;% ø5ø0/(59( +$5(.(7/ø'(öøùø0$ 5$/,ö, *udil÷l...
TRANSCRIPT
1
NİCELİKSEL KONTROL
GRAFİKLERİ
Prof. Dr. Nihal ERGİNEL
Anadolu Üniversitesi
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
X BİRİMLER VE
HAREKETLİ DEĞİŞİM ARALIĞI
KONTROL GRAFİĞİ
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
X- Birimler Kontrol Grafiği
n= 1 birimlik örnekler alınır.
Üretim hızı oldukça düşük, üretim sayısı az
olduğu durumlarda,
Otomatik ölçüm cihazları ile her birimin
ölçümü yapılabildiği zamanlarda,
Üretim sürecinde değişkenlik çok az
olduğu durumlarda,
Test metodu tahribatlı olduğunda,
tercih edilir.
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
2
X birimler kontrol grafiği, Hareketli Değişim Aralığı Kontrol Grafiği ile birlikte kullanılır.
Hareketli Değişim Aralığı KG, birbirini izleyen iki veri arasındaki değişkenliği gösterir.
Stat>Control Charts>Variables Charts for Individuals
>I-MR
Stat>Control Charts>Variables Charts for Individuals>
Individuals
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Eğer ana kütle µ ve σ biliniyor ise;
ÜKS= 0 + 3
OÇ = 0
AKS= 0 – 3
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Veri toplanması ve Analizi
n=3 olduğu durumda;
t=1 = max ( , , ) - min ( , , )
t=2 = max ( , , ) - min ( , , )
. . .
. . .
. .
. .
t=m = max ( , , ) - min ( , , )
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
3
n=3 için;
=
=
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
X- Birimler Kontrol Grafiğinin sınırlarının
hesaplanması
m: örnek sayısı
n: hareketli değişim aralığı
= + 3
=
= =
= - 3
=
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Hareketli Ortalama (MR) Kontrol Grafiği
sınırlarının hesaplanması
= .
=
= .
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
4
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
X-HDA Kontrol Grafiği
2010Subgroup 0
4100
4000
3900
3800
3700
3600
3500
Indiv
idual V
alu
e
1
Mean=3789
UCL=4026
LCL=3553
300
200
100
0
Movin
g R
ange
R=88,89
UCL=290,4
LCL=0
I and MR Chart f or C1
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
L değeri için X-HDA KG
40302010Subgroup 0
81
80
79
78
77
Indiv
idual V
alu
e
1
1
1
1
1
1
1 1
1 1 1 1 1
Mean=79,87
UCL=80,81
LCL=78,92
1,0
0,5
0,0
Movin
g R
ange
1
R=0,356
UCL=1,163
LCL=0
I and MR Chart f or L-pembe
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
5
a değeri için X-KG
403020100
8
7
6
5
Observation Number
Indiv
idual V
alu
e
I Chart f or a-pembe
1
11
1
11
1 1
Mean=5,833
UCL=6,940
LCL=4,726
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
b değeri için X- KG
403020100
5
4
3
Observation Number
Indiv
idual V
alu
e
I Chart f or b-pembe
11 1
1
Mean=3,828
UCL=4,563
LCL=3,093
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
ÖRNEK:
Uçak astar boyası için viskozite değeri önemli kalite
karakteristiklerinden biridir. Ürünler partiler halinde
üretilmektedir ve 15 partiye ait viskozite değeri aşağıdaki
tabloda verilmiştir. Verileri dikkate alarak X birimler ve
MR kontrol grafiğini çiziniz.
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
6
Parti
numarası
Viskozite
1 33,75
2 33,05
3 34,00
4 33,81
5 33,46
6 34,02
7 33,68
8 33,27
9 33,49
10 33,20
11 33,62
12 33,00
13 33,54
14 33,12
15 33,84
Çözüm:
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Çözüm: Parti
numarası
Viskozite
(X)
MR
1 33,75
2 33,05 0,7
3 34,00 0,95
4 33,81 0,19
5 33,46 0,35
6 34,02 0,56
7 33,68 0,34
8 33,27 0,41
9 33,49 0,22
10 33,20 0,29
11 33,62 0,42
12 33,00 0,62
13 33,54 0,54
14 33,12 0,42
15 33,84 0,72
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
X- Birimler Kontrol Grafiği Sınırları;
n= 2 olduğu için =1,128 olur.
= + 3
= 33,52+ 3
= 34,80
= =33,52
= - 3
= 33,52- 3
= 32,24
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
7
X birimler kontrol grafiği
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Hareketli Değişim Aralığı (MR) Kontrol
Grafiği Sınırları;
n= 2 için = 0 ve = 3,267 olur.
