Παναγιώτησ-ωκρϊτησ Λουμϊκησ

Γενικϐσ Ιατρϐσ

Κϋντρο Τγεύασ Αγιϊσ Λϊριςασ

Φυςιολογία βιταμίνησ D

Φυςιολογία βιταμίνησ D (3)

Φυςιολογία αςβεςτιοτρόπων ορμονϊν επί χαμηλήσ 25-OH-D

Βιταμίνη D – νζα ευρήματα

Τποδοχεύσ για τη βιταμύνη D υπϊρχουν ςε ϐλα ςχεδϐν τα εύδη κυττϊρων του οργανιςμοϑ

Η 25-ΟΗ-D 1α-υδροξυλϊςη βρϋθηκε ςε μια πλειϊδα κυττϊρων, πϋραν των νεφρικών

200 περύπου γονύδια ελϋγχονται απϐ την βιτ. D

Κλινικϋσ μελϋτεσ ϋδωςαν ενδεύξεισ για προληπτικό δρϊςη τησ βιτ. D ςε ευρϑ φϊςμα παθόςεων

Η βαςικό ϋρευνα ανϋδειξε μηχανιςμοϑσ που υπϐκεινται των κλινικών δρϊςεων τησ βιτ. D.

Στοιχεία για ςυγκράτηςη 25-OH-D 1 ng/ml = 2,5 nmol/lit

Βιταμύνη D 1 μg = 40 I.U.

«Κλαςικϐσ» οριςμϐσ ϋλλειψησ βιτ. D (ραχύτιδα/οςτεομαλακύα) 25-OH-D < 8-12 ng/ml

ημερινϐσ οριςμϐσ έλλειψησ βιτ. D 25-OH-D < 20 ng/ml

ημερινϐσ οριςμϐσ ανεπάρκειασ βιτ. D 25-OH-D < 30 ng/ml

Βιταμίνη D και μυοςκελετικό

Βαρειϊ ϋλλειψη βιτ. D (<8-10 ng/ml) οςτεομαλακύα

Ηπια ϋλλειψη ό ανεπϊρκεια βιτ.D (<30 ng/ml) δευτεροπαθόσ υπερπαραθυρεοειδιςμϐσ οςτεοπϐρωςη

Πρϐληψη καταγμϊτων ςε ϊτομα με βιτ.D > 30 ng/ml

Αϑξηςη οςτικόσ πυκνϐτητασ με την αϑξηςη τησ βιτ.D απϐ 9-37,6 ng/ml

Βιταμίνη D και μυοςκελετικό (2)

Φορόγηςη βιτ.D μειώνει τον κύνδυνο πτώςεων

Η μυώκό αδυναμύα (εγγϑσ μυοπϊθεια κϊτω ϊκρων) εύναι κϑριο ςημεύο ϋλλειψησ βιτ.D

Θετικό ςυςχϋτιςη επιπϋδων βιτ.D και μυώκόσ ιςχϑοσ-λειτουργύασ κϊτω ϊκρων

Για πρϐληψη πτώςεων απαραύτητα επύπεδα βιτ.D > 24 ng/ml, αλλϊ υψηλϐτερα επύπεδα προςφερουν πρϐςθετη προςταςύα

Βιταμίνη D και λοιμϊξεισ (1) Θεωρητικϊ δεδομενα:

Σα βοηθητικϊ Σ-λεμφοκϑτταρα χρειϊζονται βιταμύνη D προκειμενου να ενεργοποιηθοϑν ςτην αλληλεπύδραςη τουσ με μικρϐβια

Η καθελικιδύνη, μια αντιμικροβιακό πρωτεϏνη, παρϊγεται ςτα μακροφϊγα με τη βοόθεια τησ βιταμύνησ D.

Βιταμίνη D και λοιμϊξεισ - ςχήμα

Βιταμίνη D και λοιμϊξεισ (2)

Κλινικϊ-επιδημιολογικϊ δεδομϋνα:

Οι ραχιτιδικού αςθενεύσ όταν επιρρεπεύσ ςε λοιμώξεισ και ςυχνα πϋθαιναν απϐ πνευμονύα

Τψηλό επύπτωςη φυματύωςησ παρατηρεύται ςε ϊτομα με χαμηλϊ επύπεδα βιτ. D

Η ςυχνοτητα των λοιμωξεων του αναπνευςτικοϑ εύναι αυξημϋνη ςε ατομα με χαμηλϊ επύπεδα βιτ. D

Βιταμίνη D και λοιμϊξεισ (3) Κλινικϊ-επιδημιολογικϊ δεδομϋνα:

Η επύπτωςη ιογενών λοιμώξεων, ϐπωσ του κοινοϑ κρυολογόματοσ, τησ γρύπησ και του RSV κορυφώνεται τον χειμώνα, ϐταν τα επύπεδα τησ βιτ. D πϋφτουν

Η επύπτωςη τησ πανδημικόσ γρύπησ εύναι μεγαλϑτερη τον χειμώνα

Η χορόγηςη βιτ. D μειώνει την επύπτωςη των λοιμώξεων αναπνευςτικοϑ και τησ εποχικόσ γρύπησ

