Αζαλαζία Παλαγησηαθνπνύινπ

Χπρίαηξνο, MSc

Δπηκειήηξηα Β’ ΔΣΥ

Γεληθό Ννζνθνκείν Ησαλλίλσλ «Φαηδεθώζηα»

Κέληξν Χπρηθήο Υγείαο Ησαλλίλσλ

Ζ ηξέρνπζα νηθνλνκηθή θξίζε πνπ μεθίλεζε ην 2007, έρεη πιήμεη ζεκαληηθά ηελ Διιάδα, νδεγώληαο ηνλ πιεζπζκό ζε θηώρεηα, αλεξγία θαη ππεξρξέσζε.

Ζ νηθνλνκηθή ύθεζε νδήγεζε ζε κηα λέα επνρή ιηηόηεηαο γηα ηεο ππεξεζίεο πγείαο θαη πξόλνηαο.

Κνηλσληθν-νηθνλνκηθνί παξάγνληεο όπσο, θηώτεια, ανεργία τρέος, ζρεηίδνληαη ζεηηθά κε ηελ εκθάληζε πξνβιεκάησλ ςπρηθήο πγείαο.

Τν «θξαρ» ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηώλ ην 1929

Οηθνλνκηθή θαηάξξεπζε ηεο Σνβηεηηθήο Έλσζεο

ζηελ αξρή ηνπ 1990.

Οηθνλνκηθή θξίζε ησλ ρσξώλ ηεο ΝΑ Αζίαο ζην

ηέινο ηνπ 1990.

Τόζν ζην παξειζόλ ,όζν θαη ζην παξόλ, ππάξρεη

νπζηαζηηθή ζπκθσλία γηα ηηο θαηαζηξνθηθέο

επηπηώζεηο ηεο νηθνλνκηθήο ύθεζεο ζηελ ςπρηθή

πγεία.

Ζ θαιή ςπρηθή πγεία ζπκβάιιεη ζηελ παξαγσγηθόηεηα ηεο

θνηλσλίαο θαη ζηελ νηθνλνκηθή επεκεξία.

Τν θόζηνο ηεο ςπρηθήο πγείαο:

Μείσζε ηεο παξαγσγηθόηεηαο θαηά 3-4% ηνπ ΑΔΠ ηεο Δ.Δ. σο ζπλέπεηα

πξνβιεκάησλ ςπρηθήο πγείαο. (Gabriel P et al.,2000)

Δπηπηώζεηο κπνξεί λα είλαη καθξνρξόληεο

Οη ςπρηθέο δ/ρεο αθνξνύλ πεξηζζόηεξν από ην 1/3 ησλ εηώλ πνπ δεη θαλείο κε

αλαπεξία ζηελ Δπξώπε. (WHO)

To 1/3 ησλ επηδνκάησλ αλαπεξίαο ζηελ Δπξώπε, νθείιεηαη ζε ςπρηαηξηθέο δ/ρεο. (Organisation for Economic Co-operation and Development, 2010. )

Ζ θξνληίδα γηα ηηο ςπρηαηξηθέο δ/ρεο απνηειεί ην 9% ηεο ζπλνιηθήο δαπάλεο γηα

ηελ πγεία (ΟΟΣΑ)

Ζ επηηπρεκέλε αλάθακςε ησλ Δπξσπατθώλ νηθνλνκηώλ εμαξηάηαη

ζεκαληηθά από ηελ ςπρηθή πγεία ησλ πιεζπζκώλ.

Αθόκα θαη ρσξίο ηελ παξνπζία κεγάιεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ε

ςπρηαηξηθή λνζεξόηεηα έρεη ζπλδεζεί κε αληίμνεο νηθνλνκηθέο

ζπλζήθεο ζε πνιιέο κειέηεο (Fryers T et al., 2005)

Κνηλέο ςπρηαηξηθέο δ/ρεο: Άγρνο – Καηάζιηςε – Γ/ρεο

ύπλνπ.

Απηνθηνληθόηεηα

Καηάρξεζε αιθνόι θαη ζπκπεξηθνξέο εμάξηεζεο

Δπηπηώζεηο ζηελ Εήηεζε Υπεξεζηώλ Υγείαο.

