ХИМИЯ - eduportal.uzeduportal.uz/umumiyfiles/darsliklar/7/kimyo_7_rus.pdf · È.Ð. ÀÑ ÊÀ...

161
È.Ð. ÀÑÊÀÐÎÂ, Í.Õ. ÒÓÕÒÀÁÀÅÂ, Ê.Ã. ÃÀÏÈÐΠХИМИЯ Ó÷åáíèê äëÿ 7 êëàññа школ общего среднего îáðàçîâàния Утвержден Ìèíèñòåðñòâîì íàðîäíîãî îáðàçîâàíèÿ Ðåñïóáëèêè Óçáåêèñòàí Èçäàíèå пятое, переработанное ÃËÀÂÍÀЯ ÐÅÄÀÊÖÈЯ ÈÇÄÀÒÅËÜÑÊÎ-ÏÎËÈÃÐÀÔÈЧÅÑÊÎÉ ÀÊÖÈÎÍÅÐÍÎÉ ÊÎÌÏÀÍÈÈ «SHARQ» ÒÀØÊÅÍÒ–2017

Upload: truongliem

Post on 02-Dec-2018

233 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • .. , .. , ..

    7

    ,

    -

    SHARQ2017

  • 2

    : 54(075) 24721 90

    !

    .., -, , , , .

    , , , , .

    !..

    :. ;.

    ;. 34.;. 102.;. 137.;. 53-;. 21;. , -, -.

    .. .: 7-

    .- /:.., .., .. -.:Sharq, 2017160 .

    1.2.

    86

    , , . - .

    : 54=811.222.8(075)

    ISBN 978-9943-26-688-9

    .., .., .., Sharq, 2005, 2013, 2017.

    , -, .. .

  • 3

    1.

    , - .

    , , , , -.

    .

    , , , , -, , -, , , . , - 118 . , , , , - . -, , , (), , , , , .

    - - , , , , , - , .

  • 4

    . -.

    , -, - . - -. , , - - , , -, .

    -, -, , , VIIIX . - .

    - , -,, - - ., -.

    .VII.., VIII.., -, -...., , , 1869..-, ..-.., ., ., ., ., ., ., ., .-, ., ., .-, ., ., ., .-, ., ., ., ., .-

  • 5

    , ., ., ., ., .-, ., ., ., ., ..

    .. 1991 ., , -

    - . , , ., ---.

    , - -.-, - , , , , , , , , , , , .

    -

    - ---.

    , , -, --, -.

    - , -, .., .., .. , .. , .. , .. ,

  • 6

    .. , .. , .. , .. , .. , .. , .. , .. , .., .., .., .., .. , .. , .. , .. , .., .. , .. , .. , .., .. , .. , .. , .., .., .., ...

    .. (19131987). , , . 600 , 100 . 1985. . .. , - , . .

    . - .

    .. (19091991). , , . 600 , 100 10 .1969.-. . .. -. , -.

    .2000 3600 , .

    .. (.1931)., - , , - . 700 , 11 , 3 , 22 - . --.

    , , .

  • 7

    .. (.1944). , , , - . 350 , , 100 . . 10 - -. .

    .. (.1940). , , , , - . . 600 , 30 -. - . .

    .. (19161994). , , , , - . . 1951 . - . --, -.

    .. (. 1941). , , . 400 , 20 5-. , -, , . -.

  • 8

    .. (19392004). , , . 450 , 40 -, 45. -, -, , .

    .. (19322008). , , , - . -410 , 35, 3 , 2 , 15 . -1 -

    , - .-, .

    .. (. 1936) . , , -. 1700 -, 10 , 300 .- -

    . , -.

    - 1997 . ..... - -, , .. , .. , .. , .. -, .., .., .., ..-, .., ., ...

  • 9

    2.

    , , , , , ., , . - . , . -, , , , , , -, , , .

    . -

    , ., , .-, , .

    . , , , , , , , . , , , ; , , .

    - ? , , , , , .-, , , -, ..

    . ? , -.: 1000 /3(1/), 1840 /3(1,84/).

    -: t. = 100, t. = 78, t . . .=338C.

    , -, , , (.1). , , , , (, , ) .

    .1. (), ()

    ()

  • 10

    :, , , , , -, , , , , , , , , , , , -, , , , .

    :1..2..3.

    .4.

    . .

    5.- . -?

    1

    . , .

    -.

    1., .2..3..4.-

    .5..6..7., .8..

    , .

  • 11

    --., , , , -.

    , - .1. , -

    , .

    2. , .

    3. .4. ,

    , .

    5. , -.

    6. -, -.

    7. -.

    8. , .-, .

    9. , -, .

    10. .

    11., -.

    12., , .

    13.- . .

    14.,,.

  • 12

    15.-, .

    16. , , ..

    17., , .

    18..

    2

    .

    .

    1. (. 2).,

    ., -, -..

    :

    1 , -, ;

    2 ;

    3 , - , -;

    4 -;

    5 .

    . 2.

  • 13

    .- . .

    2. .

    .: ,

    . .

    . .

    1. (.3).

    (1), (2), (3) (4).

    2. .

    - .

    - .

    - , , - .

    . , !3. .

    - .

    - .

    . , !

    .

    . 3.

  • 14

    . 4. :1;2;3;4;5;6;7;8;9;10 ;11;

    12;13;14;15;16;17-

    ;18;19;20 .

    14

    4-rasm. 1univrsl shttiv; 2prbirk; 3tubi yumalq klb; 4olchv stkni; 5knussimn klb; 6olchv klblri; 7chinni vrnklr; 8mnzurk;

    9chinni hvnch v dstsi; 10Ptri idishi; 11olchv silindrlri; 12prbirktzlgich; 13svitkich; 14piptk; 15prbirk qoygich; 16elktron trzi;

    17byurtklr; 18gz lish sbbi; 19qisqichlr; 20Vyurs klbsi.

    1 2 3 4

    8765

    9 10 11 12

    161514

    17 18 19 20

    13

  • 15

    4. . .

    - (.5). :

    1 ;

    2 , ;

    3 , ,, .

    , -, . . . (. 5). , -, , , . , -.

    3. - . () .

    , -(atomos), -.

    (), -(), -(), , , () , , , - , , , .

    , , ,

    . 5.-

  • 16

    --. -1860 .- , -.

    -:

    , - .

    . , -

    , . .

    - -, .

    --.

    , .

    , -.-, , - , -.

    .6 () ( ) (), () .

    , .

    .6. ()

  • 17

    -, , -, - (.7). .- , , . - , , .

    , :

    .1827.

    .- .

    , .

    , (, -, ) . ,

    . ,

    ..-

    ( ) -, , , , . , , .., , , .-.

    I I oII II

    .7. ,

  • 18

    , .., .

    .

    . . ( ) .

    .

    118118-.. .

    1813 . . - ; , .

    , H() , Hydrogenium();Hg(Hydrargirum) - , ..

    , -.

    : , , , , , -, , , -.

    :1.?2.?3.?4., -

    :, , , , -, .

    5. ? ?

  • 19

    4. .

    , , , 1 (1=10-10 ) (.8).

    () , - . - -().(1=0,10 ;1=1109).

    -., 0,00000000000000000000000000167 1,671027 . , 19,931027 . .-, - r (r -relative). , ,

    1/12 .

    1/1212

    (...).

    1 ... = 1,661027 .,

    26,571027, : r(O)=

    , 161/12-.

    6

    1,661027

    16

    19,931027 12 =

    26,571027

    1,661027=

    .8.

    19

    4-. ATOMLARNING OLCHAMI. NISBIY VA ABSOLUT MASSA

    Atomlar materiyaning asosiy tuzilmabirligidir. Ular juda kichik bolsa-da, ozolchamlariga ega. Ularning diametri 1atrofida boladi (1=10-10 m) (8-rasm).

    Hozirgi vaqtda olchov birliginanometr bilan al mashinib bormoqda.Bunda: (1= 0,10 nm; 1 nm == 1 109 m).

    Atomlarning absolut mas sasi judakichik kattalik. Masalan, vo do rodato mi ning absolut massasi0,00000000000000000000000000167 kg yoki 1,67 10-27 kg. Uglerodatomi ning absolut massasi 19,9310-27 kg. Hisoblashlar olib bo rishda ushbuabsolut massa kattaligidan foydalanish oziga xos qiyinchiliklarni keltiribchiqaradi. Shuning uchun kimyoda nisbiy fizik kattalik elementning nis-biy atom massasi Ar ishlatiladi. r inglizcha relative nisbiy.

    l Nisbiy atom massa element atomi massasini 12 C (uglerod12)atomi massasining 1/12 (on ikkidan bir) qismidan necha martaogirligini korsatuvchi kattalik.