Βιταμίνη D και παχυςαρκία

Η παχυςαρκύα ςυςχετύζεται με μειωμϋνα επύπεδα βιτ. D

Ελαττωμϋνη βιοδιαθεςιμϐτητα βιτ. D ςτην παχυςαρκύα

Η απώλεια βϊρουσ με υποθερμιδικό δύαιτα ςυςχετύζεται θετικϊ με τα επύπεδα βιτ. D πριν την ϋναρξη τησ δύαιτασ (ΠΦ2)

Μετακύνηςη απϐ μεγϊλο υψϐμετρο ςε μικρϐ αυξϊνει το λύποσ του ςώματοσ

Βιταμίνη D και παχυςαρκία (2)

Τψηλϐτερη πρϐςληψη αςβεςτύου ςχετύζεται με μειωμϋνο ςωματικϐ βϊροσ

Φορόγηςη βιτ. D και αςβεςτύου μειώνει την πρϐςληψη τροφόσ και αυξϊνει τον μεταβολιςμϐ του λύπουσ

Γενετικεσ ανωμαλύεσ των υποδοχϋων βιτ. D ςυςχετύζονται με αυξημϋνο βϊροσ και λύποσ

Βιταμίνη D και Σακχ. Διαβήτησ ΙΙ Αυξημϋνη διϊγνωςη Δ και πτωχϐτερη ρϑθμιςη

εγκατεςτημϋνου Δ τον χειμώνα

υςχϋτιςη επιπϋδων βιτ. D με μειωμϋνο κύνδυνο Δ (O.R. 0.36)

Αντύςτροφη ςυςχϋτιςη επιπϋδων βιτ. D με τουσ παρϊγοντεσ του μεταβολικοϑ ςυνδρϐμου.

Λόψη ςυμπληρωμϊτων βιτ. D ςχετύζεται με μικρϐτερο κύνδυνο ανϊπτυξησ Δ

Φορόγηςη βιτ. D ςε παχϑςαρκουσ προδιαβητικοϑσ βελτύωςε την ϋκκριςη ινςουλύνησ απϐ τα β-κϑτταρα (Δ3)

Βιταμίνη D και Σακχ. Διαβήτησ ΙΙ (2)

υςχϋτιςη ανεπϊρκειασ βιτ. D και επιπλοκών Δ

Αυξημϋνοσ κύνδυνοσ (κατϊ 70%) ςε ϊτομα με Δ και ανεπϊρκεια βιτ. D

Αυξημϋνο πϊχοσ καρωτιδικοϑ μϋςου-ϋςω χιτώνα ςε ϊτομα με Δ και ανεπϊρκεια βιτ. D

υςχϋτιςη ανεπϊρκειασ βιτ. D και ςοβαρϐτητασ αμφιβληςτροειδοπϊθειασ

Βιταμίνη D και Σακχ. Διαβήτησ ΙΙ (3) Φορόγηςη βιτ. D ςε διαβητικϊ πειραματϐζωα μεύωςε

ςημαντικϊ την υπεργλυκαιμύα

Φορόγηςη βιτ. D ςε διαβητικοϑσ αςθενεύσ βελτύωςε την ϋκκριςη ινςουλύνησ, αλλϊ ϐχι και την γλυκαιμύα

Μελϋτεσ ςε πειραματϐζωα (και ανθρώπουσ) δεύχνουν ϐτι η ανεπϊρκεια βιτ. D ςυντελεύ ςε δυςλειτουργύα των β-κυττϊρων, ινςουλινοαντύςταςη και φλεγμονό

Βιταμίνη D και υπζρταςη Επιδημιολογικεσ μελϋτεσ αποδεικνϑουν αντύςτροφη

ςυςχϋτιςη μεταξϑ βιτ. D και αρτηριακόσ πύεςησ.

Ο ςχετικοσ κύνδυνοσ για ανϊπτυξη υπϋρταςησ ηταν > 3πλϊςιοσ ςε ατομα με βιτ. D <15 ng/ml ςεςχεςη με ατομα με βιτ. D >30 ng/ml

Φορηγηςη βιτ. D μαζι με αςβεςτιο ςε ηλικιωμενουσ υπερταςικουσ αςθενεισ ελαττωςε την Α.Π. (ςυςτολικη και διαςτολικη)

Άλλεσ μελετεσ (μεθοδολογικα ατελεύσ) δεν βρηκαν ςχεςη μεταξυ βιτ. D και Α.Π.

Βιταμίνη D και υπζρταςη (2) Η 1,25-(ΟΗ)₂-D εύναι ιςχυροσ αναςτολεασ τησ

ςυνθεςησ ρενύνησ.

