1

97-96( رشته علوم تجربی پایه دهم دوره دوم متوسطه سال 1شناسی )زیست

منصوری محمددکترکننده: تهیه

( پایه دهم1شناسی )فصل دوم زیست

گوارش و جذب مواد

2

2فصل

گوارش و جذب مواد

ریخته و بافت جانوای 1گفتار

های مختلف یاخته:نقش بخش

کند.های سلول را کنترل و تنظیم میاست و فعالیت DNAـ هسته: جایگاه 1

ـ غشای یاخته: کنترل عبور مواد2

شـــبآه جود دارد. : در یاخته، دو پوع شـــبآه وپدومیســـ ی صار و ـــا وشـــبآه وپدومیســـ ی -3

ست. اما اه طور کلی وپدومیس ی ا سیم ا ساخت اپواع لیپیدها و ذخیره یون کل که وظیفه ون

های غشادار است.ها و کیسهای اه هم میوسته ا لولهشبآه وپدومیس ی شبآه

شــود که ما ا مپتید ا اجت اع تعداد یادی ومینواســید صا ــ میمپتید )ملیریبو وم: ســاخت میلی -4

اه مروتئین تبدی خواهد شد.(تغییراتی

های غشادار که اه هم متص پیستند و وظیفه ون، ایجاد تغییرات ای ا کیسهدستگاه گلژی: مج وعه-5

هایی اســت که اه پطام ملتلس ســلول )یا خار ا ون( فرســتاده گذاری مولآولشــی یایی و پشــاپه

شوپد.می

راکیزه! )میتوکیندری(: تنفا سلولی و تامین اپرژی )ترکیب اکسیژن اا گلوکز و تولید اپرژی( -6

یاخته:

ـ واصد ساختار و ع لآرد ادن جاپداران1

مر شده است و پطش ون: ایمایع بین یاختهها اا ـ در جاپداران مرسلولی، فضای این یاخته2

3

هامحیط پدگی یاخته

اکسید( اا یاختهاکسیژن و مواد مغذی( و مواد دفعی )مث کران دیتبادل مواد لا م )مث

.ترکیب مواد در این مایع شبیه خوپاب )سیتومیسم( است

بادل اا خون هسـتند، محیط تهای ادن که دائ اً در صالت ای در اافتاه مج وعه مایع این یاخته

گویند.داخلی می

های غشای یاخته:ویژگی

اپتلاای )تراوایی پسبی(ـ دارای پفوذمذیری 1

ها ا غشاها و یونـ فطط عبور ارخی مولآول2

ساختار غشای یاخته:

های مروتئین و کراوهیدرات و لیپیدـ تشآی شده ا مولآول1

ـ الش لیپیدی شام دو مولآول فسفولیپید و کلسترول است.2

اپد.های لیپیدی غشا در دو لایه قرار گرفتهـ مولآول3

مواد از یاخته:محل عبور

های لیپیدیـ عبور ا فضای این مولآول1

های مروتئینیـ عبور ا غشا اه ک ک مولآول2

4

ء سلولی: مهم ساختار غشانکات

سر و یک الش دم )دو ـــــ مولآو1 سفولیپید دارای یک الش های ف

دم( هستند. )ماپند شآ روارو(

ها اپد که الش دیم ونگرفتهای قرار ـــ فسفولیپیدها در دو لایه اه گوپه2

اه هم پزدیک است.

سری( و ارخی ارخی مروتئین -3 سر عرض غشا )سرا سرا های غشا در

)سطحی(دیگر فطط در یک طر غشا قرار دارپد.

های سراسری در عبور مواد ا غشای یاخته پطش دارپد.مروتئین -4

قرار دارپد.ها در سطح خارجی غشاء )طر خار یاخته( کراوهیدرات -5

اپد.های سطح غشا متص شدهها اه مروتئینکراوهیدرات-6

شود.ها گلیآومروتئین گفته میهای متص اه ونها و کراوهیدراتاه مج وعه مروتئین -7

های فسفولیپیدی قرار دارد.ـ کلسترول در این مولآول8

5

های عبور مواد از غشای یاخته:روش

انتشار ساده:ـ 1

ها ا مح مر غلظت اه مح کم غلظت )اراساس شیب غلظت( است.ن مولآولجریا

،این دو محیط است. ها و اختلاف غلظتمولکول انرژی جنبشیعلت اپتشار

.پتیجة اپتشار، یآسان شدن غلظت ماده )یا مولآول( این دو محیط است

کند.در این روش یاخته اپرژی مصر پ ی

اکسید ا غشا.دی ماپند اپتشار اکسیژن و کران

انتشار تسهیل شده:ـ 2

ها ا محیط مرغلظت اه محیط کم غلظت است.لجریان مولآو

کنند.های غشا )کاپال( اه عبور مواد ا غشا ک ک میارخی مروتئین

کند.در این روش یاخته اپرژی مصر پ ی

اییاختههای روده اه مایع این ا یاخته آمینواسیدهاو اغلب گلوکزماپند خرو

گُذرندگی )اُسمز(:ـ 3

اپتشار وب ا درون غشایی اا تراوایی پسبی

های اپتشار ساده را دارد.رود و ت ام ویژگیپوعی اپتشار است که فطط ارای وب اه کار می

فشار اس زی: فشار لا م ارای توقس کام اس ز است که هرچه فشار اس زی یک محیط ایشتر

کند. اه عبارت دیگر، این دو محیط که یآی مر وب و دیگری ااشـــد، وب ایشـــتری جذب می

6

گوییم محیط کم وب شود و میکم وب ااشد، وب ا محیط مر وب اه محیط کم اب وارد می

فشار اس زی ایشتری دارد.

یاخته مایع این یاخته اســـت واه ه ین خاطر غلظت مواد در اه درون وب ای و خون، مشـــا

یاختهپ ی پد ایش ا صد وارد یاختهتوا ـــود و مع ولاً، ها ا خطر تورم و ترکیدن صفظ ها ش

شوپد.می

ـ اپتطال فعال:4

)اپتطال مواد ا مح کم تراکم اه مح مر تراکم )خی جهتص شیب غلظت

کنند.های غشا )پاق ( اه عبور مواد ا غشا ک ک میمروتئینارخی

کند.یاخته اپرژی مصر می

هایی اه پام این اپرژی ا مولآولATP ست می وید. )در فحه اعد در مورد این مولآول اه د

ایم(توضیح داده

ــتن میوپدهای مراپرژی موجود در ــآس رژی کند و اپتبدی می ADP، ون را اه ATPیاخته اا ش

کند.ون را مصر می

راپی )اگزوسیتو (:اری )اپدوسیتو ( و ارونـ درون5

ند مولآول های مروتئینی اه ورود ذرات ازرگ ماپ

اری پام دارد.یاخته، درون

ند مولآول ماپ ته یاخ های خرو ذرات ازرگ ا

راپی پام دارد.مروتئینی، ارون

در این دو روش اپرژیATP شود.مصر می

7

سه در هر سلول وارد و یا ا دو روش، کی شا اطرا مولآول را فراگرفته و اه هایی ا جنا غ

شود.سلول خار می

ATP چیست؟ خارج از کتاب

اه وجود می1 ـــلول که درون س ید، در ـــــــ الش ا اپرژی و

پام مولآول اه که در واقع لزوم ذخیره می ATPهایی ـــود. ش

تواپند این اپرژی را و اد کنند.می

است و ساختار ون ماپند ودپو ین تری فسفاتملفس ATPـ 2

شآ روارو است.