    19,9310-27 kgUglerod (

    12

    6 C) atomining absolut massasini 1/12 qismi (-------------------------- =12=1,6610-27 kg) ga teng bolib, bu miqdor massa atom birligi (m.a.b.) deb ataladi.

    1 m.a.b.=1,6610-27 kg.Masalan, kislorod atomining absolut massasi 26,5710-27 kg ga teng bolgan

    holda uning nisbiy atom massasi:26,5710-27

    Ar(O) = ------------------------- = 16 ga teng. Demak, kislorod atomi uglerod atomi massa- 1,6610-27sining 1/12 qismidan 16 marta ogir.

    l Nisbiy atom massa elementning miqdoriy korsatkichi.l Atomning absolut massasi element atomning haqiqiy massasi

    bolib, u juda ham kichik massa birligiga teng.

    8-rasm. Germaniy atomining krem-niy tuzilmasi orasida joylashishi.

    1,50,8

    0

    50,00 nm

    50,0

  • 20

    - .

    -, .

    : , , , , , .

    :1.?2. ?-

    ?3. .

    : 1) 93,131027; 2) 1,671027;3) 396,671027.

    5.

    . .

    , , - 118 . - ; 90% : , , -, , , , 89.20 -, .

    , ., .

  • 21

    1

    ,

    1(20, 1.)

    2 , 100 -252,8 -183

    3 (20, 1.) 1,00 / 0,090 / 1,43/

    4

    . 1 , ..

    , .

    . , , . . , .

    - .

    ., (, ., -).

    . -, , ..

  • 22

    , .-, -().

    (, 2, , )...

    , - -(, ).

    (-), -, ().

    - , , .-, , .

    , , 8.

    : , , , , -, , , , , - , , , - , , .

    : 1.?2..3.?4. ?

    ??5.?6.-

    ? -.

    7. ? .

    8., ?

  • 23

    5.

    , .

    , -, .

    .

    :, , , -,.

    , .- .

    .- , . , - , (, , 1 , -2, , 1-, -4).

    . , ,

    ., -.- , -.

    , , , , , .

    , - . .

    , , .

  • 24

    , , ., -.

    , (90%, 99%).

    , , ., , , , , , ,

    -, -.

    , , -, -.

    1. , -

    , , . .

    . , , - , -, . , - , . - (.9)., - , (.10).

    . , - -

    .9. -

    .10. -

    -

  • 25

    .11.

    , -(.11)

    . . , , -.

    2. , -

    , , --. , .

    . - -., c- . , (.12).

    . -, . , . (.13).

    :1. , -

    () .

    2. , .

    3

    .12.

    .13.

  • 26

    .

    , 20 - , , -, - , , ., -.

    .

    . . .0,5.-, .- .

    .

    .- . , -.-, .-.

    .1. .2. , -

    .3.

    ..-.

    4. .

  • 27

    1.. 5..2.. 6..3.. 7..4.. 8..

    1., .2..3..4., .

    7.

    () . , ,

    , , , , , . , ,

    , , , , .

    :

    118, - , -.- -. -. , - , , -, , ; , - , -;, (.14);-..

    -., -..-

    .14. -

  • 28

    , , ( ).

    , , , .

    , -, .-, .

    , -.

    .

    . .

    . , , -

    . , -

    , .

    : , , , , , -, , , , , , , , .

    :1..2..3.?4., .5.?6. -

    .

  • 29

    8.

    , , , - ; , ; , , , , .

    , , -. .

    , . , .

    , , . , .

    , , , .

    -(.15).

    , .

    - .101,3 100 (-) , 0 () .

    - (, -) -. , . - -

    .14. (), ()

    ()

  • 30

    , , , , , . - , ., -, ., -, , .

    , .

    : , , , -, , , , , .

    :1.-

    ?2. ? -

    .3. ?

    .4.?-

    .5., -

    .

    9. . .

    - . , , , .. , .

    - .

    : ( );

  • 31

    2O2

    323

    52

    4 5

    2 -, 14.

    2

    - ( );

    .

    , (H), (O) H2O. 2, -, ,-., , , . -, , - , .:

    . - . -, . -

    . . valenz .

    . .

    , 1 . , - -, .. , HCl , H2O , NH3 .

  • 32

    :Na,K,H, Ca, Mg, Al.

    . -, Fe, Fe2O3 , Cu2O, CuO, (H2S, Na2S), - (SO2 SO3) - . (..3).

    - : H2O, Al2O3, -:u(III), Cu(I).

    , -, . , ,

    - , .. mx=nx.

    , Fe2O3 (-3) (2)., 32=23;6=6.

    . (n), (m) -: m= ny/ (x, y , ).,SO323/1=6:2 , 3 , 1 .

    2, , l23, S2, P25.

    . , - . ,

    I II III II

  • 33

    :2, 5. PxOy. , 5 = 2y, x = 2, y = 5, -, , P2O5. .

    . -.-(.2).

    2

    H

    2O

    OH H

    NH

    3

    H N H

    H

    (VI)SO

    3

    O S O

    O

    ZnS Zn=S

    : , , , , , , , , .

    :

    1. ?-?

    2. ?

    3. ?

    4. -.

  • 34

    10. , . .

    , , -30(3310-9).-110 ., , ., 1 19,91*10-27. . [Mr]. , -

    , 1/12 -12.

    , , . , Mr(H2O)=2+16=18.

    .

    . , , , , -(n). ,

    . ,

    ( , .), 0,012 -.

    1 0,012 -.0,012(19,931027):

    0,012/NA=-----------=6,021023-1.

    19,931027

    6,021023 1 (17761856) NA., , 6,021023 (, .).

  • 35

    NA

    N

    n

    n

    N=NAn. (1) (1)

    : n= (2)

    16,021023.16,021023.

    . (m) (n)

    ():

    = .

    () (), .-//.

    .

    3

    Mr

    (NA)

    n,

    -

    , /

    1 H2O 18 6,02,1023 1 18/

    2 O2 32 6,02,1023 1 32/

    3-

    CO2 44 6,02,1023 1 44/

    4-

    NaOH 40 6,02,1023 1 40 /

    n = 1 , m , NA(6,021023). -

    (r) (.3).

  • 36

    0,018/18/.0,032/32/.0,016/16/.

    : , ,,,-,/,/,.

    :1. -

    :H2SO4,Al2O3,Ca3(PO4)2.2., ?3.?4.?5.0,5.6.18?

    11. .

    , . , , , , , , -.

    , , -, ., ., , , . , - , , ., .

    , , -, , -., , -. ( )

    : , , , ( ). - .

  • 37

    ., , . . .. . . -, , .., -., . , , , .

    .

    .

    , .

    , .

    -.

    :1) , , ;2) ;3) ;4) .

    , - , .

    , -, .

    , ;.

    :, , , , , -, , .

  • 38

    :1. -

    .2. ?3. ?4.

    ?5. SO3,

    16SO3.6., -

    ?

    12. . .

    , , , -.-, .-, (), ..

    (.15).

    1.-.- : , , - ( ) (- ) , ., , , -, . -, - .

  • 39

    , - . -.

    2. , , . -, , , -, .-.

    - , : .-., ( ), , .

    , , , .

    , , .

    , (.17).

    , - .

    .16.

  • 40

    , -, . , ., :2, 2, 2.

    - . , , (=), -.+.

    2+2=2.

    , , , . -.

    , 2:

    2+2=22.

    .17. () ()

  • 41

    , 4, 2.-2, :

    22+2=22.

    .:

    22+2=22.

    - .

    .

    : , , , , , , , .

    :

    1. .

    2. , -.

    3. , , - ..

    4. (3) () (2).-.

    5. :

    Mg+O2=MgO HgO=Hg+O2 Fe+Cl2=FeCl3 Na+Cl2=NaCl

  • 42

    13.

    , -, , , - .

    1808.. 1809.. -

    ., (

    ). 11,11%, 88,89%()., .

    22 -, , .5,88%, -94,12%.-. . .

    ., -(, -).

    -, - ., -.(II) 42,88% 57,12% . - (IV) 27,29% 72,71%..1803. .

    , .

  • 43

    -, .

    , -(II) (IV).-, ., - (IV) , (II) (.4).

    4

    (II) (IV)

    , % , -

    42,86 57,14 1,33(1)

    2 27,27 72,73 2,66(2)

    :, -, , , -.

    :1.?2.?3. , FeO

    Fe2O3.?

    14.

    .

    , -.

    , - .

  • 44

    1748..., - -, . 17721789 . ., , -.- -. , ,

    ..,

    , , . , .

    , .-, .

    ., , -. , ., -50%., , -:

    Fe56

    S32

    FeS88

    + =88, 88.

    , , - -, , :

    - , , .

    : -, , -, , .

  • 45

    :1. .2. 50 328-

    .22?.3. ?4. ?

