TT Bush vào mùa hè này, nh»ng món quà nào së ÇÜ®c hai bên trao Ç°i?Có th‹ nh§ låi r¢ng trong chuy‰n Çi thæm cûa Thû Tܧng CSVN Phan Væn Khäi taÎ Hoa Kÿ hÒi tháng 6-2005, ông Khäi mang t§i vài h®p ÇÒng mua phi cÖ Boeing kh°ng lÒ rÒi låi t§i ñaÎ H†c Harvard chiêu dø, th‰ là Hoa Kÿ hÙa hËn giúp nŠn giaó døc VN, giúp tæng tÓc ÇÀu tÜ và hÙa vÆn Ƕng TT Bush g« bÕ tên VN ra khÕi danh sách các nܧc Çáng quan ngåi CPC và hÙa h‡ tr® VN vào T° ChÙc ThÜÖng måi Th‰ Gi§i WTO.DÍ hi‹u, bªi vì không lë ông Bush g¥p ông Khäi låi bàn chuyŒn nhäm, chuyŒn không ÇÈ ra tiŠn, hay là ngâm thÖ cho nhau nghe... LÀn naÿ, ông NguyÍn Minh Tri‰t g¥p TT Bush së bàn nh»ng gì? Có phäi là së mang theo vài nhà ngoåi cäm t§i Båch –c bi‹u diÍn màn g†i hÒn ông HÒ Chí Minh lên džc væn TrÀn Dân Tiên cho ông Bush nghe?Th¿c t‰, ông Tri‰t Çã thû s¤n m¶t sÓ món quà trong túi Ç‹ làm cho ông Bush Ç« lúng túng trÙÖc các áp l¿c tØ các h¶i Çoàn nhân quyŠn.Mà nh»ng món quà này thì chính phû CSVN không hŠ tÓn kém gì vÅn có. Và có m¶t cách thô båo, ch£ng cÀn luÆt quÓc t‰ gì cä. Nhà báo lão thành Bùi Tín m§i Çây trong bàì vi‰t nhan ÇŠ "ñ° v« to chÌ vì sai Th©i và Th‰..." Çã ghi nhÆn s¿ kinh ngåc cûa ông, m¶t nhà báo lâu næm, và cûa m¶t nhà báo trÈ tØ VN vŠ chuyŒn nhà nܧc thô båo dàn d¿ng các vø án gÀn Çây, trích:"...H† ngang nhiên chà Çåp lên luÆt pháp cûa chính h† sau khi leo lÈo cam k‰t xây d¿ng m¶t ch‰ Ƕ tuân thû luÆt pháp nghiêm minh, bình Ç£ng cho m†i ngÜ©i. H† còng tay bÎ cáo, coi bÎ cáo là t¶i phåm, b¡t m¥c áo tù, bÃt chÃp nguyên t¡c là ''m†i bÎ cáo phäi ÇÜ®c coi là vô t¶i cho ljn khi tòa tuyên án là có t¶i''.H† xét xº qua loa, không nghe bÎ cáo trình bày h‰t š, không nghe luÆt sÜ tranh cãi và phän biŒn h‰t l©i, không Ç‹ š gì ljn nhân chÙng, vÆt chÙng, không hܧng dÅn tranh biŒn trܧc tòa; chánh án chuyên c¡t ngang l©i bÎ cáo và luÆt sÜ, t¿ giành th©i gian Ç‹ bu¶c t¶i m¶t cách cÜ«ng bÙc, tuyên án m¶t cách Ƕc Çoán

theo chÌ thÎ cÃp trên, hoàn toàn không có luÆn t¶i, tranh biŒn, bi‹u quy‰t trong h¶i ÇÒng xét xº, vi phåm hoàn toàn quy trình tÓ tøng do chính h† Ç¥t ra. Theo luÆt pháp ViŒt nam, xét xº nhÜ th‰ là phåm luÆt, trái luÆt, là hoàn toàn vô giá trÎ.Theo Công ܧc Nhân quyŠn QuÓc t‰ mà ViŒt nam t¿ nguyŒn tham gia tØ næm 1982, 3 vø xét xº vØa qua ª Hu‰, Sàigòn và Hàn¶i cÛng hoàn toàn vô giá trÎ. M†i ngÜ©i t¿ hÕi vì sao m¶t chính quyŠn t¿ cho là Ç°i m§i, có nh»ng ngÜ©i lãnh Çåo cao nhÃt vØa m§i nhÆn nhiŒm vø m§i, cai trÎ m¶t ÇÃt nܧc vØa m§i hân hoan ÇÜ®c Çón nhÆn vào sân chÖi bình Ç£ng, ti‰n b¶ cûa c¶ng ÇÒng quÓc t‰, vØa mª h¶i Çæng cai ThÜ®ng ÇÌnh APEC v§i s¿ có m¥t cûa nh»ng nhà lãnh Çåo cao nhÃt cûa th‰ gi§i, låi b‡ng nhiên dª quÈ, trÜÖng ra b¶ m¥t tàn båo g§m ghi‰c ljn vÆy, bi‹u diÍn nh»ng pha khûng bÓ Çàn áp quái Çän và trÜng ra nh»ng phiên tòa ''bÎt miŒng" th©i trung c°, trái th©i Çåi ljn th‰? ''Có h†a là Çiên!" m¶t bån vi‰t báo trÈ tØ Hàn¶i g†i ÇiŒn sang cho tôi thÓt lên nhÜ th‰. VÆy mà h† không Çiên. ñó m§i là ÇiŠu lå, c¿c kÿ nghiêm tr†ng, c¿c kÿ tŒ håi cho ÇÃt nܧc..." (h‰t trích)Th‰ ÇÃy, ngÜ©i ngoài nܧc kinh ngåc, ngÜ©i trong nܧc kinh ngåc, quÓc t‰ kinh ngåc, nhà báo lão thành kinh ngåc, nhà báo trÈ kinh ngåc... NhÜng có vÈ nhÜ m†i chuyŒn Çã ÇÜ®c nhà nܧc CSVN tiên liŒu cä rÒi. Phäi làm cho thÆt cæng th£ng, Ç‹ khi n§i m¶t chút, thì quÓc t‰ së cho Çó là ti‰n b¶...Và có th‹ là ông Tri‰t Çang sºa soån vài món quà cho TT Bush vào tháng 6-2007 khi hai ngÜ©i g¥p nhau.Có th‹ Çoán theo tiŠn lŒ r¢ng: Nh»ng hÒ sÖ nhân quyŠn chÜa bÎ truy tÓ, chÜa có án, ho¥c có án nhË, ho¥c liên hŒ t§i quÓc t‰... së ÇÜ®c trao làm quà dÍ dàng.Thí dø, hÒi tháng 9-2006, nhà nܧc CSVN thä ông ñ‡ Thành Công; và ÇÀu tháng 11-2006 thä thêm ba công dân MÏ - Thuong Nguyen 'Cuc' Foshee, Linda Huynh Bich Lien, và Le Van Phu Binh.Th‰ là, vào cuÓi tháng 11-2006, TT Bush bay t§i Hà N¶i mà lòng phÖi ph§i, tin r¢ng Hà N¶i Çã nhÜ®ng b¶ nhân quyŠn. BÃt k‹ lúc Çó, các nhà dân chû bÎ công an vây ÇÀu hëm, chÆn cuÓi phÓ...DÍ dàng thÃy r¢ng, các hÒ sÖ trên Çã không bÎ xº án, hay có th‹ là Çã xº trong phiên tòa ng¡n ngûi vài gi© Ç‹ có c§ trøc xuÃt vŠ MÏ. NhÜng h† là các công dân MÏ, nên cÛng dÍ.TuÀn này, nhà nܧc CSVN sau khi b¡t hàng loåt các nhà dân chû, xº án thô båo trong m¶t hình thÙc bi‹u diÍn "chuyên chính Üu viŒt" Çã liŠn thä tù nhân lÜÖng tâm Phan Væn Bàn sau 22 næm tù giam, và ÇÜa sang MÏ liŠn... Cø Phan Væn Bàn næm nay 70 tu°i, trong danh sách B¶ Ngoåi Giao Hoa Kÿ liên tøc Çòi thä t¿ do tØ lâu.Còn ai Ç‹ có th‹ cho CSVN làm quà t¥ng MÏ n»a?Có th‹ thÃy các trÜ©ng h®p dÍ nghï ra nhÃt là nhà báo NguyÍn VÛ Bình, ngÜ©i bÎ giam vì n¶p ÇÖn xin lÆp ñäng chính trÎ. Thêm n»a, ông Bình cÛng s¡p mãn hån tù.Còn trÜ©ng h®p dÍ nhÃt là các hÒ sÖ chÜa truy tÓ, Çó là luÆt sÜ Lê QuÓc Quân và ngÜ©i phø tá là luÆt sÜ NguyÍn Thùy Trang.Trܧc khi ông NguyÍn Minh Tri‰t thæm Hoa Kÿ, có th‹ së trä t¿ do cho NguyÍn VÛ Bình, Lê QuÓc Quân và NguyÍn Thùy Trang. Và nhÜ th‰, së vuÓt ve ÇÜ®c TT Bush. ´t nhÃt, ông Tri‰t cÛng có quà t¥ng. Th‰ cÛng còn hÖn là t§i tay không.

Có phäi nhà nܧc CSVN bi‰t cách t¥ng quà nhân quyŠn, bên cånh các h®p ÇÒng kinh t‰?

=END=

2- DiÍn ñàn QuÓc N¶i

- H° nhøc!

Ban Biên TÆp Báo T° QuÓc (sÓ 17 ngày 15-5-2007)

Trong vòng m¶t tuÀn lÍ ba phiên tòa chính trÎ. Lê Nguyên Sang, Huÿnh Nguyên ñåo và NguyÍn B¡c Truy‹n bÎ Çem xº ngày 10/5, hôm sau ljn lÜ®t hai luÆt sÜ Lê Thi Công Nhân và NguyÍn Væn ñài, ngày 15/5 ljn lÜ®t TrÀn QuÓc HiŠn. CÛng m¶t kÎch bän nhÜ vø xº linh møc NguyÍn Væn Lš: bu¶c t¶i m¶t chiŠu, bÃt chÃp quyŠn bào ch»a cûa các bÎ can, không cÀn luÆt sÜ, và nh»ng án tù n¥ng nŠ Çã ÇÜ®c quy‰t ÇÎnh tØ trܧc. Phiên tòa xº Lê ThÎ Công Nhân và NguyÍn Væn ñài Çã là m¶t mÅu m¿c cûa s¿ tr¡ng tr®n: luÆt sÜ TrÀn Lâm Çã chÌ ÇÜ®c g¥p ng¡n ngûi hai bÎ cáo m¶t lÀn ngay trܧc phiên tòa trong Çó h† bÎ cáo bu¶c nhiŠu hành vi mà ông không ÇÜ®c thông báo trܧc. Hai gi© rÜ«i Çã Çû Ç‹ tuyên án, vä låi bän án 5 næm tù cho NguyÍn Væn ñài và 4 næm tù cho Lê ThÎ Công Nhân Çã ÇÜ®c bi‰t tØ cä tháng nay. Nh»ng phiên tòa này còn thô båo hÖn cä nh»ng vø án chính trÎ trܧc Çây. Và nhÜ Ç‹ thách ÇÓ dÜ luÆn th‰ gi§i, lÀn này chính quyŠn còn cho phép các kš giä nܧc ngoài theo dõi các phiên tòa qua truyŠn hình tr¿c ti‰p.ThÆt là nh»ng phiên tòa h° nhøc.H° nhøc trܧc h‰t cho m¶t chính quyŠn bÎ phÖi bày chân dung du Çãng trܧc m¡t th‰ gi§i væn minh; càng h° nhøc vì thay vì chÙng tÕ s¿ cÙng r¡n trong th¿c t‰ h† Çã chÌ chÙng tÕ s¿ hoäng hÓt. Nh»ng hành Ƕng cûa các nån nhân Çã chÌ là nh»ng hành Ƕng ôn hòa và h®p pháp, không hŠ và cÛng không th‹ Çe d†a m¶t chính quyŠn Çúng nghïa nào, hÖn n»a chúng còn có th‹ Çem låi cho ch‰ Ƕ bŠ ngoài cûa m¶t bܧc ti‰n vŠ dân chû và væn minh. NhÜng Çäng c¶ng sän Çã s®, và phän Ùng hung båo, h† không hi‹u r¢ng s¿ hung båo ch£ng bao gi© che dÃu ÇÜ®c s¿ s® hãi, cÛng nhÜ s¿ s® hãi ch£ng bao gi© cÙu ÇÜ®c m¶t chính quyŠn không còn lš do tÒn tåi.H° nhøc cho nŠn pháp lš xã h¶i chû nghïa Çã hiŒn nguyên hình nhÜ m¶t trò hŠ thô bÌ.H° nhøc cho nh»ng thÄm phán Çã chà Çåp lên lÜÖng tâm chÙc nghiŒp.H° nhøc cho tÆp th‹ luÆt sÜ ViŒt Nam Çã không có ai, trØ cø già TrÀn Lâm, dám biŒn h¶ cho các bÎ cáo. H† có thiên chÙc bäo vŒ luÆt pháp và sinh sÓng b¢ng nghŠ bäo vŒ luÆt pháp, nhÜng Çã không dám bênh v¿c nh»ng ngÜ©i vô t¶i. H† phäi xÃu h° khi soi gÜÖng và bÜng bát cÖm.M¶t dân t¶c t¿ hào là có truyŠn thÓng bÃt khuÃt së còn chÎu Ç¿ng ljn bao gi© cái nhøc này?Ban biên tÆp

=END=

3- Tin TÙc QuÓc N¶i

- Vø Án Khu VÜ©n Kÿ Lå: Thêm M¶t Vø B¡t Giam NgÜ©i Không Xét Xº

M¥c Lâm (RFA 15.5.2007)

Nh»ng viŒc b¡t gi» và quän lš ngÜ©i trái phép hình nhÜ trª thành bình thÜ©ng tåi ViŒt Nam ljn n‡i ngÜ©i dân cho r¢ng viŒc chính quyŠn các cÃp phÜ©ng, xã ra tay b¡t ngÜ©i chÌ là viŒc bình thÜ©ng Çã và së ti‰p tøc diÍn ra kh¡p nÖi trên ÇÃt nܧc ViŒt Nam dܧi ch‰ Ƕ c¶ng sän. NgÜ©i dân thÜ©ng không ch© Ç®i m¶t phän hÒi nào tØ chính quyŠn trung ÜÖng vì h† bi‰t r¢ng cÃp trên không hŠ có š can thiŒp vào nh»ng vø viŒc mà cÃp cÖ sª báo cáo, cho dù nguyên nhân b¡t ngÜ©i có thích Çáng hay không. Liên quan ljn vø "Khu VÜ©n Kÿ Lå", cô NguyÍn ThÎ Kim HÒng thÜ©ng trú nhân cûa Ãp Tân H¶i Xã ñÙc LÆp ThÜ®ng, HuyŒn ñÙc Hòa, tÌnh Long An sau m¶t næm bÎ b¡t giam, khi ÇÜ®c thä vŠ låi gia Çình cô vÅn không hi‹u tåi sao mình bÎ b¡t, khi cô chÌ là ngÜ©i hܧng dÅn dân chúng ljn khu vÜ©n do gia Çình cô làm chû ch»a bŒnh. Næm 2003, gia Çình cô HÒng phát hiŒn ra nh»ng ÇiŠu mà h† cho là huyŠn bí khi khu vÜ©n sau nhà cûa cô có khä næng ch»a bŒnh. NhiŠu ngÜ©i láng giŠng cûa gia Çình cô ljn khu vÜ©n này Ç‹ thº nghiŒm nh»ng gì mà h† xem là rÃt khó giäi thích b¢ng khoa h†c chÙng nghiŒm. Khä næng ch»a trÎ khÕi nhiŠu cæn bŒnh khó gÀn nhÜ nan y Çã khi‰n cho danh ti‰ng cûa khu vÜ©n nhà cô lan r¶ng ra nhiŠu nÖi trong nܧc. Báo chí ÇÜa tin, ngÜ©i ÇÜ®c ch»a h‰t bŒnh thì làm chÙng b¢ng l©i nói hay bài phÕng vÃn, tÃt cä xoay chung quanh viŒc giäi trØ m†i chÙng bŒnh khó ch»a chÌ b¢ng nh»ng hành Ƕng ÇÖn giän, không cÀu kÿ, khó khæn mà låi hoàn toàn miÍn phí. NgÜ©i có bŒnh chÌ cÀn ngÒi x‰p b¢ng, thä hÒn thÜ giän nhÜ ki‹u ngÒi thiŠn, và dÀn dÀn nh»ng cæn bŒnh trong ngÜ©i ÇŠu ÇÜ®c ch»a khÕi. NgÜ©i h‰t bŒnh vui mØng bao nhiêu thì gia chû cûa khu vÜ©n kÿ lå låi bÎ phiŠn nhiÍu bÃy nhiêu. Chính quyŠn ÇÎa phÜÖng cho r¢ng Çây là m¶t th‹ hiŒn cûa mê tín dÎ Çoan và lØa gåt quÀn chúng. Gia Çình bà Võ ThÎ Ngoan không hŠ nhÆn m¶t ÇÒng nào tiŠn sª h»u khu vÜ©n, mà trái låi bà Ngoan còn khuy‰n khích nhiŠu ngÜ©i t§i gia Çình bà Ç‹ ch»a bŒnh. Bà Ngoan và con gái là cô NguyÍn ThÎ Kim HÒng tìm m†i cách giúp Ç« nh»ng ngÜ©i khách phÜÖng xa ljn ch»a bŒnh trong hoàn cänh nghèo khó cûa mình; khi thì lo l¡ng nÖi nghï ngÖi cho h†, cÛng có khi thÃy khung cänh chÆt ch¶i cûa khu vÜ©n, gia Çình bà Ngoan t¿ Ƕng hi‰n luôn cä ngôi nhà tình nghïa cho bŒnh nhân. Hành Ƕng này Çã gây mÃt lòng chính quyŠn sª tåi và h† Çã tìm cách b¡t gi» cÛng nhÜ k‰t t¶i cô NguyÍn ThÎ Kim HÒng là t° chÙc mê tín dÎ Çoan. Bà Ngoan bÙc xúc trܧc nh»ng hành Ƕng này bèn tÕ š chÓng låi thì cÛng bÎ b¡t giam sau Çó. Khu vÜ©n bÎ cÃm, m†i ngÜ©i tØ nÖi xa ljn bÎ Çu°i vŠ nguyên quán. Nh»ng t© báo có Çæng täi câu chuyŒn cûa khu vÜ©n này ÇŠu ÇÜ®c lŒnh ngÜng Çæng cÛng nhÜ rút nh»ng bài vi‰t còn n¢m trên trang web Ç‹ tiêu hûy.

NgÜ©i dân ngåc nhiên không hi‹u nguyên nhân nào dÅn ljn nh»ng quy‰t ÇÎnh v¶i vã nhÜ vÆy. Chính quyŠn k‰t án bà Ngoan và cô HÒng t° chÙc mê tín dÎ Çoan trong khi b¶ Công An låi chính thÙc thØa nhÆn viŒc cÖ quan này cho phép m©i nh»ng nhà ngoåi cäm giúp Ç« viŒc tìm ki‰m hài cÓt b¶ Ƕi. NhiŠu bài báo ca tøng viŒc linh thiêng và h‰t sÙc khó tin cûa các nhà ngoåi cäm, và cho t§i nay viŒc sº døng các vÎ thÀy bói này vÅn chính thÙc ÇÜ®c thØa nhÆn bªi nh»ng cÖ quan cÃp cao. Trong khi Çó thì gia Çình bà Ngoan chÌ vì thÜÖng ngÜ©i, và không tuân theo s¿ áp Ç¥t cûa nhà nܧc Ç‹ phäi Çi ljn ch‡ tan tác. DÜ luÆn hoang mang không hi‹u sao khu vÜ©n tØng ch»a trÎ thành công cho hàng chøc ngàn con ngÜ©i trong Çó có không ít các vÎ lãnh Çåo cao cÃp cûa nhà nܧc cÛng Çã ÇÜ®c ân sûng cûa khu vÜ©n mà h‰t bŒnh, nhÜng khi khu vÜ©n bÎ triŒt hå, chû nhân bÎ nguy khÓn trong bÓn bÙc tÜ©ng nhà giam thì không thÃy m¶t vÎ nào lên ti‰ng minh oan cho gia Çình ân nhân khÓn kh° này.Ông NguyÍn Hoài VÛ, m¶t ngÜ©i tØ nܧc Anh xa xôi vì nghe ti‰ng khu vÜ©n mà trª v‹ Ç‹ ch»a bŒnh cho chúng tôi bi‰t: "Tôi Çã vào trong khu vÜ©n Çó không phäi 1 lÀn mà là 3 lÀn. Tôi Çã chÙng ki‰n rÃt nhiŠu viŒc kÿ lå cûa nó. Trong Çó có rÃt nhiŠu ngÜ©i n°i ti‰ng ch£ng hån nhÜ ti‰n sï, giáo sÜ các thÙ ÇŠu vào ÇÃy ch»a bŒnh và ÇŠu có k‰t quä. Bän thân tôi cÛng là m¶t nhà khoa h†c và mình cÛng không tin vào nh»ng chuyŒn thÀn thánh v§ vÅn, nhÜng khi vào Çó thì bÎ thuy‰t phøc bªi nh»ng chuyŒn xäy ra ª Çó".Khi ÇÜ®c hÕi là n‰u Çây là m¶t s¿ viŒc có thÆt chÙ không phäi bÎa Ç¥t do gia Çình cûa bà Ngoan, vÆy tåi sao chính quyŠn låi ngæn cÃm và b¡t b§ gia Çình bà này? Ông NguyÍn Hoài VÛ cho bi‰t: "Có m¶t ÇiŠu Çáng buÒn là chính quyŠn ÇÎa phÜÖng låi không ûng h¶ viŒc Çó, k‹ cä chính quyŠn trung ÜÖng n»a. NgÜ©i ta låi trÃn áp khi ngÜ©i dân ljn ÇÃy Ç‹ ch»a bŒnh, k‹ cä ngÜ©i chû khu vÜ©n, m¥c dù h† rÃt tØ tâm".PhÀn bà Ngoan thì gi© Çây Çã trª låi cæn nhà xÜa và låi ti‰p tøc cho ngÜ©i ta vào khu vÜ©n Ç‹ ch»a bŒnh. Khi chúng tôi hÕi tình trång gia Çình hiŒn nay bà cho chúng tôi bi‰t: "T¿ nhiên nó vô nó nói khu vÜ©n không có tác døng, nó tràn vô nó b¡t mình. Nó b¡t nó nhÓt tui h‰t næm tháng, thä ra không có t¶i gì h‰t. HÒi Çó nó còn khép tui vô cái t¶i chÓng låi ngÜ©i thi hành công vø, sau khi nó xét thÃy có cÜ trú rõ ràng nó thä ra."Theo tìm hi‹u cûa chúng tôi thì ljn nay "Khu vÜ©n Kš lå" Çã ÇÜ®c chính thÙc cho phép hoåt Ƕng trª låi và ngÜ©i ta cÛng Çã b¡t ÇÀu vi‰t nh»ng trang sách ÇÜ®c g†i là nghiên cÙu khoa h†c vŠ khä næng kÿ lå cûa khu vÜ©n. Nhà nܧc Çã trä låi ti‰ng oan cho m¶t mänh ÇÃt vô tri, nhÜng ti‰ng oan cûa nh»ng con ngÜ©i nhÜ mË con bà Ngoan thì vÅn im l¥ng ljn khó hi‹u. M¶t ti‰ng xin l‡i ÇÖn giän cÛng không ÇÜ®c thÓt lên tØ phía nh»ng ngÜ©i có trách nhiŒm.Tuy bà Ngoan và Cô HÒng không bÎ ti‰p tøc giam gi» nhÜng thâm tâm h† vÅn cäm thÃy m¶t ÇiŠu chÜa ÇÜ®c giäi quy‰t thÕa Çáng. H† vÅn không th‹ yên tâm sÓng Ç©i sÓng bình thÜ©ng sau khi ÇÜ®c thä ra tØ nhà giam v§i m¶t bän án vÅn in mãi trong hÒ sÖ cá nhân mà h† không hŠ vi phåm. S¿ áp Ç¥t tùy tiŒn pháp luÆt cûa chính quyŠn ÇÎa phÜÖng không th‹ chÃp nhÆn ÇÜ®c vÅn hàng ngày xäy ra trên kh¡p làng quê ViŒt Nam, nÖi ngÜ©i dân không bao gi© có phÜÖng tiŒn chÓng Ç« nh»ng l©i lên án tùy hÙng và Çôi khi rÃt khôi hài cûa nhà cÀm quyŠn mang tên Xã H¶i Chû Nghïa ViŒt Nam hiŒn nay./.