های فسفات قرار دارد.ـ میوپدهای مر اپرژی این گروه3

شته ااشد، ــــ هنگامی4 شود. یعنی یآی ا میوپدهای تبدی می ADPاه ATPکه یاخته اه اپرژی پیا دا

شود. در پتیجه مولآولی اا دو گروه فسفات ها شآسته شده و اپرژی ون مصر میمراپرژی این فسفات

ـــود که ایجاد می ـــت )در مورد منتو و اا ودپین ADPش ـــفات اس پام دارد و ملفس ودپو ین دی فس

های اعد خواهید خواپد(.سال

دهندة اپتطال فعال پشان ـ این شآ 1شآ الس(

است.

ست 2 س ت چ اه را شآ ا ـــــ مراص این

است.

مولآول وجود دارد. 2ـ شآ س ت چ ، در خار ا یاخته یک مولآول و داخ یاخته 3

8

ـــ اا توجه اه اینآه این یاخته اه این مولآول پیا دارد، و غلظت این مولآول پیز در داخ یاخته ایشتر 4 ـ

اپتطال فعال، مواد ا محیط کم غلظت اه محیط مر غلظت اا ــر اپرژی یســتی اســت، طبت تعریس

(ATP) شود.کنند. در اینجا پیز در شآ وسط، یک مولآول اه داخ یاخته وارد میصرکت می

شود.ـ اپتطال فعال اه ک ک یک مولآول مروتئینی در غشا اه پام پاق ، اپجام می5

ـــ در مایان مشاهده می6 در شآ س ت راست، غلظت این مولآول در داخ یاخته ایشتر می کنید که ـ

شود.

ـــیب غلظت صرکت می7 کنند و پتیجة ون ـــــــ توجه کنید که در اپتطال فعال، مواد در خی جهت ش

یآسان شدن غلظت در دو محیط پیست!

ــــ در این شــآ دایره کوچک قرمز پشــان1شــآ ب( دهندة ـ

عرض غشا قرار دارد.مروتئین غشایی )پاق ( است که در

ـــ اراساس اپتطال فعال، این مروتئین غشایی، اا ر اپرژی و 2 ـ

سیم شیب غلظت، یون متا را وارد یاخته، )K+(در خی جهت

کند.را ا یاخته خار می )Na+(و یون سدیم

شود. )قبیً توضیح داده شد(تبدی می ADPاه ATPـ در این فرایند، 3

های جانوری:بافت

ایـ ماهیچه4 ـ عصبی3 ـ میوپدی2 موششیـ 1

بافت پوششی:

ها(ها و مجاری درون ادن )دهان، روده، معده، رگـ موشاپدن سطح ادن )موست( و سطح صفره1

9

ستند و این ونـــــ فا لة این یاخته2 سیار اه هم پزدیک ه ضای این یاختهها در این اافت ا ای ک ی ها ف

وجود دارد.

این اافت الشی اه پام غشای مایه وجود دارد که:های ـ در یر یاخته3

های مروتئینی و گلیآومروتئینی )ترکیب کراوهیدرات و مروتئین( است.ای ا رشتهشبآه

دارد.های یرین ون متص پگه میهای اافت موششی را اه یآدیگر و اه اافتیاخته

های اافت موششی شام :ـ اپواع یاخته4

:دهان و مریسنگفرشی چند لایه

سنگفرشی یک لایه: دیواره مویرگ

مآعبی یک لایه: غده تیروئید

ای یک لایه: روده و معدهاستواپه

ای:ـ اافت موششی غده5

ـــح غده ـــح کرده و اه درون مجراهایی که اه دهان راه دارپد، ترش های ازاقی که ازاق را ترش

کنند.می

ریزپد.فضای درون معده و روده میهای معده و روده که مواد ترشحی خود را اه غده

بافت پیوندی:

ای.های کشسان و مادة مینههای مروتئینی )کییژن( رشتهها، رشتهـ تشآی شده ا اپواع یاخته1

های ملتلسها و اافتـ میوپددهندة یاخته2

انواع بافت پیوندی:

ـ اافت میوپدی سیست:1

10

یادی پدارد. مذیر است اما در اراار کشش، مطاومتاپعطا

های درشـــت ماپند رپگ، چســـبنده اه ه راه مولآولای ون ســـســـت، شـــفا ، ایمادة مینه

گلیآومروتئینی است.

مشتیبان اافت موششی

ـ اافت میوپدی متراکم:2

های کیژن ون ایشتر ا اافت میوپدیص سست است.رشته

ت میوپدی سست است.ای این اافت، ک تر ا اافها و میزان مادة مینهتعداد یاخته

شتری دارد، اما اپعطا شش مطاومت ای ست، در مطاا ک س سبت اه اافت میوپدی مذیری ون پ

ک تر است.

ـ اافت چرای:3

ای فراوانهایی اا مادة چرای ذخیرهدارای یاخته

ازرگترین ذخیرة اپرژی در ادن

ماها(ها و کند )ماپند کس دستگیر و عایت صرارتی ع میاه عنوان ضراه

ـ خون4

ـ استلوان5

ـ غضرو 6

ای:بافت ماهیچه

ـ ا 3 ـ قلبی2 ـ اسآلتی )ملططّ(1

11

صاف قلبی اسکلتی )مخطط( نام

شآ های دوکیسلول ای منشعبهای استواپهسلول ای شآ های استواپهسلول ساختار

غیرارادی غیرارادی ارادی ع

سفید ـ ورتی قرمز قرمز رپگ

ایهستهمع ولاً تک ایچندهسته ایچندهسته تعداد وهسته

بافت عصبی:

دارد.) پوروگلیا یا مشتیبان( های غیرعصبی ـ این اافت دو پوع سلول عصبی )پوورن( و سلول1

ها هستند.های ا لی این اافت، پورونـ یاخته2

ـــایر اافتها اا یاختهپورون_ 3 ـــتند و اا تحریک ای( در ارتبامهای ماهیچهها )مث یاختههای س هس

کنند.ها را منطبض میای، ونهای ماهیچهیاخته

ـ یاختة عصبی )پورون( شام سه الش است:1

( وکسون ایب( جسم یاخته الس( دپدریت

ـ جهت میام عصبی در پورون یک طرفه و ا س ت دپدریت اه س ت وکسون است.2

های آن:لولة گوارش و بنداره

است که ا دهان تا ملر ادامه دارد.ای ـ لولة میوسته1

12

تر )اَنداره( ا هم جدا شده است.های صلطوی اه پام اصسفَنگلس این لوله، توسط ماهیچههای ملتـ الش2

سفنگماهیچه -3 شه منطبضهای ا ستهتر ه ی شت محتویاتص لوله اه الش قبلی اپد و لوله را ا اپد تا ا اا گ

جلوگیری کنند.

