中华经典诗文满语诵读读本

ᠠ ᡝ

ᡳ ᠣ

ᡠ ᡡ

ᠨᠠ ᠨᡝ

ᠨᡳ ᠨ� ᠨ� ᠨᡡ ᡴ

ᠠ ᡤ

ᠠ ᡥ

ᠠ

ᡴ� ᡤ

� ᡥ� ᡴ

ᡡ ᡤ

ᡡ ᡥ

ᡡ �

� �

� � � �

� � � �

ᠰᠠ ᠰᡝ

ᠰᡳ ᠰ� ᠰ� ᠰᡡ ᡧᠠ

ᡧᡝ ᡧᡳ ᡧ� ᡧ� ᡧᡡ

ᡨᠠ ᡩᠠ

��

��

ᡨᡳ ᡩᡳ ᡨ� ᡩ� �� �

� ᠯᠠ ᠯᡝ

ᠯᡳ ᠯ� ᠯ� ᠯᡡ ᠮᠠ

ᠮᡝ ᠮᡳ

ᠮ� ᠮ� ᠮᡡ ᠴᠠ

ᠴᡝ ᠴᡳ ᠴ� ᠴ� ᠴᡡ

ᠵᠠ ᠵᡝ

ᠵᡳ ᠵ� ᠵ� ᠵᡡ ᠶᠠ

ᠶᡝ

ᠶ� ᠶ� ᠶᡡ �

� �

� �

� �

� �

� �

� �

�

� ᡵᠠ

ᡵᡝ ᡵᡳ ᡵ� ᡵ� ᡵᡡ

ᡶᠠ

ᡶᡝ

�ᡳ �

� �� �

ᡡ ᠸ

ᠠ ᠸ

ᡝ ᡮᠠ

ᡮᡝ ᡮᡟ

ᡮ� ᡮ� ᡯᠠ ᡯᡝ

ᡯ� ᡯ� ᡯ� ᡰᡝ ᡰᡝ

ᡰᡳ ᡰ� ᡰ� ᡰᡡ ᠰᡟ

 ᠴᡳ

ᡷᡳ ᠠᡳ ᡝ

ᡳ ᡳᡳ ᠣ

ᡳ ᡠᡳ ᡡ

ᡳ ᠨᠠᡳ ᠨᡝᡳ ᠨᡳᡳ ᠨᠣᡳ ᠨᡠᡳ ᠨᡡᡳ

ᡴᠠᡳ ᡤ

ᠠᡳ ᡥᠠᡳ ᡴ

ᠣᡳ ᡤᠣᡳ ᡥ

ᠣᡳ ᡴᡡᡳ ᡤ

ᡡᡳ ᡥ

ᡡᡳ �ᡳ �

ᡳ �ᡳ

�ᡳ �

ᡳ �ᡳ �

ᡳ �ᡳ �

ᡳ �ᡳ �

ᡳ �ᡳ ᠰᠠᡳ ᠰᡝᡳ ᠰᡳᡳ ᠰᠣᡳ ᠰᡠᡳ

中华经典诗文满语诵读读本

供满语文诵读大赛参考

衡阳 金标 王硕 编

中华经典诗文满语诵读读本

目录 序言 ............................................................................................................. i abkai ilan sargan jui bulhvri omo de ebixehe ............................................. 1

三仙女浴于泊............................................................................................. 3

hvwang ho bira i sekiyen ............................................................................ 4

御制河源诗 ................................................................................................. 7

arki nure be gisurerengge ............................................................................ 8

太祖论饮酒之害 ........................................................................................ 9

taizu jurgan be feteme bujantai baru gisurehengge（太祖怒斥布占泰）

................................................................................................................... 10

jakvn gvsai targabun（八旗箴） ............................................................. 13

jiha efire be targabure juwan haqin（戒赌十条） .................................. 15

u gurun -i gurung ni orho ilha（吴宫花草） ........................................... 19

golmin xanyan alin be tuwanaha ejetun（长白山志） ........................... 21

ninggun aqan ............................................................................................. 24

六合 ........................................................................................................... 27

bayan -i jui julen uju（富人子） ............................................................. 29

nenehe qy bi alin -i fujurun ....................................................................... 32

前赤壁赋 ................................................................................................... 34

amaga qy bi alin -i fujurun ........................................................................ 35

后赤壁赋 ................................................................................................... 37

yo yang taktu -i ejebun .............................................................................. 38

岳阳楼记 ................................................................................................... 40

tob sere sukdun -i uqun, xuttuqin, ............................................................ 41

正气歌 ....................................................................................................... 43

sefu be gisurehengge, ................................................................................ 45

师说 ........................................................................................................... 47

toro ilhai mukei sekiyen -i ejebun ............................................................ 48

桃花源记 ................................................................................................... 50

lan ting ordo de isanduha xuttuqin ............................................................ 51

兰亭序 ....................................................................................................... 53

qooha tuqire jalin wesimbuhe bithe .......................................................... 54

出师表 ....................................................................................................... 56

lung jung ni bade jabuhangge ................................................................... 58

辽宁省满语文诵读大赛 隆中对 ....................................................................................................... 59

lu gurun -i coo gui afara be leolehengge .................................................. 60

曹刿论战 ................................................................................................... 61

meihe butara niyalmai gisurehengge ........................................................ 62

捕蛇者说 ................................................................................................... 64

ubaliyambuha deote jusei durun （弟子规） ......................................... 65

niyengniyeri .............................................................................................. 77

春 ............................................................................................................... 79

中华经典诗文满语诵读读本本

序言

为配合辽宁省民委、抚顺市民委主办，新宾满族自治县民委承办，

东北师范大学历史文化学院满族历史语言文化研究中心协办的辽宁

省满语文经典诵读大赛的开展，特编写本《中华经典诗文满语诵读读

本》。 本《读本》内容选自历代经典满语文原创、翻译著作，个别篇目

为本编委会组织专家翻译。文选内容积极向上，多为历代传诵之佳篇。

凡是本有汉文的翻译或原创作品，皆在满文本后附有汉文，以供参考；

个别篇目本无汉文的，本次《读本》未附汉文，留待日后再版时补充。 考虑到本次参赛各队伍水平参差，多有中小学生选手，为方便备

战，本《读本》内满文转写（罗马字）皆采用 DQ 转写法。该转写法

一方面与汉语拼音高度一致，另一方面又很好地照顾到了满语的发音

特征，在多年的教学中得到了实践的检验，故而特选用 DQ 转写法。 所选文段长度大致在 500~700 词之间，个别文段稍长或稍短，需

要比赛队伍自行节选或合并以呈现最好之比赛效果。如《弟子规》文

段较长。可考虑按照段落选出并组合以适应 3~5 分钟诵读之需求。 由于时间较为匆忙，本次诵读的范例音频将随后录制放出，请于

4 月 5 日后发送邮件到 150374704@qq.com 垂询索取。

《中华经典诗文满语诵读读本》编委会 2015 年 3 月 24 日 于盛京

i

辽宁省满语文诵读大赛

ii

中华经典诗文满语诵读读本本

abkai ilan sargan jui bulhvri omo de

ebixehe

manju gurun-i da, golmin xanggiyan alin-i xun dekdere ergi bukvri gebungge alin bulhvri gebungge omoqi tuqike. tere bukvri alin-i dade bisire bulhvri omo de abkai sargan jui enggulen jenggulen fekulen ilan nofi ebixeme jifi muke qi tuqifi etuku etuki sere de, fiyanggv sargan jui etukui dele enduri saksaha-i sindaha fulgiyan tubihe be bahafi na de sindaqi hairame angga de axufi etuku eture de axuka tubihe bilha de xuwe dosifi, gaitai andande beye de ofi, wesihun geneqi ojorakv, hendume, mini beye kuxun ohobi, adarame tutara sehe manggi, juwe eyun hendume, muse lingdan okto jekebihe, buqere kooli akv, sinde fulingga bifi kuxun ohobi dere. beye weihuken oho manggi, jio seme hendufi genehe. fekulen tereqi uthai haha jui banjiha, abka -i fulinggai banjibuha jui ofi uthai gisurembi, goidaha akv ambakan oho manggi eme hendume, jui simbe abka faquhvn gurun be dasame banjikini seme banjibuhabi, si genefi faquhvn gurun be dasame toktobume banji seme hendufi abka -i fulinggai banjibuha turgun be giyan giyan -i taqibufi weihu bufi, ere bira be wasime gene sefi, eme uthai abka de wesike. tereqi tere jui weihu de tefi eyen be dahame wasime genehei, muke juwere dogon de isinafi, dalin de akvnafi burha be bukdafi suiha be sujafi mulan arafi, mulan -i dele tefi bisire de, tere fonde tere bai ilan halai niyalma gurun de ejen ojoro be temxenume inenggi dari beqendume afandume bisire de, emu niyalma muke ganame genefi, tere jui be sabufi ferguweme tuwafi, amasi jifi beqendure bade isaha geren -i baru alame, suwe beqendure be naka, musei muke ganara dogon de dembei ferguwequke fulingga banjiha emu haha jui jifi tehebi seme alaha manggi, beqendure bade isaha geren niyalma gemu genefi tuwaqi, yala ferguwequke fulingga jui mujangga, geren gemu ferguweme fonjime, enduringge jui si ainaha niyalma. tere jui ini emei taqibuha gisun -i songkoi alame, bi abkai enduri bihe bukvri alin -i dade bisire bulhvri omo de abkai sargan jui enggulen jenggulen fekulen ilan nofi ebixeme jihe, abkai han suweni faquhvn be safi gurun be

1

辽宁省满语文诵读大赛

toktobukini seme mini beye be fulgiyan tubihe obufi emu enduri be saksaha -i beye ubaliyambufi fulgiyan tubihe be gamafi bulhvri omo de ebixeme genehe, fiyanggv sargan jui etuku de sindafi jio seme takvrafi, tere enduri saksaha fulgiyan tubihe be saifi gajifi fiyanggv sargan jui etukui dele sindafi fiyanggv sargan jui muke qi tuqifi etuku etuki serede tere tubihe be bahafi na de sindaqi hairame angga de axufi bilha de dosifi bi banjiha. mini eme abkai sargan jui gebu fekulen, mini hala abka qi wasika aisin gioro gebu, bukvri yongxon seme alaha manggi geren gemu ferguweme ere jui be yafahan gamara jui waka seme juwe niyalmai gala be ishunde joolame jafafi galai dele tebufi boo de gamafi, ilan halai niyalma aqafi hebdeme muse gurun de ejen ojoro be temxerengge nakaki, ere jui be tukiyefi musei gurun de beile obufi beri gege be sargan buki seme gisurefi uthai beri gebungge sargan jui be sargan bufi gurun de beile obuha. bukvri yongxon xanggiyan alin -i xun dekdere ergi omohoi gebungge bigan -i odoli gebungge heqen de tefi faquhvn be toktobufi gurun -i gebu be manju sehe, tere manju gurun -i da mafa inu.

2

中华经典诗文满语诵读读本本

三仙女浴于泊

满洲原起于长白山之东北布库哩山下一泊，名布勒瑚里。初，天

降三仙女浴于泊，长名恩古伦、次名正古伦、三名佛库伦。浴毕上岸，

有神鹊衔一朱果置佛库伦衣上，色甚鲜妍，佛库伦爱之不忍释手，遂

衔口中。甫着衣，其果入腹中，即感而成孕，告二姊曰：‘吾觉腹重，

不能同升，奈何？’二姊曰：‘吾等曾服丹药，谅无死理。此乃天意，

侯尔身轻上升未晚。’遂别去。佛库伦后生一男，生而能言，倏尔长

成。母告子：‘天生汝，实令汝以定乱国。可往彼处，将所生缘由一

一解说。乃与一舟，顺水去即其地也。’言讫忽不见。其子乘舟顺流

而下，至于人居之处，登岸折柳条为坐具，似椅形，独踞其上。彼时

长白山东南鄂漠辉鄂多哩内有三姓争为雄长，终日互相杀伤。适一人

来取水，见其子举止奇异，相貌非常，回至争斗之处告众曰：‘汝等

无争，我于取水处遇一奇男子，非凡人也。想天不虚生此人，盍往观

之？’三姓人闻言罢战，同众往观。及见，果非常人，异而诘之，答

曰：‘我乃天女佛库伦所生，姓爱新觉罗，名布库哩雍顺，天降我定

汝等之乱。’因将母所嘱之言详告之，众皆惊异曰：‘此人不可使之徒

行。’遂相插手为舆，拥捧而回。三姓人息争，共奉布库哩雍顺为主，

以百里女妻之，其国定号满洲，乃其始祖也。

3

辽宁省满语文诵读大赛

hvwang ho bira i sekiyen

abkai wehiyehe han

daqi qolhon sunja sehe bime, dade bilten duin seme ulahabi, damu hvwang ho bira emu bilten ofi, da gungge abka na de aisilahabi. enteke akdun dalan uyun mudangga be karmaha bime, ere udu aniya kemuni baita bihebi, erei weilen hv zi ho bira be sibure gese ofi, ede ferguwequke sekiyen de gingguleme weqebuhebi. uttu ofi hiya be unggifi, urunakv sekiyen de isinakini seme baihanabuha, uthai marifi iqe nirugan be ibebure jakade, udu ba fe nirugan de aqanarakv ohobi. onggolo odon noor omo sehengge, omo uthai birai sekiyen inu sehebi, odon serengge monggo gisun, oron usiha be odon sembi. ere udu taxaraha ba akv biqibe, erei birai sekiyen kemuni julergi ergide bi, ereqi geli wargi ergide baiqi, ele mudangga bime xumin ohobi. aisin -i boqoi gese suwayan ofi, aldangga eyen umai suwaliyaganjahakvbi, ai monggo gebu seme fonjiqi, altan gool seme gebulehebi. ede altan oqi uthai aisin,

4

中华经典诗文满语诵读读本本

ere gool sere gisun bira sehebi, erei wargi ergide amba wehe bifi, emgeri fonjiqi inu monggo gebu bihebi. altan gadasu seme gebulehengge, amargi -i hadaha usiha de duibulehebi, amba muke be dahangge doose nomun de aqaha ofi, absi ferguwequke julge te ishunde aqahabi. erei dergi sekiyen de biyooran ekqin bifi, ekqin -i dele abkai bilten gese omo bi, ere xeri qi suwayan muke fusihvn eyeme, ereni teni yargiyan sekiyen be bahafi saha. ubai alin -i boihon gemu suwayan ofi, umai moo -i bujan banjihakvbi, utala eyen dergi julergi qi amargi baru mudalifi, urkuji ilan tanggv ba be xurdehebi. dergi baru odon noor be fondoloro jakade, dendefi boqo majige nitan ome kvbulikabi, deserepi wasihvn iqi gui de pu de isinafi, den boljon fuhali suwayan boqo ohobi. erei onggolo odon noor be sekiyen sehe be kimqiqi, ede inu hon fikatala taxaraha qalabuhakvbi, ereqi ji lin bithede niyalma bi sehengge, emu hehe qeqe obure be sabuha sembi. tuttu jang kiyan -i gajiha tehe -i wehe oqi, turgun be ging qu gi bithede tuqibuhebi, tulbime bodome odon noor de isinaha turgunde, tubaqi ishunde ulanduhai ele dalihvn ohobi. abka -i emu de banjirengge de dalibufi, arbun jijungge nomon de jorin tuqibuhebi,

5

辽宁省满语文诵读大赛

aname yargiyalafi terei narhvn be ejeme, aniyadari boljon elhe ojoro be baire be kiqembi.

6

中华经典诗文满语诵读读本本

御制河源诗

乾隆 微岳曰有五，微渎曰有四，四渎河居一，宏功赞天地。 金堤护九曲，迩年每有事，瓠子计已竭，灵源致虔祭。 因遣侍卫往，穷源命必至，归来新图呈，旧图称未备。 旧云星宿海，便即河源是，蒙古语鄂敦，鄂敦星宿谓。 此固非差讹，然河其南寄，因更向西行，溯洄川益邃。 色赤作黄金，别流无敢厕，询以蒙古名，曰阿勒坦郭勒。 阿勒坦谓黄金，郭勒则河义，更西得巨石，询蒙古名字。 阿勒坦噶达素，北极星名意，司水见道经，不约古今契。 再上则赤壁，壁端天池积，酾泉作金色，真源信无二。 山土胥金色，更无林木翳，东南流折北，屈注三百里。 穿星宿海东，色微淡以易，东至贵德堡，遂作纯黄色。 向称星宿源，亦未大差致，集林云有人，见妇浣纱异。 张骞支机石，更述荆楚记，或到星宿海，傅会传奇伪。 统天一所生，轩图旨早示，考订志其详，惟吁安澜赐。

7

辽宁省满语文诵读大赛

arki nure be gisurerengge

juwan nadan de taizu genggiyen han geren ambasa gubqi irgen -i arki nure omire jalinde taqibume hendume, julgeqi ebsi arki nure omiha niyalma. bi omifi tenteke jaka baha, tere erdemu taqiha, tuttu jabxaha seme gisurere be suwe donjihao. arki nure omifi niyalmai emgi bequnuhe niyalma be huwesilehe saqiha, karu imbe waha. morin qi tuhefi gala bethe bijaha. meifen mokqofi buqehe. ibagan uxafi buqehe. arki de dabafi buqehe jugvn de tuhefi etuku mahala waliyabuha. ama eme ahvn deo de ehe oho suihume tetun akvra hvwalame boo be manabuha. wasika ufaraha seme gisurere be bi donjiha. arki nure urundere de ebirakv kai. hala halai efe lala dagilafi jeqina arki nure teburengge efe lala ararangge gemu emu fisihe kai. arki nure de efujembi. efe lala de ebimbikai. ebire be jeterakv. efujere be ainu omimbi. baise akv niyalma omiqi beye buqembi, erdemungge sain niyalma omiqi, erdemu efujembi. dergi han beise de waka sabumbi. eigen omiqi sargan de eimebumbi. sargan omiqi eigen de waka sabumbi. booi aha dosorakv ukambi. arki nure omirengge ai sain. julgei mergesei henduhengge horonggo okto angga de gosihon gojime nimeku de tusa, janquhvn nure angga de amtangga nimeku be dekdebumbi. haldaba huwekiyebure niyalma -i gisun donjire xan de iqangga banjire jurgan de ehe. tondo tafulara gisun xan de iqi akv, banjire doro de tusa sehebi. arki nure be asuru omire be nakaqina seme bithe arafi wasimbuha.