Πειραματϐζωα χωρισ υποδοχεισ βιτ. D εχουν αυξημϋνη ρενύνη και αγγειοταςύνη ΙΙ, υπϋρταςη και καρδιακό υπερτροφύα

Ανεπαρκησ βιτ. D προϊγει τη διαδικαςύα τησ φλεγμονησ, η οπούα ςχετύζεται με αθηροςκλόρωςη, ενδοθηλιακό δυςλειτουργύα και αντύςταςη ςτην ινςουλύνη

Βιταμίνη D και καρδιαγγειακή νόςοσ Η επύπτωςη των καρδιαγγειακών αυξϊνει τον χειμώνα,

με το γεωγραφικϐ πλϊτοσ και μειώνεται με το υψϐμετρο

Σα εμφρϊγματα εύναι περιςςϐτερα τον χειμώνα (53% με βϊςη μύα μελϋτη)

Ατομα με βιτ. D < 10 ng/ml εύχαν 80% μεγαλϑτερο κύνδυνο καρδιαγγειακόσ νϐςου ςτην 5ετύα ςε ςχϋςη με αυτϊ με βιτ.D >15 ng/ml (Framingham Offspring Study)

Βιταμίνη D και καρδιαγγειακή νόςοσ (2)

Φαμηλϊ επύπεδα βιτ. D ςχετύζονται με υψηλϐτερο επιπολαςμϐ περιφερικόσ αγγειοπϊθειασ

Βιταμίνη D και αυτοάνοςα νοςήματα Φορόγηςη βιτ. D ςε πειραματϐζωα προλαμβϊνει ό

αναςτϋλλει την εξϋλιξη αυτοϊνοςων νϐςων (ρευματοειδοϑσ αρθρύτιδασ, διαβότη τϑπου Ι, πολλαπλόσ ςκλόρυνςησ, φλεγμονώδουσ νϐςου του εντϋρου)

Η βιτ. D καταςτϋλλει την υπερενεργοπούηςη τησ προςαρμοςτικόσ ανοςύασ (η 1,25-(OH)₂-D₂ αυξϊνει τα ρυθμιςτικϊ Σ-λεμφοκϑτταρα)

Βιταμίνη D και αυτοάνοςα νοςήματα (2)

Νεογνα που τουσ δϐθηκε βιτ. D παρουςύαςαν μεύωςη τησ εμφανιςησ διαβότη τϑπου Ι κατϊ 80%

Ατομα που εζηςαν ςτην παιδικό ηλικύα ςε μικρϐ γεωγραφικϐ πλϊτοσ (35⁰) εμφανύζουν μικρϐτερη ςυχνϐτητα πολλαπλόσ ςκλόρυνςησ

Φορόγηςη βιτ. D ςε πολλαπλό ςκλόρυνςη μεύωςε την εμφϊνιςη υποτροπών και τον πολλαπλαςιαςμο των Σ-λεμφοκυττϊρων και αϑξηςε τα επύπεδα του TGF-β1

Βιταμίνη D και αυτοάνοςα νοςήματα (3) Ατομα με ενεργϐ θυρεοειδύτιδα Hashimoto εχουν

επύπεδα βιτ. D ςτο μιςϐ των υγιών μαρτϑρων (ΑΝ1)

Φορόγηςη βιτ. D ςε αςθενεύσ με ςυςτηματικϐ ερυθηματώδη λϑκο βελτύωςε ϐλουσ τουσ ςχετικοϑσ ανοςολογικοϑσ δεύκτεσ (πληθυςμοϑσ λεμφοκυττϊρων και αντι-DNA αντιςώματα) (ΑΝ2)

Βιταμίνη D και καρκίνοσ Απϐ παλαιϊ εύχε παρατηρηθεύ μεγαλϑτερη θνηςιμϐτητα

απϐ καρκύνο με την αϑξηςη του γεωγραφικοϑ πλϊτουσ.

Αντύςτροφη ςυςχϋτιςη τοπικόσ ϋκθεςησ ςε ηλιακό ακτινοβολύα και θνηςιμϐτητασ απϐ καρκύνο του μαςτοϑ, παχϋοσ εντϋρου, προςτϊτη, οιςοφϊγου, ςτομϊχου, χοληδϐχου, παγκρϋατοσ, ορθοϑ, νεφρών, κϑςτησ, ωοθηκών, μότρασ, πνευμϐνων, θυρεοειδοϑσ, μη-Hodgkin λεμφώματοσ και πολλαπλοϑ μυελώματοσ

Μειωμϋνοσ κύνδυνοσ ανϊπτυξησ μελανώματοσ ςε ϊτομα με αυξημϋνη (αλλϊ ϐχι ϋντονη) ϋκθεςη ςε ηλιακό ακτινοβολύα (!) και ϊτομα με αυξημϋνα επύπεδα βιτ. D (CA1, CA2)

Βιταμίνη D και καρκίνοσ (2)

Αντύςτροφη ςυςχϋτιςη επιπϋδων βιτ. D και επύπτωςησ / θνηςιμϐτητασ απϐ καρκύνο μαςτοϑ, παχϋοσ εντϋρου, ορθοϑ, προςτϊτη και ωοθηκών

