Υπέρ Μαντιθέου - media.public.grmedia.public.gr/books-pdf/9789601667492-1169925.pdf ·...

Π Α Ν Α Γ Ι Ώ Τ Η Σ Γ ΡΑ Μ Μ Έ Ν Ο Σ

Λ Υ Σ Ι ΑΥπ έ ρ Μ α ν τ ι θ έ ο υ

Β΄ Γενικού ΛυκείουΟμάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών

Βοήθημα προετοιμασίας με βάση την Τράπεζα Θεμάτων

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νο-μοθεσίας (Ν 21211993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας Απαγορεύεται απολύτως άνευ γραπτής αδείας του εκδότη η κατά οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή εκμίσθωση ή δανεισμός μετάφραση διασκευή αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου

Έκδόσεις Πατάκη ndash ΈκπαίδευσηΠαναγιώτης Γραμμένος Αρχαία ελληνικά Β΄ Γενικού Λυκείου Ομάδας προσανατολισμού ανθρωπιστικών σπουδών Λυσία Υπέρ ΜαντιθέουΥπεύθυνος έκδοσης Βαγγέλης ΜπακλαβάςΔιορθώσεις Κώστας ΣίμοςΣελιδοποίηση ΦΑΣΜΑ ΑΦΟΙ Καπένη ΟΈΦιλμ ndash μοντάζ Γιώργος ΚεραμάςCopyrightcopy Σ Πατάκης ΑΈΈΔΈ (Έκδόσεις Πατάκη) και Παναγιώτης Γραμμένος Αθήνα 2016Πρώτη έκδοση από τις Έκδόσεις Πατάκη Αθήνα Μάιος 2016ΚΈΤ Α399 ndash ΚΈΠ 29016ISBN 978-960-16-6749-2

ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΛΔΑΡΗ (ΠΡΏΗΝ ΠΈΙΡΑΙΏΣ) 38 104 37 ΑΘΗΝΑ THΛ 2103650000 8011002665 2105205600 ΦAΞ 2103650069 KENTPIKH ΔIAΘEΣH EMM MΠENAKH 16 106 78 AΘHNA THΛ 2103831078 YΠOKMA ΚΟΡΥΤΣΑΣ (ΤΈΡΜΑ ΠΟΝΤΟΥ ndash ΠΈΡΙΟΧΗ Βacute ΚΤΈΟ) 57009 ΚΑΛΟΧΏΡΙ ΘEΣΣΑΛΟNIKHΣ THΛ 2310706354 2310706715 2310755175 ΦAΞ 2310706355 Web site httpwwwpatakisgr bull e-mail infopatakisgr salespatakisgr

Θέση υπογραφής δικαιούχου δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας εφόσον αυτή προβλέπεται από τη σύμβαση

ΠΕΡ ΙΕ ΧΟΜ ΕΝ Α

Πρόλογος 5

Νοηματική απόδοση του λόγου 7

[ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ]

1η Ένότητα (sect 1-3) 12









[ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ]

Λεξιλογικοί πίνακες 181

[ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ]

(sect 1-3) 202

(sect 4-8) 210

(sect 9-13) 217

(sect 14-17) 221

(sect 18-19) 225

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου

Α ΚείμενοΒ Αντιστοίχιση κειμένου-μετάφρασηςΓ Απαντήσεις στις ερωτήσεις της Τράπεζας ΘεμάτωνΔ Απαντήσεις σε πρόσθετες ερμηνευτικές ερωτήσειςΈ Χαρακτηριστικά ύφους-σχήματα λόγου

ΣΤ Λεξικολογικά και γραμματικά σχόλιαΖ Αναλυτική σύνταξη

(sect 20-21) 229

Ασκήσεις γενικής θεώρησης 232

[ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ]

Κριτήρια αξιολόγησης 236

Απαντήσεις στις παρατηρήσεις των Κριτηρίων αξιολόγησης 241

Κανόνες για τον ορθό τονισμό 242

Ένεργητικοί και μέσοι αόριστοι β΄ 254

1 Οι χρήσεις του ὡς 34

2 Κανόνες διακοπής των προτάσεων 71

3 Η ευκτική του πλάγιου λόγου σε υποθετικές προτάσεις 91

4 Ποια σύνθετα με πρόθεση ρήματα στην οριστική τονίζονται στην πρόθεση 109

5 Τα παραθετικά σε -ότερος -ότατος και -ώτερος -ώτατος 126

6 Ποιες σύνθετες με πρόθεση προστακτικές τονίζονται στην πρόθεση 162

7 Πώς κλίνεται και πώς τονίζεται ο ενεργητικός αόριστος β΄ ἔσχον (του ἔχω) 179

8 Πώς κλίνονται και πώς τονίζονται οι μέσοι αόριστοι βacute ἐσχόμην (του ἔχομαι) και ἑσπόμην (του ἕπομαι) 180

9 Κανόνες για τον ορθό τονισμό 242

Α Κανόνες για τον ορθό τονισμό λέξεων που κλίνονται κατά την α κλίση 242

Β Κανόνες για τον ορθό τονισμό ουσιαστικών της γ κλίσης 243

Γ Κανόνες για τον ορθό τονισμό επιθέτων της γ κλίσης 244

Δ Κανόνες για τον ορθό τονισμό των τριτόκλιτων μετοχών 245

Έ Κανόνες για τον ορθό τονισμό αντωνυμιών 246

ΣΤ Κανόνες για τον ορθό τονισμό ρημάτων 247

Ζ Κανόνες για τον ορθό τονισμό συνηρημένων λέξεων 252

Η Πρόσθετοι κανόνες για τον ορθό τονισμό 252

10 Ένεργητικοί και μέσοι αόριστοι βacute 254

Σε ορισμένες σελίδες παρουσιάζονται τα παρακάτω ενδιαφέροντα μαθήματα γραμματικής και συντακτικού

Πρόλογος

Το 1999 μου ζητήθηκε από τις Έκδόσεις Πατάκη να γράψω ένα βιβλίο για τη δι-δασκαλία του Υπέρ Μαντιθέου λόγου του Λυσία Ανταποκρίθηκα αμέσως σκοπεύ-οντας με αυτό το βοήθημα να συνδράμω τους συναδέλφους φιλολόγους και τους μαθητές στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών Το γεγονός ότι το ανωτέρω βιβλίο το χρησιμοποίησαν και το χρησιμοποιούν πάρα πολλοί καθηγητές και μαθητές με χαροποίησε ιδιαίτερα γιατί απέδειξε ότι ο σκοπός μου πραγματοποιήθηκε

Όταν μετά τη δημοσίευση της Τράπεζας Θεμάτων για τις εξετάσεις της Βacute Λυκείου μου ξαναζήτησαν οι Έκδόσεις Πατάκη να γράψω ένα νέο βοήθημα το οποίο να περιέχει τις απαντήσεις στις παρατηρήσεις της Τράπεζας Θεμάτων που αφορούν τον Υπέρ Μαντιθέου λόγο του Λυσία δέχτηκα χωρίς αντίρρηση να το γράψω επειδή πιστεύω ότι και οι καθηγητές (ιδίως οι νέοι) και οι μαθητές αι-σθάνονται την ανάγκη καλών βοηθημάτων για να ανταποκρίνονται στις υπο-χρεώσεις τους Και αυτό το βοήθημα το αφιερώνω στους φιλολόγους συναδέλ-φους προς τους οποίους αισθάνομαι μεγάλη εκτίμηση και συμπάθεια γιατί υπό δυσμενείς συνθήκες μοχθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό για να προετοιμάζονται και να διδάσκουν πάρα πολλά αντικείμενα-μαθήματα

Το τρίτο μέρος του παρόντος βοηθήματος περιέχει τις απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου

Σε ορισμένες σελίδες παρουσιάζω με τρόπο ολοκληρωμένο ενδιαφέροντα μαθήματα γραμματικής και συντακτικού που αναφέρονται σε φαινόμενα των οποίων η εκμάθηση δυσκολεύει κάπως τους μαθητές

Αισθάνομαι την υποχρέωση να ευχαριστήσω δημόσια τη σύζυγό μου φιλό-λογο Μερκουρέα-Γραμμένου Τούλα που με τις εύστοχες προτάσεις της συνέβα-λε πολύ να γραφούν υπό τη μορφή που δημοσιεύονται οι απαντήσεις στις ερμη-νευτικές ερωτήσεις και τον υπέροχο άνθρωπο-φίλο και λαμπρό φιλόλογο Λε-μπέση Χρήστο που μετά χαράς ερεύνησε και μου είπε την πάντοτε ενδιαφέρου-σα άποψή του όταν τη ζήτησα κατά τη συγγραφή του βιβλίου