8

中华经典诗文满语诵读读本本

太祖论饮酒之害

十七日，帝因臣民有嗜酒者，遂降旨谕之曰，自来曾闻饮酒之人，

于饮中得何物，于饮中增何艺，如是裨益者有耶，饮酒者与人争斗，

以刀伤人，反自害其身者有之，或坠马伤其手足，折其颈项而死，或

为鬼魅所压而死，或纵酒成疾而死，或仆于途路而失衣冠，或得罪于

父母兄弟，或恃酒力而毁败其器具，消落其家业者有之，似此种种无

益吾尝闻之矣，况饥时饮酒不能饱也，炊黍可食，馎饦可食，夫酒与

食同是五谷所造，酒能伤人，食能饱人，何不食其饱人者而饮此伤人

之酒也，愚者饮之丧身，贤者饮之败德，更且见罪于君上，至于夫饮

而为妻憎，妻饮而为夫恶，奴仆因之而逃亡，饮酒有何美哉，古之贤

者有云，良药苦口利于病，忠言逆耳利于行，佞言耸人之听必坏道旨，

酒美人之口必败德，可勿戒欤。

9

辽宁省满语文诵读大赛

taizu jurgan be feteme bujantai baru

gisurehengge（太祖怒斥布占泰）

sahaliyan singgeri aniya, taizu kundulen han monggo gurun -i korqin -i minggan beilei sargan jui be sain seme donjifi elqin takvrafi gaiki sere jakade, minggan beile ini sargan jui be da eigen qi hokobufi ini yehe de dafi uyun halai gurun -i qooha jihe fonde bontoho morin yalufi burulame tuqike, oriqi aniya ini sargan jui be benjire de taizu kundulen han dorolome okdofi amba sarin sarilame gaiha, tere fonde ulai gurun -i bujantai beile geli gvwaliyafi manju gurun -i taizu kundulen han de dahaha weji -i aiman -i hvrgai golo be juwe jergi suqufi gamaha, jai taizu kundulen han -i yabufi jafan buhe yehei gurun bujai beilei sargan jui be gaimbi seme gisurehe, han -i buhe sargan jui onje gege be yordoho, tere be donjifi taizu kundulen han ambula korsofi uyun biyai orin juwe de geren qooha be gaifi ulai gurun be dailame juraka. orin uyun de ulai gurun de qooha isinafi taizu kundulen han suwayan sara tukiyefi laba bileri fulgiyeme tungken qan dume amba qooha ulai birai bitume generede ulai bujantai beile qooha gaifi heqen qi tuqifi okdome jifi ulai birai dalin de ilifi tuwaqi manju gurun -i qooha uksin saqa girtarjame niyalma tasha -i adali, morin muduri adali horon hvsun gelequke, ulai qoohai niyalma sabufi gemu golofi afara mujilen akv, tereqi taizu kundulen han ulai birai dalin be bitume wasifi ebergi dalin -i sunja hoton be afame gaifi, ulai gurun -i bujantai beilei tehe amba heqen -i wargi dukai teisu juwe bai dubei birai bajargi gin jeo gebungge hoton be geli afame gaifi ing iliha, juwan biyai iqe inenggi taizu kundulen han abka de ihan wafi tu weqeme tuqifi tuwaqi xun dekdere ergi qi abka qi xanggiyan lamun siren sumafi ulai amba heqen -i amargi de hadahabi, tubade ilan dedume babai jeku be tuwa sindame manabume bisire de ulai bujantai beile inenggi oqi qooha gaifi heqen qi tuqifi birai dalin de bakqilame ilimbi, dobori oqi heqen de dosifi dedumbi, taizu kundulen han -i juwe jui manggvltai beile hong taiji beile bira be doofi afaki seqi han hendume suwe muke be oilori waidara adali ume gisurere, fere be heqeme gisureqina amba moo be uthai bilaqi bijambio suhei saqime giyatarame narhvn obufi bilaqi bijambi dere, teherehe amba gurun be emu mudan de

10

中华经典诗文满语诵读读本本

waqihiyaki seqi wajimbio, tulergi gurun be gemu argiyame gaiki amba heqen -i qanggi funqefi tulergi gurun gemu gaibufi aha wajiqi ejen adarame bimbi, juxen wajiqi beile adarame banjimbi seme hendume oho akv, tere ninggun hoton be gemu efulefi boo jeku be gemu tuwa sindafi bedereme jime fulha gebungge dogon de ing iliha manggi, ulai bujantai beile ubahai baturu be unggifi weihu de tefi jifi weihui dele ilifi hvlame hendume ama han korsofi jili banjifi qooha jihebidere, ama han -i jili banjihangge bederehe kai, emu gisun be hendufi genere biheo seme hvlafi ilan mudan elqin takvrame gisurefi bujantai beile ninggun amban be gaifi weihude tefi birai dulimbade jifi ilifi weihui dele niyakvrafi hengkilefi hvlame hendume, ulai gurun ama han sini gurun kai, jeku be tuwa sindara be nakara biheo seme hengkileme baiha manggi, taizu kundulen han giltari uksin etufi amba xanggiyan suru morin yalufi beise ambasa be gaifi geren qoohai juleri tuqifi bira de morin -i hefeli deri olome ilifi den jilgan -i jilidame hendume bujantai simbe bi dain de jafafi wara beyebe ujifi sindafi unggifi ulai gurun de ejen obuha, mini ilan sargan jui be sinde sargan buhe, abka be den na be jiramin seme nadan jergi gashvha gisun be gvwaliyafi mini harangga hvrgai golo be juwe jergi suqufi gajiha, mini jafan bume yabuha yehei sargan jui be bujantai si durime gaimbi seme gisurehe jai geli mini sargan jui be yordoho mini juse be enqu gurun de genefi ejen fujin ofi banjikini seme buhe dere simbe yordokini seme buhe biheo, mini jui ehe weile araqi minde alanjiqina abka qi wasika aisin gioro halai niyalma de gala isika kooli be si tuqibu, tanggv jalan be sarkv dere, juwan jalan qi ebsi si sarkv bio mini aisin gioro halangga niyalma de gala isika kooli biqi, bujantai si uru okini, mini qooha jihengge waka mujangga, gala isika kooli akv oqi bujantai si ai turgun de mini jui be yordoho, ere yordoho gebu be bi tunggen de tebeliyefi tembio, buqeqi gamambio, julgei niyalmai henduhengge, gebu bijara anggala giranggi bija sehebi, ere dain be bi buyeme sebjeleme jihengge waka, mini jui be yordoho seme donjifi ede korsofi mini beye qooha ilifi jihengge ere inu, ulai bujantai beile jabume, musei ama jui be ehe okini seme niyalma belembi dere, sini jui be yordoro sini yabuha sargan jui be bi gaimbi seme gisurehe biqi, dele abka bi, bi mukei dele ilihabi, mukei ejen muduri han endembio, tere gisun gemu taxan kai, bujantai beilei amban labtai jargvqi geli sirame jabume, han sini enteke korsoho ba biqi emu niyalma be elqin takvrame fonjiqina sehe manggi, taizu kundulen han hendume, labtai sini

11

辽宁省满语文诵读大赛

gese niyalma minde akvn, mini jui be yordoho be si akv sembio, mini yabuha sargan jui be durime gaiki sehengge be taxan sembio, taxan oqi bi yargiyalame fonjimbi dere, yargiyan ba de bi ainu fonjimbi, ere bira geli juhe jafarakv kooli bio, bi sinde te emgeri ilinjirakv doro bio, labtai si mini loho be alime gaime mutereo seme henduhe manggi, bujantai beile golofi labtai be jai ume jabure seme nakabuha manggi, bujantai beilei deo karkama beile baime hendume, han onqo be gvniqi emu gisun be toktobufi genere biheo, han hendume mini jui be yordoho akv, mini yabuha sargan jui be gaiki sehengge akv tondo seqi bujantai sini juse ambasa -i juse be damtun benjihe de si tondo mujangga, juse be damtun benjirakv oqi, bi sinde akdarakv seme hendufi, amasi bedereme ing de jifi ulai gurun -i dolo uhereme sunja inenggi indefi qooha bedereme jiderede, ulai birai dalin -i olhon tung gebungge bai imahv gebungge hada -i ninggu de moo -i hoton arafi emu minggan qooha be werifi qooha bederehe.

12

中华经典诗文满语诵读读本本

jakvn gvsai targabun（八旗箴）

amba daiqing gurun hese be alifi, gubqi abkai fejergi be toktobuha, daqi golmin xanyan

alin qi sabi tuqinjifi, tamon omo qi hvturi badaraka, taizu han beye juse deote be gaifi, mukden de fukjin doro neihe

tereqi jakvn gvsa banjibufi, gulu kubuhe seme faksalaha, kalan heqen -i gese karmame dalire jakade, gungge suduri dangsede ejebuhe amala

xizu han xanaha furdan be dosifi, beging heqen de doro be toktobuha manggi, suwende boo usin xangnafi, biyadari menggun bele buhe, tarirakv bime jeterengge baha, jodorakv bime eturengge baha, ere tanggv funqere aniyai sidende,

han mafari, han ama -i kesi umesi desereke, gebungge amban baturu jiyanggiyvn

sa, aisilame dasame fafurxame faxxaha, mergen erdemungge qolgorome tuqire jakade xu dasabuha bime horon selgiyebuhe, geren enduringge han hvwaxabume ujihai, dasan kooli yooni yongkiyaha, mini ajige beye, gingguleme songkolome tuwakiyame, gelhun akv xolo tuqiburakv, damu banjiha fusekengge ulhiyen -i geren ofi, esei dorgi sain ehe adali akv, uttu ofi targabun arafi bireme ulhibume selgiyehe, gingguleme dahame yabu ume onggoro, manju gisun be kiqeme urebu, gabtara niyamniyara be urunakv daqun sain obu, ejen be wesihule niyaman be hiyaooxula, banuhvn be dasa balama be targa, ume puseli de genefi arki nure omire, ume feniyeleme isafi jiha efire, ume ajige jali de nukibufi temxendume, amba koro bahara de isibure, ume menggun bele be memgiyame fayame bekdun arafi toodara mangga de isibure, ume gusherakv bade balai xodoro, ume fafun erun be neqime yabure, suweni mafari amata, gemu jalan halame sain -i yabuhai jihe, suwe ainu beyebe efuleme beyebe waliyame, qihanggai jobolon gashan de tuheneki sembini, yaya ere udu haqin be fuhali nimeku yoo -i adali obufi tuwaqi aqambi, jakvn gvsa be kadalara geren wang ambasa, meimeni mujilen be akvmbume hvsun be waqihiyame, uhei gingguleme wehiyeme aisila, mini funde taqihiyan be selgiyeme, muderei teile kiqeme faxxa teisu teise hvsuttuleme aisilame dasame uhei

nenehe taqihiyan be songkolome daha, mini beye gingguleme

13

辽宁省满语文诵读大赛

han ama -i kesi be alifi, erde yamji hing seme kiqeme, fe taqin be dahvbufi enteheme karmame mohon akv okini sembi.

saiqungga fengxen -i suwayan muduri aniya anagan -i sunja biyai orin deri han -i arahangge.

doro eldengge -i juwan juweqi aniya jakvn biyai sain inenggi folobuha.

14

中华经典诗文满语诵读读本本

jiha efire be targabure juwan haqin

（戒赌十条）

【序言】 bi kemuni siden qi mariha sula xolo de, nenehe ursei koolingga

gisun be ubaxatame tuwara de, jiha efire be targabure juwan haqin sere emu meyen be sabuha, yargiyan -i dogon fambuhangge be doobure boobai ada, jalan -i nimekungge be dasabure niktan -i gese ojoro jakade, muse manju kvwaran -i niyalma, manju bithe bahanarangge labdu, nikan hergen takarangge komso seme gvninafi, tuttu beyei taqihangge qinggiya albatu be bodorakv, balai ubaliyambufi folobufi xuwaselabuha, ere esi ambula taqiha urse de basubure qi guweme muterakv be saqibe. inu damu irubuhangge be aitubure ajige niyeqequn okini seme ereme gvniha, kemuni ne bisire amaga jalan -i den genggiyen ursei nixalame tuwanqihiyame dasatara be, yargiyan -i hing seme erehunjehei bi.

alban taqikvi baita be kadalara gvsai da gionai ubaliyambuha. saiqungga fengxen -i ilaqi aniya aniya biyai sain inenggi. 【戒赌十条】 jiha efire be targabure juwan haqin. jiha efire baita, niyalma de ebderen ojorongge, muke tuwa hvlha

holo qi hono nimequke, boo boigon garjame efujerakvngge akv, uttu bime hafan data fafulaha seme ilibume muterakv, ama ahvn kadalaha seme fuhali donjirakv, yafabume hvlimbu nakv umai ulhirakvngge umesi jilaquka ofi, te geli turgun giyan be jafafi tafulaki, ede waka be safi endebuku be halara ursei erdeken -i nakafi, dubentele lifabume irubure de isinarakv be buyembi.

【第一条】 uju de gvnin mujilen be ebderebumbi. emgeri jiha efire falan de dosika sehede, uthai aisi be butara bade

isinaha be dahame, tanggv haqin -i argadame bodorongge, yooni doosi gvnin, ishunde eteki sehei hala haqin -i ehe gvnin deribure de isinambi,

15

辽宁省满语文诵读大赛

ede udu umesi hanqi niyalma seme bakqilame meljere de, urunakv dorgideri arga jali be baitalambi, uthai sain guqu seme sasa efiqere de, inu xuwe kimun bata -i gese ombi, damu beye jiha etere be bodoro dabala, weri -i boigon garjara be dara aibi, ede gvnin mujilen ambula ebdereburakvn.

【第二条】 jai de beyei yabun be efujebumbi. yaya niyalmai wesihun fusihvn dele wala de, gemu meni meni teisu

bi, jiha efire falan de, damu jiha -i labdu komso be bodoro dabala, ini wesihun fusihvn be we ilgambi, teqeqi jergi ilhi akv ofi, kuttule dahalji seme uthai guqu gargan -i adali ombi, wesihun fusihvn -i teisu be bodorakv ofi, aha dangkan seme xuwe ahvn deo -i gese ombi, gvnin -i qihai yobodome injeqeme, anggai iqi balai tukiyeme hvlara be dahame, ere ai doro yoso, yabun ai derengge.

【第三条】 ilaqi de ergen beyebe kokirabumbi. etehe manggi yenden nemebufi genefi xuntuhuni dobonio efimbi,

gaibuha manggi yuyure beyere be bodorakv, ergen be xeleme geli genembi, ede oori simen kokirabufi urunakv ergen beye joqire de isinambi, ememungge bekdun arafi toodame muterakv de, dere aqara mangga ofi, dolori yertehei gingkahai haqingga nimeku gemu beye de latunjimbi, arga mohofi arbun hafirabuha manggi, damu emgeri buqehe de uthai baita wajiha de obumbi, sui mangga -i buqehe ursei hoton de genere jugvn, uthai jiha efire falan -i ursei dubere ba kai, gvnin efujerakvn.

【第四条】 duiqi de mafa da be gvtubumbi. niyalma de menggun jiha gaibuha bime, hono mamgiyakv jui

beliyen seme basubumbi, sini boo boigon be garjame efujebuhe bime kemuni menen jui sui araha seme leolebumbi, mafa da be eldembume muterakv oso nakv, elemangga duka uqe be gvtubume efujere de isinambi, ede gaxan falga gemu ini nenehe niyalma be wakaxame leoleqere be dahame, mafa ama buqehe seme inu urunakv seyembi.

【第五条】 sunjaqi de booi taqihiyan be ufarabumbi. jiha efire emu haqin, niyalma be yarhvdarangge nokai ja, boo hvwa

16

中华经典诗文满语诵读读本本

-i dorgi, sara donjirengge umesi hanqi, an -i uquri juse deote be taqibure de, gemu sain yabun be alhvda sembime, falan de ama ahvn -i efire be dalbakiqi tuwara de geli ere durun -i songkoi efi sembi, ama jui ishunde efire, ahvn deo ishunde efire, aha dangkan ishunde efire oqi, ere efin -i taqihiyan oho dabala, booi taqihiyan aba, inenggi xun de efire, xumin dobori de efire dorgi boo de efire de, sasukv efire demun de geli dufe -i demun deribure de isinambi, booi taqihiyan ambula efulere be dahame, yala gvnin xahvraquka.

【第六条】 ningguqi de boigon hethe be efujebumbi. deribun de sukdun etuhun ofi, menggun be boihon -i gese

mamgiyambi duben de gvnin hafirabufi, boigon be maktaha jaka -i adali waliyabumbi, mafa ama emu jalan jobome suilafi, arkan -i duka uqe ilibuha bime, juse omosi dartai andande mamgiyame fayafi, booi algin be efulembi, etuku adu be yooni damtulafi damu beye teile funqehe manggi, niyaman guqu we simbe hairambi, usin boo be waqihiyame unqafi geli bekdun araha manggi, abkai buten de beye tomoro be baharakv ombi, ubabe gvninaha de, yala jilaka kai.

【第七条】 nadaqi de baita kvbulin tuqinjimbi. tuqifi geretele jiha efire, dobonio efire falan neire urse, duka uqe be

yaksirakv de, hvlha holo urui jaka xolo be tuwame hvlhame jabumbime, dengjan -i tuwa be mukiyeburakv de, boo vlen kemuni dame deijibure de isinambi, geli dabanafi gusherakv juse ede sirentume yarume arga deribure, ehelinggu urse hiraqame tuwame jalingga be yabure, elden be mukiyebufi duka toksire baita gese, we ya be ilgabume muterakv, sonokton be tataha nei gahari be suhe adali, haha hehe dorakv baita yabure de isinambi, jobolon banjinara deribun be bodorakv oqi ojorakv kai.

