รายงานกลมวชา EF 703

ปรชญาการศกษาPhilosophy of Educational

จดทำาโดย

กลมท 5 นครราชสมา

รนท 14

รายงานนเปนสวนหนงของการศกษากระบวนวชา EF 703

ตามหลกสตรศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหงสาขาวทยบรการเฉลมพระเฉลมพระเกยรต

จงหวดนครราชสมาภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2554

คณะผจดทำา

นกศกษา สาขาบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง

สาขาวทยบรการเฉลมพระเฉลมพระเกยรตจงหวดนครราชสมา

1. น.ส.สรดาภรณ เป ยมศลป5422471403

2. นางรงทพย แอบฉมพล 5422471409

3. นางกาญจนาภา สงสวรรณ5422471415

4. น.ส.ดาวรง ชาล 54224714215. นางสวรรณ ดวงแจมใส

54224714286. น.ส.นฏยา ภเษก

54224714347. น.ส.มาล มสตย

54224714408. นางอรทย โหมดเจรญ

5422471446 9. นายพงษ พนธสระนอย

542247145210. นายวรชน เสนสงเนน

542247145811. นายอดศกด พลศร

5422471464 12. น.ส.อรญญา เรอนคง

5422471470 13. นางชวนพศ ตรศร 5422471479 14. นายอำานาจ ปจจยตา 5422471486 15. นายนเรศ อนาตเนตร

5422471493

16. นางสพรรณ วมลธรรม5422471499

17. น.ส.นภสกนก สงฆะเวช 5422471507

18. น.ส.เขมมรยา วงษอดม5422471513

คำานำา

รายงานนเปนสวนหนงของการศกษากระบวนวชา EF 703 ปรชญาการศกษา ตามหลกสตรศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษาคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง สาขาวทยบรการเฉลมพระเฉลมพระเกยรตจงหวดนครราชสมา ไดศกษาคนควาปรชญาการศกษาเรองอตถภาวะนยม (Existentialism) ซงไดกลาวถง หลกการสำาคญ จดมงหมายการศกษา หลกสตร สถาบน ผบรหาร ผสอน นกเรยน การเรยนการสอน การวดประเมนผล นอกจากนยงยกตวอยางโรงเรยนทจดการเรยนการสอนในแบบอตถภาวะนยม (Existentialism) เตมรปแบบ และนำาเปรยบเทยบกบโรงเรยนในชมชน ผจดทำาขอขอบพระคณอาจารย ผเชยวชาญ เจาของบทความ เอกสารตำารา โดยเฉพาะ รองศาสตราจารย สวพชชา ประสทธธญกจ ทไดใหความอนเคราะหขอมลเปนอยางด ขอ

ขอบคณผเขยนตำาราเอกสาร และบทความ ทนำามาอางองเพอประโยชนทางวชาการทกทานมา ณ โอกาสน

คณะผจดทำา

สารบญ เรอง หนา

ประวตความเปนมา 1ขอด อตถภาวะนยม 4ขอเสย อตถภาวะนยม 5ลกษณะของหลกสตร 7การจดกจกรรมการเรยนการสอน 7

ลกษณะของโรงเรยน คร ผบรหาร 8ลกษณะของนกเรยน 9ตวอยางโรงเรยน 10แนวทางจดการศกษาของโรงเรยนหมบานเดก เทยบกบ พ.ร.บ. การศกษา 14นำาเสนออตถภาวะนยม (นำาเสนอ)

21

ภาคผนวก

ประวตความเปนมาของอตถภาวนยม (Existentialism)

เปนทรกนดวา แนวคดเกยวกบอตถภาวะ (Existence) นน ปรากฏขนตงแตสมยกรก  เรอยมาในยคกลางและตอมาจนถงยคปจจบน  โดยโสเครตส (470-399 B.C.)  เปนนกปรชญาตะวนตกคนแรก  ทใหความสนใจในอตถภาวะของมนษย มากกวาการ

แสวงหาความจรงจากโลกภายนอก   โดยโสเครตสสงเสรมใหมนษยหนมารจกตนเอง  และใหเชอมนในการเปนคนดในขณะทมชวตอย เพอทวามนษยจะสามารถเผชญกบความตายดวยความยนดและเตมใจทจะไปใชชวตหลงความตายตอไป               ในสมยตอมานกบญออกสตน( 893-973)  นกปรชญาครสตศาสนาในสมยกลาง  ไดตงคำาถามอนเกดจากความสงสยในขอบเขตบางอยางเกยวกบความลกลบของมนษย ทไมสามารถนำาวธการทางปรชญามาหาคำาตอบได  แตความเคลอนไหวของแนวคดอตถภาวะนนเดนชดมากขน              ในสมยของปาสคาล (1623-1662) ซงเปนนกปรชญารวมสมยกบเดคารตส(Descartes,1596-1690) บดาของปรชญาตะวนตก  กลาวคอ ในขณะทเดคารตสสนใจมนษยในเรองสารตถะ(Essence)แตไมสนใจเรองการมอยของมนษย(Existence)   ผดกบปาสคาลทใหความสนใจมนษยในแงของการดำารงอยของมนษย อยางไรกตาม  เรากไมเรยกนกปรชญาทเปนนกคดยคแรกๆเหลานวา  เปนนกอตถภาวนยม                กระบวนการอตถภาวนยมเรมมขนจรงจงในศตวรรษท19   โดยนกปรชญาทมทศนคตใกลเคยงกนเกยวกบเรองของมนษยดงตอไปน    หนงความจรงทางวทยาศาสตรนนเปนสงไรความหมาย  ดงนนความสมพนธระหวางมนษยกบวตถเปนสงทไมมคณคา สอง ลกษณะรปแบบของชวตในสงคมสมยใหมทำาใหมนษยรสกคบของใจ  และขดแยงกบความเปนปจเจกชน ซงนกปรชญาจตนยมของเยอรมนทมอทธพลในสมยนนเชนเฮเกล (Georg Wilhelm Friedrich Hegel,1770-1831) ไดพยายามขดขวางแนวคดใหมเหลานแตไมสำาเรจ แนวคดจตนยม