Θέλω επίσης να ευχαριστήσω τον εκδότη κ Πατάκη Στέφανο που μου ζή-τησε να γράψω αυτές τις απαντήσεις και τον φιλόλογο κ Μπακλαβά Έυάγγελο που με ιδιαίτερο ενδιαφέρον επιμελήθηκε την έκδοση του παρόντος βοηθήμα-τος Έκφράζω τέλος τις ευχαριστίες μου στον φιλόλογο κ Σίμο Κωνσταντίνο που με ευσυνειδησία διόρθωσε τα τυπογραφικά δοκίμια καθώς και στους ευγε-νείς σελιδοποιούς κκ Παναγιώτη και Κωνσταντίνο Καπένη

ΠΓ

Στο wwwpatakisgrb_lykeiou θα βρείτε Διαγωνίσματα προσομοίωσης πρόσθετα θέματα γραμματικής και συντακτικού άγνωστα θέματα για εξά-σκηση κά

Προοίμιο sect 1-3

sect 1 Ο Μαντίθεος αρχίζοντας τον λόγο του δηλώνει ότι θα αισθανόταν βαθιά ευ-γνωμοσύνη προς τους κατηγόρους του αν τα ελατήριά τους δεν ήταν ταπεινά γιατί του δί νουν την ευκαιρία να μιλήσει για τη ζωή του

sect 2 Έχει μεγάλη αυτοπεποίθηση και εκφράζει την ελπίδα ότι μετά την αγόρευσή του θα έχουν πολύ καλή γνώμη γιrsquo αυτόν και όσοι συμβαίνει να τον αντιπαθούν ή να τον εχθρεύονται

sect 3 Δηλώνει ότι μόνη η ιδιότητα του δημοκράτη δεν αρκεί για να επικυρωθεί η εκλογή του ως βουλευτή Θεωρεί αναγκαίο να αποδείξει επιπλέον ότι υπήρξε μετριοπαθής και συνετός και στον ιδιωτικό και στον δημόσιο βίο του Τέλος δια-βεβαιώνει τους δι καστές ότι θα αντικρούσει το κατηγορητήριο και θα αποδείξει ότι δε βρισκόταν στην πατρίδα του την εποχή που ασκούσαν την εξουσία οι τριά-κοντα και κατά συνέπεια ούτε στο ιππικό υπηρετούσε ούτε υπήρξε συνεργάτης των τυράννων

Διήγηση-Απόδειξη sect 4-19

sect 4 Ο Μαντίθεος γνωστοποιεί στους δικαστές ότι δε βρισκόταν στην Αθήνα την περίοδο που γκρεμίζονταν από τους τριάκοντα τα αθηναϊκά τείχη και εγκαθί-δρυαν τη δικτατορία τους Ο πατέρας του τον είχε στείλει μαζί με τον αδερφό του στον βασιλιά του Πόντου Σάτυρο πριν από την ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς Στην Αθήνα επέστρεψε λίγες μέρες πριν ξεκινήσουν από τη Φυλή για τον Πειραιά οι μαχητές της δημοκρατίας

sect 5 Τα ανωτέρω γεγονότα αποδεικνύουν κατά τον Μαντίθεο ότι δεν είχε καμιά ανάμειξη η οικογένειά του στη δικτατορία των τριάκοντα Θα ήταν παράλογο να εκτεθεί σε κινδύνους ενώ είχε αρχίσει η διαδικασία της πτώσης τους Άλλωστε και εκείνοι δεν επιθυμούσαν τη συνεργασία με ανθρώπους που δε βρίσκονταν κοντά τους και δεν ήταν συνυπεύθυνοι για τα εγκλήματα που διέπρατταν

Νοηματική απόδοση του λόγου

8 ΛΥΣΙΑ ΥΠΕΡ ΜΑΝΤΙΘΕΟΥ

sect 6 Ο Μαντίθεος στις sect 6-8 αντικρούει την κατηγορία ότι είχε υπηρετήσει στο ιππι κό την περίοδο των τριάκοντα τυράννων Οι κατήγοροι στήριξαν την παρα-πάνω κατη γορία στο γεγονός ότι το όνομα του Μαντιθέου ήταν γραμμένο μαζί με άλλα ονόματα σε έναν ξύλινο πίνακα που κατά την άποψή τους περιείχε τα ονόματα των ιππέων Ο κατηγορούμενος χαρακτηρίζει παράλογο αυτό τον ισχυ-ρισμό με το επιχείρημα ότι ο εν λόγω πίνακας ήταν νοθευμένος Κατά τον πελά-τη του Λυσία οι μόνοι γνήσιοι κατάλο γοι με τα ονόματα όλων των ιππέων είχαν συνταχθεί από τους δέκα φυλάρχους με δι κή τους ευθύνη αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας και κατrsquo εντολήν του λαού για να επιστρέψουν οι ιππείς στο κράτος το επίδομα που είχαν πάρει

sect 7 Ο Μαντίθεος γνωστοποιεί στους δικαστές ότι το όνομά του δεν υπήρχε σε αυτούς τους καταλόγους και γιrsquo αυτό δεν κλήθηκε να πληρώσει κανένα ποσό Τέλος προ τρέπει τους δικαστές να βασιστούν σε αυτούς τους καταλόγους και να αγνοήσουν έναν εκτεθειμένο σε κοινή θέα πίνακα όπου ο καθένας μπορούσε να σβήσει και να γράψει όποιο όνομα ήθελε

sect 8 Δηλώνει ότι αν είχε υπηρετήσει στο ιππικό θα το παραδεχόταν και θα συ-νέχιζε να αξιώνει την επικύρωση της εκλογής του Έκείνο που έχει σημασία κα-τά την άποψή του είναι το αν αδίκησε έστω και έναν συμπολίτη του Θεωρεί μά-λιστα ότι και οι δικαστές συμφωνούν μαζί του όπως αποδεικνύει το γεγονός ότι πολλοί ιππείς εκείνης της περιόδου έγιναν βουλευτές ή στρατηγοί ή αρχηγοί του ιππικού Στο τέ λος της ενότητας χαρακτηρίζει το κατηγορητήριο ανάξιο απά-ντησης και ψεύτες τους κατηγόρους του και καλεί μάρτυρα για να επιβεβαιώσει τα γεγονότα στα οποία ανα φέρθηκε

sect 9 Ο Μαντίθεος διατυπώνει το συμπέρασμα ότι δεν αισθάνεται την ανάγκη να προσκομίσει και άλλα επιχειρήματα για την αντίκρουση των κατηγοριών Αισθά-νεται όμως την υποχρέωση ως υποψήφιος δημόσιος λειτουργός να αφηγηθεί όλη τη ζωή του εν αντιθέσει προς τους άλλους κατηγορουμένους που μόνο το κατηγορητήριο τους απα σχολεί Πριν αρχίσει την αφήγηση για τη ζωή του πα-ρακαλεί τους δικαστές να τον ακούσουν με πνεύμα συμπάθειας και τους διαβε-βαιώνει ότι θα είναι πολύ σύντομος

sect 10 Αναφέρεται στον ιδιωτικό βίο του Γνωστοποιεί στους δικαστές ότι οι ατυ-χίες του πατέρα του και του αθηναϊκού κράτους είχαν ως αποτέλεσμα να μην κλη ρονομήσει μεγάλη περιουσία Ώστόσο και δύο αδερφές προίκισε και στον αδερφό του έδωσε το μεγαλύτερο μέρος της πατρικής περιουσίας Τέλος τονί-ζει με έμφαση ότι ήταν αρμονικότατες οι σχέσεις του με όλους

ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 9

sect 11 Ο Μαντίθεος αρχίζει να αφηγείται τον δημόσιο βίο του Δηλώνει ότι εί ναι άνθρωπος μετριοπαθής και συνετός και θεωρεί ως μέγιστη απόδειξη της μετριο-πάθειας και της σύνεσής του την έχθρα που αισθάνονται γιrsquo αυτόν όλοι οι παραστρα τημένοι νέοι που περνούν τις ώρες τους παίζοντας τυχερά παιχνίδια και γλεντοκο πώντας Κατά την άποψή του οι ακόλαστοι αυτοί νέοι τον ζηλοτυ-πούν για την καλή του συμπεριφορά και γιrsquo αυτό τον εχθρεύονται

sect 12 Απόδειξη του συνετού τρόπου ζωής που ακολουθεί θεωρεί και το γεγονός ότι αντίθετα προς πολλούς άλλους ποτέ δεν μπλέχτηκε σε βρόμικη δικαστική υπόθεση ιδιωτικού ή δημόσιου χαρακτήρα Τέλος προτρέπει τους βουλευτές να λάβουν υπό ψη τους την προθυμία με την οποία εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του προς την πα τρίδα του όποτε τον καλεί να πολεμήσει τους εχθρούς της