Μεύωςη του κινδϑνου για καρκύνο παχϋοσ εντϋρου κατϊ 80% ςτα ϊτομα με τα μεγαλϑτερα επύπεδα βιτ. D

Μεύωςη του κινδϑνου για καρκύνο μαςτοϑ κατϊ 70% ςτα ϊτομα με τα μεγαλϑτερα επύπεδα βιτ. D

Βιταμίνη D και καρκίνοσ (3)

Φορόγηςη 1100 μον. βιτ. D3 και 1400 mg αςβεςτύου για 4 ϋτη μεύωςε την επύπτωςη καρκύνων κατϊ 60-77% (τα επύπεδα 25-ΟΗ-D κατϊ την ϋναρξη ηταν 29 ng/ml) (CA3)

Σα επύπεδα 25-ΟΗ-D πριν και μετα την ϋρευνα όςαν ιςχυρού προγνώςτεσ του μειωμϋνου κινδϑνου για καρκύνο

Παρϐμοια θετικϐ αποτϋλεςμα ςτην πρϐληψη καρκύνου απϐ τη ςυγχορόγηςη βιτ. D3 και αςβεςτύου ϋδειξε η επανανϊλυςη τησ μελϋτησ Women’s Health Initiative

Βιταμίνη D και καρκίνοσ (4) Σα ϊριςτα επύπεδα 25-ΟΗ-D για πρϐληψη καρκύνου δεν

εχουν καθοριςθεύ

Αυξημϋνη επύπτωςη καρκύνου παχϋοσ εντϋρου μϋχρι και το επύπεδο 25-ΟΗ-D των 36 ng/ml

Εναρξη μεύωςησ κινδϑνου για καρκύνο παχϋοσ απϐ το επύπεδο 25-ΟΗ-D των 22 ng/ml

Εναρξη μεύωςησ κινδϑνου για καρκύνο μαςτοϑ απϐ το επύπεδο 25-ΟΗ-D των 32 ng/ml

Βιταμίνη D και καρκίνοσ (5) Διατόρηςη επιπϋδων 25-ΟΗ-D > 34 ng/ml θα

προλϊμβανε (ςτισ ΗΠΑ) το 50% των καρκύνων παχϋοσ εντϋρου

Διατόρηςη επιπϋδων 25-ΟΗ-D > 52 ng/ml θα προλϊμβανε (ςτισ ΗΠΑ) το 50% των καρκύνων μαςτοϑ

Βιταμίνη D και καρκίνοσ (6) Η υδροξυλύωςη τησ 25-ΟΗ-βιτ. D ςε τοπικϐ επύπεδο ςε

1,25-ΟΗ-βιτ. D και η δρϊςη ςτο ύδιο κϑτταρο (αυτοκρινόσ δρϊςη) επηρεϊζει τη ςϑνθεςη πρωτεώνών που εχουν ςχϋςη με τον πολλαπλαςιαςμϐ, τη διαφοροπούηςη, την απϐπτωςη του κυττϊρου και την αγγειογϋνεςη

τα ζώα, η ϋλλειψη βιταμύνησ D προδιαθϋτει ςε χημικό ό και αυτϐματη καρκινογϋνεςη

Βιταμίνη D και άςθμα Τψηλϊ επύπεδα βιτ. D ςχετύζονται με καλϑτερη

πνευμονικό λειτουργύα, μικρϐτερη βρογχικό υπεραντιδραςτικϐτητα και καλϑτερη ανταπϐκριςη ςτα κορτικοειδό

Φαμηλϊ επύπεδα βιτ. D ςυνδϋονται με αυξημϋνη ανϊγκη για ειςπνεϐμενα κορτικοειδό ςτα παιδιϊ

Η ανεπϊρκεια βιτ. D ςτα παιδιϊ ςχετύζεται με αυξημϋνο κύνδυνο για ςοβαρό επιδεύνωςη

Μηχανιςμού αςαφεύσ (ενδεχομϋνωσ μεύωςη αναπνευςτικων λοιμώξεων και τροποπούηςη δρϊςησ φλεγμονωδών κυττϊρων)

Βιταμίνη D και ΧΑΠ

Ιςχυρό επιδημιολογικό ςυςχϋτιςη επιπϋδων βιτ. D και πνευμονικόσ λειτουργύασ (FEV1-FVC), με ενδεύξεισ αιτιώδουσ ςχϋςησ

Ελλειψη βιτ. D ςε >50% αςθενών που εύναι υποψόφιοι για μεταμϐςχευςη πνευμϐνων

υχνϊ ςυνοδϊ νοςόματα τησ ΦΑΠ η οςτεοπϐρωςη-οςτεοπενύα (εωσ και 68%) και η μυώκό αδυναμύα

Η ϋλλειψη βιτ. D μπορεύ να εύναι ταυτϐχρονα αιτύα και απϐρροια τησ ΦΑΠ

Βιταμίνη D και ΧΑΠ (2) Πιθανού παθογενετικού μηχανιςμού

Ελλειψη βιτ. D οςτεοπϐρωςη κϑφωςη απϐ καταγματα Θ.Μ... μειωμϋνη ϋκπτυξη θωρακικοϑ κλωβοϑ και πνευμϐνων

