ˇ / . - lab.univ-biskra.dzlab.univ-biskra.dz/lla/images/pdf/sem5/ibrir.pdf · ˘ ˘ˇ / . 51...
TRANSCRIPT
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 47
������ ���� � ������
��������� ������� ����� ���� � ������� �����
�.�/ ��"# ���#$
%&�'�% ��&�# % 1 – )����:
��� &'(� �) �*� � � + �,��� &"( �-�.- � + �/� 0�$�� �-1 "��� .2 3 �1� 45�"6�� 7� � 8� 7�(�� ��9 ���"� :�- ��� ;*� �)" + �/� ������ <��
.�,�� " &������� +�"���� .������ � +�=���"(� +���� .� >�?�" � � +�������(���� 7/� +��)��� +���,�� ?� &@��� ���� +=���� ��� 7��A�� <����� 4�=����
&@���� 7� 3+����)A�� +�$�$�� �B��C�� D��@� +�6� >��/�$� E<�� 7� ��� +���,��� .�'�� �-1 � >���� � <(@�� �)� 4:�- ��� �-1 +FC( G=�� �=�����$� @�$
;������+���,�� ,�� 7�(�� ���� ��� 7�,� ���� �$�$� ��( 5�H��� <�� �/� ������ ����)�� ...����� 7@�� <�' >��� I-�� I���� +@��� <��� ��.
���6� +��) <�,�� G��� ��� �"�� .B( ��� ��,��� .$"�� ?� 7�@������ ������ .� +"��� 7=� .� +�B�� ��(��� +��/ +"1�� +���,��� ��� 5�=@ 4
5*��H�+C������ <?��� <? � 5"��)� 8� 7������� 5"�"(� .� J� ���. ����� �-1 .� 7',�� ������ ���� .(� <�� 7B$� 'E�� I-�� ���"��
I��1�=�� 7��A�» +���� 7������� :����� � +������ �"��� 5,� &��@� I-�������� ;�C����� +���� 7B$� &� � �( 4&���1A� ��$� 8��= 4K$"��� ��
8��"� &�"(�� 7������ ���� � �� ���= 7(� � ������� 0����� ���� ���"� 7=� � #��$ L�,�� ����,��� �"��� 7��C�� L�,�� &�B'= $�� ������ I���,� +�,�$�� &��"��� +�6�$��� .�"C��� I�=��� .���� 7=� � �� ��"��� +����
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 48
+������«)1(. ��@�� D��� � +�6�6���� &���� .� ;"� ������ ���� .�
<�$ � ���$�� ?� ���� &����� .� 5��� 4?� ��/P����� ?� ��/Q��� +����=A�R�� � +� �,��� &���� . 7*C� ������ 5� ��$�� <���� <�� .2 :�-( :�- .( �-����A�� &���,��� �=���"(� .� 7�@� �� S��@�� <�,�� #"� � ���" A��"� 7/��� 47
���= <� .( ��� 5?�=��� 5��(��� ����� +�"�� +)�� ?� +��"�� +��( &AA�. 7B$� 5/�� � ��� &��=�� :��@�� +�B1 +"�(�� ���� ���� ������ .�
<� I�� .� S��@�� <���� ",$�� .( �-�� 4<���� ��,� :�- � 7� � 7*C� ����71-��� 1���"�� ������)2( . � S@��� ��� ;�?� ?"�( � +$����� >-1 ��P� "1 .�
�� 4+C���� B$�� +�@�� ����� +6� +���(��� +��"�� 5���@�� ������ ����$��� D$" � .�� 7�C���� 7������ D��@�� U������ ;�/(� � ��� .� ?� ���� +�"
+��V� ��",�� 7�"�"$ �-?�� ������ +//Q��� +�"����� D$" � .���: � 5���1�� ������ ���� <�?C�. � +������ ������ .� S��@�� !��"$ </ 4?���1�� ������ <�?C�
��� #�*�� F�$" ������ ���� � ������ 7��@� � S@�"� 4?���"P� ���,��� .� .��$"�?"� X�"� ,� .='��� �?"(�� .�'���� �� 4�@�� ��
4��9 ���,���"�<���� � �@�� !" �?"� X.
+� �,��� <��,�� 5���� .� .(�� �� ��C�$" .� 7��@��� �-1 � 7�@"$�Sciences Cognitives 4?���@�� &���� .� 0�"�� �-1 <? � ��B .� ������ ���� ?���"$� ��Y"� +���� +�B���$�� + �,��� .���/�$� ���C�
���� ���"$ 7��. 2 – ����� ��� ������ ����:
1 (– ����� 7(�� � 4I�(�� � ��@� : '(��� � 4����1Y 7��@�� 7���
4���,� � � �/ � �1 4&���� 41991! 406. 2 (– + �=� 4������ + � / .� 7�� +�=� ���" 4��=" .�� � � '� �Y"�
��� 47�� 62 +"$ 42003! 4107.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 49
+� �/ +�"� ������ ���� �,�)1( ?=�"� ��� ;/(�� +��(�� �",� <�P� ?���$� ���� �-1 ��� D ��� ���� 7B$��� +,�� � :�- �?Y� ���,�� B$�
,�'�� DB��� +��Y"� � �$$� ���@� <���� .� 7,= I-�� �� � ?���� &�C�(� ?��� 7��" 7) �(� 8��=��� :» + �/�� +@$ +/��@�� +�"���(��� 5�B$�� <���� �$ ���
� ��� �(� 4���,���� B$��� + �/� 4�=���"(���"�$�� " '@ 7� � <�,���" &���"'�� " <Y� � <�,��� ������Y"� A ,�"�� ??� ��� ?���� + �/�� &�� .� �,�«
)2(. ?6����� +�"���� &��V�� � �/�� 1���@�� +���,���� +6��� .�� 8�=� +�"� 5"�
.(���� .�'�� ��� .�),�� ��@� >��@ �( ������ ���� .� :» +�" � 0��=� �1+���1�=�� +�������� +������ :������ ������ 4+�'C���� X������ 4&�@�� A� 4+������ �
+���"�� &���� .� 1��H� +���-��«)3(.
B$� ;��,��� �-1 � ���(-��� +������ +�������� +�" � 0��=� �*��� 5� �"�� ��� �$��� �,� 4������ ����� &��$� '="� � +��, ?� +�����
� +�� &$�����= .� 5/�� 5�(�� <�Y"� ����� .��*��� ���� . 7( � "�?� �� �$@ >��/�$" �=?"� �#��=� >-��" ������ ���� ;��,� +H�� +��@� �1 �-1
+$����� �����$� 0�*���� &�*���.
1 (– ��� � + ����� � &) � �� +�� �� � �'?= � 7( �1 +� � / � � &�"���
+$�$@�� � ?���� � +� � / � � &=�" � �� +�������� +� "C � � �/V� <$=�@ ?�'�� �� 1��"� �� ?�$"� +�6� +��=�� +��"� ����� �$
����( +��@� &�"� ��� &�"��� >-1 �"�$�� 4+ � / � � ����� +��"�+ �� ��) �� +��"� . +�"� 4<��� ���@� � 47��C� � � .� ��'�� � �Y"�
��,� � 4���,� � + �=� 4��� ,� � �(�@A�� + � / � �434 �C"= 41995 4!31 1�,� ��.
