1

ارائه کتاب تفکر سیستمی

کل گرایی خالق برای مدیران

فصل چهارم

تفکر سیستمی سخت Hard Systems Thinking

استاد ودادی ارائه : میالد شهناز میاندوآب

آبان ۹۵

2

فهرست مطالب

مقدمه؛

زبان سیستمی؛

تفکر سیستمی کاربردی؛

خالقیت و سیستم ها؛

رویکرد سیستمی سخت؛

رویکردهای سیستمی کاربردی

در این فصل خواهیم گفت:

تاریخچه تفکر سیستمی سخت؛ ✓

فلسفه و تئوری تفکر سیستمی سخت؛ ✓

متدولوژی تفکر سیستمی سخت؛ ✓

متدهای تفکر سیستمی سخت؛ ✓

توسعه های اخیر در تفکر سیستمی سخت؛ ✓

نقد تفکر سیستمی سخت؛ ✓

ارزش تفکر سیستمی سخت برای مدیران؛ ✓

مطالعه موردی.✓3

4

فکر نرم تفکر سخت

موقعیت مسئله فاقد ساختار مشخص می باشد موقعیت مسئله ساختارمند می باشد.

مسائلی که رخ می دهند داراي عدم اطمینان شدید می باشند مسائلی که رخ می دهند در شرایط اطمینان کامل رخ داده و عدم قطعیت اندك است

تواتر مسائل نسبتا کم است. تواتر مسائل نسبتا زیاد است.

میان ذي نفعان و محققین درگیر در مسئله، جهان بینی هاي متفاوت و متناقض وجود دارد. برداشت ذي نفعان و محققین از مسئله برداشت یکسانی است.

مسائل بی شماري براي حل شدن وجود دارند مسائل داراي راه حل مشخصی می باشند.

مسائل داراي اهداف بی شماري می باشند که این اهداف قابل سنجش نمی باشند

مسائل داراي اهداف محدود، مشخص و قابل سنجش می باشند.

ماهیت مسئله به خوبی مشخص نیست. ماهیت مسئله مشخص است.

هدف نهایی روش شناسی ها یادگیري اجتماعی است هدف نهایی روش شناسی ها رسیدن به نقطه ي بهینه است

تفکر سیستمی سخت نام کلی است که توسط چکلند(1981) به رویکردهاي سیستمی

مختلف براي حل مسائل دنیاي واقعی داده شده که دقیقاً پس از جنگ جهانی دوم و

طی آن پدید آمدند. رویکردهایی که بیشتر تحت این نام شناخته می شوند عبارتند از

تحقیق در عملیات; •

تحلیل سیستم ; •

مهندسی سیستم. •

این رویکردها خود منجر به گونه هاي دیگري از تفکر سیستمی سخت شدند، نظیر

علم تصمیم گیري، تحلیل سود و هزینه، سیستم هاي طرح و برنامه و بودجه، و تحلیل

سیاست.

6

تفکر سيستمي سخت روش علمي را در مسائلي اعمال کرد که ✓

داراي اهميت بسيار براي تصميم گيرندگان بودند؛

تفکر سيستمي سخت آزمايشگاه را به عنوان مکاني براي عملي ✓

کردن علم مردود دانست و کل نگری را جایگزین تقلیل گرایی کرد؛

تاریخچه✓ OR : در سال 1937 از متن پروژه ای نظامی برای بیشینه کردن مزایای حاصله

از رادار برای شناسایی هواپیماهای دشمن پدید آمد و پس از جنگ وارد محیط های غیر نظامی و دانشگاه ها شد؛

✓ SA : از درون تحقيق در عمليات پديد آمده و داراي مرزهاي گسترده تري نسبت بهآن است؛اين نام اولين بار براي پژوهشي به کار برده شد که در نيروي هوايي

امريکا بر روي سيستم هاي جنگ افزاري در اواخر دهه 1940 صورت گرفت. در ترويج يافت؛ RANDدهه 1950 و 1960 توسط شرکت

در سال 1965 رئيس جمهور امريکا، جانسون، با صدور فرمان به کارگيري تحليل سيستم (تحت عنوان ”سيستم هاي طرح و برنامه و بودجه“) در همه دپارتمان هاي

حکومتي فدرال امريکا جايگاه آن را تعالي بيشتري بخشيد .