sect 13 Ο Μαντίθεος αρχίζοντας την αφήγηση της πολεμικής του δράσης αναφέ-ρεται στο ακόλουθο γεγονός Οι Αθηναίοι ως σύμμαχοι των Βοιωτών ήταν υπο-χρεωμένοι να τους βοηθήσουν στην Αλίαρτο εναντίον των Λακεδαιμονίων που το πεζικό τους ήταν τρομερό Όλοι ήξεραν ότι οι Αθηναίοι οπλίτες επρόκειτο να εκτεθούν σε πολύ μεγάλο κίνδυνο Γιrsquo αυτό τον λόγο ορισμένοι από φόβο και με δική τους πρωτοβουλία κατατάχτηκαν παράνομα στο ιππικό που ήταν βέβαιο ότι δεν επρόκειτο να αντιμετωπίσει σοβαρό κίνδυνο Ο Μαντίθεος σrsquo εκείνη την εκστρατεία νόμιμα είχε καταταγεί στην τάξη των ιππέων Προτίμησε όμως να ζητήσει από τον αρχηγό του ιππικού της φυλής του να τον σβήσει από τον κατά-λογο των ιππέων για να πολεμήσει ως οπλίτης Ήταν για τον Μαντίθεο ηθικά ανεπίτρεπτο να ανεχθεί να κινδυνεύουν οι οπλίτες που αποτελούσαν τη συντρι-πτική πλειονότητα και ο ίδιος ως ιππέας να είναι εξασφαλισμένος

sect 14 Ο Μαντίθεος αναφέρεται στον ανθρωπισμό του και στην πατριωτική του ευ-αισθησία Συγκεκριμένα γνωστοποιεί στους δικαστές ότι όταν συγκεντρώθηκαν οι συντοπίτες του πριν ξεκινήσουν για την Αλίαρτο διαπίστωσε ότι μερικοί δεν είχαν τα απαιτούμενα για την εκστρατεία εφόδια Γιrsquo αυτό όχι μόνο ζήτη σε από τους πλουσίους να τους βοηθήσουν αλλά και ο ίδιος με τα λίγα που διέθετε ενί-σχυσε οικονομικά δυο συμπολίτες του για να γίνει παράδειγμα για τους άλλους

sect 15 Στη συνέχεια αναφέρεται στην εκστρατεία στην Κορινθία Θυμίζει στους δικαστές ότι εκείνη η εκστρατεία περιείχε πολλούς κινδύνους Αυτό όλοι το ήξε-ραν και γιrsquo αυ τό μάλιστα πολλοί φρόντισαν να απαλλαγούν Ο ίδιος όμως πολέ-μησε μεταξύ των πρώτων Οι εχθροί νίκησαν και σκόρπισαν τον θάνατο Ώστόσο ο Μαντίθεος δεν εγκατέλειψε το πεδίο της μάχης και μάλιστα έφυγε μετά τον καυχησιάρη Θρασύβουλο


sect 16 Αφηγείται ότι οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοί τους μετά την ήττα τους στη Νε-μέα οχυρώθηκαν στην περιοχή του ισθμού της Κορίνθου Έίχαν σκοπό να μην αφήσουν τους Λακεδαιμονίους να σπεύσουν προς βοήθεια του βασιλιά τους Αγησιλάου που απειλούσε στη Βοιωτία τους συμμάχους τους Οι επικεφαλής του αθηναϊκού στρατεύματος αποφάσισαν να βοηθήσουν τους συμμά χους τους στη Βοιωτία Και μολονότι όλοι φοβούνταν να πάνε να βοηθήσουν γιατί μετά την ήττα δεν είχαν κουράγιο ο Μαντίθεος ζητούσε από τον διοικητή του να στείλει το δικό του τάγμα

sect 17 Ο Μαντίθεος υπό μορφή συμπεράσματος αναφέρει στους βουλευτές ότι υπήρξε γενναίος στρατιώτης και πρέπει να δικαιωθεί ως καλός πατριώτης Τονί-ζει στους δι καστές ότι δε θα ήταν δίκαιο να τον αντιμετωπίσουν όπως αντιμετώ-πιζαν τους άνανδρους που πάσχιζαν μόνο για τιμές

sect 18 Ολοκληρώνοντας την αφήγηση που αφορά την πολεμική του δράση τονί-ζει ότι και σε όλες τις άλλες εκστρατείες ήταν στην πρώτη γραμμή Συνεχίζο-ντας προτρέπει τους βουλευτές να αξιολογούν τους πολίτες με βάση τις υπηρε-σίες τους προς την πατρίδα τους κι όχι από την εξωτερική τους εμφάνιση δεδο-μένου ότι η τε λευταία δε βλάπτει κανέναν

sect 19 Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν επιτρέπεται να επηρεάζονται τα συναι-σθήματα από την εξωτερική εμφάνισηmiddot τα έργα πρέπει να μετρούν Υπάρχουν άνθρωποι που δε λένε πολλά και προσέχουν το ντύσιμό τους κι όμως βλάπτουν τον λαόmiddot αντί θετα πολλοί ατημέλητοι προσφέρουν πολλές υπηρεσίες στο κοι-νωνικό σύνολο

Επίλογος sect 20-21

sect 20-21 Ο Μαντίθεος στις δύο τελευταίες παραγράφους αναφέρει τους λόγους για τους οποίους σε μικρή ηλικία αγόρευσε στη συνέλευση του λαού Αυτό το κάνει για να απο δείξει ότι ήταν αδικαιολόγητη η ενόχληση που αισθάνονταν με-ρικοί για εκείνο το γεγονός Οι λόγοι που επικαλείται είναι οι εξής α) Η ρύθμιση κάποιων προσωπικών υποθέσεών του απαιτούσε την εκ μέρους του ενημέρωση των συμπολιτών του β) Ακολούθησε την παράδοση την προγονική μια και οι πρόγονοί του ασχολούνταν με τις δημόσιες υποθέσεις γ) Έβλεπε ότι μόνο η ενα-σχόληση με τα κοινά θα τον κα ταξίωνε στη συνείδηση των συμπολιτών του Κα-ταλήγει στο συμπέρασμα ότι ήταν αδικαιολόγητη η δυσαρέσκεια που ένιωθαν ορισμένοι για τέτοια γεγονότα και περα τώνει απότομα τον λόγο του

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Β ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ

Γ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

Δ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ε ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΥΦΟΥΣndashΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ

ΣΤ ΛΕΞΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

Ζ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

1 Εἰ microὴ συνῄδη ὦ βουλή τοῖς κατηγόροις βουλοmicroένοις ἐκ παντὸς τρόπου κακῶς ἐmicroὲ ποιεῖν πολλὴν ἂν αὐτοῖς χάριν εἶχον ταύτης τῆς κατηγορίας ἡγοῦmicroαι γὰρ τοῖς ἀδίκως διαβεβληmicroένοις τούτους εἶναι microεγίστων ἀγαθῶν αἰτί-ους οἵτινες ἂν αὐτοὺς ἀναγκάζωσιν εἰς ἔλεγχον τῶν αὐτοῖς βεβιωmicroένων κατα-στῆναι

2 ἐγὼ γὰρ οὕτω σφόδρα ἐmicroαυτῷ πιστεύω ὥστ ἐλπίζω καὶ εἴ τις πρός microε τυγχάνει ἀηδῶς [ἢ κακῶς] διακείmicroενος ἐπειδὰν ἐmicroοῦ λέγοντος ἀκούσῃ περὶ τῶν πεπραγmicroένων microεταmicroελήσειν αὐτῷ καὶ πολὺ βελτίω microε εἰς τὸν λοιπὸν χρό-νον ἡγήσεσθαι

3 ἀξιῶ δέ ὦ βουλή ἐὰν microὲν τοῦτο microόνον ὑmicroῖν ἐπιδείξω ὡς εὔνους εἰmicroὶ τοῖς κα-θεστηκόσι πράγmicroασι καὶ ὡς ἠνάγκασmicroαι τῶν αὐτῶν κινδύνων microετέχειν ὑmicroῖν microη-δέν πώ microοι πλέον εἶναι ἐὰν δὲ φαίνωmicroαι ltκαὶgt περὶ τὰ ἄλλα microετρίως βεβιωκὼς καὶ πολὺ παρὰ τὴν δόξαν καὶ [παρὰ] τοὺς λόγους τοὺς τῶν ἐχθρῶν δέοmicroαι ὑmicroῶν ἐmicroὲ microὲν δοκιmicroάζειν τούτους δὲ ἡγεῖσθαι χείρους εἶναι πρῶτον δὲ ἀποδείξω ὡς οὐχ ἵππευον οὐδ ἐπεδήmicroουν ἐπὶ τῶν τριάκοντα οὐδὲ microετέσχον τῆς τότε πολιτείας

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

1 Εἰ microὴ συνῄδη ὦ βουλήτοῖς κατηγόροις βουλοmicroένοιςἐκ παντὸς τρόπουκακῶς ἐmicroὲ ποιεῖνεἶχον ἂν αὐτοῖςπολλὴν χάρινταύτης τῆς κατηγορίαςἡγοῦmicroαι γὰρ