2 (– � � 4��� 7��"&���,�� � ���� +���,� � + � / : 7���$�� +�Q�
<)� 4+ �,�� � < � � 4���,� � � �/ � � ����265 42001! 4344. 3 (– 4+�$� � �� � +6� � � .� �C@��� ���� 7��@� 4�) ,� � ��@�1 4
2002! 4110.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 50
�-1 ��� #"� I���� I�6� \��"� 5"P� ������ ���� <�?C� ��� G��"+�"� �� � 0�"� +� �/ +����=�culturelle-Structure socio 7(� �1� 4���@�
����� ������� � ��/P��� ��� ����( ���) 5� 48��=��� � +�E,C�� 7������ 7(�� .� ?��,�$� ���� +�"���� B$��� �$@� 45��� ������ +�����$��� >�Q� <$�� 5��� 7�(��
?"� ���� ���� +� �,��� &�'(������. 5� �)��� 4�"������ �"$��� .�� 8�=� :���� �(�� ���C� D$" �1�
?"� ;����� R��� &�� 8� �'���� >-1 � :���� 4+��6��� ��H� +��6��� &��,�� 7/� :�-� 45$C" &)��� � : S�@ .� +���� �B����� �$�$��� I�?��� ����
�=�������� .@��� .��� 76��� :�- 7(� 7,=� �� 5$C" .V� � ������ ���� +6��� ;�,�� &������ ���� 47��P���� �#����� ��) A�� �B���$ �$" ������ ����
0*� � �*��� � �$@ 1�� ���/�$�� CY�� 4�����)1(.
3 – +������ +���,�� +��+�� ������: D$" 5"P� ������ ���� "�$� �) "( .� �1 ������ .2 :���� ���C�
7/� ����� ;�,�� <��� .�� :���� 0�*�� *�� : +C$�C��� � �,��� �C"�� <����"��� +� �/�� �=������/" �� 0��=A� <��� D"���� ... +�"$"�� <��,�� .� ��/(�
:�-( +�"����� +����=A�� .�C"@ .$@ I��� �? :� 8)���� .�� $����� <�,�� <�� 4�(C��#�� � .� <�� $� ]�,� A .$"� 47�,��� �@�� ... 4����� .� <�� $� 7�
+����=A� 5�)�� +,��� <�,�� 5��Q� ��@�. <�� �"� .� � .�� <�� I-�� ���@�� .����V� .1- � ;� 7( ���� .�� . &������� .� � 7��� +��1 � ���@���
7���� .�� R��(�� <��,���� <���� ?,"�� +*�,�� ��� .�� &���� �1 �F"�
1 (– ���� 7��@� � +6� � � <��� ��/�$� ����� ���� 4�Y"�
�Q�� � 7��� 4������ +6� � � <$) 4+��� � 0��" � 7���� 4��� �"/ � � �� 4.�� � 4���� 4:����� � 4+���,� �2008 � �=�� � 41! 4230 1�,� ��.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 51
+ �/���)1(. 7�/���� ��"� .� ��"�� 4;BY��� ��E�,�� +�E, +������ +��$� ������ .�
+������ + �/�� 5�*��� �� +���� � �/��La culture visuelle ""�' � . <�,�� +��1� ��� ;�)��� ?�$��� ""(�� � � �",��� \�"� � I�����
;�(� 4&"( E�� + �/�� 7��� ����� &)�� + �,�� ?��� #����� +���=�� <���� ��$P� �-1 � ���� ?�$���� ���� ���� ������� ��1���� &���,� +���� +�$C"�� &��"����
7=��� .� + �/�� !��� 4���=�� � �,��� 7�@�� �-1 �$Q� �-(1 E�� ��� 4+����� !"� 4 ;�H�� &���� I��� 45� Intertextualité ����� �#��) 5��� .� .(��
.�� R�� � +��"���� B$��� ��� +�"(��� &C������� &������ &��� ��+C������ ?�����,�� +� �/�� &$����� .���� � +"1���� +Y@��� �(,� � 7(� 4?���)2(.
��� .� ?�?C� .� 4+��$� <?C�̂ .� L��C��� .� ?" 4���� �@�� ��� �"���� D$"� '���� ?" 4<?C�� ��� ���$� J*�� +��$� �? 4.������� .� ��) ��(� ?" 4�E�= +E�?� +��� ������� <��� 4���� ��)� .� �",��� ��� 7�� ?�,=� �) !�
��� �$�� :�-�� 4U������ 7, .� ;/(� +C���� +���� 5���� 5��� ��/P���� +�$$@��5)��� � �)�� I-�� .$"�� Y��� ��� 7�,� 4+6��� 5� 5��� E��.
D$"�� 5�*��� � �$@ 7�=��� &��(�� +$��� ��$�� ;�� +6��� &"( �-��?� .�(� :�-�� 4&"E�(� .� 5//Q� �� I����� ?B*C� ��$� ������ .2 4I�6���
�?"� S�@�� �� �?��� ���"� ���� + �/��� 8��=��� � ��-=�� &AA�. RQ���� ������ ��,�� ��(�� 0�*���� . 4���/( S��@�� 7�" .� �C�("�
+������ ������ ��� ����� ?"�( .�� 0�"�� �1� <���� .���� � ������ I� 3� ������ 7/� ���� �� �� +��/ ���� 4+����(��(�� ������� 4+� ��H���C�
1����� +���,��� +��@��� S��@ � .� S�@� +������ ��@�� +*�"�� +�@�� �������
1 (– ��� 47�� +�=� 4����� < � � < � # �� � < � � 4�C"@ .$@ �Y"�
62 +"$ 42003 ! 426/27. 2 (– �(� +�=�� 4+����� � + � / � � +$��� 4;�H�� &���� �Y"� ���
��� 47�� +�=� 4���@� �62 42003! 4164 1�,� ��.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 52
+�'C���� +������ +�,�$�� ������ � �/(� �$=��� (�@�� ���� ��. 4 – ���� ���� � ������ ���-�� �#��� �#�� ���. � �'� /���������� :
� ����� >-1 7/���� +��"���� ����� .� +"��� ����� +������ � <��": � D����� ����= .� ��� � +@C��� ��� &��� +� ��H��� ��� � ������
�*����� .�"=��� .� ����=�� 5��=� I���� D��@�� D�,�� 4+��B�'=������)1(.
� ����(��( R�� � ������ <)� ���_� "��� .���� ?"� +01 +�"/��� <)�02 �@�� 0�*��� .��,��� *�� D����� ����= � �#= �)�)1(.
1 (– ��,� � 4D����� ����=2369 �@ � 403/08/2008 +@C��� 4
+?=��� � 4��� �.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 53
)0� ������ :01
Erreur !
1 (– <)� +����(��(� � ������ +�$"� � 5$C" ��,� � 4 D����� ����=
01 <)� ��,� �� 42374 �@ � <��10 &��2008 <)� ������ +�$"� �02.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 54
)0� ������ :02
� <)��� ?� ",*� �1��@� ��,�� �="� .���� .���� �=���03 R�� �� <)���04)1(.