Σε ζεηξά Διεθνών μελεηών, θαηαγξάθεηαη νμεία

αύμεζε ζπλαηζζεκαηηθώλ δ/ρσλ, αγρσδώλ δ/ρσλ,

ζσκαηόκνξθσλ δ/ρσλ θαη δ/ρσλ ύπλνπ

(Martin-Carrasco et al, EPA guidance on mental health and economic crisis in Europe, 2016)

Σε Ελληνικές μελέηες, θαηαγξάθεηαη αύμεζε ηεο Μείδνλνο Καηάζιηςεο ζε ζπζρέηηζε κε ηελ νηθνλνκηθή θξίζε. (Economou M et al., 2013)(Madianos M et al.,2011)

Άιιε κειέηε, εληνπίδεη ζεκαληηθή αύμεζε ησλ ρξεζηώλ ηεο Γξακκήο Βνήζεηαο γηα ηελ Καηάζιηςε (ΔΠΗΧΥ), πνπ αλαθέξνπλ θαηαζιηπηηθά ζπκπηώκαηα ηα νπνία ζπζρεηίδνληαη κε ηελ θξίζε (Οηθνλνκνπ Μ θαη ζπλ.,2012)

Σύκθσλα κε πξόζθαηε επηδεκηνινγηθή έξεπλα, 1 ζηνπο 6 Έιιελεο έρεη αλαπηύμεη θιηληθά ζεκαληηθή ςπρνπαζνινγία θαη 1 ζηνπο 12 (600.000), ζνβαξή ςπρνπαζνινγία (Γ.Κ.Αλαγλσζηνπνπινο θαη ζπλ., 2013)

Άιιε παλειιαδηθή επηδεκηνινγηθή κειέηε θαηαγξάθεη αύμεζε ηεο κείδνλνο θαηάζιηςεο από 3,3% ην 2008, ζε 6,8% ην 2009, ζε 8,2% ην 2011 θαη ζε 12.3% ην 2013.(ΗΚΠΗ, 2016)

Ζ πην κειεηεκέλε παξελέξγεηα ηεο νηθνλνκηθήο

θξίζεο, εηδηθά ζε ζρέζε κε ηελ αλεξγία

Ζ ζρέζε ηεο απηνθηνλίαο κε ην ρακειό θνηλσληθν –

νηθνλνκηθό επίπεδν θαη ηελ αλεξγία, απνηειεί

παιαηά γλώζε. (Φξηζηνδνύινπ θαη ζπλ.,2013)

Δπεηδή ε νηθνλνκηθή θξίζε νδεγεί ζε αλεξγία, ζα

κπνξνύζε θαλείο λα πξνβιέςεη αύμεζε ηεο

απηνθηνληθόηεηαο ζε πεξηόδνπο θξίζεο.

1) Αιτιολογική θεωρία: απώιεηα εξγαζίαο ->

Καηάζιηςε ->Απηνθηνλία.

2)Επιλεκτική θεωρία: Άηνκα επάισηα ζηελ

απηνθηνλία (όπσο νη ςπρηθά πάζρνληεο) είλαη

πηζαλόηεξν λα ράζνπλ ηηο δνπιεηέο ηνπο θαη λα

θαηαζηνύλ άλεξγα.

Ζ ζρέζε δελ απνδεηθλύεηαη λα είλαη άκεζε, αηηίαο –

απνηειέζκαηνο, αιιά ελδέρεηαη θαη νη δύν ζεσξίεο

λα παίδνπλ ξόιν ζηελ εξκελεία ηεο ζρέζεο. Μartin-Carrasco et al., 2016

Αύμεζε θαηά 17% ηνπ πνζνζηνύ απη/ληώλ ην 2009

ζπγθξηηηθά κε ηα ζηνηρεία ηνπ 2007 (Stuckler et al, 2011)

Αύμεζε ηνπ εηήζηνπ δείθηε απη/ληώλ ην 1ν εμάκελν ηνπ

2011 θαηά 40%, ζπγθξηηηθά κε ην 2012 (ΥΥΚΑ)

Αύμεζε θαηά 36% ησλ απηναλαθεξόκελσλ απνπεηξώλ

απη/λίαο από ην 2007 ->2011 (Madianos et al, 2011)

Αύμεζε ησλ θιήζεσλ ζηελ Δζληθή Γξακκή Βνήζεηαο

γηα ηελ Απη/λα θαηά 70%

Αύμεζε ηνπ πνζνζηνύ απη/ληώλ από 2,8/100.000 πιεζ.