=END=

4- Tham Khäo

- Hoà giäi hay hoá giäi

TrÀn Gia Phøng

1. Tåi sao kêu g†i hoà giäi Ngày 30/3/2007, tåi tòa án Hu‰, linh møc NguyÍn Væn Lš bÎ m¶t viên công an bóp miŒng không cho phát bi‹u š ki‰n. Ngày 30/4/2007, Çài BBC (London) loan tin ông Võ Væn KiŒt, c¿u thû tܧng C¶ng Sän ViŒt Nam (CSVN), lên ti‰ng kêu g†i hòa giäi dân t¶c. Ông KiŒt lÆp luÆn r¢ng: "T° quÓc là cûa mình, dân t¶c là cûa mình, ViŒt Nam là cûa mình, chÙ không phäi cûa riêng cûa ngÜ©i c¶ng sän hay cûa bÃt cÙ tôn giáo hay phe phái nào." Hai s¿ kiŒn nÀy xem ra mâu thuÅn nhau, nhÜng thÆt s¿ có th‹ có liên hŒ nhân quä v§i nhau vì hai lë. ThÙ nhÃt, hình änh linh møc NguyÍn Væn Lš bÎ bóp miŒng ÇÜ®c truyŠn Çi nhanh chóng kh¡p th‰ gi§i, làm håi không ít uy tín ngoåi giao cûa nhà nܧc C¶ng Sän ViŒt Nam (CSVN). Vì vÆy, CSVN phäi tìm cách ch»a lºa. Phát bi‹u cûa ông Võ Væn KiŒt ngày 30/4/2007, Çúng m¶t tháng sau vø linh møc NguyÍn Væn Lš, v§i phóng viên Çài BBC là m¶t vòi nܧc nhÕ góp phÀn ch»a Çám cháy l§n. Ông KiŒt ch†n Çài BBC Ç‹ phát bi‹u vì hy v†ng có th‹ Çài BBC së dÎch bän tin và bài phát bi‹u cûa ông qua Anh ng», Ç‹ cho các nܧc Tây phÜÖng nghe, nh¢m xoa dÎu b§t dÜ luÆn phÜÖng tây. ThÙ hai, dܧi ch‰ Ƕ CSVN, có m¶t câu cách ngôn Ç‹ sÓng còn: "ñäng g†i thì då. ñäng không g†i thì không då. ñäng g†i mà không då là không ÇÜ®c. ñäng không g†i mà då cÛng không ÇÜ®c." Nh¡c låi câu cách ngôn nÀy Ç‹ hi‹u r¢ng không phäi t¿ nhiên lÀn nÀy ông Võ Væn KiŒt låi lên ti‰ng hòa giäi. Không k‹ nh»ng nhà tranh ÇÃu dân chû, ngay cä nh»ng u› viên b¶ chính trÎ, nh»ng tܧng lãnh cao cÃp, phát bi‹u š ki‰n linh tinh mà không có lŒnh cûa lãnh Çåo Çäng CS, hay Çi ra ngoài ÇÜ©ng lÓi Çäng CS, ÇŠu bÎ b¡t giam ho¥c bÎ tiêu diŒt, mà Çi‹n hình nhÃt là ông TrÀn Xuân Bách, m¶t u› viên b¶ chính trÎ ÇÜÖng quyŠn, vì hô hào mª r¶ng dân chû, mà bÎ giam cho ljn ch‰t. VÆy ông Võ Væn KiŒt, m¶t u› viên b¶ chính trÎ vŠ hÜu, tuy phát bi‹u š ki‰n có tính cách riêng tÜ, nhÜng ch¡c ch¡n không phäi t¿ š ông có quyŠn phát bi‹u, mà phäi có lŒnh, ông m§i dám phát bi‹u. N‰u không có lŒnh, ông KiŒt së bÎ "biŒn pháp xº lš thích Çáng" (tØ ng» cûa CS); n‰u cÀn và dÍ dàng nhÃt, là cho niêm phong tài sän k‰ch sù cûa bà v® ông, ho¥c cho tông xe ch‰t, nhÜ kÎch tác gia LÜu Quang VÛ. Nh»ng ÇiŠu ông Võ Væn KiŒt phát bi‹u ch¡c ch¡n phäi n¢m trong phÜÖng pháp "tung hÙng" cûa Çäng CSVN, vŠ ÇÜ©ng lÓi ÇÓi ngoåi cûa Çäng CSVN hiŒn nay. HÖn n»a, Çây không phäi là lÀn ÇÀu tiên ông Võ Væn KiŒt nói ljn chuyŒn hòa giäi. Ông KiŒt làm thû tܧng ch‰ Ƕ CSVN tØ ngày 8/8/1991 ljn ngày 25/9/1997. Næm 1993, khi t° chÙc Çón ti‰p 173 ngÜ©i ViŒt ª häi ngoåi tåi Hà N¶i, mà CSVN g†i là ViŒt kiŠu, vŠ ViŒt Nam æn T‰t næm quš dÆu (1993), lÀn ÇÃu tiên, ông KiŒt Çã ÇŠ cÆp ljn viŒc hòa giäi dân t¶c. L©i kêu g†i cûa m¶t thû

tܧng CSVN phäi ÇÜ®c hi‹u là chính sách cûa Çäng CSVN, chÙ không phäi là sáng ki‰n cá nhân cûa ông Võ Væn KiŒt. Vì vÆy, sau vø linh møc NguyÍn Væn Lš, Çäng CSVN tái sº døng cái loa Võ Væn KiŒt, Ç‹ tìm cách v§t vác uy tín ngoåi giao. Là ngÜ©i ViŒt Nam, ai cÛng yêu chu¶ng hòa bình. TØ thuª xa xÜa, khát v†ng hòa bình cûa ngÜ©i ViŒt Nam th‹ hiŒn rõ qua nh»ng ÇÎa danh kh¡p nܧc. Ví dø Hòa Bình, Thái Bình, B¡c Ninh, Quäng Yên, Ninh Bình, HÜng Yên, NghŒ An, Hà Tïnh, Quäng Bình, Khánh Hòa, Tuy Hòa, Bình ThuÆn, Biên Hòa, Bình DÜÖng... ´t có dân t¶c nào trên toàn cÀu mà ÇÎa danh mang tính chÃt hòa bình nhÜ ViŒt Nam. ñ¥c biŒt, nhÎp cÀu nÓi liŠn b¡c nam khi ÇÃt nܧc bÎ chia hai næm 1954 cÛng có m¶t cái tên rÃt hòa bình, là cÀu HiŠn LÜÖng (sông B‰n Häi, Quäng TrÎ). Trong khi Çó, lÎch sº ViŒt Nam hÀu nhÜ là lÎch sº ÇÃu tranh chÓng ngoåi xâm. ThÌnh thoäng diÍn ra nh»ng cu¶c tranh chÃp quyŠn l¿c quy‰t liŒt gi»a các dòng h† vua chúa trong nܧc, nhÜng dân chúng luôn luôn sinh sÓng trong không khí ôn hòa, không hÆn thù, không xâu xé lÅn nhau. Ngay cä khi TrÎnh NguyÍn phân tranh vào th‰ k› 17, dân chúng hai miŠn nam b¡c cÛng sÓng yên °n, di chuy‹n qua låi và liên låc v§i nhau bình thÜ©ng. Tinh thÀn hòa ái nÀy chÃm dÙt khi HÒ Chí Minh thành lÆp Çäng C¶ng Sän, du nhÆp h†c thuy‰t Mác-xít, chû trÜÖng ÇÃu tranh giai cÃp, c° võ ngÜ©i ViŒt Çánh phá, tiêu diŒt ngÜ©i ViŒt, nhÃt là tØ các cu¶c cäi cách ru¶ng ÇÃt vào ÇÀu thÆp niên 50, trong Çó con cái ÇÃu tÓ cha mË, v® ÇÃu tÓ chÒng, anh em ÇÃu tÓ lÅn nhau, làm Çäo l¶n luân thÜ©ng Çåo lš ViŒt Nam, và gây nghi kœ, chia rë ngay cä gi»a nh»ng ngÜ©i trong cùng m¶t gia Çình. VŠ chính trÎ, Çäng C¶ng Sän ViŒt Nam, dܧi nhiŠu danh xÜng khác nhau, luôn luôn chû trÜÖng Ƕc tôn quyŠn l¿c, tiêu diŒt tÃt cä các thành phÀn ÇÓi lÆp, nh»ng thành phÀn không ÇÒng chính ki‰n, k‹ cä nh»ng ngÜ©i ch£ng tham gia chính trÎ. ñäng CSVN không bao gi© chia quyŠn cho bÃt cÙ ai. Không khí chính trÎ dܧi ch‰ Ƕ CS là không khí båo l¿c. Båo l¿c Ç‹ chi‰m quyŠn l¿c, Ƕc tôn quyŠn l¿c, và duy trì quyŠn l¿c. ThÌnh thoäng, g¥p m¶t sÓ trª ngåi nào Çó, thì CSVN m§i nói ljn chuyŒn hòa giäi. Sau Çây là vài kinh nghiŒm n°i bÆt vŠ viŒc hòa giäi cûa CSVN trong lÎch sº.

2. Kinh nghiŒm hoà giäi trong lÎch sº Næm 1945, sau khi chi‰m ÇÜ®c chính quyŠn, HÒ Chí Minh và ViŒt Minh (VM) c¶ng sän lâm vào th‰ bí, g¥p ba áp l¿c cùng m¶t lúc. ñó là: ThÙ nhÃt các tܧng lãnh Trung Hoa ÇÜa quân vào ViŒt Nam theo quy‰t ÇÎnh cûa tÓi hÆu thÜ Potsdam.(1) ThÙ hai, các lãnh tø ViŒt Nam Cách mång ñÒng Minh H¶i (ViŒt Cách) và ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng (VNQDñ) tØ Trung Hoa vŠ ViŒt Nam theo quân Trung Hoa, quy‰t liŒt chÓng ÇÓi HÒ Chí Minh và VM. ThÙ ba ngÜ©i Pháp theo ngÜ©i Anh tái chi‰m Sài Gòn và miŠn Nam, muÓn ti‰n quân ra B¡c, tái chi‰m toàn b¶ ñông DÜÖng. Lúc Çó, chính phû VM y‰u kém vŠ m†i m¥t. ViŒt Minh là m¶t m¥t trÆn cûa Çäng C¶ng Sän ñông DÜÖng, trên toàn quÓc chÌ có khoäng 5.000 Çäng viên mà thôi.(2) ñ‹ hóa giäi tình trång nÀy, ngày 11/11/1945, HÒ Chí Minh tuyên bÓ giäi tán Çäng C¶ng Sän ñông DÜÖng và thành lÆp H¶i Nghiên CÙu Chû Nghïa Mã Kh¡c TÜ [Mác-xít] do TrÜ©ng Chinh làm t°ng thÜ kš, nghïa là Çäng CSñD rút lui hoåt Ƕng bí mÆt. Bܧc lùi chi‰n thuÆt nÀy tÜÖng t¿ nhÜ bܧc lùi cûa Liên Xô, khi giäi th‹ ñŒ tam QuÓc t‰ ngày 15/5/1943.

Ngày 23/12/1945, Çåi diŒn cûa VM h†p v§i Çåi diŒn ViŒt Cách và VNQDñ tåi sÓ 40 Çåi l¶ Gia Long (Hà N¶i), kš thÕa ܧc g†i là "h®p tác tinh thành", gÒm 18 Çi‹m, Çåi khái là: - TØ ngày 1/1/1946, m¶t chánh phû liên hiŒp së ÇÜ®c thành lÆp do HÒ Chí Minh làm chû tÎch, NguyÍn Häi ThÀn làm phó chû tÎch. N¶i các gÒm VM (2 gh‰), ViŒt Cách (2 gh‰), QDñ (2 gh‰), Dân Chû (2 gh‰), Ƕc lÆp (2 gh‰). - QuÓc h¶i së ÇÜ®c t° chÙc bÀu cº ngày 6/1/1946. - QDñ gi» 50 gh‰, ViŒt Cách 20 gh‰. - Các Çäng cam k‰t không gây hÃn v§i nhau Chính phû Liên hiŒp ra Ç©i tåi Hà N¶i ngày 1/1/1946, và cu¶c bÀu cº quÓc h¶i ÇÀu tiên ª ViŒt Nam ÇÜ®c t° chÙc ngày 6/1/1946 trên toàn quÓc. QuÓc h¶i m§i h†p kÿ thÙ nhÃt ngày 2/3/1946, cº ra chính phû Liên hiŒp kháng chi‰n, gÒm cä nh»ng nhân vÆt không c¶ng sän nhÜ NguyÍn Häi ThÀn (phó chû tÎch), Huÿnh Thúc Kháng (b¶ trܪng N¶i vø), NguyÍn TÜ©ng Tam (b¶ trܪng Ngoåi giao)... Dùng danh nghïa chû tÎch chính phû liên hiŒp, HÒ Chí Minh kš HiŒp ÇÎnh SÖ b¶ ngày 6/3/1946 v§i Çåi diŒn Pháp là Jean Sainteny, Ç‹ tåm hòa hoãn v§i Pháp. Lúc Çó, Pháp Çã kš v§i Trung Hoa hiŒp ÇÎnh ngày 28/2/1946, theo Çó Trung Hoa chÎu rút quân khÕi B¡c Kÿ và Ç‹ cho Pháp thay th‰ ª ViŒt Nam. Thi hành hiŒp ÇÎnh Pháp Hoa, tܧng LÜ Hán cùng b¶ tham mÜu r©i Hà N¶i ngày 25/6/1946 vŠ Trung Hoa. LÜ Hán thu¶c QuÓc Dân ñäng Trung Hoa, thÜ©ng ûng h¶ï ViŒt Cách và QDñ. Nay tܧng LÜ Hán r©i ViŒt Nam, VM không còn bÎ cän trª. TÙc kh¡c VM liŠn quay qua khûng bÓ tiêu diŒt hai Çäng nÀy, bÃt k‹ cu¶c "h®p tác tinh thành" Çã ÇÜ®c thÕa thuÆn gi»a các Çäng phái ngày 23/12/1945 tåi Hà N¶i. Ngoài viŒc th¿c hiŒn k‰ hoåch "gi‰t tiŠm l¿c", tÙc tàn sát tÃt cä nh»ng cá nhân có khä næng (tiŠm l¿c) ÇÓi kháng v§i VMCS trên toàn quÓc, thì cu¶c "h®p tác tinh thành" tåi Hà N¶i ngày 23/12/1945 là kinh nghiŒm xÜÖng máu cho các Çäng phái theo chû nghïa quÓc gia dân t¶c trong viŒc hòa giäi v§i c¶ng sän. Thông thÜ©ng, mÙc Ƕ cao nhÃt cûa s¿ hòa giäi là viŒc kš k‰t hiŒp ܧc gi»a hai bên ÇÓi kháng, Ç‹ giäi quy‰t cu¶c tranh chÃp. Nh»ng hiŒp ܧc nÀy càng có giá trÎ n‰u càng ÇÜ®c nhiŠu nܧc trên th‰ gi§i, nhÃt là các cÜ©ng quÓc, công nhÆn s¿ kš k‰t gi»a các bên. Nh»ng bên kš k‰t phäi tôn tr†ng nh»ng ÇiŠu mình Çã cam k‰t, ghi låi trên giÃy tr¡ng m¿c Çen và có nhiŠu ngÜ©i làm chÙng. Nh»ng ngÜ©i làm chÙng là Çåi diŒn các quÓc gia trên th‰ gi§i. C¶ng Sän ViŒt Nam liên ti‰p kš k‰t các hiŒp ÇÎnh Geneva (20/7/1954) và hiŒp ÇÎnh Paris (27/1/1973), và ÇÜ®c Çåi diŒn nhiŠu nܧc trên th‰ gi§i chÙng nhÆn, nhÜng bÃt chÃp dÜ luÆn quÓc t‰, trܧc sau CSVN ÇŠu vi phåm nh»ng ÇiŠu do chính h† kš k‰t. Hai hiŒp ÇÎnh nÀy ÇÓi v§i ngÜ©i ViŒt Nam quá rõ ràng nên không cÀn nh¡c låi ª Çây. NhÜ th‰ nh»ng hiŒp ÇÎnh hòa giäi ch£ng qua chÌ tåo cÖ h¶i tåm nghÌ cho CSVN, Ç‹ CSVN lÃy sÙc mà ti‰p tøc gây hÃn, th¿c hiŒn møc tiêu xâm læng mà thôi.

3. Hoà giäi v§i ai? Ch†n th©i Çi‹m 30/4/2007, k› niŒm ngày ch‰ Ƕ miŠn Nam bÎ søp Ç°, ông Võ Væn KiŒt kêu g†i hòa giäi xem ra có vÈ h®p th©i. Câu hÕi Ç¥t ra ª Çây là Çäng CSVN muÓn cho ông Võ Væn KiŒt kêu g†i hòa giäi dân t¶c v§i ai? V§i nh»ng thành phÀn ÇÓi kháng trong nܧc, hay v§i khÓi ngÜ©i ViŒt ª häi ngoåi? ñ‹ trä l©i câu hÕi nÀy, trܧc h‰t, xin nh¡c låi hai s¿ kiŒn cæn bän gÀn Çây:

ThÙ nhÃt, ngày 26/3/2004, B¶ chính trÎ Çäng CSVN ÇÜa ra nghÎ quy‰t 36/NQ/TW, nh¡m lôi kéo ngÜ©i ViŒt Nam ÇÎnh cÜ ª nܧc ngoài trª vŠ h®p tác v§i nhà nܧc CSVN. TØ Çó, Çäng CSVN tìm tÃt cä các cách Ç‹ th¿c hiŒn nghÎ quy‰t nÀy, dܧi nhiŠu hình thÙc khác nhau, mà rõ ràng nhÃt là xuÃt cäng nh»ng chÜÖng trình væn nghŒ Ç‹ ti‰p thÎ. ThÙ hai, sau nh»ng cu¶c thÜÖng thuy‰t khó khæn và lâu dài, ViŒt Nam trª thành h¶i viên thÙ 150 cûa T° chÙc ThÜÖng måi Th‰ gi§i (WTO) k‹ tØ 11/1/2007. Tranh ÇÃu Ç‹ ÇÜ®c vào WTO là chuyŒn khó. Vào WTO Ç‹ hoåt Ƕng h»u hiŒu là m¶t chuyŒn khó hÖn n»a. MuÓn th‰, ViŒt Nam cÀn phäi cäi t° nhiŠu chuyŒn, tØ cÖ ch‰ quän lš kinh t‰, ljn luÆt lŒ thÜÖng måi trong nܧc... Ç‹ thích Ùng v§i luÆt lŒ quÓc t‰, lôi cuÓn ÇÀu tÜ. M¶t trong nh»ng møc tiêu mà CSVN muÓn nh¡m ljn là khÓi ngÜ©i ViŒt ª häi ngoåi, hiŒn nay lên ljn khoäng gÀn 3 triŒu ngÜ©i, v§i nhiŠu tiŠm næng chÃt xám và kinh t‰ tài chánh. NhÜ th‰, rõ ràng l©i kêu g†i cûa ông Võ Væn KiŒt nh¡m phø hoå v§i Çäng CSVN, v§t vát uy tín ngoåi giao sau vø linh møc NguyÍn væn Lš, muÓn hòa giäi v§i ngÜ©i ViŒt ª häi ngoåi, Ç‹ kêu g†i ngÜ©i ViŒt häi ngoåi vŠ nܧc ÇÀu tÜ. N‰u quä thÆt Çäng CSVN muÓn hòa giäi v§i ngÜ©i ViŒt häi ngoåi, thì câu trä l©i th£ng th¡n và rõ ràng là: hiŒn nay ngÜ©i ViŒt häi ngoåi không có nhu cÀu hòa giäi v§i Çäng CSVN. Lš do thÆt ÇÖn giän: ngÜ©i ViŒt häi ngoåi không có nhu cÀu trª vŠ ViŒt Nam lÆp nghiŒp trª låi. Khi bÕ nܧc ra Çi tìm t¿ do næm 1975, lúc ÇÀu ngÜ©i ViŒt g¥p muôn vàn khó khæn trª ngåi trên bܧc ÇÜ©ng lÆp nghiŒp tåi quê hÜÖng m§i. DÀn dÀn, ngÜ©i ViŒt °n ÇÎnh cu¶c sÓng và nh© tính cÀn cù, nhÅn nåi, ti‰t kiŒm, ngÜ©i ViŒt càng ngày càng thành công vŠ nhiŠu m¥t ª nܧc ngoài. Nay ngÜ©i ViŒt häi ngoåi Çã yên °n tåi các nܧc ÇÎnh cÜ. TÜÖng lai gia Çình, con cháu ngÜ©i ViŒt häi ngoåi hoàn toàn tùy thu¶c vào các nܧc ÇÎnh cÜ, chÙ ch£ng mÃy liên hŒ gì ljn nhà nܧc ViŒt Nam c¶ng sän. Cu¶c sÓng hiŒn nay cûa ngÜ©i ViŒt häi ngoåi khác xa v§i cu¶c sÓng hiŒn nay ª trong nܧc dܧi ch‰ Ƕ CSVN, nhÃt là vŠ væn hóa, tôn giáo, chính trÎ, t¿ do, dân chû. Quen hít thª không khí t¿ do dân chû ª nܧc ngoài rÒi, không m¶t ngÜ©i ViŒt nào muÓn trª vŠ nܧc Ç‹ bÎ ng¶p thª dܧi ch‰ Ƕ toàn trÎ cûa CSVN. Ngay cä th‰ hŒ ngÜ©i ViŒt thÙ hai hay thÙ ba ª häi ngoåi, h†c hành, LJ Çåt, làm viŒc và sÓng trong xã h¶i dân s¿ trÆt t¿, t¿ do dân chû, cÛng không th‹ thích Ùng n°i s¿ trì trŒ, vô pháp luÆt cûa m¶t xã h¶i c¶ng sän toàn trÎ tham nhÛng. H¢ng næm, có hàng træm ngàn ngÜ©i ViŒt vŠ nܧc du lÎch, thæm vi‰ng bà con. Tuy nhiên, vŠ rÒi låi Çi, chÙ hÀu nhÜ rÃt ít ngÜ©i ª låi sinh sÓng h£n trong nܧc. ThÆm chí, có m¶t sÓ ít ngÜ©i ª häi ngoåi to ti‰ng ca tøng c¶ng sän, có th‹ vì muÓn t¿ làm n°i bÆt, ho¥c tìm thêm m¶t tš l®i danh sau khi Çã ÇÀy Çû ª häi ngoåi, chÙ nh»ng kÈ này cÛng ch£ng muÓn vŠ ª låi trong nܧc. Ngay cä mÃy ông nhà væn thiên tä, Çem sách vŠ nܧc in Ãn, cÛng ch£ng có tên nào chÎu vŠ nܧc ÇÎnh cÜ, Ç‹ có kinh nghiŒm th¿c t‰ cho công viŒc vi‰t væn cûa mình. Trong vài næm gÀn Çây, nhà nܧc CSVN bày trò vinh danh m¶t sÓ trí thÙc ngÜ©i ViŒt ª häi ngoåi. Xin thº hÕi nh»ng kÈ nÀy có mÃy ai dám khæn gói Çem v® con vŠ nܧc sinh sÓng hay không? Ai dåi gì vŠ nܧc Ç‹ ÇÜa ÇÀu cho CSVN hành hå? GÜÖng TrÀn ñÙc Thäo còn Çó, gÜÖng NguyÍn Månh TÜ©ng, Phùng Quán còn Çó. Ho¥c gÜÖng TrÎnh Vïnh Bình ª Hòa Lan và công ty Tín Thành còn quá m§i. NhÜ th‰, n‰u CSVN muÓn hòa giäi, thì không phäi là hòa giäi v§i ngÜ©i ViŒt häi ngoåi, mà phäi hòa giäi v§i ngÜ©i trong nܧc.

4. N‰u c¶ng sän ViŒt Nam muÓn hoà giäi?Ông Võ Væn KiŒt, c¿u thû tܧng CSVN, hô hào: "KÈ thù cûa ViŒt Nam là Pháp trܧc Çây, kÈ thù ViŒt Nam là MÏ sau nÀy, kÈ thù ViŒt Nam là Trung QuÓc Çánh biên gi§i phía b¡c, chúng ta cÛng khép låi quá khÙ ÇÜ®c, thì tåi sao chúng ta låi không khép låi quá khÙ Ãy mà låi cÙ ÇÓ kœ lÅn nhau?" (BBC, 30/4/2007, cÆp nhÆt 23h26GMT.)Bài nÀy chÜa ÇŠ cÆp ljn vÃn ÇŠ Pháp, MÏ, Trung QuÓc. Riêng câu hÕi "tåi sao chúng ta låi không khép låi quá khÙ Ãy mà låi cÙ ÇÓ kœ lÅn nhau?", thì có lë ông KiŒt nên hÕi Çäng CSVN, chÙ không phäi hÕi dân chúng ViŒt Nam. ñäng CSVN Çang có quyŠn, Çang cÀm quyŠn, và Çang Ƕc quyŠn. Tuy dân chúng ViŒt Nam hiŒn nay ª trong nܧc là nån nhân cûa ch‰ Ƕ c¶ng sän tòan trÎ, nhÜng dân chúng không có viŒc gì phäi cÀu xin ân huŒ hòa giäi v§i nhà nܧc c¶ng sän. NgÜ©i cÀm quyŠn, ngÜ©i có quyŠn, muÓn ti‰p tøc cÀm quyŠn, m§i cÀn tìm s¿ hòa giäi, Ç‹ dÜ®c ti‰p tøc tín nhiŒm mà cÀm quyŠn. N‰u nhà nܧc c¶ng sän không chÎu hòa giäi, nghïa là không chÎu tØ bÕ Ç¶c quyŠn, mª r¶ng t¿ do dân chû, thì së có lúc dân chúng t¿ Ƕng n°i lên tranh ÇÃu Çòi dân quyŠn và nhân quyŠn, lÆt Ç° ch‰ Ƕ c¶ng sän.Ông Võ Væn KiŒt nói r¢ng "T° quÓc là cûa mình, dân t¶c là cûa mình, ViŒt Nam là cûa mình..." Mình Çây là ai? Là Çäng CSVN? Là dân chúng trong nܧc? Hay là ngÜ©i ViŒt Nam nói chung, k‹ cä ngÜ©i ViŒt häi ngoåi? HiŒn nay tåi các trÜ©ng h†c trong nܧc, có câu khÄu hiŒu rÃt lå: "Yêu t° quÓc tÙc là yêu chû nghïa xã h¶i". Tåi sao yêu nܧc låi phäi yêu chû nghïa xã h¶i? Th‰ thì nh»ng ngÜ©i không yêu chû nghïa xã h¶i là không yêu nܧc? CÛng trong cu¶c phÕng vÃn cûa BBC, ông KiŒt nói r¢ng: "...nh»ng ngÜ©i yêu nܧc khác mà không yêu chû nghïa xã h¶i thì không yêu nܧc Çû nhÜ mình". Th‰ nào là "yêu nܧc Çû nhÜ mình"? Nên nh§ là næm 1946, khi toàn dân tham gia kháng chi‰n chÓng Pháp, không phäi vì toàn dân là Çäng viên CS, hay toàn dân yêu chû nghïa xã h¶i, mà vì toàn dân yêu nܧc, ÇÙng lên Çáp l©i sông núi, tham gia khªi nghïa chÓng th¿c dân Pháp, giành Ƕc lÆp cho non sông gÃm vóc. Ngày xºa ngày xÜa, Çâu cÀn chû nghïa xã h¶i mà t° tiên chúng ta chi‰n ÇÃu chÓng ngoåi xâm m¶t cách oanh liŒt? Các cø ngày xÜa chÜa có chû nghïa xã h¶i, vÆy chÜa yêu nܧc Çû hay sao?"T° quÓc là cûa mình, dân t¶c là cûa mình, ViŒt Nam là cûa mình, chÙ không phäi cûa riêng cûa ngÜ©i c¶ng sän hay cûa bÃt cÙ tôn giáo hay phe phái nào." Th‰ thì tåi sao ÇiŠu 4 chÜÖng 1 cûa hi‰n pháp næm 1992 hiŒn Çang áp døng ª trong nܧc, phÕng theo ÇiŠu 6 cûa hi‰n pháp Liên Xô næm 1980, ghi nhÜ sau: ñäng c¶ng sän ViŒt Nam, Ƕi tiên phong cûa giai cÃp công nhân ViŒt Nam, Çåi bi‹u trung thành quyŠn l®i cûa giai cÃp công nhân, nhân dân lao Ƕng và cûa cä dân t¶c, theo chû nghïa Mác-Lênin và tÜ tܪng HÒ Chí Minh, là l¿c lÜ®ng lãnh Çåo Nhà nܧc và xã h¶i. M†i t° chÙc cûa Çäng hoåt Ƕng trong khuôn kh° hi‰n pháp và pháp luÆt.Câu nÀy cûa hi‰n pháp 1992 rõ ràng xác ÇÎnh r¢ng Çäng CSVN ngÒi chÒm h°m trên ÇÀu trên c° dân chúng ViŒt Nam, m¶t mình giành Ƕc quyŠn lãnh Çåo ÇÃt nܧc. "T° quÓc là cûa mình, dân t¶c là cûa mình, ViŒt Nam là cûa mình...", thì tåi sao ÇÃt nܧc låi do m¶t Çäng phái chính trÎ theo chû nghïa ngoåi lai là Mác-Lênin Ƕc quyŠn ÇiŠu khi‹n? T° chÙc chính trÎ nÀy låi ÇÀy tai ti‰ng, tham nhÛng, tàn ác n°i ti‰ng