    15. .

    , () ().

    1811.., , -, . -

    .

    , .., -

    (2, 2, N2, F2, Cl2). .

    , -.. . . , .

    -, .

    -..

    (. 10) , 1 - 6,021023 (, , ). , , , 6,021023, .

  • 46

    , 6,021023 - ( 0, 101,325).r (13):Vm=M/.

    5 ,

    , / ,

    /3

    , 3/

    2 0,002016 0,09 0,0224

    2 0,032 1,428 0,0224

    (II)

    0,028 1,25 0,0224

    , 6,021023 (1) , 0,0224322,4. (V) (n)

    : Vm , Vm = V/n.n=V/Vm, V=nVm.

    , V=mVm/M, -.3//(.5).

    6,021023., -, 0,018.

    : , , -, , , /3, 3/, /.

    :1. , , -

    11 (IV) .

    2. , 0,2 , 1,5 0,3 ?

    3.-?(: 1244 .)

  • 47

    16.

    (12) . , , .

    ( ), - :

    1. ++...=:

    2H2+O2=2H2O;CaO+CO2=CaCO3;2Cu+O2=2CuO.2. -

    =+...:2H2O=2H2+O2;CaCo3=CaO+CO2.

    3. , , -, C+AB=CB+A:

    Zn+2HCl=ZnCl2+H2;Fe+CuSO4=FeSO4+Cu.4. -

    +CD=AD+CB:NaOH+HCl=NaCl+H2O;BaCl2+Na2SO4=BaSO4+2NaCl.

    M, / , / Vm

    ,

    CO2 N2 H2S

  • 48

    . , , -

    ., -

    , . .

    (Q).-

    -(). , ( ), -

    (kzo ) (. 17). - + ():

    Fe+S=FeS+96;S+O2=SO2+297.H2+1/2O2=H2O+285,83;C+O2=CO2+393.

    , ( ), - (endo ). ( ):

    N2+O2=2NO181;32=23289.

    : , , -, ; , , -, ;, .

    .18.

  • 49

    :1. .2. ,

    :

    1) P +O2 P2SO5 5) N2+H2NH32) CuSO4+Fe=FeSO4+Cu 6) Mg+O2MgO 3) Na2SiO3+H2SO4 Na2SO4+H2SiO3 7) HgOHg+O2

    4) H2OH2O+O2 8) Al+O2 Al2O3

    I

    (r) , .

    , Mr(34) =?

    , -, 34:

    r (H) =1; r () =31; r () =16; Mr (H3O4) =13+311+164=98.

    1.

    : ) Fe2O3; ) Fe3O4; ) CaCO3; ) Na2SO4;

    2.19,6.

    (c) -

    (%).(%)

    2.:

    1.2:

    r(2) =121+162=44.

  • 50

    2.2:

    w (O)= ===,7373%.

    3.2:

    w ( ) ==0,2727%.

    :73%27%.

    1. , :) FeO; ) P2O5; ) Na2CO3;) Al2(SO4)3.2. - NH4NO3. ?3. :NaNO3, KNO3?4.) 0,2;) 0,5-(V)(P2O5)?(V)?

    1., 50%50%.

    :, -

    (S) ()., SxOy. -- : ==1,5625, y==3,125,

    1,5625:3,125=1:2.

    SO2.

    r (O)r (O

    2)

    2 *1644

    3244

    r ()r (O

    2)

    1244

    5032

    50 16

  • 51

    2., 2,4%, 39,1%S58,5%.

    :, , S .

    Sz. , , z - :

    x==2,4;y==3,125;z==3,125,

    , 2SO3.

    1.

    :) Al2O3; ) H2CO3; ) NO3; ) Ca3(PO4)2.2.(FeS2).3. : u2O,

    CuO?4. , -

    :39,7%;n27,9%;32,4%.5., -

    , 56,4%.

    , , . :

    b d eCu+2SO4=CuSO4+2O = ==80 98 160 18

    - , -.

    2,41

    39,132

    58,5 16

    80

    b 98

    d160

    e18

  • 52

    1. H2SO44Cu?

    :. -

    ., :

    4b d eCu+2SO4=CuSO4+2O80 98160 18

    , .:

    =;==4,9. , (II):

    =;==8. :

    =;==0,9. : 4,9, 80,9.

    2. 4- ?

    :, ,

    ..

    :

    4 80

    4.9880

    b 98

    4 80

    d 160

    4.16080

    4 80

    e 18

    4.1880

    4 H

    2

    98

    d160

    e18

    4 H

    2

    98

    d160

    e18

  • 53

    Hl :

    : 4l8Hl.

    1. (II),

    444u2()23?2.Fe3O4+4H2=3Fe+42

    28Fe.?3.l

    1,22l3?4.-

    26?

    I

    1. ?) ;B) ;C) ;D) , .2. - :) , -

    , .B) .

    .C) ,

    .D) .3. ?) , -

    ;B) , -

    ;C) , ;D) , .4. ?) ;B) , ;C) , ;D) , .

    4 H

    2

    98

    d160

    e18

  • 54

    5. ?) , ,

    ;B) , , -

    1/12;C) , , -

    1/24;D) , , -

    1/3.6. ...) ;B) ;C) ;D) .7.

    ...) ();B) ;C) ;D) .8. -

    ?

    ) ; C) ;B) ; D) .9. ...) .B) a , , -

    .C) c ,

    , -.

    D) , , D.10. ?

    ) 6,021023; C) 1,661027;B) 101,325; D) 8,314.

  • 55

    , , ,

    KMnO4H2O2KNO3K2O

    H2O

    CaOCl2

    O3M2OnFe3O4NO,NO2SO2SO2P2O5CO,CO2BaO2

    O2

    ; -

    , , , ; , -

    17.

    . , , ,

    - .

    , - , .

    ts,C t ,/

    O2

    219 183 1,429 1774 . .

    O2

    193 112 2,143 1875 . .

    1774 . . ., -..

    . . -(oxygenium) .-.

  • 56

    8, 15,9994(16).

    , , .., , , , .47%.20,94%.89%. . 2. 16. 32. 2.

    : , , , .

    :1.?2.-

    ?3. -

    :1) SiO2;2) 3;3) ;4) Fe34.

    4.-?, -.

    5. (SiO2); ) ; ) ; ) , 300 .

    18.

    -(2) (3).

    , , -, , , , . . -.

  • 57

    .19. -

    .20. H2O2

    MnO2

    1. - :

    2KMnO4=K2MnO4+MnO2+O2.

    2. - :

    2KClO3 2KCl+3O2

    3. :

    2NaNO3=2NaNO2=O2

    4. (.19):22O22+O2.

    5. (IV) (.20):

    22O2 22O+O2.

    .

    . -- - , , (IV) Mn2., ., , , -.-. ,

    , , - .

    , , .

  • 58

    . 2.- 32. , . (11,428, 11,293).-:0149, 20131.1500.219 -..

    . -() -., -:3O2 = 2O2 289 .

    (2325) , - . 24,5 , -().-.- - (.21). , ,

    . - , , , -. , -

    , ( 0 1 490 ). : 3 = O2 + O; 2O = O2. .

    ( -111,9). .

    10-5 %.

    .21. .

  • 59

    , - .

    :, , -, , , -, , , , , , .

    :1. ,

    , : 1..2.-.3..4. . 5. .

    2. 8 .-?

    3. 40 / .

    19. .

    , .

    . , , , :

    2Mg+O2=2MgO();4Al+3O2=2Al2O3();

    2Ca+O2=2CaO();2Na+O2=Na2O2();

    3Fe+2O2=Fe3O4(FeOFe2O3) () (.22).

    , - (VII ), :

    S+O2=SO2(IV);C+O2=CO2(IV);

    4P+5O2=2P2O5;();Si+O2=SiO2;();

  • 60

    :2H2S+3O2=2SO2+2H2O;2ZnS+3O2=2ZnO+2SO2;CH4+2O2=C2+2H2O;SiH4+2O2=SiO2+2H2O.

    . -.45%. . , .-. .

    . - , --, , , - , -, -. 40- (80 ) 150160 -673(910 ) -.

    : ,,,,.

    :1. -

    ?.2 ?3. -

    2,5 4 2 ?

    4. 3,4-?

    .22. -: - (), (), (),

    ().

  • 61

    20. .

    , -(.6).

    6

    ,

    , , 1019

    1,51018

    1,21015

    , , , -

    , , 1012

    , . - . , , . 2 -., 2, .-, , (-*):6CO2+62O

    * C612O6+O2*.

    , --:6C612O6+62

    * 62O+6O2.2030

    .2, -3(, -), -, :3=+2.

    - , -.

    . . , - , -

  • 62

    , , (.7). , , -, , . , , ., .