Ελλειψη βιτ. D μειωμϋνη ιςχϑσ ανοςοποιητικοϑ αυξημϋνη ευπϊθεια ςε λοιμώξεισ αναπνευςτικοϑ

Ελλειψη βιτ. D αυξημϋνη παραγωγό ΜΜΡ-9 αυξημενη καταςτροφό πνευμονικοϑ παρεγχϑματοσ

Βιταμίνη D και γνωςτική λειτουργία Φαμηλϊ επύπεδα βιτ. D ςυνδϋονται με χαμηλϋσ επιδϐςεισ

ςε νευροψυχολογικϋσ δοκιμαςύεσ ςε ηλικιωμϋνουσ ϊνδρεσ

Ελλειψη βιτ. D ςχετύζεται με γνωςτικό ϋκπτωςη ςε ηλικιωμϋνεσ γυναύκεσ

Ο κύνδυνοσ γνωςτικόσ ϋκπτωςησ όταν 60% μεγαλϑτεροσ ςε ηλικιωμενουσ Ιταλοϑσ με βαρειϊ ϋλλειψη βιτ. D (< 10 ng/ml) ςε ςχϋςη με τουσ ϋχοντεσ επϊρκεια (> 30 ng/ml)

Ο κύνδυνοσ γνωςτικόσ ϋκπτωςησ όταν 41% μεγαλϑτεροσ ςε ηλικιωμενουσ των ΗΠΑ με ϋλλειψη βιτ. D (< 20 ng/ml) ςε ςχϋςη με τουσ ϋχοντεσ επϊρκεια (> 30 ng/ml)

Βιταμίνη D και γνωςτική λειτουργία (2)

Τποδοχεύσ βιτ. D και η 1α-υδροξυλϊςη υπϊρχουν ςτα εγκεφαλικϊ κϑτταρα

Η βιτ. D επηρεϊζει την ϋκφραςη ουςιών (νευροτροφινών, Ca++-δεςμευτικών πρωτεώνών) που εύναι απαραύτητεσ για τη λειτουργύα του εγκεφϊλου

Η βιτ. D αυξϊνει την πυκνϐτητα του ιπποκϊμπου ςε πειραματϐζωα και η ϋλλειψη τησ αυξϊνει το μϋγεθοσ των κοιλιών και επηρεϊζει τη μϊθηςη και τη ςυμπεριφορϊ

Η βιτ. D καταςτϋλλει φλεγμονώδεισ κυτοκύνεσ, που ςχετύζονται με νευροεκφϑλιςη

Βιταμίνη D και ςυναίςθημα Φαμηλϊ επύπεδα βιτ. D εχουν ςυςχετιςθεύ με κατϊθλιψη

(ΤΝ1)

Η ςυχνϐτητα κατϊθλιψησ όταν 85% μεγαλϑτερη ςτα ϊτομα με επύπεδα βιτ. D <20 ng/ml ςε ςχϋςη με αυτϊ με επύπεδα >30 ng/ml με βϊςη μια μελϋτη (ΤΝ2)

Τπϊρχει αντύςτροφη ςυςχϋτιςη τησ πρϐςληψησ τησ βιτ. D με την τροφό και τησ ςυχνϐτητασ κατϊθλιψησ (ΤΝ3)

Σα δεδομϋνα ανεπαρκό ακϐμα για να τεκμηριώςουν αιτιώδη ςχϋςη

Βιταμίνη D και άλλα νοςήματα Η ελλειψη βιτ. D ςχετύζεται με αυξημϋνη

δραςτηριϐτητα τησ φλεγμονώδουσ νϐςου του εντϋρου (ν.Crohn και ελκώδουσ κολύτιδασ) και χειρϐτερη ποιϐτητα ζωόσ

Η ελλειψη βιτ. D ςχετύζεται με περιοδοντύτιδα και με αυξημϋνη τερηδϐνα των δοντιών

Η ελλειψη βιτ. D ςχετύζεται με κολπικό βακτηρύωςη (bacterial vaginosis)

Επίπεδα 25-ΟΗ-βιταμίνησ D Ανϊπτυξη ςκελετικόσ νϐςου ακϐμη και ϐταν 25-ΟΗ-

D > 8-10 ng/ml (οριο οςτεομαλακύασ) Η αϑξηςη απορρϐφηςησ αςβεςτύου ςταματϊ ϐταν

25-ΟΗ-D > 32 ng/ml Η μεύωςη τησ παραθορμϐνησ ςταματϊ ϐταν 25-ΟΗ-

D εύναι 28-40 ng/ml Βϋλτιςτη οςτικό πυκνϐτητα και νευρομυώκό

λειτουργύα κϊτω ϊκρων ϐταν 25-ΟΗ-D > 30- 32 ng/ml υνιςτώμενα επύπεδα (για μυοςκελετικϐ) > 30-32

ng/ml Μεγαλϑτερα επύπεδα για απϐληψη ϊλλων δρϊςεων

(αντικαρκινικόσ, βελτύωςησ ινςουλινοευαιςθηςύασ κλπ.) Σοξικϐτητα ϐταν 25-ΟΗ-D > 150 ng/ml (κολπικό

μαρμαρυγό ϐταν > 100 ng/ml?)