kh¡p th‰ gi§i? Thº hÕi tØ khi thành lÆp, ngoài viŒc l®i døng lòng yêu nܧc cûa dân chúng ViŒt Nam và nh© C¶ng Sän QuÓc t‰ viŒn tr®, Ç‹ Çánh Pháp, áp Ç¥t ch‰ Ƕ c¶ng sän tòan trÎ còn kh¡c nghiŒt hÖn ch‰ Ƕ th¿c dân Pháp, CSVN Çã làm ÇÜ®c gì cho ÇÃt nܧc, cho dân t¶c, ngoài viŒc Çem låi tang thÜÖng, ch‰t chóc, tù Çày, bóc l¶t. Nܧc ViŒt Nam th©i Pháp thu¶c bÕ xa các nܧc ñông nam Á, nay dܧi s¿ cai trÎ cûa Çäng CSVN, nܧc ta tøt hÆu ljn n°i ông Il Houng Lee, trܪng Çåi diŒn IMF (QuÏ tiŠn tŒ quÓc t‰) tåi ViŒt Nam cho r¢ng: N‰u d¿a trên giä thi‰t r¢ng các ñông nam Á gi» ÇÜ®c t› lŒ phát tri‹n trung bình nhÜ trong 10 næm qua, thì VN có th‹ mÃt 18 næm Ç‹ Çu°i kÎp Indonesia, 34 næm v§i Thái Lan và 197 næm v§i Singapore. (Tin các báo ÇiŒn tº ngày 17/3/2006).Dܧi th©i Pháp thu¶c, th¿c dân Pháp bäo vŒ toàn vËn lãnh th° nܧc ta, trong khi Çäng CSVN làm chû ÇÃt nܧc, låi kš hiŒp ܧc nhÜ®ng ÇÃt và nhÜ®ng bi‹n cho Trung C¶ng. CÛng dܧi th©i Pháp thu¶c, ngÜ©i Pháp bày ra m¶t tòa án h‰t sÙc tàn båo là H¶i ÇÒng ñŠ hình. Th‰ mà trong phiên tòa ngày 23/11/1925 tåi Hà N¶i, cø Phan B¶i Châu (1867-1940) Çã t¿ do bào ch»a m¶t cách hùng hÒn. Dân chúng ÇÜ®c t¿ do ljn tham d¿ và c° võ cho Phan B¶i Châu. Trong khi Çó, tåi phiên tòa ngày 30/3/2007, dܧi ch‰ Ƕ xã h¶i chû nghïa cûa "loài ngÜ©i ti‰n b¶" cûa ông Võ Væn KiŒt, linh møc NguyÍn Væn Lš bÎ bÎt miŒng m¶t cách thô båo. Hình änh nÀy làm cho cä th‰ gi§i nóng lên và phÅn n¶ ch‰ Ƕ CSVN hiŒn nay. N‰u Çem lÎch sº ra mà ví dø, thì không th‹ k‹ h‰t trong m¶t bài báo ng¡n. ChÌ có th‹ k‰t låi r¢ng Çäng CSVN không có quyŠn t¿ cho mình cái quyŠn "là l¿c lÜ®ng lãnh Çåo Nhà nܧc và xã h¶i".VÆy n‰u CSVN th¿c tâm muÓn hòa giäi v§i dân chúng trong nܧc, thì viŒc ÇÀu tiên Çäng CSVN phäi t¿ ki‹m và t¿ nhÆn nh»ng sai lÀm nghiêm tr†ng Çã làm cho ÇÃt nܧc và dân t¶c sa sút nhÜ ngày nay. VŠ viŒc t¿ ki‹m, các lãnh tø Çäng CSVN, tØ HÒ Chí Minh trª xuÓng thua xa vua T¿ ñÙc (trÎ vì 1848-1883). Ba tháng sau khi mÃt ba tÌnh miŠn Tây Nam Kÿ næm 1867, vua T¿ ñÙc xuÓng chi‰u t¿ nhÆn lÃy trách nhiŒm cûa mình Çã làm cho ÇÃt nܧc suy y‰u. Trong bài "Khiêm læng kš" (bài kš Ç¥t tåi Khiêm Læng tÙc læng vua T¿ ñÙc tåi Hu‰), vua T¿ ñÙc nhÆn t¶i cûa mình vŠ tình trång ÇÃt nܧc trܧc tiên t° nhà NguyÍn, trܧc quÓc dân nܧc ViŒt và trܧc hÆu th‰. Có khi nào m¶t lãnh tø c¶ng sän Çû can Çäm làm bäng t¿ ki‹m nhÜ vua T¿ ñÙc không?Sau khi chÃp nhÆn sai lÀm và xin l‡i dân chúng ViŒt Nam, CSVN phäi hûy bÕ ÇiŠu 4 hi‰n pháp, bÕ tŒ nån Ƕc quyŠn lãnh Çåo ÇÃt nܧc, và phäi Ç‹ quyŠn lãnh Çåo ÇÃt nܧc do dân chúng quy‰t ÇÎnh, b¢ng nh»ng cu¶c bÀu cº t¿ do dân chû. ñÒng th©i, CSVN phäi chÃm dÙt s¿ toàn trÎ, chÃm dÙt s¿ khûng bÓ, mª r¶ng m†i quyŠn t¿ do dân chû Çã ÇÜ®c Liên HiŒp QuÓc quy ÇÎnh trong bän Tuyên ngôn QuÓc t‰ Nhân quyŠn ngày 10/12/1948. M¶t khi nhà nܧc CSVN hòa giäi ÇÜ®c v§i dân chúng ViŒt Nam ª trong nܧc, thì tÙc kh¡c, xem nhÜ hòa giäi ÇÜ®c v§i C¶ng ÇÒng ngÜ©i ViŒt häi ngoåi. Ÿ ngoài nܧc, ngÜ©i ViŒt häi ngoåi tranh ÇÃu chÓng CSVN không phäi vì quyŠn l®i, không phäi vì danh v†ng cá nhân, mà vì lÜÖng tâm dân t¶c, vì tình yêu thÜÖng ÇÒng bào trong nܧc, và lòng quan tâm ljn tÜÖng lai dân t¶c. M¶t khi ngÜ©i ViŒt Nam trong nܧc ÇÜ®c hܪng m¶t cu¶c sÓng t¿ do dân chû, nhÜ các dân t¶c khác trên th‰ gi§i, thì ngÜ©i ViŒt häi ngoåi ÇÜÖng nhiên không có lš do gì Ç‹ tranh ÇÃu.

5. Hoà giäi hay hoá giäi?

Trong lúc vÅn chû trÜÖng Ƕc quyŠn lãnh Çåo ÇÃt nܧc, chû trÜÖng toàn trÎ, không cho dân chúng trong nܧc ÇÜ®c t¿ do chính trÎ, t¿ do tôn giáo, tÜ do ngôn luÆn, mà chÌ kêu g†i hòa giäi v§i ngÜ©i ViŒt häi ngoåi, ch£ng qua Çäng CSVN muÓn hóa giäi nh»ng khó khæn mà CSVN Çang vÃp phäi, chÙ ch£ng có hòa giäi gì cä. Cách hóa giäi cûa CSVN rÃt xäo quyŒt.Sau khi chi‰m miŠn Nam, thi hành chính sách c¶ng sän toàn trÎ, tØ cuÓi thÆp niên 70, Çäng CSVN g¥p m¶t sÓ khó khæn, nhÃt là vŠ phía gi§i tÜ sän ngÜ©i Hoa. ñäng CSVN hóa giäi b¢ng cách t° chÙc ra Çi bán chính thÙc, không phäi chÌ cho ngÜ©i ViŒt gÓc Hoa, mà cho tÃt cä nh»ng ai có ÇiŠu kiŒn, vØa lÃy vàng, lÃy nhà cºa, tài sän, vØa xua Çu°i b§t ngÜ©i ra Çi, Ç‹ tránh nån nhân mãn và tránh chÓng ÇÓi.Cách hóa giäi cûa CSVN ti‰p tøc v§i các chÜÖng trình ODP và HO. Nh»ng chÜÖng trình nÀy tuy bŠ ngoài có tính cách nhân Çåo, nhÜng bên trong là âm mÜu cûa CSVN nh¢m ÇÄy tÃt cä nh»ng thành phÀn có tiŠm l¿c chÓng ÇÓi CS ra nܧc ngoài, vì CSVN lo ngåi r¢ng n‰u nh»ng c¿u sï quan bÎ tù trª vŠ, bÎ dÒn vào chân tÜ©ng, së có lúc ki‰m cách cùng nhau liên k‰t, t° chÙc chi‰n ÇÃu chÓng nhà cÀm quyŠn CS.Lúc ÇÀu, CSVN k‰t án nh»ng ngÜ©i vÜ®t biên là Çï Çi‰m lÜu manh, theo chân th¿c dân, li‰m gót giày lj quÓc MÏ. Sau m¶t th©i gian °n ÇÎnh cu¶c sÓng ª nܧc ngoài, c¶ng ÇÒng ngÜ©i ViŒt häi ngoåi càng ngày càng l§n månh, giàu có, gªi tiŠn vŠ giúp thân nhân ª trong nܧc, thì CSVN thÃy ngay mÓi l®i MÏ kim, liŠn cäi danh ngÜ©i ViŒt häi ngoåi là "khúc ru¶t ngàn d¥m" mà không ngÜ®ng miŒng.ñ‹ chiêu dø ngÜ©i ViŒt häi ngoåi, CSVN ÇÜa ra nh»ng video du lÎch ViŒt Nam, phong cänh quê hÜÖng, g®i låi tình yêu quê hÜÖng nÖi ngÜ©i xa xÙ, nh¢m lôi cuÓn du khách. Nh»ng ngÜ©i ViŒt häi ngoåi muÓn vŠ nܧc thæm vi‰ng bà con, du lÎch Çây Çó, thì ª häi ng†ai thÜ©ng tránh không tham d¿ bi‹u tình, h¶i h†p chính trÎ, vì s® bÎ chøp hình quay phim, và lo ngåi CSVN không cÃp giÃy nhÆp cänh, ho¥c nhÆp cänh rÒi thì bÎ CSVN theo dõi, b¡t b§. Th‰ là CSVN dùng chuyŒn du lÎch Ç‹ hóa giäi b§t nh»ng ngÜ©i tham d¿ bi‹u tình. Tinh vi hÖn, CSVN t° chÙc vinh danh nh»ng nhà chuyên môn ª häi ngoåi nhÜ các vÎ giáo sÜ, ti‰n sï, kÏ sÜ. Qua gi§i gi§i khoa bäng nÀy, CSVN muÓn tìm cách tuyên truyŠn v§i gi§i trí thÙc ngÜ©i ViŒt ª häi ngoåi, và gi§i trí thÙc nܧc ngoài ª các trÜ©ng Çåi h†c Hoa Kÿ, Canada, Pháp, Úc... CÛng là m¶t cách l®i døng s¿ hám danh cûa m¶t thi‹u sÓ trí thÙc Ç‹ hóa giäi s¿ chÓng ÇÓi cûa gi§i khoa bäng ngÜ©i ViŒt ª häi ngoåi.Tóm låi, tÃt cä nh»ng biŒn pháp g†i là hòa giäi, tØ mª cºa du lÎch, khÕi phäi xin giÃy nhÆp cänh n‰u vŠ ViŒt Nam dܧi ba tháng, l©i kêu g†i nh»ng nh»ng cá nhân nhÜ nh»ng phát ngôn cûa ông Võ Væn KiŒt, không phäi là hòa giäi, mà là hóa giäi s¿ chÓng ÇÓi cûa ngÜ©i ViŒt häi ng†ai.Qua kinh nghiŒm th¿c t‰, CSVN không bao gi© hòa giäi v§i ai cä. N‰u có hòa giäi, thì s¿ hòa giäi Çó phäi hi‹u theo nghïa cûa CSVN: ñó là ai muÓn hòa giäi v§i CSVN, thì phäi thÀn phøc CSVN, phäi chÎu cúi ÇÀu nhÆn s¿ ÇiŠu khi‹n cûa CSVN. Ngoài ra, CSVN không bao gi© hòa giäi ngang hàng v§i ai cä. ChÌ khi nào g¥p khó khæn, lâm vào th‰ bí, CSVN m§i ÇŠ nghÎ hòa giäi. TÃt cä nh»ng biŒn pháp hòa giäi do CSVN ÇÜa ra, k‹ cä viŒc kš k‰t hiŒp ܧc, cho ljn nh»ng l©i ru ngû ÇÜ©ng mÆt cûa ông Võ Væn KiŒt, ch£ng qua là m¶t cách hóa giäi nh»ng khó khæn cûa CSVN. Sau khi vÜ®t qua nh»ng khó khæn Çó, CSVN liŠn trª låi nguyên hình v§i bän chÃt Ƕc tài, tàn båo, toàn trÎ.

Vì vÆy, khi nghe nh»ng l©i ÇŠ nghÎ hòa giäi ng†t ngào cûa CSVN, xin hãy nh§ lÃy nh»ng kinh nghiŒm hòa giäi Çau thÜÖng cûa ÇÃt nܧc và cûa chính bän thân mình!

Toronto, 3/5/2007

(1) Tåi Âu Châu, sau khi ñÙc ÇÀu hàng ngày 7/5/1945, quÓc trܪng các nܧc Anh, MÏ Liên Xô h†p tåi Potsdam, m¶t thành phÓ nhÕ gÀn Berlin (ñÙc), tØ 17/7 ljn 2/8/1945 Ç‹ bàn vŠ tÜÖng lai th‰ gi§i. Riêng vŠ Á Châu, vì Nga chÜa tham chi‰n, nên Anh, MÏ, Trung Hoa Dân QuÓc gªi tÓi hÆu thÜ ngày 26/7/1945 cho NhÆt, bu¶c NhÆt phäi ÇÀu hàng vô ÇiŠu kiŒn. Tåi ñông DÜÖng, sau ÇÀu hàng, quân NhÆt së bÎ Trung Hoa giäi gi§i ª b¡c vï tuy‰n 16 (ngang Tam Kÿ) và Anh ª nam vï tuy‰n 16.(2)Philippe Devillers, Histoire du Viet/Nam de 1940 aø 1952, Paris: Editions du Seuil, 1952, tr. 182.

=END=

5- DiÍn ñàn Væn H†c

- Gi§i thiŒu tác phÄm "ThÙc TÌnh - QuÓc Gia và C¶ng Sän", và "Vietnam - A Painful Transition" cûa LuÆt SÜ Lâm LÍ Trinh

Kính thÜa quš vÎ, Tôi rÃt hân hånh ÇÜ®c LS Lâm LÍ Trinh yêu cÀu gi§i thiŒu v§i quš vÎ và ÇÒng bào miŠn B¡c Cali m¶t tác phÄm m§i cûa ông, TÆp Tuy‹n "ThÙc Tïnh, QuÓc Gia và C¶ng Sän". Tuy cÜ ngø tåi Nam Cali, nhÜng LS Lâm LÍ Trinh là m¶t nhân vÆt rÃt quen thu¶c v§i thành phÓ San Jose, là nÖi mà luÆt sÜ thÜ©ng ljn sinh h†at v§i các h¶i Çòan và nhÃt là gÀn Çây Çã ljn Ç‹ ra m¡t tÆp tuy‹n ÇÀu tay cûa ông, tÆp tuy‹n "VŠ NguÒn", và Çã ÇÜ®c ÇÒng bào San Jose nhiŒt liŒt ûng h¶.ThÜa quš vÎ,N‰u tÆp tuy‹n VŠ NguÒn Çã cÓ g¡ng tìm m¶t sinh l¶ cho quê hÜÖng ViŒt Nam, thì kÿ này v§i tÆp tuy‹n ThÙc TÌnh, tác giä Çã b° túc thêm rÃt nhiŠu bài h†c rút tØ cu¶c chi‰n quÓc c¶ng Çã giày xéo ÇÃt nܧc hàng mÃy chøc næm, Ç‹ gån hÕi cä hai phe quÓc gia và c¶ng sän Çã thÙc tÌnh chÜa, Ç‹ b¡t tay ngay vào công cu¶c xây d¿ng ÇÃt nܧc hÀu theo kÎp các lân bang và th‰ gi§i ngày nay. TÆp tuy‹n ThÙc TÌnh dày trên 700 trang, ÇÜ®c trình bày trang nhã, nhÃt là chân dung ÇÜ®c trang tr†ng gi§i thiŒu trên bìa sách cho thÃy tác giä vÅn còn phong Ƕ qu¡c thܧc cûa m¶t bÆc cao niên kÿ lão, m¶t hình änh hÙa hËn v§i quš vÎ và ÇÒng bào tác giä së còn cÓng hi‰n chúng ta nhiŠu tác phÄm Ç¥c s¡c k‰ ti‰p khác n»a. TÆp tuy‹n ThÙc TÌnh chia ra làm 3 phÀn.PhÀn I là phÀn quan tr†ng nhÃt "Vi‰t VŠ ViŒt Nam" gÒm 47 bài chia thành 4 chÜÖng. ChÜÖng 1 v§i 24 bài träi dài trên 270 trang nói vŠ "LÎch Sº và Chính TrÎ". ChÜÖng 2 v§i 8 bài chi‰m 83 trang, nói vŠ "Kinh T‰ và Væn Hóa". ChÜÖng 3 v§i 6 bài chi‰m 48 trang bàn vŠ "C¶ng ñÒng, Gi§i TrÈ và TruyŠn Thông"

ChÜÖng 4 chi‰m 102 trang gÒm có 9 bài thu¶c l†ai "PhÕng vÃn, Phê Bình Sách, Kš c". T°ng k‰t PhÀn I vi‰t vŠ ViŒt Nam gÒm 47 bài, chi‰m 503 trang.PhÀn II v§i t¿a ÇŠ "Vi‰t VŠ Th‰ Gi§i" gÒm có 16 bài chi‰m 172 trang và PhÀn III là "Phø Løc" v§i 9 bài chi‰m 27 trang. T°ng c¶ng tòan b¶ TÆp Tuy‹n gÒm 72 bài thu¶c Çû l†ai tham luÆn, kš Ùc, phÕng vÃn, phê bình sách, v.v... và m¶t sÓ hình änh träi dài trên 702 trang.Kính thÜa quš vÎ,ñ†c qua trên 700 trang sách, vØa tÜ©ng thuÆt, phân tích các bi‰n cÓ, s¿ kiŒn lÎch sº ViŒt Nam, träi dài suÓt 62 næm tØ th©i kÿ ÇÃt nܧc vùng lên Çánh Çu°i th¿c dân Pháp Ç‹ giành Ƕc lÆp, qua các giai džan ÇÃt nܧc bÎ lôi cuÓn vào chi‰n tranh š thÙc hŒ, còn ÇÜ®c g†i là chi‰n tranh ûy nhiŒm, cho ljn tÆn hôm nay, sau th©i gian 32 næm ÇÃt nܧc rÖi vào Ƕc tài tòan trÎ cûa c¶ng sän, ngÜ©i džc phäi nhìn nhÆn là tác giä chÜa hŠ nghÌ ngÖi bÃt cÙ gi© phút nào trong bÃt cÙ giai džan nào. Trái låi, suÓt trong 62 næm dài Çó, dù trong cÜÖng vÎ nào, ª lãnh v¿c công nhÜ ThÄm Phán, B¶ Trܪng, ñåi sÙ, hay lãnh v¿c tÜ nhÜ luÆt sÜ, giáo sÜ, hay nhà væn, tác giä vÅn không ngØng dÃn thân tranh ÇÃu cho nhân quyŠn và t¿ do dân chû cho ÇÃt nܧc.Nh© Çó mà tác giä Çã ÇÜ®c dÎp liên tøc chÙng ki‰n các cu¶c vÆn Ƕng lÎch sº cûa dân t¶c, có cÖ h¶i n¡m ÇÜ®c nh»ng bí mÆt và uÄn khúc lÎch sº và chính trÎ rÃt b° ích cho nh»ng nhà vi‰t sº sau này, nhÃt là rút ÇÜ®c nh»ng bài h†c ÇÃu tranh mà tác giä thi‰t tha mong mÕi ÇÜ®c các chi‰n sï t¿ do và nhÃt là gi§i trÈ lÜu tâm nghiŠn ngÅm, giúp cho công cu¶c giäi phóng và xây d¿ng ÇÃt nܧc ÇÜ®c thÆp phÀn k‰t quä và th¡ng l®i.ThÆt vÆy, ngay tØ 3 bài ti‹u luÆn ÇÀu tiên trong ChÜÖng 1 "Thay L©i Phi L¶", "ViŒt Nam: Bao nhiêu sai lÀm và cÖ h¶i bÕ l«" và "ViŒt Nam: S¿ phän b¶i cûa ÇÒng minh", mà lÆp luÆn Çã ÇÜ®c chÙng minh m¶t cách hùng hÒn do tài liŒu và bi‰n cÓ tÜ©ng thuÆt trong các bài "Di sän HÒ chí Minh", "S¿ bÙc tº cûa m¶t TiŠn ñÒn T¿ Do" và HiŒp Чc biên gi§i ViŒt-Hoa", tác giä Çã våch rõ nh»ng sai lÀm lãnh Çåo vô cùng tai håi cûa cä hai phe quÓc gia và c¶ng sän, nhÃt là cûa c¶ng sän, cÛng nhÜ cûa các nܧc ÇÒng minh tØ Pháp cho ljn Hoa Kÿ, nhÃt là Hoa Kÿ, Çã gây vô vàn tang tóc và tàn phá ÇÃt nܧc suÓt 30 næm chi‰n tranh tàn khÓc. TØ ÇÜ©ng lÓi ÇÃu tranh vong bän cûa c¶ng sän ViŒt Nam cho ljn tinh thÀn v†ng ng†ai cûa lãnh Çåo miŠn Nam T¿ Do, tØ chính sách th¿c dân mù quáng cûa Pháp ljn ÇÜ©ng lÓi ÇÓi ng†ai lj quÓc và phän b¶i cûa Hoa Kÿ, tÃt cä nh»ng y‰u tÓ tác håi Çó là nh»ng bài h†c lÎch sº b¢ng xÜÖng máu và nܧc m¡t cûa dân t¶c, nh»ng bài h†c mà ngÜ©i ViŒt phäi h†c hÕi Ç‹ thÙc tÌnh. "ThÙc TÌnh" Ç‹ "VŠ NguÒn", nguÒn gÓc cûa dân t¶c v§i sÙc månh thiên næng vån næng có th‹ d©i non lÃp bi‹n cûa dân t¶c ViŒt, nhÜ lÎch sº d¿ng nܧc và gi» nܧc suÓt hÖn bÓn ngàn næm qua Çã chÙng minh. Có th‹ nói tác giä có š hòan thành hai tÆp tuy‹n "VŠ NguÒn" và "ThÙc TÌnh" v§i n¶i dung b° túc nhau Ç‹ chuyên chª ljn các th‰ hŒ ngÜ©i ViŒt có trách nhiŒm v§i ÇÃt nܧc trong hiŒn tåi và tÜÖng lai l©i kêu g†i thÒng thi‰t cûa tác giä mà Ƕc giä có th‹ nhÆn thÃy ÇÜ®c lÆp Çi lÆp låi nhiŠu lÀn trong các bài ti‹u luÆn cûa cä hai tác phÄm mà tôi xin trích ra Çây Ç‹ quš vÎ tÜ©ng läm ".... Phäi THC T∙NH, h†c hÕi tØ các sai lÀm và cÖ h¶i bÎ bÕ l« trong dï vãng. Phäi trª V“ NGU—N, tÙc vŠ v§i