แบบเกาจงไดหมดไป  โดยมแนวคดในเรองความเปนปจเจกชนเขามาแทนทในทสด                     

              นกอตถภาวนยมคนแรกทไดรบการยกยองวาเปนบดาของอตถภาวนยมสมยใหมกคอเกยรเกอการด (1813-1855) เขาถอวามนษยคอความโดดเดยว(Forlornness) ในทนหมายถงการมอยของมนษย  เปนการดำารงอยของปจเจกชน  และความสมพนธ ความหมายและคณคาไมไดมความหมายแบบปรวสย(Objective)แตมอยแบบอตวสย(Subjective)

           กลาวคอความสมพนธระหวางมนษยกบสงตางๆไมมอยในตวเองอยางแทจรง   แตมนษยเปนผใหคณคา  ถาไมมมนษยกไมมความสมพนธเหลาน โดยขอพสจนของเขาเนนหนกในเรองความรสกของปจเจกชน  อนไดแก ความกระวนกระวายใจ (Anxiety) และความสนหวง (Despair ) ซงจะนำาไปสการกาวกระโดดของความศรทธา (Leap of faith) ซงจะทำาใหปจเจกชน  สามารถเขาไปเผชญหนากบพระผเปนเจาดวยตนเอง  โดยไมตองอาศยศาสนจกรเปนตวกลาง           

            นกอตถภาวนยมคนตอมาคอ นทซเช(1844-1900)  เขาเปนนกปรชญาทมชอเสยงอยางมากในปจจบน    และมอทธพลไมเพยงกบตอนกอตถภาวนยมเทานน แตรวมไปถงนกประพนธและศลปนในรนตอมาดวย โดยเขาตงสมมตฐาน จากความกาวหนาทางวทยาศาสตรและการศกษาประวตศาสตรทางตะวนตกวา มนษยไมมศกยภาพทจะสามารถเขาใจถงอตรภาพ

(Transcendence)ได ซงนำามาถงประโยคทสำาคญของเขาทวา “God is Dead” ซงหมายถง พระผเปนเจาตายไปเสยแลว   และคณคาทางจรยธรรมใดๆ  ทขนอยกบพระผเปนเจาไมมอยในโลกอกตอไป          จากงานของเกยรเกอการด  และการคนพบงานเขยนของนทซเชนเอง  ไดกอใหเกดประโยชนตอแนวคดของนกปรชญาเยอรมน  ชวงสมยสงครามโลกครงท1 ไดแก คารล แจสเปอร (1883-1969) ซงเปนทงนกจตวทยาและนกปรชญาดวย  โดยแจสเปอรเปนคนแรกทนำาคำาวา ปรชญาชวตการดำารงอย “ ”(Philosophy of existence) มาใชในงานของเขา             คนตอมาคอ มารตน ไฮเดกเกอร  (1889-1976) ซงไดรบอทธพลจากเกยรเกอการด  เขาเรยกกระบวนการความคดนวา ปรชญาชวต“ ”  (Philosophy of  life)  โดยเขาไดเขยนงานทยงใหญชอ Being and Time (1927) ซงเปนการวเคราะหเกยวกบการดำารงอยของชวตมนษย   โดยมจดมงหมายทจะบรรยายถงชวต จากจดยนทวามนษยเปนสงทมอยในโลก  (being-in-the-world)โดยไฮเดกเกอรไดนำาเอาวธการทางปรากฏวทยา  (Phenomenology)  ของเอดมนด ฮสโซล  (1859-1938)  มาใชในการวเคราะหทฤษฎของเขา                      ในประเทศฝรงเศส การเบรยล มารแซลล (Gabriel Marcel, 1889-1973) ไดนำาปรชญาของแบรกซอง(Bergson,1859-1941) มาพฒนาแนวคดของเขา  โดยการเบรยลเนนวา การดำารงอยของมนษยนน  จะตองมความเขาใจในความเปนตวตน  ทมความเกยวพนอยางเปนรปธรรมกบ

สถานการณตางๆ   ตอมาแมรโล-ปองต (Merleau –Ponty,1908-1961) ไดรวบรวมขอสงเกตของมารแซลล  ไปใชเปนพนฐานในงานของเขา  ซงมลกษณะเปนปรากฏการณวทยา ทเกยวกบการดำารงอยของมนษย จนมาถงฌองค ปอลด ซารต  (1905-1980) ผเปนนกอตถภาวนยมทมชอเสยง               ซงไดรบอทธพลจากเกยรเกอการด นทซเช  ไฮเดกเกอร  และฮสโซล และไดนำาคำาวาอตถภาวนยม  (Existentialism) มาใชในงานของเขาเปนครงแรก  จนไดรบการยอมรบตงแตปค.ศ.1940  เปนตนมา    โดยในงานเรอง ปรชญาอตถภาว“นยมคอมนษยนยม”  ซารตไดจำาแนกประเภทของพวกอตถภาวนยม ออกเปนสองกลมใหญงายๆไดแก พวกเทวนยมและอเทวนยม โดยกลมแรกคอพวกทเปนครสเตยน  ซงรวมถงแจสเปอรและมารแซล และกลมทสองนนไดแกซารตเองรวมไปถงไฮเดกเกอร และนกอตถภาวนยมฝรงเศส เชน ซโมนเดอโบววร (Simone de Bouvoir,1908-1986) แมรโล-ปองต เปนตน                   โดยเขากลาววา  แนวความคดทพวกอตถภาวนยมมรวมกนกคอ  ชวตการดำารงอย“   ยอมตองมหรอเกดขนมากอนสารตถะ”(Existence perceive Essence)  ซงนกวจารณมความเหนวา  การทนกอตถภาวนยมมจดยนรวมกนตอแนวคดน  ถอไดวาเปนแกนทสำาคญทสด เพราะเปนการจำาแนกปรชญาอตถภาวนยมใหแตกตางจากปรชญาอนอยางชดเจน                           ในขณะเดยวกน เมอหนมาพจารณาวรรณกรรมในแนวอตถภาวนยม ปรากฏวาไดถอกำาเนดขนราวๆปลายศตวรรษท 19 ควบคมากบกระบวนการอตถภาวนยมเชนกน โดยวรรณกรรม อตถภาวนยมมลกษณะเดนคอ  มเนอหาเนนไปท