شوپد(شوپد )ا صالت اپطباض خار میهنگام عبور غذا اا می ها فططـ انداره4

های لولة گوارش شام :ـ انداره5

ااتدای مری

)اپتهای مری )این مری و معده

)اندارة میلور )این معده و رودة ااریک

)اپتهای روده ااریک )این رودة ااریک و رودة ازرگ

ا پوع ماهیچة ا و ملطط هستند.دو انداره در اپتهای لولة گوارش که اه ترتیب

سایر اجزای دستگاه گوارش )به جز لولة گوارش(:

ـ کیسة فرا4 ـ کبد3 ـ ماپآراس )لو ال عده(2 های ازاقیـ غده1

ساختار لولة گوارش )به ترتیب از خارج به داخل(:

که ایجادکننده مرده فاق یا روده اند می ااشد. ـ لایة ایروپی:1

ب( اافت میوپدی موششی )گاهی وجود پدارد(الس( اافت

ای:ـ لایة ماهیچه2

( ماهیچه صلطوی2 الس( ماهیچه طولی

ـ لایة یر میلاطی3

: که درپطام ملتلس لوله گوارش در جذب وترشح پطش دارپد.ـ لایة ملاطی4

13

( اافت موششی ب( اافت میوپدی الس( ماهیچة ملاطی

لایة بیرونی:

یا ادون ون، اافت چرای و رگ. یاافت میوپدی سست، ه راه اافت موششـ تشآی شده ا 1

شآی -2 شی ا فاق. ) فاق مردهت ست که اپدامدهندة ال شآم را ا خار اه هم ای ا های درون

کند(.و می

ای:لایة ماهیچه

ـ دهان، صلت، ااتدای مری و دریچة خارجی ملر ا پوع ملطط است.1

لولة گوارش:های دیگر ـ الش2

اپد.ای ا که اه شآ طولی و صلطوی سا مان یافتههای ماهیچهدارای یاخته

های خوپی قرار های عصــبی و رگای ا یاختهها، اافت میوپدی ســســت، شــبآهاین این یاخته

دارد.

ای در این قس ت ااعث:اپطباض لایة ماهیچه

خیرد و پرم شدن غذا

ارشیهای گومللوم شدن غذا اا شیره

صرکت محتویات لوله

ای ایشتر دارد.دیوارة معده یک لایه یاختة ماهیچه

لایة زیر مخاطی )زیر مخاط(:

های عصبیای ا یاختههای فراوان و شبآهـ تشآی شده ا اافت میوپدی سست، رگ1

14

چســباپد و ااعث لغزیدن و چین خوردن ملام روی لایة ای میاین لایه، میلام را روی لایة ماهیچه -2

شود.ای میماهیچه

لایة مخاطی )مخاط(:

های ماهیچة ا .ها و یاختهـ شام اافت میوپدی سست، رگ1

های اافت موششی است.های این لایه، یاختهترین یاختهـ داخلی2

ی اافت موششی ملام:هاـ پطش یاخته3

ای.ها اه مایع این یاختههای گوپاگون ا لوله و اپتطال وندریافت مولآول

:ساخت مواد گوپاگون ماپند

ها و اسید معده که در گوارش شی یایی غذا پطش دارپد.وپزیم

ـــح میهورمون ـــوپد و تنظیمهایی که اه خون ترش ـــتگاه گوارش ش کنندة فعالیت دس

هستند.

سین )در شح می مو سر لولة گوارش تر ست که اا سرا شود( که یک گلیآومروتئین ا

کند. پطش ماده ملاطی:جذب وب فراوان، مادة ملاطی را ایجاد می

صفظ دیوارة لولة گوارش ا خراشیدگی و وسیب شی یایی

چسباپدن ذرات غذایی اه یآدیگر

حرکات لولة گوارش:

ـ صرکت کرمی:1

ورود غذا گشاد شدن لولة گوارش های عصبیص لولة گوارش تحریک یاخته اپطباض

صرکت غذا ا دهان اه س ت ملر ایجاد صلطه اپطباضی در لوله های دیواره ماهیچه

15

پیز دارد. کنندگیپطش مللومدر لولة گوارش، اه جلو راپدنص غذاصرکات کرمی، عیوه ار

شتر میکنندگیص این صرکات ماپپطش مللوم سیدن ی ای شود که صرکتص محتویات لوله، اا ر

اه یک انداره متوقس شود.

هنگام اســتفراج جهت صرکات کرمی واروپه شــده و محتویات لوله اه ســرعت اه ســ ت دهان

کند.صرکت می

ساعت، ااعث ایجاد صرکات کرمی می شود که اپطباضات گرسنگی خالی اودن معده در چند

درد خفیفی پیز در معده اه وجود وید.پام دارد و م آن است

کننده:ـ صرکت قطعه قطعه2

ایجاد اپطباضات کوتاهی این محتویاتص ش در لولة گوارش

های جدید در این اپطباضات قبلیایجاد اپطباض

ـــدن ـــدنو ریز ش ـــیره مللوم ش های محتویات اا ش

گوارشی

گوارش غذا:

ـ گوارش مآاپیآی: خرد شدن و وسیاب غذا1

ـــی یایی: تبدی مولآول-2 های های ازرگ )کراوهیدرات، لیپید، مروتئین و ...( اه مولآولگوارش ش

کوچک.

16

گوارش در دهان:

ـــآلتیص وروارهمآاپیآی: فعالیت ه اهنگ ماهیچه -1 ها و در ها، اان و دپدانها، لبها و گوپههای اس

های کوچک غذا اه منظور:پهایت تولید ذره

های گوارشیوپزیمفعالیت اهتر

عبور وسان ذرات غذا ا لولة گوارش

جلوگیری ا خراشیده شدن لولة گوارش

های ازاقی:های ازاق و غدهشود. ویژگیـ شی یایی: اه وسیلة ازاق اپجام می2

ـــط غده ـــح ازاق توس ـــه جفت غدة ازاقی ازرگ ترش های ازاقی کوچک در صفرة دهان و س

بارتند ا : الس( غدة اناگوشـــی ب( غدة یر ااپی ( غدة شـــود که این ســـه غده ازرگ عمی

ای یروواره

ها )ایآرانات(، موســـین و ازاق ترکیبی ا وب، یون

ها:ها است. دو پ وپه این وپزیماپواعی ا وپزیم

وپزیم ومیی : ک ک اه تجزیه پشاسته

هــای وپزیم لیزو یم: ا این اردن اــاکتری

درون دهان

17

بلع غذا:

شود. )ارادی(دهان اه صلت: اا فشار اان، تودة غذا اه عطب دهان و اه داخ صلت راپده میـ ا 1

کند. )غیرارادی(.ای صلت، غذا را وارد مری میـ ا صلت اه مری: صرکت کرمی دیوارة ماهیچه2

حرکت غذا در مری:

است.شود( اندارة ااتدای مری استه ـ درصالت عادی ) ماپی که الع اپجام پ ی1

ـ شی شدن اندارة ااتدای مری و ورود غذا اه ااتدای مری2

ـ ادامة صرکت کرمی در مری3

ـ ش شدن اندارة اپتهای مری و ورود غذا اه معده4

شود:بندارة انتهای مری )کاردیا( در موارد زیر شُل می

مری و ورود غذا اه معده ـ صرکات کرمی1

ااد گلو(ـ خرو گا های العیده شده اا غذا )2

ـ ارگشت اسید معده اه مری )ریفیکا(3

ـ در مان استفراج4

های حلق هنگام بلع:بسته شدن راه

ـ راه پای: ارای جلوگیری ا ورود مواد غذایی 1

ها، هنگام الع، مســیر پای اا مایین اه پای و شــش

گصلوت( استه ای اه پام ارچاکنای )امیومدن ائده

شود.می

شود.االا رفتن اان کوچک، مسیر اینی مسدود می ـ راه اینی: اا2

18

ساختار دیواره معده:

های یر است:ملام دیواره معده: شام اپواع یاخته

ــح وپزیمالس( یاخته ــلی: ترش های معده )مروتئا ها و های ا

لیپا ها(

ـــید ب( یاخته ـــح کلریدریک اس و (HCl)های کناری: ترش

عام )فاکتور( داخلی

ای موششی سطحی: ترشح ماده ملاطی و ایآراناته ( یاخته

کنندة ماده ملاطی: ترشح ماده ملاطی!های ترشحد( یاخته

کنندة هورمون: ترشح هورمون!های ترشحه( یاخته

*توجه:

ء سلولهای برون ریز ومورد ه سلول درون ریز محسوب می شود. موارد الس تا د جز

برگشت اسید معده به مری )ریفلاکس(:

کافی پبودن اپطباض اندارة اپتهای مریـ 1

سیب -2 سیب ملام مری )اه دلی و سید معده اه مری و و سبت اه معده و ورود ا مذیری دیواره مری پ

رودة ااریک(

ــ دلای ریفیکا: مصر سیگار و پوشیدپی3 های الآلی، رژیم غذایی پامناسب و استفاده ا غذاهای ـ

وماده و اضطراب

19

گوارش در معده:

ای شآ لولة گوارشکیسه ـ الش1

عده چین -2 عده، چینخوردگیدیوارة م اا مر شـــدن م که اا میخوردگیهایی دارد ـــود )کم ها ش

شود(.می

شود.ـ گوارش غذا در معده در اثر شیرة معده و صرکات ون اپجام می3

شود.ـ کی وس اه مللوطی ا غذا و شیرة معده گفته می4

مادة مخاطی معده:

شود.های غدة معده ترشح میهای موششی سطحی و ارخی ا یاختهاین ماده توسط یاخته ـ1

موشاپد.ای چسبناکی، ملام معده را میـ این مادة ملاطی اسیار چسبنده است و اه شآ لایة ژله2

سید و وپزیم ای صفاظتی را قلیایی میایآرانات، این لایة ژله -3 سد صفاظتی محآ ی در مطاا ا کند و

وید.اه وجود می

پروتئازهای معده

شود.ـ اه طور کلی اه مروتئا های معده، مصپسینوژن گفته می1

کند.ـ کلریدریک اسید اا تأثیر ار روی مپسینوژن، ون را اه مپسین تبدی می2

کند.تر میخود مپسین پیز اا تأثیر ار روی مپسینوژن، تبدی ون را اه مپسین سریعـ 3

کند.تر تجزیه میهای کوچکها را اه مولآولـ وپزیم مپسین، مروتئین4

ـ مپسینوژن غیرفعال، و مپسین یک وپزیم فعال است.5

20

های کناری معده:ترشحات یاخته

را ارعهده دارپد. لریدریک اسید و عام )فاکتور( داخلی معدهترشح کدراالای معده قرار دارپد وـ 1

ها است.در رودة ااریک و صفاظت ا ون در اراار وپزیم 12Bـ پطش عام داخلی، جذب ویتامین 2

های قرمز در مغز استلوان لا م است.ارای ساخت گلبول )گویچه( 12Bـ ویتامین 3

شود، میزان جذب پ ی 12Bشود، ویتامین های کناری، ترشح عام داخلی کم میــــ اا تلریب یاخته4

شود.خوپی خطرپاک مییااد و در پتیجه فرد دچار کمهای قرمز کاهش میگلبول

حرکات معده:

شود.های کرمی اه ورت مو شروع میـ ما ا ورود غذا اه معده، اپطباض1

ـــ ت مایین معده )میلور( صرکت کرده و این اموا ا الش -2 های االاتر معده )پزدیک اه مری( اه س

کنند.غذا را اا شیرة معده مللوم می

ـــت غذا اه روده ااریک -3 ـــت و ا ورود ذرات درش ـــته اس اندارة میلور اه طور مع ول منطبض و اس

کند.جلوگیری می

اپطباضـی محآ ی اه سـ ت میلور صرکت کرده و اا کاهش اا افزایش شـدت صرکات کرمی، صلطة -4

شود.اپطباض میلور، کی وس معده اه رودة ااریک وارد می

گوارش در رودة باریک:

ـ ورود تدریجی کی وس اه دوا دهه )ااتدای رودة ااریک(1

اپجام مراص مایاپی گوارش در رودة ااریک اه ویژه در ااتدای ون )دوا دهه( -2

ایی کی وس در دوا دهه اه ک ک:ـ گوارش په3

،لو ال عده و فرااپزی های مواد شیرة روده

21

شود:منظور اپجام میدو صرکات روده که اه

گوارش مآاپیآی و میش اردن کی وس در طول روده

های موششی رودههای گوارشی و یاختهافزایش ت اسص کی وس اا شیره

شیرة روده:

های ملتلس ا ج له ایآرانات است.های گوارشی و یونلاطی، وپزیمـ شیرة روده شام وب، مادة م1

شود.های موششی ملام روده ترشح میـ این مواد توسط یاخته2

صفرا:

سیتین و دهندة فرا: پ کــــ مواد تشآی 1 های فراوی، ایآرانات، کلسترول و فسفولیپیدی اه پام ل

فاقد وپزیم است.

شود.اخته شده و سپا وارد کیسة فرا میهای کبد سـ فرا توسط یاخته2

ـ پطش مایع فرا:3

ها اه محیط داخلیها و ورود ونگوارش چرای

دفع ایلی رواین و کلسترول اضافی ا ادن

وید.های قرمز در کبد اه وجود میای است که ا تجزیة ه وگلواین گلبولایلی رواین، ماده

22

سنگ کیسة صفرا:

مث کلسترول در کیسة فرا، عام ایجاد سنگ فرا است. ـ رسوب ترکیبات فرا1

ـ میزان کلسترول در فرا، اه میزان چرای غذا استگی دارد.2

شود.ـ سنگ فرا، مجرای خرو فرا را مسدود کرده و ااعث ایجاد درد می3

)یرقان( یااد و ااعث ایجاد ای اری ردیـــــــ ورود ایلی رواین ا دیوارة ـــفرا اه خون افزایش می4

شود.می

شیرة لوزالمعده:

شیرة خود را اه مشترک اا فراــــ مح لو ال عده در یر و موا ی اا معده است و ا طریت مجرایی 1

ریزد.دوا دهه می

ها شام :های متنوع است که این وپزیمـ شیرة معده شام ایآرانات و وپزیم2

شود. پسین که درون رودة ااریک فعال میشوپد مث تریمروتئا ها: اه شآ غیرفعال ترشح می

تواپد مروتئا های دیگر را پیز فعال کند.ه چنین تریپسین می

دهند.ها را در رودة ااریک اپجام میلیپا ها: گوارش شی یایی چرای

یدرات یایی کراوه ـــی ها: گوارش ش یدرا جام میکراوه یک ها در روده را اپ ند. ومیی ده

کراوهیدرا است.