7

IIASA : پشتيبان رسمي توسعه تحليل سيستم به عنوان يک نظام و.حرفه در جهان است

✓ SE : مهندسي سيستم در دهه 1940 و 1950 از درون نظام مهندسي، براي

.طراحي سيستم هاي پيچيده شامل اجزاي متعدد و متعامل، سربرآورد

اين رويکرد در آزمايشگاه هاي تلفن بل در امريکا، براي مواجهه با مسائل

مربوط به شبکه در صنعت ارتباطات پديد آمد و به سرعت در صنايع فضايي،

دفاع و انرژي گسترش يافت

در دهه 1960 و 1970 دستورالعمل ها و استانداردهاي مختلفي براي

استفاده از آن در ايجاد سيستم هاي نظامي و در برنامه هاي انرژي و

هوافضاي غيرنظامي به وجود آمد؛

www.INCOSE.org8

فلسفه و تئوری

فلسفه اصلي آن به تغييراتي برمي گردد که بايد بر روش علمي ✓

اعمال گردند تا اين روش قابل کاربرد در مسائلي از جهان واقعي

گردد که مورد توجه و عالقه متفکران سيستمي سخت هستند؛

مي توانيم با نگاهي بر ويژگي هاي مشترک در تعاريف معروف ✓

تحقيق OR، SA و SE به درکي از اين تغييرات دست يابيم.

9

جامعه عملياتي بريتانيا، OR را اين چنين تعريف مي کند:

اعمال روش هاي علم و دانش به مسائل پيچيده که در هدايت و

مديريت سيستم هاي پيچيده متشکل از انسان، ماشين، مواد و پول

در صنعت، تجارت حکومت و دفاع پيش مي آيند. رويکرد

شاخص،عبارت است از ايجاد يک مدل علمي از سيستم، در

برگيرنده شاخص هايي براي عواملي نظير شانس و ريسک که مي

توان توسط آن ها خروجي تصميمات، استراتژي ها يا کنترل هاي

آلترناتيو را مورد پيش بيني و مقايسه قرار داد .10

در اولين هندبوک تحليل سيستم، این رویکرد چنین تعریف شده:

هدف اصلي تحليل سيستم کمک به تصميم گيرندگان و سياست گذاران بخش

خصوصي و دولتي براي حل کردن مسائل يا حل و فصل موضوعات مرتبط با

سياست هايي است که با آن مواجه مي شوند. اين کار را توسط بهبود بخشیدن در

مباني قضاوت هاي آن ها انجام مي دهد؛ بدين ترتيب که اطالعاتي توليد و

شواهدي جمع آوري مي کند که به مسائل آن ها و به طور خاص به اقدامات

پيشنهادي مربوط مي شوند که مي توان براي فرونشاندن آن مسائل ارائه کرد.بدين

ترتيب هر تحليل سيستمي بر مسئله اي ناشي از عمليات يک سيستم فني-اجتماعي

تمرکز کرده، پاسخ هاي متفاوتي را براي آن مسئله در نظر گرفته و شواهدي حاکي

از هزينه ها، منافع و ساير پي آمدهاي اين پاسخ ها فراهم مي سازد.

11

INCOSE کند ارائھ مي مھندسي سیستم تعریفي شامل چند جزء براي:

(1)رويکرديست بين رشته اي و به دنبال بنانهادن يک مفهوم

سيستمي بي عيب و استوار است، (2) نيازمندي ها(ویژگیها)ي

شفاف و مختصرومفيدي را براي سيستم تعريف و اعتبارسنجي مي

کند، (3) راه حل يا طرح سيستم اثربخشي پديد آورده و (4)

اطمينان حاصل مي نمايد که سيستم ايجادشده اهداف کاربر و

کارفرما را در محيط عملياتي برآورده سازد.

12

از این تعاریف درمی یابیم:

تعهد به علم در تفکر سیستمی سخت؛ ✓در تفکر سيستمي سخت هدف اصلي از به کارگیری علم، برآورده سازي خواسته ✓

هاي کارفرمايان، مديران، تصميم گيرندگان، سياست گذاران و غيره است، نه ايجاد پيشرفت و ترقي در خود دانش.

در تفکر سيستمي سخت از دانشمندان انتظار مي رود که به مسائل جهان واقعي ✓رسيدگي کنند و راه حل هايي که ارائه مي دهند بايد در حوزه عملياتي به کار بيايد و

نه در آزمايشگاه؛ ساخت مدل از سیستم ضرورت دارد؛همه گونه هاي تفکر سيستمي سخت معتقدند ✓

که مدل ها، عمدتاً مدل هاي رياضي، قادرند براي علم مديريت نقش آزمايشگاه را درعلوم طبيعي بازي کنند؛

عملکرد میان رشته ای(interdisciplinary) یا چندرشته ای(multidisciplinary) تفکر ✓سیستمی سخت.

13

متدولوژی

تفاوت متدولوژی و متد:

متدولوژي عبارتي سطح باالتر است که به اصول منطقي برمي

گردد که بايد استفاده از متدها را تحت هدايت داشته باشند تا

فلسفه و تئوري رويکرد، رعايت گشته و به خوبي به عمل در آيد.