    7 (%)

    N2 O2 CO2 H2 Ar Ne He Kr Xe

    78,03 20,99 0,03 0,01 0,933 0,00161 0,00046 0,00011 0,000008

    75,6 23,1 0,046 0,0007 1,253 0,00012 0,00007 0,0003 0,00004

    0 - 1,293 .192 101,33 -., .

    , - , , . () ( - , , ).

    -, , -, -, .

    .. - , - , -. . , , -

    .

  • 63

    : , , , , , , , .

    :1. , -,

    ?2. ?3., ?

    21. .

    , . , -

    , .

    , , (. 20). , -, -, . , ., , .., , - , . , ,

    . .

    , , -.

    , -, , .. (.24).

    , -, , , .

  • 64

    - - , , - . -. , , . , . . . , - .

    . -

    . - ,

    , - , --.

    -., -, , , , -. ( )

    , . 2 .

    () , -- , - , - .

    - ..

    : - , , .

    :, -, 2,

    : , ,

    ,

    :,,,

    .23. -

    .24.

  • 65

    :1. .2. ?3 ,

    .

    4

    :,

    . , .

    :, -, , -, , , H2O2, , , , (IV).

    ., .25, .1/3 . -(IV) , -., - . -.

    . --.().

    .25.

  • 66

    ().

    -, , .

    :1. ; 2.

    ; 3. , . , . ; 4. ; 5. .

    : , -, .

    I1.?2. :Ba(II), N(II), C2H2, H2S, C2H5OH.3., , -:) C3H8+2?+?;) CS2+O2?+?4. 3,3 4,53*1022 . , .5.13,6-..?6., P2O56,2?

    1. ?1.NaNo3 2.KMnO4. 3.KClO3. 4.H2O2.A) 1; B) 2, 4; C) 2, 3; D) 1, 2, 3, 4.2. ?) FeO; B) Fe2O3;C) Fe3O4;D) .

    3. , , - ? 1.. 2.S2.3.S.4.P.5.CH4.6.Cu.

    ) 1, 3, 4, 6; B) 2, 5; C) 4,6; D) 4.4. 1 -

    ? ) S; B) P; C) H2; E) CH4.

    5. 16 . - ?

    ) 3,011023; B) 6,021023; C) 9,031023;D)12,041023

    6. 18 ? ) 33,6; B) 22,4; C) 11,2; D) 5,6.

  • 67

    22.

    1766 . . . 1783 . . - , (.26),1787.., . , gidrogenium (Hydrogenium), . - .

    . 2. 1. 1,0078. 2,0156.-

    .-

    . ., -. 0,88% , 1/9, -, , , .

    . . -, ,

    .26. ,

    .

  • 68

    , . (), , , -.

    -, , , , -, .

    : , , , , , .

    :1.?2.?3..4.(%) -

    : A)H2S;)NH3; )HF; )H2O2.

    H2O

    HClCH

    4

    H2

    H2O

    H4C

    3

    alNH

    3MHn

    ;;;;

    .

  • 69

    23.

    , , ().

    . (, , ) , (, , ) , - , () , .

    ., -., .

    , -, . , -, , -.

    , -. , -

    , ., , , -

    , -:- (.27 ), ............................................................. , , -(.24).

    .27. :

  • 70

    (, , , ) ( , - ) -, , -, -, .

    , , -:

    1) ( ;-);

    2) ;3) ,

    , .

    : , , , , -.

    :1.?2., , ?3. ,

    ?4.?5., , -

    :2,1%, N29,8%68,1%..

    24.

    1.-, (), , : IIIIIIIIIIVI

    HCl,H2O,NH3, CH4.C, -

    , .

    . (.28): Zn+2HCL=ZnCl2+H2.

    (.29).

  • 71

    -.- - . , -.-, -, , . . , , , - . . - ., , - , , , - . .

    -.-, .

    . , -, ..- ,

    .28.

    .29. (,,,) ;().

    HClZn

    H2

  • 72

    . , .:

    1.:22=22+2.2.:4+2=+32+206(

    425450-).

    3.CO+H2O=CO2+H240 (425450CFe2O3).

    : , , , , , , , , , , .

    :1.-

    :H2S, NaH, PH3, CH4.2.-

    ?.3..4.

    4,48?

    25. .

    (2).~2, . -.., .-- , -..

    . , -, (1-21,5), (-, , ).14,5.

  • 73

    . , .

    . - .

    1. :H2+F2=2HF.

    2., -():

    H2+Cl2=2HCL.3. .

    2:1-, -.:

    2H2+O2=2H2O.

    3000.4.-

    , (-, ):

    N2+3H2=2NH3.

    5.(-) (.30):

    CuO+H2=Cu+H2O.

    6.:

    2Na+H2=2NaH.

    -, , , .

    .30. (II)

  • 74

    26.

    , , -.

    , - , -. -, .

    -.- . (), ( ) , ., -.

    - (~3000) - . , -., - . .

    : , , -, , , , , , , , , , -, .

    :1. ?

    .2. ,

    :CuCuOCu;Fe Fe3O4 Fe.3.3,2-

    (II) (Fe)?

  • 75

    4. : -?

    5. -?

    6. , --.

    7. ?8. 1

    ?

    III

    - . (3;3 ;3).

    - . , 22,4 0101,3256,021023 .

    () (Vm):

    = .

    D -: D=.

    1.6,82S?:r(H2S) =34;1=34.342S22,4, 6,8

    2S., :

    = =4,48.

    6,822,434

    : 4,48.

    2.3,25?

    V

    r(1)r(2)

  • 76

    ::

    Zn+2HCl=ZnCl2+H2;

    : 6522,4 3,25

    ===1,12.

    :1,12.3. 28,8

    Fe?::FeO+H2=Fe+H2O., 1(72)

    FeO1(22,4) .72FeO22,42, {

    28,8Fe2.4.-

    . -l4,9?

    :

    l3: 4,9 x y 2 KClO3 2 KCl+3O3; x==2,98 24514967,2

    ==1,344.

    : 1,34422,98l.

    5., ?-10 ?

    {3,25 65

    22,4

    2,2522,4

    65

    4,9149

    245

    4,967,2

    245

  • 77

    :1. -

    : 2H2+O2=2H2O., 2-

    1.244,8, 1

    22,4.: 44,8:22,4=2; 22,4:22,4=1., -

    , 2:1, ..21;

    2) , 10 .

    21, 10 .=5. : 2:1;52.

    6.

    .:1. F.1HF20 , 22,4

    =M/Vm

    (HF)= =0,89/.

    2)HF2:

    DH===10

    :0,89/;10.

    7.9,14..

    :-

    M1=M2*D.

    2022,4

    M1

    M2

    2029

  • 78

    M2(N2)=28;Dn=9,14;M1(Sn)=?M1(Sn)=M1(N2)Dn=289,14=256/. 256,

    , 32, , ..256:32=8.

    , S8.

    1.5,6, -

    .2.10 3-

    ?(..)3.23.

    .4.

    .5.62.-

    .6.,

    91,2%8,8%.7.10.-

    ?8.(II) -

    .?0,8(II).?

    9.4?10.?11., -

    . 47,83%, 17,39%34,78%.

    12.1.

    45?(22), . ?

  • 79

    III

    1. ? A)Cl2; B)H2S; C)CH4; D)Ar.2. -

    ?A)2:1;B)1:1;C)1:2;D).3. -

    ?1) FeO, 2) S, 3) O2, 4) H2O, 5) K2O, 6) N2,7) Ca, 8) Ag, 9) P, 10) HCl.

    A) 1, 2, 3, 8, 9, 10; B) 1, 2, 3, 6, 7, 9;C) 3, 6, 7, 8, 9, 10; D) 4, 5, 10.4.

    ? A) 1:2; B) 1:1; C) 2:2; D) 2:1.5. , 50%

    50% .A) 16; B) 22; C) 19;D) .6. -

    . :++?A) 3; B) 4; C) 5; D) 67. ? A) 11,11; B) 22,22; C) 8,96; D) 12,12.8. .) 1; B) 2; C) 12; D) 16.9. ?) ;) ;) ;) .9. .

    5,6 3 - ? A) 4,5;B) 9; C) 18;D) 36.

  • 80

    27.

    . , -

    . , -

    . 2.

    104,3. (H2)n(.31).

    .31. :) ;)

    ;)

    -:

    Mr (H2O) =21+116=18., 118, -

    18/. .

    , . - . . - , .. . -

  • 81

    , - (, 0,92 /3) , - , (. 32). 0 + 4, 1/31/.C.

    (4,18/) (: 0,79; 0,88; - 0,88; 2,43; 2,85)., .

    101,30() 0100-.

    , , .