【第八条】 jakvqi de giranggi yali aldangga ombi. bithei urse usin -i haha weilere faksi, hvdai niyalma meni meni teisu

baita de kiqeqi, ama eme juse sargan ishunde urgunjendumbi, ere abkai qiktan -i sebjen bime, inu niyalma jalan -i an -i baita kai, tule jiha efire falan de dosika manggi, uthai gosihon namu de iruha gese, qaise sifikv be damtulafi, juse sargan mujilen -i fanqahai gelhun akv gisurerakv, usin boo

17

辽宁省满语文诵读大赛

be unqafi, ama eme yasa gedehun -i faitan wehesihei banjimbi, damu emu beyei sebjelere selara be gaime yabuha gojime, booi gubqi gasara korsoro be umai gvnihakvbi, mujilen de forgoxoqi, adarame elhe bahambini.

【第九条】 uyuqi de gurun -i fafun be neqimbi. jiha efire be fafulahangge, iqe kooli toktobuhangge umesi qira,

weihuken oqi, tanggv xuwarkiyan xuwarkiyalafi juwe biya selhen etubume ofi sukv yali de isitala goro bahambi, ujen oqi, ilan aniya weilebure, ilan minggan bade falabure weile tuhebume ofi, gaxan falga qi enteheme aljambi, sula hafan xusai sehe seme kooli songkoi nakabure be dahame, ai dere -i niyalma be aqambi, uthai yamun -i urse oqi, ele ubui nemebume weile arara be dahame beye boo be karmataqi aqambi, baitai amala amqame aliyara anggala, baitai onggolo targaqi antaka.

【第十条】 juwanqi de abka de weile bahambi. jiha efire falan neihe boo be anan -i tuwaqi, urui hetu jobolon de

tuxambime, jiha etehe urse, elemangga enqu haqin -i yadahvn de isinahangge labdu, eitereqibe ere gemu weri -i menggun jiha be argadame gaifi beyede singgebuhe, weri be gasara akara de isibufi, beyei urgunjere selara be gaime yabuha ofi, tuttu huttu enduri -i jili be neqifi, karulan tuhenere de majige hono onqodome gamahakvbi, abkai doro de karu isibure mangga ofi, ishunde gemu untuhun ojoro de isinambikai, erebe daqi dubede isitala tuwaha de geli ai tusa sere ba bini.

18

中华经典诗文满语诵读读本本

u gurun -i gurung ni orho ilha（吴宫

花草）

elhe taifin han leolehe gisun: gin ling serengge, ioi gung fiyelen de, yang jeo -i ba

bihebi. qin gurun, giyvn hiyan ilibufi, mo ling sehebi. juwe han gurun songkolohobi. sun kiowan -i fonde, giyan ye seme gebulehebi. dergi jin gurun. jai sung, qi liyang, qen gurun -i fonde eldengge saikan ba sembihe. sui gurun, tang gurun -i forgon de, ninggun jalan -i fe songko uliyen -i burubure, waliyabure de isinaha bihe. julergi li halai tang gurun deribume halame heqen sahafi, gin ling fu seme gebulehebi. ming gurun abkai fejergi be baha manggi, ubade gemulehe. ming gurun -i taidzu -i gvnin be kimqiqi, dulimbade tefi amba be kiqeme, duin ergi be kadalame toktobume, tanggv minggan jalan de isitala, efujerakv okini sehengge kai. niowanggiyan singgeri aniya, tuweri omxon biya de, bi golo be baiqame julesi jifi, giyang ning de tataha. jung xan alin de tafafi, ming gurun -i taidzu -i munggan de arki hisalaki seme fe gung ni jugvn be duleme genere de tuwaqi bula xu jalu banjihabi. seibeni den qolgoroko funghvwang ni leose te tuheke, fu garajaha fajiran ohobi. seibeni xurdeme mudalime eyehe ioi ho bira, te waliyaha yohoron, efujehe dalin ohobi. jugvn -i dalbai sakda irgen niyakvrafi ubade giyan gi diyan bihe, tubade kiyan qing gung bihe seme wesimbure de, terki tafukv -i ten muru be tuwame, kemuni terei yangselame weilehe be gvninjame saqi ombi. ming gurun -i taidzu boso etukui, hvwai sy’ -i baqi mukdefi amba doro -i jalin kiqeme bodome, abka be dahame niyalma de aqabume, uthai abkai fejergi be baha bihe. te terei heqen hvdai babe duleqi, duka uqe, jugvn giya fe durun qi umai halahakv bime, gung yamun emke hono funqehekvbi. erebe sabume gvnin aqinggiyabufi, u gurun -i gung ni ilga orho, jin gurun -i etuku mahala sehe nasaqun be akv obume mutembio? julgei niyalma ba -i arbun dursun be leolendure de, uju de yan, qin -i babe maktafi, gin ling be ilhi obuhabi, tuttu seme gin ling de udu golmin giyang ni haksan bifi, abkai ulan seqibe, na -i sudala niyere yadalinggv, umai akdara nikere ba akv. ninggun jalan emu hoxo be ejelefi, umai yendebume mutehekvngge,

19

辽宁省满语文诵读大赛

udu forgon ton teksin akv biqibe, ainqi inu na -i arbun qi banjinahangge kai. ming gurun -i wen hvwangdi, jobolon be geterembuhe amala, kemuni yan ging be tatara ba obuhabi.

siowan de -i dubei, forgon de, uthai gurifi gemulehebi. tere fonde gin ling ni yamun leose yafan kvwaran i- saikan, gebu algin xu yangse -i wesihun, julergi amargi ishunde jergilefi, ninggun jalan qi lakqafi fulu bihe. amala elhe ome toktofi goidara jakade, taifin neqin de heolen banjinafi, wan li -i fon qi amasi, dasan -i baita ulhiyen i efujefi, taigiyasa, hokilaha urse, ishunde beleme tuhebume, guqu tuwali ulhiyen -i fakqara de, bithei ursei gvnin nekeliyen oshon oho. alban xulehen ulhiyen -i largin de, irgen -i mujilen derishun fakqashun oho. quwang hvlha gaha -i gese isaha geren bime, yan ging be suilahakv gaifi, mafari miyoo, xe ji be tuwakiyame muterakv ojoro, ma xi ing, zuwan da qeng holo koimali niyalma bime, dahvme gaijara anagan de, urui qisui kimun gaime ojoro jakade, ming gurun -i jobome suilame fukjin ilibuha doro, ilan tanggv aniya ojoro onggolo, uthai susu munggan ohobi. yargiyan -i nasaquka kai. mengdz -i henduhengge abkai erin, na -i aisi de isirakv, na -i aisi niyalmai hvwaliyasun de isirakv sehebi. gurun boo bisire urse, abkai gvnin de geleqi aqara, na -i aisi de ertuqi ojorakv be safi, geleme olhome, nenehe jalan -i mukdeke efujehe babe gajifi, inenggidari targara olhoxoro ohode, ainqi haminaqi ombidere.

20

中华经典诗文满语诵读读本本

golmin xanyan alin be tuwanaha

ejetun（长白山志）

elhe taifin -i juwan nadaqi aniya duin biyai tofohon de. hese golmin xanyan alin serengge. daqi mukdeke ba, qohotoi dorgi amban gioroi umene, uju jergi hiya haha juse fiyose, uju jergi hiya seshuri sebe tuqibufi. amba halhvn -i onggolo giyamun yalufi genekini sehebe gingguleme dahafi, sunja biyai iqe duin de juraka, juwan duin de, mukden de isinaha, orin ilan de girin de isinafi, jiyanggiyvn de afabufi, gaxan tokso butha -i urse be isabufi fonjiqi, xanyan alin be sara niyalma akv, uheri da niyaha -i mukvn -i mafa daimubulu jalan halame buthaxame banjimbihe. se sakdafi nakaha, ini alarangge, daqi ehe neyen -i bade tehe bihe, ini ama -i alara be donjiqi, xanyan alin de buthaxame genefi, buhv unufi, duiqi inenggi boode isinjimbihe sembi, ere be tuwaqi, xanyan alin, neyen qi goro akv, neyen ubaqi goro hanqi be fonjiqi, buthai galai da ehe sei alarangge, olhon jugvn juwan inenggi, mukei jugvn orin inenggi baibumbi sembi, tuttu buthai urse be jugvn joribume, gemu ilata biyai anggala -i bele gaisu sefi, geli bele wajifi morin xadarahv seme, jiyanggiyvn bahai de hendufi, bele emu jaha tebufi. juweme neyen de isibufi, belhekini sehe, tereqi galai da ehe se weihu de tefi mukei jugvn qi, wesime jurafi, gioroi umene se, gvsai da sabsu be gaifi, olhon jugvn be yabume. ninggun biyai iqe ilan de juraka. undehe bira , kurne weji, girsa bira, burka bira, nadan fere hoton, hoifa bira, narhvn bira, dundu alin, joronggo bira be dulefi, neyen de isinaha biqi, galai da ehe se inu isinaha, juwan emu de juraki seqi. yooni fisin weji. jugvn akv ofi. sabsu juwe tanggv qooha gaifi. moo be saqime jugvn araha, juwan juwe de, teni geren be gaifi. juraka. tere inenggi sabsu gusu sabe takvrafi alanjihangge, tanggv ba funqeme yabufi, emu den alin de tafafi, moo de tafafi tuwaqi, goro emu alin sabumbi. xanyan elden giltarxambi, ainqi xanyan alin dere sere jakade, galai da ehe sebe tana butabume werihe, juwan duin de, sabsu sade aqanafi, weji dorgi be muruxeme jugvn arame yabume. juwan ninggun -i gersi fersi erinde, bulehen -i guwendere jilgan be, ninggun nadan mudan donjiha, tugi talman burifi buru bara umai alin be saburakv. bulehen -i guwengke iqi

21

辽宁省满语文诵读大赛

jugvn baime geneme, buhv -i junta be bahafi, dahalame genehei alin -i bethede. isinaha. duin dere de fik seme moo banjifi, terei dolo xehun neqin, orho bisire gojime moo banjihakvbi. moo be dulefi, emu ba funqeme genehe manggi, wangga wa sur seme bahabume, haqingga hiyan sekteme banjifi, fiyan moo jergi jergi, niyalma -i tebuhe gese, suwayan ilha ler seme nade jalukabi, alin -i dulin qi, tugi talman burubufi. wesihun tuwame akvnarakv ojoro jaka de,uthai weji dolo tatafi, geren ambasa niyakvrafi, hesei bithe be hvlame wajiha manggi, gaitai tugi talman hetefi. alin -i muru getuken -i tuqinjihe. tuwaqi tafanara jugvn bi. geren gemu kiyakiyame ferguweme wajirakv, fasime miqume tafame dulin de isinaha manggi, wehei sahaha karan bi, dele neqin, tafafi, duin iqi hargaxame tuwaqi, alin -i arbun golmin. oyo muheliyeken, nimanggi xahvn sabumbi. onggolo sabuha xanyan elden dele, yooni juhe nimanggi bihebi. den tanggv ba funqembi, sunja hada enggelehe adali. borhome banjihabi. julergi sunja hada enggelehe adali. borhome banjihabi. julergi emu hada majige fangkala. dukai adali. dulimbade omo bi, umesi xumin, ekqin den susai juda, funqembi, xurdeme dehi ba funqembi, orho moo akv, muke niohon bime, genggiyen, mukei weren irenembi, geren hada niohokon gebgeliyeme enggelehengge, ne tuheki sere adali, sabuha ele urse gemu kiyakiyame ferguwehe. omoi muke eyerakv bime alin -i duin dere qi genggiyen xeri jolhome tuqifi. ilan amba ula geren birai sekiyen ohobi, amasi eyehengge. sunggari ula, wargi amargi bara eyehenge, neyen bira. jing tuwame bisire de, hadai ninggude yabure emu feniyen buhv sabufi, feksire de, nadan buhv gvlafi tuhenjihe, geren urgunjeme. enduri xangnahangge sefi. hengkilefi alime gaiha. tere fonde, alin de tafakangge, nadan niyalma bihebi, yooni kunesun lakqara jakade, umesi urgunjehe, amasi marifi, tuwaqi. gaitai tugi talman buheliyefi. alin be saburakv oho. juwan jakvn de bederefi. neneme tafaka den alin de tafafi tuwaqi, ineku farhvn talman de dalibufi, umai be sabuhakv, orin emu de, ehe neyen, sain neyen -i jaqin bade isinjiha, orin sunja de kiyakv bira de isinjiha, ere uthai neyen birai angga, orin uyunde, kiyakv bira qi sekten, tubehe, gargan, gadahvn, saman, saksi, faksi, sunggari, dogon -i jergi uyun ehe be dulefi, nadan biyai iqe juwede, girin de isinjiha, juwan juwe de ningguta de genefi, hvi ning ni jergi fe susu be tuwafi. jakvn biyai orin emu de. gemun heqen isinjiha, ere jergi babe tuqibume wesimbuhede, hese, daqi mukdeke ba, ferguwequkengge jaqi labdu, giyan -i tukiyeme fungneqi

22

中华经典诗文满语诵读读本本

aqambi seme. dorgi yamun, dorolon jurgan de afabufi, gisurebufi, golmin xanyan alin -i enduri seme tukiyeme fungnefi, sunja qolgon -i kooli songkoi niyengniyeri bolori, juwe biya, jakvn biya de weqebuhe.

23

辽宁省满语文诵读大赛

ninggun aqan

(1) ninggun aqan -i dorgide, niyalma jaka hiyahanjame, ser sere emu beyede, sebjen -i erin xeri. banin hesebun jurqenjeme, bayan yadahvn halanjame, gebu aisi -i baita, getukesaka neore tug ii adali. (2) uju tukiyefi tuwaqina, orho moo udu goidambi. an -i tehede qinqila, alin bira enteheme. elden foson geri fari, aimaka emu tolgin -i gese, asigan fon dartai dulembi. (3) teyen akv duin erin, tede ai mohon bi. ere emu bisire beye, enteheme akvngge mujangga. sunja feten -i doro, sonio juru teksin akv, toktoho doroi amba de, tonqi guwerengge mangga. jalan -i baita uttu de, jabxara ufarara be bodoro joo. an -i teisu be tuwakiyame,

24

中华经典诗文满语诵读读本本

abkai unenggi de sebjeleki. hvdun elhe aqabun karulan, hontoho doron aqaha adali. erin -i sabi isinjiqi, elden akv sele jergixembi. sain forgon duleqi, suwayan aisin boqo gvwaliyambi. jorin jurgan aqaqi, joboro jirgarangge ajigen. gvnin de tob be bahaqi, golmin foholon be bodofi ainambi. (4) booi tubilehe qoko de, be funqetele biqibe, fuyere muqen hanqide, forgon ton be absi bodoro. bigan -i deyere gasha de, biretei jeku akv biqibe, abka na -i onqo amba de, alixame joboxoro aibi. dengjan be xurdere dondon de, derengge giruqun holbobuhabi, uru wakai temxen akv bime, untuhuri buqerengge jilaka. ekqin de feyelehe qibin, elhe tuksiquke be alihabi, erin -i baita de dalji akv, ergen susarangge usaquka, niowanggiyan alin niohon muke, niyalma be daqi ilgarakv, yabure gurgu deyere gasaha, yargiyan -i gvnirakvngge waka. goidafi kimqire seolen akvqi, teni giyan de aqanambi.

25

辽宁省满语文诵读大赛

yabun tuwakiyan de gvtuqun akv, gisun leolen de iqihi akvngge, emu jalan -i sebjen, ereqi dulenderengge geli aibi.