dân t¶c, xây d¿ng dân thành m¶t sÙc månh vô ÇÎch, m¶t thành trì che chª ch‰ Ƕ phát sinh tØ dân. M¶t ch‰ Ƕ bªi dân, cûa dân và vì dân". ThÜa quš vÎ,Ngòai møc tiêu chính y‰u trên Çây, tÆp tuy‹n ThÙc TÌnh còn cÓng hi‰n Ƕc giä vô sÓ sº liŒu quš giá mà rÃt ít ngÜ©i am hi‹u tÜ©ng tÆn và do Çó, sau hÖn 30 næm ÇÃt nܧc rÖi vào tay c¶ng sän, vÅn còn là câu chuyŒn và ÇŠ tài tranh luÆn gi»a các gi§i trong c¶ng ÇÒng häi ng†ai ViŒt Nam cûa chúng ta. RÃt may nh© tác giä có cÖ h¶i tr¿c ti‰p ho¥c gián ti‰p dÃn thân vào các bi‰n cÓ tr†ng Çåi trong suÓt ti‰n trình ÇÃu tranh cûa ÇÃt nܧc nên tác giä có nhiŠu l®i th‰ hÖn các nhà væn tranh ÇÃu khác. L®i th‰ ÇÀu tiên là hŒ thÓng bån bè thân h»u cûa tác giä vô cùng Çông Çäo tØ lúc tác giä còn là m¶t sinh viên ª ÇÃt thÀn kinh c° kính cÛng nhÜ tåi thû Çô 36 phÓ phÜ©ng, mà Ça sÓ vŠ sau Çã tØng ch†n th‰ ÇÃu tranh ª cä hai bên l¢n ranh quÓc c¶ng, cho ljn các nhân vÆt mà tác giä Çã tØng h®p tác và Çã m¶t th©i lÅy lØng trong các vai trò lãnh Çåo hai nŠn ÇŒ nhÃt và ÇŒ nhÎ C¶ng Hòa miŠn Nam. RÃt nhiŠu bài vª nói vŠ chính trÎ tØ lúc c¶ng sän b¡t tay v§i th¿c dân Pháp Ç‹ tiêu diŒt các phe phái quÓc gia, ljn chû trÜÖng cûa c¶ng sän gây m¶t cu¶c chi‰n không cÀn thi‰t và nh»ng bi‰n cÓ trong cung Çình CÀn Lao và H¶i ñÒng Tܧng Lãnh Çã dÄn d¡t ljn nh»ng thÃt båi làm søp LJ miŠn Nam. Tác giä ho¥c Çích thân chÙng ki‰n, ho¥c phÕng vÃn bån bè thân h»u tØng gi» vai trò chính y‰u nhÜng ít chÎu ti‰t l¶ cho bÃt cÙ ai, do Çó tác giä Çã tÓn khá nhiŠu th©i gi© thÜÖng thäo và thuy‰t phøc Ç‹ các nhân vÆt này ti‰t l¶ tòan là nh»ng bí mÆt, m§i có, cÛ có, Ç‹ ghi chép låi và cÓng hi‰n bån džc.ñ†c bài "LÜu H»u Phܧc, TrÀn Væn Khê và T°ng H¶i Sinh Viên VN" và theo dÕi cu¶c ÇÓi th†ai gi»a tác giä và ngÜ©i bån TrÀn Væn Khê nhân dÎp h¶i ng¶ tåi Orange County sau nºa th‰ k› xa cách, Ç‹ thÃy lòng yêu nܧc sôi søc cûa thanh niên VN trong nh»ng ngày ÇÀu cu¶c "cách mång mùa Thu " bÎ c¶ng sän thao túng lÜ©ng gåt. TØ LÜu H»u Phܧc thÀn tÜ®ng cûa sinh viên h†c sinh cûa th©i tiŠn chi‰n v§i bài Ti‰ng G†i Sinh Viên bÃt hû vŠ sau ÇÜ®c Ç°i tên là Thanh Niên Hành Khúc và ÇÜ®c c¿u Hòang Bäo ñåi ch†n làm quÓc ca ViŒt Nam, tÒn tåi mãi ljn ngày nay Ç‹ nh¡c nhª ÇÒng bào häi ng†ai sÙ mång giäi th‹ c¶ng sän. ñ‰n Hùynh TÃn Phát, Mai Væn B¶, TrÀn Væn Khê, v.v..., nh»ng trí thÙc bÒng b¶t yêu nܧc nhÜng ngây thÖ chính trÎ Çã Ç‹ cho c¶ng sän xâm nhÆp n¶i b¶ và bi‰n phân nºa l¿c lÜ®ng T°ng H¶i Sinh Viên trª thành nh»ng cán b¶ c¶ng sän cܧp công kháng chi‰n Ç‹ phøc vø chû nghïa c¶ng sän ng†ai lai. ñ‰n cuÓi cu¶c Ç©i, LÜu H»u Phܧc cùng m¶t sÓ ÇÒng chí c¶ng sän tham gia Chính Phû Cách Mång Lâm Th©i C¶ng Hòa MiŠn Nam bù nhìn cûa Hùynh TÃn Phát Çã ngÆm Ç¡ng nuÓt cay trܧc chû trÜÖng v¡t chanh bÕ võ cûa CSVN. ñ†c bài "Cu¶c chi‰n bí mÆt chÓng CSVN (1961-1972)" và "K‰ h†ach OP39/CIA chÓng Hà N¶i (1965-1968)" Ç‹ bi‰t tåi sao Hoa Kÿ Çã bÎ CSBV Çánh båi trong cä hai cu¶c chi‰n quy ܧc và vô quy ܧc mà cá nhân tôi có dÎp Çóng góp b¢ng cách hàng næm ljn trø sª ñài GÜÖm Thiêng Ái QuÓc ngøy trang trong m¶t däy phòng cûa ñài TruyŠn Hình VN, Ç‹ džc L©i Chúc T‰t Nguyên ñán cûa Chû TÎch Hå ViŒn VNCH gªi cho ÇÒng bào miŠn B¡c. ñ†c bài "Sihanouk ÇÃu trí v§i Ngô ñình Nhu" Ç‹ ÇÜ®c bi‰t cuÓi thÆp niên 1960, bang giao ViŒt Miên rÃt cæng th£ng vì nhiŠu vø bÃt hòa. Thay vì dàn x‰p °n thÕa, CÓ vÃn Ngô ñình Nhu x‰p Ç¥t k‰ h†ach giao cho Bác sï TrÀn Kim Tuy‰n, trùm

tình báo mÆt vø cûa Nhu ngøy trang dܧi danh nghïa Chánh Sª Nghiên cÙu Chính trÎ tåi Phû T°ng ThÓng, và Ngô Tr†ng Hi‰u, ñåi diŒn VNCH tåi Cam Bu Chia móc nÓi v§i ñåi Tá ñap Chuôn cûa quân Ƕi Hòang gia Miên âm mÜu Çäo chánh Sihanouk. Theo tác giä thì "Ngô ñình Nhu Çã thua trí Sihanouk" vì âm mÜu này Çã bÎ Sihanouk theo dõi tØ ÇÀu và ljn næm 1958 thì Sihanouk b¡t tr†n t° chÙc h°n h®p Miên ViŒt cûa ñap Chuôn, xº tº m¶t sÓ ngÜ©i, trøc xuÃt Ngô Tr†ng Hi‰u, c¡t ÇÙt bang giao v§i ViŒt Nam và tØ Çó thay Ç°i ÇÜ©ng lÓi k‰t thân v§i C¶ng sän B¡c ViŒt, giúp CSBV xâm læng miŠn Nam, nhÜ Çã ÇÜ®c xác nhÆn trong cu¶c phÕng vÃn Sihanouk do tác giä th¿c hiŒn tåi Long Beach hÒi næm 1998. Nh¡c låi vø âm mÜu Çäo chính Sihanouk hÒi 1958 và nhÃt là k‰ h†ach Bravo 2 chÓng Çäo chánh (1963) do CÓ VÃn Ngô ñình Nhu dàn d¿ng, không nh»ng thÃt båi n¥ng nŠ mà còn gây cái ch‰t thäm thÜÖng cho hai anh em DiŒm Nhu và làm søp Ç° ÇŒ nhÃt c¶ng hòa, là Ç‹ rút tÌa m¶t bài h†c: Çó là công viŒc t° chÙc tình báo chi‰n lÜ®c và âm mÜu Çäo chánh ng†ai bang hay chÓng Çäo chánh n¶i b¶ phäi do các chuyên viên tình báo có cæn bän huÃn luyŒn nghŠ nghiŒp và kinh nghiŒm dày dån Çäm trách, chÙ không th‹ do bÃt cÙ ai giàu tܪng tu®ng vë v©i nhÜ m¶t cÓt truyŒn trinh thám ÇÜ®c. ThÜa quš vÎ,ñ¥c biŒt ÇÓi v§i nh»ng bi‰n cÓ, xung Ƕt gi»a Chính phû QuÓc Gia ViŒt Nam và giáo phái, gi»a nh»ng bè phái quân phiŒt, nh»ng tranh chÃp nghi kœ gi»a cán b¶ quÓc gia và cán b¶ chiêu hÒi, kèm theo nh»ng vø thanh tóan, ám sát và thû tiêu, tác giä Çã dành rÃt nhiŠu th©i gi© Ç‹ tra cÙu tài liŒu, phÕng vÃn các nhân vÆt có trách nhiŒm trong các chi‰n dÎch và b¶ phÆn tình báo, không nh»ng Ç‹ tìm ra manh mÓi mà còn cÄn tr†ng ÇÓi chi‰u nhiŠu nguÒn tin Ç‹ có th‹ trä s¿ thÆt låi cho lÎch sº. Häy džc nh»ng bài phÕng vÃn các viên chÙc thÄm quyŠn vŠ an ninh tình báo nhÜ bài "Mån Çàm v§i Tܧng Phåm Xuân Chi‹u", "ñåi Tá NguyÍn Væn Y và NghiŒp chܧng Tình báo", ñào Quang Hi‹n ti‰t l¶ vŠ n¶i b¶ miŠn Nam", "Phåm Ng†c Thäo: HÒi chánh hay N¶i tuy‰n?", Ç‹ trông thÃy nh»ng bí mÆt ÇÜ®c "bÆt mí", Ç‹ bi‰t ai gi‰t Tܧng Trình Minh Th‰, ai gi‰t ñåi Tá Phåm Ng†c Thäo, ai quÆt mÒ Tܧng Lê Quang Vinh và thû tiêu xác Ba Cøt. M¥c dù tác giä rÃt am tÜ©ng nh»ng uÄn khúc trong rÃt nhiŠu bi‰n cÓ, nhÜng tác giä vÅn dành thêm nhiŠu th©i gi© phÕng vÃn các viên chÙc thÄm quyŠn, các nhân chÙng cÛng nhÜ thân nhân cûa các nån nhân, cÓt š Ç‹ cung cÃp tài liŒu m¶t cách vô tÜ, trung th¿c Ç‹ Ƕc giä có nhiŠu nguÒn tin, nhiŠu tÜ liŒu Ç‹ ÇÓi chi‰u và t¿ k‰t luÆn theo nhÆn xét cûa chính mình. LŠ lÓi làm viŒc cûa tác giä Çã phän änh ÇÙc liêm sï trí thÙc cûa ngÜ©i cÀm bút và làm n‡i bÆt giá trÎ hàn lâm cûa tác phÄm TÆp tuy‹n ThÙc TÌnh. B¢ng c§ tác giä là viên chÙc ÇÜ®c thÜ®ng cÃp chÌ thÎ lÆp hÒ sÖ truy tÓ Tܧng Lê Quang Vinh, nhÜng trong tác phÄm, tác giä vÅn trình bày ÇÀy Çû và vô tÜ hai lÆp luÆn Tܧng Lê Quang Vinh bÎ b¡t và Tܧng Lê Quang Vinh bÎ viên chÙc chính quyŠn gài bÄy m©i ljn thÜÖng thäo Ç‹ chÆn b¡t và truy tÓ. M¶t Çi‹m Ç¥c biŒt khác cÀn ÇÜ®c nêu ra là tØ næm 1957 cho ljn 1961, tác giä Çäm trách các chÙc vø trong chánh quyŠn nhÜ thÄm phán và B¶ Trܪng N¶i vø là nh»ng chÙc vø trách nhiŒm vŠ an ninh trÆt t¿ công c¶ng cùng truy tÓ và xét xº nh»ng ngÜ©i xâm phåm an ninh quÓc gia. Trong th©i gian này, tác giä cÛng ÇÜ®c thÜ®ng cÃp chÌ thÎ ti‰n hành nh»ng cu¶c ÇiŠu tra Ç¥c biŒt liên quan ljn m¶t sÓ tܧng lãnh và viên chÙc cao cÃp nhÜ "Vø ÇiŠu tra Tܧng DÜÖng Væn Minh vŠ kho vàng Bäy ViÍn", "ñiŠu tra Tܧng Væn Thành Cao tàng trº vÛ khí", "Nh»ng hành vi phá h†ai cûa bác sï TrÀn Kim Tuy‰n". ñ¥c biŒt v§i Tܧng Hòa Häo TrÀn Væn

Sóai tøc g†i là Næm Lºa khi thÃt th©i l« vÆn, trong m¶t lÀn ti‰p xúc v§i tác giä tåi B¶ N¶i Vø có than thª v§i tác giä là Sóai phu nhân khi n°i nóng Çè ông xuÓng "Ç‹ thøi và gi¿t râu". Do Çó Tܧng Sóai næn nÌ tác giä, nguyên væn nhÜ sau "Xin nh© ông B¶ Trܪng can thiŒp v§i Bä cho tôi nh©! Bä d» quá. Tôi chÎu h‰t n°i". Trong tuy‹n tÆp, tác giä có phân trÀn "vŠ chuyŒn can thiŒp v§i bà Næm, t¶i không dám, Çây là chuyŒn riêng gia Çình". Tôi thi‹n nghï có lÈ tác giä cÛng có phÀn e ngåi vì tác giä có vi‰t trong sách bà Sóai, nhÛ danh Lê ThÎ GÃm, (là) m¶t n» tܧng tØng chÌ huy b¶ Ƕi riêng lúc ª Cái VÒn". Tôi xin mách thêm cho tác giä tôi quê quán tåi ch® CÀn ThÖ, cách Çåi bän doanh cûa Tܧng Sóai ª Cái VÒn có 5 cây sÓ ngàn. Nên tôi ÇÜ®c bi‰t lúc hÜng th©i tåi miŠn HÆu Giang, bà Næm có cä m¶t Ƕi n» binh ÇÜ®c võ trang và huÃn luyŒn thuÀn thøc, do Çó lúc bÃy gi© bà Næm còn ÇÜ®c dân CÀn ThÖ t¥ng cho biŒt danh "N» Tܧng Phàn Lê Huê". Nên tôi nghï tác giä Çã thÆn tr†ng không can thiŒp là Çúng l¡m!! Trên Çây là nh»ng chuyŒn buÒn vui cûa tác giä khi còn tham gia chánh quyŠn.NhÜng sau khi r©i khÕi chính quyŠn, thì v§i tÜ cách luÆt sÜ tØ 1965 ljn 1975, tác giä có cÖ h¶i Çåi diŒn cho các thân chû bÎ truy tÓ vŠ nh»ng vø án chính trÎ n°i ti‰ng nhÜ tº t¶i Tå Vinh dܧi th©i Chính phû NguyÍn Cao Kÿ, Ç¥c công c¶ng sän NguyÍn Væn Bé, nhÃt là cÓ vÃn n¶i tuy‰n Hùynh Væn Tr†ng trong vø án "Cøm tình báo chi‰n lÜ®c A22", ÇÜ®c tÜ©ng thuÆt chi ti‰t trong tÆp tuy‹n. Trong ChÜÖng 2 nói vŠ Kinh T‰ và Væn Hóa, tác giä ÇŠ cÆp ljn nh»ng vÃn ÇŠ th©i s¿ xäy ra ÇÀu thÆp niên 90 nhÜ nh»ng cu¶c vÆn Ƕng t° chÙc các khu v¿c phát tri‹n kinh t‰ ÇÎa phÜÖng, nh»ng phát minh m§i trong lãnh v¿c vi tính và truyŠn thông nhÜ Internet Çang mª r¶ng giao lÜu vŠ m†i m¥t, không nh»ng vŠ kinh t‰ tài chánh mà còn änh hܪng ÇÎa chÃn Çäo l¶n chính trÎ, væn hóa Çang làm Çiên ÇÀu lãnh tø các ch‰ Ƕ Ƕc tài chû trÜÖng bÜng bít Ç‹ d‹ Çàn áp và bóc l¶t quÀn chúng. ñ†c bài "ViŒt Nam hܧng vŠ mÄu phát tri‹n Singapore" và "Quy ch‰ TÓi huŒ quÓc, v§i giá nào" do tác giä vi‰t hÒi gi»a thÆp niên 90, trong khÕang th©i gian mà Võ Væn KiŒt còn Çang bÓi rÓi v§i quái thai kinh t‰ thÎ trÜ©ng theo ÇÎnh hܧng xã h¶i chû nghïa, ngÜ©i džc có th‹ thÃy nh»ng thÃt båi do chû trÜÖng ngu dÓt cûa lãnh Çåo CSVN, nh»ng t° chÙc và thû tøc vŠ ÇÀu tÜ và phát tri‹n rÜ©m rà, vô hiŒu do cán b¶ trung cÃp thi‰u khä næng, do tŒ nån tham nhÛng trÀm kha, do s¿ l¶ng hành cûa các ÇÎa phÜÖng cùng chung hŒ thÓng tham nhÛng v§i trung ÜÖng và ÇÜ®c trung ÜÖng bao che, tÃt cä nh»ng cæn bŒnh trên Çây vÅn còn nan y cho ljn ngày nay, sau khi Çã nhÆn hàng træm t› ng†ai viŒn, vay mÜ®n và ÇÀu tÜ tr¿c ti‰p cûa ng†ai quÓc.ThÆt vÆy, cho ljn nay, nh»ng dÃu hiŒu phÒn thÎnh giä tåo vÅn không che dÃu ÇÜ®c m¶t s¿ thÃt båi cæn bän vŠ phát tri‹n, Çã tåo m¶t giai cÃp "mafia ÇÕ" sÓng phè phªn bên cånh Çåi Ça sÓ nhân dân bÀn cùng, do tham nhÛng cûa công và cܧp gi¿t tài sän cûa nhân dân, hÆu quä là nhà nܧc phäi xuÃt cäng lao nô và mãi dâm trá hình Ç‹ quân bình cán cân chi phó. "HiŒn trång tøt hÆu và nghèo nàn y‰u kém" mà Võ Væn KiŒt Çã công khai nhìn nhÆn hÒi næm 1995 vÅn còn nguyên vËn cho ljn ngày nay, hÖn 10 næm sau, c¶ng thêm s¿ phá sän vŠ væn hóa giáo døc và bæng h†ai vŠ Çåo lš và thuÀn phong mÏ tøc. Trong ChÜÖng 3 nói vŠ "C¶ng ñÒng, Gi§i trÈ và TruyŠn Thông", tác giä Çã có nhiŠu bài phân tích các hình thÙc tranh ÇÃu trong và ngòai nܧc, nêu lên các Üu khuy‰t Çi‹m Ç‹ ÇÜa ra nh»ng ÇŠ nghÎ thi‰t th¿c, nhÃt là nh»ng nhÆn xét vŠ vai trò cûa c¶ng ÇÒng ngÜ©i ViŒt häi ng†ai trong sÙ mŒnh dân chû hóa ViŒt Nam. ñ¥c biŒt

tác giä nhÃn månh ljn vai trò cûa gi§i trÈ là gi§i có th‹ d‹ thông cäm và hòa h®p vì không có hÆn thù nhau trong quá khÙ, cÛng không vܧng m¡c dï vãng, do Çó ª trong môi trÜ©ng thuÆn tiŒn, và Çang n¡m nh»ng y‰u tÓ thuÆn l®i vŠ trình Ƕ hi‹u bi‰t cÆn Çåi Ç‹ th¿c hiŒn t¿ do dân chû cùng phát tri‹n ÇÃt nܧc cho chính h†, trong lúc các th‰ hŒ ông cha së phäi rút lui dÀn Ç‹ cho các th‰ hŒ sau thay th‰ ti‰n bܧc. Tác giä tóm t¡t "Gi§i trÈ là Ƕng cÖ phát tri‹n chính y‰u... (vì) chìa khóa hÒi sinh và dân chû hóa ViŒt Nam Çang n¢m trong tay h†". Trong PhÀn II "Vi‰t vŠ Th‰ Gi§i", trong nh»ng bài luÆn vŠ mÓi bang giao Hoa MÏ, vŠ Xu hܧng tòan cÀu hóa, tác giä Çã ÇÜa ra hình änh cånh tranh ráo ri‰t gi»a Trung Hoa và Hoa Kÿ Ç‹ giành quyŠn lãnh Çåo các nܧc Á châu và Thái Bình DÜÖng. TØ Çó tác giä ÇÜa ra nh»ng nhÆn xét vŠ hܧng Çi và ÇÜ©ng lÓi ÇÓi ng†ai cûa VNCS trong tÜÖng lai ÇÓi v§i hai th‰ l¿c siêu cÜ©ng này. Tác giä cÛng luÆn bàn ljn xu th‰ tòan cÀu hóa kinh t‰ thÎ trÜ©ng Çi Çôi v§i nhu cÀu tôn tr†ng nhân quyŠn và phát tri‹n dân chû Çang là bài tóan gây "Çiên ÇÀu nhÙt óc" cho các lãnh tø còn cÓ bám vào chû trÜÖng Ƕc tài tòan trÎ. CÛng trong khuôn kh° tòan cÀu hóa, chính sách y‹m tr® dân chû tòan cÀu cûa Hoa Kÿ ÇÜ®c phát Ƕng v§i chi‰n tranh Iraq Ç‹ hå bŒ m¶t ch‰ Ƕ Ƕc tài nhÜng ÇÒng th©i cÛng nh¢m møc tiêu cÛng cÓ th‰ l¿c cûa Hoa Kÿ tåi Trung ñông. ThÜa quš vÎ, Trong phÀn gi§i thiŒu trên Çây, tôi Çã cÓ g¡ng trình bày m¶t sÓ bài vª cûa tác phÄm, tiêu bi‹u nhÃt vŠ n¶i dung xoay quanh ÇŠ tài "ThÙc TÌnh, QuÓc gia và C¶ng sän". ñây là m¶t tác phÄm mà n¶i dung ÇÜ®c tác giä trình bày m¶t cách khách quan, trung th¿c, có giá trÎ vŠ lÎch sº cÛng nhÜ vŠ nh»ng bài h†c ÇÃu tranh cho ÇÃt nܧc, nh»ng bài h†c vŠ Çòan k‰t n¶i b¶ cÛng nhÜ nh»ng bài h†c vŠ ÇÜ©ng lÓi liên k‰t v§i ÇÒng minh Ç‹ khÕi bÎ thiŒt thòi và l®i døng. Tôi rÃt vui mØng ÇÜ®c LS Lâm LÍ Trinh cho tôi cÖ h¶i Ç‹ nhiŒt liŒt gi§i thi‹u tác phÄm THC T∙NH v§i quš vÎ.Tôi ÇÜ®c bi‰t ngòai tác phÄm ThÙc TÌnh, tác giä còn phát hành cùng lúc m¶t tác phÄm b¢ng ti‰ng Anh, nhan ÇŠ "Vietnam A Painful Transition". Tác phÄm này cÛng thu¶c l†ai tÆp tuy‹n nhÜ ThÙc TÌnh nhÜng n¶i dung bài vª nh¢m mª r¶ng thêm cho Ƕc giä ngÜ©i ng†ai quÓc, vì cu¶c chi‰n cho t¿ do dân chû tåi ViŒt Nam bÎ änh hܪng n¥ng nŠ bªi các ÇÒng minh, các cÜ©ng quÓc thu¶c cä hai phe t¿ do và c¶ng sän, và bài tóan chÜa giäi quy‰t cûa ViŒt Nam cÛng là bài tóan chung hiŒn nay cûa m¶t sÓ khá Çông quÓc gia, Çang g¥p muôn vàn khó khæn trong ti‰n trình dân chû hóa ÇÃt nܧc cûa h†.ThÆt vÆy, sau ÇŒ nhÎ th‰ chi‰n, có nhiŠu quÓc gia may m¡n ÇÜ®c thu hÒi Ƕc lÆp và xây d¿ng dân chû m¶t cách êm thÃm, nhÜ tåi ñông Nam Á có Phi LuÆt Tân, Mã Lai, và Nam DÜÖng ch£ng hån. NhÜng tåi ViŒt Nam m¶t sÓ ngÜ©i vong bän Çã cÓ tình l®i døng cu¶c kháng chi‰n giành Ƕc lÆp cûa tòan dân Ç‹ Ç¥t ÇÃt nܧc vào qÛy Çåo cûa ÇŒ tam quÓc t‰ c¶ng sän. Do Çó mà ljn nay, sau 20 næm chi‰n tranh và 30 næm dܧi ách Ƕc tài tòan trÎ cûa c¶ng sän, nhân dân ÇÃt nܧc này vÅn còn l¥n høp trong b‹ kh° nghèo Çói, áp bÙc và tøt hÆu, và vÅn còn Çang tranh ÇÃu m¶t cách kiên trì và quy‰t liŒt cho t¿ do dân chû mà h† h¢ng khao khát. M¥t khác, bên cånh ViŒt Nam, còn có hàng chøc Çi‹m nóng khác ª Trung ñông và Phi Châu. NhÜng chÌ tåi Iraq cÛng Çû cho thÃy nh»ng sai lÀm và âm mÜu Çen tÓi cûa các siêu cÜ©ng Çang ÇÜ®c lÆp låi, y nhÜ ª ViŒt Nam cách Çây 60 næm. ñúng vÆy. Hoa Kÿ Çã viŒn dÅn lš do Iraq tàn tr» vÛ khí tàn sát tÆp th‹ Ç‹ xâm læng nܧc này, nhÜng sau 2 næm tìm mãi không ra tung tích, và sau Çó møc tiêu ÇÜ®c thay th‰ là th¿c hiŒn t¿ do dân chû cho nhân dân Iraq cÛng vÅn còn là m¶t giÃc mÖ,