    . -, 1000-:

    22=22+2.. , , -

    . - - . NaOH(.33), OH, (OH)2:

    2Na+22=2NaOH+2;Ca+2H2O=Ca(O)2++H2.

    :

    +2=a(OH)2; SO3+H2O=2SO4.

    .32. .

    .33. -

    .

  • 82

    , - :

    CuSO4+5H2O=CuSO4 5H2O.

    :

    3Fe+4H2O=Fe3SO4 4H2. :

    -, , , -

    : , , , -, , -, , , , , -, , .

    :1. .2. ?3. 8.-

    ?4. ,

    , 7,2?5. .6. ?7. -

    :2, , 25, SO2, , .8. (, )

    .?.

    28. . .

    , , , ., ., .

  • 83

    1,351063.-97,2%.2,1%, 0,6%, 0,1%.

    1,43;

    () 30 3;() 23;() 14.3, -

    . , . -

    , 65% . 1012%. , . , .

    ., , , 0, , ..

    , +4, , -.

    -. , , -.

    ., 8000 ., -.

  • 84

    10%, -.1400 , 11500 , 1-2500 .

    -, .

    .

    - . . , !

    : , , , .

    :1.-

    ?2. ?3. -

    , ().

    29. .

    , -., - , 1% . , .

    (.., - ) , , . -, -, , , .

  • 85

    !!.

    , , , -, , -.

    -.

    , , .

    .-. ,

    1,2 .

    2050 75% .

    : , , , -, .

    :1.?2. -

    ?.

    30. .

    - . .(, .) .-, . ( ) -

    , .

  • 86

    510100000 2, 375000000 2.-() 1,41018, 41015;, , , 1017 . -70 49, 98%.

    . , , 100, 2,735.

    (.29):, , .

    , .-1000 35.

    , -, -, .

    , - (, , .), -

    (, .), (, .). .

    , (. 34). (20) 100 200 . - .-. - . - 100 ..34.

  • 87

    100 -10, -, 10 -, 0,01.

    .(.35).

    , 30. , 100 -30 .

    , --, , -.

    -(). ( , , -).

    1. 500 20 120 . .

    : 1) 500 :

    m()=120 , m()=500-120=380;2) 120 380

    .-(KNO3) :

    380 120 , x==31,6100 x,

    : 31,6.

    , C.35.

    ,

    /

    ,

    /

    { 100120

    380

  • 88

    2. 40 50 ., 125-

    ?: 1) 40 50,

    100 50 ;2) : 50 BaCI2100 , 125BaCI2?,

    x==250 : 250 .

    : , , , .

    :1. 660

    ?2. 10 -

    l?3. 1080,5.-

    500 -?

    31.

    , , .

    -., , ., -.-.

    , .-, , ;, ; .

    { 125100

    50

  • 89

    - . .

    , (.8).

    - , -.

    (, -) -().

    , -, -.-, .

    8

    -.-, -.

    : ,

    ;, 100

    ; , 1

    .

  • 90

    : , , , .

    :1..2.?3.

    ?

    32. ,

    , -. . ,

    . ,

    . -

    , (. 36).

    -:

    1. () - (m1) (m2), 1:

  • 91

    ..1(1000 ) 1, (1):

    C=m1000MV.

    -, :

    %= 100%.

    .

    . , -:

    m= V,m, V, . m = V; V = m/p; p = m/V;

    , , - m = V, C%= m1/m2*100%:

    C%=m1/V*p*100%w=m1/V*p

    .-, ., , , - (, , ).

    : 83%, 80%, -2025%;80%, 9598%, 9599%, 5075%-.

    m .m .+ m .

  • 92

    , -, .

    -.- . .

    , - . -., -, .???

    -, . .

    ., , .

    -, . , .-.

    , .

    .

    : , , , , -, , , -.

  • 93

    :1. ,.2., .3.

    30 170 ?4.50 10 .-

    , .

    5.

    .1.50

    0,06.: -

    -.

    2., (.37).

    :-.

    3. , .

    4., , -.

    5..

    .37.

  • 94

    6.

    2. -

    , -, .

    5-

    . 12,5 1 .-.10-, ..

    .

    , . .- . , . .

    (), 5 - , -..

    IV

    ( )

    1., 50 450 ?

  • 95

    :

    : %=100%

    , 50 450 , 500 .

    m1=50, m2=450+50 =500, %=100 =100 =10%.

    : 10%.

    2. 4%. -10 ?

    :1 . 4%- , 100 -

    4(100 4).100 4, 10 x.

    x = = 0,4400 .

    : 0,4400 .

    2 . C%= 100%:

    m1===0,4400 .

    : 0,4400 .

    .

    1. 2 16 NaOH..

    :1) Mr (NaOH) =40.1Na40 ., M(NaOH) =

    40 /;2) 2(2000 ) 16Na,

    1(1000 ) 8Na;

    m1

    m2

    m1

    m2

    50500

    10 4 100

    m1

    m2

    m1%

    100%

    10 4100

  • 96

    3) 1000 80,2(=0,2)

    Na,0,20,2/., 2)

    , :

    Cm===0,2/

    :0,2/0,2.2.500 2-

    ??:1) (Cl2) =111/;2) 2aCl2=222;3) 2/ , 1 (1000 )

    2, ..222aCl2. , -

    500 .1000 222, 500 x.

    x= =111.

    :111.

    4) 111Cl2500 .-.(500 ) ., -.

    1. 10%- .

    500 -?

    2. , 200 7,1%-.

    3. -50,1?

    4.10%-(1,056/3).

    840

    m1000MV

    161000402000

    5002221000

  • 97

    5.(%) , 20010%-300 20%--.

    6.535.--.

    7.50 6,5%-?

    8.-200 3%-?

    IV

    1. . -, - .

    .%=100%;B.%=100%;

    C.%=100%;D.%=100%.

    2. ?

    .=; B.=;

    C.=; D.=.

    3. ?) ;) ;) ;D) , , .

    4. ?1..2..3..4..5..) 1, 2, 4;) 3, 5; ) 2, 3; D) 4.

    +

    +

    + A

    m 1000M V

    1000M V

    M 1000m V

    m 1000 V

  • 98

    5. ?) , 100

    ;) , 1000

    ;) , 10

    ;D) , 1-

    .

    6. 100 , - 34 ?

    ) 0,34; ) 3,4; ) 34; D) 6,8.

    7. 2 , - 3 ?

    ) 3; ) 6; ) 1,5; D) 4,5.

    9. , 0,034?

    ) 0,034;) 0,34; ) 3,4; D) 34.

    10. 18 4. ?

    ) 18, 22400 ; ) 18, 18;) 22400 , 22400 ; D) 18, 1800 .

    11. , . ?

    ) , 1/+4. +4, 1 /. ;

    ) ;) , , , ;D)

    .

  • 99

    5.1.

    33.

    .38. :1;2;3(II);4;

    5;6;7;8.

    (. 38).-(.9).

    -.

    , , (u) (.36), (Na), (), (Fe), (Mg), -(g) .

    , , (l2), (2), (3), (S8), (P4), (N2) .

    - ( -) (.9).

    1 2 3 4

    8765

  • 100

    9

    (..)

    -

    --

    HgFr,

    , --, ,

    -

    S8, (F4), (I2), . (Br2), (Cl2), (O2), (O3), (H2), (N2)

    , --

    (, )-(-, , -)

    ----

    -:

    Fe, Cu,

    Na

    P4, N

    2,

    O2, H

    2

    P4, N

    2,

    O2, H

    2

    P4, N

    2,

    O2, H

    2

    P4, N

    2,

    O2, H

    2

    P2, N

    2,

    O2, H

    2

  • 101

    ? ? ?-: - ( CO, CO2, H2CO3 -, HCN , ), .

    (, ..) ( ) , , .

    , . . -.

    . , , ();;-;, .

    : , , , , , , , , , - , , , , , , , , .

    :1.?2.?3.?4.?.5.-

    ?6. ?7.

    ?8. , -

    .

  • 102

    9. -?

    10.-:Al

    2O

    3, Ba(OH)

    2, H

    3PO

    4, KNO

    3.

    11. 5 .

    5.2.

    34. ,

    , , . - . : 2On ( , n - ).

    , -.

    :

    MgO Al2O

    3 CO

    2 P

    2O

    5

    O O

    Al P O

    Mg O O O=C=O O

    Al P=O

    O O

    (IV) (V)

    . , - , , , -,.

    -,,.,CO2(IV),CO(II),P2O5(V),P2O3(III).

  • 103

    -,- : , CO2 ,SO2-,SO3,RuO4-.

    - - : CaO;H2O;,SiO2;MgO;Fe2O3(.40)

    : ,, ,.

    :1.?2.-

    ?.3.?4. , -

    : 1) ; 2) ; 3) (IV); 4)(III);5)(VII);6)(II).