= . = 3,267.0,48=1,57
= =0,48
= . = 0
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
8
– R KONTROL GRAFİĞİ
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
X-R Kontrol Grafiği
Süreçteki anlık ve belli bir periyottaki
değişimleri görmek için kullanılır,
Süreçten n (3,5,vb.) birimlik örnekler alınır,
En yaygın olarak kullanılan kontrol
grafiğidir.
zamann birimlik
örnekn birimlik
örnek
n birimlik
örnek...
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
X ortalama, n birimlik örneklerin ortalamasını, R ise n
birimlik örneklerin max. ile min. arasındaki farkı gösterir.
Stat>Control Charts>Variables Charts for Subgroups
> Xbar-R
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
9
Eğer ana kütle µ ve σ biliniyor ise;
kontrol grafiği;
= +3
= + Aσ
= =
= -3
= – Aσ
A =
alındığında;
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
R kontrol grafiği;
= .σ
= .σ
= .σ
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Ancak her zaman ana kütle parametreleri
bilinmez. Böyle durumlarda, ana kütle
standart sapmasını ya örnek standart
sapmasından veya değişim aralığından
tahmin etmek gerekir.
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
10
Veri toplama
t = 1
t =2
t =3
.
.
.
t= m
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
=
=
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
X-R Kontrol Grafiği sınırlarının
hesaplanması
X: ölçüm değeri
n: örnekteki birim sayısı
örnek ortalaması
: genel ortalama
R: örnek değişim aralığı
değişim aralığı ortalaması
, , : sabitler
olmak üzere,
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
11
kontrol grafiği
= + 3
= + .
=
= - 3
= - .
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
R kontrol grafiği;
= .
=
= .
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Veri girme
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
12
Kontrol Grafiğini oluşturma
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
L değeri için X- R KG
0Subgroup 10 20 30
78
79
80
81
82
Sam
ple
Mean
Mean=80,42
UCL=81,03
LCL=79,81
0,0
0,5
1,0
1,5
Sam
ple
Range
1
R=0,2294
UCL=0,7494
LCL=0
Xbar/R Chart f or L-Gri
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
a değeri için X- R KG
0Subgroup 10 20 30
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
Sam
ple
Mean
Mean=0,3665
UCL=0,6163
LCL=0,1168
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
Sam
ple
Range
R=0,09392
UCL=0,3069
LCL=0
Xbar/R Chart f or a-Gri
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
13
b değeri için X- R KG
0Subgroup 10 20 30
-0,3
-0,2
-0,1
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
Sam
ple
Mean
Mean=0,1909
UCL=0,3293
LCL=0,05256
0,0
0,1
0,2
Sam
ple
Range
R=0,05202
UCL=0,1700
LCL=0
Xbar/R Chart f or b-Gri
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
ÖRNEK:
Otomobil motorundaki piston çaplarının kontrol altında
olup olmadığının belirlenmesi için süreçten 5 birimlik
toplam 25 örnekler alınmıştır. İlgili analizleri yaparak
yorumlayınız.
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
GÖZLEMLER
74,03 74,002 74,019 73,992 74,008
73,995 73,992 74,001 74,011 74,004
73,988 74,024 74,021 74,005 74,002
74,002 73,996 73,993 74,015 74,009
73,992 74,007 74,015 73,989 74,014
74,009 73,994 73,997 73,985 73,993
73,995 74,006 73,994 74 74,005
73,985 74,003 73,993 74,015 73,998
74,008 73,995 74,009 74,005 74,004
73,998 74 73,998 74,007 73,995
73,994 73,998 73,994 73,995 73,99
74,004 74 74,007 74 73,996
73,983 74,002 73,998 73,997 74,012
74,006 73,967 73,994 74 73,984
74,012 74,014 73,998 73,999 74,007
74 73,984 74,005 73,998 73,996
73,984 74,012 73,986 74,005 74,007
74,006 74,01 74,018 74,003 74
73,984 74,002 74,003 74,005 73,997
74 74,01 74,013 74,02 74,003
73,988 74,001 74,009 74,005 73,996
74,004 73,999 73,99 74,006 74,009
74,01 73,989 73,99 74,009 74,014
74,015 74,008 73,993 74 74,01
73,982 73,984 73,995 74,017 74,013
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
14
Çözüm:GÖZLEMLER Ortalama R
74,03 74,002 74,019 73,992 74,008 74,01 0,038
73,995 73,992 74,001 74,011 74,004 74,006 0,019
73,988 74,024 74,021 74,005 74,002 74,008 0,036
74,002 73,996 73,993 74,015 74,009 74,003 0,022
73,992 74,007 74,015 73,989 74,014 74,003 0,026
74,009 73,994 73,997 73,985 73,993 73,996 0,024
73,995 74,006 73,994 74 74,005 74 0,012
73,985 74,003 73,993 74,015 73,998 73,997 0,03