ความรสกแปลกแยกของมนษยทเกดจากความไรเหตผล  ของการดำารงชวตในโลกทเสอมทรามโหดราย ขาดพระผเปนเจาเปนสงยดเหนยว และความรสกเปนศตรกบสงคมปกต

               ความรสกเหลานทำาใหมนษยมองวา การมชวตอยในโลกเปนสงไรความหมาย หรอมทศนคตตอโลกในดานลบนนเอง ผลทตามมาจากความรสกดงกลาวทำาใหมนษยเกดความรสก สนหวง (Despair) กระวนกระวายใจ (Anxiety) ในการทจะตองเลอกการดำารงชวตระหวางการมชวตอยางแทจรง (Authentic) และการมชวตอยางไมแทจรง (Unauthentic) รวมไปถงการทมนษยตองเผชญหนากบความตระหนก ถงความตายและการมชวตอย อยางไรความหมายในโลกอกดวย           

             ยกตวอยางนกประพนธแนวอตถภาวนยมทมชอเสยงไดแก ดอสโตเยฟสก (Fyodor Dostoyevsky, 1821-1881)  ตอลสตอย (Lev Nikolayevich Tolstoy,1828-1910) คาฟคา(Franz Kafka,1883-1924)  โมราเวย   (Alberto Moravia,1907-1990)   เบคเกตต (Samuel Beckett, 1906-1989) การม (Albert Camus,1913-1960)  เบรชท (Bertolt Brecht , 1898-1956) และซารต   นกประพนธเหลานไดสรางผลงานหลากหลายรปแบบ โดยมเนอหามงเนนไปทความสะอดสะเอยน(Nausea) ความไรสาระ(Absurd) ความทกข(Angst) ตลอดไปจนถงความมเสรภาพของมนษย        

               โดยวรรณกรรมแนวอตถภาวนยมในยคแรกๆไมวาจะเปนเรอง The Brother Karamazov (1880) ของดอสโต

เยฟสก หรอ The Bucket Rider (1921)ของ คาฟคา ตางไดแสดงแนวคดเกยวกบความสงสยถงการมอยจรงของพระผเปนเจา  และตอตานการตกเปนเหยอของการถกสงคมภายนอกทำาลายตวตนทแทจรงใหหมดไป  ในขณะทตวละครเอกตองเผชญกบความโหดรายทกขทรมานในการดำารงชวต หรอใน The Death of Evan Ilych (1886) ของตอลสตอย   ทแสดงถงสญชาตญาณการกลวตายของมนษย  เพราะตวละครเอกไมยอมรบวาความตายเปนสวนหนงของชวตตน 

    อยางไรกดผลงานนกเขยนในยคตอมา เชน  The Room (1948) ของซารต The Myth of Sisyphus (1942) ของการม   Back to the sea(1956) ของโมราเวย และ Socrates Wounded (1961) ของเบรชท เปนตน วรรณกรรมเหลานไดขยายขอบเขตของเนอหา    อตถภาวนยมในวรรณกรรมใหออกไปกวางขวางมากขน โดยเฉพาะเรองของสญนยม(Nihilism) เสรภาพและการเลอก(Freedom and Choice) และความไรเหตผล(Absurdity)ของชวตการดำารงอยของมนษย   

ขอด อตถภาวะนยม (Existentialism)

1. บคคลแตละคนตองการมหลกการของตนเองเมออยในกลมชนมความเปนตว ของตวเอง มเหตผลและหลกการทจะไมยอมถกชกจงอยางงาย ๆ กลาทจะออกความคดเหนสนบสนน

หรอคดคานในสงทตนไมเหนดวยอยางมหลกการและดวยวธการทเหมาะสม

2. บคคลแตละคนมภาวะทจะตองดำารงอยตอสชวต และมความรบผดชอบ เปนหลกการทใหคณประโยชนแกชวต

3. คานยมทใหคณคาแกบคลกภาพ ความเปนตวของตวเองดำาเนนชวตตามแบบทตนพอใจและเลอกเปนในสงทตนสามารถจะเปนได คอ สงททกคนควรจะม คนเราควรมเสรภาพทจะเลอกดำาเนนชวตและกำาหนดแนวทางชวตตามทตนปรารถนาตามความสามารถ

4. ในสมยปจจบนซงเปนระยะเวลาของความพยายามทจะเขาใจในลกษณะสวนรวม

ทกดาน หลกการใด ๆ ทมงพฒนาบคคลในดานอารมณ ความคดสรางสรรคและสภาพการดำารงอยของชวตอยางมประสทธภาพถอเปนสงสำาคญ ปรชญาอตถภาวนยมเนนทางดานจตใจของบคคลดวย ซงเปนสวนสำาคญประการหนงของกระบวนการศกษา

5. ปรชญาอตถภาวนยมมงทบทวนและพจารณาแนวความคดโครงสราง ตลอดจน

วธการตาง ๆ ทางการศกษาทนยมใชกนอย โดยถอหลกวา อารมณและความรสกของบคคลแตละคนเปนสงทชวยใหเขาใจธรรมชาตและจดมงหมายของมนษยได ในขณะทวธการอน ๆ ทาง

วชาการอาจไมไดผล จงไมควรละเลยตออารมณและความรสกของแตละบคคล

ขอเสยอตถภาวะนยม (Existentialism)

1.ในสภาพทสงคมรกเสรภาพและความเปนอสระสวนตวของบคคลเหนอสงอน ทำาให

สภาพสงคมเงยบเหงา ความสมพนธระหวางบคคลและระหวางกลมลดนอยลง การแลกเปลยนความคดเหน การรวมมอกนทางความคดเปนไปไดยากมผกลาววาสงคมของผทยดถอตามแนวความคดของปรชญาอตถภาวนยม เปนลกษณะของสงคมทเงยบเหงา ตางคนตางอย