thì Hoa Kÿ và ÇÒng minh låi s¡p sºa tháo chåy, bÕ låi Çàng sau m¶t bi‹n máu do n¶i chi‰n xúi giøc bªi lân bang. XÜa nay các ÇÒng minh cÜ©ng quÓc ÇŠu nhân danh nh»ng lš tܪng và møc tiêu cao quš Ç‹ biŒn minh cho s¿ can thiŒp båo hành cûa h† mà hÆu quä Çã gây søp Ç°, thÓng kh° và tang tóc cho các nܧc nhÜ®c ti‹u. ñi‹n hình tåi ViŒt Nam, Nga Xô, Trung C¶ng, Anh, Pháp và sau Çó Hoa Kÿ Çã nhân danh t¿ do dân chû và hòa bình th‰ gi§i Ç‹ Ç° quân ho¥c can thiŒp vào ViŒt Nam. NhÜng sau khi n¡m quyŠn lãnh Çåo chi‰n tranh thì h† không hŠ quan tâm ljn viŒc th¿c hiŒn nh»ng nguyŒn v†ng thi‰t tha cûa dân t¶c ViŒt Nam mà Çã dùng lãnh th° ViŒt Nam sát phåt nhau Ç‹ tranh giành änh hܪng và quyŠn l®i gi»a h†. B¢ng c§ là sau khi ÇÃt nܧc ViŒt Nam Çã bÎ chia hai hÒi næm 1954 nhÜng mâu thuÅn do "æn chia" gi»a các siêu cÜ©ng vÅn chÜa ÇÜ®c giäi quy‰t °n thÕa. Do Çó chi‰n tranh ûy nhiŒm låi tái phát. TŒ hÖn n»a là sau khi Pháp rút Çi thì Hoa Kÿ nhäy vào thay th‰ và Çã dùng ViŒt Nam nhÜ m¶t con c© Ç‹ trä giá vŠ phân vùng änh hܪng v§i Nga và Tàu. ThÆt vÆy, khi ÇŒ nhÃt C¶ng Hòa ViŒt Nam không ÇÒng š cho Hoa Kÿ "MÏ hóa" cu¶c chi‰n thì Hoa Kÿ bÆt Çèn xanh Çäo chánh gi‰t ch‰t TT Ngô ñình DiŒm và sau khi Çã sÃp x‰p ÇÜ®c m¶t trÆt t¿ m§i trên Th‰ gi§i v§i Nga/Hoa thì Hoa Kÿ lÆt l†ng dùng chiêu bài "ViŒt Nam hóa" cu¶c chi‰n Ç‹ ép TT NguyÍn Væn ThiŒu kš k‰t HiŒp ñÎnh Ba Lê næm 1973, d†n ÇÜ©ng cho Hoa Kÿ tháo chåy và c¡t ÇÙt 100% quân viŒn m¶t cách danh chánh ngôn thuÆn, làm cho phân nºa miŠn Nam t¿ do còn låi bÎ tܧc quyŠn t¿ vŒ chính Çáng, bÎ trói tay, bÎ bÙc tº và giao nåp cho th‰ gi§i c¶ng sän. ThÜa quš vÎ,ñó là s¿ thÆt, m¶t s¿ thÆt cÀn phäi ÇÜ®c nói lên vì s¿ thÆt së giäi thóat và khai thông chúng ta, nhÜ tác giä Çã nhÃn månh trong bài tham luÆn ÇÀu tiên cûa quy‹n sách t¿a ÇŠ "Where is the truth that will make us free". ñúng vÆy. Cho t§i nay, có hàng træm hàng ngàn quy‹n sách Çû l†ai cûa hai lj quÓc th¿c dân và c¶ng sän, k‹ cä cûa CSVN vi‰t vŠ chi‰n tranh ViŒt Nam Ç‹ t¿ bào chºa và che ÇÆy nh»ng lš do thÀm kín Çã thúc ÇÄy h† gây chi‰n và can thiŒp vào cu¶c chi‰n. Nh»ng lš do thÀm kín Çó là quyŠn l®i cûa các lj quÓc Nga/Hoa và Hoa Kÿ m¶t bên và bên kia là chû trÜÖng cûa CSVN chÃp nhÆn làm tay sai cho chính sách bành trܧng cûa ÇŒ tam quÓc t‰ c¶ng sän. Còn ngÜ©i quÓc gia ViŒt Nam chân chính thì bÎ hy sinh, phäi t¿ Ƕng ly hÜÖng tìm t¿ do, bÎ lâm vào th‰ "thÃp c° bé miŒng", nên chÜa có th‹ nói lên s¿ thÆt phû phàng cho tòan th‰ gi§i bi‰t ÇÜ®c. Ngày nay, tài liŒu giäi mÆt cûa các siêu cÜ©ng cûa hai phe lâm chi‰n Çã công khai xác nhÆn s¿ thÆt trên Çây. Do Çó ngÜ©i quÓc gia chân chính cÀn phäi månh dån nói lên s¿ thÆt này, Ç‹ ngÜ©i ViŒt Nam cÛng nhÜ ng†ai quÓc dËp bÕ nh»ng huyŠn th†ai trong Çó có huyŠn th†ai HÒ Chí Minh là ngÜ©i quÓc gia yêu nܧc, Ç‹ ngÜ©i ViŒt Nam nhÃt là gi§i trÈ là gi§i lãnh Çåo trong tÜÖng lai mª m¡t phân biŒt bån thù, và ngÜ©i ng†ai quÓc phäi mª m¡t chÃp nhÆn nh»ng sai lÀm Çã chôn vùi cä m¶t dân t¶c trong ngøc tù và Çói rách lÀm than, nhÃt là t¶i ác dìm ch‰t chính nghïa cûa miŠn Nam T¿ Do, và Çã lèo lái cùng Çánh giá cu¶c chi‰n ViŒt Nam dܧi nhãn quan ÇÀy ác š cûa h†. Trên Çây là tóm t¡t nh»ng ray rÙt, nh»ng bÃt mãn cûa tác giä trܧc nh»ng bÃt công cûa lÎch sº ÇÓi v§i nhân dân ViŒt Nam, Çã khi‰n tác giä tuy‹n ch†n 81 bài tham luÆn xuÃt s¡c nhÃt cûa tác giä träi dài trên 600 trang sách, Ç‹ trình bày c¥n kë m¶t cu¶c chi‰n dài trên 60 næm chÜa chÃm dÙt, m¶t ti‰n trình tranh ÇÃu cho t¿ do dân chû cûa dân t¶c ViŒt Nam ÇÀy Çau thÜÖng nhøc nhã, cho ljn nay vÅn chÜa

thÃy hé ánh sáng ª cuÓi ÇÜ©ng hÀm. Tôi chÜa hŠ džc ÇÜ®c m¶t quy‹n sách nào do ngÜ©i ViŒt vi‰t b¢ng ng†ai ng», Ç‹ phøc hÒi danh d¿ cho dân t¶c ViŒt Nam, Ç‹ vinh danh tinh thÀn chi‰n ÇÃu dÛng cäm cûa quân dân miŠn Nam, Ç‹ ÇŠ cao chính nghïa ViŒt Nam C¶ng Hòa và lên án nh»ng âm mÜu hèn hå cûa lj quÓc tÜ bän cÛng nhÜ c¶ng sän trong vai trò bÙc tº nhân dân miŠn Nam, m¶t cách hùng hÒn và thuy‰t phøc nhÜ quy‹n "Vietnam A Painful Transition". ThÜa quš vÎ,Tôi ÇÜ®c bi‰t trܧc næm 1975, Ti‰n sï Lâm LÍ Trinh Çã tØng ngÒi gh‰ Chánh án Ç‹ xét xº t¶i phåm và sau khi r©i khÕi chính quyŠn Çã tØng ÇÙng ª th‰ ÇÓi ch†i, bên cånh bÎ cáo Ç‹ tÆn tâm bênh v¿c h† v§i tÜ cách luÆt sÜ. Hôm nay, tåi San Jose thû phû cûa c¶ng ÇÒng häi ng†ai NgÜ©i ViŒt B¡c Cali, qua tác phÄm "Vietnam A Painful Transition", LS Lâm LÍ Trinh Çã Çóng m¶t cách tuyŒt v©i m¶t vai trò khác cûa ngành TÜ pháp, Çó là vai trò công tÓ, Ç‹ công bÓ m¶t bän cáo trång lÎch sº lên án nh»ng âm mÜu hèn hå cûa lj quÓc tÜ bän cÛng nhÜ c¶ng sän trong t¶i ác bÙc tº nhân dân miŠn Nam.

"Vietnam A Painful Transition" là m¶t quy‹n sách mà m°i gia Çình tœ nån chúng ta cÀn có trong tû sách Ç‹ dành cho các th‰ hŒ mai sau džc, džc Ç‹ hänh diŒn v§i ông cha "thuyŠn nhân" cûa h†. 05-05-07NguyÍn Bá CÄnC¿u Chû TÎch Hå NghÎ ViŒn vàThû Tܧng Chính Phû VNCH

=END=

6- Câu ChuyŒn ViŒt Nam

- Xây nhà mình, do hàng xóm quy‰t ÇÎnh

Væn Quang(VNN)

Trܧc khi bàn ljn m¶t chuyŒn lÄm cÄm, có vÈ nhÜ hÖi... lú lÅn cûa TP. Sài Gòn, xin Çi‹m qua låi dÜ âm vŠ câu chuyŒn cÛ trong tuÀn vØa qua.Có hai thÙ chuyŒn còn ÇÜ®c dÜ luÆn chú š, bàn tán râm ran. ñó là chuyŒn vŠ "cu¶c bÓ ráp vï Çåi nhÃt trong lÎch sº bÓ ráp gi»a Thû Çô Hà N¶i" ÇÓi v§i m¶t vÛ trÜ©ng nhÜ New Century. Và chuyŒn Y‰n Vy có Çi MÏ hay không.

L©i "phê" cûa m¶t nhåc sï tåi MÏVào ngày 19-5 s¡p t§i, Y‰n Vy có Çi bi‹u diÍn trong chÜÖng trình mang tên "Nh»ng dòng nhåc vŠ mË" tåi khu giäi trí Bally, thành phÓ Atlantic hay không, còn chÜa bi‰t. Nh»ng phän änh trái chiŠu ª ViŒt Nam, tôi Çã tÜ©ng trình khá rõ ràng trong sÓ

trܧc. NhÜng tØ MÏ cÛng có nh»ng dÜ luÆn trái chiŠu. M‡i ngÜ©i nhìn theo m¶t góc cånh riêng và cÛng có th‹ là nh»ng tình cäm, nh»ng š thích riêng, không ai giÓng ai. ñó là chuyŒn tÃt nhiên. Tôi vØa nhÆn ÇÜ®c "hÒi âm" cûa ông bån nhåc sï Hoàng Thi Thao, ngÜ©i Çã c¶ng tác v§i tôi trong nhiŠu loåt bài vŠ Çû m†i món "æn chÖi lÄm cÄm". Cách Çây 40 næm, ông ÇÜ®c g†i là "thÀn ÇÒng", nhÜng ljn nay thì "thÀn ÇÒng" Çã có râu ria nên cái tên Ãy bi‰n mÃt. Bây gi© có ông còn gán cho ông cái tên nhÜ trong truyŒn ki‰m hiŒp là "Lão Ngoan ñÒng". NhÜng "Lão Ngoan ñÒng" này không ngây thÖ tí nào nhÜ trong ki‰m hiŒp, trái låi còn "hóm" hÖn cä... ñiŠn Bá Quang. Tuy nhiên vŠ m¥t nhÆn ÇÎnh nghŒ thuÆt cûa nh»ng diÍn viên, ca sï, múa sï... và các t° chÙc ca hát tôi cho r¢ng ông Çû "thÄm quyŠn" Ç‹ có nh»ng nhÆn ÇÎnh chính xác. Bªi Çó là "nghŠ cûa chàng". Ông Hoàng Thi Thao ÇÜa ra vài nhÆn xét ng¡n g†n. Tôi không nói Çây là Çåi diŒn ho¥c tiêu bi‹u cho nh»ng dÜ luÆn ª nܧc ngoài. Song dù sao Çây cÛng là š ki‰n cûa m¶t nhåc sï. Xin tÜ©ng trình nguyên væn:1- Y‰n Vy là ai? -- Là diÍn viên ÇiŒn änh mà không n°i ti‰ng.2- Tåi sao... b‡ng dÜng YV låi n°i ti‰ng? -- Ch£ng qua là vì vø scandal sex.3- Trong chÜÖng trình ca nhåc, Y‰n Vy có th‹ làm ÇÜ®c gì? Là ca sï, là "múa sï" hay là m¶t kÎch sï? -- YV chÜa phäi là ca sï, cÛng chÜa tØng là m¶t vÛ công, và ÇØng quên m¶t ÇiŠu: diÍn viên ÇiŒn änh chÜa h£n là m¶t diÍn viên kÎch giÕi.4- VÆy tåi sao bÀu show ª MÏ låi ch†n YV qua MÏ trình diÍn? -- Ch£ng qua vì vø Scandal sex, do Çó bÀu show m©i YV qua v§i møc Çích thÕa mãn tình hi‰u kÿ, tò mò cûa khán giä nܧc ngoài, chÙ vŠ nghŒ thuÆt thì hoàn toàn không! Và nhan s¡c YV cÛng chÌ có th‹ g†i là "tåm ÇÜ®c" chÙ chÜa là m¶t "tuyŒt th‰ giai nhân". K‰t luÆn, chuyŒn không cÀn làm Àm ï.Nhåc sï Hoàng Thi Thao nói Çúng. VÃn ÇŠ là chúng ta muÓn bi‰t m†i chuyŒn cho rõ tr¡ng Çen, phía trܧc và phía sau cûa m¶t s¿ kiŒn om sòm. Th‰ thôi. HÖn th‰, nh»ng vÃn ÇŠ có liên quan t§i phÄm giá, t§i giá trÎ Çåo ÇÙc cÛng nhÜ lÓi sÓng cûa ngÜ©i phø n» VN, m†i ngÜ©i cùng ÇÜ®c quyŠn nói ti‰ng nói cûa mình. Và nhÜ th‰ tôi cho là quá Çû, xin chÃm dÙt nh»ng "thiên hå s¿" vŠ vÃn ÇŠ này ª Çây v§i l©i cÀu chúc chân thành, YV së tìm ÇÜ®c cu¶c sÓng m§i tÓt ÇËp hÖn cho cu¶c Ç©i mình.

Vø New Century còn l¡m chuyŒn "thâm cung bí sº"Cho t§i nay, vø "Ƕt kích" vào vÛ trÜ©ng New Century ngày càng thêm nhiŠu tình ti‰t ly kÿ. Có th‹ nói tr¡ng ra r¢ng, cÖ quan ÇiŠu tra Çang cÓ moi ra manh mÓi "có hay không s¿ bäo kê cho vÛ trÜ©ng này"? Có "bäo kê" là có tham nhÛng. NhÜng ai tham nhÛng và tham nhÛng nhÜ th‰ nào thì... còn phäi ÇiŠu tra, còn phäi giäi trình, còn phäi ÇÜa ra "bình" ª nhiŠu cÃp khác nhau... Tuy nhiên, ngay tØ khi nguÒn tin cho bi‰t công an Hà N¶i và toàn th‹ nh»ng cÖ quan thÄm quyŠn cûa thành phÓ Hà N¶i hoàn toàn không hŠ hay bi‰t gì vŠ cu¶c "Ƕt kích" cûa B¶ Công an tÙc là cûa Trung ÐÖng, ngÜ©i dân Çã Ç¥t dÃu hÕi to tܧng: Vì sao? ñáng lë n‰u là m¶t vø nghiêm tr†ng thì CA ÇÎa phÜÖng phäi có m¥t, phäi ÇÜ®c phÓi h®p ch¥t chë, bªi h† là nh»ng ngÜ©i rành ÇÜ©ng Çi nܧc bܧc nhÃt. VÆy tåi sao h† không ÇÜ®c sº døng vào trong "chi‰n dÎch truy quét" này?

VÛ trÜ©ng New Century äm Çåm vì bÎ niêm phong

ñ¢ng sau nh»ng cu¶c h†pS¿ kiŒn này làm ngÜ©i ta nh§ ljn vø vây b¡t "bÓ già" Næm Cam ª TP. Sài Gòn nh»ng næm trܧc Çây. CA Sài Gòn ÇÜ®c "ngÒi chÖi xÖi nܧc", Ç‹ CA TiŠn Giang làm h‰t m†i chuyŒn. Sau Çó m§i tóe loe ra nh»ng quan chÙc cÃp cao, nh»ng phòng sª quan tr†ng nhÃt vŠ an ninh trÆt t¿ ª TP. Sài Gòn ÇŠu dính vào v§i xã h¶i Çen. N‰u låi Ç‹ CA Sài Gòn lúc Çó làm thì ch¡c ch¡n cÛng nhÜ không. VÆy vø án này có giÓng nhÜ vø Næm Can không? ´t ra thì nó giÓng ª phÀn thÙ nhÃt. NgÜ©i dân có quyŠn Ç¥t câu hÕi phäi chæng trong vø này, cÖ quan trung ÜÖng Çã không còn tin vào CA thành phÓ Hà N¶i n»a? M¥c dÀu nh»ng câu trä l©i có tính cách h‰t sÙc "nguyên t¡c" nhÜ phäi bäo mÆt, phäi gi» gìn nguÒn tin cho ljn phút chót... cÛng không thuy‰t phøc ÇÜ®c ngÜ©i dân tin chÌ vì nh»ng nguyên t¡c Ãy. ñ¢ng sau nh»ng cu¶c h†p m§i Çây cho thÃy, Sª Væn hóa Thông tin và ngay cä nh»ng ngÜ©i có trách nhiŒm trong suÓt quãng th©i gian New Century l¶ng hành gi»a thû Çô ÇŠu có l‡i. M¶t thÙ l‡i to tܧng, nào là buôn bán, sº døng thuÓc l¡c ngay tåi vÛ trÜ©ng. Có hiŒn tÜ®ng mua dâm ngay tåi "trÆn tiŠn", có má mì ÇiŠu khi‹n ÇÜ©ng dây mua bán ma túy và gái g†i... M¶t thùng carton chÙa hàng træm Çïa có n¶i dung không lành månh Çã ÇÜ®c tìm thÃy tåi New Century. CÖ quan chÙc næng nghi ng©, phim sex ÇÜ®c vÛ trÜ©ng chi‰u phøc vø dân chÖi ljn Çây sº døng "phê" ma túy và.... "vui vÈ" v§i gái måi dâm. NhÜ th‰ nÖi này Çã bi‰n thành thiên ÇÜ©ng cûa trøy låc. LÆt giª låi "lÎch sº", New không h° danh là vÛ trÜ©ng sÓ 1 miŠn B¡c. Có th©i, nhiŠu Çåi ca giang hÒ "sát sÓ" nhÜ DÛng "bóng nh¿a", Ng†c "xa l¶", Minh "sÙt", Häi "luÆn"... ÇŠu là khách quen cûa New. NhiŠu tay anh chΠljn gi© vÅn còn ÇÒn th°i, xÜa kia các trùm giang hÒ khét ti‰ng nhÜ Minh "sÙt", DÛng AK, DÛng "B¡c Cån", DÛng "Çui"... ÇŠu Çã tØng æn chÖi tÜng bØng tåi Çây.Cách Çây 3 - 4 næm khi mà nh»ng vÛ trÜ©ng Spark- Lò ñúc, 189V Bùi ThÎ Xuân, Escape ÇÜ©ng HÒng Hà, hay Bar 25o J ª Ngô Væn Sª - nh»ng tø Çi‹m æn chÖi có máu m¥t - còn hoåt Ƕng thì tÃt cä phäi t¡t nhåc trܧc 24 gi©, riêng New Century vÅn m¶t mình m¶t "gi© vàng" Çón khách ljn 2- 3 gi© sáng. Lúc Çó "dân chÖi" Hà N¶i coi New Century là bãi Çáp sau 24 gi©. ñi‹m m¥t nh»ng ÇÓi thû cånh tranh v§i "New", không tø Çi‹m nào tÒn tåi ÇÜ®c quá 2 næm. Cái gì Çã khi‰n cho New Century v»ng vàng nhÜ th‰? Nó phäi ÇÜ®c tÒn tåi trên m¶t cái "lj" nào chÙ?

M¶t quan chÙc Thành ûy Hà N¶i cho bi‰t: "Trܧc Çó, ViŒn ki‹m sát thành phÓ Hà N¶i Çã ÇŠ nghÎ rút giÃy phép kinh doanh cûa vÛ trÜ©ng New Century, tuy nhiên, Sª Væn hóa Thông tin Çã h‰t sÙc bäo vŒ",

Nh»ng khách chân dài có m¥t tåi vÛ trÜ©ng

Thái Ƕ cûa các quan chÙc ÇÙng ÇÀu Hà N¶i Ngày 2-5, Bí thÜ Thành ûy Hà N¶i Çã gºi thÜ cäm Ön B¶ trܪng Công an vì l¿c lÜ®ng công an cûa B¶ Çã giúp thành phÓ triŒt phá tø Çi‹m tàng tr» và sº døng ma túy l§n nhÃt Hà N¶i là vÛ trÜ©ng New Century. "Chúng tôi Çã chÌ Çåo các ÇÖn vÎ chÙc næng cûa thành phÓ, phÓi h®p ch¥t chë v§i l¿c lÜ®ng cûa B¶, ti‰p tøc ÇiŠu tra, làm rõ các hành vi và ÇÓi tÜ®ng vi phåm Ç‹ xº lš nghiêm". S¿ cäm Ön nhÜ có tính "xã giao" ÇÒng th©i cÛng có š cho bàn dân thiên hå hi‹u rõ là nh»ng cÖ quan ÇÀu não cûa Hà N¶i không hŠ hay bi‰t và cÛng không hŠ dính dáng gì vào tŒ nån này. M¶t ki‹u "xã giao" khôn ngoan và m¶t l©i hÙa "xº lš nghiêm" nhÜ bao nhiêu nh»ng vø khác. Vø nào ch£ng "xº lš nghiêm" rÒi nghiêm th‰ nào, nghiêm ra sao thì hå hÒi phân giäi. Låi nhÜ m¶t "thû tøc thÜ©ng lŒ"!Tuy nhiên, sáng 4-5 vØa qua, Phó bí thÜ thÜ©ng tr¿c Thành ûy NguyÍn Công Soái có m¶t l©i xin l‡i và m¶t l©i "tå t¶i" månh më vŠ s¿ xÃu h° cûa các "vÎ lãnh Çåo" thành phÓ: "ViŒc Ç‹ tÒn tåi vÛ trÜ©ng New Century trong 6-7 næm ngay "sát nách" các cÖ quan cao nhÃt thành phÓ và quÆn Hoàn Ki‰m, nhÜng không phát hiŒn ÇÜ®c, Ç‹ các l¿c lÜ®ng cûa B¶ Công an phäi triŒt phá là s¿ xÃu h° cûa lãnh Çåo thành phÓ. Chúng tôi xin nhÆn thi‰u sót và xin l‡i ngÜ©i dân thû Çô vŠ vø viŒc này...".Ông Soái th¡c m¡c: "Cøc phó Cänh sát ÇiŠu tra t¶i phåm vŠ ma túy còn trà tr¶n ÇÜ®c vào vÛ trÜ©ng New Century hàng tuÀn liŠn Ç‹ ÇiŠu tra, n¡m tình hình hoåt Ƕng ma túy. Trong khi, Công an Hà N¶i không hay bi‰t gì".T°ng cøc phó Cänh sát cÛng Ç¥t vÃn ÇŠ, Công an Hà N¶i ÇÜ®c Çánh giá là Ƕi quân tinh nhuŒ nhÃt trong cä nܧc, nhÜng vì sao låi không th‹ phát hiŒn ÇÜ®c m¶t tø Çi‹m n°i c¶m nhÜ vÛ trÜ©ng New Century?Các vÃn ÇŠ ÇÜ®c thành ûy và B¶ công an nêu ra Çã không nhÆn ÇÜ®c bÃt cÙ s¿ hÒi Çáp nào tØ phía công an Hà N¶i. Quä là m¶t ÇiŠu rÃt Çáng "xÃu h°" và m¶t th¡c m¡c rÃt Çáng lÜu š. Có phäi không phái hiŒn ÇÜ®c hay cÓ tình phe l©? ñiŠu Çó thì t¿ câu hÕi Çã có câu trä l©i. Vä låi

n‰u quä thÆt có chuyŒn "phe l©" thì cÛng låi là chuyŒn hàng ngày ª huyŒn. M¶t tø Çi‹m æn chÖi mà không có bäo kê, không có "lj" thì Çóng cºa s§m là cái ch¡c. Trong khi Çó thì các quan có trách nhiŒm cûa Hà N¶i låi Çang ú § "trình bày" hay Çúng hÖn là chÙng tÕ vŠ sÜ.... thanh liêm cûa mình. Tôi không Çû thì gi© Ç‹ liŒt kê h‰t nh»ng ÇiŠu "thanh minh thanh nga" này, b¢ng cách này hay cách kia. M‡i ông nhÆn m¶t tí xíu "khuy‰t Çi‹m", g†i là có khuy‰t Çi‹m. Thí dø nhÜ Ç‹ vÛ trÜ©ng hoåt Ƕng quá hån giÃy phép cä tháng tr©i là do l‡i thi‰u ki‹m tra Çôn ÇÓc, chû quan vv... Cái thÙ khuy‰t Çi‹m nhË hŠu, có lë vØa Çû Ç‹ "phê bình, ki‹m Çi‹m" là huŠ cä làng. Món võ công này cÛ nhÜ trái ÇÃt, vÆy mà nó vÅn phát huy tác døng ª nhiŠu nÖi, nhiŠu ch‡. ñó chính là cái m¥t sau cûa s¿ viŒc. Tuy nhiên, n‰u xem ra áp l¿c cûa dÜ luÆn khá månh thì cÛng có khi ra tòa lãnh vài niên bóc lÎch rÒi låi ÇÜ®c ra vŠ "thÖ th§i hân hoan". Ta hãy Ç®i xem cuÓi cùng rÒi cái "thâm cung bí sº" ª New Century Hà N¶i së Çi ljn Çâu.

Hai ngÜ©i ÇËp cäi chính um sùmTheo nguÒn tin cûa báo chí d¿a theo danh sách cûa CA thì trong sÓ nh»ng "dân chÖi" bÎ ÇÜa vŠ bóp có 2 ngÜ©i ÇËp ÇÜ®c nêu tên tu°i. ñó là n» ca sï CÄm Tú (Sao Mai ñi‹m hËn 2006), ngÜ©i mÅu - diÍn viên Kim HiŠn (diÍn viên chính trong phim "DÓc tình"). NhÜng Kim HiŠn kh£ng ÇÎnh không dùng thuÓc l¡c. HiŠn thØa nhÆn có bÎ công an gi», nhÜng lš do là cô quên giÃy chÙng minh nhân dân mà thôi.Còn ca sï CÄm Tú và gia Çình cô có phän Ùng månh më hÖn. CÄm Tú chÙng minh: "Hôm Çó (27/4) tôi có show diÍn ª New cùng nhóm nhäy và r©i vÛ trÜ©ng tØ lúc 10g35 và còn có m¶t ngÜ©i bån ÇÜa vŠ. Tôi có m¥t ª nhà mình lúc gÀn 11g Çêm".BÓ cûa CÄm Tú - ông NguyÍn ñæng Khoa -cÛng kh£ng ÇÎnh s¿ trong sáng cûa con gái mình. Ông Çã làm ÇÖn gºi ljn nh»ng báo ÇÜa thông tin CÄm Tú bÎ b¡t trong vø New Century và yêu cÀu Çính chính.Khi ÇÜ®c hÕi: Trong danh sách b¡t gi» cûa công an hôm 28/4 vØa rÒi låi có tên CÄm Tú, ông së làm th‰ nào Çây?Ông Khoa nói: Có th‹ là m¶t s¿ nhÀm lÅn nào Çó. N‰u nhÜ Tú bÎ b¡t thì ch¡c ch¡n còn có hÒ sÖ, dÃu læn tay ª Çó. Tôi và Tú së ljn th£ng cÖ quan ÇiŠu tra, xác minh cho rõ ràng Ç‹ tránh s¿ hi‹u lÀm. Thôi thì cÙ coi Çó là m¶t s¿ trùng tên ngÅu nhiên. NhÜng dù có vì "s¿ nghiŒp ca hát" mà bÎ b¡t rÒi bÎ ÇÜa vŠ bóp cÛng chÌ là s¿ "sui sÈo" nhÜ hàng ngàn ngÜ©i khác. TÃt nhiên có nh»ng ngÜ©i bÎ b¡t vŠ bóp mà không hŠ có t¶i tình gì. Không sº døng ma túy, không làm ÇiŠu gì Çáng xÃu h° là ch£ng có gì Çáng nói. Có khi‰u kiŒn cÛng ch£ng ai bÒi thÜ©ng Çâu. Nhân Çây xin "cäi chính" giùm hai ngÜ©i ÇËp kÈo Ç‹ mang ti‰ng oan. NhÜng bi‰t Çâu, chính vì s¿ vô tình này mà tên tu°i Çã n°i càng n°i. Trong cái rûi có cái may mà.