1 (– 4��,� � �=" www.nadjialai.net
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 55
)0� ������ :03
)0� ������ :04
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 56
1�@� +����(��(�� ����� 7( 7�@" </ 4��@ ��� ��� � ������ 7��@�� <��"$�. �( ������ .� �1 � 5� 7�C�� �� � *�� 7�� �B���$ D$" ����� &��$
?"� �( �=� 1����� <� ���� ����� +"���� �Y"��� 4I�6� ��H �1 �� I�6� �$" 7(�� S�@� ?�Y" 7��� 7�C�� R��� +�B'= &��� .� ;�P�� R��( +���
�$�� @�� ��*�� D$"�� �-1 7,=� �� &��,�� .� �=$"�&�B��. .� ��) 47���� +�)� � �� D$" +�A� \�"� � � ��� .� �6�"� .(�������,* ��(� 4.���,C�� �� .��"�*�� �?�B�)� 7�Q���� 0����� .�� +� �/�� &
�, "( +������� +$����� 8� 4\�"�� ����� \�"�� R��$� ��� 4+C)/��� &��(�� � +�=-��" &(�� <�� � +�$$� +��� :���� 7=� .�� 47��P���� �#����
���,�� I��� 47��P�����$"�" 5�)�$� (�� 5��-� ���$� D$"�� ��� �Y"�� .� ��A 4� !� ."$ �� 8*� ��=� ��� :�- � \�@�� 5�",� \�"� ��� ���) +����
5�)1(. � +�B���$ +$��� +"����� >-1 ���" .� �-1 "� `�$� + �,� &�B���$�� ����
4+������ &���� .� 0�"�� �-1 +$���� +�$"� +��� +��/» �1 &�B���$�� .� <?C� �",a� ?��@ .� ����� ��� 4&����A� ���,�� 4��� � 1���$� � 4$$�
+��������� +����=A�� +�(����� >�,�� � �",��� \�"2� +��,�� �1��Y .7=� ?"� ��@��� 5��*��� ��@���� 5��=?"� 5� 5��- E�@ � ����� ?"� �/(� S@�«
)2(. ��� .��@� .��$$� .���Y"� �"� ����� .� +�B���$�� 7������ ;����� .(��
?����:
1 (– I�,�� � !"� � �B ���$� � ��" � � b��� 4�"�"$� � ���,� � �Y"�
4���� 4+���,� � +6� � � <$) 40��" � 7���� 4��� �"/ � � ���Q�� � 4J��� � 4.�� �2008\ 41! 41061.
2 (– ="���� ���( .= 4���,� � 7�= +�=�� 4+�B ���$� � +����� � 4'�
��,� � 4+�B ���$ S�@� + �=�3�4 .��= % ���$��2007 S@�� � '(�� 4�B�'=� � 4+���,� � +6� � � ����� �"�� � �� ���,� �.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 57
� +�A��� &�����$� +$��� 5� &�B���$�� �,�� :����� ������ ��Y"���� :����� <���� +C$�C�� D�,��� ?��*�� #"� ��� ;�?�� +6��� <���
+�� +��) &�- +��� +��(� \-�" ����� I�Y"�� . "1 �(-" .� .(��� +�"� ���@� ���� I'���� ��(C��� +�� +��Y" J���)� ��� ;�?" ���� S@� �
+ �,��� +��Y"� D�,�� � 7(� 1��/P�� ?�)��� +��,�� . �-1 D�,����,�� &�B���$��+.
� +$��� &�B���$�� �," 5� � � �/�� ����=A� ��Y"��� �? �"/�� E����( S�@ .� + �/�� ���� 7������ &�����$�" ����� �",�� ����� ?
<��� �=������/" �� 7��A�� <���� <��,� +��,���� S@� � +�����$�� .�* \��"� �-1 7(� 4+��� � &$������ 0��=A� +������� &�B
���,��� +���� +�'���� +�Y" � +$��� ��� <��� ���� +������� &�B���$����Y" &?=� .� +��6��� +�Y" � ��� R��$��� �-1 � �Y"�� 47�������:
��(����� <��?"�� �� &��,�� +��(��� &)�,�� I� 3. 3+�A��� <��� 8=���� &��,�� +)�� I�.
����� 3+�������� +H.���Q���� .���,�$��� &��,�� +)�� I� ?�)1(. 4+�"$��� ��H� +�"$��� 7������ D$"� 7(� <,�� <�,�� ?"P� &�B���$�� ;���
S�@ .�� 5��������� 5���� S�@ .� +������� U�� � �,� �" �-?� �? � .� +���=�� +)�� 5� 4+����@��� 5���$�� 5�������7/� +� �,��� 7��@� : &�"$���
� ��@� ��H 5��*�� .� �( �=������/" �� �$C"�� 7��@���� D"���� +C$�C��� �#�� +C������ >�1Y� � �"$"�� :��$�� �#���� ���� &�B���$�� �"�� 45"�,� 7=�
����� D$" � #?�"�� +����=A� ����� ������ +�$��� &A,C"�� +�=���R��(��)2(.
���� ���"$ 7�� ��Y"� 8� D��� 7� ���/( �-1 �$"��C.S.Peirce
1 (– ! 45$C" 8=��� � �Y"�46.
2 (– S�@� + �=� 4?��*��� &�B ���$� � 4� ��( .� ��,$ �Y"�
��� +�B ���$3�4 ��=. % ���$��2007! 4179.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 58
��=��� � �1 � 7( 5��� +�$"�� +��,�� D" .� ���/( 8E$� I-�� 4�B���$�� .�� 8�=� ���� 7������� 7���� +�B"/ .� D�"� �) ��$�$�� .( �-�� 4+���
?C��� .�� �� >�$�� #���� +)�,�� ��� ���)�� 4+�,�$�� ������� �"1-�� <� .$��� ��� 5" :�-� 48)���� +��,�� +)�� ��� ��(P��� .�� �?"�� +����A� .2 4+�B���$�� +$����� � ?�1�� D$" � �)�� >�� ����,� 5$C"� 7��$� <Y"(
������� D$" � 7( ��� <��1A� 8$� �) ���� ���"$ 7�� ?��,�$� ���� +���V� ���@� � ?� .�,�$�� .$"��.
�1 ����� +�$"�� +�B���$�� .�"&��,�� +������ +��Y"�� ." 7���� .(��� ���( .�= 8� +��$�� ������� ;���� � 7/�� �) ���� 0���� .P� '�="��
���� �� �)� 4&��,�� ;�"�� +�)�� +�A��� \�"� &��V I����� +��,�� +�,�� +��Y"�� ?"P� ��Y"��� �-1 .� &�B���$�� ;��,� .(�� S�@� D"���
.1-�� � ?��C��� &��,�� . <�?C� U����� <��� � 7( +��,�� ���� .( ����.( 7(� IP� 0�*�� .� ��@�)1(.
+������ 7�� .� +)�� ��@ .� 7�� 4I�(��� ��@� ���� �( 4���� �,a��� �"����� 7=��� <$� &@� ������ 7=� 4+��,�� +�"���Domaine Iconique 4
�$�(�$ I�6� ��H ������ <�,� ��*�� <�� I�Y" ;��,� 7�� >���@� #= +����,��� &A=��� +$��� ��� &��"� ���� +�@��� &$����� ��� 5���1�
+C������)2(. "� =-��" ���� &�B���$ �,� "1 .� +������ &���� 7��@�� ��= �$
&�,��� +$���� 4+����� +�"����� +�$�� &�- +���� +��/�� ?��,� +$���� +(�@����)+(�@���� ������ .��'C����� �"�$�� ��� ( +������ &�,��� +$���� +��6���)+@C��� ����� <�Y"��� 4���� (� � +�)C�A� ���,��� +�Y"� �-(� R�
1 (– 7�= +�=�� 4+�B ���$� � +����� � 4'�="���� ���( .= �Y"�
��,� � 4+�B ���$ S�@� + �=� 4���,� �3 %4! 441. 2 (– 4����1Y 7��@�� 7��� 4����� 7(�� � 4I�(�� � ��@� �Y"�
!39.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 59
)&�,��� �"���� 7�/���� 4������ <Y"()1( . ���� 7��� :»... D��� 7(� 4.����� ��� �1 �( � U����� ���@��� +����� .�
�-?� ,��� 4.����� 7�,�$� ?$�$P� 7=� .� ���� .� �=� � ��( U����� ����� &�/� 7( Assertion ��� +���=� �� "���� .�*�� .� �=� .� *�� 5��� �� &"�
.���� ��� A� ?�AA� ��$C� .(�� A &��� .�*��«)2(.