2.ปรชญาอตถภาวนยมปฏเสธวธการทางวทยาศาสตร โดยถอวาวทยาศาสตรลดทอน

คณคาความเปนมนษยลงไปสการเปนวตถ ทำาลายธาตแทและเกยรตคณของความเปนมนษย ความเชอประการนของปรชญาอตถภาวนยมขดตอสภาพความเปนจรง เพราะในปจจบนน มนษยเราไมสามารถปฏเสธไดเลยวา ผลจากการคนพบและทดลองทางวทยาศาสตรเปนประโยชนและชวยปรบปรงสภาพการดำารงชวตของมนษยอยางมหาศาล

3. การยดมนถอมนในหลกการของปรชญาอตถภาวนยม ทำาใหเกดความเปนเอกภาพ ในสงคมมนษย ไมมความ

สมพนธภายในกลมซงมผลกระทบตอความมนคงในดานการเมอง การเปนตวของตวเองอยางเปนอสระ ไมยงเกยวกบผอน ยอมไมอยในภาวะทจะปรบปรงสภาพความเปนอยของมนษยใหดขนไดในสภาพของสวนรวม

4. การกระทำาของมนษย พฤตกรรมของมนษย ควรจะเปนสงทกำาหนดหรอเกดขนจาก

ความสมพนธของบคคลกบโลกแหงความเปนจรงรอบตวเรา การอยโดยปราศจากระบบของคณคาทจะยดถอ ยอมเกดความสบสนวนวาย มนษยเราควรกระทำาและพจารณาผล ของการกระทำาของเราโดยมขอกำาหนดทางสงคมเปนพนฐานเพอความกาวหนาของสงคม

ลกษณะของหลกสตร ตามแนวทางของปรชญาการศกษา

หลกสตรตามแนวทางปรชญาการศกษาอตถภาวนยม ไมกำาหนดตายตว มวชาเลอกให

เลอกกวางขวางเพอสงเสรมเสรภาพ หลกสตรสวนใหญเนนวชาศลปะและปรชญา ซงเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงออกอยางเสรภาพจะเนนทางศลปะ จรรยา มารยาท ประวตศาสตร วรรณคด ปรชญา เปนตน ทกวชามความสำาคญ ถาใครเหนวาวชาใดทจะชวยใหรจกตวเองและเขาใจโลกไดดขนถอวาวชานนยอมเหมาะสมกบเขา ผเรยนมสทธและอำานาจเตมทในการเลอกวชาเรยน ครมหนาทเพยงเปนคนคอยกระตนหรอเราใหผเรยนรจกตนเอง สามารถนำาศกยภาพของตนเองมาใชใหเกดประโยชนมากทสด (ศภร ศรแสน : 154 – 155)ทางดานศลปศกษา ครควรใหโอกาสใหผเรยนไดเรยนศลปะแบบตาง ๆ โดยเนน Self expression  ซงเปนผลดแกผเรยน เพราะไดแสดงออกตามความสามารถของตนเอง มความคดอสระในการทำางาน มความสขกายและสบายใจในการปฏบตงาน มความอสระและสามารถทจะปรบปรงตนเองใหเขากบสถานการณใหม ๆได ผเรยนมโอกาสไดพฒนาในดานตาง ๆ และประสบผลสำาเรจในการสรางสรรค มความเชอมนในตนเองและมความสขในการทำางาน   หลกสตรตามแนวคดอตถภาวนยม แทจรงจะตองไมเสนอวชาเรยนใหกบเดก แตตองมวชาตาง ๆ พรอมใหเดกเลอก เพราะวชาเรยนนนเปนเพยงเครองมอใหเดกพฒนาความเปนตวของตวเอง 

ลกษณะของการจดกจกรรมการเรยนการสอน

การจดการเรยนการสอนตามแนวทางปรชญาการศกษาอตถภาวนยมจะฝกใหผเรยนรจกเลอกวชาทเรยนอยางมความรบผดชอบครจะเปนผกระตนใหนกเรยนแตละคนใชเสรภาพในการเลอกเรยนอยางถกตองและเหมาะสมการจดการเรยนการสอนนยมจดหลายรปแบบขนอยกบความถนดและความสนใจของผเรยนเปนหลก ไมกำาหนดระเบยบแบบแผนใหนกเรยนปฏบต แตใหมความรบผดชอบและยอมรบผลการกระทำาของตนเอง เนอหาวชาเนนวชาศลปศาสตร เพราะทำาใหผเรยนไดรบความรกวางขวาง และรจกตวเองไดมาก โรงเรยนเนนเรองศลธรรมและจรยธรรม ซงไมแตกตางไปจากชวตจรงในชวตประจำาวน

ลกษณะของโรงเรยนตามแนวทางของปรชญาการศกษา

โรงเรยนตามแนวทางปรชญาการศกษาอตถภาวนยมไมยดรปแบบทแนนอนโรงเรยนจะตองมนกเรยนทรจกตนเอง พฒนาลกษณะเดนของตนเอง โดยการสงเสรมการตดสนใจเลอกเสรโรงเรยนตองจดสงแวดลอมหลาย ๆ แบบ เพอใหผเรยนเลอกตามเสรภาพ ของแตบคคลโรงเรยนเปนสถานททใหนกเรยนมาเรยนรเพอรจกตวเอง พฒนาลกษณะเดนของตวเองและรจดมง

หมายของชวตตวเองโรงเรยนจงตองสรางบรรยากาศแหงเสรภาพทงในและนอกหองเรยน ควรเนนเรองศลธรรมและจรยธรรม คอ สอนใหเดกมทงความสามารถและความโนมเอยงในการเลอกแนวทางจรยธรรมของตนเอง แตไมใชอบรมศลธรรม แตเปนการสรางและกำาหนดเงอนไขทจะใหเดกฝกปฏบตตาม