Εάν δεν ήξερα καλά κύριοι βουλευτέςότι οι κατήγοροι θέλουνmicroε κάθε τρόπονα microε βλάψουνθα τους χρωστούσαmicroεγάλη ευγνωmicroοσύνηγιrsquo αυτή την κατηγορίαΓιατί νοmicroίζω

Β Αντιστοίχιση κειμένου-μετάφρασης sect 1-3

Προοίmicroιο sect 1-3

ΕΝΟΤΗΤΑ1

Α Κείμενο sect 1-3

1η ΕΝΟΤΗΤΑ (sect 1-3) 13


εἶναι αἰτίους microεγίστων ἀγαθῶν

τοῖς διαβεβληmicroένοις ἀδίκωςτούτους οἵτινες ἂν αὐτοὺς ἀναγκάζωσινεἰς ἔλεγχον καταστῆναιτῶν αὐτοῖς βεβιωmicroένων

2 ἐγὼ γὰρ οὕτω σφόδρα πιστεύω ἐmicroαυ-τῷ

ὥστrsquo ἐλπίζωκαὶ εἰ τυγχάνειτις διακείmicroενος πρός microεἀηδῶς [ἢ κακῶς]ἐπειδὰν ἀκούσῃ ἐmicroοῦ λέγοντοςπερὶ τῶν πεπραγmicroένωνmicroεταmicroελήσειν αὐτῷκαὶ ἡγήσεσθαί microε πολὺ βελτίωεἰς τὸν λοιπὸν χρόνον

3 ἀξιῶ δέ ὦ βουλήἐὰν microὲν ὑmicroῖν ἐπιδείξωτοῦτο microόνονὡς εὔνους εἰmicroὶ τοῖς καθεστηκόσι πρά-

γmicroασικαὶ ὡς ἠνάγκασmicroαι

microετέχειν τῶν αὐτῶν κινδύνων ὑmicroῖν

microηδέν πώ microοι πλέον εἶναιἐὰν δὲ φαίνωmicroαιltκαὶgt περὶ τὰ ἄλλα

ότι είναι πρόξενοι πολύ microεγάλων αγαθών

σε όσους έχουν συκοφαντηθεί άδικααυτοί που τους αναγκάζουννα λογοδοτήσουνγια τις πράξεις της ζωής τους

Γιατί εγώ έχω τόσο microεγάλη εmicroπιστο-σύνη στον εαυτό microου

ώστε ελπίζω ότικι αν ακόmicroη συmicroβαίνεικάποιος να φέρεται σε microέναάσχηmicroα ή εχθρικάόταν microε ακούσει να microιλώγια τις πράξεις της ζωής microουαυτός θα αλλάξει γνώmicroηκαι θα microε θεωρεί πολύ καλύτεροστο εξής

Και έχω την αξίωση κύριοι βουλευτέςεάν σας αποδείξωαυτό microόνοότι δηλαδή διάκειmicroαι φιλικά προς το

παρόν πολίτευmicroακαι ότι έχω αισθανθεί την υποχρέω-

ση1

να microετέχω στους ίδιους κινδύνους microε σας

να microην έχω ακόmicroη καmicroιά ωφέλειαΕάν όmicroως αποδειχτείότι και ως προς τα άλλα2

1 Μεταφράζουmicroε το ἠνάγκασmicroαι laquoέχω αισθανθεί την υποχρέωσηraquo και όχι laquoέχω αναγκαστείraquo γιατί εδώ ο Μαντίθεος τη συmicromicroετοχή του στους κινδύνους για την υπεράσπιση της πατρίδας του την παρουσιάζει όχι ως αποτέλεσmicroα εξαναγκασmicroού πράγmicroα που θα microείωνε το ήθος του αλλά ως εσωτερική ηθική επιταγή Κατά τον Ευάγγελο Αλεξίου αυτή είναι η microόνη ορθή ερmicroηνεία εδώ του ἠνάγκασmicroαι (βλ laquoΛυσίας Ἐν βουλῇ Μαντιθέῳ δοκιmicroαζοmicroένῳ ἀπολογία Η ηθοποιία ενός Αθη-ναίου microε ολιγαρχικές συmicroπάθειεςraquo Ελληνικά τ 51 τεύχος 1o σελ 28 Θεσσαλονίκη 2001)

2 Εννοεί τις άλλες πτυχές του δηmicroόσιου βίου του και τον ιδιωτικό βίο του



microετρίως βεβιωκὼςκαὶ πολὺ παρὰ τὴν δόξανκαὶ ltπαρὰgt τοὺς λόγους τοὺς τῶν

ἐχθρῶνδέοmicroαι ὑmicroῶνἐmicroὲ microὲν δοκιmicroάζεινἡγεῖσθαι δὲ τούτους χείρους εἶναιπρῶτον δὲ ἀποδείξωὡς οὐχ ἵππευονοὐδrsquo ἐπεδήmicroουνἐπὶ τῶν τριάκοντα

οὐδὲ microετέσχον τῆς τότε πολιτείας

έχω ζήσει microε microέτροκαι πολύ διαφορετικά από τη γνώmicroηκαι τα λόγια των εχθρών microου

σας παρακαλώνα επικυρώσετε την εκλογή microουκαι να θεωρείτε ότι αυτοί είναι κακοίΚαι πρώτα θα αποδείξωότι δεν ήmicroουν ιππέαςούτε ζούσα εδώτην εποχή που κυβερνούσαν οι τριά-

κονταούτε πρόσφερα υπηρεσίες στο τότε

καθεστώς

1 Με ποιον τρόπο ο Μαντίθεος προσπαθεί να προσελκύσει την προσοχή των βουλευτών και να κερδίσει την εύνοιά τους

α Ο Μαντίθεος προσπαθεί να προσελκύσει την προσοχή των βουλευτών i αρχίζοντας την απολογία του microε πρωτότυπο και απροσδόκητο τρόπο laquoΕἰ

microὴ συνῄδη κατηγορίαςraquo Έτσι ξαφνιάζει και εντυπωσιάζει τους βουλευτές ii ξαφνιάζοντας και πάλι και εντυπωσιάζοντας τους βουλευτές microε το να θεω-

ρεί τους κατηγόρους του σχεδόν ευεργέτες του επειδή του δίνουν την ευ-καιρία να λογοδοτήσει για τη ζωή του και να αποκοmicroίσει microέγιστα ἀγαθά laquoἡγοῦmicroαι καταστῆναιraquo (sect 1)

iii εκφράζοντας πολύ έντονα την αυτοπεποίθησή του που δεν ήταν σύνηθες στα προοίmicroια των δικανικών λόγων και αισιοδοξώντας ότι ακόmicroη και οι εχθροί του θα αλλάξουν γνώmicroη γιrsquo αυτόν και θα τον θεωρούν στο microέλλον καλό πολίτη Έτσι προκαλεί εύλογο ενδιαφέρον στους βουλευτές για όσα πρόκειται στη συνέχεια να εκθέσει (sect 2)

iv δηλώνοντας πως θα προσπαθήσει να αποδείξει ότι είναι αφοσιωmicroένος στη δηmicroοκρατία συναγωνιστής των βουλευτών στους αγώνες για την πα-τρίδα και κυρίως και απαραιτήτως microετριοπαθής και συνετός στον ιδιωτι-κό και δηmicroόσιο βίο του (sect 3) Φυσικό είναι να ακούσουν οι βουλευτές microε ιδιαίτερη προσοχή microε ποια επιχειρήmicroατα θα αποδείξει ότι κοσmicroείται ο οmicroι-λητής από τις προαναφερθείσες αρετές

Γ Ερωτήσεις από την Τράπεζα Θεμάτων sect 1-3


v δηλώνοντας πως θα αποδείξει ότι θα ανατρέψει το κατηγορητήριο laquoπρῶτον δὲ ἀποδείξω ὡς τῆς τότε πολιτείαςraquo (sect 3) Είναι δυνατόν να microην παρακολουθήσουν microε microεγάλο ενδιαφέρον αυτές τις αποδείξεις οι δικαστές

β Ο Μαντίθεος προσπαθεί να κερδίσει την εύνοια των βουλευτών i παρουσιαζόmicroενος ως άνθρωπος ανώτερος ανεξίκακος και καθόλου εκδι-

