Το κώνειο

Χριστίνα Δρίκου

Περιεχόμενα:Λίγα λόγια για το κώνειοΤο φυτό κώνειοΗ δράση του στον ανθρώπινο

οργανισμόΤο κώνειο στα αρχαία κείμεναΑρχαίοι Έλληνες που ήπιαν το

κώνειο1. Σωκράτης2. Θηραμένης3. Φωκίων 4. Φιλοποίμην

Λίγα λόγια για το κώνειοΤι είναι;

Φυτικό δηλητήριο Θεωρείται, μαζί με την νικοτίνη, το ισχυρότερο των φυτικών δηλητηρίων.

Ονομασία Προέρχεται από το ρήμα "κωνάω", που σημαίνει "περιστρέφω"

(αρχ. ελλ. παράγωγο "κώνος" = σβούρα)

Από πού παράγεται;Παράγεται από το φυτό κώνειον το στικτόν (Conium maculatum)

Η χρήση του στην αρχαία ΕλλάδαΤο φυτό είναι πολύ κοινό στην Ελλάδα, από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα. Στην

Αρχαία Αθήνα χρησιμοποιούνταν για τις ναρκωτικές του ιδιότητες από τους ιεροφάντες και για την θανάτωση φυλακισμένων.

Το φυτό κώνειο

Το κώνειο είναι ένα ιδιαίτερα τοξικό ιθαγενές ανθοφόρο φυτό της Ευρώπης και της Νότιας Αφρικής. Στο γένος

Κώνειον υπάγονται μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα είδη:

Κώνειον το στικτόν (Conium maculatum)Κώνειον το διεστώς(Conium divaricatum)Κώνειον το χαιροφυλλοειδές (Conium chaerophylloides)

1. Στην αρχή τα αισθητήρια νεύρα νεκρώνονται από την περιφέρεια προς το κέντρο.

2. Υπάρχει απώλεια των μυικών δυνάμεων, αμβλύνονται οι περιφερειακές αισθήσεις, το ανακλαστικό τόξο του νωτιαίου μυελού

3. προκαλεί τρόμο και σπασμούς. 4. Τέλος, επέρχεται ύπνος, εγκεφαλική νάρκη

και, τελικά, θάνατος.

Για έναν ενήλικο, η κατάποση 100 mg

κώνειο ή περίπου 8 φύλλων του φυτού είναι μοιραία

Η κατάποση εκχυλίσματος (κυρίως φύλλων και βλαστών) κωνείου προκαλεί ανώδυνο θάνατο.

Η δράση του στον ανθρώπινο οργανισμό

Το κώνειο στα αρχαία κείμενα

Αναφορές στο κώνειο έχουν βρεθεί σε πάνω από 30 σωζόμενα αρχαία κείμενα. Ενδεικτικά:

Ανδοκίδου Περί της προς Λακεδαιμονίους ειρήνη Αριστοφάνους Βάτραχοι Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια Διοδώρου του Σικελιώτου Βιβλιοθήκης Λυσία Κατά Ερατοσθένους Ξενοφώντος Ελληνικά Πλάτωνος Λύσις Ἐπικτήτου Διατριβαί Φιλοστράτου Αθηναίου Βίοι Σοφιστών

Αρχαίοι Έλληνες που ήπιαν το κώνειο

Σωκράτης Θηραμένης ΦιλοποίμηνΦωκίων

1.Σωκράτης(470 - 399 π.Χ.) Έλληνας Αθηναίος φιλόσοφος που έζησε

στην Αθήνα

Θεωρείται μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του ελληνικού και

παγκόσμιου πνεύματος και πολιτισμού και ένας από τους ιδρυτές της Δυτικής

φιλοσοφία.

Ήταν γιος του λιθοξόου Σωφρονίσκου και της Φαιναρέτης από το δήμο της Αλωπεκής.

Παντρεύτηκε σε μεγάλη ηλικία την Ξανθίππη.

