Γκότφριντ ΜπεννM o r g u eκι άλλα ποιήματα

Ενδυμίων

Απόδοση: Βασίλης Λαλιώτης

[4]

ΜΙΚΡΟ ΑΝΘΟΣ ΑΣΤΕΡΑΣ

Ο πνιγµένος οδηγός του φορτηγού της µπύραςκουβαλήθηκε πάνω στο τραπέζι.Κάποιος του είχε βάλει ανάµεσα στα δόντιαένα λιλά φωτοσκιασµένο άνθος αστέρα.Όταν του τράβηξα τον ουρανίσκο και τη γλώσσααπό το στήθος µε µακρύ νυστέρικάτω απ’ το δέρµα θα πρέπει να το σκούντησαγιατί το άνθος γλίστρησε στο διπλανό εγκέφαλο.Το φύλαξα στο θώρακαµέσα στα πριονίδια όταν το έραβαν.Πιές να χορτάσεις στο ανθοδοχείο σου!Αναπαύσου εν ειρήνηΜικρέ Αστέρα!

[5]

ΟΜΟΡΦΗ ΝΕΟΤΗΣ

Το στόµα ενός κοριτσιού που για πολύ καιρόβρισκότανε ανάµεσα στα βούρλαέµοιαζε τόσο ροκανισµένο.Όταν της έσπασαν το στήθοςο οισοφάγος ήταν κατατρυπηµένος.Στο τέλος σε µια πέργκολα κάτω από το διάφραγµαβρέθηκε µια φωλιά νεαρών αρουραίων.Ένα αδελφάκι κείτονταν νεκρό.Τα άλλα τρέφονταν από τα νεφρά και το συκώτι,πίναν το παγωµένο αίµα και είχαν περάσει εδώµιαν όµορφη νεότητα.Όµορφος και γοργός ήρθε κι ο θάνατος:τα ρίξαν στο νερό.Α!, πως τσιρίζαν τα µικρά µουσούδια!

[6]

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ

Το πίσω δόντι από µια πόρνηπου πέθανε ανώνυµηείχε µία κορώνα από χρυσό.Τα άλλα δόντια είχαν ήδη αφανιστείσαν από συµφωνία σιωπηλή.Ο νεκροθάφτης το έβγαλε έξω µ’ ένα χτύπηµα,το ενεχυρίασε κι έφυγε για χορό.Γιατί, έλεγε,Μόνον ο χους εις χουν µέλλει απελεύσει.

[7]

Η ΕΡΩΜΕΝΗ ΤΟΥ ΝΕΓΡΟΥ

Ριγµένος πάνω σε µαξιλάρια µε αίµα µαύροξάπλωνε ο ξανθός λαιµός µίας λευκής γυναίκας.Ό ήλιος έδινε λάµψη στα µαλλιά τηςκι έγλειφε από πάνω ως κάτωτους λευκούς µηρούς της,και γονάτιζε γύρω από τα πια µαυρισµέναστήθη της,τα ακόµη ανέγγιχτα από βίτσια κι από γέννες.∆ίπλα της ένας νέγρος: η οπλή ενός αλόγουτου είχε σπάσει µέτωπο και µάτια. Με τα δυόδάχτυλααπό το βρώµικο αριστερό του πόδιτρυπούσε το µικρό λευκό αυτί της.Μα εκείνη αναπαυόταν και κοιµότανε σαν ερωµένη:σ’ ένα άγγιγµα ευτυχίας πρώτου έρωτακαι σαν λιγάκι πριν την απογείωσησε ουράνια ταξίδια του ζεστού νεανικού αίµατός της.Μέχρι πουβύθισα το νυστέρι στο λευκό λαιµό τηςκαι µια ποδιά ολοπόρφυρη από νεκρό αίµατην κάλυψε ως τους γοφούς.

[8]

REQVIEM

∆υο σε κάθε τραπέζι. Άντρες και γυναίκεςσταυρωτά. Κοντά, γυµνοί, και όµως δίχως πόνο.Το κρανίο ανοιχτό. Το στήθος χωρισµένο.Τα σώµατααναπαράγονται για τελευταία φορά.