26

中华经典诗文满语诵读读本本

六合

（一） 六合之中， 人物交混， 草介之身， 鲜有畅欢。 命运斗转， 贫富移动， 功名利禄， 过眼浮云。 （二） 请君抬头看， 草木能几天。 闲时静思考， 山河万年转。 日月割黄昏， 人生如梦幻， 少年瞬息间。 （三） 春夏与秋冬， 轮转无歇时。 人生唯一世， 何能千古垂。 五行深奥术， 偶奇各相异。 命运有定数， 在劫难逃避。 世事本如此， 不可谋得失。 洁身且守己， 安心享天乐。 机遇有前后， 乃如符相合。 如若时运到，

27

辽宁省满语文诵读大赛

白铁亦生辉。 如若良机失， 黄金亦失色。 如若机遇临， 劳逸又如何。 心中得正道， 岂虑多和少。 （四） 家中笼有鸡， 仓里储小米， 只是锅水开， 生死谁能知。 大野有飞鸟， 觅食艰辛多， 天阔地又广， 任飞无愁虑。 绕灯小飞蛾， 身系荣与辱， 虽无是非事， 可怜枉焚体。 双燕栖岸边， 当临安和危， 未涉风云事， 可怜命归位。 青山和绿水， 原本无偏执， 飞禽和走兽， 原本有灵气。 深思更熟虑， 事事皆在理， 品行无异端， 言论无漏癖。 人生之大幸， 又有何胜此。

28

中华经典诗文满语诵读读本本

bayan -i jui julen uju（富人子）

tereqi enduri hendume, julgei ibsan sere bade emu bayan niyalmai jui, emu daifui jui, emu hvwajan -i jui, emu guwa tuwara niyalmai jui, emu sele faksi jui, emu moo faksi jui, tere ninggun nofi ama eme de haji juse bihebi. tese gemu gvwa bade geneme. emu birai jaifiyan de isinafi, tubade niyalma tome emte fayanggai moo ilibufi hendume, muse ninggun nofi, ninggun jugvn -i fakqafi, banjire babe baiki. ninggun aniya oho manggi jifi ubade aqaki. yaka boljohon de isinjirakv ojoro, fayanggai moo olhoqi genehe iqi be baime geneki seme toktobuha. tereqi bayan niyalmai jui genehei, emu bira de isinaqi sakda mafa mama bi. mafa fonjime, ere jui si aibiqi jihe, aibide genembi. bayan -i jui jabume, bi goro baqi banjire babe baime jihe. mafa hendume, tuttu oqi minde emu sargan jui bi, sinde sargan bufi ubade banjiqi antaka seme hendufi. sargan jui be gajifi tuwabuha. bayan -i jui gvnime, bi ama eme qi fakqafi ubade jihe. ere ferguwequke enduri gese sargan jui be gaifi ubade banjiki seme gvnimbi. Sargan jui geli bayan -i jui sain banjiha be safi, ishunde buyendufi boode dosika. tere yamji sarin sarilafi eigen sargan oho. tuttu banjirede. tere birai wargi de emu han bihebi. terei guquse juwari erin de muke de ebixeme jifi. tere fonde bayan -i jui sargan muke de ebixeme genefi, eiten boobai be aqabume araha. emu guifun muke de waliyabufi eyeme genehengge be tese bahafi, ere emu ferguwequke jaka seme han de benehe. han hendume, ere birai sekiyen de, ere guifun be etuhe hehe bidere. tere be baime gana seme takvraha. tese baime genefi, tere hehe be sabufi ferguweme ere inu dere. tuwaha seme elerakv sefi, tere hehe be ban -i jakade yabu seme, eigen sargan be gemu gajiha. han tuwafi, ere yala enduri sargan jui dere. mini gvwa fujisa indahvn ulgiyan -i adali seme sargan gaifi haji banjimbi. tere hehe han de eterakv ofi dahame genehe dabala, bayan -i jui qi hokoro mujilen akv bihebi. tere be han ulhifi, ere bayan -i jui be dayabu seme wara urse de afabuha. wara urse bayan -i jui be holtome efimbi seme gamafi, emu birai jubki -i hvqin de maktafi, amba deli wehei angga be dasifi sindaha. tereqi boljohon -i inenggi, gvwa guquse gemu jifi, fayanggai moo be tuwaqi, gvwaingge gemu banjihabi. bayan -i jui jihekv, terei fayanggai moo geli olgohobi. tere sunja guquse mujilen jobome, terei genehe iqi baime genefi baiqi

29

辽宁省满语文诵读大赛

baharakv ofi. guwa tuwara niyalmai jui de tuwabuqi, bayan -i jui be emu amba wehei fejile gidabufi bi seme bahabuha bi. tubade genefi tere wehe be bahafi. wehe be tukiyeqi eterakv bisirede. sele faksi jui, selei folho jafafi wehe be efulefi, hvqin qi tuqibuhe manggi. daifui jui okto omibufi weijubuhe. tereqi bayan -i jui uthai sain ofi, ishunde fonjindufi, buqehe turgun be fonjiha manggi. bayan -i jui da turgun be yooni alaha manggi. guquse hendume, tere gese ferguwequke hehe be, han qi ai argai durime gaimbi seme hebderede, moo faksi jui uthai emu yoose noho funghvwang araha. ujui hadahan be foriqi wesihun deyembi. dergiqi foriha de fusihvn wasimbi. dalbabe foriha de tondo genembi. tere be hvwajan -i jui haqin haqin -i okto aqabufi saikan nirume iolehe. terei dolo bayan -i jui dosifi abka de deyeme genefi, han -i leosei dele xurdeme bisirede, han geren guquse sabufi hendume, ere gese ferguwequke gasha dade akv bihe. fujin leosei ninggude tafufi, haqin haqin -i jetere jeku be beneqi aqambi sehe manggi. fujin haqin haqin -i jeku be dagilafi, leosei ninggude tafuka manggi. tere mooi funghvwang, fujin -i jakade jifi uqe be neifi, fujin be sabufi, bayan -i jui, fujin ishunde takafi fujin hendume, simbe bahafi aqarakv seme gvniha bihekai, te aqaha. ere gese enduri mooi funghvwang be si aibide baha sehe manggi. turgun be yooni alafi, bayan -i jui hendume, te si han de fujin ofi banjimbio. tondo mujilen -i minde sargan ombio. fujin hendume, bi han de ergelebufi fakqaha dere. simbe onggoho doro bio sefi, funghvwang ni dolo dosifi deyeme genehe. tereqi han geren ambasa gasame, ferguwequke gasha de jeterengge bene seme fujin be unggifi abka de gamaha seme nade fuhexeme gasaha. tereqi bayan -i jui guqusei jakade isinjifi, neneme ini beye tuqike. amala fujin be tuqibufi tuwaha manggi. tere guquse mujilen axxafi tuwaha seme elerakv. tereqi bayan -i jui hendume suweni geren guquse aisilafi mimbe weijubuhe. mini sargan be inu arga deribufi baha. ere baili be meni eigen sargan beye dubentele isibuki sehe manggi. tere guwa tuwara niyalma -i jui ojorakv hendume, si buqefi giran hono abide bisire be sarkv bihe. bi guwa tuwafi baha. te mini ere baili de ere. fujin be minde gaji. bi bahara giyan serede. sele faksi jui hendume, si guwa tuwafi bahaqibe, tere amba wehe be tukiyeqi ojorakv bisirede. bi folho jafafi efulefi tuqibuhe kai. tuttu ofi ere fujin be mini bahara giyan. daifui jui hendume, si tuqibuhe gojime, buqehe niyaima, fujin be gajiqi ombio. bi okto omibufi weijubuhe turgunde. bayan -i jui be gajiha. tuttu ofi mini bahara giyan serede. moo

30

中华经典诗文满语诵读读本本

faksi jui hendume, si weijubuqibe, fujin be gajiqi ojorakv bihe. bi moo -i funghvwang ararakv biqi, han de qooha geneqi ojorakv. fujin be boo leoseqi tuqibuqi ojorakv bihe. bi mini funghvwang ni dolo tebufi gajiha be dahame. fujin be mini bahara giyan serede. hvwajan -i jui hendume, sini bai moo -i funghvwang be, bi haqin haqin -i oktoi nirurakv biqi, tere fujin tuwanjimbiheo. fujin tuwanjirakvqi abide bahambihe. tuttu ofi fujin be mini bahara giyan seme temxerede. tuttu oqi geren -i faitarame dendeki seme, tere fujin be waha sere. elhe yabungga han hendume, tere absi jilakan sere jakade. enduri hendume, kesi akv han -i angga qi jilgan tuqike seme ukqafi genehe.

31

辽宁省满语文诵读大赛

nenehe qy bi alin -i fujurun

su sy’ sahaliyan indahvn aniyai bolori, nadan biyai wangga inenggi dulefi,

su zi antaha -i emgi jahvdai de tefi qy bi alin -i alin -i fejile saraxame genehe de, bolgo edun ser seme dame, mukei boljon dekderakv, hvntahan tukiyefi andaha de darabume, genggiyen biya sere irgebun be hvlame, gingkaha fanqaha sere fiyelen be uquleme, baji ome biya dergi alin -i ninggude tuqifi, demtu niohan -i sidende jibgexembi, xanyan silenggi ula de jalufi, mukei elden abka de jergixehebi, emu ulhvi gese weihu be qihai sindafi, tumen delhe -i desereke muke de dekdeme, hvwai hvwai seme, untuhun de mukdefi edun de tehe adali, ilinara babe sarkv, ler ler seme, jalan qi tuqifi emhun ilime, arbun qi ukqafi endurin oho adali, tereqi nure omime alimbaharakv sebjeleme ofi, jahvdai -i jerin be toksime uqulehe, uqun -i gisun, xungga mooi joolikv xunggeri mooi melbiku untuhun genggiyen be forome eyere elden be solombi, mini mujilen buru bara, wesihun niyalma be hargaxaqi abkai emu hoxo de bi sehebi, emu fere akv fiqakv fiqara antaha, uqun de aqabume fiqara de, terei jilgan u u seme, gasara adali kidure adali songgoro adali alara adali, funqehe mudan sireneme sirge -i adali lakqarakv, ede xumin tunggu -i somiha nimada midaljaha, emhun jahvdai -i anggasi hehe songgoho, su zi qira aljafi adasun be dasatame tob seme tefi, antaha de fonjime, aide uttu ohoni, antaha hendume, biya genggiyen usiha seri, gaha saksaha julesi deyembi sehengge, ere coo meng de -i irgebun wakao, wargi hiya keo -i ba be tuwaqi, dergi u qang ni ba be hargaxaqi, alin bira ishunde hiyahanjame, luk seme buruhun niohon saburengge, ere coo meng de -i jeo lang de hafirabuha ba wakao, terei tuktan ging jeo be efulefi, giyang ling qi wasime, eyen -i iqi wesihun genehe fonde, afara jahvdai minggan bade isitala sirandufi, turun kiru untuhun be daliha, ula de enggelefi nure daranume, gida be hetu jafafi irgebun irgebuhengge, yargiyan -i emu jalan -i kiyangkiyan bihe, te aibide bini, tere anggala, bi sini emgi ula -i jubki de nimaha butame moo saqime, nimaha sampa de adame suwa buhv de guquleme, emu abdahai gese weihuken weihu de tefi hoto -i tampin be jafafi ishunde daranume omirengge, uthai dartaha -i abkai na -i sidende hetume, ser sere belge -i amba mederi de bisire adali, musei banjirengge

32

中华经典诗文满语诵读读本本

goidarakv de nasame, golmin ulai mohon akv be buyeme, deyere endurin de adanafi saraxame yabume, genggiyen biya be tebeliyefi goidame duhembuki seqi, gaitai bahaqi ojorakv be safi, funqehe jilgan be usaquka mudan de tuqibuhebi, su zi hendume, antaha inu ere muke biya be sambio, dulerengge uttu bime generengge akv, jalure ekiyenderengge tuttu bime dubentele mutture ebererengge akv, ainqi terei kvbulirengge be tuwaqi, abka na seme emgeri yasa habtaxara gese goidarakv, terei kvbulirakvngge be tuwaqi, eiten jaka muse qi aname gemu mohon akv kai, erebe geli ai buyere babi, tere anggala, abka na -i sidende yaya jaka de gemu da niyalma bi, aikabade museingge waka oqi, udu emu funiyehe be seme gaiqi ojorakv, damu ula -i oilorgi bolgo edun, alin -i siden -i genggiyen biya, xan de donjiqi jilgan ombi, yasa de uqaraqi boqo ombi, gaiha seme iliburengge akv, baitalaha seme wajirakv, ere eiten jaka be banjibure de mohon ton akvngge kai, bi sini emgi ereni gvnin be tookabumbi sehe manggi, antaha urgunleme injeme hvntahan be silgiyafi dasame omiqame, booha tubihe wajifi, hvntahan taili hiyahanjafi, jahvdai -i dolo ishunde qirunume dedume amgafi, dergi ergi -i gehun gereke be sahakvbi.

33

辽宁省满语文诵读大赛

前赤壁赋

苏轼 壬戌之秋，七月既望，苏子与客泛舟游于赤壁之下。清风徐来，

水波不兴。举酒属客，诵明月之诗，歌窈窕之章。少焉，月出于东山

之上，徘徊于斗牛之间。白露横江，水光接天。纵一苇之所如，凌万

顷之茫然。浩浩乎如冯虚御风，而不知其所止；飘飘乎如遗世独立，

羽化而登仙。 于是饮酒乐甚，扣舷而歌之。歌曰：“桂棹兮兰桨，击空明兮溯

流光。渺渺兮于怀，望美人兮天一方。”客有吹洞萧者，倚歌而和之，

其声呜呜然：如怨如慕，如泣如诉；余音袅袅，不绝如缕；舞幽壑之

潜蛟，泣孤舟之嫠妇。 苏子愀然，正襟危坐，而问客曰：“何为其然也？”客曰：“月

明星稀，乌鹊南飞，此非曹孟德之诗乎？西望夏口，东望武昌。山川

相缪，郁乎苍苍；此非孟德之困于周郎者乎？方其破荆州，下江陵，

顺流而东也，舳舻千里，旌旗蔽空，酾酒临江，横槊赋诗；固一世之

雄也，而今安在哉？况吾与子，渔樵于江渚之上，侣鱼虾而友糜鹿，

驾一叶之扁舟，举匏樽以相属；寄蜉蝣与天地，渺沧海之一粟。哀吾

生之须臾，羡长江之无穷；挟飞仙以遨游，抱明月而长终；知不可乎

骤得，托遗响于悲风。” 苏子曰：“客亦知夫水与月乎？逝者如斯，而未尝往也；盈虚者

如彼，而卒莫消长也。盖将自其变者而观之，而天地曾不能一瞬；自

其不变者而观之，则物于我皆无尽也。而又何羡乎？且夫天地之间，

物各有主。苟非吾之所有，虽一毫而莫取。惟江上之清风，与山间之

明月，耳得之而为声，目遇之而成色。取之无禁，用之不竭。是造物

者之无尽藏也，而吾与子之所共适。” 客喜而笑，洗盏更酌，肴核既尽，杯盘狼藉。相与枕藉乎舟中，

不知东方之既白。

34

中华经典诗文满语诵读读本本

amaga qy bi alin -i fujurun

su sy’ ineku aniya juwan biyai wangga inenggi, siowei tang tanggin qi

yafahalame lin g’ao ordo de bedereki sere de, juwe antaha mimbe dahame hvwang ni dabagan be duleqi, geqen silenggi wasifi mooi abdaha waqihiyame sihaha, niyalmai helmen na de bi, hargaxaqi genggiyen biya sabumbi, tuwame sebjeleme ujuleme yabume ishunde aqabume, kejine ofi sejileme hendume, antaha bi nure akv, nuru bi booha akv, biya genggiyen edun bolgo, enteke sain dobori be ainambi, antaha hendume, enenggi yamjishvn, asu maktafi nimaha baha, angga amba esihe narhvn, arbun sung giyang ula -i sahamha nimaha -i adali, adarame nure bahara sefi, bederefi sargan -i baru hebexehe de, sargan hendume, minde emu malu -i nure bi, asarafi goidaha, sini erin akv baitalara de belhehe bihe sehe, tereqi nure nimaha be gajifi, dahvme qy bi alin -i fejile genefi saraxaqi, ula -i muke eyerengge asuki bi, ekqin minggan juxuru lakqahabi, alin den biya ajige, muke goqifi wehe tuqikebi, inenggi biya umai goidahakv bime, ula alin dahvme takaqi ojorakv ohobi, tereqi bi etuku be hemilefi tafafi, haksan sehehuri alin be yabume, jajuri xuwa -i orho be jailabume, tasha yarha -i gese wehe de dodofi teme, xolontu muduri -i gese moo be duleme, xongkon -i tomoro den feye be fasime, bing -i enduri -i xumin gurung be fusihvn tuwara de, juwe antaha dahame muterakv oho, gaitai den jilgan -i desunggiyere jakade, orho moo durgeme axxame, alin guweme holo urame, edun dekdefi muke jolhoho, bi inu hir seme usame, dar seme olhome, sesulafi biqi ojorakv seme, amasi bederefi jahvdai de tafafi, mukei golo de dosifi, terei ilinara iqi teyeki sehe, tere fonde dobori dulin hamifi duin iqi tuwaqi qio seme ekisaka emhun bulehen jing ula be hetureme dergi ergi qi jimbi, asha sejen -i muheren -i adali unqehen yaqin beye xanyan, den jilgan -i guweme, mini jahvdai be hishame wasihvn deyehe, goidahakv, antaha genehe, bi inu amgaha, tolgin de emu doose ler lar seme funggaha etuku etufi lin g’ao ordo -i fejile be duleme, mini baru qanjurafi qy bi alin de saraxahangge sebjen biheo seme henduhe, ini gebu hala be fonjiqi, uju gidafi jabuhakv, ai aya, bi ulhihe, sikse dobori guweme deyeme mimbe dulekengge, si wakao sere jakade, doose xame injembi, bi inu

35

辽宁省满语文诵读大赛

gvwaqihiyalafi getehe, uqe neifi tuwaqi, absi genehe be sarkv.