Ταῦτα ὁ μὲν αὐτοκράτωρ διατριβὴν ἐπεποίητο, καὶ διῆγε τὰς βασιλείους φροτίδας ἀπονεύων ἐς σοφιστάς τε καὶ φιλοσόφους, Ἀθηναίοις δὲ δεινὰ ἐφαίνετο καὶ

συνδραμόντες αὐτοὶ μάλιστα οἱ ἐν τέλει Ἀθηναῖοι χαλκῆν εἰκόνα κατέβαλον τοῦ ἀνδρὸς ὡς πολεμιωτάτου τῷ αὐτοκράτορι: ὁ δέ, ὡς ἤκουσεν, οὐδὲν σχετλιάσας οὐδὲ ἀγριάνας ὑπὲρ ὧν ὕβριστο ‘ὤνητ᾽ ἂν’ ἔφη ‘καὶ Σωκράτης εἰκόνα χαλκῆν ὑπ᾽ Ἀθηναίων

ἀφαιρεθεὶς μᾶλλον ἢ πιὼν κώνειον.’

Φιλοστράτου Αθηναίου Βίοι Σοφιστών

Σωκράτης οὖν ἵνα πάθῃ ταῦτα ὑπ᾽ Ἀθηναίων — ἀνδράποδον, τί λέγεις τὸ Σωκράτης; ὡς ἔχει τὸ πρᾶγμα λέγε: ἵν᾽ οὖν τὸ Σωκράτους σωμάτιον ἀπαχθῇ καὶ συρῇ ὑπὸ τῶν ἰσχυροτέρων εἰς δεσμωτήριον καὶ κώνειόν τις δῷ τῷ σωματίῳ τῷ Σωκράτους κἀκεῖνο ἀποψυγῇ ταῦτά σοι φαίνεται θαυμαστά, ταῦτα ἄδικα, ἐπὶ τούτοις ἐγκαλεῖς τῷ θεῷ; οὐδὲν οὖν εἶχε Σωκράτης ἀντὶ τούτων; ποῦ ἦν ἡ οὐσία αὐτῷ τοῦ ἀγαθοῦ τίνι προσσχῶμεν σοὶ ἢ αὐτῷ καὶ τί λέγει ἐκεῖνος: ‘ἐμὲ δ᾽ Ἄνυτος καὶ Μέλητος ἀποκτεῖναι μὲν δύνανται, βλάψαι δ᾽ οὔ.’ Καὶ πάλιν ‘εἰ ταύτῃ τῷ θεῷ φίλον, ταύτῃ γινέσθω.’ Αλλὰ δεῖξον ὅτι χείρονα ἔχων δόγματα κρατεῖ τοῦ κρείττονος ἐν δόγμασιν. Οὐ δείξεις, οὐδ᾽ ἐγγύς. νόμος γὰρ τῆς φύσεως. καὶ τοῦ θεοῦ οὗτος τὸ κρεῖσσον ἀεὶ περιγινέσθω τοῦ χείρονος. Εν τίνι ἐν ᾧ κρεῖσσόν ἐστιν. Σῶμα σώματος ἰσχυρότερον, οἱ πλείονες τοῦ ἑνός, ὁ κλέπτης τοῦ μὴ κλέπτου. Διὰ τοῦτο κἀγὼ τὸν λύχνον ἀπώλεσα, ὅτι ἐν τῷ ἀγρυπνεῖν μου κρείσσων ἦν ὁ κλέπτης. ἀλλ᾽ ἐκεῖνος τοσούτου ὠνήσατο λύχνον: ἀντὶ λύχνου κλέπτης ἐγένετο, ἀντὶ λύχνου ἄπιστος, ἀντὶ λύχνου θηριώδης. Τοῦτο ἔδοξεν αὐτῷ λυσιτελεῖν.

Ἐπικτήτου Διατριβαί

Η ζωή του Στις φιλοσοφικές του έρευνες τον παρακολουθούσαν πολλοί,

ιδιαίτερα νέοι, που ένιωθαν ευχαρίστηση ακούγοντας τον να μιλάει και να συζητάει για θέματα κοινωνικά, πολιτικά, ηθικά και θρησκευτικά. O Σωκράτης δεν δίδαξε συστηματικά, αλλά διαλεγόταν σε κάθε σημείο της πόλης, με ανθρώπους κάθε

κοινωνικής τάξης και δεν έπαιρνε χρήματα από τους μαθητές του.