Καθένας τους γεµίζει τρεις λεκάνες:απ’ τον εγκέφαλο ως τους όρχεις.Ό οίκος του Θεού και η φωλιά του δαίµονατώρα στήθος µε στήθος µες στο βάθος του κουβάπεριγελούνε Γολγοθά και προπατορικό αµάρτηµα.

Τα υπόλοιπα στα φέρετρα. Όλα καινούριες γέννες:πόδι αντρικό, παιδικό στήθος, γυναικεία µαλλιά.Είδα αυτό που αναπαρήγαγαν, δυο που συνουσιά-ζονταν µια µέρα,να κείται εδώ, σαν να είχε βγει από µητρική κοιλιά.

[9]

ΠΤΕΡΥΓΑ ΤΟΚΕΤΩΝ

Του Βερολίνου οι πιο φτωχές γυναίκες-δέκα και τρία παιδιά σ’ ενάµισι δωµάτιο,πόρνες φυλακισµένες και απόκληρες-σφίγγουν εδώ τα κορµιά τους και στενάζουν.Σε κανέναν τόπο δεν στενάζουν τόσο.Σε κανέναν τόπο δεν µετράει τόσο λίγοο πόνος και το να υποφέρεις,γιατί εδώ πάντα υπάρχει κάποιος που κραυγάζει.

«Σπρώξτε, κυρία! Καταλάβατε! Ναι!Εδώ δεν ήρθατε για διασκέδαση.Μην το αργείτε, το λοιπόν, το πράγµα.Ακόµη και να βγούνε περιττώµατααπ’ τις σπρωξιές!∆εν είστε για ξεκούραση εδώ!∆ε βγαίνει µόνο του. Θέλει λίγη βοήθεια!»Στο τέλος βγαίνει: µικρό και µελανό.Ούρα και κόπρανα που το µυρώνουν.

Από έντεκα κρεβάτια µε δάκρυα και αίµαοι στεναγµοί το χαιρετούν.Μονάχα από δυο µάτια ανεβαίνειµια χορωδία από αγαλλίαση στον ουρανό.Από αυτό το µικρό κοµµάτι σάρκαςθα περάσουν όλα: η απόγνωση κι η ευτυχία.

[10]

Και σαν µια µέρα πεθάνει βυθισµένοµέσα σε ρόγχο και πόνους αφόρητουςδώδεκα άλλα θα κοιµούνταιστην ίδια αυτή πτέρυγα.

[11]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Όλα εντάξει κι έτοιµα για την τοµή.Καπνίζουν τα νυστέρια. Η κοιλιά σηµειωµένη.Κάτω από τα λευκά πανιάυπάρχει κάτι που στενάζει.

«Κύριε καθηγητά, όλα είν’ έτοιµα»

Πρώτη τοµή. Σαν να κοβότανε ψωµί.«Λαβίδες». Κάτι πορφυρό αναβλύζει.Πιο βαθιά. Οι µυς: υγροί, λάµποντες, δροσεροί.Ένα µπουκέτο µε τριαντάφυλλαεπάνω στο τραπέζι;

Πύον είναι αυτό που πετάγεται;Έχουνε κόψει το έντερο;« Γιατρέ, αν στέκεστε κόντρα στο φως,ούτε ο διάβολος δεν µπορεί να δει το διάφραγµα.Αναισθησία, δε µπορώ να χειρουργήσω,ο άνθρωπος πάει περίπατο µε το στοµάχι του».

Σιωπή, βαριά, υγρή. Μες στο κενόένα ψαλίδι ντιντινίζοντας στο πάτωµα.Και η νοσοκόµα αγγελικήπροσφέρει αποστειρωµένα τα σεντόνια.

[12]

«∆εν µπορώ να βρω τίποτα σ’ αυτή τη βρωµιά!»«Αίµα µαυρίζει, βγάλτε µου τη µάσκα!»«Μα για το Θεό, αγαπητέ µου,σφίξτε αυτές τις φτέρνες!».Όλα σε παραµόρφωση. Τελικά εδώ είναι!Το πυρωµένο σίδερο, αδελφή. Ένα τσιτσίρισµα.