متدولوژي قابل جدا کردن از فلسفه و تئوري رويکرد نيست، وليکن

متدها قابل جداسازي از رويکردها هستند و مي توان آن ها را

در خدمت رويکردهاي سيستمي ديگر به کار گرفت.

14

: OR متدولوژی

فرموله کردن مسئله؛ ✓

ساخت يک مدل رياضي براي نمايش سيستم تحت مطالعه؛ ✓

استخراج يک راه حل از مدل؛ ✓

تست کردن مدل و راه حل استخراج يافته از آن؛ ✓

قرار دادن کنترل هايي بر راه حل؛ ✓

به کار گرفتن راه حل (اجرا). ✓

بر فاز فرموله کردن مسئله (تعيين تصميم گيرندگان و اهداف آن ها، و سيستم

درگير)، و فازهاي مدل سازي و اجرا تأکيد گشته است.15

IIASA در ھندبوک ھای SA متدولوژیتوجه: تحليل سيستم همواره با تشخيص وجود مشکل توسط کسي که دريک

سيستم فني-اجتماعي درگير است، آغاز مي گردد.

فرموله کردن مسئله؛ ✓

یافتن راه های آلترناتیو برخورد با مسئله توسط تحقیقات علمی چندرشته ای؛ ✓

ساخت مدل برای ارزیابی آلترناتیوها؛ ✓

ارزیابی و مقایسه آلترناتیوها با توجه به معیارهای تعریف شده از سوی ✓

تصمیم گیرندگان؛

اجرا و ارزیابی خروجی ها. ✓16

17

SE متدولوژی

وظيفه مهندس سيستم ايجاد هماهنگي در يک تيم چندرشته اي است که بايد اهداف را يافته و سپس اطمينان حاصل نمايدکه بهترين يکپارچگي، انسجام و تناسب در سيستم و

زيرسيستم ها براي دنبال کردن آن اهداف وجود دارد.

جنکینز که یک مهندس سیستم بریتانیایی است شرحی

جزئی از این متدولوژی به این صورت ارائه کرده:

18

2- طراحی سیستم 2-1- پیش بینی؛

2-2- .مدل سازي و شبیه سازي؛ 2-3- بهینه سازي؛

2-4- کنترل؛ 2-5- قابلیت اطمینان.

3- اجرا 3-1- مستندسازي و کسب

تأییدیه؛ 3-2- ساخت و ساز.

4- عملیات 4-1- عملیات آغازي؛

4-2- ارزیابی بازنگرانه؛ 4-3- عملیات بهبودیافته.

1- تحلیل کردن سیستم 1-1- فرموله کردن مسئله؛

1-2- سازمان پروژه؛ 1-3- تعریف سیستم؛

1-4- تعریف سیستم وسیع تر؛ 1-5- اهداف سیستم وسیع تر؛

1-6- اهداف سیستم؛ 1-7- تعریف یک معیار اقتصادي

کلی؛ 1-8- جمع آوري داده و اطلاعات.

19

چکلند معتقد است که متدولوژي های سخت تعيين آن چيزهايي را که مورد نياز هستند (اهداف نهايي و مياني) ساده مي پندارند و وظيفه خود را جست وجوي سيستماتيک

کاراترين روش ها براي رسيدن به اهداف از پيش تعيين شده مي دانند. تفکر سيستمي سخت داراي اين پيش فرض است که مي توان براساس فرضيات زير با مسائل جهان

واقعي برخورد کرد:

۱- حالت مطلوبي براي سيستم وجود دارد (S1) ،که براي ما معلوم و مشخص است؛

۲- يک حالت جاري نيز براي سيستم برقرار است (So)؛۳- راه هاي آلترناتيوي براي رسيدن از So به S1 وجود دارند؛

اين نقش فرد سيستمي است که کاراترين ابزارها را براي رسيدن از So به S1 پيدا کند.

20

متدها

نمی توان گفت که رویکرد سخت به متدهای غیر از مدل سازی در پشتیبانی مراحل

مختلف هیچ توجهی نکرده ولیکن روند کلي ادبيات آکادميک در کتاب ها و

مجالت،گرايش قاطعي را در جهت تکامل متدهاي مدل سازي نشان مي دهد. اين

حوزه، حيطه اي است که تفکر سيستمي سخت بيشترين ها را براي عرضه کردن

دارد.

مدل ها تفاسير شفاف و ساده کننده اي هستند براي جوانبي از واقعيت که به هدف

مورد نظر مربوط مي شوند. آن ها به عنوان جايگزيني براي جهان واقعي در

آزمايشات به کار مي روند.21

انواع مدل ها

تمثیلی (Iconic)؛ ✓

قیاسی(Analogue)؛ ✓

تحلیلی(Analytic)؛ ✓

شبیه سازي(simulation)؛ ✓

✓Gaming ؛

قضاوتی (judgmental)؛ ✓

✓.(conceptual)مفهومی22

مدلهای تمثیلیتصويري در مقياسي خاص (معموالً در مقياس کوچک تر) از سيستم مورد ✓

نظر هستند، نظیر ماکت های که معماران می سازند.