ην 2008, ζε 5,2 ην 2010 (Γησηάθνο Ο θαη ζπλ.,2011)

Δζληθή επηδεκηνινγηθή έξεπλα δείρλεη πςειή ζεηηθή

ζπζρέηηζε αλάκεζα ζηελ εθδήισζε επηζπκίαο

ζαλάηνπ θαη αλεξγίαο (Σθαπηλάθεο Π., Μπέιινο Σ., Μαπξέαο Β.

Παλειιήληα Δπηδεκηνινγηθή Μειέηε Χπρνπαζνινγίαο Δλειίθσλ. Παλεπηζηήκην

Ησαλλίλσλ. 2010.)

Τν κέζν πνζνζηό απηνθηνληώλ απμήζεθε ζπλνιηθά

θαηά 35% κεηαμύ 2010 – 2012 (Rachiotis G et al.,2015)

Άιινη εξεπλεηέο αλαθέξνπλ πσο, ζύκθσλα κε δεδνκέλα ηνπ ΠΟΥ, ην 2009 ζηελ Διιάδα, πνπ ζα κπνξνύζε λα ζεσξεζεί έηνο έλαξμεο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ν αξηζκόο ησλ απηνθηνληώλ ήηαλ ίδηνο κε ην 2000 θαη ρακειόηεξνο απηώλ ηνπ 2005 θαη 2006, ελώ απμνκεηώζεηο ηεο ηάμεο ηνπ 20% εκθαλίδνληαη θαη ζε έηε πξν θξίζεο, ρσξίο βέβαηα λα αγλνείηαη ην πξόβιεκα ηεο ρακειήο πνηόηεηαο ησλ ειιεληθώλ ζηαηηζηηθώλ δεδνκέλσλ.

(Δπζπκίνπ Κ ζπλ.,2013) (Fountoulakis KN et al,2014) (Σθαπηλαθεο Π θαη ζπλ.,2012)

Τα πνζνζηά απηνθηνληώλ ηείλνπλ λα απμάλνληαη θαη ζε επξσπατθέο ρώξεο πνπ δελ έρνπλ πιεγεί από ηελ νηθνλνκηθή θξίζε θαη ηε ιηηόηεηα, όπσο ε Γεξκαλία, ε Οιιαλδία θαη ε Ννξβεγία (Fountoulakis KN et al.,2014)

Ζ Διιάδα δηαζέηεη από ηα ρακειόηεξα πνζνζηά απηνθηνλίαο/ 100.000 πιεζπζκνύ, κεηαμύ ησλ Δπξσπατθώλ ρσξώλ. Σύκθσλα κε έθζεζε ηνπ ΟΟΣΑ (2015), ην πξνηππνπνηεκέλν θαηά ειηθία πνζνζηό απη/ληώλ/100.000 ην 2013 ήηαλ 4,2%, ελώ ν Μ.Ο. ησλ ρσξώλ ηνπ ΟΟΣΑ ήηαλ 12%.

Τα απνηειέζκαηα είλαη αζαθή γηα ηελ Διιάδα.

Δλώ θαίλεηαη όηη ππάξρεη αύμεζε ηεο

απηνθηνληθόηεηαο (πξόζεζε θαη απόπεηξεο), δελ

θαηαγξάθεηαη κε ζαθήλεηα αύμεζε θαη ησλ

πξαγκαηηθώλ απηνθηνληώλ. (Φξηζηνδνύινπ θαη ζπλ.,2013)

Ψζηόζν, κπνξεί λα θαηαγξαθεί ζην πξνζερέο

κέιινλ.

Αλκοόλ: Καηά ηε δηάξθεηα νηθνλνκηθήο ύθεζεο, ε ρξήζε νηλνπλεύκαηνο κεηώλεηαη από ηνλ πιεζπζκό, αιιά απμάλνληαη ε εμάξηεζε θαη ε επηβιαβήο ρξήζε.

Οσζίες: ε ζρέζε κεηαμύ ρξήζεο παξάλνκσλ νπζηώλ θαη νηθνλνκηθήο ύθεζεο είλαη αζαθήο, εμαηηίαο ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηεο αγνξάο παξάλνκσλ νπζηώλ.