Τη φορά αυτή είχες τύχη, παιδί µου.Το πράγµα ήταν έτοιµο να σπάσει.«Βλέπετε το µικρό πράσινα λεκέ;Τρεις ώρες και το στοµάχι γέµιζε µε κόπρανα».

Κοιλιά κλεισµένη. ∆έρµα ραµµένο.«Λευκοπλάστη εδώ!Καλή σας µέρα κύριοι»

Η αίθουσα άδειαζε.Φουριόζος καστανός και τρίζοντας τα δόντιαο θάνατος γλιστράει στην πτέρυγατων καρκινοπαθών.

[13]

ΑΝ∆ΡΑΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΑ ΒΑ∆ΙΖΟΥΝΣΤΗΝ ΠΤΕΡΥΓΑ ΤΩΝ ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΩΝ

Ο άντρας:Στη σειρά αυτή κοιλιές κατεστραµµένεςσ’ αυτή την άλλη τα κατεστραµµένα στήθη.Κρεβάτια µολυσµένα δίπλα δίπλα. Οι νοσοκόµεςπεριφέρονται ανά ώρα.

Έλα, σήκωσε δίχως φόβο την κουβέρτα.Κοίτα, αυτή η άµορφη µάζα λίπους και σάπιωνχυµών,κάποτε ήτανε σηµαντική για έναν άντρακι ονοµαζότανε επίσης πατρίδα και ντελίριο.

Έλα, κοίταξε τις ουλές αυτές στο στήθος.Νιώθεις το κοµπολόι από µαλακούς ρόζους;Άγγιξε χωρίς φόβο. Η σάρκα µαλακήκαι δεν πονάει.

Αυτή η γυναίκα αιµορραγεί σα να ´χετριάντα σώµατα.Κανένα ον ανθρώπινο δεν έχει τόσο αίµα.Σ’ αυτήνεπρώτα έκοψαν ένα µωρό απ’ την άρρωστη κοιλιά.

Τους αφήνουν να κοιµούνται. Μέρα νύχτα. –Στους

[14]

καινούριουςλένε: εδώ ο ύπνος είναι θεραπευτικός. Μόνο τιςΚυριακές,για επισκέψεις, τους αφήνουν λιγάκι ξυπνητούς.

Λίγο είναι το ψωµί που ακόµα τρώνε.Τα χέρια τουςείναι πληγές γεµάτα. Βλέπεις τις µύγες. Φορέςτους πλένει κάποια νοσοκόµα. Όπως πλένεις τουςπάγκους.

Εδώ φουσκώνει γύρω από κάθε κρεβάτι χώµα.Σάρκα που γίνεται λιβάδι. Φωτιά χάνεται.Χυµός που ετοιµάζεται να τρέξει. Χώµα που καλεί.

[15]

ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ

824: ζωή και έρωτας των γυναικών.Ε1 το βιολοντσέλο πίνει µια γουλιά. Το φλάουτορεύεται βαθιά τρία διαστήµατα: το ωραίο δείπνο.Ε1 το ταµπούρλο τελειώνει την ανάγνωση µιας

αστυνοµικής νουβέλας.

Πράσινα δόντια, στο πρόσωπο σπυριάκάνει σήµα σ’ ένα πρήξιµο στα βλέφαρο.

Λίπος στα µαλλιάΤου µιλάει µ’ ολάνοιχτο στόµα µε αµυγδαλές.Πίστη, αγάπη, ελπίδα γύρω απ’ το λαιµό.

Νεαρή βρογχοκήλη επιθυµεί διακαώς δυό όγκους.Την κερνάει τρεις µπύρες.

Ψύχωσις αγοράζει γαρίφαλα.Να µαλακώσει το διπλό πηγούνι.