23

مدلهای قیاسی

این مدل ها در ظاهر تفاوت زيادي با واقعيت دارند ولي درواقع به دنبال آن ✓

هستند که رفتار چيزي را که در پي نمايش آنند تقليد کنند. نظير شبکه

هاي الکتريکي که براي نمايش جريان آب در لوله ها به کار مي روند.

مدل های تحلیلی

مدل هاي تحليلي مدل هاي رياضي هستند که براي نمايش روابط منطقي ✓به کار مي روند که تصور مي شود رفتار سيستم مورد نظر را تحت هدايت

دارند. این مدل ها دارای انواع زیر هستند:

زمان

قوانین حاکمحالت ثابت پویا

جبری معادالت جبری معادالت دیفرانسیل

غیر جبری روابط احتمالی و آماری شبیه سازی گسسته پیشامد

24

Gaming مدل های✓ Gaming نوعي مدل سازي است که در آن انسان ها نقش تصميم گيرندگان

اصلي يک سيستم را بازي مي کنند. آن ها بايد به جاي همتاي فرضي خود

در جهان واقعي رفتار کنند تا موارد مربوط به انتخاب، قضاوت، ارزش ها و

.مسائل سياسي مورد بازکاوي قرار گيرند

25

مدل های قضاوتی

مدل هاي قضاوتي معموالً مبتني بر آراي گروهي در مورد احتمال وقوع ✓

رويداد خاصي قرار دارند. تکنيک هايي نظير ”دلفي“ (ايجاد شده در

شرکت RAND) و ”سناريو نويسي“ .

مدل هاي مفهومی

همانطور که از نام آن ها برمي آيد، مدل هاي کيفي هستند که ✓

براي شفاف کردن مدل هاي ذهني افراد دخيل در يک تصميم به

کار مي روند.

اين مدل ها بيشتر در تفکر سيستمي نرم استفاده مي شوند تا

تفکر سيستمي سخت.

26

توسعه های اخیر

رویکردهای سخت به دنبال گسترده تر کردن مرزهای آن به وضعیت ✓

مسئله های پیچیده تر و وارد کردن مسائل انسانی هستند.

✓ Soft) نرم OR و تحت عنوان OR بیشترین اقدامات در این زمینه در

OR) اتفاق افتاده. (برای اطالعات بیشتر به روزنهد و مینگرز (2001) مراجعه کنید)

27

نقد تفکر سیستمی سختمزایا:

وارد کردن نظم و چارچوب علمي به طريقه حل مسائل مديريتي؛ ✓

ارزش گذاري دانش از جنبه کاربرد آن، و نه به خاطر پيشرفت يک نظام ✓

علمي؛

باب کردن تحقیقات بین رشته ای؛ ✓

جایگزین کردن تقلیل گرایی توسط کل نگری؛ ✓

جایگزینی آزمایشگاه توسط مدل ها؛ ✓

28

نقد تفکر سیستمی سخت(ادامه)معایب:

ناتوانی در مواجهه با پیچیدگی: در وضعيت مسئله هاي پيچيده، ساده سازي های ✓مورد نیاز مدلسازی خطا و انحرافات زیادی ایجاد می کند؛همچنين اين احتمال وجود دارد که عواملي که قابل کّمي کردن نيستند به حساب آورده نشوند.

نیاز به اهداف روشن: در بسياري از وضعيت مسئله ها که با تعدد ذينفعناني روبه ✓رو هستيم که هر يک تعابير متفاوتي از طبيعت سيستم و اهدافش دارند، حتي شروع به کار مشکل و بلکه غيرممکن مي شود. تفکر سيستمي سخت جنبه هاي

انساني سيستم ها رادر نظر نمي گيرد. با انسان ها به عنوان اجزايي برخورد مي شود که بايد مهندسي شوند و نه عناصر فعالي که بايد براي اجرايي کردن راه حل

ها و برنامه ها تعهد آنان جلب گردد.

29

نقد تفکر سیستمی سخت(ادامه معایب)

محافظه کاری و ناتوانی در مواجهه با مسائل سیاسی : اين رويکرد ✓براي عاليق و ارزش هاي کارفرمايان و مشتريان خود ارجحيت قائل

شده و دانش خود را براي رسيدن به آن ها به کار مي گيرد.

30

در کل با وجود نقاط قوت و دستاوردهايي که اين رويکرد داشته، امروزه قلمروي

کاربرد محدودي براي آن قائلند. هنگامي که جهان بيني ها همگرايي دارند و

بدنبال يافتن کاراترين ابزار رسيدن به اهداف مورد توافق هستیم، اين رويکرد خوب

عمل مي کند.