ลกษณะของคร ผบรหาร บคลากร ในโรงเรยน ตามแนวทางของปรชญาการศกษา

ครคอผทคอยแนะนำาและกระตนเพอใหนกเรยนรจกตวเอง มหนาทคอยกระตน หรอเราใจใหเดกรจกตนเอง สามารถนำาศกยภาพของตนเองมาใชใหเกดประโยชนมากทสด และเนนใหเดกเขาใจตวเองเปนสำาคญ ครผสอนตองรจรงในวชาทสอน ตองมความซอสตย และจรงใจตอเดกอยางแทจรง ไมควรบงคบใหเดกทกคนเรยนเหมอนกน เพราะทำาลายความเปนตวของตวเอง

ลกษณะของนกเรยนตามแนวทางของปรชญาการศกษา

นกเรยนตามปรชญาน ผเรยนถอวาสำาคญและมเสรภาพมากทสดในกระบวนการศกษา เพราะจะเนนเรองการรจกตวเอง เปดโอกาสใหนกเรยนไดพฒนาความสามารถในดานตาง ๆ ดวยตวเอง คอ

      1. มความเปนตวของตวเอง

      2. มความคดรเรมสรางสรรค

      3.มความกลาแสดงออก

      4.นกเรยนรจกตนเอง สามารถคนหาความถนดและความสนใจ 

การปลกฝงคานยม การปลกฝงคานยมตามแนวทางปรชญาการศกษาอตถภาวนยม

เนนการฝกใหผเรยนมความสำานกในเสรภาพ รจกเลอกจรยธรรมอยางมความรบผดชอบ ฝกฝนใหสรางงานศลปะตามแนวคดของตนเองอยางมเสรภาพ โดยไมตองยดถอจารตและสงคม

โรงเรยนตวอยางทมการจดการเรยนแบบอตถภาวะนยม

โรงเรยนหมบานเดก (กอตง พ.ศ.2521)

โรงเรยนหมบานเดก จ.กาญจนบร เปนโรงเรยนทางเลอก (Alternative Education) ซงจดใหเหมาะสมสำาหรบเดกยากจนดำาเนนชวตอยางมคณภาพและมความสขในสงคม

โดยการจดสงแวดลอมใหพวกเขาเตบโตขนทามกลางสงแวดลอมทดใหพวกเขาพรอมทจะรจกและเขาใจตนเองและสงคม ดวยการเรยนรจากธรรมชาต ทามกลางความรก ความเขาใจ ความสมพนธ

ระหวางกนบนพนฐานของเสรภาพ ความเสมอภาคและภราดรภาพ ทมการปกครองตนเองและเคารพสทธสวนตวของผอน

ทโรงเรยนหมบานเดก การศกษาสำาหรบเดกไมไดจำากดเฉพาะภายในหองเรยนและหนงสอเรยนเทานน เดก ๆ ทกคนสามารถเรยนรสงตาง ๆ จากธรรมชาตและสงแวดลอม ศกษาจากเรองปจจบนไปหาอดต เชองโยงความร ความด และความจรงเขาดวยกน ศกษาไปพรอม ๆ ทง ครกบเดก เดกกบผใหญ เดกกบเดก และเดกกบธรรมชาต

โรงเรยนหมบานเดก เปนทรบเลยงเดกกำาพรายากจน โดยไมมการเกบคาใชจายใดๆทงสน คาใชจายทงหมดทไดรบจากการบรจาคของผมจตศรทธา ทงในและนอกประเทศ ปจจบนมเดก 150 คน อายตงแต 2 ขวบถง 20 ป

โรงเรยนหมบานเดกตงขนเมอ พ.ศ. 2522 ในทามกลางหบเขา รมฝง แมนำาแควนอย จ.กาญจนบร และตอมายายมาตงท ถ.ลาดหญา-ศรสวสด ต.วงดง อ.เมอง จ.กาญจนบร โรงเรยนหมบานเดกแบงระดบ การศกษา ออกเปน 2 แนว กลาวคอ ใชหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ คอในระดบชน ประถม 1 ถง 6 จากนนจงเรยนตอทศนยการศกษานอกโรงเรยน และทำาการฝกอาชพใหเดก ไปดวยพรอมๆกน

อกระบบหนงเรยกกนทวไปวา"การศกษาทางเลอก" การศกษาในนยนเนนใหนกเรยนคนหาตวเอง จนมความเปนตวเองไปพรอมๆ กบทเขาเปนสวนหนงของสงคม โดยการใหเสรภาพทางความคดและ การแสดงออกไปพรอมๆกบ การฝกใหเขาปกครองตนเอง โรงเรยนหมบานเดกจดการศกษาในรปของชมชน ทถอวาการใชชวตของเดกๆ ณ ทน คอการไดรบการศกษา

หลกสตรเรมจากการเรยนรทรจกตวเองทงภายใน และภายนอก เพอขยายจากชมชนหมบานเดก ขยายไปสประเทศไทย และประเทศอนๆ

ในโรงเรยนหมบานเดกมการจดทำาโครงการตางๆมากมายดงน

1. โครงการบานสวนลาดหญา และเกษตรธรรมชาต (งานฝกอาชพเดก) งานสวนใหญในโครงการบานสวนลาดหญา จะเปนการปลกพชผก ผลไม เลยงสตว

เพาะเหด ทำาอฐ ซอมแซมอาคารสถานท หรอถนนหนทาง บาตก เซรามก ทอผา คอมพวเตอรฯลฯ

2. โครงการอาหารวนเกด ความคดเหนของผมาเยอนและเดกๆ ตอโครงการอาหารวนเกด " อยากใหโอกาสดๆแกเดกๆเหลาน เพราะแมเราจะสามารถทำาเพยงจดเลกๆ แตอยางนอยเรากไดลงมอทำาแลว พรอมกนนเราตางกมโอกาส เรยนรจกการเปนผใหและผรบในเวลาเดยวกน" คณกฤตย บญมาด จ.กาญจนบร (นำาอาหารมาเลยงเดก) " หนดใจมาก ทพวกพๆ มาเลยงอาหาร รสกอบอนทมคนมาเออเฟ อเผอแผและใหโอกาสกบพวกหน พวกหนจะขยนเรยนคะ" ด.ญ. สจตรา ชดาภา