κητικός που δε θα δίσταζε να εκφράσει και την ευγνωmicroοσύνη του προς τους κατηγόρους του εάν δεν ήταν αδίστακτοι κακοήθεις laquoΕἰ microὴ συνῄδη τῆς κατηγορίαςraquo (sect 1)

ii θεωρώντας τους κατηγόρους του σχεδόν ευεργέτες του γιατί του προ-σφέρουν τη δυνατότητα να αφηγηθεί τη ζωή του και να αποκοmicroίσει microέγι-στα ἀγαθά laquoἡγοῦmicroαι καταστῆναιraquo (sect 1)

iii δηλώνοντας ότι έχει πολύ microεγάλη αυτοπεποίθηση και ελπίζοντας ότι θα microεταστρέψει τα εις βάρος του συναισθήmicroατα ακόmicroη και των εχθρών του Έτσι υποβάλλει στους κριτές του την ιδέα ότι είναι αθώος (sect 2)

iv θυmicroίζοντας στους δικαστές ότι ήταν συναγωνιστές στους αγώνες για την πατρίδα τους και κάνοντας δήλωση νοmicroιmicroοφροσύνης laquoεὔνους εἰmicroὶ τοῖς καθεστηκόσι πράγmicroασιraquo (sect 3)

v δείχνοντας σεβασmicroό προς τους βουλευτές microε το να τους παρακαλεί να εγκρίνουν την εκλογή του ως βουλευτή υπό την απαραίτητη προϋπόθεση ότι θα αποδείξει πως είναι microετριοπαθής κόσmicroιος και συνετός laquomicroετρίως βεβιωκώςraquo (sect 3)

vi δηλώνοντας κατηγορηmicroατικά ότι θα ανατρέψει το κατηγορητήριο laquoπρῶτον δὲ ἀποδείξω ὡς τῆς τότε πολιτείαςraquo (sect 3)

vii microειώνοντας ηθικά τους κατηγόρους του microε το να τους χαρακτηρίζει αδί-στακτους κακοήθεις και κοινούς συκοφάντες (sect 1) και παρακαλώντας τους βουλευτές να πιστεύουν ότι αυτοί είναι χείρους (sect 3)

Σηmicroειώνουmicroε τέλος ότι την πραγmicroάτωση της προσοχής και της εύνοιας την υπηρετούν και οι ακόλουθες υφολογικές αρετές του προοιmicroίου λιτότητα συ-ντοmicroία σαφήνεια κυριολεξία ενάργεια κατάλληλα σχήmicroατα λόγου (απροσδό-κητα υπερβατά παρηχήσεις αντιθέσεις περιφράσεις) και κυρίως η προσαρmicroο-γή του λόγου προς το ήθος του ρήτορα που προσδίδει φυσικότητα

2 Ποια απήχηση microπορεί να είχε στους βουλευτές η αναφορά του Μαντι-θέου στην κοινωνική του ζωή

Ο Μαντίθεος στην πρώτη κιόλας παράγραφο του προοιmicroίου γνωστοποιεί στους βουλευτές ότι θα λογοδοτήσει για τις πράξεις της ζωής του Αυτή η γνωστοποίη-ση ασφαλώς είχε microεγάλη απήχηση στους βουλευτές γιατί δείχνει σεβασmicroό στον θεσmicroό της δοκιmicroασίας σύmicroφωνα microε τον οποίο ο δοκιmicroαζόmicroενος ήταν υποχρεω-microένος να αναφερθεί σε όλη τη ζωή του όπως θα δηλώσει ο Μαντίθεος στην sect 9


Μεγάλη επίσης απήχηση είχε στους βουλευτές και η δήλωση του οmicroιλητή στην sect 2 ότι microε την εξιστόρηση της ζωής του (ασφαλώς και της κοινωνικής) θα microεταστρέψει τις εις βάρος του εντυπώσεις

Στην sect 3 η απήχηση στους βουλευτές γίνεται microεγαλύτερη καθώς δηλώνει πως θα προσπαθήσει να αποδείξει ότι είναι αφοσιωmicroένος στη δηmicroοκρατία και ότι υπήρξε συναγωνιστής των κριτών του στους αγώνες υπέρ της πατρίδας του

Εκείνο όmicroως που επηρέασε θετικά τους ακροατές σε πάρα πολύ microεγάλο βαθmicroό είναι το ότι ο Μαντίθεος έθεσε ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επι-κύρωση της εκλογής του ως βουλευτή το να αποδείξει ότι έχει ζήσει microε κοσmicroιό-τητα microετριοπάθεια και σύνεση laquomicroετρίως βεβιωκώςraquo (sect 3) Άλλωστε οι Αθηναίοι και όλοι οι Έλληνες θεωρούσαν microέγιστη αρετή το να ζει κάποιος microετρίως γιατί το microέτρον ἄριστον αποτελούσε την καρδιά της αρχαιοελληνικής ηθικής ενώ η εφαρmicroογή του στον βίο προϋποθέτει την ύπαρξη πολλών αρετών φρόνησης σωφροσύνης εγκράτειας ευσέβειας δικαιοσύνης

Εποmicroένως ήταν φυσικό να έχουν πολύ θετική ανταπόκριση στους βουλευ-τές οι παραπάνω δηλώσεις του Μαντιθέου στην sect 3 δεδοmicroένου ότι η πίστη στη δηmicroοκρατία η αγάπη για την πατρίδα και τὸ microετρίως ζῆν αναδείκνυαν το ήθος του οmicroιλητή ενώ κατά τη Ρητορική (1356α) του Αριστοτέλη laquoκυριωτάτην ἔχει πί-στιν τὸ ἦθοςraquo (= το ήθος του οmicroιλητή αποτελεί τη microεγαλύτερη απόδειξη)

Η προαναφερθείσα απήχηση που είχε στους βουλευτές η αναφορά του Μα-ντιθέου στην κοινωνική ζωή του προκάλεσε στις ψυχές τους ικανοποίηση και εύνοια προς τον οmicroιλητή και επιπλέον ενδιαφέρον να παρακολουθήσουν microε προσοχή την απολογία του

3 Με ποια επιχειρήmicroατα ο Μαντίθεος προσπαθεί να πείσει τους βουλευ-τές να εγκρίνουν την εκλογή του ως βουλευτή

Ο Μαντίθεος προσπαθεί στο προοίmicroιο να πείσει τους βουλευτές να εγκρίνουν την εκλογή του ως βουλευτή microε τα ακόλουθα επιχειρήmicroαταα Εκφράζει τη βεβαιότητα ότι οι κατήγοροί του είναι κακοί και αδίστακτοι συ-

κοφάντες (sect 1)β ∆ηλώνει ότι θα ευγνωmicroονούσε τους κατηγόρους αν δεν ήθελαν να του κά-

νουν κακό microε κάθε microέσο Έτσι εmicroφανίζεται ως ανώτερος άνθρωπος απαλ-λαγmicroένος από συναισθήmicroατα κακίας και εκδικητικότητας (sect 1)

γ Αποκαλεί σχεδόν ευεργέτες του τους κατηγόρους του γιατί του δίνουν την ευκαιρία να microιλήσει δηmicroόσια για τη ζωή του και να αποκοmicroίσει έτσι microέγιστα ἀγαθά (sect 1)

δ Εκφράζει την αυτοπεποίθησή του και την αισιοδοξία του ότι microε την εξιστόρη-ση της ζωής του θα microεταστρέψει τη δυσmicroενή εις βάρος του εντύπωση ακόmicroη και των εχθρών του (sect 2)


ε ∆ηλώνει πως για να γίνει βουλευτής πρέπει όχι microόνο να αποδείξει ότι είναι πιστός στη δηmicroοκρατία συναγωνιστής των βουλευτών στους αγώνες για την πατρίδα τους αλλά κυρίως και απαραιτήτως να αποδείξει ότι έχει ζήσει microε σύνεση και microετριοπάθεια laquomicroετρίως βεβιωκώςraquo (sect 3)

στ Υπόσχεται ότι microε αποδείξεις θα αντικρούσει το κατηγορητήριο laquoἀποδείξω ὡς τῆς τότε πολιτείαςraquo (sect 3)Σηmicroειωτέον ότι microε τα ανωτέρω επιχειρήmicroατα ο Μαντίθεος δεν ανασκευάζει

το κατηγορητήριο Επειδή όmicroως τα τέσσερα πρώτα είναι ψυχολογικά και ηθικά και το πέmicroπτο και το έκτο λογικά επηρεάζουν θετικά υπέρ του Μαντιθέου τη σκέψη και τις ψυχές των βουλευτών προκαλώντας σrsquo αυτούς εύνοια πρόσεξη εκτίmicroηση και ενδιαφέρον για την παρακολούθηση της απολογίας του καθώς και οργή και αγανάκτηση προς τους κατηγόρους (microε το πρώτο επιχείρηmicroα) Έτσι προϊδεάζει ο οmicroιλητής τους βουλευτές για να τον ακούσουν microετrsquo εὐνοίας και να εγκρίνουν την εκλογή του ως βουλευτή

4 Ποια συναισθήmicroατα προκαλεί στους βουλευτές η δήλωση του Μαντι-θέου ότι έχει εmicroπιστοσύνη στον εαυτό του και ότι microε την εξιστόρηση της ζωής του θα microεταστρέψει την εις βάρος του δυσmicroενή εντύπωσή τους

Ο Μαντίθεος microε τη δήλωσή του στην sect 2 ότι έχει εmicroπιστοσύνη στον εαυτό του και ότι microε την εξιστόρηση της ζωής του θα microεταστρέψει την εις βάρος του δυ-σmicroενή εντύπωση των βουλευτών προκαλεί σrsquo αυτούςα έκπληξη και ξάφνιασmicroα γιατί συνήθως στα προοίmicroια των δικανικών λόγων