Ψζηόζν, θαίλεηαη λα επεξεάδεηαη ν ηξόπνο ρνξήγεζεο, ην είδνο ησλ νπζηώλ θαη ην κέιινλ ησλ πξνγξακκάησλ απνηνμίλσζεο ιόγσ ιηηόηεηαο. ( Κentikelenis A et al, 2011)

Ψστοηρόπα θάρμακα: Αλακέλεηαη αύμεζε ηεο ρξήζεο, δεδνκέλεο ηεο επηδείλσζεο ηεο ςπρηθήο πγείαο. Από ηελ άιιε όκσο, ε αύμεζε ζπκκεηνρήο ζηα θάξκαθα, νδεγνύλ ζην αληίζεην απνηέιεζκα. (Martin-Carrasco et al,2016)

Παξόιε ηελ αύμεζε ηεο ςπρηαηξηθήο λνζεξόηεηαο, από ηα απνηειέζκαηα ησλ κειεηώλ πξνθύπηεη μείωζη ηης ζήηηζης γηα ππεξεζίεο πγείαο.

Πηζαλή εμήγεζε είλαη ε κείσζε ηεο ηδησηηθήο θαη θξαηηθήο δαπάλεο γηα ππεξεζίεο πγείαο.

Αληίζεηα, ε δήηεζε ππεξεζηώλ θαίλεηαη λα απμάλεηαη ζηα Δπείγνληα.

Σπκπεξαζκαηηθά, ηα δεδνκέλα ησλ εξεπλώλ δείρλνπλ πσο ην ράζκα κεηαμύ ησλ αηόκσλ πνπ πάζρνπλ από ςπρηθέο δ/ρεο θαη απηώλ πνπ ζεξαπεύνληαη θαηαιιήισο, απμάλεηαη ζε πεξηόδνπο νηθνλνκηθήο ύθεζεο. (Alonso et al.,2007) (Corker et al.,2013)

Άηνκα ρακεινύ εηζνδήκαηνο θαη άηνκα πνπ δνπλ ζην όξην ηεο θηώρεηαο.

Παηδηά, έθεβνη, λένη.

Άλεξγνη

Υπεξρξεσκέλνη

Άηνκα κε ρακειό κνξθσηηθό επίπεδν.

Μνλνγνλετθέο νηθνγέλεηεο, εζληθέο κεηνλόηεηεο, κεηαλάζηεο ,ειηθησκέλνη, άηνκα πνπ βηώλνπλ θνηλσληθό απνθιεηζκό.

(WHO, 2009) (Jenkins R et al.,2008 )

ΠΡΟΣΑΣΕΤΣΙΚΟΙ

ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ

ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ ΚΙΝΔΤΝΟΤ

Υγηέο εξγαζηαθό πεξηβάιινλ Αλεξγία – εξγαζηαθή αλαζθάιεηα

– εξγαζηαθό stress

«Κνηλσληθό Κεθάιαην» – Κνηλσληθή

ζπλνρή – Κνηλσληθή Πξόλνηα

Φηώρεηα – Υιηθή / ζπλαηζζεκαηηθή

απνζηέξεζε – Υςειό ρξένο Φακειή

Δθπαίδεπζε

Υγηέο πεξηβάιινλ, πεξηγελλεηηθά θαη

θαηά ηελ παηδηθή ειηθία

Καθή πεξηγελλεηηθή δηαηξνθή- Καθνπνίεζε

– Γπζθνιίεο αλαηξνθήο – Καθή ζρέζε κα

γνλείο – Γηαγελεαθή κεηαβίβαζε

πξνβιεκάησλ πγείαο

Υγηεηλόο ηξόπνο δσήο Καηάρξεζε νπζηώλ – αιθνόι. Καθή

δηαηξνθή.

Γηα θάζε επηπξόζζεηε πνζνζηηαία κνλάδα αύμεζε

ηεο αλεξγίαο, πξνθύπηεη 0,79% αύμεζε ησλ

απηνθηνληώλ ζηηο ρώξεο ηεο Δ.Δ. (Economou et al,2007)

Σηελ πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία ν δείθηεο αλεξγίαο

απμάλεηαη πιένλ ηνπ 3% γηα καθξά πεξίνδν, ε

επίπησζε ζηε ζλεζηκόηεηα από απηνθηνλίεο

αλέξρεηαη ζε 4-4,5%.

Χπρνινγηθή δπζθνξία πξνθύπηεη θαη ζε άηνκα πνπ

δηαηεξνύλ ηελ εξγαζία ηνπο ζε πεξηόδνπο

νηθνλνκηθήο θξίζεο (Martin-Carrasco et al, 2016)

Οη εξγαδόκελνη ηείλνπλ λα απνθξύπηνπλ ηα

ςπρνινγηθά πξνβιήκαηα

Ζ εξγαζία σθειεί θαη ζπκβάιιεη ζηελ ςπρηθή

πγεία.