چنين مسائل ساختاريافته اي اغلب در سطوح تاکتيکي سازمان ها مطرح مي

شوند نه استراتژیک.

نقد تفکر سیستمی سخت(ادامه)

وقتي به اين مطلب توجه مي کنيم که تفکر سيستمي سخت داراي پارادايم

کارکردگراست، تمامي اين ويژگي ها را به راحتي درک مي کنيم:

توجه آن در اين قرار دارد که با مهندسي کردن کاراي سيستم ها به اهداف از ✓

قبل تعريف شده دست يابد.

تفکر سيستمي سخت در کارکردگرايي خود با استعاره ماشين نيز محدود ✓

شده است. زبان مسلط بر آن، زبان هدف، عقالنيت، ابزارهاي کارا و کنترل

است. استعاره هاي ديگري که مسائل مرتبط با محيط، فرهنگ و سياست را

مورد توجه قرار مي دهند در اين رويکرد مورد استفاده قرار نگرفته اند. 31

ارزش تفکر سیستمی سخت برای مدیران

استفاده از دانش و مهارت علمي در مواجهه با مسائل؛ ✓

استفاده از کل نگري در مقابل تقليل گرايي؛ ✓

استفاده از يک متدولوژي سيستماتيک به جای رويکردهاي تجربی مديران در مواجهه ✓

با مسائل.

براي بهبود وضعيت مسئله ها بسيار سودمند خواهد بود اگر مديران بتوانند اهدافي ✓

را به روشني تعريف کنند، روش ها و ابزارهاي آلترناتيو نيل به اين اهداف را بيابند

و اين آلترناتيوها را بر اساس معيارهاي عملکردي واضح و روشن بسنجند.به

خصوص در بخش هاي داوطلبانه و عمومي که توجه زیادی به کارايي نمی شود.

تأثیر ساخت مدل در یادگیری و شفاف سازی فرضیات مدیران. ✓32

: SE مطالعه موردي متدولوژي

رویکرد مهندسی سیستم به

مسئله ازدواج

این مثال، توسط یک دانشجوی مرد مهندسی سیستم، بعنوان پروژه ▪

ارائه شده است. وی حقیقتاً در جریان انتخاب همسر قرار داشته که این

فرآیند را با متدولوژی مهندسی سیستم انجام داده و گزارش کرده است.

در صفحه بعد گامھای معادل در متدولوژی SE و جھان واقعی را مالحظھ

می کنید.

فرآیند یافتن شریکی براي زندگی (که با عنوان ازدواج شناخته می شود) مشابه ▪

نوعی فرآیند طراحی سیستم است که در آن بایستی دو محصول در کنار هم قرار

گرفته و تشکیل یک سیستم را بدهند. امکان ساخت محصولی مطابق با محصول در

دست وجود ندارد و باید بین محصولات موجود، سازگارترین آنها با محصول در دست

پیدا شود.

34

معادل در متدولوژی SEدنیای واقعی

بیان نیازمندی هارسیدن به این نتیجه که به شریکی برای زندگی نیاز دارید.

تحلیل نیاز، ساخت مدل مفهومی، برنامه مدیریت ریسکتعریف ویژگیهای مورد نظر در همسر و رابطه

ارزیابی آلترناتیوها، مدیریت زمانبندی و هزینهتعریف روشهایی برای آشنایی و مالقات با موارد مختلف

( dating :در فرهنگ امریکائی) آشنا شدن با موارد یافت شدهطراحی اولیه و ساخت نمونه (prototyping)، مطالعات tradeoff ، بازنگری در نیازمندیها یا

فرآیند (بازخور گیری)

تحلیل چندمعیاره، طراحی جزئی، تست و ارزیابی ، Tradeoffsرسیدن به این نتیجه که مورد مناسب را پیدا کرده اید

پاالیش(refinement) ویژگیهای عملیاتی سیستم، تست نهائی جهت پذیرش سیستم نامزدی

استقرار سیستم، تست عملیاتی مستمرازدواج

نگهداری سیستم و اندازه گیری اثربخشی آنحفظ زندگی و توسعه آن (ثبات شغلی، پس انداز و ....)

ارزیابی سیستم، برنامه ریزی برای اصالح آن و پیاده سازی تغییراتحل و فصل کردن اختالفات

پایان کار سیستم به طور برنامه ریزی شده یا غیرمنتظرهطالق یا مرگ یکی از زوجین

35

،(reactive) منفعل ،(inactive) میتوان چهار رویکرد مدیریتی غیرفعال

تعاملی(interactive) و پیش فعال (proactive) اتخاذ کرد. در این مثال، سعی

شده رویکردی پیش فعال اتخاذ شود. به این معنا که مشکالت احتمالی از قبل پیش

بینی شده و برای مینیمم کردن آنها برنامه ریزی شود.