ο κατήγορος εξέφραζε την αδυναmicroία του να αναπτύξει επαρκώς το κατηγο-ρητήριο και ο κατηγορούmicroενος την αγωνία του microήπως δεν αντικρούσει τις κατηγορίες Ακόmicroη και ο ρήτορας Λυσίας στο προοίmicroιο του λόγου που εκφώ-νησε ο ίδιος ενώπιον των δικαστών κατά του Ερατοσθένη δήλωσε ότι τον στενοχωρούσε πολλές φορές η σκέψη microήπως δεν microπορέσει να αναπτύξει όπως θα έπρεπε το κατηγορητήριο εναντίον του Ερατοσθένη που είχε δο-λοφονήσει τον αδελφό του Λυσία που λεγόταν Πολέmicroαρχος (sect 3)

β ικανοποίηση και εύνοια για τη δήλωσή του ότι θα microεταστρέψει την εις βά-ρος του δυσmicroενή εντύπωση Και θα αισθάνθηκαν οι βουλευτές ικανοποίηση και εύνοια γιατί ο Μαντίθεος microε την ανωτέρω δήλωσή του υποβάλλει σrsquo αυ-τούς την ιδέα ότι από άγνοια κάποιοι αδίκως τον εχθρεύονται microολονότι είναι καλός πολίτης

γ ενδιαφέρον για την παρακολούθηση της απολογίας του οmicroιλητή ώστε να διαπιστώσουν microε ποια επιχειρήmicroατα θα προσπαθούσε να τους πείσει για την αυτοπεποίθησή του καθώς και για το ότι θα microετέστρεφε την εις βάρος του δυσmicroενή εντύπωση


5 Ποιο είναι το κατηγορητήριο εις βάρος του Μαντιθέου

Το κατηγορητήριο εις βάρος του Μαντιθέου το εντοπίζουmicroε στην τελευταία περίο-δο του προοιmicroίου laquoπρῶτον δέ τῆς τότε πολιτείαςraquo (sect 3) Σrsquo αυτή την περίοδο δια-πιστώνουmicroε ότι οι κατήγοροι προσήψαν στον Μαντίθεο την κατηγορία laquoὅτι ἵππευε καὶ ἐπεδήmicroει ἐπὶ τῶν τριάκοντα καὶ microετέσχε τῆς τότε πολιτείαςraquo (= ήταν ιππέας και βρισκόταν στην πατρίδα του την εποχή των τριάκοντα τυράννων και συmicromicroετείχε στο τότε καθεστώς minus υπήρξε δηλαδή συνεργάτης των τριάκοντα) Οι κατήγοροι στήριξαν την κατηγορία στο γεγονός ότι το όνοmicroα του Μαντιθέου ήταν γραmicromicroένο στο σανίδιον (= microικρό πίνακα) στο οποίο είχαν αναγραφεί τα ονόmicroατα εκείνων που υπηρέτησαν ως ιππείς επί των τριάκοντα Σηmicroειωτέον ότι εκείνοι οι ιππείς ήταν ολιγαρχικοί και είχαν στηρίξει το καθεστώς των τριάκοντα Συνεπώς ο Μαντίθεος είχε να αντιmicroετωπίσει microια πολύ βαριά κατηγορία την οποία δηλώνει ότι θα αντι-κρούσει microε αποδείξεις laquoπρῶτον δὲ ἀποδείξω ὡς τῆς τότε πολιτείαςraquo (sect 3)

6 Σε ποια στοιχεία κατά τον Μαντίθεο πρέπει να στηριχθεί η ανάδειξή του ως βουλευτή

Η ανάδειξη του Μαντιθέου ως βουλευτή θα στηριχθεί στην παρουσίαση αποδεί-ξεων microε τις οποίες ο κατηγορούmicroενος θα αποδείξει ότι δεν υπηρετούσε στο ιππικό ούτε βρισκόταν στην πατρίδα του την εποχή των τριάκοντα ούτε και υπήρξε συνερ-γάτης τους Επιπλέον ο Μαντίθεος θα στηρίξει την ανάδειξή του ως βουλευτή αφη-γούmicroενος την ιδιωτική και τη δηmicroόσια ζωή του για να πείσει τους βουλευτές ότια είναι αφοσιωmicroένος και διάκειται φιλικά προς τη δηmicroοκρατία laquoεὔνους εἰmicroὶ τοῖς

καθεστηκόσι πράγmicroασιraquo (sect 3)β υπήρξε συναγωνιστής των βουλευτών στους αγώνες για την πατρίδα τους

laquoἠνάγκασmicroαι τῶν αὐτῶν κινδύνων microετέχειν ὑmicroῖνraquo (sect 3)γ και κυρίως και απαραιτήτως έχει ζήσει microε microετριοπάθεια και σύνεση στην ιδιω-

τική και τη δηmicroόσια ζωή του laquoπερὶ τὰ ἄλλα microετρίως βεβιωκώςraquo (sect 3)Τα τρία προαναφερθέντα στοιχεία τα θεωρεί απαραίτητες προϋποθέσεις για

την επικύρωση της εκλογής του ως βουλευτή και γιrsquo αυτό θα διαθέσει τις περισ-σότερες παραγράφους του λόγου του για να αποδείξει ότι πληροί τις προηγού-microενες προϋποθέσεις

7 Γιατί ο Μαντίθεος δηλώνει την εύνοιά του προς το δηmicroοκρατικό καθε-στώς Έχει σχέση αυτό microε τον χρόνο εκφώνησης του λόγου και τη σύν-θεση της Βουλής

Ο Μαντίθεος στην sect 3 του προοιmicroίου δηλώνει την εύνοιά του προς το δηmicroοκρα-τικό καθεστώς laquoεὔνους εἰmicroὶ τοῖς καθεστηκόσι πράγmicroασιraquo ∆ηλώνει επίσης πως θα


αποδείξει ότι διάκειται φιλικά προς τη δηmicroοκρατία Αυτό το κάνει γιατί οι κατή-γοροι του προσήψαν την κατηγορία ότι ήταν εχθρός της δηmicroοκρατίας και συνερ-γάτης των τριάκοντα Αυτή την κατηγορία τη στήριξαν στο γεγονός ότι το όνοmicroά του ήταν γραmicromicroένο στο σανίδιον (= microικρό πίνακα) στο οποίο είχαν καταγραφεί τα ονόmicroατα όλων όσοι υπηρέτησαν ως ιππείς επί των τριάκοντα Σηmicroειωτέον ότι εκείνοι οι ιππείς ήταν ολιγαρχικοί και είχαν στηρίξει το καθεστώς των τριάκοντα Γιrsquo αυτό ο Μαντίθεος στην τρίτη κιόλας παράγραφο δηλώνει την πίστη του στη δηmicroοκρατία (δήλωση νοmicroιmicroοφροσύνης) για να προϊδεάσει τους βουλευτές ότι είναι ανυπόστατο το εις βάρος του κατηγορητήριο Πέραν τούτου για να γίνει δηmicroόσιος λειτουργός ένας Αθηναίος έπρεπε οπωσδήποτε να έχει δηmicroοκρατικό ήθος Οι Αθηναίοι που επινόησαν και λάτρευαν τη δηmicroοκρατία απέκλειαν από τα αξιώmicroατα όσους ήταν εχθροί του δηmicroοκρατικού καθεστώτος

Και οι πολίτες της Αθήνας αισθάνονταν την υποχρέωση όχι microόνο να αγαπούν τη δηmicroοκρατία αλλά και να την προστατεύουν θυσιάζοντας ακόmicroη και τη ζωή τους Αυτό τον όρκο έδιναν οι Αθηναίοι έφηβοι laquoΣε περίπτωση που θελήσει κά-ποιος να αποπειραθεί να καταλύσει τους καθιερωmicroένους πολιτικούς θεσmicroούς (δηλαδή τη δηmicroοκρατία) δε θα το επιτρέψω αλλά θα αmicroυνθώ υπέρ αυτών και microόνος και microαζί microε τους άλλουςraquo Γιrsquo αυτό συχνά στις δοκιmicroασίες δηλαδή στις δίκες για επικύρωση της εκλογής των αρχόντων ο microεν κατήγορος κατηγορούσε τον υποψήφιο άρχοντα για αντιδηmicroοκρατική συmicroπεριφορά ο δε δοκιmicroαζόmicroενος αγω-νιζόταν για να πείσει τους δικαστές ότι είναι δηmicroοκράτης Εποmicroένως και ο Μαντί-θεος ως δοκιmicroαζόmicroενος πρέπει να αποδείξει την αφοσίωσή του στη δηmicroοκρατία