3. โครงการเครอขายการศกษาทางเลอก เนองจากเดกแตละคนเกดมาพรอมกบความฉลาดและความสามารถทแตกตางกน ดวยเหตน เดกควรจะมโอกาสทจะเลอกระบบ การศกษาทเหมาะกบเขาเพอทจะสงเสรมความฉลาด และความสามารถของเขาใหสงสด นคอเหตทวา ควรจะมระบบการศกษาทหลากหลาย เพอใหผเรยนไดเลอก ดงน โครงการบานสวนเดก บานทามะไฟหวาน อ.แกงครอ จ.ชยภม โครงการบานทอฝน ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร โครงการ Home School โครงการฟ นฟคณภาพชวต อ.กดชม จ.ยโสธร เสมสขาลย

4. โครงการอปการะเดก ความคดเหนของผอปการะเดก ความรสกคอ 1. อยากเขาไปมสวนรวมในการชวยเหลอสงคมเพราะสถาบนครอบครวเปนพนฐานสำาคญ 2. คดวาเงน 400 บาทแลกกบสภาพความเปนอยของเดกทดขนกวาเดมนนคมคา 3. คดวาอยากจะใหของกบเดกทเราอปการ 4. เพอทจะทำาใหเดกมกำาลงใจทจะตอสตอไป

5. โครงการครอบครวอปถมภ มเดกจำานวนมากทตองการเรยน แตขาดโอกาสดวยเศรษฐกจของครอบครวไมเอออำานวย หมบานเดกจงทำาสะพานเชอมใหกบผทตองการสนบสนน กบเดกดอยโอกาสทางการศกษา โดยใหการชวยเหลอดงน 5.1 ทางโรงเรยนชวยเหลอเดกในระดบประถมศกษา ใหทนอปกรณการเรยนและอาหารกลางวน 5.2 สงเสรมใหเรยนตอสายมธยม 5.3 สงเสรมใหตอสายอาชพ(ปวช.) 5.4 สงเสรมใหเดกฝกอาชพกบสถานฝกอาชพทางราชการ 5.5 หางานใหทำา 5.6 ชวยเหลอปจจย 4

ชวตในหมบานเดก ทน เดกจะพกอยเปนประจำา โดยแบงเปนบานๆ ละ ประมาณ 10-15 คน รวมกบผใหญททำาหนาทเสมอนพอ แม หรอ พจำานวน 2-3 คน กจกรรมวนจนทร-ศกร

06.00 น. ทำาเกษตรรวมกนทงเดกและผใหญ ทำาความสะอาดบาน 07.30 น. อาหารเชา 08.30 น. เขาแถว สวดมนต และทำาสมาธ กอนเขาเรยนภาคเชา 12.00 น. อาหารกลางวน 13.00 น. เรยนและฝกงานอาชพตามอธยาศย 15.00 น. ทำางานรวมกน 16.00 น. อาหารวาง/เลนกฬา 17.00 น. อาหารเยน พกผอน 21.30 น. เขานอน วนเสาร พฒนาโรงเรยนรวมกน วนอาทตย พกผอน กจกรรมพเศษ วนจนทร 13.30 น. ประชมครและเจาหนาททกฝาย วนพธ 19.30 น. ประชมครและเจาหนาทเรองเดก วนศกร 13.30 น. ประชมสภา 20.30 น. กจกรรมพบวนศกร (สำาหรบเดกททำางาน) วนเสาร 20.30 การแสดงเดก สภากาแฟผใหญ จดทกเดอน สภาโอวลตนเดก จดทกเดอน

แนวทางการจดการศกษาของโรงเรยนหมบานเดกเปรยบเทยบกบ พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

แนวการจดการศกษาของโรงเรยนหมบานเดก

หมวด 1 มาตรา 1“ การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยให เปนมนษยทสมบรณทงทางดานรางกาย จตใจ สต ปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและ

วฒนธรรมในการดำารงชวต สามารถอยรวมกบผอนได อยางมความสข ”

โรงเรยนหมบานเดกกอตงขนจากความตระหนกใน เรองระบบการศกษาไทยทไมสามารถตอบสนองตอ การเปลยนแปลงอยางรวดเรวและความตองการใหมๆ ของสงคมไดอยางเพยงพอ ดงนนความมงหมายหลก ในการดำาเนนการเรยนการสอนของโรงเรยนจงอยท การเรยนรเพอทจะพยายามคนหาความหมายของโลก ชวตและคณคาของความเปนมนษย เพอทจะอบรมบมเพาะมนษยใหสอดคลองกบ กฎเกณฑธรรมชาตโดยมเปาหมายสำาคญอยททงตวเดก และคนทำางาน แนวคดทางการศกษาจะมลกษณะ ผสมผสานระหวางความคดของตะวนออกและ ตะวนตก โดยตงอยบนความเชอทวา มนษยม“เปาหมาย สงสดในเรองชวตรวมกน ”

หมวด 1 มาตรา 7“ ในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตสำานกทถกตอง เกยวกบการเมอง การปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหา

การจดการเรยนการสอนของโรงเรยนจะไมอยเพยงแค ในหองเรยน แตเดกๆ จะไดเรยนรเรองราวการใชชวต การจดชมชน และการจดความสมพนธของคน ในชมชนทเหมาะสมกบการพฒนาตามธรรมชาต ของมนษยผานชมชนในโรงเรยน ชมชน

กษตรยเปนประมข

รจกรกษาและ สงเสรมสทธ หนาท เสรภาพ ความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาคและศกดศรความเปนมนษย มความภมใจในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชน สวนรวมและของประเทศชาต รวมทงสงเสรมศาสนา ศลปะ วฒนธรรมของชาต การกฬา ภมปญญาทองถน และความรอนเปนสากล ตลอดจนอนรกษทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม มความสามารถประกอบ อาชพ รจกพงตนเอง มความรเรมสรางสรรค ใฝร และเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง ”