36

中华经典诗文满语诵读读本本

后赤壁赋

苏轼 是岁十月之望，步自雪堂，将归于临皋。二客从予过黄泥之坂。

霜露既降，木叶尽脱，人影在地，仰见明月，顾而乐之，行歌相答。

已而叹曰：“有客无酒，有酒无肴，月白风清，如此良夜何！”客曰：

“今者薄暮，举网得鱼，巨口细鳞，状如松江之鲈。顾安所得酒乎？”

归而谋诸妇。妇曰：“我有斗酒，藏之久矣，以待子不时之需。”于是

携酒与鱼，复游于赤壁之下。江流有声，断岸千尺；山高月小，水落

石出。曾日月之几何，而江山不可复识矣。予乃摄衣而上，履谗①岩，

披蒙茸，踞虎豹，登虬龙，攀栖鹘之危巢，俯冯夷之幽宫。盖二客不

能从焉。划然长啸，草木震动，山鸣谷应，风起水涌。予亦悄然而悲，

肃然而恐，凛乎其不可留也。反而登舟，放乎中流，听其所止而休焉。

时夜将半，四顾寂寥。适有孤鹤，横江东来。翅如车轮，玄裳缟衣，

戛然长鸣，掠予舟而西也。 须臾客去，予亦就睡。梦一道士，羽衣蹁跹，过临皋之下，揖

予而言曰：“赤壁之游乐乎？”问其姓名，俯而不答。“呜呼！噫嘻！

我知之矣。畴昔之夜，飞鸣而过我者，非子也邪？”道士顾笑，予亦

惊寤。开户视之，不见其处。

37

辽宁省满语文诵读大赛

yo yang taktu -i ejebun

fan jung yan king lii -i duiqi aniya niyengniyeri teng zi ging be wasibufi ba ling

giyvn -i taixeo hafan obuha, jai aniya dasan dasabufi niyalma hvwaliyasun ofi, eiten efujehengge be yooni yendebuhe manggi, tereqi yo yang taktu be dasame weileme, fe kemun qi badarambufi, tang gurun -i mergese te -i niyalmai irgebun fujurun be terei ninggude folofi, mimbe bithe arafi eje seme afabuha, bi tuwaqi ba ling ni wesihun arbun, dung ting sere emu tenggin de baktaka, goro alin be kvwaraha, golmin ula be yondoho, hoo seme hvwai hvwai seme hetu undu jeqen dalin akv, erde oqi eldeke yamji oqi tulhuxehengge, sukdun arbun tumen minggan haqin, ere uthai yo yang taktu -i amba tuwakv kai, nenehe niyalma ubabe akvmbume tuqibuhebi, ede amargi u hiya alin de hafunara, julergi siyoo xui muke siyang xui muke de nikenere jakade, yabure antaha irgebun ursei ubade isanjirengge ambula, ere arbun be tuwaha de, gvnin dekdeburakv semeo, aikabade xor xor seme sirkedeme agame, biyalame galarakv, xahvrun edun xeo seme dame, amba boljon untuhun de mukdeme, xun usiha -i elden burubure, alin qolhon arbun dalibure hvdaxara yabure urse yaburakv siltan naihvre selbi bijara, narhvn mukiyeme buru bara, tasha murame monio hvlara ohode, ere taktu de tafaqi, uthai gurun qi aljara gaxan be naraxara, aquhiyadara de joboxoro ehequre de olhoro gvnin deribure be dahame, yasa jalu yooni simaquka arbun serebufi, aqihiyarangge ten de isinafi nasarangge bi, jai niyengniyeri hvwaliyasun gilha inenggi, boljon qolkon dekderakv, dergi fejergi abkai yaqin boqo qanggi, tumen delhe -i muke niowanggiyan oho, kilahvn ukume dora, gilmarjara nimaha fethexeme godoro, dalin -i wangga orho talfa -i xungkeri ilha, ler ler seme niowari niowari ojoro, embiqi serenehe suman untuhun de qamdara, genggiyen biya minggan bade eldere, mukei foson aisin -i gese jerkixere, qib sere helmen muheliyengge gu -i gese irure, nimaha butara urse ishunde uqulere ohode, sebjen ojorongge inu mohon akv, ere taktu de tafaqi uthai mujilen sulfa gvnin elehun ofi, wesihun fusihvn be gemu onggoro be dahame, nure omime edun be alime, alimbaharakv urgunjerengge bi, ai, bi kemuni julgei gosingga niyalmai mujilen be kimqiqi, ere juwe haqin qi enqu

38

中华经典诗文满语诵读读本本

ohongge adarame, jakai turgunde urgunjerakv, beyei turgunde akarakv, hargaxan yamun -i dele teqi, uthai irgen -i jalin joboxombi, ula tenggin -i goro de biqi, uthai ejen -i jalin joboxombi, erebe tuwahade dosiqi inu joboxombi, bedereqi inu joboxombi, uttu oqi maka ai erinde sebjelembini seqi, urunakv abkai fejergi -i joboxoro qi nendeme joboxome, abkai fejergi -i sebjelehe amala sebjelembi dere sehebi, ai, enteke niyalma akv be dahame, bi we be dahara.

39

辽宁省满语文诵读大赛

岳阳楼记

庆历四年春，滕子京谪守巴陵郡。越明年，政通人和，百废具兴，

乃重修岳阳楼，增其旧制，刻唐贤今人诗赋于其上。属予作文以记之。 予观夫巴陵胜状，在洞庭一湖。衔远山，吞长江，浩浩汤汤，横无际

涯；朝晖夕阴，气象万千。此则岳阳楼之大观也，前人之述备矣。然

则北通巫峡，南极潇湘，迁客骚人，多会于此，览物之情，得无异乎？ 若夫淫雨霏霏，连月不开，阴风怒号，浊浪排空；日星隐曜，山岳潜

形；商旅不行，樯倾楫摧；薄暮冥冥，虎啸猿啼。登斯楼也，则有去

国怀乡，忧谗畏讥，满目萧然，感极而悲者矣。 至若春和景明，波澜不惊，上下天光，一碧万顷；沙鸥翔集，锦

鳞游泳；岸芷汀兰，郁郁青青。而或长烟一空，皓月千里，浮光跃金，

静影沉璧，渔歌互答，此乐何极！登斯楼也，则有心旷神怡，宠辱偕

忘，把酒临风，其喜洋洋者矣。 嗟夫！予尝求古仁人之心，或异二者之为，何哉？不以物喜，不

以己悲；居庙堂之高则忧其民；处江湖之远则忧其君。是进亦忧，退

亦忧。然则何时而乐耶？其必曰“先天下之忧而忧，后天下之乐而乐”乎？噫！微斯人，吾谁与归？

时六年九月十五日。

40

中华经典诗文满语诵读读本本

tob sere sukdun -i uqun, xuttuqin,

wen tiyan siyang mimbe amargi bade horifi, emu boihon -i boode tebuhe, boo onqo jakvn juxuru, xumin duin jakvru bi, emu gargan -i uqe fangkala ajigen, fe -i hiyada foholon isheliyan, nuhaliyan, gvngkali bime buttu farhvn enteke sula inenggi ohode eiten sukdun gemu isanjimbi, aga foson duin ergi qi dosinjime dere besergen dekdere xungkurengge, ere -i sukdun lifahan lifahan taka olhorakv, hvktame derbeme lebenggi ojorongge, ere boihon -i sukdun, gaitai galame holkonde tulhuxeme, edun buraki duin iqi darangge, ere xun -i sukdun sihin -i fejile orho deijime, gvrgin xanggiyan burgaxame mukderengge, ere tuwa -i sukdun, buktalime ubame niyame, siran siran -i niyalma be sengsereburengge, ere bele -i sukdun, meiren adame emgi fumerefi, ninquhvn fungxun umesi hataqukangge, ere niyalma -i sukdun, eiqi tule genere horho -i wahvn wa bulhvme selgiyebure, eiqi niyaha jaka -i ehe sukdun fangxame tuqinjirengge, ere nantuhvn -i sukdun, ere udu haqin -i sukdun de, goiqi jadahalarakvngge akv bime, mini niyere yadalinggv beye, ere dolo fuhexeme, juwe aniya oho, uttu ohongge, ainqi ujime bahanaha haran semeo, tuttu seme maka adarame ujihe seqi, mengzi -i gisun, bi mini hoo sere sukdun be ujime bahanambi sehebi, tede nadan sukdun bi, minde emu sukdun bi, emu -i nadan de bakqilara de, bi ai joboro babi, tere anggala hoo serengge, abka na -i tob sere sukdun, uttu ofi tob sere sukdun -i uqun emu fiyelen araha. abka na de tob sukdun bi, far seme eiten arbun de salgabuhabi, fejergi de oqi bira qolhon ohobi, dergi de oqi xun usiha ohobi, niyalma de oqi hoo serengge ofi, hvwai seme untuhun kumdu de jalukabi, amba doro -i bolgo neqin be uqaraqi, hvwaliyasun be tebufi genggiyen yamun de tuqibumbi, mohoho erin de jurgan be iletuleqi, emke emken -i suduri bithe de tutabumbi, qi gurun de tai xi -i xusihe bi, jin gurun de dung hvi fi bi, qin gurun de jang ling ni maitu bi, han gurun de su u -i jalasu bi, yan jiyanggiyvn -i uju ohobi, gi xi jung ni senggi ohobi, jang sui yang ni weihe ohobi, yan qang xan -i ilenggu ohobi, ememungge liyoo dung ni ba -i mahala obufi, bolgo tuwakiyan geqen nimanggi adali, ememungge qooha tuqire wesimbure bithe obufi, huttu enduri akdun jurgan de songgohobi, ememungge ula be doore selbi obufi, kafur seme hv giyei aiman be nunggeki sehebi, ememungge hvlha be forire

41

辽宁省满语文诵读大赛

temgetungge undehen obufi, fudaraka niyalmai uju be tantame hvwalahabi, ere sukdun bireme selgiyebufi, gelequke horon tumen jalan de taksihabi, xun biya de suqunaha ba uqaraqi, banjire buqere be geli ai bodoro babi, na -i hergen ede akdafi ilihabi, abkai tura ede akdafi wesihun ohobi, ilan hexen yargiyan -i jalgan de holbobuhabi, doro jurgan uthai fulehe banjinahabi, ai bi dubesilehe forgon de teisulehe, aha minde hvsuttulere ba akv ohobi, qu gurun -i olji adali mahala be etuhebi, sejen -i giyamulame amargi dubei bade benjihebi, nimenggi muqen de qarubure be buyembi, baiha seme adarame bahambi ni, buttu boo de ibagan -i tuwa gerixembi, niyengniyeri hvwa de abka -i boqo luk sembi, ihan giluk morin emu huju de fumerehebi, qoko garudai gerudei jergilefi be jembi, emu qimari andande talman silenggi de goime, ula dorgi waliyaha giyan oki seme gvniha, juwe mudan beikuwen halhvn be dulembume tanggv haqin -i gasha ini qisui mayaka, ai, ere usihin nantuhvn -i kvwaran be tuwaqi elemangga mini elhe sebjen -i ba ohobi, enqu haqin -i holo faksi akv, a e mimbe ebdereme muterakv, dolo kemuni qik qik sembi, wesihun neore tugi be xambi, mini mujilen hir seme joboxoqibe, dergi abka de atanggi mohon bi, mergen niyalma ulhiyen -i aldangga oqibe nenehe fon -i kooli durum sulahabi, edun -i sihin de bithe be sarafi hvlha julgei doro qira boqo de eldeke.

42

中华经典诗文满语诵读读本本

正气歌

文天祥 余囚北庭，坐一土室。室广八尺，深可四寻。单扉低小，白间短

窄，污下而幽暗。当此夏日，诸气萃然：雨潦四集，浮动床几，时则

为水气；涂泥半朝，蒸沤历澜，时则为土气；乍晴暴热，风道四塞，

时则为日气；檐阴薪爨，助长炎虐，时则为火气；仓腐寄顿，陈陈逼

人，时则为米气；骈肩杂遝，腥臊汗垢，时则为人气；或圊溷、或毁

尸、或腐鼠，恶气杂出，时则为秽气。叠是数气，当之者鲜不为厉。

而予以孱弱，俯仰其间，於兹二年矣，幸而无恙，是殆有养致然尔。

然亦安知所养何哉？孟子曰：「吾善养吾浩然之气。」彼气有七，吾

气有一，以一敌七，吾何患焉！况浩然者，乃天地之正气也，作正气

歌一首。 天地有正气，杂然赋流形。 下则为河岳，上则为日星。 於人曰浩然，沛乎塞苍冥。 皇路当清夷，含和吐明庭。 时穷节乃见，一一垂丹青。 在齐太史简，在晋董狐笔。 在秦张良椎，在汉苏武节。 为严将军头，为嵇侍中血。 为张睢阳齿，为颜常山舌。 或为辽东帽，清操厉冰雪。 或为出师表，鬼神泣壮烈。 或为渡江楫，慷慨吞胡羯。 或为击贼笏，逆竖头破裂。 是气所磅礴，凛烈万古存。 当其贯日月，生死安足论。 地维赖以立，天柱赖以尊。 三纲实系命，道义为之根。 嗟予遘阳九，隶也实不力。 楚囚缨其冠，传车送穷北。 鼎镬甘如饴，求之不可得。 阴房阗鬼火，春院闭天黑。 牛骥同一皂，鸡栖凤凰食。

43

辽宁省满语文诵读大赛

一朝蒙雾露，分作沟中瘠。 如此再寒暑，百疠自辟易。 哀哉沮洳场，为我安乐国。 岂有他缪巧，阴阳不能贼。 顾此耿耿存，仰视浮云白。 悠悠我心悲，苍天曷有极。 哲人日已远，典刑在夙昔。 风檐展书读，古道照颜色。

44

中华经典诗文满语诵读读本本

sefu be gisurehengge,

韩愈 julgei taqire urse de urunakv sefu bihebi, sefu serengge doro be ulara

erdemu be taqibure hvlhi be surengge, niyalma banitai darangge waka oqi, we hvlhi akv ome mutembi, hvlhi bime sefu be daharakv oqi, terei hvlhi ojorongge dubentele suburakv ombi, muse qi neneme banjiqi terei doro be donjihangge, yargiyan -i muse qi nendehe be dahame, muse dahalame sefu oburengge giyan, muse qi amala banjifi, terei doro be donjihangge muse qi nendeqi, muse inu dahalame sefu oburengge giyan, muse damu doro be sefu obure dabala, terei muse qi neneme banjiha amala banjiha be ai bodoro babi, tuttu ofi wesihun akv fusihvn akv, amba akv ajigan akv, doro bisire ba, uthai sefu bisire ba ohobi, ai, sefu -i doroi ulaburakvngge goidaha, niyalma be hvlhi akv okini seqi mangga kai, julgei enduringge niyalma, niyalma qi qolhorongge goro bime, hono kemuni sefu be dahame fonjiha bade, te -i geren niyalma, enduringge niyalma qi sitaburengge inu goro bime, sefu de taqire be giruqun obure jakade, tuttu enduringge ele enduringge ohobi, mentuhun ele mentuhun ohobi, enduringge niyalmai enduringge oho, mentuhun niyalmai mentuhun ohongge, gemu ereqi banjinahabi, ini jui be gosire de, sefu be sonjofi taqibumbime, ini beyede oqi, sefu obure be girurengge hvlhi kai, ajige juse -i sefu serengge, bithe taqibume gisun hergen be ureburengge, mini doro be ulambi hvlhi be sembi sehengge waka, tuttu seme gisun hergen be sarkv, hvlhi babe surakv bime, eiqi sefu obure, eiqi sefu oburakv ojoro, ajige babe taqire amba babe waliyara oqi, bi terei genggiyen be ulhirakv kai, saman oktosi kumun -i urse tanggv faksisa, hono ishunde sefu obure be girurakv kai, hafasi daifan -i feniyen de sefu xabi seme hvlaqi, gemu borhonofi feniyelefi injeqembi, fonjiqi, hendurengge, terei se gese doro emu adali ofi, tuxan fusihvn oqi giquke, hafan wesihun oqi haldaba gese sembi, ai, sefu -i doro dahvrakv be saqi ombikai, saman oktosi kumun -i urse tanggv faksisa be, ambasa saisa yohindarakv, te elemangga terei sahangge de isirakv oqi, aldungga seqi ombi dere, enduringge niyalma de toktoho sefu akv, kungzi inu tan zi, qang hong, xi siyang, loo dan be sefu obuhabi, tan zi -i jergi ursei mergen kungzi de isirakv bihe, kungzi -i henduhengge, ilan niyalma yabure de, urunakv minde sefu ojorongge bi

45

辽宁省满语文诵读大赛

sehebi, tuttu ofi xabisa be urunakv sefu de isirakv seqi ojorongge, sefu be inu urunakv xabisa qi fulu seqi ojorakv. doro be donjire de nenehe amala bi, taqin baita de qohotoi kiqen bi, uttu de wajihabi, lii halangga -i jui lii pan juwan nadan se julgei xu fiyelen de amuran bime, ninggun muten nomun ulabun be, gemu bireme hafukabi, taqirengge erin de goqimburakv, minde taqime ofi, bi terei julgei doro be yabume mutere be saixame sefu be gisurehe bithe arafi buhe.

46

中华经典诗文满语诵读读本本

师说

韩愈 古之学者必有师。师者，所以传道受业解惑也。人非生而知之者，

孰能无惑？惑而不从师，其为惑也，终不解矣。生乎吾前，其闻道也

固先乎吾，吾从而师之；生乎吾后，其闻道也亦先乎吾，吾从而师之。

吾师道也，夫庸知其年之先后生于吾乎？是故无贵无贱，无长无少，

道之所存，师之所存也。 嗟乎！师道之不传也久矣！欲人之无惑也难矣！古之圣人，其出

人也远矣，犹且从师而问焉；今之众人，其下圣人也亦远矣，而耻学

于师。是故圣益圣，愚益愚。圣人之所以为圣，愚人之所以为愚，其

皆出于此乎？爱其子，择师而教之；于其身也，则耻师焉，惑矣。彼

童子之师，授之书而习其句读者，非吾所谓传其道解其惑者也。句读

之不知，惑之不解，或师焉，或不焉，小学而大遗，吾未见其明也。

巫医乐师百工之人，不耻相师。士大夫之族，曰师曰弟子云者，则群

聚而笑之。问之，则曰：“彼与彼年相若也，道相似也。位卑则足羞，

官盛则近谀。”呜呼！师道之不复可知矣。巫医乐师百工之人，君子

不齿，今其智乃反不能及，其可怪也欤！ 圣人无常师。孔子师郯子、苌弘、师襄、老聃。郯子之徒，其贤

不及孔子。孔子曰：三人行，则必有我师。是故弟子不必不如师，师

不必贤于弟子，闻道有先后，术业有专攻，如是而已。 李氏子蟠，年十七，好古文，六艺经传皆通习之，不拘于时，学

于余。余嘉其能行古道，作师说以贻之。

47

辽宁省满语文诵读大赛

toro ilhai mukei sekiyen -i ejebun

too yuwan ming jin gurun -i tai yuwan -i fonde, u ling ba -i emu nimaha butame

banjire niyalma, birgan be bitume yabuhai, jugvn -i goro hanqi be onggofi, gaitai toro ilhai bujan be sabuha, juwe ergi dalin ududu tanggv okson -i sidende, umai gvwa haqin -i moo akv, sain orho ler seme niowarixame, sihaha ilha sor seme hiyahaqahabi, ede nimaha butara niyalma ambula ferguweme, geli julesi ibexeme, ere bujan be mohobuki serede, bujan -i dubede isinafi mukei sekiyen -i tuqire bade, emu alin be sabuha alin de ajige sangga bi, buru bara elden bisire gese, uthai jahvdai qi ebufi, sangga deri dosika manggi, tuktan de umesi isheliyen, arkan emu niyalma yondombi, geli ududu juwan okson yabuha manggi, gaitai gehun oho, tuwaqi ba na neqin xehun, boo vlen umesi teksin, huweki usin sain omo, nimalan quse moo -i jergi haqin bi, ujan yalu ikiri yarubume, qoko indahvn -i jilgan lakqarakv, terei dolo amasi julesi tarime weilere, hahasi hehesi beyede eturengge, gemu tulergi niyalmai adali, funiyehe sumpanaha sonqoho sulabuhangge, yooni elehun -i teisu teisu sebjelembi, nimaha butara niyalma be sabufi ambula sesulefi, aibiqi jihe seme fonjiha de, giyan giyan -i alaha, uthai terebe solime boode gamafi, nure dagilafi qoko wafi buda ulebuhe, gaxan -i dorgi ere emu niyalma jihe be donjifi, yooni tuwanjime jihe, qeni gisun, nenehe jalan qin gurun -i faquhvn qi jailame juse sargan emu gaxan -i niyalma be gaifi, ere jalan qi lakqaha bade jifi, dahvme tuqikekv ofi, tereqi tulergi niyalma de hafunarakv oho sefi, te ya jalan oho seme fonjiha, wei gurun jin gurun sere anggala han gurun bihe be gemu sahakvbi, ere niyalma emke emken -i donjiha babe alara jakade, gemu qibsime sejilehe, geren niyalma geli teisu teisu qeni boode solime gamafi, gemu nure jemengge tuqibufi ulebuhe, ududu inenggi tutafi fakqara doroi arafi tuqiki serede, tubai niyalma gisun, tulergi niyalma de ume alara sehe, tuqike manggi ini jahvdai be baime bahafi, uthai fe jugvn be yabume bederefi, ba bade gemu temgetu ejehe, giyvn de isinafi, taixeo hafan -i jakade genefi ere turgun be alaha manggi, taixeo hafan uthai niyalma unggifi, imbe dahalame genefi, nenehe temgetu ejehe babe baihanaqi fambufi jugvn takarakv oho, nan yang ba -i lio zi gi serengge, ferguwequke wesihun saisa, donjifi urgunjefi geneki

48

中华经典诗文满语诵读读本本

seqi, jabdure onggolo nimeku de dubehe, tereqi umai dogon be fonjihangge akv.