    5. : 1) Cu2O;2)P2O3;3)Mn2O7;4)SO3;5)N2O3.

    6.72,2%27,8%-..

    35.

    -. , ,

    (Na2O, CaO, FeO), (CO2, SO2, P2O5), - (ZnO, Cr2O3, Al2O3). -

    . 8.

    .40. Fe2O3

  • 104

    , -, (NO, , N2O .) , .

    ,

    ,

    , ,

    ,

    O2On

    , -, (.10).

    10 ,

    , ,

    --

    ,

    ,

    ,

    ,

    :

    ) )

    ,

    ,

    ,

    ,

  • 105

    : , -, , , .

    :1. : ) ; ) ;

    ) ;) ?2. , 20

    63.(:74).3. :(III),

    (II, VII), (II, III, VI), (IV, VI), (I, VII).4. ,

    , .

    36.

    1.

    ():4Al+3O2=2Al2O3;4P+5O2=2P2O5.

    2.():

    CH+2O2=CO2+2H2O;2H2S+3O2=2H2O+2SO2.

    3.(, ):

    Cu(OH)2=CuO+H2O;H2SiO3=H2O+SiO2; Cu(OH)2CO3=2Cu+CO2+H2O.4.:

    2HClO4+P2O5=2HPO3+Cl2O7;Na2CO3+SiO2=Na2SiO2+CO2.

    1.

    -():

    Na2O +2O2=2NaO;CO+2O=C()2.2., , -

    :SO2+2O=2SO3;P2O5+2=23O4.

  • 106

    3., , :O +2l=l2+2O;O +2NO3=a(NO3)2+H2.

    4. , , -:SO2+2N=N2SO3+2O;P2O5+3C()2=a3(PO4)2+3H2.

    5. , , :

    Mg+SO2=MgSO3;O+2=3 :1. (IV)?2. ,

    :CuCuO;(CuOH)2CO3 CuO;Cu(OH)2 CuO.3. , ,

    :

    S3 Si2 u l23 Zn

    2O

    SO3

    N

    4.16-(II) , ?

    37.

    2 ,

    0,03%.., , , , , , ..

    - . -. , (.41).

  • 107

    (IV) SiO2 (IV) -

    . . , -.-, -, . -.:, , , - . -.

    . 41. , -, -

    aO

    , . - . - . - , . . ..

  • 108

    (VI) SO3.-

    .-((IV) SO2), . -. , , -.

    (IV) NO2-

    (.42). -

    - . , , .

    5.3.

    38. ,

    , - ( - NH4OH ).

    - , .

    . M(OH)n, M

    , n .

    -, .

    42. NO2

  • 109

    . , , -:+:, (OH)2, l ()

    3.

    - , - , , -(III) Bi(OH)3, (II) Cu(OH)2.

    , :Ca(OH)2 -, Bi(OH)3.

    : , , .

    :1. ?2. ?3.

    , , , , .4. ,

    :,Li2,F,l3.

    39.

    , ..-, -, -.

    (NaOH, KOH).

    (Cu(OH)2, Fe(OH)2, Mg(OH)2, Fe(OH)3, In(OH)2,...)

    , , (Zn(OH)2, Cr(OH)3, Al(OH)3,...)

  • 110

    , :, NaOH..

    : , , -.

    :1. ?2. ?3. -

    ?4. , -

    , , , -.

    5. , -:n61,8%;36%;2,2%.

    40.

    . .

    1.-(.43):

    2N+22=2N+2 +22=()2+22.

    : N2+2=2N +2=()2.

    .43. NaH2O

    , - ,

    ()n

  • 111

    3. -:

    NiS4+2N=Ni()2=NS4; Fl3+3=F()3+3l.

    :OH,NaOH,Ca(OH)2,Ni(OH)3,Fe(OH)3--..

    () .-.-.

    1.-. , - .

    2., , -():

    N+l=Nl+2;

    g()2+l=g()l+2;

    ()2+34=4+22.

    3., -(-):

    ()2+4=3+2.

  • 112

    4., ():

    ) :Nil2+2N=Ni()+2Nl;) :ul2+N=u()l+Nl.5.

    (KOHNaOH):u()2=u+2.

    : , , -, .

    :1. ?2. .3. : 1) + ; 2) +

    (II); 3) + ; 4) +;5) +.

    4. 8 19?

    41.

    ( ) NaOH

    NaOH , , (-)., -.

    . () (-).

    - . , , , .

  • 113

    ( )

    , .., , -.-, , , NaOH.

    ( ) (OH)2(OH)2, -

    ,:1201,56.(-) ., -() :

    CaCO3 CaOCa(OH)2.

    , (-, -, ), - , .

    : , , , , , , , , .

    :1. ? -

    .2. , ,

    , ?3.

    .4. 3

    14,8?

  • 114

    5.4.

    42. ,

    , , , - .

    - , .

    . HnK, K -

    , n .

    , .-:

    l 2S4

    l S

    . - -.

    ( -) (.11).

    11

    -

    -

    -

    F -F

    l -Cl

    r -Br

    J -J

    N -CN

  • 115

    2S =S

    2S3 =SO3

    2SO4 =SO4

    NO2 -NO2

    NO3 -NO3

    3PO4 =PO4

    3PO3 =PO3

    PO3 -PO3

    4P2O7 =P2O7

    2Cr2O7 =Cr2O7

    2CrO4 =CrO4

    2SiO3 =SiO3

    3BO3 =BO3

    MgO4 -MnO4

    2MnO4 =MnO4

    3AsO4 =AsO4

    3AsO3 =AsO3

    ClO4 -ClO4

    ClO3 -ClO3

    ClO2 -ClO2

    ClO -ClO

    BrO2 -BrO2

    BrO4 -BrO4

    C3COOH CH3COO

    2C2O4 =C2O4

    2CO3 =CO3

    , .

    : , , , , , , , , , , , -, , , , , , , , , , , , , , , , , , , -, , , .

  • 116

    :1.?2.

    ?3.?4. : H2S,

    H2SO3, HClO.

    43.

    --:

    :

    HF, HCl, HBr, HI, HCN, H2S

    -:

    H2SO4, HNO4, H3PO4, H2CrO4, H2BO3.

    -, , --, -(.12).

    12

    HF H2C2O4 H3AsO4 H4P2O7

    HCl H2CO3 H3AsO3

    HBr H2S H3PO3

    HJ H2SO3 H3BO3

    -

    -

  • 117

    HCN H2SO4

    HNO2 H2Cr2O7

    HNO3 H2CrO4

    : , , , , -, .

    :1. ?2. ,

    :CO, SO2, NO2, P2O5, Cl2, S.3. ,

    , ?

    44.

    .:1. -

    : P2O5+3H2O=2H3PO4;SO2+H2O=H2SO3.2.

    :H2+Cl2+2HCl();H2+S=H2S().

    3. -:

    Na2SO3+H2SO3=H2SO3+Na2SO4; FeS+2HCl=FeCl2+H2S; Na2SiO3+2HCl=H2SiO3+2NaCl. .(, -

    ) (, ). .(-HCl, HBr, H2S) . .

  • 118

    . :

    1. . - .

    2., , -() (.44).

    .44. , ,

    H2SO4+2NaOH=Na2SO4+2H2O; HCl+Mg(OH)2=Mg(OH)Cl+H2O; H3PO4+KOH=KH2PO4+H2O.

    3. , , ():

    2HNO3+CaO=Ca(NO3)2+H2O.4. , -

    (.45):

    Zn+H22SO4=ZnSO4+H2

  • 119

    , , -, (.46):

    Cu + 4HNO3 (.) = Cu(NO3)2 +2H2O+2H2O.

    5. , -, (- ):

    ) :BaCl2+H2SO4()BaSO4+2HCl.) :

    NaCl+H2SO4(.)=NaHSO4+HCl.) :

    CaCO3+H2CO3=Ca(HCO3)2.6. -

    :H2SiO3 SiO2+H2O.

    H2

    Li Cs K Ca Na Mg Al Mn Zn Cr Fe Ni Sn Pb Cu Ag Hg Au Pt

    .45.

    .46.

  • 120

    : , , - , , , -, .

    :1. ? -

    , .

    2. , -, , , , , -.

    3. : , , , , , , , , , ?

    4.:1) +;2) +;3) (II) +;4) +(IV);5) +.

    5.19673?

    7.

    , (II) (III).

    .

    .

    .

    5 . . - .

    (II), - .

  • 121

    , - .

    -.

    :1..2.,.3. , -

    . , -..

    4..5..

    45.

    H2SO4,

    ..

    ,(.47).

    , , . - . - .

    - , (.48).-, -., , , .

    . 47.

  • 122

    .

    .48.

    .49.

    -, : , , , , , , , , , (. 49).