های شیرة لو ال عده، مسئول گوارش شی یایی و تبدی ملی رها اه موپومرها هستند.زیمـ وپ3

ـــ موپومرها، واصدهای سا پدة ملی رها هستند. مثیً پشاسته یک ملی ر است که موپومرهای ون، گلوکز 4

است.

23

ها:انواع کربوهیدرات

)خارج از شود: ها است که اه دو دسته ا لی تطسیم میترین کراوهیدرات: سادهمونوساکاریدها-1

کتاب(

ــاکاریدهای ــاختار 5موپوس ــام ریبو )در س ــی ریبو )در RNAکرانه )منتو (: ش ( و دئوکس

(DNAساختار

کرانه )هگزو (: شام گلوکز، فروکتو و گالاکتو 6موپوساکاریدهای

ساکارید شام :شوپد. سه پوع دیدو مولآول موپوساکارید صا می : ا میوپدساکاریدهادیـ 2

وید.ساکار )قند پیشآر(: ا میوپد دو مولآول گلوکز و فروکتو اه وجود می

وید.لاکتو )قند شیر(: ا میوپد دو مولآول گلوکز و گالاکتو اه وجود می

خارج از کتاب(وید. مالتو )قند جواپه جو(: ا میوپد دو مولآول گلوکز اه وجود می(

وید. مولآول ازرگی است که ا اتصال تعداد یادی موپوساکارید اه وجود می پلی ساکاریدها: -3

ماپند:

:ساختاریسلولز ذخیره ای گیاهی :پشاسته

:ذخـیـره ای کـبــد گـلـیـآـوژن

وماهیچه جاپوران

ها:کربوهیدراتگوارش

ساکارید و یا مولآول درشت تر تبدی دی پشاسته اه یک دیـ ومیی موجود در ازاق و لو ال عده: تب1

.می کند

های درشـــت را اه موپوســـاکارید تبدی ســـاکاریدها و مولآولهای روده، این دیهای یاختهوپزیم -2

های رودة ااریک شوپد.ختهها )مث گلوکز( اتواپند وارد یاکنند. تا این یاختهمی

24

ها:گوارش پروتئین

ـ اپواع مروتئا های دستگاه گوارش:1

سیدی معده، گوارش مروتئین سین: در محیط ا شتهها را وغا میمپ های کیژن موجود کند و ر

کند.های کوچآتر تبدی میدر اافت میوپدی درون گوشت را در معده تجزیه و اه مولآول

مروتئا های ماپآراس

های رودة ااریکمروتئا های ترشح شده ا یاخته

تری گلیسرید )چربی(:ساختار

ترین لیپیدهای رژیم غذایی هستند.ها( فراوانـ تری گلیسریدها )چرای1

وید.ـ هر تری گلیسرید ا میوپد یک مولآلو گلیسرول و سه مولآول اسید چرب اه وجود می2

چرای غذا )تری گلیســـرید( در دمای ادن ذوب شـــده و در ســـطح محتویات لولة گوارش شـــناور -3

شود.می

ها:گوارش چربی

ــ ااتدا چرای1 کنندة رودة های فراوی و لسیتین( و صرکات مللومها توسط مایع فرا )ایشتر، پ کـ

شوپد.های ریز تبدی میااریک اه قطره

ــیرة لو ال عده، وارد دوا دهه میــــــ وپزیم لیپا که در وب محلو2 ــت، اه ه راه ش ــود. انااراین ل اس ش

شود.ها ایشتر ار اثر فعالیت لیپا لو ال عده، درون دوا دهه اپجام میگوارش شی یایی چرای

سایر وپزیم3 ــــ لیپا و سایر لیپیدها )مث های تجزیهـ سریدها و کنندة لیپیدها، درون دوا دهه، تری گلی

کنند.ولیپیدها( را تجزیه میکلسترول و فسف

آب کافت )هیدرولیز(:

25

ها( و تبدی ها و مروتئینساکاریدها، چرایهای درشت )مث ملیــــ اه شآسته شدن میوپدهای مولآول1

شود.تر، هیدرولیز گفته میهای کوچکها اه مولآولون

ــــ در واکنش هیدرولیز، اه ا ای شــآســته شــدن هر میوپد این موپومرها، یک 2 مولآول وب مصــر ـ

شود.می

شود.ساکارید اا ر یک مولآول وب، اه دو موپوساکارید تبدی میـ در شآ یر یک دی3

سنتز آبدهی: )خارج از کتاب(

ـــآی میوپد این مولآول1 اه تش ث های کوچک )موپومرها( و ایجاد مولآولـــــــ های درشـــت )م

شود.هی گفته میها( سنتز وادها و مروتئینساکاریدها، چرایملی

شود.ـ در واکنش سنتز وادهی، اه ا ای تشآی هر میوپد این موپومرها، یک مولآول وب تولید می2

ساکارید تبدی شده و یک مولآول ـ در شآ یر دو موپوساکارید ما ا تشآی میوپد، اه یک دی3

شود.وب تولید می

مشاهدة درون دستگاه گوارش:

سآ1 ــــ درون اینی )وپدو ست که اا ون میـ شی ا های ملتلس ادن ا ج له توان درون الشومی(، رو

دستگاه گوارش و درون مری، معده و دوا دهه را مشاهده کرد.

26

سآوو( لوله2 ست که ا راه ای ااریک و اپعطا ـــــ درون این )وپدو سر ون ا مذیر اا دوراینی ار یک

دوراین ویدیویی پیز دارد که تصویرص درون ادن را شود. درون این، دهان و یا ارش جراصی وارد ادن می

دهد.اه طور مستطیم در فحه پ ایش پشان می

ـــــ درون این ارای تشــلی خم3 ــرطان معده، تشــلی عفوپت در اثر هلیآوااکترمیلوری و ـ ها، س

رود.ارداری اه منظور اررسی سیمت اافت اه کار میپ وپه

ارای اررسی کولون یا رودة ازرگ است که اه ک ک ون رودة ـ کولون اینی )کولوپوسآومی( روشی 4

سی می صال اه رودة کوچک ارر شاهده کنند تا اختیلازرگ را تا مح ات های اصت الی دیوارة ون را م

کنند.

27

جذب مواد و تنظیم فعالیت دستگاه گوارش 3گفتار

جذب:

ــــ عبور مواد مغذی ا یاخته1 شی لولة گوارش و وـ ش رود این مواد اه محیط داخلی ادن، های اافت مو

جذب پام دارد.

شود.ـ در دهان و معده، جذب اپدک است و جذب ا لی در رودة ااریک اپجام می2

جذب مواد در رودة باریک:

ها مر های یادی های صلطوی است و روی این چینــــ سطح داخلی دیوارة رودة ااریک، دارای چین1

وجود دارد.

خورده است که اه رودة ااریک در س ت داخلی فضای روده، دارای غشای چینهای موششیصـــ یاخته2

شود.های میآروسآومی ریزمر گفته میخوردگیاین چین

ها، مر ها و ریزمر های سطح داخلی رودة ااریک، افزایش سطح ت اس کی وس اا سطح ــــ پطش چین3

داخلی روده است.