Έλαβε μέρος σε τρεις εκστρατείες στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου

Το 404 π.Χ. με την ίδια τόλμη εναντιώθηκε στους Τριάκοντα τυράννους, όταν αρνήθηκε να συλλάβει έναν δημοκρατικό πολίτη, τον Λέοντα τον Σαλαμίνιο.

To τέλος του Το 399 π.Χ. διατυπώθηκε εναντίον του κατηγορία για ασέβεια προς τους θεούς

και για διαφθορά των νέων. Ο φιλόσοφος καταδικάστηκε, με βάση την κατηγορία, σε θάνατο. Ως

σκοπιμότητα της κατηγορίας θεωρήθηκε η διδασκαλία του, η οποία επιδρούσε στους νέους, και με τον φιλελευθερισμό που τον διέκρινε, θεωρήθηκε ανατρεπτικός. Ουσιαστικό κίνητρο, όμως, υπήρξε η αντιζηλία του με σημαντικούς άνδρες της εποχής.

Μετά την καταδίκη του παρέμεινε στο δεσμωτήριο 30 μέρες, γιατί ο νόμος απαγόρευε την εκτέλεση της θανατικής ποινής πριν από την επιστροφή του ιερού πλοίου από τις γιορτές της Δήλου.

Ο Σωκράτης θα μπορούσε να σωθεί, αν ήθελε, αφού οι μαθητές του είχαν τη δυνατότητα να τον βοηθήσουν να αποδράσει. Ο Σωκράτης αρνήθηκε και, ως νομοταγής πολίτης και αληθινός

φιλόσοφος, περίμενε τον θάνατο ειρηνικά και γαλήνια, και ήπιε το κώνειο, όπως πρόσταζε ο νόμος...

2.Θηραμένης Πολιτικός – Στρατιωτικός

Ένας από τους Τριάκοντα Τυράννους

Όταν την Αθήνα την πολιορκούσε ο Λύσανδρος, ο Θηραμένης ήταν ανάμεσα σ' εκείνους που πήγαν στον πολιορκητή για διαπραγματεύσεις. Καθυστέρησε όμως

προδοτικά, ώστε οι Αθηναίοι ν' αναγκαστούν, εξαιτίας της αρρώστιας που τους μάστιζε, να παραδοθούν και να

συνθηκολογήσουν. Ο Λύσανδρος φρόντισε να τον εκλέξουν έναν από τους τριάντα τυράννους. Επειδή όμως ήρθε σ'

αντίθεση με τον Κριτία, οδηγήθηκε στο δικαστήριο όπου και καταδικάστηκε να πιει το κώνειο(403 π.Χ).

Οἱ δ᾽ ἀπήγαγον τὸν ἄνδρα διὰ τῆς ἀγορᾶς μάλα μεγάλῃ τῇ φωνῇ δηλοῦντα οἷα ἔπασχε. λέγεται δ᾽ ἓν ῥῆμα καὶ τοῦτο

αὐτοῦ. ὡς εἶπεν ὁ Σάτυρος ὅτι οἰμώξοιτο, εἰ μὴ σιωπήσειεν, ἐπήρετο: ἂν δὲ σιωπῶ, οὐκ ἄρ᾽, ἔφη, οἰμώξομαι; καὶ ἐπεί γε

ἀποθνῄσκειν ἀναγκαζόμενος τὸ κώνειον ἔπιε, τὸ λειπόμενον ἔφασαν ἀποκοτταβίσαντα εἰπεῖν αὐτόν: Κριτίᾳ τοῦτ᾽ ἔστω

τῷ καλῷ. καὶ τοῦτο μὲν οὐκ ἀγνοῶ, ὅτι ταῦτα ἀποφθέγματα οὐκ ἀξιόλογα, ἐκεῖνο δὲ κρίνω τοῦ ἀνδρὸς ἀγαστόν, τὸ τοῦ

θανάτου παρεστηκότος μήτε τὸ φρόνιμον μήτε τὸ παιγνιῶδες ἀπολιπεῖν ἐκ τῆς ψυχῆς.