49

辽宁省满语文诵读大赛

桃花源记

陶渊明 晋太元中，武陵人捕鱼为业。缘溪行，忘路之远近。忽逢桃花林，

夹岸数百步，中无杂树，芳草鲜美，落英缤纷，渔人甚异之。复前行，

欲穷其林。 林尽水源，便得一山，山有小口，仿佛若有光。便舍船，从口入。

初极狭，才通人。复行数十步，豁然开朗。土地平旷，屋舍俨然，有

良田美池桑竹之属。阡陌交通，鸡犬相闻。其中往来种作，男女衣着，

悉如外人。黄发垂髫，并怡然自乐。 见渔人，乃大惊，问所从来。具答之。便要还家，设酒杀鸡作食。

村中闻有此人，咸来问讯。自云先世避秦时乱，率妻子邑人来此绝境，

不复出焉，遂与外人间隔。问今是何世，乃不知有汉，无论魏晋。此

人一一为具言所闻，皆叹惋。余人各复延至其家，皆出酒食。停数日，

辞去。此中人语云：“不足为外人道也。” 既出，得其船，便扶向路，处处志之。及郡下，诣太守，说如此。

太守即遣人随其往，寻向所志，遂迷，不复得路。 南阳刘子骥，高尚士也，闻之，欣然规往。未果，寻病终，后遂

无问津者。

50

中华经典诗文满语诵读读本本

lan ting ordo de isanduha xuttuqin

wang hi jy’ yong ho -i uyuqi aniya, sahahvn ihan, niyengniyeri dubei biyai

iqereme, hui gi alin -i xan yen ba -i lan ting ordo de isafi, ehe gasaha be geterembure de, geren saisa yooni jihe, ungga asihan gemu isaha, ubade qolgoroko alin den dabagan, luku bujan xunggayan quse moo bimbime, geli bolgo eyen hargi hvrgikv bifi, hashv iqi ergi be hayame xurdehebi, ede mudangga muke be yarume hvntahan be eyebume, terei jakade faidame teqehe, udu sirge quse moo -i fithere fiqara simengge akv biqibe, emgeri darabure emgeri gingsire de, inu heo seme gingkaha gvnin be selame tuqibuqi ombi, tere inenggi, abka genggiyen sukdun bolgo, nesuken edun ler seme hvwaliyasun, wesihun abka na -i amba ba tuwame, fusihvn eiten jaka -i ambula be qinqilame, yasa be selabume gvnin be tookabume, tuwara donjire iqangga be eletele obuha, yargiyan -i sebjen seqi ombi, te biqi niyalma sasa emu jalan de banjifi, eiqi gvnin mujilen be tuqibume, emu boo -i dolo aqafi gisurere, eiqi taka bisire babe dahame, arbun beye de goqimburakv qihai arbuxarangge, udu qihalara waliyara haqin enqu, qibsere axxarangge adali akv biqibe, teisulehe bade urgunjeme, dartai beyede bahafi, kek seme elehun ojoro uquri, sakdara hamika be fuhali sarkv gese amala isinaha bade bime deribufi buyenin baita be dahame gurinjehe de, usame nasarangge dekdembi, ede neneme urgunjehengge, emu qimari andande, uthai fe songko ofi, ereqi nasaqun banjinara be ilibume muterakv bade, jalgan -i golmin foholon wen be dahame, eiqibe dubere inenggi bisire be ai hendure, julgei niyalma henduhe, buqere banjirengge inu amba kai sehengge, gosihon akv semeo, kemuni julgei niyalmai nasaqun banjinaha turgun be tuwaqi, uthai emu songko bihe adali ofi, bithe be tuwara nerginde sejileme nasara be baibi gvnin qi hokome muterakv, buqere banjire be emu songko tuwarangge holo taxan, goidame banjire aldasi adali oburengge halai fudasi be tengkime saha, amaga jalan -i te -i niyalma be tuwarangge, inu te -i ursei nenehe niyalma be tuwara adali, absi akaquka, tuttu nerginde bisire niyalma be aname tuqibume, qeni araha ele bithe be ejehebi, udu jalan enqu baita adali akv biqibe, nasaqun banjinaha songko emu, amaga tuwara urse, inu ere bithede gvnin aqinggiyabumbi dere.

51

辽宁省满语文诵读大赛

52

中华经典诗文满语诵读读本本

兰亭序

王羲之 永和九年，岁在癸丑，暮春之初，会于会稽山阴之兰亭，修禊事

也。群贤毕至，少长咸集。此地有崇山峻岭，茂林修竹；又有清流激

湍，映带左右，引以为流觞曲水，列坐其次。虽无丝竹管弦之盛，一

觞一咏，亦足以畅叙幽情。是日也，天朗气清，惠风和畅，仰观宇宙

之大，俯察品类之盛，所以游目骋怀，足以极视听之娱，信可乐也。 夫人之相与，俯仰一世，或取诸怀抱，悟言一室之内；或因寄所

托，放浪形骸之外。虽趣舍万殊，静躁不同，当其欣于所遇，暂得于

己，快然自足，曾不知老之将至。及其所之既倦，情随事迁，感慨系

之矣。向之所欣，俯仰之间，已为陈迹，犹不能不以之兴怀。况修短

随化，终期于尽。古人云：“死生亦大矣。”岂不痛哉！ 每览昔人兴感之由，若合一契，未尝不临文嗟悼，不能喻之于怀。

固知一死生为虚诞，齐彭殇为妄作。后之视今，亦犹今之视昔。悲夫！

故列叙时人，录其所述，虽世殊事异，所以兴怀，其致一也。后之览

者，亦将有感于斯文。

53

辽宁省满语文诵读大赛

qooha tuqire jalin wesimbuhe bithe

ju g’o liyang nenehe han fukjin doro neime dulin ojoro onggolo, aldasi beye urihe,

te abkai fejergi ilan ubu de, i jeo -i ba mohome qukuhebi, ere yargiyan -i tuksiquke olhoquka taksire gukure uquri kai, tuttu seme dalire karmara ambasa, dorgi de heolederakv, tondo mujingga saisa, beyebe tulergi de onggohongge, qohome nenehe han -i jiramin gosiha be gvnime, ejen de karulaki serengge kai, giyan -i enduringge donjin be neime badarambufi, nenehe han -i werihe erdemu be eldembume, mujingga saisai sukdun be yendebume huwekiyebuqi aqambi, balai gvnin -i qihai weihukeleme arbuxame, duibuleme yarure de jurgan be ufarabume, tondoi tafulara jugvn be siqi ojorakv gurung ni dorgi yamun -i dorgi serengge, yooni emu beye,sain ehe ningge be wesibure wasibure de, enqu obuqi ojorakv, aikabade jemden be deribure fafun be neqire, jai tondo sain be yabure urse biqi, tuxan -i hafasa de afabufi, weile xangnahan be gisurebume, ejen -i neqin genggiyen dasan be iletuleqi aqambi, harxame dokolome dorgi tulergi fafun be enqu obuqi ojorakv, xi jung hafan xi lang hafan g'o io jy', fei wei, dung yvn se, ese gemu akdun jingji, mujin seolen tondo gulu urse, tuttu nenehe han sonjome tukiyefi, ejen de werihe, mentuhun -i gvnin, gurung ni dorgi baita be, amba ajige akv, gemu hebexefi, amala jai selgiyeme yabubuha de, urunakv edebuhe melebuhe be jombume niyeqeteme, ambula tusa ojoro babi, jiyanggiyvn hiyang qung banin yabun bolgo neqin, qoohai baita be hafu ulhihebi, seibeni qendeme baitalafi, nenehe han mutembi seme maktame henduhe bihe, tuttu ofi geren gisurefi, hiyang qung be tukiyefi uheri dalaqi sindaha, mentuhun -i gvnin, kvwaran -i baita be gemu hebexehede urunakv qoohai urse be hvwaliyasun hvwangga obume, fulu eberi de teisu be bahabume mutembi, mergen amban be hanqi, buya niyalma be aldangga obufi, tuttu nenehe han gurun mukdeme yendehebi, buya niyalma be hanqi, mergen amban be aldangga obufi, tuttu amaga han gurun ungkebume efujehebi, nenehe han -i bisire fonde, amban mini baru ere baita be leolehe dari, hvwan di han ling di han -i jalin qibsime sejileme akame fanqarakvngge akv bihe, xi jung, xang xu, jang xi, can giyvn hafasa, ese gemu akdun sain jurgan -i jalin buqere ambasa, buyerengge han gosire akdara ohode, han gurun -i

54

中华经典诗文满语诵读读本本

mukdere be, inenggi bilafi aliyaqi ombi, amban bi daqi bosoi etuku etufi, beye nan yang ni bade usin weileme, ainame faquhvn jalan de ergen jalgan be karmame, goloi beise -i donjire sara be baihakv bihe, nenehe han amban mimbe fusihvn albtu serakv, nememe beyebe goqifi, elben -i boode amban mini jakade ilan mudan aqanafi, amban minde ne jalan -i baita be fonjire jakade, tereqi hukxeme gvnime, uthai nenehe han de hvsun buki seme angga aljaha, amala ungkebume efujere be ufarafi, qooha gidabuha uquri tuxan be alifi, tuksiquke suilaquka bade hesei takvraha, ede isibume orin emu aniya oho, nenehe han amban mini ginggun olhoba be safi, tuttu urire nerginde amban minde amba baita be afabuha, hese be aliha qi ebsi, inenggi dobori akv jobome gvnime, afabuha de aqabume muterakv ofi, nenehe han -i genggiyen be gvtuburahv seme tuttu sunja biyade lu xui bira be doofi, orho banjirakv bade xumin dosika, te julergi ba toktoho, qooha uksin yongkiyaha, geren qooha be huwekiyebume gaifi, amasi jung yuwan -i babe toktobure ohode, lata moyo be akvmbume, jalingga ehe be geterembume neqihiyefi, han gurun be dahvme mukdembume, fe gemun heqen de bederebuqi ome hamire, ere amban mini nenehe han de karulame, ejen de tondo be isibure tuxan teisu jai aqara be tuwame nonggire ekiyeniyere, tondo gisun be akvmbume wesimburengge, g'o io jy', fei wei, dung yvn sei baita, buyerengge ejen hvlha be dailara dahvme mukdembume mutere be amban minde afabureo, muterakv oqi, amban mimbe weile arafi, nenehe han -i enduri fayangga de alaki, aikabade erdemu be yendebure gisun akv oqi, g'o io jy', fei wei, dung yvn sei heolen be weile arafi, tesei waka be algimbu, ejen inu beye bodome, sain doro be fujurulame fonjime, tusangga gisun be kimqime gaime, nenehe han -i delhentuhe hesei bithe be xumilame gvniqi aqambi, amban bi kesi be alifi alimbaharakv hukxeme gvnimbi, te goro fakqame ofi, wesimbure bithe arara de songgome, absi gisurehe be sarkv oho.

55

辽宁省满语文诵读大赛

出师表

诸葛亮 先帝创业未半而中道崩殂，今天下三分，益州疲弊，此诚危急存

亡之秋也。然侍卫之臣不懈于内，忠志之士忘身于外者，盖追先帝之

殊遇，欲报之于陛下也。诚宜开张圣听，以光先帝遗德，恢弘志士之

气，不宜妄自菲薄，引喻失义，以塞忠谏之路也。 宫中府中，俱为一体，陟罚臧否，不宜异同。若有作*犯科及为

忠善者，宜付有司论其刑赏，以昭陛下平明之理，不宜偏私，使内外

异法也。 侍中侍郎郭彼之、费、董允等，此皆良实，志虑忠纯，是以先帝

简拔以遗陛下。愚以为官中之事，事无大小，悉以咨之，然后施行，

必能裨补阙漏，有所广益。 将军向宠，性行淑均，晓畅军事，试用于昔日，先帝称之曰能，

是以众议举宠为督。愚以为营中之事，悉以咨之，必能使行阵和睦，

优劣得所。 亲贤臣，远小人，此先汉所以兴隆也；亲小人，远贤臣，此后汉

所以倾颓也。先帝在时，每与臣论此事，未尝不叹息痛恨于桓、灵也。

侍中、尚书、长史、参军，此悉贞良死节之臣，愿陛下亲之信之，则

汉室之隆，可计日而待也。 臣本布衣，躬耕于南阳，苟全性命于乱世，不求闻达于诸侯。先

帝不以臣卑鄙，猥自枉屈，三顾臣于草庐之中，咨臣以当世之事，由

是感激，遂许先帝以驱驰。后值倾覆，受任于败军之际，奉命于危难

之间，尔来二十有一年矣。 先帝知臣谨慎，故临崩寄臣以大事也。受命以来，夙夜忧叹，恐

托付不效，以伤先帝之明，故五月渡沪，深入不毛。今南方已定，兵

甲已足，当奖率三军，北定中原，庶竭驽钝，攘除*凶，兴复汉室，

还于旧都。此臣所以报先帝而忠陛下之职分也。至于斟酌损益，进尽

忠言，则攸之、韦、允之任也。 愿陛下托臣以讨贼兴复之效，不效则治臣之罪，以告先帝之灵。

若无兴德之言，则责攸之、韦、允等之慢，以彰其咎；陛下亦宜自谋，

以咨诹善道，察纳雅言，深追先帝遗诏。臣不胜受恩感激。 今当远离，临表涕零，不知所言。

56

中华经典诗文满语诵读读本本

57

辽宁省满语文诵读大赛

lung jung ni bade jabuhangge

ju g’o liyang dung jo qi ebsi, baturu kiyangkiyan sasa dekdefi, jeo giyvn be

kamqime ejelehengge, toloho seme wajirakv, coocoo be yuwan xoo de duibuleqi, gebu buya geren komso, tuttu seme coocoo yuwan xoo be etefi, yadalinggv be etenggi obume mutehengge, abkai erinde teile akv, inu niyalmai bodogon kai, te coocoo tanggv tumen geren be isabufi, abkai jui be hafirame goloi beise be fafulambi, ere yargiyan -i terei baru daqun be temxeqi ojorakv, sun kiowan ulai dergi ba be ejelefi, ilan jalan oho, gurun haksan bime irgen dahahabi, mergen mutengge baitalabuhabi, terei baru ishunde wehiyeqi ojoro dabala, kiqeqi ojorakv, ging jeo -i ba amasi han xui muke miyan xui muke de nikenehebi, aisi julergi mederi de akvnahabi, dergi u gurun -i ujan de aqahabi, wargi ba xu -i bade hafunahabi, ere qooha baitalara gurun, terei ejen tuwakiyame muterakv, ere ainqi abka jiyanggiyvn de burengge kai, jiyanggiyvn aika gvnin bio, i jeo -i ba haksan beki bime, huweki usin minggan ba isikabi, ere abkai iktambuha ba, g'aozu han ede akdafi han -i doro be mutebuhebi, lio jang farhvn yadalinggv, jang lu amargi de bi, irgen geren gurun bayan bime, gosime bilure be sarkv, mergen mutere urse, genggiyen ejen be bahara be gvnimbi, jiyanggiyvn han -i uksun -i enen bime, akdun jurgan duin mederi de iletulehebi, baturu kiyangkiyan be bireme bargiyame, kangkaha gese saisa be gvnimbi, aikabade ging jeo -i jeo be yooni bahafi, haksan hafirahvn be karmame, wargi geren aiman be hvwaliyambume, julergi -i yuwei -i niyalma be bilure, tulergi de sun kiowan de sain -i falime, dorgi de dasan -i baita be dasara, abkai fejergi de kvbulin tuqiqi, emu dergi jiyanggiyvn de, ging jeo -i qooha be kadalabufi, wan lo -i baru forobure, jiyanggiyvn -i beye i jeo -i geren be gaifi, qin quwan -i ba be tuqire ohode, tanggv halai irgen we gelhun akv xoro de buda tampin de nure tebufi, jiyanggiyvn be okdorakv ni, unenggi uttu oqi, da -i doro mutebuqi ombi, han gurun yendebuqi ombikai.