Μπεµόλ- µενόρ: η Σονάτα Νo 35.∆υο µάτια ρίχνουν µια κραυγή:Μη χύνετε το αίµα του Σοπέν στην αίθουσα,για να το κατουράει ο συρφετός!Φτάνει! Ε, Γκιγκί!-

[16]

Η πόρτα ξεχειλίζει: µια γυναίκα.Έρηµος απανθρακωµένη. Καφέ χαναανίτικο.Παρθένος. Γέµει από σπηλιές. Ζυγώνει έν’ άρωµα.

Λίγο άρωµα.Είναι µονάχα µια γλυκιά προεξοχή του αέραενάντια στον εγκέφαλό µου.

Μία παχυσαρκία ακολουθεί µε κοντά βηµατάκια.

[17]

ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ

Το βιβλίο

«Όταν έγραψα το Morgue ...ήταν νύχτα,ζούσα στα βορειοδυτικά του Βερολίνου και είχα έναµάθηµα ανατοµίας στο νοσοκοµείο του Moabiter:Ήταν ένας κύκλος από έξη ποιήµατα που προέκυψανόλα την ίδια ώρα, που ανάβλυσαν ξαφνικά, πουέφτασαν: λίγο πριν δεν υπήρχε τίποτα από αυτά•όταν τέλειωσε αυτός ο λήθαργος, ήµουν άδειος,πεινασµένος, τρεκλίζων: αναδυόµουν ξανά µεδυσκολία από τη µεγάλη εξάντληση.»Γκότφριντ Μπένν(από την αυτοβιογραφία του)

Ο Γκότφριντ Μπενν (1886-1965) δηµοσί-ευσε το Μάρτιο του 1912 το µικρό βιβλίο Morgue κιάλλα ποιήµατα, µε τα εννιά ποιήµατα που αποδί-δουµε εδώ, στις εκδόσεις του ποιητή Άλφρεντ Ρί-τσαρντ Μέγιερ. Η έκδοση από 500 αντίτυπαεξαντλήθηκε σε µια βδοµάδα, προκαλώντας ένα απότα πιο βίαια σκάνδαλα στην ιστορία της Γερµανικήςλογοτεχνίας. Οι επικριτές το είδαν σαν το τέλος τουλυρισµού. Οι φίλοι σαν το πέρασµα της ποίησης

[19]

στην νεοτερικότητα. Αργότερα, το 1916, το βιβλίοαπαγορεύτηκε.

Το περιεχόµενο του βιβλίου αναµιγνύει θέ-µατα γκροτέσκα και µακάβρια παρµένα από την ια-τρική πρακτική µε στερεότυπα λυρικών φράσεων. Ηπαρουσίαση της σαρκικής φθοράς µε έναν τρόποψυχρό, κλινική µατιά το είπαν, και η ανάµιξη στοι-χείων του τροµερού µε το ωραίο και του καταραµέ-νου µε το υψηλό έκαναν το βιβλιαράκι ένα από ταπιο σηµαντικά της γερµανικής ποίησης στον αιώναµας.

Συνήθως το αποδίδουν στο κίνηµα του γερ-µανικού εξπρεσιονισµού, αν και σήµερα φαίνεταιµάλλον να ψυχανεµίζεται το τεράστιο σφαγείο πουυπήρξε η Γερµανία στον αιώνα που πέρασε.

Μεταφραστικά

Χρωστώ ευχαριστίες στον νεαρό γερµανο-µαθή Άγγελο Παπαµατθαίου, που η βοήθειά τουέδωσε, σιγουριά στην απόδοση των ποιηµάτων.

Ωρισµένως τα ποιήµατα εκφράζουν αισθήµατα ενόςανέργου υπό τη διακυβέρνηση µιας συµµορίας «σο-σιαλιστικής» προέλευσης.

Αθήνα 2005

[20]

ΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΒΙΒΛΙΟΓκότφριντ Μπενν

M o r g u eκι άλλα ποιήµατα

ΣΕ ΑΠΟ∆ΟΣΗ ΒΑΣΙΛΗ ΛΑΛΙΩΤΗ∆ΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

ΤΟ ∆ΕΚΕΜΒΡΗ ΤΟΥ 2014

f