�C�("� 41�@� &��*�� \�@�� +�,��� ?" ���� +��Y" .� S��@�� 7�" .�7��@��� 7�� .� G*�� :�- 7,�� 0�*���� +)�� 5� .� R�" � ��� �����:
1��– 2���� ������ ���-� : � &��"̂ ��,�� +��B�'=�� D����� ����=2369 �@ � <��03/08/2008 �1� 4
���� �*����� .�"=��� .� ����=�� 5��=� I���� D��@�� +�@�� ���� . �)� ��,� ?" +�$�B��� ������ �? 4����=�� .� ��� � +@C��� � �?� �'E�@ &��@�
����=�� � �$�B��� ?��*�� .�. ����� �"= ������V� �1� �"$��� D$"�� �=�� �"���� �$" 1����� � :
»300 0������ .���@� .�"=� ;��« ��� ��@ � .���� +6���� >-1 +���(� .� �? 4I����� D��@��� .��"� 5"P(� ������ ���� � :��$ >-1 7/�� +�@"��
<)��� .� �(��� 0�*���� � ��� � +��,��300 ;�� ,� <)� �1� 7/��� ��� G��� 1'���� <�� �� ?���1� ���'� +��� +���300 .�"=� ;�� +�A��� ;/(�� </ 4
<?"� �1� <?�" ;�," �� �/(� :0������ .���@�. �� 7=� 7( .��6�� .�"=��� .� ��,� +Y�(� �?Y� ���� ������ 8� �-1 � *
��,�� 8� �$"�� �� ������300 7,C�� 8�� 4;��"�@�0������ .�� " �) ����� .�"=� ���� ?� ��@�� ���� � ?�(� </ +C���� 0���� .� ���C"� ���� ����
��@�� +, �. .�"��"� ���" </��1� �$�B��� .��",�� 7C$� .���� .����,��:
� #��� 4#�� 4�-�$� .� ���/� !�) ....�"=�� <�� �����.
1 (– ! 45$C" 8=��� � �Y"�48 1�,� ��.
2 (– ! 45$C" 8=��� �49.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 60
� �$� ���� �*���� ��@ #��� +�'�?��� &������� �*�� #���$� �.
� +� *� ����� .���� 0�*���� &���$C� +�/�� �1 .���C�� ."��",�� .�-1#���� #��� �-�$� .�"=��� .� 47��C� ��� +=@ ... 7�� �( 4+@��C� +�B����
+������� �"�� :�- ���(...)�� �-�$ � . >��"A� ����$� ��� �1� 4 #� .�"=�� <1���� �� ����� � +�$$� &��� �� � +���@ � <1 #��,��� 4?� �,� ��� I����� D��@��� b�) �� ������� D���� ���/� <?��) &��� ?��$ �"/�� ���C�� .��",�� � #= �( �E�@ #��� +�'� :"1 .2 �-1 7( 8��
�� +�(�� �1� &������� �"��� #���$�R� . ���� ������ 8� �$"�� *�� �-1�<�� �� ��� �� +�� +C�� ;�/� �� -�$� �1 .� ��� +��� 7��C� ?�...
7(��� .�� 7�C� �-� :"? )������ ( �����)+6��� ( ����=�� � +���(��������� �$� 1����� D��@��� �-1 � �"����� D$"��� �"$��� D$"�� .�� �� 4
�� ��� G�C"�� ������� +6��� � 8*�� C��� �� 5"�( R�,�� I-�� I��� 1�,�� + �,�� ?"��(�� +�B���$�� &��,��� +�� � �#��) 37��P���� �#�����
?� +"�(�� +��A���� +�������� . ���� �( 4����P��� 1�,� � &�B���$�� . :�-� �),�� ��@�– ��� !��"�� ;�� +�"1-�� ?�$(,"� � ?����� ?���� � +����
4+��6��� +�� � �",� 7��@� ��� ���� ?"� 4+����P��� +��A��� ?���$� � ?��@���������� 1�,� � 4+�YC� ��H� +�YC�.
+�@��A� ��/P��� 7B$�� 7������ DB��� �"�,� �������� 1�,� � ������ 4&��,�� ;��� � 7������ .� ������ ����� ���?C� ����A� � 7�
+��6��� +�� � <����)1(. ���� �� ��( � <��� .� �1 I����� D��@��� #��� .� ����� .� "����� �-2
���� 5�(� .� ��=�� �( 45"��*� .2 4� +���@ 7�@�� �$C� ��� _� ��@�� .�+�/�� &A@� &����� �(,� 4+6�� ��F�) .�"=� ?� 7���� 7( -� 4R��� 7�� �
��� �� � �,� :�-�� 4���/( <� . �-=� ?"�,� +��( +�@ ��� ����� "��� �-2
1 (– 4+�$� � �� � +6� � � .� � @��� ���� 7��@� 4�) ,� � ��@� �Y"�
!134 1�,� ��.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 61
�� +���� �� ������ ��� D��,��� ;�Y�� +�@�� :�� � �=� 4<,�� I���� >��"��?����)1( +6���� 7@�� �1 �(:»300 ����� .���@� .�"=� ;��0� « +�@����
<,�� I���� ��/� ?� �=�� 4D��@��� �-1 � ������. ���� �,� .� 5"P� .� �-?( ���,� .��(� 5���� ,$��� RQ�� ��,�� b .E�(�
X�=P� .� ��'� �� 5� ���� ��/� :���� 4�",��� 5(���� +���� � +��"�� ���� S��@ �»:��@"� �-�� � +"'����� + �,�����( ?($�� �*�«
)2( .�� 4+�@" .� #�'= � +���� :�- +)��� 7(( ������ <,�� 7(��� :���� +��@� R��� +�@"
I����� D��@��� ?"�*� ����� ?� +"E�(���. "1 ���" .� .(��� ��� 0�"�� �-1 +$��� � ���C��� �������� 7����� +��1�
&���� .� .����� +���� �$P�� ��",�� .� +��= ��� 4;��,� �1 �( 47� .�$�(= :�- .�� �( ;BY��� .� +��= ?"� �����Jakobson 7�C" .� .(���
��� �( :�-: � ������ 3���� 2��:
������ �.��� I-�� ������� D��@��� R�=� I-�� �C@��� � I����� D��@��� �-1 � ���"� ���� +������ +$$Q��� �-(� 5(��?��� . . +�$��� X�"� I-�� �1 4"1 7$���
.� ������ ������ � 7/����� �"����� D$"��� I�6��� D$"�� >*�)� �� ?"� �E��� +����,��� +C�Y��� 7$����F. Expressive +��V� &���,�� � 1���" ����:
%» <1���� 8��$�� <?��� <@��� D�����«. % »300 �@� .�"=� ;��0������ .��«. % »#��� 4 #�� 4�-�$� .� ���/� !�)... «.