36

مرحله 1: بیان نیازمندی

فرآیند مهندسی سیستم معموالً با بیان یک خواسته (want) یا ✓

تمایل (desire) آغاز می گردد، که بعلت یک نقص یا کمبود ایجاد

شده است. در این مثال بیان نیاز کار ساده ای است:

« قرار گرفتن در یک رابطه خوب و پیدا کردن یک شریک همیشگی برای زندگی »

37

مرحله۲: تحلیل نیاز، مدل مفهومی و برنامه مدیریت ریسک

ویژگیهای رابطهویژگیهای همسر

اهداف مشابهباهوش

ارتباط باز و راحتجذاب

تمایل به وقت گذاشنت برای رابطهبااحساس

برقراری مساوات میان دو طرف رابطه شوخ طبع

اتخاذ اکثر تصمیمات بصورت دو طرفهشباهت در ارزشها

برقراری تعادل میان ساعات با هم بودن و تنهائیوضعیت مالی مناسب

قابلیتها و توانایی دو طرف مکمل یکدیگر باشندعدم داشنت فرزند یا تمایل به داشنت فرزند

قابل اعتماد

38

ریسک های مختلفی شناسایی شد ولی مهمترین آنها عبارت بود از: ناامیدی از یافتن فرد ✓

مناسب و پذیرش یک رابطه نه چندان مطلوب از ترس تنها ماندن.

برای اجتناب از قرار گرفتن در چنین موقعیتی، ”لری“ به لیستی که از ویژگیهای مورد

نظرش تهیه کرد رجوع خواهد کرد؛ همچنین تصمیم گرفت بین تنها ماندن و انتخاب یک رابطه

ناکامل، تنهایی را انتخاب کند.

باید توجه کرد که مسئله تغییر باید در نظر گرفته شود. ممکن است فاکتورهای مورد نظر فرد، ✓

و همچنین انسانها در طول زمان تغییر کنند. باید برای مدیریت این تغییر برنامه ریزی کرد.

مدل مفهومی سیستم: زندگی که در آن دو طرف برای یکدیگر، نقش بهترین دوست را ✓

بازی کنند و نسبت به هم بسیار پراحساس و بااشتیاق باشند، رابطه ای که در آن دو طرف

رابطه، اهداف و سبک زندگی مشابه دارند و نقاط ضعف و قوتشان مکمل یکدیگر است.

39

مرحله سوم: روش های مختلف آشنائی

راه های مختلفی برای آشنائی وجود دارد که هر کدام از آنها مزایا و ✓

معایبی دارد. لری ماتریسی به شکل زیر تشکیل داده و با امتیازدهی هر

روش نسبت به معیارهای تعریف شده، امتیاز هر روش را محاسبه کرده.

سپس تالش کرده که مزایای روشهای دیگر را در روش منتخب، وارد کند.

در این ماتریس، H نشان دهنده امتیاز باال (High)، M امتیاز متوسط ✓

(Medium) و L امتیاز پایین (Low) یک روش در یک معیار است.

40

معیار

روش

هزینه پایین

احساس اینکه نقش فعالی دارم

تعداد باالی افرادی که میتوانم از میان آنها

انتخاب کنم

قابلیت تامین ویژگیهای مورد نظر من

داشنت تجربه خوبی از این روش

استفاده موثر از زمان های خالی ام

انجام هیچ اقدامی: آشنایی HLMLLLبا افراد، طی زندگی روزمره

فعالیت در گروههای اجتماعی

MMMMLM

dating استفاده از خدماتLHLHLM

معرفی خود در اینترنت یا شبکه محلی (آگهی)

MHMHHH

HHLMHHپاسخ به آگهی ها

HMLHLHسپردن به دوستان

شرکت در مجالس رقص و باشگاه ها

MMMLLL

41

.( personal ad) نهایتا گزینه چهارم انتخاب شد

مدیریت هزینه و زمانبندی

در اینجا هزینه بیشتر از لحاظ زمان معنا داشت تا پول. لری میگوید که بر اساس ✓

تجربه، تخمینی از زمان هر مرحله داشت و برای هر مرحله حاضر به سرمایه گذاری زمان

مشخصی بود و نه بیشتر از آن (مثالً 3-4 مالقات برای تصمیم به شروع آشنایی جدی؛

1 ماه dating، 3ماه نامزدی ...). لری میگوید که انعطاف چندانی برای این زمانبندی

قائل نبودم. شاید شخص دیگری این خشکی را نپسندد ولی این بدلیل شخصیت من

است و من حاضرم ریسک رد یک گزینه خوب را با این شرایط بپذیرم. او میگوید کسیکه

در سن 30 سالگی نتواند پس از 1 ماه تصمیم بگیرد که میخواهد رابطه اش جدی شود

یا نه، بهتر است که وقت طرف مقابلش را تلف نکند و به سراغ نفر بعد برود.