  • 123

    HCl -

    -, (.50), - . -. - , .

    -, -, : , , , , .

    HNO3, 1,5-

    , , . , , , NO2, ...-, , , ., , , , .

    -, : , , , , , .

    .50. -

    HCl

  • 124

    : , , .

    :1. , .2. ,

    , .3. ,

    ?

    5.5.

    46. ,

    , - ( NH+4) .

    - .

    . MnKm, M

    ( NH+4); K ; n ; m - .

    , (n = m), .,

    . -

    :

    Nl uSO4 l4

    Nl uSl=

    (II)

    . (.13)

  • 125

    13

    F

    NCl

    (I) uBr

    J

    (II) FeS

    ZnSO4

    NH4O

    3

    AlPO4

    2rO

    4

    nO4

    3Na

    2

    2

    4

    NHO3

    S

    LiHSO4

    g()r

    l()SO4

    , -.

    1.. , -

    , : +-.

  • 126

    , -, -, :K2SO4.

    2.. , -

    , :++.

    :Fe(HSO4)2.

    3.. , -

    , :+-+.

    , , -:FSO4.

    : , , -, -,

    :1. ?2. :Na2SO4,

    K3PO4, KNO3, CaCl2, MgSO4, Ca(HCO3)2, (CuOH)2CO3.3. ?4. ,

    ?

    47.

    , -(NH+4.).:

    ( NH+4 .) .

  • 127

    , ;m-, n;, , :mxny, mx=ny.

    Bax(PO

    4)

    yCa

    x(H

    2P

    4)

    y(MgOH)

    x(PO

    4)

    y

    2x = 3y 2x = 1y 1x = 3y

    x = 3 y = 2 x = 1 y = 2 x = 3 y = 1

    Ba3(PO

    4)

    2Ca(H

    2PO

    4)

    2(MgOH)

    3PO

    4

    lx(S4):

    , 3. , 2. 3 2,

    . 6.

    : = 6 : 3 = 2; : = 6 : 2 = 3. , : l2(S4)3.

    .

    , .

    :KNO3, Na2SO4, CaCO3

    :Cu(OH)2CO3, CaHCl

    :NaHSO4, Ca(HCO3)2C

    , - , ( AlPO4, K2CrO4, KMnO4, CH3COONa, K2C2O4).

  • 128

    , - , - ( NaHCO3, HS, LiHSO4).

    , . ( Mg(OH)Br, Al(OH)SO4).

    , , , - () . - , :, - () KAl(SO4)2 K2SO4 Al2(SO4)3.K3[Fe(CN)6]4[Fe(CN)6].

    : , , , , , .

    :1.?2.,: 1) ;2) ; 3) (II) .3. : (III),

    , .4.

    : Ba3(PO4)2, Ca(H2PO4)2, (MgOH)3PO4, AlPO4, K2CrO4,KMnO4, CH3COONa, K2C2O4, NaHCO3, KHS, LiHSO4, Mg(OH)Br,Al(OH)SO4.

    5.?6.?7. -

    , , . , , .- . .

  • 129

    48.

    . ,- . 14 ():

    14

    -

    ()-

    -

    (

    2)

    1 10 14

    6 8 12

    2 5 7 11

    3 9 13 14

    4 13 1

    1.:

    Fe+S=FeS.

    2.:

    Zn+2Hcl=ZnCl2+H2.

    3.:

    Cu+Hg(NO3)2=Cu(NO3)2+Hg.

    4., , :

    Zn+2NaOH=Na2ZnO2+H2.

    5.:

    CaO+2HCl=CaCl2+H2O.

    6.:

    MgO+SiO2=MgSiO3.

  • 130

    7.:

    2KOH+H2SO4=K2SO4+H2O;

    KOH+H2SO4=KHSO4+H2O;

    Bi(OH)3+HCl=Bi(OH)2Cl+H2O.

    8.:

    NaOH+CO2=NaHCO3;

    2NaOH+CO2=Na2CO3+H2O.

    9.:

    CuCl2+NaOH=Cu(OH)Cl+NaCl;

    CuCl2+2NaOH=Cu(OH)2+NaCl.

    10.:

    2NaOH+Cl2=NaCl=NaClO+H2O.

    11.:

    BaCl2+H2SO4=BaSO4+2HCl.

    12.:

    Na2CO3+SiO2=Na2SiO3+CO2;

    CCO3+CO2+H2O=Ca(HCO3)2.

    13.:

    Ba(NO3)2+Na2SO4=BaSO4+2NaNO3.

    14.:

    2Kl+Cl2=2KCl+l2.

    . -. (.51).

  • 131

    . , -, .

    1. :

    MgCl2+2NaOH=Mg(OH)2+2NaCl;

    MgCl2+NaOH=Mg(OH)Cl+NaCl.

    2., :

    Ba(NO3)2+H2SO4=BaSO4+2HNO3.

    Ca3(PO4)2+2H2SO4=Ca(H2PO4)2+2CaSO4.

    : Na2S + H2S =2NaHS.

    3., .-, (.52):

    AgNO3+NaJ=NaNO3+AgJ.

    4. , -., -

    .51. :CuSO4(1) CuSO45H2O(2).

    .52. -gI-gNO3c

    NaI

    21

  • 132

    , , ., (Li, K, Ba, Ca, Na .), -, .

    CuSO4+Fe=FeSO4+Cu.

    Hg(NO3)2+Cu=Cu(NO3)2+Hg.

    5.:

    3 CaO+Co2.

    : , , , , -, , , .

    :1. ?2. : 1) +; 2) +; 3) +; 4) +.3. , -

    :

    Cu CuO CuSO4 Cu(OH)2 CuCl2 Cu;Zn ZnO ZnSO4 Zn(OH)2 NaZnO2;P P2O5 H3PO4 Na3PO4 Ca(PO4)2;Mg MgO Mg(OH)2 MgCl2 Mg(NO3)2.

    4. ?.

    49.

    , , . .

  • 133

    -, , -5,5%., - , , -., , .

    , , , , - , .

    , , , , , , , - , - , , .

    .

    Nal, -

    .

    , , , -.

    CaCO3-

    ..-.

    NH4NO3 -

    . .

    -., -.

  • 134

    -, .

    (CaCO3) - .

    (NaCl) (NaClKCl) - , , , .

    (Ca3(PO4)2) , .

    - . , .

    : , , , , , .

    :

    1. ? -.

    2. , -(II), (II), (II) FeSO4.

    3. - . .

    4. -..

    NaHCO3.

    Na2CO3.

    , , aCO3.

    K2CO3. AgNO3.

    5.0,9 %- - . ?1?

  • 135

    V

    1. , , - ?

    1.K2O. 2.P2O5. 3.SO3. 4.SiO2. 5.HgO. 6.Al2O3. 7.CO2. 8.Fe2O3.

    .1,6,8. B.2,3,4. C.2,3,7. D.5,6,7,8.

    2. - ?

    1.K2O. 2.O2. 3.MgO. 4.P2O5. 5.SO2. 6.Al2O3. 7..

    A.2,4,5.B.2,5,6.C.1,3,6,7. D.1,2,5,7.

    3. , - , ?

    .FeO. B.Fe2O3. C.Fe3O4. D.FeSO4.

    4. (II)?

    ) ;) ;) ;D) .

    5. ?

    ) ;) ;) ;D) .

    6. , 2 ?

    ) 1; ) 0,5; ) 0,25; D) 0,025.

  • 136

    7. , .

    ) Zn;) SiO2;C) Mg(OH)2, ;D) P2O5.

    8. 5?

    .H2SO3. .H2SO4. .H2PO4. .H2CrO4.

    9. , ?

    ) :,;) :;) :;D) :.

    10. O 5 CaCO3?

    .5,6. .2,8. .1,4. .0,7.

    50.

    .

    , - . , .

    , 1 (1 ) .

    ( 1 /).

  • 137

    1820 . - .

    , 16:2=8/.

    , . - . ,., -,-8/,,40/16/,8/,-,20/.

    ,-,.,- - . () .26/3/,6:3=2:1.

    , - - .

    , -. .

    , .

    ( ) ( ).

    , ( 2 11,2 /, 2 5,6 /).

    m(A)m(B)

    E(A)E(B)

  • 138

    :,,,.

    :1.?2.

    l,H2S,NH3,CH4.3.-

    .4.35,45/.-

    ,1,5-3,81(NCl).

    - 1 (()=1) 8 (()=8).

    - -:

    1. 52,94% 47,06% . , , 8.

    :l:52,94

    :47,06

    m(A)m(B)

    E(A)E(B)

    52,9447,06

    x8

    , =9.

    , 9.

    1.3.-.

  • 139

    2.:

    Cr2O3,CrO3,Pb(OH)2,HPO3,Mg(PO4)2,KClO.