>-1� ?B��� ��� A�� 7�)c� ����=�� b���� �� ������� D��� � ���,��� �-1 � .�+�H I-�� D��@��� +���� :�- �,� ?� � �#��) </ 4+������ +$$Q��� +�$"�� ����
1 (– ��� � .��'C� � � �� �"�$� �� + �A�� � 4D���� � +��$" �Y"�
4��1� � � 4��"� �� +��� � ���H ��� 4+���,� �2004! 4232. 2 (– � � �� � +6� � � .� � @��� ���� 7��@� 4�) ,� � ��@� 4+�$
!152.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 62
����� &��$ �( �$�B� ��*�� �,�. I�6��� 7�,�$A� .P( " :<1���� 8��$�� <?��� <@��� D����� " +� A 7/��
4��� � 0��$�� <���,�� <@�)� ��� ������ ?� ���� ����=��� 0�*���� +��?�� ������� I�6��� 7�,�$A� � :�- '����" :300 0������ .���@� .�"=� ;�� " :�-(�
"�� 4�-�$� .� ���/� !�)#��� 4#."... .(��� #��� &"�*� ���� *�� ������ +$��� &��@� �) +C�Y��� >-1 .� </
&(�@� &����� ...+��� &��(�� .� ���� :�-� �1�. 4 ���� �� ������ 3���� 2��:
?6���� 7$���� E��� ���� � &���,� .� 5� �� 0�*���� &���@� � 7/���� 5�� �� 4������� ���/��� !���� 7�� .� ? �,� A ���� ����=�� &���,��� +���� ?�
����=�� ?��� &���� ���� ��� ��. +��� .�*� ���� ���=���� &���,��� .� +���=� I����� ���� .( �-��
'��" .� .(�� 5"2 7������ .���$$� .������ .�� ���� �-1 � : ����=�� &���,��� ����4������� ? �,� A� � @��� 1���,� � @��� 1���?� ���� +������ &���,����
4������� ? �,�� .�* ?��� ��� ?"� �� :������ D�$�� � �B�'� +��@� ?" ����@� I��� !" .+��6��� 8B��� .������� ��@���)1(.
)� �) ������� ��,�� #��,�� .� ��� "1 ���"� .P� D�,�� �� � 4�",���� �� �� .�� ��? �,� &���,�� 5�� � �",���� &���,��� .� 5 �,� A � ������� 7$���� ��C�.
5� <��� 5 �,� A �� ������� b���� ��C� .� �1� .1� .� 4"1 ����=�� &��"� �)�� 5�C(� A +���) &���,� 5"� ;�,� <�� .� ����= &���,� &, � ���� ��$ � + �,�
�� #�� �� �-�$� <?"P� <?��� 7��� ?"� .�/�@�� ���� ���$ �� 4.�"=�� .�"=���#��� ... 8 �� :�-�� 4����= ?��@� ���� &���,��� &"( ��( +��1� ���'� ����� +��) .�
?�=�� .�� A����� G��� .� 7�) ���= �1� ��� ����� + �,�� +��* 7������. ���� �� +�$��� .� ������ +��,��� +C�Y���F. Poétique 4.�$�(= I���
?��$� .� .(�� ���� �-1 � .(��+���C��� +C�Y��� F. Interactive � +"�(��
1 (– ! 4D�$� � 8=��� � �Y"�150.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 63
+=�,� 7=� .� ����� +6� ?� �$"��� ���,��� X�"�� 7$���� ?(��� ���� ����?�$�� </ 8)���� � S��@ � 1�,�� <? � ?���@�� ��V� �1 ?(���� +�6� ������� ���
?����@��. » ��"�= �1-�Gerbner � \�"��� :����� .�� 7�C��� .� X�" 7������ .� ���
\�"� :����� +�$�$ ?�(�� �����$ � +���C��� +���,�� ������ 4S��@ � +=�,�:���� «
)1(. � ������� 3���� 2�� 5��$ ������ ��:
��?�= � 7/���� 45� A� <�� � +�������� +���,�� � �$$� ���"� ������� ���,� .$� I-�� �1 7$���� .( �-�� 40�*���� ��� .�,��� ����=�� .�����$ .�-�� #����� 5���C�� ���� ."$ :C� ������� .2 45�$��� 5=�"�� 5���C� 8*�� ����
����,*5�? � 5(���� +�6� 5�. ������� .� ������+��? �� +C�Y��� F. Conative � >�?= R��) 7$���� 7-�� -� 4
7�,C��� ��� 7$���� 7�� ;�( 0�*���� �-1 � Y@�"� 4���� R�@ ������� <? ����� .�� �� 5���� B�� B�� 5=���$�� ������� 8"��� 5� +�@���� ������ .��� �
���/��� <?��) ;�,�� <1����� .�"=��� 7��@� 8��$�� 0�*���� <��. .� 5�?C� .� �1 ������� .� 7$���� 5�6��� � �"�� 4�@�� �-1 �"� ;)��� A +�P$���� +����=A�� +�$�$�� 5����$� ;���� � <,�� I���� <��1� ����$� +����=� +�,*�
+� �/���. � � ��0 3���� 2���������� 6��#��:
47������ .�*� 5��� 7$����� 7$���� .�� ���� � <���$��� �$��� �,�� 7/����– "1% I����� D��@��� � �$$ � �$��� �? 3D����� ����= �
*�� �1 �,� 5"��� ��� +���" S�@ .� +��(�� .� ��� *�� ���"� 4+$����� 0�*���� ��� + *�� 4�$�����.
\-�"��� +�"���� \-�"�� .�� �B$��� 7������ .� S�@�" .� .(�� "1� +� �,���» <��1A� ��� +������ &������� 5=�� +/��@�� +� �,��� ���/�� .� X�" ��
1 (– ! 4D�$� � 8=��� �65.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 64
�(@� ��H B$��� �'?=� � 4?�AA� #"�� ?"��(� � <(@��� ;�?� 7�,�� &�/���.1-�� +�"�� +�"�� ?C��P� ���� ��) ?�=�,�� +������ &�,��� <��$� � �"$"��
.��*��� ���� 8� +�=$"��� +�C�(�� ?/��« )1( . �� �"�� �1 � .�� 7�C� �-� :�"?
.��������� +� �,��� �'?= � 7�C�� �'?= �������� �$��� 7,=� �� � �,� �1)2(. ��",�� �-1 .� ������C�Y��� +�1��"A� +F. Phatique �"=�� �� � D�,�� #��$
� �,��� �"���� �"=�� <� +�� +C�� ������ ���� � ;BY��� <1� .� �,�� 4+�� +C�� D��@��� �-1 � � . I���� >��"� &C� �1� D��@��� �-1 #��� .� ;�1 �=��
7(�� &@��� ���� +����=A� ��1Y�� >-?� �"��� <,�� �'��� ,��=� 47���� '= .� 4 �-?� +�",��� &���'���� &$$Q��� >��"� &C�� 4&��=��� ��� � ��� 5����/P� 5�
7/� 5����Q$� 7( 7�@�� <?�� 0�*���� : +�������� +E@���� +����=A� +��@�� ���'�+�"� � G������ +������ +@�$���... +��,���� DB�@�� L,� �?Y2 ��� G������ R��$� .� 5=��� .� 5"P� .� 0�*����
&�($���� ������ <��,��� R��$� .� 5=��� 4G������ R��$� ��=���� ��� 5"�<��,��� .��� +��6��� +6���� ������ ���' .� +���' � &��� ���� 8� �-1 � * +��V� :»L���� +@"� �*��� <?��- .�"=� .�@E��� #����« >-1� R��� +���@ �,�
D�@��� R��$� ��� .��(�� R��$� .� ?=���� D��@��� �-1 ?C�( ���� DB�@�� .�<,�� I���� ? �,��.