42

در طراحی تکاملی سیستمها، یک جنبه مهم از کار این است که در مراحل مختلف طراحی ✓

سیستم، توسط بازخور گرفتن به تعدیل و پاالیش نیازمندی ها بپردازیم.

از آنجايي که ممکن است سيستم در فازهاي اوليه و پاياني اساسا تغيير کند نيازمنديهاي ✓

در نظر گرفته شده براي آن در مراحل ابتدايي اجرا ممکن است معتدل تر بوده و راحت

بدست آيند، همين طور که کارکرد و قلمرو سيستم رشد مي کند برخی مالحظات امکان

سنجي که در فازهاي ابتدايي در نظر گرفته نشده اند ، به طور جدي تري مطرح ميگردند.

dating اين مفاهيم در اين مورد نيز صادق است. زيرا اهداف و انتظارات در ابتداي رابطه

نسبت به رابطه اي که توسعه یافته و به سمت ازدواج پيش مي رود کمتر و ساده ترند.

43

لری با هدف انجام این فاز، تصمیم می گیرد که با چندین نفر وارد ✓رابطه dating شود! خودش هم چنین حرکتی را خوشایند نمیداند ولی آن را اجتناب ناپذیر می بیند. از دید او گزینه های مورد نظر

محصوالتی هستند که باید از میان آنها یکی را انتخاب کرد.

لری در اين مرحله نسبت به شناخت بیشتری از خواسته هایش رسیده ✓و بر اساس آنها نيازهايي را که قبال تعريف کرده اصالح کرده است و همچنين از اينکه چه چيزي مي خواهد و چه نمي خواهد مطمئن شده.

اين تجارب، در امتداد مالقات با افراد بسياري به اولويت بندي ✓نيازمندي ها و ساده کردن تعيين tradeoff ها کمک زيادي کرده

است.

44

آشنایی با همان کسی که میخواستم!پس از درج آگهي (personal ad) 25 نفر به لری پاسخ مي دهند، که کتي ( همسر فعلي ✓

او ) يکي از آنها بوده.

رابطه بين آنها از همان ابتدا به خوبي آغاز گرديده و مي توانسته اند(همانطور که اکنون هم ✓

مي توانند) به راحتي در هر موردي با هم صحبت کنند. لری میگوید حتی همین حاال هم

دوستان ما از اینکه من و کتی اینقدر حرف برای گفتن داریم تعجب میکنند. همه آنها میگویند

که من و کتی برای هم ساخته شده ایم. وجود رابطه کارا بين اجزاي سيستم، از الزامات مهم

برای موفقیت در یک پروژه SE است.

روشن بود که اين رابطه مي تواند به جايي برسد. در قدم بعد تحليل چند معياره انجام شده.✓

45

تحلیل چندمعیاره

به عنوان قسمتي از آناليز طرح و پاالیش نیازمندیها، هر دو طرف يک ليست تطابقي ✓مطابق نظرات باربارا دی آنجلیس (روان شناس) تهيه مي کنند. در ليست تطابقي،

نيازمنديها در ده بخش کلي تقسيم بندي شده و از روش خاصي به هر بخش، ضريبي از تطابق نسبت داده شده و امتياز کل محاسبه مي گردد.

اين ده بخش شامل مواردي نظير موارد زير است: ✓1 وضعيت فيزيکي – ظاهر، بهداشت، عادات غذايي

2 . حاالت روحي – عشق و خونگرمي، رفتار طرف مقابل با شخص، ابراز احساسات

3 . موقعيت اجتماعي – رفتار اجتماعي با اطرافيان ، ويژگيهاي شخصيتي 4 . تحصيالت

5 . ويژگيهاي روحاني- اخالق ، فلسفه زندگي ، مذهب و....

 هر دوطرف يکديگر را 90 تا 95 در صد مطابق ارزيابي کردند. این آزمون ثابت کرد که آنها انتظارات مشابهی از رابطه (ویژگیهای عملیاتی سیستم نهائی) دارند.

46

آنها تستهای دیگری هم انجام دادند. ساعات زيادي را در روز با هم ✓

مي گذراندند و در فعاليتهاي روزانه با هم شرکت مي کردند. يک تست که

بيشتر براي کتي اهميت داشت مالقات کردن با والدين بود. برای دیدن

والدین لری به میامی سفر کردند که به گفته وی سفر پراسترسی بوده و

امکان تست کردن سیستم را در موقعیتهای سخت فراهم ساخته.

توجه شود که در این سیستم، بيشتر ویژگیهای زیرسیستمها آنطور که ✓

متدولوژی SE حکم میکند، قابل تست کردن نبود و بصورت کّمي اندازه

گيري نمي شد بلکه با ميزان رضايت طرفين برآورد مي گشت.