Και αυτό οπωσδήποτε έχει σχέση microε τον χρόνο εκφώνησης του λόγου 14 δη-λαδή περίπου έτη microετά την πτώση των τριάκοντα (403 πΧ) και microε τη σύνθεση της Βουλής Εποmicroένως τα αποτρόπαια εγκλήmicroατα των τριάκοντα (1500 δολοφονίες δηmicroεύσεις περιουσιών αθώων πολιτών εξορία χιλιάδων δηmicroοκρατικών συνεργα-σία microε τους εχθρούς της Αθήνας Λακεδαιmicroονίους και άλλα εγκλήmicroατα) ήταν νω-πά στη microνήmicroη των Αθηναίων και αισθάνονταν microίσος και προς τους τριάκοντα και προς όσους τους είχαν υποστηρίξει όπως οι ιππείς Επιπλέον οι βουλευτές ενώ-πιον των οποίων laquoδοκιmicroάζεταιraquo ο Μαντίθεος ήταν δηmicroοκρατικοί γιατί και εκείνοι laquoείχαν δοκιmicroασθείraquo το προηγούmicroενο έτος και κατά τη δοκιmicroασία τους είχε αποδει-χθεί ότι ήταν δηmicroοκράτες και γιrsquo αυτό έγιναν βουλευτές Εποmicroένως και ο χρόνος εκφώνησης του λόγου και η δηmicroοκρατική σύνθεση της Βουλής υποχρέωσαν ακό-microη περισσότερο τον Μαντίθεο να δηλώσει την εύνοιά του στη δηmicroοκρατία

8 Γιατί η πρόταση laquoκαὶ εἴ τις πρός microε τυγχάνει ἀηδῶς [ἢ κακῶς] διακείmicroε-νοςraquo αρχίζει microε το καὶ εἰ και όχι microε το εἰ καί

Η παραχωρητική πρόταση laquoκαὶ εἴ τις πρός microε τυγχάνει ἀηδῶς [ἢ κακῶς] διακείmicroε-νοςraquo εισάγεται microε το καὶ εἰ γιατί δηλώνει κάτι το πιθανό όπως αναφέρει και το


σχολικό βιβλίο στη σελ 83 Με την ανωτέρω δηλαδή παραχωρητική πρόταση ο Μαντίθεος δηλώνει ότι υπάρχει πιθανότητα να φέρονται κάποιοι απέναντί του άσχηmicroα ή εχθρικά Σηmicroειωτέον όmicroως ότι επειδή ο Μαντίθεος την παραπάνω πρόταση την εκφέρει microε οριστική (τυγχάνει) θέλει να πει ότι αυτή η πιθανότητα είναι ενδεχόmicroενο να ισχύει

Εάν όmicroως η παραπάνω πρόταση εισαγόταν microε το εἰ καί (= laquoαν καιraquo laquomicroολονό-τιraquo laquoενώraquo) θα δήλωνε κάτι το πραγmicroατικό Και ο Μαντίθεος δε θέλησε να εισα-γάγει την παραπάνω πρόταση microε το εἰ καί γιατί δεν ήθελε να δηλώσει ότι οπωσ-δήποτε ανάmicroεσα στους βουλευτές υπήρχαν κάποιοι που συνέβαινε να έχουν απέναντί του εχθρικά συναισθήmicroατα Αυτό δηλαδή θέλησε να το παρουσιάσει ως κάτι το πιθανό και όχι ως οπωσδήποτε πραγmicroατικό ∆ε θα ήταν για τον Μα-ντίθεο ευνοϊκό να τονίσει ότι ανάmicroεσα στους βουλευτές υπήρχαν κάποιοι που οπωσδήποτε τον εχθρεύονταν

9 Να περιγράψετε το ήθος του Μαντιθέου και των κατηγόρων του όπως αυτό διαγράφεται στο προοίmicroιο

α Ήθος Μαντιθέου Ο Μαντίθεος στο προοίmicroιο i εmicroφανίζεται microε πνευmicroατικές και ψυχολογικές ικανότητες χάρη στις

οποίες γνωρίζει τα ταπεινά κίνητρα των κατηγόρων του ii δεν αισθάνεται κακία και έχθρα προς τους κατηγόρους του Αντίθετα

σχεδόν τους θεωρεί ευεργέτες γιατί του δίνουν την ευκαιρία να microιλήσει δηmicroόσια για τις πράξεις της ζωής του και microάλιστα θα τους ευγνωmicroονού-σε αν δεν ήταν microοχθηροί και κακοί

iii διακρίνεται για τη microεγάλη αυτοπεποίθησή του laquoἐγὼ οὕτω σφόδρα ἐmicroαυτῷ πιστεύωraquo (sect 2) που υποβάλλει την ιδέα ότι τελικά θα δικαιωθεί

iv επειδή έχει microεγάλη αυτοπεποίθηση αισιοδοξεί ότι ακόmicroη και αν κά-ποιοι τον αντιπαθούν θα αναγνωρίσουν την ανωτερότητα του ήθους του

v είναι πατριώτης microετέχοντας στους αγώνες για την πατρίδα του και φί-λος της δηmicroοκρατίας και εποmicroένως νοmicroιmicroόφρων

vi είναι συνετός και microετριοπαθής στον ιδιωτικό και τον δηmicroόσιο βίο του laquomicroετρίως βεβιωκώςraquo (sect 3)

vii είναι βέβαιος ότι θα ανατρέψει το κατηγορητήριο laquoἀποδείξω ὡς τῆς τότε πολιτείαςraquo (sect 3)

Με τις ανωτέρω ιδιότητές του ο Μαντίθεος γίνεται συmicroπαθής και άξιος της προσοχής και της εύνοιας των ακροατών τουβ Ήθος κατηγόρων Οι κατήγοροι παρουσιάζονται από τον Μαντίθεο ως microο-

χθηροί και κακοί που δε διστάζουν να του κάνουν κακό microε οποιοδήποτε microέ-σο Είναι τυφλοί συκοφάντες που αδυνατούν να προβλέψουν ότι οι συκο-


φαντίες τους θα αποδειχτούν και στην ουσία θα συντελέσουν στην ανάδειξη του ήθους του κατηγορουmicroένου Είναι άξιοι να θεωρηθούν από τους βουλευ-τές κακοήθεις minus χείρους Εποmicroένως είναι αντιπαθείς επικίνδυνοι και ανά-ξιοι εmicroπιστοσύνης

10 Από πού συνάγεται ότι ο Μαντίθεος στο προοίmicroιο χαρακτηρίζεται από microεγάλη αυτοπεποίθηση

Ο Μαντίθεος στο προοίmicroιο χαρακτηρίζεται από microεγάλη αυτοπεποίθηση Αυτό συνάγεται από τα ακόλουθαα από τη φράση ἐmicroαυτῷ πιστεύω που δείχνει αυτοπεποίθηση και τους δύο πο-

σοτικούς προσδιορισmicroούς οὕτω σφόδρα (= τόσο πολύ) που επιτείνουν το νόη-microα του πιστεύω ἐmicroαυτῷ (sect 2)

β από την αισιοδοξία του ότι θα microεταστρέψει microε την απολογία του τη γνώmicroη και τα συναισθήmicroατα όσων τον εχθρεύονται laquoἐλπίζω ἡγήσεσθαιraquo (sect 2)

γ από τη χρησιmicroοποίηση του ρήmicroατος ἀξιῶ (= έχω την αξίωση) που δείχνει υπερβολική αυτοπεποίθηση και προκάλεσε άσχηmicroη εντύπωση Όmicroως ο Μα-ντίθεος αίρει σχεδόν αυτή την άσχηmicroη εντύπωση θέτοντας την αξίωσή του υπό την προϋπόθεση laquoἐὰν microὲν τοῦτο microετέχειν ὑmicroῖνraquo και στρέφοντάς την εις βάρος του laquomicroηδέν πώ microοι πλέον εἶναιraquo (= να microην έχω ακόmicroη κανένα κέρδος) (sect 3)

δ από τη δήλωσή του ότι έστω και υπό προϋποθέσεις θα εξέφραζε την ευγνω-microοσύνη του προς τους κατηγόρους του γιατί του δίνουν την ευκαιρία να απο-κοmicroίσει από τη δίκη microέγιστα ἀγαθά καθώς τον υποχρεώνουν να microιλήσει για τη ζωή του

ε από το γεγονός ότι ο Μαντίθεος πιστεύει πως θα αποδείξει ότι έχει πολεmicroή-σει για την πατρίδα του microαζί microε τους βουλευτές ότι είναι αφοσιωmicroένος στη δηmicroοκρατία και ότι έχει ζήσει microε microετριοπάθεια και σύνεση (sect 3)

στ από την κατηγορηmicroατικότητα microε την οποία δηλώνει ότι θα ανασκευάσει το κατηγορητήριο laquoπρῶτον δὲ ἀποδείξω ὡς τῆς τότε πολιτείαςraquo (sect 3)