Τα άηνκα κε ρακειό εηζόδεκα, έρνπλ κεγαιύηεξεο

πηζαλόηεηεο λα εκθαλίζνπλ θάπνηα ςπρηαηξηθή δ/ρε.

Φξένο: Όζν κεγαιύηεξν ην ρξένο, ηόζν ρεηξόηεξε ε

ςπρηθή πγεία ησλ αηόκσλ (WHO) (Jenkins R et al.,2008)

Ο παξάγνληαο ησλ ρξεώλ ππεξηζρύεη ζπγθξηηηθά κε

εθείλνλ ηνπ ρακεινύ εηζνδήκαηνο. (Jenkins R et al.,2008)

Κίλδπλνο απώιεηαο ζηέγεο –εμώζεηο - πιεηζηεξηαζκνί

Όσο μεγαλύτερο το τρέος τφν ατόμφν, τόσο τειρότερη η υστική

σγεία τοσς

Πεγε: Jenkins R et al. Debt, income and mental disorder in the general population, Psychological Medicine, 2008, 38:1485-1493

Οξηζκόο: Κνηλσληθό Κεθάιαην είλαη ε πνηόηεηα ησλ θνηλσληθώλ ζρέζεσλ κεηαμύ νκάδσλ θαη θνηλνηήησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ησλ θνηλσληθώλ δηθηύσλ, ηνπ αηζζήκαηνο ηνπ «αλήθεηλ» θαη ησλ κεραληζκώλ ζπλεξγαζίαο θαη εκπηζηνζύλεο (WHO)

Τν Κνηλσληθό Κεθάιαην θαη ε ςπρηθή επεμία ζρεηίδνληαη ζεηηθά. (De Silva et al, 2005)

Σε Διιεληθή κειέηε (Economou M et al., 2014) θαίλεηαη πσο ην πςειό θνηλσληθό θεθάιαην ηεο ρώξαο καο ζρεηίδεηαη κε ρακειόηεξα πνζνζηά θαηάζιηςεο θαη άγρνπο, παξόηη απηή ε ζρέζε δηακεζνιαβείηαη από ηε βαξύηεηα ησλ νηθνλνκηθώλ δπζθνιηώλ.

Οη θαζνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ςπρηθήο πγείαο πνπ

πξναλαθέξζεθαλ βξίζθνληαη ζπρλά εθηόο ησλ

αξκνδηνηήησλ ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο.

Έηζη, ην ζύζηεκα πγείαο δελ κπνξεί λα πεηύρεη

θαιή ςπρηθή πγεία κόλν ηνπ.

Όινη νη θπβεξλεηηθνί ηνκείο πξέπεη λα εκπιαθνύλ

γηα ηελ πξναγσγή ηεο ςπρηθήο πγείαο.

Δίλαη νη πνιηηηθέο επηινγέο ηειηθά, πνπ ζα

θαζνξίζνπλ αλ ε νηθνλνκηθή ύθεζε ζα επεξεάζεη

ζεκαληηθά ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ πιεζπζκνύ.

Ζ αλεξγία δελ απμάλεη ηελ απηνθηνληθόηεηα αλ νη

δαπάλεο ζε Προνοιακά Προγράμμαηα μεπεξλνύλ

ηα 190 $ US/άηνκν/έηνο. (Stuckler D et al ,2009)

Πξνγξάκκαηα απαζρόιεζεο αλέξγσλ

Πξνγξάκκαηα ππνζηήξημεο νηθνγέλεηαο

Μέηξα ππνζηήξημεο ηνπ εηζνδήκαηνο ησλ

λνηθνθπξηώλ θαη αλαθνύθηζεο από ηελ ππεξρξέσζε

Πξναγσγή Χπρηθήο Υγείαο θαη Χπρηαηξηθή

Φξνληίδα.