58

中华经典诗文满语诵读读本本

隆中对

诸葛亮 亮躬耕陇亩，好为《梁父吟》。身长八尺，每自比于管仲、乐毅，

时人莫之许也。惟博陵崔州平、颍川徐庶元直与亮友善，谓为信然。 时先主屯新野。徐庶见先主，先主器之，谓先主曰：“诸葛孔明者，

卧龙也，将军岂愿见之乎？”先主曰：“君与俱来。”庶曰：“此人可就

见，不可屈致也。将军宜枉驾顾之。” 由是先主遂诣亮，凡三往，乃见。因屏人曰：“汉室倾颓，奸臣

窃命，主上蒙尘。孤不度德量力，欲信大义于天下；而智术浅短，遂

用猖蹶，至于今日。然志犹未已，君谓计将安出？” 亮答曰：“自董卓已来，豪杰并起，跨州连郡者不可胜数。曹操

比于袁绍，则名微而众寡。然操遂能克绍，以弱为强者，非惟天时，

抑亦人谋也。今操已拥百万之众，挟天子而令诸侯，此诚不可与争锋。

孙权据有江东，已历三世，国险而民附，贤能为之用，此可以为援而

不可图也。荆州北据汉、沔，利尽南海，东连吴会，西通巴、蜀，此

用武之国，而其主不能守，此殆天所以资将军，将军岂有意乎？益州

险塞，沃野千里，天府之土，高祖因之以成帝业。刘璋暗弱，张鲁在

北，民殷国富而不知存恤，智能之士思得明君。将军既帝室之胄，信

义著于四海，总揽英雄，思贤如渴，若跨有荆、益，保其岩阻，西和

诸戎，南抚夷越，外结好孙权，内修政理；天下有变，则命一上将将

荆州之军以向宛、洛，将军身率益州之众出于秦川，百姓孰敢不箪食

壶浆以迎将军者乎？诚如是，则霸业可成，汉室可兴矣。” 先主曰：“善！”于是与亮情好日密。 关羽、张飞等不悦，先主解之曰：“孤之有孔明，犹鱼之有水也。

愿诸君勿复言。”羽、飞乃止。

59

辽宁省满语文诵读大赛

lu gurun -i coo gui afara be

leolehengge

jo kio ming juwanqi aniya niyengniyeri, qi gurun -i qooha muse be dailanjiha

manggi, gung afara hanqikan, coo gui aqanaki serede, ini gaxan -i niyalma hendume, yali jetere urse bodoho kai, geli ai latunara babi, coo gui hendume, yali jetere urse albatu, goro bodome muterakv sefi, dosifi aqafi, fonjime aide afambi, gung hendume, eture jetere jirgaqun be, gelhun akv emhulerakv, urunakv niyalma de dendeme bumbi, jabume, ajige fulehun akvnara unde, irgen daharakv, gung hendume, weqere ulha gu suje be gelhun akv dababurakv, urunakv akdun be baitalambi, jabume, ajige akdun akdabure unde, enduri hvturi isiburakv, gung hendume, amba ajige weile be, udu kimqime muterakv biqibe, urunakv gvnin be akvmbumbi, jabume, ere tondo -i duwali, emgeri afaqi ombi, afaqi dahalara be buyere sehe manggi, gung sejen de emgi tebuhe, qang jo -i bade afame, gung tungken dvki serede, coo gui hendume, taka ojorakv, qi gurun -i niyalma ilan jergi tungken dvhe manggi, coo gui hendume, te ombi sehe, qi gurun -i qooha gidabuha, gung farganaki serede, coo gui hendume, taka ojorakv, ebufi terei songko be tuwafi, sejen -i ba de tafafi, hargaxafi, te ombi sefi, uthai qi gurun -i qooha be farganaha, etehe manggi, gung tere turgun be fonjire de, jabume, afarangge baturu sukdun de kai, emgeri dvre de sukdun mukdembi, jai mudan de eberembi, ilaqi mudan de mohombi, tere mohoro muse yendere jakade, tuttu etehe, amba gurun be bodoro de mangga, buksiha qooha bisire de olhoquka, bi terei songko be tuwaqi faquhvrahabi, terei turun be hargaxaqi naihvhabi, tuttu farganaha sehe.

60

中华经典诗文满语诵读读本本

曹刿论战

左丘明 十年春，齐师伐我。公将战。曹刿请见。其乡人曰：“肉食者谋

之，又何间焉？”刿曰：“肉食者鄙，未能远谋。”乃入见。问：“何

以战？”公曰：“衣食所安，弗敢专也，必以分人。”对曰：“小惠未

徧，民弗从也。”公曰：“牺牲玉帛，弗敢加也，必以信。”对曰：“小

信未孚，神弗福也。”公曰：“小大之狱，虽不能察，必以情。”对曰：

“忠之属也。可以一战。战则请从。” 公与之乘。战于长勺。公将鼓之。刿曰：“未可。”齐人三鼓。刿

曰：“可矣。”齐师败绩。公将驰之。刿曰：“未可。”下视其辙，登轼

而望之，曰：“可矣。”遂逐齐师。 既克，公问其故。对曰：“夫战，勇气也。一鼓作气，再而衰，

三而竭。彼竭我盈，故克之，夫大国，难测也，惧有伏焉。吾视其辙

乱，望其旗靡，故逐之。”

61

辽宁省满语文诵读大赛

meihe butara niyalmai gisurehengge

lio zung yuwan yong jeo -i bigan de enqu haqin -i meihe tuqimbi, beye sahaliyan

bederi xanyan, orho moo daribuqi gemu layambi, niyalma be xexehe de dangnarangge akv, tuttu seme butame bahafi walgiyafi okto aqabuha de, ujen edulehe, bokirashvn xumpulu ehe yoo hasan be dasaqi ombi, efujehe yali be geterembume, ilan haqin -i umiyaha be buqebuqi ombi, dade oktosi hafan han -i hese be alifi ganame, aniyadari juwe jafabume, butame muterengge de ini afabuqi aqara turigen be fangkabumbi seme niyalma elbire jakade, yong jeo -i niyalma temxendume genembihe, emu jiyang halangga niyalma, tere aisi be emhulefi ilan jalan oho, fonjiqi, alarangge, mini mafa ede buqehe, mini ama ede buqehe, bi te sirafi butame yabuhai juwan juwe aniyai sidende elekei buqehengge ududu mudan oho seme jompi gisurehe de arbun dembei jongginahabi, bi xar seme ofi, hendume, ede akambi aise, bi baita be aliha urse de alafi, sini takvran be halafi sini alban be da an -i obuqi, antaka sehede, jiyang halangga niyalma ambula gvnin efujefi, sar seme yasai muke tuhebume hendume agu mimbe jilame banjikini serenggeo, uttu oqi mini ere takvran -i kesi akvngge, hono mini alban be da an -i obure umesi kesi akv qi yebe kai, da jokson de bi ere takvran de yaburakv bihe biqi, aifini joqimbihe, meni boo ere gaxan de ilan jalan tefi, te de isinafi ninju aniya ohobi, gaxan adaki -i banjire doro ulhiyen -i hafirabuha, na qi tuqirengge be waqihiyame baitalame, boode dosinjirengge be funqeburakv fayame sureme hvlame torime gurime, yuyure kangkara de heihedeme tuheme, edun aga de funtume halhvn xahvrun de goibume, ehe sukdun deri ergen gaime ergen goqime, ishunde qirunume buqehengge kejine bihebi. dade mini mafa -i emgi tehe urse, te juwan boode emke seme hono akv, mini ama -i emgi tehe urse, te juwan boode juwe ilan seme hono akv, mini emgi juwan juwe aniya tehengge,te juwan boode duin sunja seme hono akv, buqehengge waka oqi, uthai gurihebi, uttu bime mini teile meihe butara turgunde taksihabi, oshon wailan meni gaxan de jifi, dergi wargi de har seme kaiqara, julergi amargi de ar seme esukiyere de, dur seme golondufi, qoko indahvn qi aname bahafi ekisaka bisirakv, bi elheken -i ilifi, malu be tuwafi, mini meihe umainahakv oqi herserakv dedumbi,

62

中华经典诗文满语诵读读本本

gingguleme ulebume, erin oho manggi alibume jafambi, bederefi baqi tuqike jaka be amtanggai jeme, mini se duhembumbi, ainqi emu aniyai dolo juwe jergi buqere be xelembi, ereqi tulgiyen, urgun sebjen -i bisire dabala, ainahai meni gaxan adaki ursei adali inenggidari ere gese baita bini, te udu ede buqehe seme meni gaxan adaki ursei buqere de duibuleme ohode, kemuni amala ohoni, geli ai gelhun akv ehe horon de akambi sehe manggi, bi donjifi ele xar sehe, kungzi -i henduhe, oshon dasan tasha qi nimequke kai sehebi, bi kemuni kenehunjembihe, te jiyang halangga be tuwahade ele akdaha kai, alban xulehen -i jobolon, ere meihe qi dabanaha be we gvniha ni, uttu ofi ini gisurehe bebe bithe arafi, irgen -i geren -i taqin be qinqilara urse de ulhikini seme belhebuhe.

63

辽宁省满语文诵读大赛

捕蛇者说

柳宗元 永州之野产异蛇：黑质而白章，触草木尽死；以啮人，无御之者。

然得而腊之以为饵，可以已大风、挛踠、瘘疠，去死肌，杀三虫。其

始太医以王命聚之，岁赋其二。募有能捕之者，当其租入。永之人争

奔走焉。 有蒋氏者，专其利三世矣。问之，则曰：“吾祖死于是，吾父死

于是，今吾嗣为之十二年，几死者数矣。”言之貌若甚戚者。余悲之，

且曰：“若毒之乎？余将告于莅事者，更若役，复若赋，则如何？”蒋氏大戚，汪然出涕，曰：“君将哀而生之乎？则吾斯役之不幸，未

若复吾赋不幸之甚也。向吾不为斯役，则久已病矣。自吾氏三世居是

乡，积于今六十岁矣。而乡邻之生日蹙，殚其地之出，竭其庐之入。

号呼而转徙，饿渴而顿踣。触风雨，犯寒暑，呼嘘毒疠，往往而死者，

相藉也。曩与吾祖居者，今其室十无一焉。与吾父居者，今其室十无

二三焉。与吾居十二年者，今其室十无四五焉。非死即徙尔，而吾以

捕蛇独存。悍吏之来吾乡，叫嚣乎东西，隳突乎南北；哗然而骇者，

虽鸡狗不得宁焉。吾恂恂而起，视其缶，而吾蛇尚存，则弛然而卧。

谨食之，时而献焉。退而甘食其土之有，以尽吾齿。盖一岁之犯死者

二焉，其余则熙熙而乐，岂若吾乡邻之旦旦有是哉。今虽死乎此，比

吾乡邻之死则已后矣，又安敢毒耶？” 余闻而愈悲，孔子曰：“苛政猛于虎也！”吾尝疑乎是，今以蒋氏

观之，犹信。呜呼！孰知赋敛之毒，有甚于是蛇者乎！故为之说，以

俟夫观人风者得焉。

64

中华经典诗文满语诵读读本本

ubaliyambuha deote jusei durun （弟

子规）

enduringge niyalmai taqihiyan, ujude hiyooxun deoqin, sirame ginggun akdun, geren be gemu gosimbime, gosingga de hajilambi, yabume funqehe hvsun de, xu be taqimbi, dergi uheri xoxohon, 弟子规 圣人训 首孝弟 次谨信 泛爱众 而亲仁 有余力 则学文 ama eme hvlaqi, ume elhexeme yabure, ama eme takvraqi, ume banuhvxame yabure, ama eme taqibuqi, urunakv gingguleme donji, ama eme dangsiqi, urunakv ijishvn -i gaisu, tuweri halukan obu, juwari serguwen obu, erde oqi fonji, yamji oqi torombu, tuqiqi urunakv ala, bedereqi urunakv aqana, terede toktoho ba bikini, kiqen be ume halara, ajige baita biqibe, ume salifi yabure, aika salifi yabuqi,

65

辽宁省满语文诵读大赛

jui -i doro edelehe, ajige jaka biqibe, ume qisui asarara, aika qisui asaraqi, niyaman -i mujilen akaha, niyaman -i buyerengge be, hvsun -i ebsihei belhekini, niyaman -i ubiyarangge be, gingguleme ashvme unggikini, beye be nionggajaqi, niyaman be jobobumbi, erdemu be gvtubuqi, niyaman be girubumbi, niyaman muse be gosiqi, hiyooxularangge ai mangga, niyaman muse be hataqi, hiyooxulaqi sain mujangga, niyaman endebuku biqi, halarao seme tafula, qira urunakv nesuken, jilgan urunakv fangkala, tafulafi gaijarakv oqi, urgunjefi dasame tafula, hvlame songgome dahalakini, tantaqibe ume gasara, niyaman nimeku bahaqi, okto neneme amtala, xuntuhuni dobonio erxe, ume dalbaqi aljara, ilan aniya sinagalaqi, daruhai akame nasa, tehe babe ilga, nure yali lashala, sinagalaqi dorolon akvmbu, weqeqi unenggi waqihiyakini, akvhangge be uileqi,

66

中华经典诗文满语诵读读本本

bisire gese uilekini, 父母呼 应勿缓 父母命 行勿懒 父母教 须敬听 父母责 须顺承

冬则温 夏则凊 晨则省 昏则定 出必告 反必面 居有常 业无变事虽

小 勿擅为 苟擅为 子道亏 物虽小 勿私藏 苟私藏 亲心伤亲所好 力为具 亲所恶 谨为去 身有伤 贻亲忧 德有伤 贻亲羞亲爱我 孝何

难 亲憎我 孝方贤亲有过 谏使更 怡吾色 柔吾声 谏不入 悦复谏 号泣随 挞无怨亲有疾 药先尝 昼夜侍 不离床 丧三年 常悲咽 居处

变 酒肉绝丧尽礼 祭尽诚 事死者 如事生 ahvn -i doro senggime, deo -i doro gungnequke, ahvn deo hvwangga oqi, hiyooxun uthai ede baktambihe, ulin jaka be weihukeleqi, gasaqun aibiqi jibuhe, gisun leolen be kiriqi, jili esi getereke, omire jetere uquri, tere yabure nerginde, unggata be nendebu, asihata amala oso, unggata niyalma hvlaqi, uthai funde hvla, niyalma bisirakv oqi, beye uthai isina, ungga dangga jondoqi, ume gebu hvlara, ungga dangga -i baru oqi, ume muten arara, jugvn de ungga uqaraqi, ekxeme amqanafi qanjura, ungga umaiserakv oqi, bederefi gingguleme iliqina, morin yaluqi ebu, sejen teqi wasikini, dulefi kemuni ilihai, tanggv okson aliyakini,

67

辽宁省满语文诵读大赛

ungga urse iliqi, arbun wesihun waka, sihata ume tere, ungga urse teqeqi, tebuqi jai teqere, ungga dangga -i juleri, jilgan urunakv fangkala, fangkala donjirakv oqi, nememe giyan waka, ibeqi urunakv garda, bedereqi urunakv elhe, fonjiqi iliqi jabu, yasa ume gurinjere, amjita eshete uileqi, ama -i songkoi uilekini, geren ahvta uileqi, ahvn -i songkoi uilekini, dergi dosiqi hiyooxula tuqiqi deoqile sehengge 兄道友 弟道恭 兄弟睦 孝在中 财物轻 怨何生 言语忍 忿自泯

或饮食 或坐走 长者先 幼者后 长呼人 即代叫 人不在 己即到 称尊长 勿呼名 对尊长 勿见能 路遇长 疾趋揖 长无言 退恭立 骑下

马 乘下车 过犹待 百步余 长者立 幼勿坐 长者坐 命乃坐 尊长前 声要低 低不闻 却非宜 近必趋 退必迟 问起对 视勿移 事诸父 如事父 事诸兄 如事兄

qimaridari erdeken -i ili, dobori goidafi amga, herqun akv sakdaka, ere erin hairaquka, erde dere obo, geli angga silgiyakini, tule genefi mariqi, uthai gala obokini, mahala tob obu, tohon urunakv tohomi,

68

中华经典诗文满语诵读读本本

fomoqi sabu be, teksin bolgo obukini, mahala etuku be, toktoho bade sinda, ume balai maktafi, lumbaname nantuhvrabure de isibure, etuku bolgo ba wesihun obu, yangselarangge ai tusa, dergide teisu tuwakiya, fejergide boo teisuleqina, omingga jemengge tukiyeqi, ume ilgame sonjoro, isinggai jeqi wajiha, ume dabatala ojoro, se asihan de, ume nure omire, nure omime soktoqi, yala umesi boqihe, oksoqi elheken -i oso, iliqi tob oso, xumikan muheliyeken -i qanjura, gingguleme gungneme dorolo, ume bokson fehure, ume haidarame nikere, ume sandalame tere, ume bethe kelfixere, elheken -i hida tukiye, ume asuki tuqibure, onqokon -i murihan mudali, ume hoxo goibure, untuhun tetun jafaqi, jalukangge jafara adali, untuhun boode dosiqi, niyalma bisire adali, baita ume ekxere, ekxeqi toktofi taxaraha,

69

辽宁省满语文诵读大赛

ume mangga sengguwere, ume dulemxeme oihorilara, bequnume darixara ba, jailakini ume halanara, miosihon ehe baita, ashvkini ume daqilara, duka dosire hamime, bisirengge be fonjikini, tanggin wesire hamime, urunakv asuki bukini, niyalma weqi fonjiqi, gebu be ala, bi seme jabuqi, getuken akv seqina, niyalmai jaka baitalaqi, urunakv iletu baisu, aika alarakv gamaqi, uthai hvlharangge inu, niyalmai jaka baiqi, erdeken -i amasi toodana, niyalma jaka baiqi, biqi ume hairara, 朝起早 夜眠迟 老易至 惜此时 晨必盥 兼漱口 便溺回 辄净手