� 5��$ ������� ������ 7�# �'8����� 3���� 2��: I�6��� <Y"�� !�� �� �?"�� �@�� :���� 8*� .� .�������� D�"� .� �",��
4� �/�� <Y"�� !�� �� � 7������ 7�@ 7,=� .P� ;( &���,��� .� ��) �=��R��$� ��� �?"�� ����$�:
% +6��� ��@� .� 5,��=� ?� ��,� ���� 7�=��� &��(�� 7�,�$� �) �C@��� D�@�� 3+C������ 5*��H�.
% + �/�� ��@��?,�=� +�� +��( ������ � �/ /��� :"1 E.� �",�� 3.
1 (– ! 45$C"71/72.
2 (– ! 45$C"75.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 65
% +1����� ��@�I� 3 $��� 1'�C� ���� +����� <(@�� &����,���� �( � 0��=�0�*���� .� 5��� 7$����� 7$���� .� 7( ? �,��.
+C�Y� R��$��� �-1 .� ������ ������� �9���F. Métalinguistique �1� +6��� � .P��� �1 �( 4� +�@ �� +6� ;�� +6� �� �� ��� �� .�(� ����
� +��,�$��� �/� ?"� ��� &��) ���� D��@��� : #�@��300 ?"�� 4.�"=� ;�� �-�$ �� #� � <?"�� 40������ .���@� <?"� �1� .�"=��� ?��Q� ���� +C�Y���
#��,��� ...+��� � ��� .����$� &������� �"��� :�-(� ... +�$"�� .P��� �(�d������ #$"��� 7=��� ?� -� 3������ .��B"��� .�C)����� .�$�=��� ������ ... 7(
5����� 0���� 7�@�. � )���� 3���� 2��:
�-1 \�"2� +�@��� +�$�$��� +����=A� &)�$��� 7��@ �� ;��Y�� +��= �1� D�,�� � 7(� ������ 7��C�� +��6��� &Y�C���� 7�� .� :�- �?Y�� 4D��@���
»�� +�������� 7���,�� �@� .�* ����� 0*�� 7���� +�@�� ��B�� 8$�� ��<?�(��$� <?C)���� .������� +�$C"�� &�'����� 5� 7�C�� �,��=�«
)1( .� ������ 4 ��",�� �-1 +�,=���� +C�Y���F. Référentielle � +C�Y� <1� ?"� ��� �1-��
�"= ?� ������ .�( .� <H���� 4+������ &���� +����� +�H ?�� �" �#����� ;�(� -� ?���(@ RQ�� ����� ���,�� ������ ���� � ?"2 4+������
+�C����–<�$ I�(� ��@� I���% +�=�������� 5��'" 7(� ���,�� <���� &��(��� +���@ ��$=� ��� 5���) <�� .� 4����� +��-� +����,��� 5� �����"+,����� +�$��" 3
R�� � &�$�� ��� +���*���� +��(C�� +�)��� +$��� R��$� �,� U��� <� -�+�B*���� +����)A�� +�$�$��)2(.
���" �� ?"�( � 7/��� I����� D��@��� �-1 � +�,=���� +C�Y��� .�
1 (– ! 4D�$� � 8=��� �137.
2 (– �=�������� .� 7��A�� <���� ���/ 4<�$ I�(� ��@� �Y"�
�=�������� � �� �)+���" +�Q� �@"(� � 4�(C� � < � � + �=� 4 � �=�32 4��,� �1����� 4 % �����$2003! 4115.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 66
�$ 8��=��� � ?"� &�($��� DB�@�� .� ���/( I�,�� 4����� � �$�$�� 8*��� �$�)���� �$C"� . '="� � ?"�� �� 7�C�� ;BY���� ��",�� >-1 .� ��� ���"�
� G�*���� 5*�H +����� >-?� ?� "���C�� ?���"� ?���. 2 – �����:��:�� ����� ���-� :
.� 5C�Y�� ��� 4+������ +@$�� � �'���� 5� +"(� ���(��(�� '=�@� ������� ���$� �� ?� 7/�� G��� ���� +=���� ��� 4+ @��� <�� � ;��� ��
45���1� >��C�� 5����� 5������ 5� 5$C"� �(� &��� :�@�� �(� &�/ 5"�D"� .. <��� d�Q���� �$�$�� &���1� �@ D@�$� ���/( +����(��( ��� :"1�
�� � ����� <�,���� �/V�. ����� 7/�� L�"� 4D��,���� !"��� ������ .�� 8�=� ��6�� ��?�� +����(��(�� �
J����� G*C�� ��) ������� D��� ��� ?�*C� I���(��(�� 7�$��� J�C��� +Y@��� ���#I�=��)1( . .$"�� <��1 7� 4+������ ��@�� 7��C� 7�"�� ��$ �� L�� � 0���� �1�
�'1 +���� +������ 5��@ � 5� U��� 7(�� � +����� 5����� :�-� 4���$ +� :�(C� �,� ���-�� *��� .� ����,� +�$��A� 7) � ��� �� :@*�� ��/� +����� �����
56���� ������ E��� I-�� +�$��� R��@�)2(. +�������� +�@"�� .�� ��� ���,� +��'1 +�"���� +���� +�$� +����(��(�� ������ �,�
C�� ?"�*�� I��1�=�� 7���� +��$� �? 4�",���� ��(C��� +������� S�@��� 7, "�@� ����=�� I���� .� :�"? 4��?�=�� 8� @*�� ��C� D�@� &�=���� �B��=��
5$C" ?� �=� 5" +����(��(�� ������ 7=� .�. +�B���$�� +�@"�� .�� �$ �Y" +����(��(�� ������ ���,� .�� 8�=� A�� �=$"� �B��
+E�,�� ��@�� <��1 .� ���,��� I�6� ��H �1 �� I�6� �1 � . �=� +����(��(�� ����� >-1 � �Y"���:
1 (– #,�� � <�� ���� � �� ��= 4�Y"�17/03/1999 ��,� � 42507 4
+@C���19. 2 (– D�$� � 8=��� �.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 67
4 2���� ������ : .� 7( 4����=�� &���$�� ��� +��(@�� ?�*� ���� +���*�� .� S�@��
�$@ +���* 8 �� .� 5��� ����= ���$ I���� S�@� 4?����� ���� ���$�� 0�" '�=��10% ���=�� U����� .� "�@� . .� +����(��(�� ������ � Y@�" �(
���$�� �� 8�� <� �� 3&���$�� D�$�� 5� <��� � ��� ?�C�Y� 7��@� <� �) +��(@�������� � ���� �( ���$�� �@� �"�� 4���C��� 0�-��� -��� �E���� �1� �,��� 7/�
)�$ ��� .� +6��� +��(@�� �B) �,� ��� I�=�� d���"$���� �� e8E=�." ���� +�B'=�� ������ �?Y ��� G*�� 7(�� ��( �) +��(@�� <$� .� *�� Y@�" <� 7(( ������ �@���� D��,��� � �"�� 4���$�� .� 0�-��� -�P� <) )�$ �?Y�̂
+��(@�� <$� ��(�+��V� +6���� D��,��� ��� �"�� ��(: » ����=�� &���$�� ��� +���* L�C� +���@�� «.