47

مرحله ۷ : ازدواج (استقرار سیستم)

48

مهمترین جنبه استقرار سیستم برای لری و کتی

مراسم عروسی آنها بود چون تنها تغییری که بعد

از عروسی در زندگی آنها اتفاق می افتاد این بود

که زندگی مشترکشان رسمیت پیدا می کرد. پس

در این مرحله، تمرکز بر روی برنامه ریزی مراسم

قرار دارد. جدولی مطابق جدول صفحه بعد تهیه

کردند (با برنامه کامپیوتری آن) تا کلیه فعالیتها به

موقع انجام شود. تاریخ مراسم 11 می تنظیم شده

است.

زمانبندیفعالیت

در حال حاضر انجام شدهانتخاب محل برگزاری مراسم

(DJ) در حال حاضر هماهنگ شدههماهنگی برنامه های مراسم

11 فوریهتهیه و ارسال کارت دعوت ها

11 فوریه رزرو هتل برای مهمان ها

11 مارس تهیه گل

تهیه لباس عروسانتخاب پارچه و سایر وسایل الزم تا 1 ژانویه

ثبت سفارش تا 1 فوریه تحویل تا 1 آوریل

حدود یک ماه قبل از مراسم اقدام شوداخذ مجوز (قانون ایالت ویرجینیا)

ثبت سفارش تا 1 آوریلتهیه غذا و کیک

49

مرحله ۸: پس از ازدواج

برای ارزیابی دوره ای سیستم باید معیارهای اثربخشی تعریف و اندازه ✓

گیری شوند. سپس رویه ای برای انجام اقدامات اصالحی بر اساس

ارزیابی های انجام شده طراحی و دنبال گردد. برنامه هایی هم باید برای

نگهداری و پشتیبانی سیستم طراحی گردد.

لری و کتی با همفکری هم، لیستی از معیارها تهیه کردند. اگرچه کّمی

کردن همه معیارها امکانپذیر نبوده است. لیست آنها بصورت جدول صفحه

بعد است.

50

شاخص رضایتمندیمعیار اثربخشی

به طور کیفی گزارش می شودشادی طرفین

هدف بلندمدت: بازنشستگی در 15 سال آیندهوضعیت مالی

یک؛ حداکثر2؛ هدف صفر استتعداد دعواها در ماه

حداقل3؛ ممکن است بر اساس فاکتورهای بیرونی تعداد وقایع رمانتیک در هفتهتغییر کند

تعداد روزهای که در هفته حداقل 1 ساعت را به هم اختصاص بدهیم

حداقل3؛ هدف 5 روز است

51

این شاخص ها بصورت غیررسمی و در خالل زندگی روزمره بررسی می شدند.

مرحله9: نگهداری و پشتیبانی

در مهندسی سیستم، عالوه بر اینکه سیستمی با اثربخشی ✓باال طراحی می گردد، این اثربخشی باید با نگهداری و

پشتیبانی سیستم در طول عمر آن حفظ شود. در این جهت سه نوع فعالیت تعریف شد:

حفظ شغل و درآمد (باالنس کردن کار فعلی و ادامه تحصیل طوری که زندگی زمان ▪حالشان ضربه نخورد و در عین حال آینده را هم بهتر تضمین کنند)؛

حفظ سالمتی (تغذیه سالم و ورزش)؛ ▪

استمرار تفریحات شخصی (هیچ کدام از طرفین مسئول تفریح و سرگرمی دیگری ▪نیست. هرکدام از آنها باید سعی کنند که به جوانبی از زندگی که خارج از رابطه

زناشویی قرار میگیرند نیز رسیدگی کنند. آنها باید عالیق خود را دنبال کنند).

52

اتمام کار سیستم

هیچ سیستمی ابدی نیست. این خانواده هم ابدی نخواهد بود و در دو شکل

به اتمام کار خود خواهد رسید: مرگ یکی از زوجین یا طالق. این مسئله که

سیستم تا چه حد دوام بیاورد به قابلیت اطمینان سیستم برمی گردد که

بدلیل طراحی مناسب و انتخاب دقیق اجزاء، احتمال طالق تا حد ممکن

پایین آورده شد. با اینکه کتی و لری احتمال طالق را بسیار اندک می

دیدند، برای طالق احتمالی نیز توافقاتی با هم انجام دادند. از آنجایی که

تصمیم به بچه دار شدن نداشتند تنها مسئله ای که باقی می ماند چگونگی

تقسیم دارائی ها بود که در این مسئله با یکدیگر توافقاتی حاصل کردند. 53

“Larry”: It's now several years later and everything is going

great. We have had very few, if any, real fights, and only a

couple of serious disagreements, and life together is always

fun.

54