Ξενοφώντος Ελληνικά

Πρῶτον μὲν οὖν, ὦ Ἀθηναῖοι, τούτου ἀναμνήσθητε, τί ὑμῖν ἐξ ἀρχῆς ὑπεθέμην τῷ λόγῳ. ’Αλλο τι ἢ τοῦτο, ὅτι διὰ τὴν εἰρήνην οὐδεπώποτε ὁ δῆμος ὁ τῶν Ἀθηναίων κατελύθη; οὐκοῦν ἀποδέδεικται. καὶ οὐδεὶς ἐξελέγξει με ὡς οὐκ ἔστι ταῦτα ἀληθῆ. ἤδη δέ τινων ἤκουσα λεγόντων ὡς ἐκ τῆς τελευταίας εἰρήνης τῆς πρὸς Λακεδαιμονίους οἵ τε τριάκοντα κατέστησαν πολλοί τε Ἀθηναίων κώνειον πιόντες ἀπέθανον, οἱ δὲ φεύγοντες ᾤχοντο.

Λυσία Περί δημεύσεως τῶν τοῦ Νικίου ἀδέλφου ἐπίλογος

3. Φωκίων ο Χρηστός (402 -317 π.Χ)

Ανδρείος, γενναίος και ικανός στρατηγός και πολιτικόςγιος φτωχής οικογένειας της Αθήνας

Διακρίθηκε για τη φρόνηση και χρηστότητά του

Ήταν αντίπαλος της πολιτικής του Δημοσθένη και υποστήριζε την ειρήνη ανάμεσα στους Αθηναίους και τον Φίλιππο, το βασιλιά των Μακεδόνων.

Όταν ο Φίλιππος βάδισε εναντίον των Αθηναίων, ο Φωκίωνας ως αρχηγός του στόλου τον ανάγκασε να υποχωρήσει.

Μετά τον Λαμιακό πόλεμο στάλθηκε για διαπραγματεύσεις στον Αντίπατρο. Όταν οι Αθηναίοι ζήτησαν από τους Μακεδόνες, που στην εποχή του Αντίπατρου είχαν εγκατασταθεί στον Πειραιά, να φύγουν, αυτοί με τη βοήθεια του Κάσσανδρου κατέλαβαν τον Πειραιά.

Θεωρήθηκε υπεύθυνος και σε ηλικία 87 χρονών καταδικάστηκε να πιει το κώνειο. Λίγο αργότερα όμως, οι Αθηναίοι μετάνιωσαν για την άδικη καταδίκη του συνετού Φωκίωνα και του έστησαν ανδριάντα, ενώ καταδίκασαν σε θάνατο εκείνον που τον είχε

κατηγορήσει.

4.Φιλοποίμην ο Μεγαλοπολίτης (253 -183 π.Χ)

στρατηγός και πολιτικός της Αχαϊκής Συμπολιτείας γιος του Κραύγιδος

ορφάνεψε σε νεαρή ηλικία και μεγάλωσε από ένα φίλο του πατέρα του, Κλέανδρο

Τον ονόμασαν "τελευταίο των Ελλήνων", γιατί ανήκε στη σειρά εκείνη των μεγάλων ανθρώπων που είχαν εργαστεί για την ένωση και τη σωτηρία του έθνους κι έπεσε πολεμώντας για τις ιδέες του αυτές.

Όταν οι Σπαρτιάτες επαναστάτησαν και αποστάτησαν από την Αχαϊκή Συμπολιτεία, ο Φιλοποίμενος πήγε στη Σπάρτη, την κυρίεψε, κατάστρεψε τα τείχη της και κατάργησε τους νόμους του Λυκούργου.

Τότε οι Ρωμαίοι με ανθρώπους τους σήκωσαν σε αποστασία τους Μεσσήνιους, που ο Φιλοποίμενος προσπάθησε να μεταπείσει.

Τον συνέλαβε όμως αιχμάλωτο ο Μεσσήνιος στρατηγός Δεινοφάνης και τον θανάτωσε δηλητηριάζοντάς τον με

κώνειο.

Πηγές:

http://www.logiosermis.net/

http://mde-didaktiki.biol.uoa.gr/

https://www.youtube.com/watch?v=XGpJ6IMGlL8

http://www.sakketosaggelos.gr/

http://jondiamantakis.blogspot.gr/

http://eperseus.blogspot.gr/2014/06/blog-post_9387.html

http://www.perseus.tufts.edu/

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Χριστίνα Δρίκου