ใกลเคยงและธรรมชาตทอยรอบตวชมชนในโรงเรยนกคอ การจดใหเดกๆ เขาพกตามบานพกหลงตางๆ ทมอยประมาณ 12 หลง และจดใหมผใหญอยประจำาบานละ 2-3 คน เพอทำาหนาทเสมอนเปนพอ-แม คอยใหความรก ความอบอนและความเขาใจกบเดก เพอชดเชยสวนทขาดหายไปในครอบครวจรงของเดก เดกๆ ไดเรยนรเรองสทธ เสรภาพ ผานชมชนในโรงเรยน เรยนรเรองประเพณ วฒนธรรมตางๆ ผานชมชนใกลเคยงและเรยนรเรอง ธรรมชาตผานสภาพแวดลอมทอยรายรอบโรงเรยนและ ชมชน

หมวด 4 มาตรา 22 การเรยนการสอนของโรงเรยนหมบาน

“ การจดการเรยนรตองยดหลกวา ผเรยนทกคนมความ สามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดและถอวาผเรยน มความสำาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตอง สงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและ เตมตามศกยภาพ ”

เดกจะเนนท ความสนใจของเดกเปนตวตง ความสนใจของผใหญ ขอเรยกรองและกฎเกณฑของสงคมเปนตวเสรม เดกๆ ทโรงเรยนหมบานเดกสามารถทจะเลอกเรยนในสงท ตนเองมความสนใจและมความพรอมทจะเรยนร ดงนนการเรยนรสำาหรบเดกๆ ทน หองเรยนจงกลายเปนโลกกวาง ทกสงทกอยางรอบตวคอการเรยนร เดกๆ สามารถทจะพฒนาศกยภาพของตนเองได อยางเตมท

หมวด 4 มาตรา 23“ การจดการศกษา ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตองเนนความสำาคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสม ของแตละระดบการศกษาในเรองตอไปน

(1) ความรเรองเกยวกบ

การเรยนในโรงเรยนหมบานเดก เดกจะเปนศนยกลาง การเรยนร ในขณะทผใหญจะเปนเพยงผตอบสนอง และชวยกระตนความสนใจ เรมตนจากผใหญเปน คนคดกจกรรม หรอ หวขอขนกอนแลวใหเดกๆ มสวนรวมในกระบวนการนนทงหมด ซงในทายทสด กจะกลายมาเปนการมสวนรวมอยางเทาเทยมกนทงผใหญและเดก(1) เดกๆ ในโรงเรยนหมบานเดกไดเรยนรเรองราว เกยวกบตนเองและชมชนผานการดำาเนนชวตประจำาวน เรยนร

ตนเองและความสมพนธของ ตนเองและสงคม ไดแก ครอบครว ชมชน ชาต และสงคมโลก รวมถงความรเกยวกบประวตศาสตร ความเปนมาของสงคมไทยและระบบการเมองการปกครอง ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปน ประมข(2) ความรและทกษะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงความร ความเขาใจและประสบการณเรอง การจดการ การบำารงรกษาและการใชประโยชนจาก ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลยงยน(3) ความรเกยวกบศาสนา ศลปะ วฒนธรรม การกฬา ภมปญญาไทย

ประวตศาสตรโดยเรมจากชมชนและสงทอยใกลตว ออกไปสสงทไกลตว เรยนรจากปจจบนยอนกลบไปหาอดต(2) เดกๆ ไดเรยนรดานทกษะวทยาศาสตรและ เทคโนโลยตางๆ ผานกจกรรมเกษตร กจกรรมสงเสรม ดานอาชพและเรยนรเรองทรพยากรธรรมชาตจาก สภาพแวดลอมทอยรอบตวตลอดเวลา(3) กจกรรมศลปะและเกม ทจดขนสำาหรบเดกๆ จะมผลในทางจตวทยาสง โดยเฉพาะเรองการคนหา และรจกตวเอง(4) การเรยนรดานคณตศาสตรและภาษาจะถกเชอมโยง ใหเขากบเรองราวในชวตประจำาวน(5) โรงเรยนหมบานเดกมกจกรรมสงเสรมดานอาชพ ตามความสนใจของเดกๆ โดยการจดใหมหองอาชพ สอนในวชาชพตางๆ ทเดกๆ สนใจและเปนวชาชพท เออตอการพฒนาดานจตใจ เชน งานเซรามก งานผาบาตก งานไฟฟา งานชาง งานทอผา เปนตน ซงในการเรยนรทกเรองนนจะ

และการประยกตใชภมปญญา(4) ความรและทกษะทางดานคณตศาสตร และดาน ภาษา เนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง(5) ความรและทกษะในการประกอบอาชพและการ ดำารงชวตอยางมความสข

มเปาหมายสำาคญ ทสดอยแคเพยง “ความสข...การใชชวตเรยบ งายสอดคลองกบธรรมชาตดวยความรก และความกรณาตอเพอนมนษยและสรรพสงทงหลาย และธรรมชาตทงมวล ”

หมวด 4 มาตรา 24“ การจดกระบวนการเรยนร ใหสถานศกษาและหนวย งานทเกยวของดำาเนนการดงตอไปน

(1) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบ ความสนใจและความถนดของผเรยน โดยคำานง ถงความแตกตางระหวางบคคล(2) ฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณและการ

โรงเรยนหมบานเดกมการจดสถานทและชมชมแวดลอม ไปดวยบรรยากาศทเออตอการเรยนรในทกๆ ดานของเดกพรอมทง