Συνιςτϊμενη πρόςληψη βιτ. D

1-70 ετών 600 I.U. (D3 )

> 70 ετών 800 I.U.

Ανώτατο ϐριο 4000 I.U.

Πηγό: Institute of Medicine (Νοϋμβ.2010) (ΘΣ3)

Συνιςτϊμενη πρόςληψη βιτ. D (2)

1-18 ετών >600 I.U. (D3 ) (για υγιϋσ μυοςκελετικϐ) / 1000 I.U. (για ςτϐχο 25-OH-βιτ. D > 30 ng/ml)

19-65 ετών > 600 I.U. (για υγιϋσ μυοςκελετικϐ) / 1500-2000 I.U. (για ςτϐχο 25-OH-βιτ. D > 30 ng/ml)

> 65 ετών > 800 I.U. (για υγιϋσ μυοςκελετικϐ και πρϐληψη πτώςεων και καταγμϊτων) / 1500-2000 I.U. (για ςτϐχο 25-OH-βιτ. D > 30 ng/ml)

Πηγό: Endocrine Society (Ιουλιοσ 2011) (ΘΣ1)

Συνιςτϊμενη πρόςληψη βιτ. D (3) Μϋγιςτη ανεκτό δϐςη ςυντόρηςησ χωρίς ιατρική

επιβλεψη:

1-3 ετών 2500 I.U.

4-8 ετών 3000 I.U.

> 8 ετών 4000 I.U.

Οι δϐςεισ αναπλόρωςησ ϋλλειψησ βιτ. D μπορεύ να εύναι:

1-18 ετών > 4000 I.U.

> 18 ετών > 10000 I.U.

Πηγό: Endocrine Society (Ιουλιοσ 2011) (ΘΣ1)

Συνιςτϊμενη πρόςληψη βιτ. D (3) Εγκυεσ και θηλϊζουςεσ > 600 I.U. / 1500-2000 I.U.

(για επύπεδα 25-OH-βιτ. D > 30 ng/ml)

Παχϑςαρκοι (ενόλικεσ και παιδιϊ), λόψη αντιεπιληπτικών, κορτικοειδών, αντιμυκητιαςικών (κετοκοναζϐλησ), φαρμϊκων για AIDS 2-3 φορεσ η αντύςτοιχη δϐςη

Πηγό: Endocrine Society (Ιουλιοσ 2011) (ΘΣ1)

Θεραπεία ζλλειψησ βιτ. D Ελλειψη: 25-OH-D < 20 ng/ml

1-18 ετών 2000 I.U. D3 (ό D2)/ημϋρα ή 50.000 I.U. D2/ εβδομϊδα x 6 εβδομϊδεσ

Δϐςη ςυντόρηςησ: 600-1000 I.U./ημϋρα

> 18 ετών 6000 I.U. D3 (ό D2)/ημϋρα ή 50.000 I.U. D2/ εβδομϊδα x 8 εβδομϊδεσ

Δϐςη ςυντόρηςησ: 1500-2000 I.U./ημϋρα

τϐχοσ 25-ΟΗ-D 30 ng/ml

Πηγό: Endocrine Society (Ιουλιοσ 2011) (ΘΣ1)

Πρϐςφατη ϐμωσ μετα-ανϊλυςη πολλών μελετών δεύχνει ϐτι η βιτ. D2 εύναι πολϑ λιγϐτερο (ό και καθϐλου) δραςτικό ςε ςχϋςη με την βιτ. D3 (ΘΣ5)

Θεραπεία ζλλειψησ βιτ. D (2)

Αςθενεύσ παχϑςαρκοι ό με ςϑνδρομο δυςαπορρϐφηςησ ό με λόψη φαρμϊκων που αυξϊνουν τον μεταβολιςμϐ τησ βιτ. D:

Δϐςη αναπλόρωςησ 6.000-10.000 I.U. D3 (ό D2)/ημϋρα

Δϐςη ςυντόρηςησ 3.000-6.000 I.U. D3 (ό D2)/ημϋρα

Πηγό: Endocrine Society (Ιουλιοσ 2011)

Θεραπεία ζλλειψησ βιτ. D (3)

Σα μεικτϊ πολυβιταμινοϑχα περιϋχουν πολϑ μικρό ποςϐτητα βιτ. D (ςυνόθωσ 400 I.U.)