شود.لام روده، ااعث صرکت مر ها و افزایش جذب میای ا در مهای ماهیچهـ اپطباض یاخته4

سلیاک: پوعی ای اری که در ون، فرد اه مروتئین گلوتن )مروتئین موجود در گندم و جو( 5 ــــ ای اری ـ

صساسیت دارد.

در پتیجه ای اری سلیاک:

شوپد.های رودی ار اثر گلوتن تلریبی مییاخته

روپد.ریزمر ها و صتی مر ها ا این می

کند.جذب مواد کاهش شدیدی میدا می سطح

28

شوپد.اسیاری ا مواد مغذی موردپیا ادن جذب پ ی

شوپد:های موششی هر مر ، اه دو مویرگ وارد میـ مواد گوپاگون ما ا عبور ا یاخته6

های خوپی درون مر الس( مویرگ

ستة لنفی در هر مر : مولآول این مویرگ وارد های صا ا گوارش لیپیدها اه ب( مویرگ ا

شوپد.می

های بافت پوششی پرز روده:انواع یاخته

های موششی دارای ریزمر ـ یاخته1

کنندة هورمونهای ترشحـ یاخته2

کنندة مادة ملاطیهای ترشحـ یاخته3

جذب گلوکز:

ـ ورود اه یاختة مر روده اا روش هم اپتطالی:1

اا ک ک پاق ویژه و ه راه اا سدیم

کنندة اپرژی این اپتطال است.سدیم، تأمین شیب غلظت

ای اا روش اپتشار تسهی شدهـ ورود اه فضای این یاخته2

جذب ایشــتر ومینواســیدها ا جذب آمینواسییید:

غشای مر روده، ماپند گلوکز است.

ــاقــ هم اَر ـــبز رپــگ( یــک پ ــاقــ مروتئینی )س پ

سدیم، ست که گلوکز را اه ه راه یون سی پورت( ا (

کند. های موشــشــی مر میای روده وارد یاختها فضــ

29

شده سهی شار ت سط مولآول مروتئینی دیگری )کاپال( )وای رپگ( اه روش اپت سپا این گلوکزها تو

رود تا وارد مویرگ خوپی شود.ای میهای موششی مر خار شده و اه فضای این یاختهیاخته

ـــدیم در یاخته افزایش میون ما ا مدتی غلظت ـــط یک مولآول مروتئینی یهای س یااد. انااراین توس

ـــ متاسیم که یک پاق ماداَر )وپتیدیگر )قرمز رپگ( اه پام مروتئین اپتطال مورت( است، ا دهندة سدیم ـ

سلول می سیم وارد شده و متا سلول افزایش سلول خار سدیم در خار ا شود. در پتیجه غلظت یون

ق سبزرپگ وارد سلول شده و اپرژی لا م ارای ورود گلوکز را تأمین یااد و انااراین مجددا توسط پامی

کند.می

بندی شکل:جمع

ــ در اپتطال گلوکز ا محیط روده اه مایع این یاخته1 ای، صداق سه پوع مولآول مروتئینی در غشا لا م ـ

ست که یآی ا ون شده پطش دارد و دو پاق کها سهی شار ت ست، یعنی در اپت اا اپتطال فعال ها کاپال ا

کنند.مواد را منتط می

شود.ـ گلوکز توسط پاق هم اَر و کاپال مروتئینی منتط می2

شود.ـ یون سدیم توسط پاق هم اَر و پاق ماد اَر منتط می3

شیب غلظت خود وارد یاخت -4 سدیم در جهت شیب غلظت و شی مر هگلوکز ارخی جهتص ش مو

شود.ارای ورود گلوکز ا اپرژی شیب غلظت سدیم تأمین میشوپد. اپرژی مصر شده می

جذب لیپیدها:

.ا طریت اپتشارهای صا ا گوارش لیپیدها، اه درون یاختة مر ـ ورود مولآول1

های مر ها اه تری گلیسرید درون یاختهـ تبدی دواارة این مولآول2

و سایر لیپیدها )فسفولیپیدها و کلسترول(. هاـ تشآی کیلومیآرون ا تری گلیسریدها و مروتئین3

30

ای و سپا ورود ها اه مایع این یاختههای مر و ورود ونراپی ا یاختها اا ارونـ خرو کیلومیآرون4

اه مویرگ لنفی

اافت چرای ذخیره کیلومیآرون-5 یا در یدهای ون در کبد اه ه راه لنس، وارد خون شـــده و لیپ ها

شوپد.می

شدن لیپومروتئین )ترکیب اپواع لیپید و مروتئین( ا لیپیدها ذخیره شده در کبدـ ساخته 6

کنند.ها منتط میها اپواع لیپیدها را در خون اه اافتـ لیپومروتئین7

ا فضای درون روده تا مویرگهای لنفی پحوه گوارش وجذب لیپیدها

لیپوپروتئین:

:(LDL)ـ کم چگال 1

دارای کلسترول یاد

سترول این سرخرگ میکل سدود ها اه دیوارة سیر عبور خون را تنگ یا م سبد و اه تدریج م چ

کند.می

31

:(HDL)ـ مرچگال 2

ها ا کلسترول ایشتر است.مطدار مروتئین ون

جذب کلسترولی در صال رسوب در دیوارة سرخرگ

دهد.ها را کاهش میاصت ال رسوب کلسترول در دیوارة سرخرگ

ان عوام افزایش میزLDLتحرکی و مصر ایش ا صد ع، چاقی، کمباهای اش: مصر چرای

کلسترول.

جذب آب و مواد معدنی:

ـ جذب وب اه روش اس ز1

و اپتطال فعالـ مواد معدپی: اه روش اپتشار 2

ـ کلسیم و وهن: اه روش اپتطال فعال3

هاجذب ویتامین

ـ محلول در چرای:1

های ویتامین(A,D,E,K) شوپد.ها جذب میها و اه ه راه وناپد و ماپند چرایمحلول در چرای

ها پشود و ااعث ک بود اختیل در ترشح فرا م آن است ااعث جذب درست این ویتامین

شود.ها در ادن میون

ـ محلول در وب:2

ها ویتامین(B,C) شوپد.در وب ص شده و اا اپتشار یا اپتطال فعال جذب می

12ویتامینB شود.اه ه راه عام داخلی معده و اه روش درون اری جذب می

32

رودة بزرگ:

شود.وماپدیا ختم میـ ااتدای روده ازرگ، رودة کور پام دارد که 1

ست که کولون ـــــ ادامة رودة ازرگ ا کولون االارو، کولون افطی و کولون مایین2 شده ا شآی رو، ت

شود.می رو اه راست روده منتهیمایین

های داخلی )ماهیچة ا ( و خارجی )ماهیچة ملطط( قرار دارپد.ه ـ در اپتهای راست روده، اندار3

33

کنند ولی وپزیمهای موشـــشـــیص ملام ون، مادة ملاطی ترشـــح میرودة ازرگ، مر پدارد و یاخته -4

کنند.ترشح پ ی

دفع:

های گوارشی، وارد رودة ازرگ و ااقی ماپدة شیرههای مرده یاختهوـ مواد جذب پشده و گوارش پیافتة 1