74,008 73,995 74,009 74,005 74,004 74,004 0,014
73,998 74 73,998 74,007 73,995 73,998 0,017
73,994 73,998 73,994 73,995 73,99 73,994 0,008
74,004 74 74,007 74 73,996 74,001 0,011
73,983 74,002 73,998 73,997 74,012 73,998 0,029
74,006 73,967 73,94 74 73,984 73,99 0,039
74,012 74,014 73,998 73,999 74,007 74,006 0,016
74 73,984 74,005 73,998 73,996 73,997 0,021
73,984 74,012 73,986 74,005 74,007 74,001 0,026
74,006 74,01 74,018 74,003 74 74,007 0,018
73,984 74,002 74,003 74,005 73,997 73,998 0,021
74 74,01 74,013 74,02 74,003 74,009 0,02
73,988 74,001 74,009 74,005 73,996 74 0,033
74,004 73,999 73,99 74,006 74,009 74,002 0,019
74,01 73,989 73,99 74,009 74,014 74,002 0,025
74,015 74,008 73,993 74 74,01 74,005 0,022
73,982 73,984 73,995 74,017 74,013 73,998 0,035
Ort.: 74,001 ort:0,023
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Kontrol Grafiği Sınırlarının Hesaplanması:
=
=
=
= 74,001
UCL = = + . =74,001 + (0,577) (0,023)= 74,014
LCL = = - . =74,001 - (0,577) (0,023)= 73,98
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
252321191715131197531
74,020
74,015
74,010
74,005
74,000
73,995
73,990
73,985
Sample
Sa
mp
le M
ea
n
__X=74,00112
UCL=74,01730
LCL=73,98494
Xbar Chart of C1
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
15
Kontrol Grafiği Sınırlarının Hesaplanması:
=
=
=
=0,023
n = 5 için =0 ve = 2,115
UCL = . =2,115.0,023=0,049
LCL= . = 0.0,023=0
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Kontrol Grafiği
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
– S KONTROL GRAFİĞİ
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
16
– S KONTROL GRAFİĞİ
n >1 olduğu zaman değişkenliği belirleme
için S (örnek standart sapması) grafiği
kullanılır.
S =
Stat>Control Charts>Variables Charts for
Subgroups> X Bar-S
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
S =
=
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
kontrol grafiği sınırları
= +3
= +
=
= -3
= -
=
=
olarak tanımlanır ise,
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
17
S kontrol grafiği sınırları
S kontrol grafiği;
=
=
=
= Standart sapma S’nin standart sapması
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
= . + 3
= .
= . - 3
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
biliniyor ise;S-Kontrol Grafiği
= .
= .
= .
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
18
Örnek:GÖZLEMLER Ortalama R
74,03 74,002 74,019 73,992 74,008 74,01 0,038
73,995 73,992 74,001 74,011 74,004 74,006 0,019
73,988 74,024 74,021 74,005 74,002 74,008 0,036
74,002 73,996 73,993 74,015 74,009 74,003 0,022
73,992 74,007 74,015 73,989 74,014 74,003 0,026
74,009 73,994 73,997 73,985 73,993 73,996 0,024
73,995 74,006 73,994 74 74,005 74 0,012
73,985 74,003 73,993 74,015 73,998 73,997 0,03
74,008 73,995 74,009 74,005 74,004 74,004 0,014
73,998 74 73,998 74,007 73,995 73,998 0,017
73,994 73,998 73,994 73,995 73,99 73,994 0,008
74,004 74 74,007 74 73,996 74,001 0,011
73,983 74,002 73,998 73,997 74,012 73,998 0,029
74,006 73,967 73,94 74 73,984 73,99 0,039
74,012 74,014 73,998 73,999 74,007 74,006 0,016
74 73,984 74,005 73,998 73,996 73,997 0,021
73,984 74,012 73,986 74,005 74,007 74,001 0,026
74,006 74,01 74,018 74,003 74 74,007 0,018
73,984 74,002 74,003 74,005 73,997 73,998 0,021
74 74,01 74,013 74,02 74,003 74,009 0,02
73,988 74,001 74,009 74,005 73,996 74 0,033
74,004 73,999 73,99 74,006 74,009 74,002 0,019
74,01 73,989 73,99 74,009 74,014 74,002 0,025
74,015 74,008 73,993 74 74,01 74,005 0,022
73,982 73,984 73,995 74,017 74,013 73,998 0,035
Ort.: 74,001 ort:0,023
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
X-ortalama Kontrol Grafiği
UCL = = + . =74,001 + (1,4277) (0,0094)= 74,014
LCL = = - . =74,001 - (1,4277) (0,0094)= 73,98
=
=
(1850,028) = 74,001
=
=
(0,2351)=0,0094
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
S Kontrol Grafiği
UCL = . = (2,089) (0,0094)= 0,0196
CL= 0,0094
LCL = . =0.(0,0094)= 0
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
19
X-ortalama Kontrol Grafiği
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
S Kontrol Grafiği
Her iki kontrol grafiğine göre
süreç kontrol altındadır.
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
5 a et örnek i in 0 9400 tür ürecin stan art sapması ise;
=
=
0 0
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________