������ >-1 ��������.�� �����# ����� 4��@�� ��*�� .=�,� �?"�( � 4���$ +���� .(�� ?�$� .� S�@�� +�"/��� +���*�� L� .� S�@�� ��� �
� :�"1 E.� Y@�" �( ������ >-1 8 �� 7� ���= C� ��� +���*�� �1 ����( ��� ���� �? :�- 8�� ������ ;�� �?Y� A �(�� D"� +��� #���$ +�-� I���� !��
��V� D��,��� ������ >-1 8�� 4���=�� 7C$� +*����� &���$�� ��� ?�$� :
» &���$�� ��� +���*�� �$� .����� ���"�� ! «. �� �-(1�������� +��(�� .�� +���@ &)�� �= . � I���(��(�� 0�$� ���
.$"�� 76�� E�� #I�= ���$P� ��,� .� .�������/ 4+���*�� .� ��*���� �,��� 8�$� <� .(�� 5� �,��� �@� E�� 5"(� �E�,�� J�=�� ��� >�� 8*�� 7����� .�
"C�� -� 40����� .�(� "1� 5"� ���,���� 5�H�� +��=��� .� ���,��� 8��$� .� �1 . ������� 7���� ��� :�-� 7�$�� .� �1 <?��� 4.( f�� �" ��) � +���=�� �� +���C��
?� +�$@�� +Y@��� ��� L���� 5�H����. +�",��� �,��� .� +����=A� +BC�� .��,� <?"P( +�"/�� ������ � +� � ���"
�$� .P� +���*�� 8 �� ��H� \��'� <?�� . 4<?� D/� A +BC�� >-1 E.(�� 4?"� 1�I�B�'=�� ��,��� 7/��� � 7��" �( ����� G*��" :$��� .� �,�� <(@� .�" 7� 4
� :�-� +��(@�� 5=�� �,��� 5=� 4.�?=� 7��@� ����*� �� �? :�- .� �/(��
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 68
Y�C���� 5��� 7��":&���$�� ��� +���*�� �$�"� 4 ?""��� "����".�" .� �",� �� 4*�� ?��/� �",� �) +���*�� �$� . .�"��� " >-1 � � +����(��(�� ������ >-1 �
� 4+���,�� +6��� � &��$���� +"(� � ��� +��@��� ���,��� .� +��6��� +H����» �������� +��A��� 5��"�� 5������ 5��(��� +��6��� + �,��� ��) ���� 4!����� ��� 4+�
0*� � +�"� 45� �",� � .�� .� 4�",�̂)Situation( )&A@� A���� /��@�( 4?�"�(� ?� <��� ���� ���� � �� +��A��� ;BY����«
)1(. &��(�� ����� .� ���(��(�� ������ I���(��(�� ;)�� ����� �",� .������� �
� +�",��� +���� +���� 40�*���;)�� *�� �1 ������ .� 7�� ��. D"� ?��� .� 0�$� 4+�/�� +���� 8)���� G���� I���(��(�� .��� ���
5���� � � +���� ���"A�� ��"�� � .����� +�H� +����� &��(��� ��=C�� +�H��� .$C"�� +�@"�� .� +����(��(�� ������ .� 7��" .� .(�� �-?����?��� +���� 7/�� +�.
4�C�� ���$� .� ���(��(�� � � :���� 1�@� +��6��� ;�� � �C(� A 4,� �Q���� +�Q��� :��� ��� � +=���� I��� �,� +����(��(�� ������ .
�@�� .9 � .1-��� .�,�� . 7�,C�� 7(��� �-1 :��� .1-��� �=$"� �(� R�� .�,� BY�7���� >��"�� ��(�-� #(- .� ��,�� 5C..
D�,�� � � +� �,��� <��,�� ?���) ���� ����� +���= +���,�� �B��C�� .�� .��.1-�� +�"��/ +� �,��� `����%H ��@� �"� #= �(��<% .1-�� .�/ �$P�� I����� `����
<�� +� �,��� &(���� �� ������� �� D$" � .� +���=� ��� �"� 7��@� ?��� .� ����� .�*� ���� +�B�@�� �E�,�� ?���=� � 7(�� 41'����� +C������ &���,���
?�������� +� �,��� &���,�� .$"�� R�� <�,�� �@�� ���� .��(� � 1� *�� . :���� ���� �'������ +� �,��� &(���� >-1 7/� ��� +�B) +�C�Y��� .1-�� +$�"? 7(
+��@� b��� ��� ���� 4+������ ?B���� +���� ?��"� ?"� ��@��)��@�� �� ( <�,��� &?�"� ��� D�"� 4+C������ &�=�����$A�� #����$A�� ���=���� 7/����� <Q�����
1 (– .�* 4� �,�� � D�$� � � +��� � �"= �� +6� � � 4<� � H ��@�
4+��� � 0��" � 7���� 4��" � � � ��� �"/ � � ���Q�� � 7��� +6� � � <$) 4.�� � 4���� 4:����� � + ���,� �2008! 4�"/ � � � �=�� � 4514.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 69
<�,�� � #�� � :��$� "� �,� \�"� +C����)1( . (�� ������ � � :���� .2 �-1 ��� #"� .��1 � � +�� +C�� +����(��
+� �,��� D$" � >-1 7�C� ��� �Y"�� .�(� 4+�� +C�� +$����� 0�*�� .������� � +"�(�� +������ &�,��� >� �� � 8� I�6��� D$"�� :�- � �� .1-�� R��$� ���
7(( ������. »�� 7( �1 :���� 7( .�7 7(��� :��� &�-� 4Gestalt �=�( A +�"�� +��
0���� �,�� � J�*�� �?Y� I-�� �� � 41��"� .�� 7� Les jeux d’erreurs
�1��"� L,� .(�� �?($�� � .(��� .����� �� .��(� L�� <�� S�@ ��?=� ��� A� ����� :��� .� .(�� A & ���A� >-1 4� ���� '��� +"E�(���
<Y"� I��� G$�� �1��"� ...«)2(.
<�� ��� #�� � <�� 7��@�� ���@�� 7�� .� :����� +���� ���� �-(1 &(��� ��� #�� � 7�@�� </ &$$@��Perceptions :���� ��� �@�� 7�@��
�$@�� :����� .2 :�-( :�- .( ��� 4��@�� ��� *�� �1 I-�� &�-�� ����� +=��"+�$@�� ������ R��$� .� 7��"� ��� 7�@��� 4��$@ �� ������� &A,C"A� ���
�1 7� 4 �$@ +� �,� $�� +�$@�� ������ .� �",� �� 4+���,� S����� 8 ��������� <�,� ?���A +���� *��)3(.
7�) ���(��(�� � +"�(�� +)���� +������� +)�� 35�( �-?� ��� : ���$�� ������7���� .� �"6�̂ ���(���.
4 �.�.�� �����:��:�� ������ �� ��,� ��*�� X�,� �1� ��,�� �="� �? .���� :"1 ������ .� ���� �( 4+���,�� & ���� � 7/��� ���,�� ���� �
�,� �1�@P 4+�$� +��$@ +��,� .P�� .A�=��2+2=5 �,� �"/��� 42+2=3 � <�� P� ��� �1�( � �B�� �*@� I-�� 7@�� �1� 5��$� .� .(�� � �Y"
��� �1� "1� 4#�� 7( 7@ ��� �1� �? 4+����(��(�� ��,�� �=" &��$�
1����� ����، ص –) ا .509/510ا���
2 (– ،���&%$#" ! ه�ا �/." وا�,+ ب ()'" ا �� آ�ي، ا ا��� (%�)
.19ص39 ا�56ر، 567ل، 3)د –) � م 3 أ 9 ا<=# ء � 3،��?@ A�@ 62ا��� B?C ،
.23، ص2003
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 70
+���,�� & ����.