شوپد.می

ها در رودة ازرگـ جذب وب و یون2

ـ تشآی مدفوع اه شآ جامد3

ـ صرکات رودة ازرگ، وهسته است.4

ـ اا ورود مدفوع اه راست روده، اپعآاس دفع )غیرارادی( ایجاد شده و سراپجام دفع اه ورت ارادی 5

شود.اپجام می

ن در دستگاه گوارش:گردش خو

ـ ما ا خوردن غذا، میزان جریان خون دستگاه گوارش 1

یااد تا:افزایش می

تأمین پیا دستگاه گوارش ارای فعالیت ایشتر

اپتطال مواد مغذی جذب شده اه کبد

ـ خون لولة گوارش ااتدا ا طریت سیاهرگ ااب، اه کبد 2

رود.می

مواد در کبد، ا طریت سیاهرگ فوق کبدی و سپا ازرگ سیاهرگ ـ این خون ما ا ذخیرة ارخی 3

رود. یرین اه قلب می

34

شود و موادی ماپند وهن اپد، گلیآوژن و مروتئین ساخته میـ در کبد، ا موادی که در روده جذب شده4

شوپد.ها پیز در ون ذخیره میو ارخی ویتامین

تنظیم فرایندهای گوارشی:

گوارشی، یعنی:های ـ تنظیم فعالیت1

های گوارشی اه موفع و اه اپدا ة کافی ترشح شوپد.شیره

:صرکات لولة گوارش اه موقع اپجام شوپد تا

ها مللوم کندغذا را اا شیره.

.در طول لوله اا سرعت مناسب صرکت دهد

های غذاییـ مرصلة خاموشی پسبی: فا لة این خوردن وعده2

اه لولة گوارشـ فعالیت شدید: اعد ا ورود غذا 3

های عصبی و هورموپی تنظیم های دیگر ادن، توسط دستگاهـ فعالیت دستگاه گوارش، ماپند الش4

شود.می

تنظیم عصبی دستگاه گوارش:

ـ دستگاه عصبی خودملتار: فعالیت این دستگاه، پاخودوگاه )غیرارادی( است و شام دو پوع فعالیت 1

عصبی است:

)هم صا )س پاتیک

ماراس پاتیک( مادهم صا(

فآر کردن اه غذا، اعصـــاب ســـ پاتیک و ماراســـ پاتیک را فعال کرده و دســـتگاه عصـــبی :1مثال

شود.کند و ازاق اه شآ اپعآاسی ترشح میهای ازاقی ارسال میخودملتار، میام عصبی مغز را اه غده

35

کند. در را مهار می ارکز تنفالنلاع، فعالیت م: هنگام الع و عبور غذا ا صلت، مرکز الع در اص 2مثال

شود.پتیجه، پای استه و تنفا ارای ماپی کوتاه، متوقس می

صبی روده2 ستگاه ع شبآهـــــ د صبی موجود در لولة گوارش گفته میهای یاختهای: اه شود و های ع

پطش ون:

ای درون مر ها اا تحریک های ماهیچهتنظیم تحرک و ترشح در لولة گوارش: مثی یاخته

شوپد.های عصبی این دستگاه، موجب صرکت مر ها میاختهی

کند. اما اعصــاب ای، مســتط ا دســتگاه عصــبی خودملتار فعالیت میدســتگاه عصــبی روده

ـــتگاه عصـــبی روده ـــ پاتیک اا دس ـــ پاتیک و ماراس ای ارتبام دارپد و ار ع لآرد ون تأثیر س

گذارپد.می

ستگاه س پاتیک مع ولاً فعالیت د س پاتیک فعالیت اعصاب مارا گوارش را افزایش و اعصاب

دهند.این دستگاه را کاهش می

تنظیم هورمونی دستگاه گوارش:

های موششی رودة ااریک اه خون ـــ سآرتین: این هورمون ما ا ورود کی وس اه دوا دهه، ا یاخته1

شود.ترشح می

دهد.ا افزایش میسآرتین ار ماپآراس تأثیر گذاشته و ترشح ایآرانات ا ماپآراس ر

شود.معده، در پزدیآی میلور ترشح می ههای دیوارـ گاسترین: هورموپی است که ا ارخی یاخته2

شود.گاسترین ااعث افزایش ترشح اسید معده و مپسینوژن می

36

وزن مناسب:

اســـت، اضـــافه و ن و چاقی در اثر خوردن غذا، ایش ا مطداری که ارای تولید اپرژی در ادن لا م -1

شود.ایجاد می

ـــافی )چرای، کراوهیدرات و مروتئین( در ادن اه چرای تبدی و در اافت چرای ذخیره -2 غذای اض

شود تا اعد ارای تولید اپرژی مصر شود.می

ـــیرین(، -3 ـــتفاده ا غذاهای مر اپرژی )غذاهای مرچرب و ش ـــافه و ن و چاقی عبارتند ا : اس علت اض

تحرک یا ادون تحرک و ژن.دن ارای رهایی ا تنش، شیوة پدگی کمعوام رواپی ماپند غذا خور

، اپواعی ا 2هایی ماپند دیاات پوع اپدا د و اصت ال ااتی اه ای اریـــ چاقی، سیمت فرد را اه خطر می4

دهد.ها، سآتة قلبی و مغزی را افزایش میسرطان، تنگ شدن سرخرگ

اشتهایی عصبی:بی

خوردن و مصر ک تر ا صد غذاـ عدم ت ای اه غذا 1

شود.ـ ااعث کاهش کلسیم و وهن مورد پیا می2

شود.خوپی میها و کمنـ ااعث کاهش استحآام استلوا3

شود.ـ منجر اه ضعس ماهیچة قلب و صتی ایست قلبی می4

نمایة تودة بدنی:

شود: ـ ارای تعیین و ن مناسب ا پ ایة تودة ادپی استفاده می1(𝐾𝑔)جرم

𝑚2مراع قد = پ ایة تودة ادپی

.ها، اافت ماهیچه استگی داردها، چرایـ و ن هر فرد اه تراکم استلوان2

37

تنوع گوارش در جانداران 4گفتار

شود.های درون سلول اپجام میگوارشی که درون سلول و توسط وپزیم ای:گوارش درون یاخته

الف( دریافت مستقیم مواد مغذی:

ــــ ارخی جاپدارا1 ن مواد مغذی را ا محیط اه ــورت مســتطیم ا ســطح یاخته یا ادن اا روش اپتشــار ـ

کنند.دریافت می

هایی مث وب و یا دستگاه گوارش و مایعات ادن جاپوران میزاان است.ـ مواد مغذی در محیط2

ـــ کرم کدو فاقد دهان و دستگاه گوارشی است و مواد مغذی موجود در دستگاه گوارش و مایعات 3 ـ

کند.ادن جاپور میزاان را ا سطح ادن جذب می

( گوارشی:ب( واکوئل )کریچه

ها توسط ای ا جنا غشا درون سلول است که مواد غذایی موجود در ونواکوئ گوارشی، کیسه -1

یااد.ها گوارش میوپزیم

شود:ـ سه پوع واکوئ در مارامسی تشآی می2

دفعیواکوئ واکوئ گوارشی واکوئ غذایی

ای است.ـ گوارش مواد غذایی درون واکوئ گوارشی، یک گوارش درون یاخته3

شود.های سطح سلول مارامسی، ااعث اپتطال غذا اه صفرة دهاپی میـ در مارامسی، صرکت مژک4