    3.10,05.-.2, ?

    4. 86,6% . -.

    1. . ()

    (r) (V), :

    =rV

    , ., r 27, V3., :

    =rV =

    273 =9.

    , ., 12, 64, -32.

    2. . , -

    (r) -(V)(n),:

    ()=rVn ,, (u)

    :

    (u)=rVn =

    802 1 =40.

  • 140

    3. .

    (r) (n) -, :

    ()=r

    n() .

    , u(OH)2:

    (u()2)=r

    n() =982

    =49.

    4. .

    -(r) (n) -, :

    () = r

    n(); , 34

    : (34 ) = r

    n() =

    982

    =32,66.

    5. .

    - (r) -(V) , -(n):

    () = rVn

    , , (II)

    (CuCl2) :

    (ul2) = rVn =

    13521

    = 67,5.

  • 141

    , ,

    51. , ,

    .:

    4+52=225.

    :

    2gO2g+2., , -

    , . , (V), , , , .:

    25 34 N34 (4)2., , , -

    , :

    g g g()2 g3(4)2.-

    , , O2, 3., .:

    ()2 3 3., -

    .-.

  • 142

    :

    1. , . , , :

    Na2O+H2O=2NaOH; Cu(OH)2=CuO+H2O;

    SO3+H2O=H2SO4; H2CO3=CO2=H2O;

    CaO=SiO2=CaSiO3; CaCO3=CaO=CO2.

    2., , :

    Fe(OH)2=FeO=H2O; Cu(OH)2=2HCl=CuCl2=2H2O; CaO=H2O=Ca(OH)2; FeCl2=2KOH=Fe(OH)2=2KCl.

    3., :

    H2SiO3=SiO2=H2O;

    P2O5=3H2O=2H3PO4;

    HNO3+NaOH=NaNO3+H2O;

    K2S+2HCl=H2S+2KCl.

    .

  • 143

    : , , , , , , , , .

    :1.:(II),

    , , (IV), -, ?.

    2. ?-.

    3. ?.

    4. , -.

    7.

    - -., -.

    1. , -, .-.

    2. .-, (II) , -..

    3. - . , , , ? .

    4. :CuO CuCl2 Cu(OH)2 CuO.

    .

  • 144

    5. -..-.

    .

    :

    1. .2. .3. , -

    . , .-.

    4. .5. .

    . , .

    1. - 10%- ( NACI). .80 ?

    2. . 3,5 NACI, 2,5(l), 2,9(N365) 10 (6126). 1 (1000 ) . .

    3. , -20 80 .

    4. 500 20%- 300 . -.

    5. 400 5%-50 ..

  • 145

    VI

    1. : Fe A Fe(OH)2.) F;) F22; ) Fl2; D) FS2.

    2. : ul2 u()2 .) uu; ) uu;) uu2; D) u2u.

    3. uCl2?

    1.u; 2.uS; 3.u(); 4.(u)22.

    ) 1; ) 1,2; ) 1,2,3;D) 1,2,3,4.4. -

    ?1.Zn; 2.ZnO; 3.Zn()2; 4.ZnS.) 1,2,3,4; ) 1,2,3;) 1,2; D)1.

    5. , ?1.l; 2.uCl; 3.gl; 4.Nal.)1; ) 2,3; ) 2,3,4; D) 1,2,3.

    6. ?) +;B) +;C) (II) +;D) () ..

    7. - . - (II)?

    ) , ;) , (II);) , ;D) -

    (II) .

  • 146

    8. :uCuOCuCl2Cu(OH)2CuOCu.

    12,8. , ?

    ) , 6,4;) , 64;) , 12,8;D) , 12,8, .

    9. : FeSO4 B FeO A FeCl2 B F

    ) FeFe()2.) Fe()2Fe.) Fe3FeCl2.D) FeSFe()3.

    10. C , , , - 12,4 ?

    ) 22,4; ) 44,8; ) 2,24; D) 4,48.

    11. , ?

    1S3; 22; 3u()2; 425;52; 6l; 7g; 82S4.

    ) 1, 4, 5;) 1, 2, 4, 5, 7;) 3, 6, 8;D) 2, 3, 6, 7.

    12. 8 (II)?

    ) 6,4; ) 1,6,2;) 9,8,2; D) 3,4.

  • 147

    1.

    ,

    .

    -:

    -

    -

    1.-.

    2..

  • 148

    3., (--).

    4. -.

    5. --, ., .

    6. , - , , -, (22,5), (5) .

    7. .8.

    :

    . . . . . . .

    2.

    1. ( ).2,

    , . -c..

  • 149

    2. -.

    - . -, .-..

    3. , .

    (-).

    3.

    1. , , , .

    , , .-., -.

    2. - .

    - . - () , (). - .. .-.-.

    3. , , .-, , -

    (.50)., ..

    .53.

  • 150

    4.

    1. . -

    , ..

    .2. ., -

    .

    5.

    1. ( ). 50 -

    .. -12.-..

    2. ( ). , -

    , . . - ..

    3. ( (II) ).

    1/4(II).-, .23-..

  • 151

    ...

    6.

    .-, .-.

    7.

    C

    . , -.

    .

    8.

    1.45- 23 .

  • 152

    .?-.. -, .

    2., ., .?

    9.

    (II)

    , 8. (II).-(II).

    ? ..

    10.

    .

    1. .

    50 23..-.23.

  • 153

    -, , -.- (.54).

    2. -(V) - .

    -(V), . -, 1.

    3. (II) .

    -(II) 510 .-.?

    -, (V) (II)

    11.

    1.(II) -(III).34.

    2.-.

    .3.23

    ., -?.

    .54.

  • 154

    12.

    (II)

    (II) -.

    .?-

    .-

    .-.

    13.

    1.5.12..

    2. , .

    3., .-.

    14.

    1 . 12, .-(.52).

  • 155

    ., (-

    ) .

    15.

    1.., , . -12.

    2..3. ,

    .4.-

    , .-!

    !

    16.

    1..-(III)., -12.- . , .(III) .

    2. . ?

    3..

  • 156

    I .

    1. ......................................32. ................................................................. 1.-..................... 2.., , , ....3. -.() ...................4. ...............5. ...6. ........................... 3........7. ......................................8. ...................................9. .. ...........................................10. , .-..............................................11........12. ...................................................13. ..................................14. ........................................15 ...........................................16. ................................................... I................................................................ I.................................................................................

    II. 17................................................

  • 157

    18...................................................19. . -................6220. ................6421 ........................................ 4. ...................68 II.............................

    III.

    22. ............................23. .....................................................24. ....................................................25 .-..........................26. ..... III........................................................ III ..................................................

    IV.

    27 ............................................28. . -.................................... 29. ................8830. .............31. ...........................32. , , -.......................................................... 5. -.......................... 6. -........................................... IV.................................................................. IV ............................................................................

  • 158

    V.

    5.1. 33..............5.2. 34. , ............................35. .........................................................36. ..............................................37. ...........................................5.3. 38. , ........................39. ....................................40. ...............................41. .........................5.4. 42. , ...................43. ..............................................44. ..................................... 7. , -(II) (III)..........45. ...............................5.5. 46. , ..............47. ..................48. .......................................49. ................................. V..........................................................................50. ....................................

    VI. , ,

    51., , .............. 8. -..... VI...................................................................... .........................

  • Oquv nashri

    IBROHIMJON RAHMONOVICH ASQAROV,NOZIMJON HOSHIMOVICH TOXTABOYEV, KAMOLIDDIN GOIPOV

    KIMYO

    Umumiy ota talim maktablarining 7-sinf oquvchilari uchun darslik

    (Rus tilida)

    Qayta ishlangan beshinchi nashri

    -Sharq

    2017

    . .

    . .

    . . e

    .

    AI 201, 28.08.2011 .

    25.06.2017.70901/16.VirtecTimesUZ.12;11.........-....

    60 381.4776.

    - Sharq.100000, . , . , 41.

  • ,

    ...

    -

    -

    1.

    2.

    3.

    4.

    5.

    6.

    ,

    :

    , .

    , , ., , .

    , .- . ..

    , .. . -, .-..

  • Oquv nashri

    IBROHIMJON RAHMONOVICH ASQAROV,NOZIMJON HOSHIMOVICH TOXTABOYEV, KAMOLIDDIN GOIPOV

    KIMYO

    Umumiy ota talim maktablarining 7-sinf oquvchilari uchun darslik

    (Rus tilida)

    Qayta ishlangan beshinchi nashri

    -Sharq

    2017

    . .

    . .

    . . e

    .

    AI 201, 28.08.2011 .

    25.06.2017.70901/16.VirtecTimesUZ.12;11.........-....

    4985.4776-A.

    - Sharq.100000, . , . , 41.