冠必正 纽必结 袜与履 俱紧切 置冠服 有定位 勿乱顿 致污秽 衣贵洁 不贵华 上循分 下称家 对饮食 勿拣择 食适可 勿过则 年方

少 勿饮酒 饮酒醉 最为丑步从容 立端正 揖深圆 拜恭敬 勿践阈 勿跛倚 勿箕踞 勿摇髀 缓揭帘 勿有声 宽转弯 勿触棱 执虚器 如执盈 入虚室 如有人 事勿忙 忙多错 勿畏难 勿轻略 斗闹场 绝勿

近 邪僻事 绝勿问 将入门 问孰存 将上堂 声必扬 人问谁 对以名 吾与我 不分明 用人物 须明求 倘不问 即为偷 借人物 及时还 后有急 借不难

yaya gisun tuqiqi, akdun be nendekini, balai holtoro be, adarame yabuqi ombini, fulu gisurere anggala,

70

中华经典诗文满语诵读读本本

komso oqi antaka, giyangga oqi wajiha, faksidarangge ai baita, ekxun keike gisun, nantuhvn langse leolen, hvdai ba -i taqin, gemu oyonggo targaqun, yargiyan -i sabuhakv oqi, ume weihuken -i algixara, tengkime sahakv oqi, ume weihuken -i ulara, giyan akv -i baita, ume ainame alire, aika ainame aliqi, yabuqibe nakaqibe jurqenjehe, yaya hergen hvlaqi, ujen bime sulfangga, ume ekxeme saksire, ume hvlhidame buksurilara, tere uttu gisurere, ere tuttu gisurerengge, beyede daljakv oqi, ume balai danara, niyalmai sain sabuqi, uthai jergileme gvni, sandalabuhangge goro biqibe, ulhiyen ulhiyen -i ibekini, niyalmai ehe sabuqi, uthai dolori kimqi, biqi uthai hala, akv oqi targakini, damu erdemu taqin, damu bengsen muten, niyalma de isirakv oqi, beye haqihiyarangge giyan, etuku adu oqibe,

71

辽宁省满语文诵读大赛

niyalma de isirakv oqi, ume dolo joboro, endebuku donjifi jilidara, maktaqun donjifi sebjelerengge, ekiyendere guqu halanafi, nonggibure guqu bederehe, maktaqun donjifi olhoro, endebuku donjifi urgunjerengge, sijirhvn akdun saisa, ulhiyen -i hajilame jihe, gvnin akv -i waka, qalabun sere dabala, gvnin bisire waka, yargiyan -i ehe seqina, endebuku halame muteqi, akv de ombi, aika daldame miyamiqi, emu weile nemebumbi, dergi ginggulembime akdun oso sehengge, 凡出言 信为先 诈与妄 奚可焉 话说多 不如少 惟其是 勿佞巧

奸巧语 秽污词 市井气 切戒之 见未真 勿轻言 知未的 勿轻传 事非宜 勿轻诺 苟轻诺 进退错 凡道字 重且舒 勿急疾 勿模糊 彼说

长 此说短 不关己 莫闲管 见人善 即思齐 纵去远 以渐跻 见人恶 即内省 有则改 无加警 唯德学 唯才艺 不如人 当自砺 若衣服 若饮食 不如人 勿生戚 闻过怒 闻誉乐 损友来 益友却 闻誉恐 闻过

欣 直谅士 渐相亲 无心非 名为错 有心非 名为恶 过能改 归于无 倘掩饰 增一辜

yaya niyalma be, bireme gosiqi aqambi, abka gemu elbehebi, na gemu alihabi, yabun wesihun ningge, gebu esi algika, niyalmai ujen oburengge,

72

中华经典诗文满语诵读读本本

arbun wesihun waka, erdemu amba ningge, algin esi badaraka, niyalmai gvnin daharangge, gisun kvwasa waka, beye de muten biqi, ume emhun qisulara, niyalma de muten biqi, ume balai ehequre, ume bayan de haldabaxara, ume yadahvn de qoktoloro, ume feingge be hatara, ume iqengge be buyere, niyalma jabdurakv de, ume baita -i farfabure, niyalma toktorakv de, ume gisun -i yangxabure, niyalmai eberi be, ume tuqibume feterere, niyalmai qisu be, ume jubexeme gisurere, niyalmai sain gisureqi, uthai beyei sain, niyalma saha de, ele haqihiyame gvniki, niyalmai ehe algixaqi, uthai beyei ehe, ubiyarangge jaqi dabanaqi, jobolon dekderede guwelke, sain be ishunde haqihiyanduqi, erdemu gemu nonggibumbi, endebuku be tuwanqihiyarakv oqi, doro yooni gvtubumbi, yaya gaijara burengge, urunakv getuken oso, burengge giyan -i labdu,

73

辽宁省满语文诵读大赛

gaijarangge giyan -i komso, niyalma de isibuqi, neneme beyede forgoxoqina, beye qihakv oqi, uthai ekxeme naka, baili de karula, kimun be onggokini, kimun karularangge joobai, baili karularangge goidakini, aha nehu tuwarangge, beye tob wesihun, tob wesihun biqibe, jilan bime onqokon, horon -i niyalma dahabuqi, mujilen de ojorakv, giyan -i niyalma dahabuqi, teni gisun akv, 凡是人 皆须爱 天同覆 地同载 行高者 名自高 人所重 非貌高

才大者 望自大 人所服 非言大 己有能 勿自私 人所能 勿轻訾 勿谄富 勿骄贫 勿厌故 勿喜新 人不闲 勿事搅 人不安 勿话扰 人有

短 切莫揭 人有私 切莫说 道人善 即是善 人知之 愈思勉 扬人恶 既是恶 疾之甚 祸且作 善相劝 德皆建 过不规 道两亏 凡取与 贵分晓 与宜多 取宜少 将加人 先问己 己不欲 即速已 恩欲报 怨欲

忘 报怨短 报恩长 待婢仆 身贵端 虽贵端 慈而宽 势服人 心不然 理服人 方无言

adali niyalma biqibe, meimeni duwali ilgabumbi, an -i jergingge labdu, gosingga urse seri, unenggi gosingga urse, niyalma olhorakvngge akv, gisun daldarakv bime, haldabaxara qira tuyemburakv, gosingga de hajilame muteqi, utala sain bi, erdemu ulhiyen -i nonggibufi,

74

中华经典诗文满语诵读读本本

endebuku ulhiyen -i mayambi, gosingga de hajilarakv oqi, tutala jobolon bi, buya niyalma isinjifi, eiten baita efujembi, dergi geren be gemu gosimbime gosingga de hajila sehengge 同是人 类不齐 流俗众 仁者希 果仁者 人多畏 言不讳 色不媚

能亲仁 无限好 德日进 过日少 不亲仁 无限害 小人进 百事坏 hvsuttuleme yaburakv oqi, xu -i teile taqiqi, oilorgi yangse nonggibufi, ai niyalma xanggambi, hvsuttuleme yabure gojime, xu taqirakv oqi, gvnin -i qihai yabume, yargiyan giyan hvlhidambi, bithe hvlara arga, ilan haqin isina, mujilen yasa angga, gemu oyonggo mujangga, jing ere be hvlaqi, ume tere be gvnire, ere be duhembure onggolo, ume tere be neire, sulakan -i bilgan bila, hasa hvsuttuleme kiqe, kiqen hvsun isinaqi, sibuhe dalibuhangge neibuhe, dolori kenehunjerengge be, uthai ejeme ara, niyalma baihanafi fonjikini, yargiyan jurgan baiqina, boo vlen bolgo, fu fajiran bolokon,

75

辽宁省满语文诵读大赛

dere teku dasihiya, fi yuwan teksile, behe suime urhuqi, mujilen inu waikuraha, hergen ginggulerakv oqi, mujilen neneme gaisilabuha, bithe qagan be, toktoho ba de sinda, hvlame tuwame wajifi, da bade asara, hahi baita biqibe, teksin -i dobtolofi bargiya, garjame efujehengge biqi, uthai niyeqeme dasata, enduringge waka bithe, ashvkini tuwaqi ojorakv, sure genggiyen daliburahv, gvnin mujilen efujerahv, ume beye be efulere, ume beye be waliyara, enduringge saisa de, ulhiyen -i isiname kiqeqina, dergi yabume funqehe hvsun de xu be taqi sehengge 不力行 但学文 长浮华 成何人 但力行 不学文 任己见 昧理真

读书法 有三到 心眼口 信皆要 方读此 勿慕彼 此未终 彼勿起 宽为限 紧用功 工夫到 滞塞通 心有疑 随札记 就人问 求确义 房室

清 墙壁净 几案洁 笔砚正 墨磨偏 心不端 字不敬 心先病 列典籍 有定处 读看毕 还原处 虽有急 卷束齐 有缺坏 就补之 非圣书 屏勿视 敝聪明 坏心志 勿自暴 勿自弃 圣与贤 可驯致

76

中华经典诗文满语诵读读本本

niyengniyeri

ju jy’ qing erehei, erehei, dergi edun jihe. niyengniyeri -i okson hanqi ohobi. eiten yooni teniken getehe gese, urgun -i yasa neimbi. alin senehebi,

muke muttuhabi, xun -i qira fularjahabi. orho boihon qi hvlhame tuqifi, niowari nioweri. yafan -i dolo, bigan

-i dolo, tuwaqi, farsi farsi jalumpi. tere, dedure, udunggeri kurbure, mumuhu feshelere, meljeme sujure, somifi baihanara. edun ijishvn, orho uhuken.

toro moo, guilehe moo, xulhe moo, si minde anahvnjarakv, bi sinde anahvnjarakv, yooni amqame jalumpi ilakabi. gvrgin -i gese fulgiyan, jaksan -i gelfiyen, nimanggi -i gese xanggiyan. ilha be wangkiyaqi, janquhvn adali. yasa niquqi, mooi ninggude emgeri toro, guilehe, xulhe banjinaha gese. ilhai xurdeme minggan tumen hibsu ejen ung ung seme jamarambi, gefehe dondon julesi amasi deyembi. bigan -i ilha babadebi, haqingga, gebu bisirengge, gebu akv ningge, orho -i sidende bi. yasai adali, usihai adali, habraxahai bi.

‘dere febuqibe beikuwen akv fulha fodoho -i edun sere gisun mbe taxararakv, eniye -i galai gese simbe bixumbi. edun gajiha wa -i dorgi de, iqe ubaxabuha boihon -i wa bi, niyanqiha -i wa be suwaliyaganjame, geli haqingga ilhai wa bi. yooni usihin derbehun -i sukdun -i dolo burambi. gasha feye be ilha abdaha -i dolo tebufi urgunjeme, guqu anda be hvlafi bolgo kufur bilha be bardanggilame nesuken mudangga uqun be uquleme, nesuken edun eyere muke de aqabumbi. ihan -i fisa -i ninggude bisire adulara jusei hetu fiqakv, ere fon de, inu inenggidari, guwendehei bi.

aga oqi dembei an -i baita, juwe ilan inenggi agahai nakarakv. damu ume usara. tuwaki, ihan -i funiyehe -i gese, ulme -i gese, sirge -i gese, narhvxame jodome, booi ninggu be nekeliyen xanggiyan burimbi, mooi abdaha jerkixeme niowanggiyan, orho inu yasa be jerkixeme niowanggiyan. yamjishvn ome, dengjan dabufi, sabdan sabdan-i luk seme suwayan foson, qib seme elhe dobori be alimbi. gaxan -i niji de, wehei doohan -i dalbade sara be jafame elhe nuhan -i oksoro niyalma; usin -i dolo weilere usisi nemerku be nereme sekiyeku etumbi. qeni boo, seri sari, agai dolo qib seme bi.

77

辽宁省满语文诵读大赛

abka de deyenggu ulhiyen ulhiyen -i labdu ombime, na de juse inu labdu ombi. hoton de okini, gaxan de okini, boo tome boigon tome, sakdasa asihata yooni amqanara gese, emke emken -i tuqikebi. giranggi sube be saniyame, fayangga be dekdebume, meimeni beyei baita be arambi. ‘emu aniyai deribun niyengniyeri qi’ sehengge; teniken deribume saka, xolo labdu bi, erequn labdu bi.

niyengniyeri teniken banjibuha huhuri -i adali, uju qi bethe de isitala yooni iqe ome, muttumbi.

niyengniyeri sargan jusei adali, boqonggo fiyangga -i, injeme, oksombi.

niyengniyeri horonggo asihatai adali, selei gese bethe gala bime muse be yarume julesi yabumbi.

78

中华经典诗文满语诵读读本本

春

朱自清 盼望着，盼望着，东风来了，春天的脚步近了。 一切都像刚睡醒的样子，欣欣然张开了眼。山朗润起来了，水涨

起来了，太阳的脸红起来了。 小草偷偷地从土里钻出来，嫩嫩的，绿绿的。园子里，田野里，

瞧去，一大片一大片满是的。坐着，躺着，打两个滚，踢几脚球，赛

几趟跑，捉几回迷藏。风轻悄悄的，草软绵绵的。 桃树、杏树、梨树，你不让我，我不让你，都开满了花赶趟儿。

红的像火，粉的像霞，白的像雪。花里带着甜味儿；闭了眼，树上仿

佛已经满是桃儿、杏儿、梨儿。花下成千成百的蜜蜂嗡嗡地闹着，大

小蝴蝶飞来飞去。野花遍地是：杂样儿，有名字的，没名字的，散在

草丛里，像眼睛，像星星，还眨呀眨的。 “吹面不寒杨柳风”，不错的，像母亲的手抚摸着你。风里带来

些新翻的泥土的气息，混着青草味儿，还有各种花的香，都在微微润

湿的空气里酝酿。鸟儿将巢安在繁花嫩叶当中，高兴起来了，呼朋引

伴地卖弄清脆的喉咙，唱出宛转的曲子，跟轻风流水应和着。牛背上

牧童的短笛，这时候也成天嘹亮地响着。 雨是最寻常的，一下就是三两天。可别恼。看，像牛毛，像花针，

像细丝，密密地斜织着，人家屋顶上全笼着一层薄烟，树叶儿却绿得

发亮，小草儿也青得逼你的眼。傍晚时候，上灯了，一点点黄晕的光，

烘托出一片安静而和平的夜。在乡下，小路上，石桥边，有撑起伞慢

慢走着的人；地里还有工作的农民，披着蓑戴着笠。他们的房屋，稀

稀疏疏的，在雨里静默着。 天上风筝渐渐多了，地上孩子也多了。城里乡下，家家户户，老

老小小，也赶趟儿似的，一个个都出来了。舒活舒活筋骨，抖擞抖擞

精神，各做各的一份儿事去，“一年之计在于春”；刚起头儿，有的是

工夫，有的是希望。 春天像刚落地的娃娃，从头到脚都是新的，它

生长着。 春天像小姑娘，花枝招展的，笑着，走着。 春天像健壮的青年，有铁一般的胳膊和腰脚，领着我们上前去。

79

辽宁省满语文诵读大赛

沿着荷塘，是一条曲折的小煤屑路。这是一条幽僻的路；白天也

少人走，夜晚更加寂寞。荷塘四面，长着许多树，蓊蓊郁郁的。路的

一旁，是些杨柳，和一些不知道名字的树。没有月光的晚上，这路上

阴森森的，有些怕人。今晚却很好，虽然月光也还是淡淡的。 路上只我一个人，背着手踱着。这一片天地好像是我的；我也像

超出了平常的自己，到了另一世界里。我爱热闹，也爱冷静；爱群居，

也爱独处。像今晚上，一个人在这苍茫的月下，什么都可以想，什么

都可以不想，便觉是个自由的人。白天里一定要做的事，一定要说的

话，现在都可不理。这是独处的妙处，我且受用这无边的荷香月色好

了。 曲曲折折的荷塘上面，弥望的是田田的叶子。叶子出水很高，像

亭亭的舞女的裙。层层的叶子中间，零星地点缀着些白花，有袅娜地

开着的，有羞涩地打着朵儿的；正如一粒粒的明珠，又如碧天里的星

星，又如刚出浴的美人。微风过处，送来缕缕清香，仿佛远处高楼上

渺茫的歌声似的。这时候叶子与花也有一丝的颤动，像闪电般，霎时

传过荷塘的那边去了。叶子本是肩并肩密密地挨着，这便宛然有了一

道凝碧的波痕。叶子底下是脉脉的流水，遮住了，不能见一些颜色；

而叶子却更见风致了。 月光如流水一般，静静地泻在这一片叶子和花上。薄薄的青雾浮

起在荷塘里。叶子和花仿佛在牛乳中洗过一样；又像笼着轻纱的梦。

虽然是满月，天上却有一层淡淡的云，所以不能朗照；但我以为这恰

是到了好处--酣眠固不可少，小睡也别有风味的。月光是隔了树照过

来的，高处丛生的灌木，落下参差的斑驳的黑影，峭楞楞如鬼一般；

弯弯的杨柳的稀疏的倩影，却又像是画在荷叶上。塘中的月色并不均

匀；但光与影有着和谐的旋律，如梵婀玲上奏着的名曲。 荷塘的四面，远远近近，高高低低都是树，而杨柳最多。这些树

将一片荷塘重重围住；只在小路一旁，漏着几段空隙，像是特为月光

留下的。树色一例是阴阴的，乍看像一团烟雾；但杨柳的丰姿，便在

烟雾里也辨得出。树梢上隐隐约约的是一带远山，只有些大意罢了。

树缝里也漏着一两点路灯光，没精打采的，是渴睡人的眼。这时候最

热闹的，要数树上的蝉声与水里的蛙声；但热闹是它们的，我什么也

没有。

80