������ "� �?Y�.��=��� �?���* ��� .A�� .����( .����@ .�$��� .����,��+��$=�� �1 �� +@�� .� 5� .,���� � ����+"(�� + �-1 .� <H��� �?"� ��H 4
7B$��� � .�C���� .�-�� "�� �� �"�� 7( ? �,� +�$� +��,� � .C����i����(�� 7B$��� 7@ .�,��$� 71 +�$���!.
�=" 0�$� ��� >��� 7( � � ������ >-1 � ��,�� �1 5"$� ��� #= �(��� ��� �B�� ��@�� ��"� .� 45$C" .�� 4+�,�� 0������ � � 4#��?�� � � 7�@
?���= <����� 7=� A S�@ �"��� G$� ��� ?��"�� 1�=� �"�� ��@�� ��� L���?����� ���$��)1(.
����� #* ��� ��6��.�=��� 5��� .� ���� ��$ � .���� � 7( .��,� �?"P(+B��� 5���,� ����$�� ��� ��(� �?"� �@�� .B� �? :�-�� 4?� ���"��
P��� .��,�. 7/�� L���� 7��� � ������ #* ��� ��6�� ���$�� .�–�����% �� �Q�
5� .�'��� �� .�=��� ?� '���� ���� 7���$��� D 9 4+��Y� 7� +��*� �Q� �1� 4+��,"� +��,� 7� +*�H ?�����$.
,��� <��,�� � ��$� �� �-1 D�,�� 5"�� +�B*C�� + �,��� ���� +� �» ����� !��� ?"� �@�� 7( 4+���$��� +���C�� ������� .� ��� ��� �"�"� I-�� I�����
+�B*C�� &)�,��� .����� <=@�( 4.�,� I��� �?Y��... «)2(.
D�,�� &�,� .� ?� �� +����(��(�� ������ >-?� I����� :����� .�(��� .������+��,��� �$@ � P���� ��$ � .����� +�=����'�C�� �?��� ...
������ +���,��� +�" �� ��(�-�� 7/� R��� +�(���� &�,�� ���� ����$�7������� . ��,���� 5� 7,C� I-�� �(-��� .� ��" :����� 5,� ���� I-�� �� �
1 (– �Y"� .�"C � � 8� �� � 7���� 4�����H ���@ .�$@ 7��
4+��� � 0��" � 7���� 4��� �"/ � � ���Q�� � 7��� 4:����� � 4R�� �! 4�"/ � � � �=�� �109.
2 (– ! 4� �,�� � D�$� � � +��� � �"= �� �6� � � 4<� � H ��@�510
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 71
"�@� +� �/�� +����=A� 7���,�� �-(� 4"�@� $��� �("� .(�� A -� 4R��� :����� � �"/��� � �/��)1(.
�(-��$ 4*�� 1��H� +����(��(�� ������ >-?� ���,�� ������� .� ��� �1-"� + �/��� +$�$�� � +��"���� �*��� .� ��/( .� +���,�� & ���� .� ���/( ��@
+������� <����� ���)A�� ... � 7( � � �"= ��� �(-��$� �=�����$� �,� 5�+�B���� & ���� >-1 ?���$ ����� ���,�� �,��� 1"� ���� <AV� .� ���/( �-1.
�'#���� ������ ��� +�$�� &��*�� .� ��*�� X�,� *�� ��,�� �="������ � 5��� "��� I-�� 7� � 0�*���� +�� 5�� >��H � � ���,�� <�,�� � �
�1 �$$� <�?C� � 0�*���� �-1 7/���� 4+��$�� �1��� .� ���� �( +�������"�@� ���,�� ���� ��@� 7�B��$�� (���� +���� ���6�� ���� 5�$��.
» � :��� .�� &������ >=�� D�"� .� &* � ���� +����� .2 :�-�� �� �CB�� 7���� �� �"�$�C�� 7��)A� D�"��� 7( .� ���� X����� ��@ �
�1��� +�?��«. �=" .� �1 ?�@� I-�� D��,��� .�� ������ >-1 .� 5����$" � <1� .� ;�(� 4�@�� .9 � ���,��� ���6�� �$�$�� ���� R��@�� �," <�) �) ��,��
7�� 4�1��� <�?C� ��@11 �����$2001 �",� �",� �1��� <�?C� .( ���@�R��� �",� �",� �� ��(-��� K����� �,� .(�� . ?,� 7�,� ������ ;$_��
���6�� ���� ?,� 7�,� ���� ?$C" +����� 5�Y,� � ���,�� �����1�� �,� �C"�� .� 0 ���� +������ .� :�- .� 4�(��� � +����.
�� 7/��� +����(��(�� ������ � D�@�� �-(1�7B� : ;�� I�$� ��@�� ����+��( .���� I�$� ��@�� ���� 7��� .� :�"1� 4+��()2( . ��=�� 7) �( ��
I����Régis Debray 5��( � "?���� ������ ��@ "vie et mort de
l'image » +��C ?"� 4+6�� +��A��� !B���� :���� A ?"� ��H +�'�� ������
1 (– ! 4����� 7(�� � 4I�(�� � ��@� �Y"�29.
2 (– �1 �Y"� ��,� � 4������ + � / .� 7�� ���" 4�C�� R62 4
2003! 4100 %101.
������ ���� � ������ �.�/ ���� �����
����� ������ ����� " ��� � !"��� #���$��" 72
E.� �C�� A� 4+��,�� ?� 7�/� A 7���� ��� ���) ?@"�� +�� � >-1...«)1(
+����(��(�� ������ 5���� � 4���'��� 8� ?� ������ .2 :�- ��� + *��� ?"�( :�-� �'(�� ��@�� +�� � �E�� ,)��� 4��$P� ���� !��� >-1
+�B��»����� .� �",� R�� .� .�") ?�(@�«)2( .�$� �-�� 5��� ����A� � �
.� S�@�" .� .(�� :�-�� 4����A� 8C" +�������� +�@"�� .� D�@� +H�� E�� ��,�� �=" +H�� 7� 4+�� +C�� ���(��(�� +H��� +�� +C�� ������ +H��
?�=� .� 7��H� ����. ����� .� ��9 0�" ��� +,��$ ���� 4+$����� >-1 +�?" � 4���" .� ���
�� 4&��*�� ��� 7� 5$C"� 7��$� 0�*�� ��� 5�$���� 5���@� � \�@� +���� 5� 7�C�� <�� ��(�� .� ���� �1 ���� +�'C���� ������ � 7/����� �1� �� �*) .� +)�� DB�@ L�,� 4+�,�$�� &�,��� +������ &�,���
��� ���$��� ;�(�� 4���� �� ��@� �� +C���� &��*�� ��� � ������� U� +�� +C�� ��� � &���" ��� �1 �( 5�"�� <P� 1��� 4+��� +E�@ +"�$ .(� � .�������� .�� @��� ?��=� ���� +�"������ &���@���� &�$������
S�@�� . �,$� +�$ �� � +?=� =�@ DB�@��� &���,��� >-1 ��$� � ���/(� �?� S��� .� ?,"� ��� ?� .=$� ���� +=���� ��� 4:�- � +��,�$��� +��$��� .(�
���� � &��"$�� � "Y@A �( 47��� �� ������ �� � @��� .� �",� :�-� 4��H ���@� ��H ������.
1 (– ��� 47�� +�=� 47��A�� + � / � �� ������ 4��,� � ��@�32 4
2003! 4133. 2 (– ! 45$C" 8=��� �133.