มการจดสอการเรยนการสอนท จำาเปนสำาหรบเดกในเรองทเดกใหความสนใจ เชน

ประยกตความรมาใช เพอปองกนและแกไขปญหา(3) จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณ จรง ฝกการปฏบต ใหทำาได คดเปน ทำาเปน รกการอานและเกดการใฝรอยางตอเนอง(4) การจดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระ ความรดานตางๆ อยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและคณ ลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา(5) สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยน และอำานวยความสะดวก เพอใหผเรยนเกดการเรยนรและมความรอบร รวมทงสามารถใชการ

คอมพวเตอร วดโอความรเรองตางๆ การจดหองสมด สำาหรบเปนแหลงคนควา เปนตน

วจยเปนสวนหนงของกระบวน การเรยนร ทงนผสอนและผเรยนอาจเรยนรไปพรอม กนจากสอการเรยนการสอนและแหลงวทยาการประเภท ตางๆ(6) จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดามารดา ผปกครอง และบคคลในชมชนทกฝาย เพอรวมกนพฒนาผเรยน ตามศกยภาพ

หมวด 4 มาตรา 26“ ใหสถานศกษาจดการประเมนผเรยนโดยพจารณา จากพฒนาการของผเรยน ความประพฤต การสงเกต พฤตกรรมการเรยน การรวมกจกรรมแลการทดสอบ ควบคไปในกระบวนการเรยนการสอน

การประเมนผลการศกษาของโรงเรยนหมบานเดกจะ พจาณาจากพฒนาการ ผลงานการเรยนร เปนสำาคญ และมการสงเสรมโอกาสในการศกษาตอของเดกโดย มการจดการเรยนการสอนทเนนความรทางวชาการ และการทำาขอสอบในแบบทใชกนอยทวไป สำาหรบเดกทตองไปสอบเขาเรยนตอระดบมธยม ของระบบการศกษาใน

ตามความ เหมาะสมของแตละระดบและรปแบบการศกษาใหสถานศกษาใชวธการทหลากหลายในการจดสรร โอกาสการเขาศกษาตอ และใหนำาผลการประเมน ผเรยนตามวรรคหนงมาใชประกอบการพจารณาดวย ”

ระบบ

หมวด 4 มาตรา 29“ ใหสถานศกษารวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน สงเสรม ความเขมแขงของชมชนโดยจดกระบวนการเรยนร ภายในชมชน เพอใหชมชนมการจดการศกษาอบรม มการแสวงหาความร ขอมล ขาวสาร และรจก เลอกสรรภมปญญา

โรงเรยนหมบานเดกมบทบาทสำาคญตอการจดกระบวน การเรยนรในชมชนผานกจกรรมและเดกๆ โดยมการจดกจกรรมเพอใหมการแลกเปลยน ความรและประสบการณจากชมชนสเดกๆและ มการเรยนรสภาพปญหาตางๆ จากชมชนพรอมทงม สวนรวมในการหาแนวทางการแกไขปญหาในชมชน

และวทยาการตางๆ เพอพฒนา ชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการ รวมทงหาวธการสนบสนนใหมการแลกเปลยน ประสบการณพฒนาระหวางชมชน ”

โฮมสคล ; สทธในการศกษาของครอบครวไทย "บทสมภาษณ คณรชน ธงไชย (แมแอว) ครใหญโรงเรยน

หมบานเดก

ถาม : มลนธเดกมบทบาทอยางไรในเรองของการศกษาทางเลอก ?แมแอว : โครงการหมบานเดกของมลนธเดกไดจดการศกษาสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตงแตป พ.ศ. ๒๕๒๒ แลว โดยเขาถอวาเดกมธรรมชาตทดมาตงแตเกดแตพฤตกรรมของเดกเบยงเบนเพราะการเลยงดและการจดการศกษาทผด ดงนนเขาจงจดระบบการศกษาใหมทมแนวคด " ความรก เสรภาพ และการปกครองตนเอง " โครงสรางของหมบานเดก คอ เสรภาพ เสมอภาค ภราดรภาพ และมการฝกใชเสรภาพในรปแบบสภาโรงเรยน โดยครและเดกมเสยงเทากน ๑ เสยงในการรวมกนกำาหนดวถชวต กำาหนดความร กำาหนดกตกาของสงคมทน เดกและครจะเรยนรรวมกนในการสรางสนตใหแกชมชนความรกและเสรภาพจะเปนเครองมอพาเดกเขาถงความร ความจรง เชน เดกเคยถามวา " ทำาไมหถงไดยนเสยง " โดยเดกเดนเขามาถามคร ในขอสงสยของเขาไดตลอดเวลา ครและเดกกชวยกนคนหาสอจนไดวดโอทอธบายเรองเสยงและการไดยนกมานงดดวยกน พดคยแลกเปลยนกนและทดลองของจรงอกจนเดกรอง " ออ! " แลวกบอกขอบคณพรอมยมปากกวางใหกอนจากไป

ทนเดกจะไดคำาตอบในแทบทกคำาถามทเกดขนในใจของพวกเขา รวมถงสามารถเรยกรองความยตธรรม ในสงคมเลกๆ ของเราไดดวย เรามการทำานา ทำาสวนผลไม ออกคาย ไปเทยว ทศนศกษา ศกษาชมชนใกลเคยง เดกจะมคำาถามมาพดคยซกถามตอเสมอทำาใหตองคนควาตออก ทกนาทของการใชชวตในหมบานเดกคอการศกษา

บรรณานกรม

พ ม พ พ ร ร ณ เ ท พ ส เ ม ธ า น น ท แ ล ะ ค ณ ะ . ป ร ช ญ า ก า ร ศ ก ษ า กรงเทพมหานคร : สำานกพมพมหาวทยาลย รามคำาแหง, 2552.พมพพรรณ เทพ สเมธานนทและคณะ. ปรชญาการศกษา ( แนวคดของนก ปรชญาการศกษา )

กรงเทพมหานคร : สำานกพมพมหาวทยาลยรามคำาแหง, 2552.

อางอง : มลนธเดก. [Online]. Available URL: http://www.ffc.or.th/html/chart1_1.html.http://th.wikipedia.org/wiki

http://www.wareeya.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=5351198