Ca sï CÄm Tú kh£ng ÇÎnh không bÎ tåm gi».

NgÜ©i mÅu diÍn viên Kim HiŠn có bÎ gi» nhÜng không dùng thuÓc l¡c

M¶t quy‰t ÇÎnh lÄm cÄm cûa TP. Sài GònTrong th©i gian này, công cu¶c "cäi cách hành chánh" ÇÜ®c thúc ÇÄy månh, xem ra có vÈ xôm trò l¡m. ñi Çâu cÛng thÃy khÄu hiŒu cäi cách hành chánh, ch‡ nào cÛng nghe nói ljn "m¶t cºa". NhÜng công viŒc thì dÜ©ng nhÜ vÅn cÙ th‰. M¶t cºa nhÜng nhiŠu chìa khóa. Cäi ti‰n chÜa xong låi bàn t§i bàn lui Çâm ra "cäi lùi". Bªi quan không Çi sát v§i dân, quan ª nhà quan, dân ª nhà dân, làm sao quan bi‰t dân sÓng nhÜ th‰ nào, dân nghï gì mà cäi cách ÇÜ®c. Xem phim Tàu còn thÃy tØ th©i xa xÜa, Çåi quan tØ kinh thành Çi vi hành, giä làm thÜ©ng dân Ç‹ tìm hi‹u Ç©i sÓng xác th¿c cûa "con dân". TØ Çó b¡t ÇÜ®c vô sÓ nh»ng tên quan tham ô låi, cÜ«i ÇÀu bóp c° Çám "dân Çen" và triŠu Çình cÛng có ngay nh»ng biŒn pháp ÇÓi phó rÃt h»u hiŒu. Ngày nay, nh»ng vø vi hành" cûa các quan hÖi hi‰m, hi‰m ljn n‡i gÀn nhÜ næm mÜ©i næm may ra m§i có m¶t vø. Các quan bÆn Çi h†p, Çi liên hoan, Çi khánh thành, di diÍn thuy‰t nhiŠu hÖn. Nên không nghe ÇÜ®c gì ngoài ti‰ng... nhåc và ti‰ng v‡ tay.Th‰ cho nên nh»ng gì "nó nói nó nghe". ThÌnh thoäng báo chí "tóm" ÇÜ®c m¶t vø tham nhÛng, sách nhiÍu, Çè nén, thÆm chí Çánh ÇÆp th£ng c£ng nhân dân, lúc Çó m§i can thiŒp b¢ng biŒn pháp ÇiŠu tra. ChÙ vi hành Ç‹ "thæm dân cho bi‰t s¿ tình" thì không! Bªi vÆy, làm sao có nh»ng quy‰t ÇÎnh chính xác ÇÜ®c. Mà quy

‰t ÇÎnh không chính xác chÌ là m¶t cách hành dân thêm mà thôi. ñang nghÎ quy‰t n† s† sang quy‰t ÇÎnh kia, Çang th‹ lŒ này nhäy sang th‹ thÙc khác. M‡i quy‰t ÇÎnh sai lÀm là ngÜ©i dân khÓn kh° Çã Çành, ngân sách nhà nܧc cÛng låi tÓn kém không bi‰t bao nhiêu mà k‹. Cái hÆu quä dây chuyŠn Çó rÃt to l§n. VÆy mà vÅn còn nhiŠu nh»ng quy‰t ÇÎnh ng§ ngÄn Çã và Çang xäy ra. Xin ÇÖn cº m¶t thí dø gÀn nhÃt

Xây ÇÜ®c nhà m§i hay không do... hai ông hàng xóm TP. Sài Gòn vØa ÇÜa ra m¶t sÓ quy‰t ÇÎnh "cäi cách" khi‰n ngÜ©i dân Çã hoang mang càng hoang mang thêm. ChuyŒn s° hÒng s° ÇÕ còn Çang rÓi tinh rÒi mù, thì m¶t quy‰t ÇÎnh... không giÓng ai låi ÇÜ®c ban hành khi‰n ngÜ©i dân s»ng s©.M§i Çây, UBND TP Sài Gòn ban hành ChÌ thÎ 09 (hiŒu l¿c tØ 6-4-2007) quy ÇÎnh: "Trܧc khi tháo d« công trình cÛ Ç‹ xây d¿ng m§i, chû sª h»u công trình phäi thuê t° chÙc tÜ vÃn có Çû ÇiŠu kiŒn næng l¿c Ç‹ th¿c hiŒn viŒc chøp änh, quay phim, khäo sát, Ço vë hiŒn trång các nhà dân và công trình lân cÆn. K‰t quä các công Çoån nói trên phäi ÇÜ®c th‹ hiŒn b¢ng bän vë, báo cáo khäo sát hiŒn trång và biên bän ÇÜ®c lÆp tåi hiŒn trÜ©ng có ch» kš xác nhÆn cûa các h¶ liŠn kŠ và các bên có liên quan. "PhÜÖng án" tháo d« phäi ÇÜ®c thông báo cho các chû h¶ liŠn kŠ (tÙc nhà hai ông hàng xóm sát nách- NV) Ç‹ có s¿ ÇÒng thuÆn. N‰u các chû h¶ liŠn kŠ không có khä næng xem xét Ç‹ thÕa thuÆn giäi pháp tháo d« thì có th‹ m©i các t° chÙc tÜ vÃn có Çû ÇiŠu kiŒn, næng l¿c Ç‹ giúp xem xét giäi pháp tháo d« này. Chi phí thuê t° chÙc tÜ vÃn do chû ÇÀu tÜ có nhà tháo d« chi trä. N‰u các chû h¶ liŠn kŠ không h®p tác ho¥c cÓ tình gây khó khæn thì cÀn thông báo b¢ng væn bän cho chính quyŠn ÇÎa phÜÖng Ç‹ ÇÜ®c can thiŒp".Nói tóm låi muÓn d« nhà, xây nhà m§i phäi xin š ki‰n cûa nh»ng nhà hàng xóm. TÓi thi‹u là hai ông ª hai cånh nhà, chÜa nói ljn thÙ liên quan l¢ng nh¢ng khác cÛng có th‹ bÎ änh hܪng. N‰u m¶t trong nh»ng nhà hàng xóm không chÎu là Çành bó tay, ngÒi nhìn cæn nhà cûa mình xuÓng cÃp tàn løi.

Hai anh bù nhìn gi» dÜaChÜa bao gi© trên th‰ gi§i låi có m¶t ki‹u quy‰t ÇÎnh lå Ç©i nhÜ vÆy. NgÜ©i ta thÃy nó giÓng nhÜ cái quy‰t ÇÎnh gÀn Çây cûa m¶t cÖ quan b¡t các tay ki‹m soát viên trên nh»ng trøc l¶ giao thông phäi khâu mép túi áo låi, Ç‹ ... không có ch‡ Çút tiŠn hÓi l¶ tØ các chû xe. M¶t quy‰t ÇÎnh ÇÜa ra không phäi chÌ phát xuÃt tØ cÖn n°i hÙng cûa m¶t ngÜ©i, mà theo "tính dân chû công khai" nhÜ khÄu hiŒu ÇŠ ra là phäi có s¿ bàn båc, thÓng nhÃt cûa cä m¶t cÖ quan. M¶t cÖ quan thu¶c b¶ phÆn tham mÜu tÃt nhiên phäi có nhiŠu ngÜ©i giÕi, b¢ng n† cÃp kia (không k‹ ljn nh»ng anh ti‰n sï mua, kÏ sÜ giÃy). NhÜng dù sao cÛng là m¶t b¶ tham mÜu ÇÀu não. VÆy mà b¢ng Ãy con ngÜ©i låi có th‹ bàn båc và thÓng nhÃt m¶t quy‰t ÇÎnh dª hÖi nhÜ th‰ ÇÜ®c thì lå thÆt. Câu chuyŒn khôi hài này Çã làm cho nhiŠu ngÜ©i dân cÜ©i.... sút chÌ. Bây gi© låi ljn cái quy‰t ÇÎnh cûa TP. Sài Gòn. Bao nhiêu quyŠn hành giao vào tay ông hàng xóm. Chû nhà và chính quyŠn trª thành hai anh bù nhìn gi» dÜa.

Anh hàng xóm không chÎu, quan có giäi quy‰t ÇÜ®c không?Xin dÅn chÙng hai trÜ©ng h®p Çi‹n hình Çang ng¡c ngoäi:

TrÜ©ng h®p cûa ông H.T.D ngø tåi ÇÜ©ng Phåm Væn Båch, P.15, Q.Tân Bình. Ông D. cho bi‰t: "ñÀu tháng 4, sau khi Çã xin cÃp phép xây d¿ng, tôi tháo d« nhà Ç‹ xây d¿ng m§i. NhÜng m†i chuyŒn r¡c rÓi xäy ra tØ Çây. Bªi trong khi thÕa thuÆn, trong sÓ chû cûa 3 cæn nhà liŠn kŠ thì có m¶t ngÜ©i nhÃt ÇÎnh không chÎu. Lš do là sau khi mua låi nhà cûa chû trܧc, chû sª h»u cæn nhà này không bi‰t Çó là phÀn tÜ©ng trܧc Çó tôi cho chû nhà cÛ phía Ãy mÜ®n nên cÙ khæng khæng không cho tôi tháo d«. Tôi có Çû giÃy t© Ç‹ chÙng minh Çây là tÜ©ng riêng cûa tôi cho mÜ®n nhÜng h† cÛng nhÃt ÇÎnh không chÎu. S¿ viŒc kéo dài Çã gÀn cä tháng nay khi‰n tôi vô cùng mÕi mŒt". CÛng theo ông D., viŒc phäi có s¿ thÕa thuÆn cûa các h¶ (gia Çình) liŠn kŠ là m¶t ÇÀu mÓi gây r¡c rÓi nhÜng viŒc phäi thuê t° chÙc tÜ vÃn quay phim, chøp hình, lÆp bän vë hiŒn trång các h¶ liŠn kŠ låi càng r¡c rÓi hÖn. Chû h¶ nhà liŠn kŠ cûa ông D. vì muÓn gây khó khæn nên nhÃt ÇÎnh không chÎu cho Ço vë hiŒn trång nhà mình theo nhÜ quy ÇÎnh tåi ChÌ thÎ 09. TrÜ©ng h®p khác xäy ra v§i chû m¶t cæn nhà trên ÇÜ©ng NguyÍn Væn LÜ®ng, Q.Gò VÃp. Chû cûa cæn nhà này không tháo d« ÇÜ®c Ç‹ xây d¿ng m§i Çã gºi ÇÖn khi‰u nåi và liên tøc thúc giøc chính quyŠn can thiŒp. Chû tÎch phÜ©ng sª tåi cho bi‰t: ljn nay phÜ©ng Çã 3 lÀn m©i các h¶ lên hòa giäi và ÇŠ nghÎ các h¶ liŠn kŠ h®p tác nhÜng ÇŠu chÌ nhÆn ÇÜ®c nh»ng cái l¡c ÇÀu cûa các bên. Chû tÎch phÜ©ng này nói: "Th¿c ra, trܧc Çây cÛng có khi‰u nåi khi m¶t sÓ h¶ tháo d« gây ra thiŒt håi cho nhà ngÜ©i khác, nhÜng chúng tôi cÛng hòa giäi ÇÜ®c khi h¶ gây ra thiŒt håi có s¿ ÇŠn bù thÕa Çáng. Nay v§i ChÌ thÎ 09, ª giai Çoån ÇÀu n‰u các h¶ liŠn kŠ không ÇÒng thuÆn thì muÓn tháo d« Ç‹ xây d¿ng cÛng Çành chÎu" Th‰ là chÎu cä làng. ChÌ thÎ 09 quy ÇÎnh: "N‰u các chû h¶ liŠn kŠ không h®p tác ho¥c cÓ tình gây khó khæn thì cÀn thông báo b¢ng væn bän cho chính quyŠn ÇÎa phÜÖng Ç‹ ÇÜ®c can thiŒp". VÆy mà chû tÎch phÜ©ng nói th‰ thì ai can thiŒp Çây? Låi ÇÜa nhau ra tòa, nhÜng n‰u tòa cæn cÙ vào cái chÌ thÎ sÓ 09 kia, tÙc là ông hàng xóm có quyŠn không chÎu là Çúng luÆt thì tính sao Çây?

Theo quy ÇÎnh m§i: "xây nhà bây gi© kh° l¡m!"

Nh»ng... nhà thông thái hãy "hÒi tÌnh"!Bån NguyÍn Væn ñiŒn (P.9, Q.Tân Bình), Çã bÃt bình phát bi‹u:"Không hi‹u sao TP Sài Gòn, m¶t thành phÓ næng Ƕng và dÅn ÇÀu cä nܧc vŠ phát tri‹n kinh t‰ và h¶i nhÆp, m¶t thành phÓ có l¿c lÜ®ng nh»ng nhà trí thÙc, khoa h†c kÏ thuÆt, nhà nghiên cÙu,... dÒi dào, song låi thi‰u nh»ng con ngÜ©i có khä næng quän lš nhà nܧc ljn nhÜ vÆy. H† biŒn minh là do thông tÜ cûa B¶, nhÜng chính B¶ còn xác nhÆn không có chuyŒn Çó thì Çúng là h† "lo bò tr¡ng ræng", m¶t "cäi lùi" nghiêm tr†ng.Tôi ÇŠ nghÎ ngÜ©i chÃp bút soån thäo væn bän và ngÜ©i kš væn bän này phäi trä l©i trܧc công luÆn tåi sao låi soån và kš n¶i dung nhÜ th‰, có thÃy tính bÃt khä thi hay không, có thÃy hành dân không, có thÃy së gây rÓi loån xã h¶i không?ñ‹ tránh trÜ©ng h®p tÜÖng t¿, trܧc tiên nh»ng ngÜ©i Çang æn lÜÖng cûa dân cÀn t¿ xét næng l¿c cûa mình, ÇØng tùy tiŒn Ç‹ làm kh° dân. Còn lãnh Çåo UBND TP cÀn xét låi Ƕi ngÛ thÜ kš, chuyên viên cûa mình và bän thân các vÎ cÛng cÀn cÄn tr†ng hÖn khi kš nh»ng væn bän änh hܪng nhiŠu ljn cu¶c sÓng ngÜ©i dân. N‰u sai, hãy nhanh chóng sºa ngay, ÇØng bäo thû."Tôi cho r¢ng nh»ng l©i lë Ãy cÛng Çã Çû cho nh»ng "nhà thông thái" ÇÙng trên ÇÀu m¶t thành phÓ l§n nhÃt ViŒt Nam có thì gi© "hÒi tÌnh".

Hai trÆn banh "lš tܪng"ñã lâu, tôi chÜa có dÎp trª låi tÜ©ng trình v§i bån džc còn máu me v§i bóng Çá. Trong tuÀn vØa qua có hai trÆn bán k‰t lÜ®t vŠ cúp các Câu Låc B¶ Âu Châu rÃt Çáng xem. MÃy næm nay không có "mùa cúp" nào sôi Ƕng, ljn nay hÀu nhÜ Çó là nh»ng trÆn ÇÜ®c cä th‰ gi§i yêu bóng Çá mong Ç®i. NgÜ©i ta Çã lo ngåi chung k‰t Champions Ligue së chÌ có "toàn Anh" bªi các CLB Anh chi‰n t§i 3 trên 4 Ƕi vào bán k‰t. N‰u Manchester United (MU) th¡ng AC Milan thì ÇiŠu Çó thành s¿ thÆt và së làm mÃt Çi khá nhiŠu tính hào hÙng hÃp dÅn cûa trÆn chung k‰t. Vì th‰ nên hai trÆn bán k‰t trª nên "quan tr†ng" hÖn nh»ng næm trܧc.Nó hÃp dÅn ljn n‡i ông Tú NgÙa vØa tØ San Jose bܧc chân vŠ ljn Sài Gòn hôm 2-5 Çã phôn ngay cho tôi hÕi thæm "ñêm nay có truyŠn hình tr¿c ti‰p bóng Çá không? Nó Çá lúc mÃy gi©?" Tôi hi‹u ông hÕi vŠ trÆn Liverpool và Chelsea, ª VN lúc này hÕi nhÜ th‰ tÙc là chÌ hÕi vŠ trÆn bán k‰t Champions Ligue. Tôi cho ông bi‰t Çúng 1 gi© 45 Çêm ông cÙ mª Çài TH nào cÛng có. Ông hÌ hä k‹: "Ÿ bên Çó tôi xem vào 11 gi© 30 trÜa". Ti‰c r¢ng trang báo có hån nên tôi chÌ xin tóm t¡t ng¡n g†n vŠ hai trÆn ÇÃu hÃp dÅn vØa qua. Xin hËn các vÎ yêu bóng Çá ljn trÆn chung k‰t gi»a Liverpool và AC Milan, tôi tÜ©ng thuÆt chi ti‰t hÖn.

TrÆn Liverpool - Chesea diÍn ra vào ngày 2-5. Trong nh»ng trÆn tranh cúp vô ÇÎch nܧc Anh, thÜ©ng bao gi© Chesea cÛng ÇÜ®c Çánh giá cao hÖn Liverpool, nhÜng trong nh»ng trÆn tranh giäi khác thì Liverpool låi là Ƕi thÜ©ng làm nên chi‰n th¡ng. Cho nên trong trÆn bán k‰t này, ngÜ©i ta khó mà d¿ Çoán ÇÜ®c k‰t quä. Tôi cÛng không hi‹u tåi sao ª VN sÓ ngÜ©i ûng h¶

Liverpool vÅn Çông hÖn Chelsea. NiŠm mong Ç®i cûa khán giä là trܧc h‰t Liverpool phäi san b¢ng ÇÜ®c tÌ sÓ 0-1 trÆn lÜ®t Çi. Và Ƕi quân áo ÇÕ Çã làm ÇÜ®c ÇiŠu này ngay ª hiŒp ÇÃu thÙ nhÃt. NhÜng rÒi sau Çó, cu¶c ÇÃu tuy có quy‰t liŒt, song ch£ng bên nào mª thêm ÇÜ®c tÌ sÓ, ngay cä trong 30 phút hai hiŒp phø. Hai bên phäi bܧc vào cu¶c sút phåt luân lÜu. Có th‹ nói thû môn Reina là ngÜ©i hùng, Çã ÇÜa Liverpool vào chung k‰t. V§i 2 pha bay ngÜ©i cÙu thua xuÃt s¡c trên chÃm 11m, thû thành Pepe Reina Çã giúp Liverpool vÜ®t qua Chelsea Ç‹ giành quyŠn ljn Athens tham d¿ trÆn chung k‰t Champions League mùa bóng næm nay. Chelsea Çành ra vŠ tay tr¡ng và h† cÛng ch£ng còn hy v†ng Çoåt cúp vô ÇÎch nܧc Anh, khi MU Çã th¡ng Manchester City trong trÆn derby vào tÓi thÙ bÄy (5-5) vØa qua.

Thû thành Reina v§i pha Ç° ngÜ©i cän phá cú sút 11m cûa Robben.

TrÆn MU-AC Milan Tâm Çi‹m cûa vòng bán k‰t lÜ®t vŠ này dÒn cä vào hai Ƕi banh sØng sÕ cûa hai xÙ xª n°i ti‰ng này. L®i th‰ thu¶c vŠ MU khi h† th¡ng Çúng m¶t trái trong trÆn lÜ®t Çi trên sân nhà. NhÜng låi Ç‹ l†t lܧi t§i 2 bàn tåi sân nhà. (TÌ sÓ 3-2).ñ‰n sân San Siro làm khách, nh»ng tܪng MU së ÇÃu m¶t trÆn tÜng bØng hoa lá. NhÜng ngay tØ nh»ng phút ÇÀu tiên, Milan Çã tràn lên tÃn công. Các cÀu thû cûa MU nhÜ co vŠ th‰ thû. Nhìn M.U thi ÇÃu, chÌ là cái bóng cûa M.U m¶t tuÀn trܧc Çây tåi Old Trafford. Trên hàng công, b¶ ba Giggs - Ronaldo - Rooney vÓn chÖi tÜng bØng ª trÆn lÜ®t Çi Çã cÃt nh»ng bܧc chåy mŒt mÕi và gÀn nhÜ không tåo ÇÜ®c m¶t pha bóng thÆt s¿ nguy hi‹m nào trܧc bÙc tÜ©ng phòng ng¿ ÇÜ®c t° chÙc kín kë cûa chû nhà. Ÿ trøc gi»a, c¥p Scholes - Carrick hoàn toàn lép v‰ trܧc s¿ næng Ƕng cûa b¶ Çôi Seedorf - Kaka cûa Milan. ChÌ ít giây sau ti‰ng còi khai cu¶c, Kaka Çã cänh báo M.U b¢ng m¶t ÇÜ©ng chuyŠn ngang xé toåc hàng phòng ng¿ Ƕi khách. MÜ©i phút sau, l©i cänh báo cûa Kaka thành hiŒn th¿c. TØ quä Çánh ÇÀu ngÜ®c cûa Seedorf, Kaka tØ tuy‰n hai bæng lên tung cú sút rÃt cæng b¢ng chân trái hå gøc thû môn Van der Sar.

Bàn th¡ng cÙ th‰ ljn v§i Milan dÍ nhÜ trª bàn tay. Phút 30, Seedorf nâng tÌ sÓ lên 2-0. Phút 78, Gilardino thoäi mái thoát xuÓng ghi bàn Ãn ÇÎnh chi‰n th¡ng 3-0 cho AC Milan trong th‰ ÇÓi m¥t v§i Van der Sar. VÆy là hai næm sau khi thua Liverpool ª loåt sút luân lÜu trong trÆn chung k‰t tåi Istanbul, Milan Çang ÇÙng trܧc cÖ h¶i Çòi låi món n® trܧc Liverpool.

Vài nhÆn xét vŠ Ronaldo và KakaM¥c dù hôm 4-5, tiŠn vŒ ngÜ©i BÒ ñào Nha Cristiano Ronaldo, 22 tu°i, cûa M.U Çã ÇÜ®c HiŒp h¶i Phóng viên bóng Çá Anh bÀu ch†n là CÀu thû xuÃt s¡c nhÃt næm. ñây là danh hiŒu cá nhân thÙ ba trong næm nay cûa Ronaldo. NhÜng oái oæm thay, Óng kính truyŠn hình cÆn cänh Çã ghi låi gÜÖng m¥t û rÛ và Çôi m¡t ngÃn lŒ cûa Cristiano Ronaldo khi anh r©i sân San Siro. DÜ©ng nhÜ ÇÃt Ý không có ch‡ cho Ronaldo trình diÍn. NgÜ©i hâm m¶ M.U ch© Ç®i Çôi chân nhäy múa và nh»ng pha Çua tÓc Ƕ dÛng mãnh nhÜ cách Çây m¶t tuÀn cûa Cristiano Ronaldo Çã thª dài thÃt v†ng khi anh tÕ ra bÃt l¿c bên hành lang trái trܧc s¿ læn xä cûa Gattuso và Oddo. Ronaldo Çã khép låi trÆn thua buÒn bã này mà không có lÃy m¶t cÖ h¶i ghi bàn. NhÜng Çáng thÃt v†ng hÖn v§i Ronaldo là anh Çã m© nhåt trong m¶t trÆn ÇÃu mà Kaka ti‰p tøc tÕa sáng. Bàn th¡ng mª tÌ sÓ và vô sÓ cÖ h¶i ghi bàn mà Kaka tåo ra cho Milan Çã chÙng minh Ç£ng cÃp siêu viŒt cûa tiŠn vŒ ngÜ©i Brazil. GiÃc mÖ tái lÆp cú "æn ba" cûa næm 1999 cûa M.U Çã tan thành mây khói vì Çôi chân cûa Kaka. Chúng ta hãy ch© Ç®i trÆn thÜ hùng quy‰t liŒt này cûa hai Ƕi bóng rÃt xÙng Çáng vào chung k‰t Champions Ligue næm nay. Giäi ÇÃu có giá trÎ bÆc nhÃt châu Âu, tÆp h®p ÇÀy Çû nh»ng tuy‹n thû hay nhÃt cûa các nܧc trên th‰ gi§i và cÛng là nÖi ÇÜ®c khán giä kh¡p hành tinh chæm chú theo dõi.