Γηα θάζε 100$ US /άηνκν/έηνο, πνπ μνδεύνληαη ζε

πξνγξάκκαηα απαζρόιεζεο, κεηώλεηαη ε επίδξαζε

ηεο αύμεζεο θαηά 1% ηεο αλεξγίαο ζην πνζνζηό

απηνθηνλίαο, θαηά 0,4% (Stuckler D et al.,2009 )

Γηα θάζε 1004 US /άηνκν/έηνο πνπ δαπαλώληαη ζε

νηθνγελεηαθά πξνγξάκκαηα, κεηώλεηαη ε επίδξαζε

ηεο αλεξγίαο ζηελ απηνθηνληθόηεηα θαηά 0,2% (Stuckler D et al.,2009 )

Ζ ππνζηήξημε ηεο νηθνγέλεηαο κπνξεί λα απνβεί

ηδηαηηέξσο απνδνηηθή ζε ρώξεο κε ηελ πνιηηηζκηθή

ηδηνζπγθξαζία ησλ ρσξώλ ηεο Ν.Α. Δπξώπεο,

ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηεο Διιάδαο. (Christodoulou GN et al.,2012)

Δλίζρπζε ζπλνιηθά ηνπ Κνηλσληθνύ Κεθαιαίνπ

θάζε ρώξαο. (Han S et al.,2013)(Smith ND et al.,2014)

Θέζπηζε εζληθήο λνκνζεζίαο αλαθνύθηζεο ρξεώλ,

πξνζηαζίαο ηεο θαηνηθίαο, πξνζηαζίαο ησλ

λεναζηέγσλ.

Ζ πνιηηηθή θξίζε απνηειεί κεγάιε πξόθιεζε γηα

ηνπο ζρεδηαζηέο ησλ πνιηηηθώλ πγείαο.

Δίλαη ζεκαληηθό λα ζπκπεξηιεθζνύλ νη δξάζεηο γηα

ηελ ςπρηθή πγεία ζηηο προηεραιόηηηες ηης

δημόζιας σγείας

Δπαξθήο ρξεκαηνδόηεζε: Να ηνληζζεί πσο ε επέλδπζε ζηελ

ςπρηθή πγεία έρεη νηθνλνκηθά νθέιε, ώζηε λα πεηζζνύλ νη

θπβεξλήζεηο λα επελδύζνπλ. ( Knapp M et al.,2007) (WHO Regional Office for Europe, 2008)

Βειηίσζε ππεξεζηώλ ςπρηθήο πγείαο:

Σπλέρηζε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο ςπρηαηξηθήο κεηαξξύζκηζεο – απντδξπκαηνπνίεζεο

Σπλέρηζε ηεο δηαδηθαζίαο δεκηνπξγίαο δηθηύνπ θνηλνηηθήο ςπρηαηξηθήο

Αύμεζε - ή ηνπιάρηζηνλ όρη άιιε κείσζε – ησλ ππεξεζηώλ ςπρηθήο πγείαο

Πξναγσγή ζπλεξγαζίαο / ζπληνληζκνύ κε θνηλσληθέο ππεξεζίεο πνπ αζρνινύληαη

κε πιεγέληεο από ηελ θξίζε.

Καηαπνιέκεζε ηνπ ζηίγκαηνο θαηά ςπρηθά παζρόλησλ

Έκθαζε ζηελ Πξσηνβάζκηα Φξνληίδα Χπρηθήο Υγείαο:

Πξνγξάκκαηα Πξόιεςεο Απηνθηνληθόηεηαο

Χπρνινγηθή ππνζηήξημε αλέξγσλ θαη ππεξρξεσκέλσλ

Πξνγξάκκαηα βξαρείαο παξέκβαζεο ζηνπο εμαξηεκέλνπο από αιθνόι

Πξνγξάκκαηα αληηκεηώπηζεο θνηλώλ ςπρηαηξηθώλ δηαηαξαρώλ (Vinokur et al.,2000)(Vuori et al.,2002)(Proudfoot et al.,1999)(Vuori et al.,2005)

Οη επηπηώζεηο ηεο ηξέρνπζαο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηελ

ςπρηθή πγεία ζα πξέπεη λα νδεγνύλ ζηελ πηνζέηεζε

πνιηηηθώλ πνπ ζα αλαθνπθίζνπλ ηηο επηπηώζεηο ηεο

θξίζεο.

Δηδηθά γηα ηελ Διιάδα, ε έλλνηα – θιεηδί γηα ηελ

αληηκεηώπηζε ησλ ςπρνθνηλσληθώλ επηπηώζεσλ ηεο

θξίζεο είλαη ε « Αιιειεγγύε».

Σαο επραξηζηώ!