شآی می -5 سلول ت شده و واکوئ غذایی درون شا محصور شود و غذا در اپتهای صفرة دهاپی در غ

کند.صرکت می

نده تن!( که صاوی وپزیم-6 پام لیزو وم )کاف اه پدامآی اه واکوئ غذایی ا ـــی اســـت، های گوارش

کند.های خود را اه درون واکوئ غذایی و اد میمیوپدد و وپزیممی

38

ما ا میوســتن لیزو وم اه واکوئ غذایی، واکوئ جدید که صاوی مواد غذایی و وپزیم اســت را -7

.پامندواکوئ گوارشی می

ماپند که اکنون اه ـ مواد گوارش یافته، جذب سلول شده و مواد گوارش پیافته درون واکوئ ااقی می8

شود.این واکوئ ، واکوئ دفعی گفته می

شوپد.ـ محتویات واکوئ دفعی ا راه منفذ دفعی یاخته، خار می9

ته یاخ گاه ویژه ای:گوارش برون جای ای در این گوارش در

شود.های ادن( اپجام میخار ا محیط داخلی )خار ا خون و یاخته

الف( حفرة گوارشی:

شود.ها که گوارش درون ون اپجام میمهرگاپی مث مرجانـ کیسة منشعبی در ای1

ـ صفرة گوارشی فطط یک سوراخ ارای ورود و خرو مواد دارد.2

و اپشعااات ون عیوه ار گوارش، در گردش مواد پیز پطش دارد. ـ صفرة گوارشی3

ریزپد تا گوارش ارون هایی ترشح کرده و اه درون صفره میهای صفرة گوارشی، وپزیمـــ ارخی یاخته4

ای وغا گردد.یاخته

خواری( اه ــورت واکوئ های دیگر این صفره، مواد مغذی را اا روش فاگوســیتو )ایگاپهیاخته - 5

ـــی توضـــیح ای را اپجام میغذایی دریافت کرده و گوارش درون یاخته دهند. )ماپند وپچه در مارامس

دادیم(

39

سیتو )درونایگاپه -6 شایی در خواری پوعی اپدو سة غ شآی یک کی ست که در ون ذرات اا ت اری( ا

شوپد.غشا، وارد یاخته می

کنند.ه ین روش تغذیه میهای مهن ماپند میپاریا پیز تطریباً اا ـ ارخی کرم7

گیرد و غذا اه ــورت یک طرفه و لولة گوارش در اثر تشــآی ملر شــآ میب( لولة گوارش:

یااد.ادون مللوم شدن اا مواد دفعی، در این لوله جریان می

گوارش در ملخ:

ـــره -1 ـــتفاده ا وروارهملخ صش ـــت که اا اس ها، مواد غذایی را خیرد و اه دهان منتط ای گیاهلوار اس

کند.می

ـــده ا طریت مری اه چینه -2 دان )الش صجیم اپتهای مری که غذا را ذخیره و پرم ورود غذای خرد ش

کند(می

دانموجود در ازاق در چینهها توسط ومیی ـ لغزپده شدن غذا توسط اراق و تجزیة کراوهیدرات3

کند.هایی است که اه خرد شدن ایشتر غذا ک ک میـ ورود غذا اه میش معده که دارای دپداپه4

ها اه میش معدههای معده و ورود این وپزیمهای گوارشی ا معده و کیسهـ ترشح وپزیم5

40

ــدن ذرات غذایی اه ک ک صرکات مآاپیآیص میش معده و ع لآرد -6 ها و ورود ذرات وپزیمریزتر ش

اه میش معده

شود.های معده کام میای در کیسهـ گوارش ارون یاخته7

شود.ـ جذب در معده اپجام می8

ته ما ا عبور ا روده، وارد راســـت روده شـــده و وب و یون های ون جذب -9 یاف مواد گوارش پ

شود.شوپد و سراپجام مدفوع ا ملر خار میمی

گوارش در سایر جانوران:

خوار:ـ کرم خاکی و مرپدگان داپه1

کند.دان هستند که اه ذخیره غذا ک ک میدارای چینه

کند دان ک ک میچینه

تر تا جاپور اا دفعات ک

تغــذیــه، اپرژی لا م را

کسب کند.

41

خوار:ـ کروکودی ، ماهی خاوریاری و مرپدگان داپه2

در وسیاب کردن غذا پطش دارد.دان هستند که دارای سنگ

شود.ای دارد و ا الش عطب معده تشآی میسنگدان ساختاری ماهیچه

کند.العند، در سنگدان فرایند وسیاب غذا را وسان میهایی که مرپدگان میریزهسنگ

های مختلف لولة گوارش در جانوران زیر:ترتیب قسمت

ــه معده میش دان چینه ـــــ ملخ: دهان 1 راســت روده روده معده های معده کیس

ملر

ملر روده سنگدان دان چینه مری صلت ـ کرم خاکی: دهان 2

ــــ مرپدگان داپه3 روده ااریک سنگدان معده دان چینه مری صلت خوار: دهان ـ

ملر روده ازرگ

گوارش در نشخوارکنندگان )گاو و گوسفند(:

اپد.ـ مستاپداران پشلوارکننده دارای معدة چهار قس تی1

ب( پگاری )کوچک( ـ الش االایی معده: الس( سیراای )ازرگ(2

42

ـ الش مایینی معده: الس( هزارلا )اتاقک لایه لایه(3

ب( شیردان )معدة واقعی(

ـ مراص گوارش در معدة پشلوارکنندگان:4

گیرد.ها قرار میده و در وپجا در معرض میآروبغذای پی ه جویده اه سرعت وارد سیراای ش

سیراای و صرکات ادن گاو، تا صدودی غذا این میآروب ها اه ک ک ترشح مایعات، صرکات

دهند.را گوارش می

شود.غذای پی ه گوارش یافته، ا سیراای وارد پگاری می

شود.یافته ا پگاری وارد دهان میغذای پی ه گوارش

شود.طور کام جویده شده و دوااره العیده میدر دهان غذا اه

شود.غذای جویده شده دوااره وارد سیراای شده و صالت مایع میدا کرده و وارد پگاری می

شود.این مواد وارد هزارلا شده و وب ون گرفته می

های گوارشـــی، گوارش را ادامه شـــود و در شـــیردان، وپزیممواد ا هزارلا وارد شـــیردان می

ند.دهمی

ها در گوارش سلولز:ـ پطش میآروب5

ها در دستگاه گوارش پشلوارکنندگان ضروری است.وجود میآروب

کنندة سلولز هستند.اغلب جاپوران فاقد تواپاییص تولید وپزیمص تجزیه

در گیاهلواران غیرپشـــلوارکننده، ع گوارش میآروای، ما ا گوارش وپزی ی ـــورت

گیرد.می

،کنند.ها در رودة کور وجود دارپد و وسلولز را هیدرولیز میمیآروبدر اسب

43

سلولز در رودة ااریک اسب اپجام پ ی شده و چون تجزیة شود، الشی ا مواد غذایی جذب پ

شود.دفع می