Sau khi thua Liverpool, HLV Mourinho cûa Chelsea an ûi... lính: "Thôi Terry Öi, hËn mùa sau vÆy"

NgÜ©i hùng Rooney cûa MU ngÄn ngÖ ÇÙng nhìn Kaka và AC Milan reo mØng chi‰n th¡ng

=END=

7- Tåp Ghi Væn NghŒ

- Væn chÜÖng h¶i nhÆp: Stealing Buddha's Dinner và NguyÍn Minh Bích

NguyÍn Månh Trinh(VNN)

V§i ngÜ©i bän xÙ, Ç©i sÓng cûa nh»ng ngÜ©i tÎ nån có nét riêng kích thích tính hi‰u kÿ. ñŠ tài chi‰n tranh ÇÓi v§i nh»ng ngÜ©i thu¶c phe miŠn Nam thua trÆn hình nhÜ không có tính hÃp dÅn v§i h†. NhÜng ÇŠ tài h¶i nhÆp, v§i làm låi Ç©i sÓng v§i bàn tay tr¡ng, vÜ®t qua bi‰t bao nhiêu là trª ngåi, tØ khác biŒt ngôn ng» ljn cách trª væn hóa, nh»ng ngÜ©i tÎ nån Çã chÙng tÕ có m¶t sÙc sÓng phi thÜ©ng và Çã vÜÖn lên ÇÜ®c nh»ng thành quä tÓt ÇËp låi có s¿ lôi cuÓn v§i nh»ng ngÜ©i bän xÙ. Nh»ng cu¶c sÓng Ãy, g®i nh§ låi m¶t th©i kÿ b¡t ÇÀu cûa n‰p sÓng Ça væn hóa, là cûa nh»ng di dân tØ kh¡p nÖi trên th‰ gi§i Ç° vŠ. Væn chÜÖng cûa nh»ng ngÜ©i di dân là m¶t nét Ç¥c thù cûa ÇÃt nܧc Hoa Kÿ.Riêng v§i ngÜ©i ViŒt Nam, chi‰n tranh Çã có m¶t dÃu Ãn không th‹ phai m©. Ÿ th‰ hŒ thÙ nhÃt Çã Çành, mà cä ngay th‰ hŒ m¶t rÜ«i ho¥c thÙ hai, bóng dáng cûa qúa khÙ, cûa m¶t ÇÃt nܧc Çã chia xa vÅn còn änh hܪng.Trong væn chÜÖng B¡c MÏ vi‰t b¢ng Anh Ng», rÃt có nhiŠu tác phÄm vi‰t vŠ ÇŠ tài h¶i nhÆp cûa nh»ng ngÜ©i tÎ nån ñông DÜÖng. NhÜ hÒi kš cûa tác giä MÏ gÓc Cambodia Loung Ung "First they killed my father" và "Lucky Child". NhÜ ti‹u thuy‰t cûa ngÜ©i MÏ gÓc ViŒt "The gangster we are all looking for" cûa le thi diem thúy. NhÜ ti‹u thuy‰t "The book of salt" cûa Monique Truong. NhÜ Lan Cao v§i "The Monkey Bridge". NhÜ "Tin roof, grass roof" và "The gentle order of girls and boys" cûa Dao Strom... Và bây gi© là NguyÍn Minh Bích v§i "Stealing Buddha's Dinner" xuÃt bän ÇÀu næm nay, tháng giêng næm 2007. TÃt cä nh»ng nhà væn di dân Ãy,

ÇŠu có nguÒn gÓc cûa ngÜ©i tÎ nån và trong m‡i trÜ©ng h®p ÇŠu mang vác quá khÙ trên vai. Có th‹ là tr¿c ti‰p v§i h† mà cÛng có th‹ do ngÜ©i thân tØ th‰ hŒ trܧc. M¥c dù vi‰t b¢ng Anh ng» nhÜng låi vi‰t b¢ng tâm cäm cûa ÇÃt nܧc mà h† phäi chia xa.Tác phÄm cûa NguyÍn Minh Bích Çã Çoåt giäi thܪng The PEN/ Jerard Fund Award. ñây là m¶t giäi thܪng væn h†c nh¢m vinh danh nh»ng công trình thu¶c lãnh v¿c væn h†c ÇÜ®c ch†n l¿a bªi Ç¥c tính væn chÜÖng cao cûa nh»ng cây bút n» gi§i. Giäi thܪng này ÇÜ®c ÇiŠu hành bªi The New York Community Trust.M¶t trong nh»ng giám khäo cûa giäi, Lynne Tillman Çã gi§i thiŒu Çåi š:"Chân thành, dÎu dàng, t¿ nhiên, Stealing Buddha's Dinner (ˆn tr¶m cÖm PhÆt) vi‰t bªi NguyÍn Minh Bích Çã làm Ƕc giä theo dõi chuy‹n Ƕng tØ bi‰n cÓ này t§i hình änh khác. Bà n¶i cûa Bích Çã cùng cä gia Çình r©i khÕi ViŒt nam Ç‹ khªi ÇÀu tÃt cä m†i s¿ ª m¶t nÖi chÓn xa xôi nhÜ ª bên kia b© Çåi dÜÖng tØ næm 1975. Bích và gia Çình thÃm thía vŠ s¿ va chåm væn hóa khá thô båo ª Grands Rapids, Michigan, Çã mô tä s¿ th¿c và hi‹n nhiên v§i s¿ tܪng tÜ®ng thuÀn khi‰t cûa ngÜ©i cÀm bút. Trong th‹ ti‹u thuy‰t và không ti‹u thuy‰t, th¿c tåi cûa tính chÃt Ç©i sÓng ràng bu¶c nhau Ç‹ cÃu thành kinh nghiŒm. Th©i thÖ Ãu ngÜ©i di dân cûa gia Çình NguyÍn là c¶ng hܪng cûa nhiŠu lãnh v¿c cÛng nhÜ là bi‹u hiŒn cûa hai nŠn væn hóa v§i nh»ng va chåm vŠ mùi vÎ, vŠ tôn giáo, vŠ ki‹u cách cûa mái tóc, cûa trang phøc, cûa n‰p sÓng và Ç¥c biŒt nhÃt, món æn. NhÜ tác giä Çã vi‰t, bà n¶i cô Çã mang nÃm Ƕc vŠ trÒng ª vÜ©n sau nhà khi‰n hàng xóm kÿ thÎ xa lánh, là th¿c tåi tuyŒt ÇÓi nhÜng cÛng là vÃn ÇŠ khó diÍn tä bªi s¿ khác biŒt cûa hai væn hóa Çông và tây. TruyŒn truyŠn kÿ cÃu thành væn hóa MÏ quÓc là nh»ng câu chuyŒn vŠ ngÜ©i di dân, và, v§i nh»ng công dân m§i, ÇÃt nܧc ti‰p tøc chuy‹n Ç°i tØ Çó. GiÓng nhÜ NguyÍn Minh Bích Çã ÇÒng nhÃt cái nhìn væn chÜÖng, âm v†ng Ç°i m§i và cay Ç¡ng, rao truyŠn låi và canh cäi låi m¶t ÇŠ tài Çáng ngÜ«ng m¶."Tåi sao tác giä låi ch†n nhan ÇŠ "æn tr¶m cÖm PhÆt"? M¶t trong nh»ng Ãn tÜ®ng cûa th©i niên thi‰u cûa cô là pho tÜ®ng PhÆt b¢ng ÇÒng cûa bà n¶i cô ÇÜ®c Ç¥t trang tr†ng trên kŒ tû cao nhÃt cûa cæn phòng, và trên Çó chung quanh là Çèn nhang và nh»ng hoa trái hay món æn Ç‹ cúng ki‰ng, và Çó là m¶t hình tÜ®ng ÇÀy quyŠn næng nhÜng låi là m¶t hình tÜ®ng yên l¥ng. Cô Üa thích nh»ng tÜ tܪng cûa PhÆt giáo, cô nhÆn thÙc r¢ng Çó là nh»ng ÇiŠu Çáng tuân phøc. NhÜng - trong th©i gian gi»a thÆp k› 1980 ª Grand Rapids - änh hܪng môi trÜ©ng chung quanh thì không nh»ng Çó là nh»ng ÇiŠu Çã tàn tå và thÆm chí còn là quê mùa và kŒch c«m n»a. Giáo lš vŠ ÇÎa ngøc thiên ÇÜ©ng, vŠ ki‰p sau, vŠ nÖi chÓn cûa th‰ gi§i bên kia quä th¿c là c¿c kÿ xa lå v§i m¶t cô bé. Th‰ mà hình änh pho tÜ®ng ÇÙc PhÆt có vai trò quan tr†ng trong viŒc cô bé phäi ch†n l¿a gi»a viŒc ho¥c gi» gìn bän s¡c dân t¶c ho¥c h¶i nhÆp vào cu¶c sÓng và sinh hoåt cûa ngÜ©i da tr¡ng. Cô cäm thÃy bÓi rÓi th¿c s¿ khi muÓn Çi tìm m¶t cæn cܧc cho Ç©i sÓng mình, là ngÜ©i ViŒt Nam hay ngÜ©i MÏ. Và cäm thÃy có khi mình Çã æn c¡p m¶t sª h»u tinh thÀn nào Çó không thu¶c vŠ mình. Nhan ÇŠ cûa Stealing Buddha's Dinner tØ nguÒn gÓc cûa giây phút, khi bÎ phân vân trong š tܪng sâu th£m cûa tâm hÒn, cô Çã có nh»ng suy tܪng bÃt ng© không th‹ nghï ljn ÇÜ®c là mình lÃy c¡p tØ nh»ng t¥ng vÆt cûa PhÆt cho riêng cô. Hình änh bà n¶i cô và nh»ng món æn cúng PhÆt trên bàn th© là nh»ng níu kéo tâm thÙc cô trª vŠ nguÒn c¶i cûa mình. Cô nhÜ Çang ª trong m¶t xung Ƕt væn hóa. M¶t bên là Ç©i sÓng hiŒn tåi, v§i bà k‰ mÅu, v§i nh»ng ngÜ©i chung quanh ª nhà, ª trÜ©ng h†c luôn luôn kéo vào m¶t cu¶c sÓng

nhÜ m¶t ngÜ©i bän xÙ chính hiŒu. M¶t bên là bà n¶i, v§i nh»ng món æn quê hÜÖng, v§i bàn th© PhÆt g®i nh§ ljn s¿ linh thiêng. Gi¢ng kéo, xô ÇÄy, khi‰n cô phân vân. Và, nhÜ th‰ cô Çã vi‰t ÇÜ®c nh»ng ti‹u luÆn và hÒi kš Ç‹ trang träi tâm s¿ cûa mình.Khi NguyÍn Minh Bích cùng chÒng lái xe tØ North Carolina ljn Washington DC, ch®t nÄy ra š vi‰t m¶t cuÓn hÒi kš. TØ š tܪng ban ÇÀu Ãy, nhÜ nh»ng làn sóng lan ra xa, nh»ng møc tiêu mà cô thÜ©ng nghï t§i trong cu¶c Ç©i mình là ÇŠ tài vŠ th¿c phÄm, vŠ di dân, vŠ cæn cܧc Ç©i sÓng cÛng nhÜ hÒi tܪng vŠ th©i thÖ Ãu. Trong ti‹u thuy‰t và thi ca, cô khó lòng vi‰t m¶t cách chân thành vŠ nh»ng mänh Ç©i sÓng nho nhÕ, riêng tÜ. ñiŠu Çó thÆt Çúng khi cô cÓ tâm vi‰t vŠ nh»ng món æn trong hÒi kš, nh»ng mô tä phäi luôn gi» ÇÜ®c s¿ trung th¿c cûa cu¶c sÓng, Ç‹ hiŒn th¿c ÇÜ®c nét sÓng Ƕng khi ÇŠ cÆp ljn nh»ng món Çã æn ho¥c nh»ng món mà cô thèm muÓn. Th¿c s¿ cô Çã bÕ ra khá nhiŠu th©i gi© Ç‹ suy nghï vŠ nh»ng món æn cûa th©i tu°i trÈ: ice cream, chä giò, bánh tôm, pizza, bánh kem,... cÛng nhÜ làm sao th‹ hiŒn th©i thÖ Ãu cûa cô ª vùng ngoåi ô Michigan, nÖi chÓn mà cô luôn nh¡c nhª mình là m¶t ngÜ©i ngoåi quÓc. CÛng nhÜ, ª Çây m¶t cô bé hàng xóm Çã nói cô së sa vào ÇÎa ngøc vì không chÎu theo Çåo Baptist. Cô cÛng hi‹u r¢ng ch£ng bao gi© mình së thành m¶t ngÜ©i MÏ chính cÓng nhÜ m†i ngÜ©i khác nhÜng cô Çã quy‰t ÇÎnh phäi t¿ mình thay Ç°i và cô muÓn Anh Ng» và phát âm cûa mình phäi b¢ng ho¥c hÖn m†i ngÜ©i. CÛng nhÜ cô cÛng æn ÇÜ®c tÃt cä nh»ng gì mà m†i ngÜ©i æn, cÛng nhÜ bà n¶i cô bÕ Çi món canh ÇÆu hÛ và thay vào b¢ng lát bánh mì kËp thit.CuÓn sách cô vi‰t cÛng m¶t phÀn là s¿ nh§ låi tØ pho tÜ®ng PhÆt mà bà n¶i th© trong phòng, và hÒi tܪng låi th©i kÿ mà cô cÓ tâm mà không thành công Ç‹ trª thành m¶t PhÆt tº. Thiên hÒi kš còn ghi nhÆn thêm nhiŠu ÇiŠu khác, tÃt cä có tØ s¿ tìm ki‰m nguÒn gÓc cæn cܧc qua thÙc æn, qua âm nhåc ho¥c truyŠn hình. TÃt cä xuÃt hiŒn trong š ÇÎnh làm rõ ràng hÖn nguÒn gÓc væn hóa cûa cô. Cô luôn là m¶t ngÜ©i háu æn, luôn Çói bøng và Çi tìm ki‰m nguÒn gÓc mình trong món æn. Vi‰t m¶t cuÓn hÒi kš nhÜ th‰, nhÜ là m¶t cách æn ngÃu nghi‰n nh»ng món khoái khÄu.Cô tìm tòi ÇÜ®c r¢ng cô có th‹ vi‰t hÒi kš nh»ng gì mà cô không th‹ xº døng thích Ùng m¶t cách hoàn toàn trong ti‹u thuy‰t ho¥c thi ca. NhÜ gia Çình cô Çã r©i khÕi ViŒt Nam ngày 29 tháng 4 næm 1975 th‰ nào, cÛng nhÜ cô r©i bÕ ngÜ©i mË ru¶t ra sao. Hay gia Çình cô Çã ÇÎnh cÜ Ç‹ tham gia vào cu¶c sÓng ª Grand Rapids, m¶t nÖi mà tÜ tܪng m†i ngÜ©i khá thû c¿u và giáo ÇiŠu. Ho¥c cô nghï vŠ ngÜ©i cha tóc vÜÖng ÇÀy lông sau m‡i ca làm ª hãng nhÒi lông nŒm, luôn nhÆu nhËt và c© båc v§i mÃy ngÜ©i bån ÇÒng hÜÖng. CÛng nhÜ cô nghï vŠ ngÜ©i mË k‰ ngÜ©i MÍ cùng v§i nh»ng ngÜ©i con gia nhÆp vào gia Çình bé nhÕ và làm thay Ç°i ljn tÆn gÓc rÍ n‰p sinh hoåt thÜ©ng ngày. Cô không muÓn giÃu di‰m bÃt cÙ m¶t ÇiŠu gì nhÜ trong ti‹u thuy‰t ho¥c thi ca, nên vi‰t hÒi kš. Vi‰t hÒi kš trong tâm thÙc cûa m¶t ngÜ©i hi‹u ÇÜ®c giá trÎ cûa s¿ th¿c và s¿ trung th¿c v§i chính mình, nên s¿ thành thÆt Çã là m¶t thành tÓ quan tr†ng.B¡t ÇÀu tØ chuyŒn gia Çình cô bé r©i khÕi Sài Gòn næm 1975, Stealing Buddha's Dinner cÛng là chân dung cûa nh»ng ngÜ©i trong gia Çình bé nhÕ này. NgÜ©i cha, siêng næng. NgÜ©i chÎ, tên Anh, dÍ thÜÖng. Bà n¶i, r¶ng rãi, thÜÖng yêu con cháu. NgÜ©i mË k‰, Rosa, ngÜ©i gÓc Latina, là giáo viên dåy Anh Ng» cho nh»ng ngÜ©i ngoåi quÓc, Çã gây nhiŠu thay Ç°i trong sinh hoåt gia Çình. Và thêm vào là hình bóng cûa ngÜ©i mË ÇÈ ra Bích, thÃt låc sau khi gia Çình di tän. Trong hÒi kš, có bi

thäm nhÜng có nh»ng cäm tính dÎu dàng, có nh»ng suy tܪng sâu s¡c nhÜng cÛng có nh»ng nhÆn ÇÎnh tØ s¿ quan sát thoáng qua, Stealing Buddha's Dinner có m¶t cái nhìn nhÃt quán vŠ m¶t trÜ©ng h®p di dân, v§i s¿ Çi truy tìm nguÒn gÓc chính mình.Tác giä nói vŠ trÜ©ng h®p sáng tác hÒi kš này:"Là ngÜ©i MÏ gÓc ViŒt sÓng ª Grand Rapids, tu°i Ãu thÖ cûa tôi gói tròn trong š nghïa cûa cäm giác bÎ cô lÆp. Tôi r©i Sài Gòn khi vØa 8 tháng tu°i, lë ra thì thu¶c th‰ hŒ di dân thÙ nhÃt nhÜng låi có nh»ng kinh nghiŒm cûa th‰ hŒ di dân thÙ hai. NhÜ tôi ܧc chØng mình thu¶c th‰ hŒ ª gi»a, trܧc tôi ch£ng có m¶t chút änh hܪng nào cûa nh»ng th‰ hŒ già hÖn tôi, và tôi chÌ có nh»ng cäm giác cûa ngÜ©i di dân không liên tøc và thay Ç°i khi sÓng trong m¶t thành phÓ mà ngÜ©i da tr¡ng Çã làm chû tÃt cä sinh hoåt Çã thành n‰p tØ lâu Ç©i. Thành ra, kinh nghiŒm cûa tôi khác v§i nh»ng ngÜ©i ViŒt l§n lên và sÓng ª nh»ng nÖi nhÜ Little Sài Gòn ho¥c nh»ng thành phÓ vùng West Coast Çã khai sinh ra nh»ng c¶ng ÇÒng ngÜ©i MÏ gÓc ViŒt. Tôi ch£ng hi‹u n‰u tôi sÓng ª Çó thì tâm trång cûa mình së ra sao. Có phäi cäm nhÆn cûa m¶t ngÜ©i tØ môi trÜ©ng bên ngoài Çã dÅn d¡t ngòi bút hay là nh»ng cäm giác thiên phú tåo nên? NgÜ©i cÀm bút luôn luôn vi‰t tØ th‰ gi§i bên ngoài, h† là chÙng nhân và cÛng là ngÜ©i quan sát. H† không bao gi© có khuynh hܧng lÄn khuÃt vào bên trong. H† chÌ "out" chÙ không "in". Trong tình trång Ãy, l§n lên ª m¶t nÖi chÓn dÍ dàng có nhiŠu chi ti‰t Ç‹ khai tri‹n cho m¶t ngÜ©i cÀm bút. NhÜng ª m¥t khác, nó ÇÄy tôi vào tình trång không thoäi mái, cÛng nhÜ b¡t tôi phäi luôn luôn chæm chæm quan sát nhìn ng¡m Ç‹ cänh giác, Ç‹ kinh ngåc.."V§i nh»ng ngÜ©i tÎ nån nhÜ gia Çình Bích, Sài Gòn và Grand Rapids Çã liên hŒ v§i nhau nhÜ ngày và Çêm. M¶t nÖi, cûa hoäng loån, dù là quê hÜÖng, nhÜng vØa r©i bÕ sau khi ch‰ Ƕ C¶ng Hòa søp Ç° và khói lº së Çe d†a tàn phá cä thành phÓ Ãy. Ÿ Çó, còn låi ngÜ©i mË bÎ thÃt låc. M¶t nÖi, thành phÓ lå, mà phÀn Çông cÜ dân là ngÜ©i MÏ tr¡ng gÓc ñÙc và theo Çåo Christian, rÃt bäo thû và ngoan Çåo. H† ljn ÇÎnh cÜ ª Çó, tåo d¿ng cu¶c sÓng. NgÜ©i cha Çi làm, Bà nôi ª nhà nÃu æn và coi sóc hai chÎ em, Anh và Bích. Cu¶c sÓng ti‰p diÍn v§i Ç©i sÓng nhiŠu thay Ç°i. Ÿ nhà, ª trÜ©ng h†c, chi em Anh và Bích phäi tÆp tành theo m¶t lÓi sÓng cûa nh»ng ngÜ©i bän xÙ. Phäi æn, nói, giäi trí, nghe nhåc, xem truyŠn hình, džc sách nhÜ ngÜ©i bän xÙ. Và nhÜ th‰, cái cæn cܧc tÎ nån v§i ÇÃt nܧc dÀn dÀn xa xôi lu m© Çi. NhÜng có m¶t ÇiŠu, ngay chính Bích cÓ công nhÜ vÆy mà cÛng ngÀm hi‹u r¢ng ch£ng bao gi© mình trª thành m¶t ngÜ©i bän xÙ chính hiŒu. Có lë, Çó là tình trång chung cûa nh»ng di dân, cûa nh»ng ngÜ©i MÏ gÓc ViŒt, gÓc Trung Hoa, gÓc ñåi hàn, gÓc Châu Phi... S¿ va chåm væn hóa ngÃm ngÀm Çã tåo thành m¶t Ç©i sÓng khác biŒt, nó ª gi»a nŠn væn hóa bän xÙ và nŠn væn hóa cûa quê xa.TÆp hÒi kš ghi chép låi tØng ngày tháng v§i gi†ng væn lÅn l¶n gi»a hài hܧc và nh»ng ghi nhÆn bình thÜ©ng hàng ngày. Tác giä phác h†a chân dung Ç©i sÓng cûa m¶t cô bé tÎ nån ñông DÜÖng sÓng ª miŠn Trung Tây Hoa Kÿ vào thÆp niên 80. Nh»ng chi ti‰t ÇÜ®c k‹ låi dù chÌ là cûa m¶t cá nhân nhÜng låi có tính chÃt chung cûa nhiŠu ngÜ©i. Là giáo sÜ dåy môn sáng tác væn chÜÖng Anh ng» tåi Çåi h†c Purdue nên Bích Çã rÃt cÄn tr†ng Ç‹ tåo thành m¶t væn phong giän dÎ trong sáng nhÜng nhiŠu âm ÇiŒu. Ngôn ng» cûa "Stealing Buddha's Dinner" là ngôn ng» k‹ chuyŒn, ÇÜ®c tåo d¿ng b¢ng nh»ng hình änh và nhân vÆt Çi‹n hình, có chÃt bàng båc cûa kš Ùc không th‹ nào quên cûa m¶t Ç©i ngÜ©i.Khi thÖ Ãu, Bích có vÈ khác lå so v§i nh»ng trÈ cùng trang lÙa trong trÜ©ng. Cô có vÈ nhút nhát trong khi cô chÎ thì giån dï và dÍ thÜÖng. Khi Bích ljn tu°i vào

trÜ©ng thì ngÜ©i cha tái hôn v§i m¶t ngÜ©i Çàn bà MÏ gÓc MÍ và bà này Çã làm thay Ç°i cä sinh hoåt cûa gia Çình. Rosa dåy d‡ hai chÎ em th‰ nào là n‰p sÓng væn hóa cûa m¶t gia Çình Hoa kÿ da tr¡ng xÙ Trung Tây.Nhân vÆt bà n¶i ÇÜ®c Bích mô tä v§i s¿ kính m‰n và thÜÖng cäm. Bà n¶i tÜ®ng trÜng cho nh»ng l§p t° tiên cûa tÀng l§p di dân. Bà th© PhÆt và cúng nh»ng ngÜ©i Çã ch‰t và nÃu nh»ng món æn c° truyŠn cho cä gia Çình. TÜ®ng PhÆt ÇÜ®c tác giä xº døng nhÜ m¶t hình tÜ®ng tiêu bi‹u, nó nh¡c nhª ljn Ç©i sÓng tâm linh ª quê nhà. Bà n¶i Çã chiên nh»ng bánh tôm, Çã nÃu nh»ng tô phª nóng h°i hay nÒi canh cá ngon lành, nhÜng cô bé vÅn thích mang trong lunch box ljn trÜ©ng nh»ng món mà cô g†i là "real food", nh»ng món æn mà các h†c sinh quen thu¶c.M¶t chÜÖng sách khá Ƕc Çáo là tác giä vi‰t vŠ s¿ tìm ki‰m ngÜ©i mË bÎ thÃt låc tØ bi‰n cÓ hoäng loån næm 1975 ª Sài Gòn. Câu chuyŒn vŠ bà mË này là m¶t bí mÆt ÇÜ®c gi» trong gia Çình suÓt bao næm tr©i và ch£ng ai muÓn nh¡c ljn s¿ kiŒn Ãy. Cô ÇÜ®c bi‰t bà vÅn còn sÓng và hiŒn Çang ª Pennsylvania. Là m¶t sinh viên Çåi h†c, Bích không muÓn nh§ låi quá khÙ cûa gia Çình, dù Çã hi‹u bi‰t ÇÜ®c s¿ thÆt, Çã trôi qua và cô Çã né tránh s¿ g¥p g« mË cô trong m¶t th©i gian dài. NhÜng tính hi‰u kÿ Çã th¡ng làm cô tìm ljn. Cu¶c g¥p g« và cu¶c vŠ thæm ViŒt Nam lÀn ÇÀu Çã làm Ƕc giä thÃy ÇÜ®c tâm cäm cûa ngÜ©i vi‰t. NgÜ©i mË Çã träi qua nh»ng cänh Çoån trÜ©ng tåi ViŒt Nam sau ngày bÎ thÃt låc gia Çình tåi phi trÜ©ng và ngÜ©i con lúc Ãy m§i hi‹u ÇÜ®c nh»ng Än tình mà cä gia Çình cÓ giÃu kín và quên Çi.HÒi kš cûa NguyÍn Minh Bích Çã giäi thích m¶t cách rÓt ráo vŠ trÜ©ng h®p m¶t ÇÙa trÈ tÎ nån Çã ÇÓi ÇÀu v§i nh»ng xung Ƕt væn hóa cÓ g¡ng tåo d¿ng m¶t Ç©i sÓng m§i tåi Hoa Kÿ. Vi‰t hÒi kš, cô muÓn nêu ra m¶t trÜ©ng h®p cûa chính bän thân mình, v§i cä nh»ng tÆp quán, thói quen, sª thích, æn uÓng, vui chÖi trong ti‰n trình h¶i nhÆp vào dòng chính cûa nh»ng ngÜ©i MÏ gÓc thi‹u sÓ. Cô muÓn xác ÇÎnh cæn cܧc cûa mình là m¶t ngÜ©i MÏ gÓc ViŒt Nam và, cÛng là m¶t ngÜ©i cÀm bút v§i lš lÎch nhÜ th‰.Sau khi xuÃt bän cuÓn hÒi kš này, Bích Çä hoàn tÃt m¶t ti‹u thuy‰t nhan ÇŠ "Short Girls". TruyŒn xoay quanh cu¶c Ç©i cûa hai chÎ em, Linny và Van, Çang træn trª trong nh»ng b‰ t¡c tình ái trong cu¶c sÓng. M¶t ngÜ©i thì có ngÜ©i yêu là m¶t ngÜ©i có gia Çình. Cô kia thì cÓ g¡ng Ç‹ gi» låi ngÜ©i chÒng Çang r©i bÕ cô. Và, gia Çình h† Çang ª trong tình trång s¡p tan rã. Nh»ng phÙc tåp cûa tình ái cÛng nhÜ nh»ng quan hŒ rÓi r¡m cûa ti‹u thuy‰t này, giäi thích m¶t cách gián ti‰p th‰ nào là thÃp trong th‰ gi§i ngÜ©i cao, cÛng nhÜ th‰ nào là cao v†ng khi nhÆn xét. CÓ nhiên, hai chÎ em là ngÜ©i lùn, cÛng nhÜ ngÜ©i cha, m¶t ngÜ©i sáng tåo thÃt båi khi tìm ra nh»ng phÜÖng cách cäi ti‰n Ç©i sÓng nh»ng ngÜ©i lùn. H† ti‰n ljn tình trång ª th‹ cách cûa nh»ng ngÜ©i cÓ g¡ng thay Ç°i nh»ng ÇiŠu không thay Ç°i ÇÜ®c - tØ diŒn måo, dòng giÓng, gia Çình, chiŠu cao và h† vÅn ti‰p tøc n‡ l¿c thay Ç°i trong khi ngÀm hi‹u r¢ng ch£ng bao gi© Çåt ljn møc Çích cä.Vi‰t ti‹u thuy‰t thì cô có cäm giác thoäi mái hÖn vi‰t hÒi kš ho¥c nh»ng bài essay. Cô ÇÜ®c quyŠn t¿ do s¡p x‰p nh»ng "s¿ th¿c" và có th‹ ch†n l¿a nh»ng chi ti‰t cho ti‹u thuy‰t cûa mình. Cô tìm ki‰m r¢ng ÇŠ tài chính mà mình muÓn khai tri‹n phäi ª tÀm mÙc có khuynh hܧng Çi vŠ phía trܧc và nêu ra ÇÜ®c m¶t vÃn ÇŠ cÀn phäi suy nghï ho¥c bàn cãi.NguyÍn Minh Bích Çã vi‰t vŠ mình trong phÀn ti‹u sº nhÜ sau:

"Tôi sinh ª Sài Gòn næm 1974. Ngày 29 tháng tÜ næm 1975, trong Çêm trܧc khi thành phÓ bÎ thÃt thû, tôi và gia Çình lên chuy‰n bay r©i khÕi Sài Gòn. Sau khi ª tråi tÎ nån ª Guam và ª Fort Chaffee ti‹u bang Arkansas, chúng tôi ÇÎnh cÜ tåi m¶t thành phÓ hÀu h‰t cÜ dân là ngÜ©i MÏ tr¡ng và rÃt bäo thû ª Grand Rapids, ti‹u bang Michigan. Trong Stealing Buddha's Dinner tôi vi‰t Çã r©i khÕi ViŒt Nam nhÜ th‰ nào và tôi Çã sÓng và l§n lên trong m¶t gia Çình ViŒt Nam ª m¶t thành phÓ ÇÜ®c mŒnh danh là "All American City". ñó là th©i gian cûa thÆp niên 60 và tôi muÓn mình trª thành m¶t mÅu ngÜ©i MÏ "real". RÒi tôi l¡ng nghe thÆt nhiŠu nh»ng "bad music", xem thÆt nhiŠu nh»ng "bad T.V.", và æn thÆt nhiŠu nh»ng "bad food".Tôi tÓt nghiŒp MFA vŠ môn sáng tác væn h†c ª University of Michigan và hiŒn Çang là giáo sÜ dåy vŠ sáng tác ti‹u thuy‰t, thi ca, và væn h†c MÏ Á châu tåi Purdue University. Tôi hiŒn sÓng tåi Chicago và West Lafayette ti‹u bang Indiana v§i chÒng tôi là Porter Shreve. CuÓn sách ÇÀu, Stealing Buddha's Dinner (hà xuÃt bän Viking Penguin, tháng giêng næm 2007) là m¶t hÒi kš, Çoåt giäi PEN/ Jerard Award cûa Trung Tâm Væn Bút Hoa Kÿ. Tôi cÛng là ÇÒng tác giä cûa: 30/30 Thirty American Stories From the Last Thirty Years, Contemporary Creative Non-Fiction: I & Eye, và The Contemporary American Short Stories..."ñ†c xong nh»ng trang hÒi kš, ÇÓi chi‰u v§i Ç©i sÓng cûa ngÜ©i ViŒt ª häi ngoåi, tôi m§i nhÆn thÃy r¢ng s¿ h¶i nhÆp v§i gi§i trÈ thi‹u sÓ vào dòng chính không phäi là dÍ dàng. Ÿ m¶t nÖi nhÜ vùng Grands Rapids nhÜ NguyÍn Minh Bích thì låi càng khó khæn hÖn. N‰u nhÜ ª vùng Çông ngÜ©i ViŒt Nam nhÜ ª Nam hay B¡c Cali, thì s¿ xung Ƕt së nhË nhàng hÖn và thÙc æn ViŒt Nam, âm nhåc ViŒt Nam, sách báo ViŒt Nam không còn là nh»ng ÇiŠu cÀn phäi che giÃu, phäi tØ bÕ. NhÜng dù ª Çâu thì ª, ngÜ©i thi‹u sÓ có muÓn h¶i nhÆp ljn mÙc Ƕ nào chæng n»a, cÛng ch£ng bao gi© thành ngÜ©i MÏ chính gÓc m¶t træm phÀn træm ÇÜ®c...ñ†c m¶t cuÓn sách cûa m¶t ngÜ©i ViŒt Nam vi‰t vŠ m¶t ÇŠ tài cûa ngÜ©i ViŒt Nam, ÇÜ®c rÃt nhiŠu t© báo l§n và uy tín cûa Hoa Kÿ gi§i thiŒu nhÜ New York Times, Los Angeles Times, Chicago Tribune, USA Today, Boston Globe, San Francisco Chronicle, Christian Science Monitor,... Ƕc giä së nghï gì? Riêng tôi, là m¶t vui mØng và låc quan. Dù Çôi khi cÛng có chút ngÆm ngùi khi nghï vŠ nh»ng quan hŒ cûa nh»ng th‰ hŒ ViŒt nam vŠ sau dÀn dÀn së phai nhåt Çi bän s¡c cûa quê hÜÖng. NhÜng làm sao ÇÜ®c, khi Ç©i sÓng cÙ ÇÄy mãi Ç‹ chúng ta phäi chåy mãi chåy hoài nhÜ rÜ®t Çu°i m¶t ÇiŠu gì, tuy là hÜ không nhÜng vÅn là m¶t th¿c t‰ hi‹n hiŒn trܧc m¡t...

=END=

8- Væn H†c NghŒ ThuÆt

- N¢m ChÖi

Võ Phi‰n

HÒi xÜa, khi vØa bi‰t ch» võng (Hán t¿) có nghïa là cái lܧi, tôi liŠn hoan hÌ thÃy công viŒc tÀm nguyên ch» nghïa xem ra thoäi mái quá. Cái võng do cái lܧi mà ra:

ñích rÒi. M¥t võng khác gì m¥t lܧi? Gi¢ng ra b¡t chim b¡t thú, g†i là lܧi; còn treo nó lên Ç‹ n¢m Çu ÇÜa thì g†i là võng. CÛng nó thôi.ThØa th¡ng xông lên, tôi phæng ngay ra quê quán cûa chi‰c võng. Låi gÓc tØ phÜÖng b¡c n»a Çây. Ti‰p xúc v§i væn minh Trung QuÓc có nhiŠu cái l®i; ít nhÃt là cái l®i cho thuª bé n¢m bú s»a mË, và khi l§n lên thÌnh thoäng ÇÜ®c n¢m toòng teng vŠ nhà ngoåi.Tôi hài lòng vŠ s¿ h†c hÕi cûa mình, và x‰p vÃn ÇŠ qua m¶t bên, cái bên nh»ng chuyŒn Çã ÇÜ®c giäi quy‰t thoä Çáng.ñ‰n khi g¥p bài thÖ 'TÙc s¿' cûa Cao Bá Quát liŠn nhÆn ra s¿ lÓ læng cûa mình. Cao Bá Quát mª ÇÀu:Nhãn khan cao Çi‹u Ƕc phàn lung T¿ › th¢ng sàng bÃt ng» trung Hoá ra cái võng nó không hŠ là cái lܧi bao gi© cä; nó là 'th¢ng sàng', là cái giÜ©ng dây!GiÜ©ng dây là cái quái quÌ gì lå vÆy? Væn thÖ cûa Siêu cûa Quát, nó "vô TiŠn Hán" có phäi do ch‡ này chæng? Trong vô vàn thÖ phú tØ Ç©i Hán Ç©i ñÜ©ng Ç©i TÓng Ç‹ låi, Çâu có thÖ nào có 'th¢ng sàng'? Thua h† Cao là cái ch¡c. ThÆm chí Çi ngÜ®c lên t§i th©i c° Çåi xa xÜa, løc soát các câu hò câu hát cûa dân gian do cø Kh°ng sÜu tÀm, e cÛng không tìm ra cái giÜ©ng dây.Các cø ta xÜa kia vung tay vi‰t lách, hÍ cái gì Tàu nói thì ta nói, Tàu không nói thì ta cho qua luôn. Tuy‰t, liÍu, con chim oanh, con phÜ®ng hoàng, cây phong, lÀu hÒng, gác tía v.v... ÇÀy dÅy trong thÖ ta. Còn cái võng, cái áo tÙ thân, ti‰ng sáo diŠu v.v... thì không thÃy trong væn thÖ c° Çi‹n cûa ta bao gi©, m¥c dù h¢ng ngày chúng s© s© ngay bên mình. Ông Cao ÇÜa luôn cái võng vào câu thÖ: ông tä chân, ông cách mång, ông táo båo quá.Trܧc ông Cao, Häi ThÜ®ng Lãn Ông lên kinh bÓc thuÓc, trông thÃy cái võng trong phû chúa, có k‹ låi. NhÜng Çó ch£ng qua là kš s¿, là ghi chép s¿ viŒc thôi, không cÓt ª væn chÜÖng. Tôi không bi‰t trong nguyên bän Hán væn Lãn Ông dùng ti‰ng gì Ç‹ g†i cái võng. Ngày nay, trong sách báo Trung Hoa, có nÖi ngÜ©i ta g†i nó là Çi‰u sàng, có nÖi là bÓ sàng. GiÜ©ng dây, giÜ©ng treo, giÜ©ng väi là... giÜ©ng cä. –i, võng là m¶t thÙ giÜ©ng! Công viŒc loay hoay tìm Ç¥t m¶t cái tên cho loåi giÜ©ng kÿ cøc n†, nh†c nh¢n thay, vÃt vä thay.NhÜ vÆy rõ ràng là ª Tàu võng không có tên, không có m¥t. NgÜ©i Tàu khi cÀn nói ljn nó, phäi tìm cách phiên dÎch ti‰ng nܧc ngoài. Th‰ là cái võng mÃt quê quán ª phÜÖng b¡c.Không sao. Sách Tây mách: Quê nó ª Nam MÏ. Ngay chuy‰n Çi tân th‰ gi§i ÇÀu tiên, trông thÃy cái võng, n¢m thº, ông Kha Luân BÓ lÃy làm khoái, rܧc ngay nó vŠ Âu châu. Cây hamack cung cÃp chÃt liŒu làm ra nó, Tây và MÏ g†i nó là hamac, là hammock, là hamaca...Claude Lévi-Strauss nói g†n: Dân Indian ª Nam MÏ phát minh ra cái võng (1).ñã có công 'phát minh', tÃt h† xài kÏ. M†i giÓng Indian vùng nhiŒt ǧi MÏ châu ÇŠu n¢m võng, ngoåi trØ giÓng Nambikwara. Nhóm dân này toàn loã lÒ n¢m læn ngay ra ÇÃt mà ngû, sát cånh b‰p lºa cho ÇÜ®c Ãm; sáng ra mình mÄy lÃm lem. NhÜ th‰ thÆt tÒi tŒ, thÆt thäm håi. Nambikwara, có nhóm dân khác g†i h† là tøi 'ngû ÇÃt' (uaikoakoré). Ngû ÇÃt là bi‹u hiŒn cái nghèo kh° ljn ch‡ tuyŒt mÙc, là m¶t trình Ƕ sinh sÓng Çáng chê.Xài cái võng tØ bu°i sÖ khai, ngÜ©i Nam MÏ ti‰p tøc mang chi‰c võng theo, qua các giai Çoån væn minh. HÖn nºa th‰ k› trܧc Çây, ông Claude Lévi-Strauss Çi

khäo sát, Çêm ljn có nh»ng khách sån ª Ba Tây cho khách t¿ do l¿a ch†n ho¥c ngû võng ho¥c ngû giÜ©ng. Không bi‰t ngày nay ª Nam MÏ có còn tøc lŒ thú vÎ Ãy n»a chæng? Nºa th‰ k› có là bao? Giá mà h† cÓ g¡ng vài ba næm n»a, chÎu khó dìu chi‰c võng sang luôn nh»ng khách sån ch†c tr©i cûa th‰ k› 21 thì vui bi‰t mÃy.Bäo ngÜ©i da ÇÕ Nam MÏ phát minh ra võng, theo cái nghïa da ÇÕ là thÀy dåy võng cho dân B¡c MÏ v§i dân Âu châu, bäo th‰ thì không sao, thì có lš l¡m. NhÜng n‰u muÓn ngÀm š cho r¢ng da ÇÕ Nam MÏ là thÀy dåy võng toàn cÀu, thì nhà nghiên cÙu không nghiêm chÌnh Çâu. Mà š Ãy, có vÈ là š ngÀm cûa ông. E tôi phäi chê ông Claude Lévi-Strauss quá. Eo ôi!Châu MÏ, nó chÌ là 'tân th‰ gi§i' ÇÓi v§i ông Kha Luân BÓ và l§p ngÜ©i Âu châu sau Kha Luân BÓ. Trܧc Çó, Âu châu chÜa bi‰t t§i nó; phäi ch© t§i th‰ k› 15 nó m§i ÇÜ®c 'khám phá' ra. Kÿ th¿c châu MÏ không m§i ljn th‰. Trong khoäng hai chøc nghìn næm tách lìa v§i Âu châu, nó vÅn liên hŒ mÆt thi‰t v§i Á châu. Claude Lévi-Strauss nói væn vÈ r¢ng trong khi ñåi Tây DÜÖng v¡ng l¥ng thì hai bên b© Thái Bình DÜÖng låi tÃp nÆp xôn xao nhÜ bÀy ong. Ông minh ÇÎnh là cái liên hŒ r¶n ràng này diÍn ra ª ñông Nam Á châu chÙ không phäi ª B¡c Á. Trung Hoa bÃy gi© không dính líu gì vào bÀy ong này.Trong hoàn cänh giao lÜu r¶n rÎp Ãy, cä hai b© Thái Bình DÜÖng ÇŠu có ti‰ng võng ÇÜa këo kËt. Võng anh Çu qua võng nàng ÇÜa låi, suÓt hai chøc thiên niên k›. B‡ng có kÈ chÌ tay riêng vŠ m¶t phía, kêu Çích danh: ñây là phía 'phát minh'. NhÜ vÆy phía bên kia là gì? Là phía 'Çåo võng' (cÛng nhÜ Çåo væn) à? Không phát minh ra, cÛng không mÜ®n tåm, làm sao có võng mà Çu ÇÜa? Còn nhÜ mÜ®n mà bóc Çi cái nhãn hiŒu sän xuÃt, mà không nêu lên danh hiŒu cûa chû nhân, thì... chä hoá ra là gian lÆn, là tr¶m c¡p à? Nhà nghiên cÙu n† không nói toåc, nhÜng quä có š ngÀm. Th‰ m§i là l‡i l§n.Dân ta không có truyŠn thÓng Çåo t¥c. MÜ®n cûa ai cái gì, nói ngay cái Ãy: dØa xiêm, táo tàu, váy ÇÀm, giày tây, cái Çi-væng, món lÄu, Çïa bíp-t‰ch v.v... L§n nhÜ ông hoàng lj, nhÕ nhÜ ÇÙa cu-li, chÙc phÆn nào mang nguyên tên gÓc nÃy, nhãn hiŒu xuÃt xÙ còn gi» rành rành, nhÃt nhÃt ÇŠu minh båch. Sá gì m¶t cái võng. N‰u vay mÜ®n, tåi sao nó không mang tên là cái ha-mã, cái hàn-m¥c, cái hàm-mô? Tåi sao sØng s»ng m¶t cái tên lå ho¡c? Không Tàu, không Tây, không MÏ; nó trÜÖng c© Ƕc lÆp m¶t cõi, thÃy không?Hung hæng nhÜ th‰ xong, nghï låi thÃy không °n. Bên này Thái Bình DÜÖng Çâu phäi chÌ riêng dân ta n¢m võng?Xem nào. Thái Lan có võng. Mª t¿ Çi‹n, không džc ÇÜ®c thÙ ch» lo¢ng ngo¢ng, nh© mÃy ngÜ©i bån Thái Lan phiên âm giúp: kÈ bäo là pay yuan, ngÜ©i g†i play yuan.Phi LuÆt Tân cÛng có võng. Ti‰ng Tagalog g†i là duyan. M¶t bån Phi cùng sª, ngÜ©i Ilocano, gÀn Manila, bäo ti‰ng ÇÎa phÜÖng cô ta là indayon.Tôi cÛng có thº tìm hÕi thêm vŠ ti‰ng g†i cûa mÃy giÓng dân khác, nhÜng có lë không nên làm rÜ©m tai ngÜ©i nghe. M‡i ti‰ng nói có l¡m cách nghe cách ghi: kÈ nghe ra Phnom Penh ngÜ©i låi nghe thành Nam Vang; kÈ vi‰t ra Swar Tonnh, ngÜ©i låi nghe thành xà-tón, ngÜ©i khác ghi là Tri Tôn! R¡c rÓi quá l¡m. Vä låi mình bi‰t phÆn mình: có nghiên có khäo gì t§i nÖi t§i chÓn ÇÜ®c Çâu? Ch£ng qua nhón lÃy vài s¿ kiŒn trong tÀm tay, nêu lên Ç‹ g®i š các bÆc cao minh vÆy thôi.Trong mÃy ti‰ng Thái Lan, Phi LuÆt Tân vØa k‹, bÕ qua nh»ng pay v§i play, nh»ng du v§i inda, tôi chú š ljn m¶t âm cuÓi cùng thì thÃy ho¥c yuan ho¥c yan, ho¥c yon, džc lên nghe vÅn gÀn v§i cái tên ViŒt Nam cûa 'nó' l¡m. TØ nam Trung phÀn

vào ljn kh¡p Nam phÀn, chúng ta không có phø âm 'v'. 'ñi vŠ', ngÜ©i dân quê ª Bình ñÎnh, Phú Yên bäo 'Çi dìa' hay 'Çi gÿa'. 'M¡m và rau', gi†ng Nam džc 'm¡m già rau'. Cho nên cái võng, tØ Trung vào Nam, nó mang tên cái giõng. Cái giõng Ãy, cùng v§i nh»ng cái yon, cái yan, cái yuan, coi b¶ gÀn gÛi Ça. Tåi sao chúng nó không th‹ cùng nhau lÆp nên m¶t nhóm, ÇÓi lÆp v§i nhóm hamac, hammock, hamaca?NhÜ th‰ là không dám có quy‰t š cho r¢ng chúng ta Çã 'phát minh' ra cái gì. Ch£ng qua chÌ mong cái vinh d¿ n† ÇÜ®c san sÈ cho cä hai b© Thái Bình DÜÖng. ñÜ®c chæng?Ÿ hai b©, cái võng có hai ÇÎa vÎ khác nhau. Bên phía Nam MÏ, cái võng là cái Ç‹ n¢m thiŒt; bên phía Nam Á, cái võng là cái Ç‹ n¢m chÖi.Võng Nam MÏ xuÃt thân tØ các b‰p lºa cûa nh»ng b¶ låc thi‹u s° ª trình Ƕ væn minh thÃp nhÃt; nó là cái phÜÖng tiŒn cæn bän Ç‹ cÙu con ngÜ©i khÕi cänh læn thân xuÓng ÇÃt lÅn l¶n v§i tro bøi. Các b¶ låc sÖ khai Nam Á, cÛng nhÜ t° tiên chúng ta th©i xÜa, thì không cÀn ljn võng vÅn khÕi ngû ÇÃt: chúng ta ª nhà sàn, n¢m ngû trên 'chÒ' cao ráo, såch së. Võng không là phÜÖng tiŒn tÓi thi‹u phäi có cûa dân cùng; mà là tiŒn nghi Ç‹ nghÌ ngÖi lÃy khoái ª nh»ng cu¶c sÓng Çã thänh thÖi. Cái võng Nam Á, nó 'xuÃt thân' ra sao? Không bi‰t. ChÌ bi‰t ljn th©i lÅy lØng, trong khoäng Çôi ba træm næm trª låi Çây, nó Çã ÇÜ®c vinh thæng vào tÆn phû chúa, vào kh¡p dinh th¿ các quan, kh¡p các ch‡ quyŠn cao chÙc tr†ng.Trong tuÒng H¶ sinh Çàn cûa cø thÜ®ng thÜ ñào TÃn, có ch‡ tên Ti‰t Nghïa cao gi†ng phách lÓi ÇÓi v§i Ti‰t CÜÖng: "A! cái th¢ng m§i dåi ch§, låi còn xÜng r¢ng tiŒn h»u m§i g§m ch§. Bån tao là võng ÇiŠu ngán ngà, quåt lông, khæn ch» nhÃt, ch§ tao làm bån chi v§i cái th¢ng chân không, áo hån, mà cÛng xÜng là bån?" C¿u t°ng ÇÓc Phåm Phú Ti‰t giäi thích r¢ng ngày xÜa các quan to thì dùng võng giá nhu¶m ÇiŠu v§i c¥p ngán b¢ng ngà voi, quan nhÕ thì võng xanh v§i c¥p ngán b¢ng g‡.KÈ vi‰t tuÒng cùng ngÜ©i chú giäi tuÒng ÇŠu là quan l§n cä. ñŠu rành rë vŠ phép t¡c nhà quan cä. Duy cø thÜ®ng ñào Çã Çem phép quan ta gán cho quan Tàu: Quan Tàu nào låi có thÙ quan Çi võng, dù võng ÇÕ hay võng xanh. ChuyŒn võng v§i cáng, v§i ngán n† ngán kia, ông ñào ÇŠu xài ti‰ng ViŒt trong câu nói lÓi, tuyŒt nhiên không Çä Ƕng t§i nh»ng món Ãy b¢ng Hán væn trong các câu hát khách. Trong Hán ng» làm gì có ti‰ng g†i cái võng và nhÃt là cái... ngán! Vä låi ông ñào thÌnh thoäng vÅn có l©i Çùa nghÎch: trong tuÒng TrÀm hÜÖng các có sâm banh, v§i s»a bò ª ch‡ cung ÇiŒn Trø vÜÖng cùng ñ¡c K›, thì trong H¶ sinh Çàn quan Tàu có l« ngÒi lÀm vào võng ngán ngà cÛng dÍ hi‹u thôi. NhÜng Çùa nghÎch Ãy chÌ xäy ra ª nh»ng câu nói lÓi. Còn ª các câu hát nam hát khách, ª các bài tØ, thì nghiêm chÌnh, không có th‰ bao gi©.Cao sang nhÜ vua chúa, quan quyŠn, thì... chÖi võng. Ông nghè m§i ÇÆu xong, l¡m khi cänh nhà hãy còn thi‰u thÓn, bà nghè Çang cÃy Çang g¥t ngoài ÇÒng cÛng v¶i rºa tay chäi tóc, chÌnh ÇÓn y trang, mà n¢m võng m¶t chuy‰n theo sau ng¿a chàng cho vÈ vang. Con nhà thÜ©ng dân, n‰u cÓ g¡ng chÖi n°i, khi ÇÜa dâu vŠ nhà chÒng cÛng chÖi m¶t chuy‰n Çi võng cho sang.Ngoài ra, trong cu¶c sÓng thÜ©ng nhÆt, ho¥c mË n¢m võng ru con ngû, ho¥c bà n¢m võng k‹ chuyŒn xÜa tích cÛ cho cháu nghe, ho¥c ông NhÃt Linh n¢m võng bên suÓi ña Mê mà vi‰t væn, th°i sáo v.v..., ÇŠu không phäi cÓt Çáp Ùng m¶t nhu cÀu cæn bän, thi‰t y‰u nào cä. Ch£ng qua là n¢m chÖi, n¢m lÃy thích lÃy thú cä. Là

cái n¢m ª m¶t xã h¶i Çã có trình Ƕ væn minh tÜÖng ÇÓi cao. Võng nhÜ th‰ là môi trÜ©ng cûa câu hát, ÇiŒu ru, môi trÜ©ng cûa cu¶c sÓng tình cäm, cu¶c sÓng tinh thÀn, cûa nh»ng cäm xúc tinh t‰.NhÜ th‰ e cái võng Nam Á, tu°i cûa nó không mÃy cao chæng? ñáp Ùng nhu cÀu cæn bän m§i là xÜa, chÙ Çáp Ùng nhu cÀu tinh thÀn thì xÜa sao ÇÜ®c?- HÀy, Çã bäo chÜa bi‰t vŠ cái xuÃt thân cûa nó. Ai mà dám ch¡c nó già trÈ Ç‰n Çâu. Gác chuyŒn Çó låi Çi. Cái gì chÜa có chÙng c§ Çích xác thì khoan nói. Nói qua chuyŒn khác, vui hÖn.B¡t ÇÀu, ông Cao Bá Quát có m¶t câu thÖ võng. Ch£ng bao lâu sau, ông Bàng Bá Lân liŠn có cä m¶t tÆp thÖ võng: Ti‰ng võng ÇÜa. Không phäi ông Bàng là chuyên gia vŠ võng. Ch£ng qua khi væn thÖ ViŒt Nam nó thoát ra khÕi vòng Hán ng» thì nó dÍ dàng ÇŠ cÆp t§i cu¶c sÓng dân t¶c hÖn.Ông Bàng có ba thi phÄm vŠ ti‰ng n† ti‰ng kia: Ti‰ng thông reo (1934), Ti‰ng sáo diŠu (1939), Ti‰ng võng ÇÜa (1957). TrØ ti‰ng thông reo ra, hai ti‰ng sau Ç¥c biŒt thân thu¶c v§i l‡ tai ViŒt Nam.Trong bài 'Ti‰ng võng ÇÜa' có câu:...Ti‰ng võng nhà ai ru trÈ N¥ng nŠ chÆm chåp Çong ÇÜa...N¥ng nŠ chÆm chåp Çong ÇÜa...Cót ca cót két nhÎp thÖ muôn Ç©i. Låi có câu:Dân t¶c ViŒt Nam L§n trong ti‰ng võng. Trong bài 'Quê tôi' có câu:ñêm dài, nhÎp ti‰ng võng ÇÜa L©i ru ©i ®i ngàn xÜa v†ng vŠ... KÈ ÇŠ t¿a cho tÆp Ti‰ng võng ÇÜa là ông Lê Væn Siêu, m¶t h†c giä tØng có nh»ng công trình nghiên cÙu vŠ væn hoá, vŠ væn minh, cûa nܧc ViŒt Nam væn hi‰n. Trong bài t¿a có l©i r¢ng: "Ti‰ng võng ÇÜa këo kËt Ãy, vÅn là ti‰ng ngân dài cûa næm nghìn næm lÎch sº trong lòng ngÜ©i con dân ÇÃt ViŒt."'Muôn Ç©i', 'ngàn xÜa', rÒi 'næm ngàn næm', rÒi låi dân t¶c 'l§n trong ti‰ng võng'. Nghe ra vÅn chÜa mÃy Çích xác. ChÌ bi‰t võng là cái cÓ c¿u, là mÆt thi‰t v§i dân t¶c. Còn cái Çích xác thì hãy ch© thôi.

=END=

**********************************