Σο μοναδικϐ ςκεϑαςμα αμιγοϑσ βιτ. D (D2) ςτην Ελλϊδα (που καλϑπτεται απϐ τα ταμεύα): Drops Sterogyl (20.000 I.U./ml ) (1 ml = 50 ςταγϐνεσ)

Τπϊρχουν ςκευϊςματα αμιγοϑσ βιτ. D (D3) που δεν καλϑπτονται απϐ τα ταμεύα, αλλϊ εύναι λογικοϑ κϐςτουσ

Τοξικότητα βιταμίνησ D Αντύθετα με τισ κλαςικϋσ αντιλόψεισ, η βιτ. D ϋχει ευρϑ

θεραπευτικϐ εϑροσ και ελϊχιςτο κύνδυνο τοξικϐτητασ (πρϐκληςη υπεραςβεςτιαιμύασ)

Σοξικϐτητα παρατηρόθηκε ςε χρϐνια λόψη βιτ. D > 10.000 I.U. ημερηςύωσ (για ςϑγκριςη, παρατεταμϋνη ϋκθεςη ςτον όλιο το καλοκαύρι 20.000 I.U.)

Σοξικϐτητα ϐταν 25-OH-D > 150 ng/ml

Επύπεδα 25-OH-D > 100 ng/ml πρϐςφατα ςυςχετύθηκαν με αυξημϋνη ςυχνϐτητα κολπικησ μαρμαρυγόσ (Σ1)

Φυςικεσ πηγζσ βιταμίνησ D Πηγή Περιεκτικότητα ςε βιταμίνη D

Ηλιακό ακτινοβολύα, UVB (0.5 MED)

3000 I.U.

ολωμϐσ ϊγριοσ (100 γρ.) 600-1000 I.U.

ολωμϐσ ιχθυοτροφεύου (100 γρ.)

100-250 I.U.

αρδϋλλεσ κονςϋρβασ (100 γρ.) 300 I.U.

κουμπρύ (100 γρ.) 250 I.U.

Σϐνοσ κονςϋρβασ (100 γρ.) 230 I.U.

Μουρουνϋλαιο (5 ml) 400-1000 I.U.

Γϊλα εμπλουτιςμϋνο (200 ml) 100 I.U.

Γϊλα βρεφικϐ εμπλουτ. (200 ml) 100 I.U.

Δημητριακϊ εμπλουτ. (μερύδα) 100 I.U.

Κρϐκοσ αυγοϑ 20 I.U.

Επιδημιολογία ανεπάρκειασ βιτ.D

Σα ποςοςτϊ ανεπϊρκειασ βιτ.D διεθνωσ εύναι τϐςο υψηλϊ, που χαρακτηρύζεται ωσ «πανδημύα» του 21ου αιώνα

Πολλού ειδικού αποδύδουν την μεγϊλη αϑξηςη τησ ςυχνϐτητασ νϐςων ϐπωσ καρδιοπαθειών, διαβότη, παχυςαρκύασ, καρκύνων κλπ. ςτη γενικευμϋνη ανεπϊρκεια βιτ. D

25-OH-vitamin D (ng/ml)

18.5

21

12.7

29.4

26.6 27.7

0

5

10

15

20

25

30

35

3-10 ετών 11-14 ετών 15-18 ετών

Φειμώνασ

Καλοκαύρι

Επιδημιολογύα ανεπϊρκειασ βιτ. D ςτην Ελλϊδα (1)

Επιδημιολογία ανεπάρκειασ βιτ. D ςτην Ελλάδα (2)

Υποψία για βαρειά ζλλειψη βιτ. D (ραχίτιδα ή οςτεομαλακία) Ραχύτιδα πϐνοι ςτα οςτϊ, παραμορφωμϋνα οςτϊ,

καθυςτερημϋνη οδοντοφυϏα, πτωχό ςωματικό ανϊπτυξη

Οςτεομαλακύα Μυώκό αδυναμύα (ιδύωσ τετρακεφϊλων), πϐνοι ςτα οςτϊ, μυαλγύεσ, δυςχερόσ βϊδιςη, ςυχνϋσ πτώςεισ, υποφωςφαταιμύα, αϑξηςη αλκαλικόσ φωςφατϊςησ

υχνεσ παρα-διαγνώςεισ: «οςτεοπϐρωςη», «ΝΥΔ», «ςωματοποιημϋνη κατϊθλιψη», «ινομυαλγύα»

Υποψία για ζλλειψη ή ανεπάρκεια βιτ. D

Παρουςύα νϐςων που εχουν ςυςχετιςθεύ με ανεπϊρκεια βιτ. D

Παρουςύα παραγϐντων κινδϑνου για ανεπϊρκεια βιτ. D

Παράγοντεσ κινδφνου ζλλειψησ βιτ. D Παράγοντασ κινδύνου Μηχανιςμόσ

Ελλειψη ϋκθεςησ ςτον όλιο Μειωμϋνη ςϑνθεςη

Μεγϊλο γεωγραφικϐ πλϊτοσ Μηδενικό ςϑνθεςη τον χειμώνα ςε μϋρη >52ο

Φρόςη αντηλιακών SPF>15 μειώνει ςϑνθεςη κατϊ 99%

Αςτικοπούηςη Αυξημϋνη παραμονό ςτο ςπύτι και χρόςη αυτοκινότου / τα τζϊμια αποκλεύουν την UVB

Μεγϊλη ηλικύα Ελϊττωςη κατϊ 75% τησ ςϑνθεςησ ςτην ηλικύα των 70 / αυξημϋνη παραμονό ςτο ςπύτι ό ςε ύδρυμα

Υϊρμακα Αντιεπιληπτικϊ, κορτικοειδό, φϊρμακα για AIDS αυξϊνουν τον μεταβολιςμϐ τησ βιτ. D

Παράγοντεσ κινδφνου ζλλειψησ βιτ. D -2

Παράγοντασ κινδύνου Μηχανιςμόσ

Διατροφό Μϐνο τα λιπαρϊ ψϊρια εύναι πλοϑςια πηγό / ςτην Ελλϊδα δεν γύνεται εμπλουτιςμϐσ τροφύμων ςε βιτ. D

Παχυςαρκύα Η βιτ. D προςροφϊται απϐ τον λιπώδη ιςτϐ και τα επύπεδα ςτο αύμα μειώνονται

Φρϐνια νοςόματα Αυξημϋνη παραμονό ςτο ςπύτι λϐγω νοςηρϐτητασ / μειωμϋνη ςϑνθεςη ςε οριςμϋνα νοςόματα (π.χ. ΦΝΑ) / μειωμϋνη απορρϐφηςη ςε ϊλλα (π.χ. νϐςοσ Crohn, κοιλιοκϊκη)

Παράγοντεσ κινδφνου ζλλειψησ βιτ. D -3 Παράγοντασ κινδύνου Μηχανιςμόσ

Μαϑρο ό μελαψϐ χρώμα δϋρματοσ

Η μελανύνη απορροφϊ αποτελεςματικϊ την UVB

Μετανϊςτευςη Μετανϊςτεσ με μαϑρο ό μελαψϐ χρώμα δϋρματοσ ςε βορειϐτερο γεωγραφικϐ πλϊτοσ εκτύθενται ςε λιγϐτερη ακτινοβολύα

Σρϐποσ ϋνδυςησ Η ολϐςωμη κϊλυψη με ενδϑματα (π.χ. μοναχού, κληρικού, Μουςουλμϊνεσ κλπ.) αποκλεύει την ςϑνθεςη

Εποχό Πολϑ λύγη ςϑνθεςη τουσ χειμερινοϑσ μόνεσ

Υϑλο Οι γυναύκεσ ςε αυξημϋνο κύνδυνο λογω αυξημενων αναγκών ςτην εγκυμοςϑνη

Παράγοντεσ κινδφνου ζλλειψησ βιτ. D -4

Παράγοντασ κινδύνου Μηχανιςμόσ

Εμβρυώκό και πρώώμη βρεφικό ηλικύα

Αυξημϋνεσ μεταβολικϋσ ανϊγκεσ για βιτ. D και αςβϋςτιο λϐγω ταχεύασ ςκελετικησ αϑξηςησ / το μητρικϐ γϊλα εύναι πτωχό πηγό

Αναςτροφό φυςιολογικοϑ ωραρύου ανϊπαυςησ - δραςτηριοπούηςησ

Ατομα που δραςτηριοποιοϑνται βραδινεσ και νυχτερινεσ ώρεσ και κοιμοϑνται το πρωύ

Ετήςια διακφμανςη βιτ. D

28.3

16.7

12.2

30.1

36

25

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Οκτ. 2010

Δεκ. 2010

Υεβρ. 2011

Απρ. 2011

Ιουν. 2011

Αϑγ. 2011

Οκτ. 2011

25-OH-D (ng/ml)

25-OH-D (ng/ml)

Βιβλιογραφικζσ παραπομπζσ Γενικϋσ: 1 , 2 , 3 , 4 , 5

Λοιμώξεισ: Λ1 , Λ2 , Λ3 , Λ4 , Λ5 , Λ6 , Λ7 , Λ8

Τπϋρταςη - Καρδιαγγειακϐ: ΤΚ1 , ΤΚ2 (και οι γενικϋσ)

Παχυςαρκύα: ΠΦ1 , ΠΦ2 , ΠΦ3 (και η γενικό 4 και το ςυνημμϋνο αρχεύο .pdf)

Διαβότησ: Δ1 , Δ2 , Δ3 (και η γενικό 2)

Αυτοϊνοςα νοςόματα: ΑΑ1 , ΑΑ2 (και οι γενικεσ 2 και 3)

Καρκύνοσ: CA1 , CA2 , CA3 (και οι γενικεσ 2 και 3)

Αναπνευςτικϐ: ΑΝ1

Γνωςτικό λειτουργύα: ΓΝ1 , ΓΝ2 , ΓΝ3 , ΓΝ4

υναύςθημα: ΤΝ1 , ΤΝ2 , ΤΝ3 , ΤΝ4

Θεραπεύα-τοξικϐτητα: ΘΣ1 , ΘΣ2 , ΘΣ3 / ΘΣ4 , ΘΣ5

Επιδημιολογύα ανεπϊρκειασ: ΕΠ1 , ΕΠ2