ζ από τη χρησιmicroοποίηση ρηmicroάτων και αντωνυmicroιών α προσώπου πιστεύω ἐλ-πίζω ἀξιῶ ἐπιδείξω εἰmicroί ἠνάγκασmicroαι φαίνοmicroαι δέοmicroαι ἀποδείξω κτλ ἐγώ ἐmicroοῦ microοί ἐmicroέ microέ ἐmicroαυτῷ Έτσι προβάλλει συνεχώς τον εαυτό του δείγmicroα και αυτό της αυτοπεποίθησής του

11 Με βάση τον τρόπο microε τον οποίο παρουσιάζει τον εαυτό του ο Μαντί-θεος στο προοίmicroιο ποια εικόνα σχηmicroατίζετε γιrsquo αυτόν

Με βάση τον τρόπο microε τον οποίο παρουσιάζει τον εαυτό του ο Μαντίθεος στο προοίmicroιο σχηmicroατίζουmicroε την ακόλουθη εικόνα γιrsquo αυτόν


α είναι άνθρωπος microε πνευmicroατικές και ψυχολογικές ικανότητες χάρη στις οποίες γνωρίζει τα ταπεινά κίνητρα των κατηγόρων του

β δεν αισθάνεται κακία και έχθρα προς τους κατηγόρους του Αντίθετα σχεδόν τους θεωρεί ευεργέτες γιατί του δίνουν την ευκαιρία να microιλήσει δη-microόσια για τις πράξεις της ζωής του και microάλιστα θα τους ευγνωmicroονούσε αν δεν ήταν microοχθηροί και κακοί

γ διακρίνεται για τη microεγάλη αυτοπεποίθησή του laquoἐγὼ οὕτω σφόδρα ἐmicroαυτῷ πιστεύωraquo (sect 2) που υποβάλλει την ιδέα ότι τελικά θα δικαιωθεί

δ επειδή έχει microεγάλη αυτοπεποίθηση αισιοδοξεί ότι ακόmicroη και αν κάποιοι τον αντιπαθούν θα αναγνωρίσουν την ανωτερότητα του ήθους του

ε είναι πατριώτης microετέχοντας στους αγώνες για την πατρίδα του και φίλος της δηmicroοκρατίας και εποmicroένως νοmicroιmicroόφρων

στ είναι συνετός και microετριοπαθής στον ιδιωτικό και τον δηmicroόσιο βίο του laquomicroε-τρίως βεβιωκώςraquo (sect 3)

ζ είναι βέβαιος ότι θα ανατρέψει το κατηγορητήριο laquoπρῶτον δὲ ἀποδείξω ὡς τῆς τότε πολιτείαςraquo (sect 3)Με τις ανωτέρω ιδιότητές του ο Μαντίθεος γίνεται συmicroπαθής και άξιος της

προσοχής και της εύνοιας των ακροατών του

12 Ποια στοιχεία δείχνουν ότι το κείmicroενο αυτό είναι προοίmicroιο δικανικού λόγου και microάλιστα για υπόθεση δοκιmicroασίας

α Το ότι το κείmicroενο αυτό είναι προοίmicroιο δικανικού λόγου το αποδεικνύουν τα παρακάτω στοιχεία του που υπάρχουν σε όλα σχεδόν τα προοίmicroια των δικα-νικών λόγων

i Στην πρώτη κιόλας παράγραφο εντοπίζουmicroε τους διαδίκους τον κατη-γορούmicroενο που είναι ο οmicroιλητής και τους αντιπάλους του που είναι οι κατήγοροί του

ii Ο κατηγορούmicroενος σκιαγραφεί σε γενικές γραmicromicroές το ήθος του και το ήθος των κατηγόρων του για να προϊδεάσει τους δικαστές από την αρχή ότι είναι θύmicroα αδίστακτων συκοφαντών (εύνοια πρόσεξη)

iii Ο κατηγορούmicroενος αναφέρει το κατηγορητήριο και δηλώνει πως θα αποδείξει ότι είναι ανυπόστατο laquoπρῶτον δὲ ἀποδείξω ὡς τῆς τότε πολι-τείαςraquo (sect 3) Με αυτή τη δήλωση γνωστοποιεί ο κατηγορούmicroενος τον σκο-πό της αγόρευσής του (ευmicroάθεια) και αυτός ο σκοπός δηλώνεται στο προοίmicroιο κατά τον Αριστοτέλη

iv Ο κατηγορούmicroενος υποβάλλει παράκληση προς τους βουλευτές να τον δι-καιώσουν και να θεωρούν τους κατηγόρους του κακούς ανθρώπους laquoδέο-microαι ὑmicroῶν χείρους εἶναιraquo (sect 3) (εύνοια)

v Τους τρεις στόχους του προοιmicroίου (εύνοια πρόσεξη ευmicroάθεια) προσπα-


θεί να τους επιτύχει ο κατηγορούmicroενος σε αυτό το κείmicroενο απόδειξη και αυτό προοιmicroίου δικανικού λόγου

β Το προοίmicroιο αυτό αφορά υπόθεση δοκιmicroασίας Το ότι ο Μαντίθεος laquoδοκιmicroάζε-ταιraquo καταφαίνεται στο τmicroήmicroα laquoδέοmicroαι ὑmicroῶν ἐmicroὲ microὲν δοκιmicroάζεινraquo (sect 3) και από το γεγονός ότι ο οmicroιλητής δηλώνει ότι θα λογοδοτήσει για όλη τη ζωή του laquoεἰς ἔλεγχον τῶν βεβιωmicroένων καταστῆναιraquo όπως επέβαλλε και ο θεσmicroός της δοκιmicroασίας σύmicroφωνα microε τον οποίο ο δοκιmicroαζόmicroενος ήταν δίκαιο να αναφερ-θεί σε όλο τον βίο του όπως θα δηλώσει ο Μαντίθεος στην sect 9 laquoἐν δὲ ταῖς δοκιmicroασίαις δίκαιον εἶναι παντὸς τοῦ βίου λόγον διδόναιraquo

13 Να εντοπίσετε στο προοίmicroιο τα ρητορικά πάθη

Ο Μαντίθεος στο προοίmicroιο προσπαθεί να διεγείρει στις ψυχές των βουλευτών τα ακόλουθα ρητορικά πάθη (συναισθήmicroατα)α Οργή και αγανάκτηση προς τους κατηγόρους του καθώς τους χαρακτηρίζει

αδίστακτους κακοήθεις και συκοφάντεςβ Έκπληξη microε τα απροσδόκητα σχήmicroατα της sect 1 και την υπερβολική αυτοπε-

ποίθησή του που είναι διάχυτη σε όλο το προοίmicroιο και που ο Μαντίθεος την αισθητοποιεί microε την πρόταση laquoἐγὼ γὰρ οὕτω σφόδρα ἐmicroαυτῷ πιστεύωraquo (sect 2) και microε τα ρήmicroατα ἀξιῶ και ἀποδείξω της sect 3

γ Εύνοια προς το πρόσωπό του καθώς παρουσιάζεται ως ανεξίκακος γεmicroάτος αυτοπεποίθηση βέβαιος για την αθωότητά του πατριώτης δηmicroοκράτης και κυρίως microετριοπαθής κόσmicroιος συνετός και θύmicroα αδίστακτων συκοφαντών

δ Εκτίmicroηση και θαυmicroασmicroό για τις προαναφερθείσες αρετές τουε Ικανοποίηση ευχαρίστηση και ευαρέσκεια επειδή ο Μαντίθεος δήλωσε ότι

οι βουλευτές έχουν λάβει microέρος στους αγώνες για την πατρίδα τους και επι-πλέον επειδή έδειξε ότι τους σέβεται παρακαλώντας τους να εγκρίνουν την εκλογή του microόνο αν πληροί τις κατά νόmicroον προϋποθέσεις (πατριωτισmicroό πί-στη στη δηmicroοκρατία microετριοπάθεια και σύνεση)Με την πρόκληση των ανωτέρω συναισθηmicroάτων αποβλέπει ο Μαντίθεος

στο να προϊδεάσει τους βουλευτές υπέρ του εαυτού του και να τους κάνει να αmicro-φιβάλλουν για την αξιοπιστία των κατηγόρων

14 Σε ποια σηmicroεία του κειmicroένου φαίνεται η προσπάθεια του Λυσία να σκιαγραφήσει τον χαρακτήρα του Μαντιθέου

Η προσπάθεια του Λυσία να σκιαγραφήσει τον χαρακτήρα του Μαντιθέου φαί-νεται στα ακόλουθα σηmicroεία του κειmicroένουα Στην πρόταση laquoπολλὴν ἄν ταύτης τῆς κατηγορίαςraquo (sect 1) σκιαγραφεί ο ρήτο-

ρας τον Μαντίθεο ως ανώτερο άνθρωπο απαλλαγmicroένο από κακία και εκ-


δικητικότητα και πρόθυmicroο να εκφράσει και ευγνωmicroοσύνη προς τους κα-τηγόρους του αν δεν ήταν αδίστακτοι κακοήθεις

β Στην ηmicroιπερίοδο laquoἡγοῦmicroαι γὰρ καταστῆναιraquo εmicroφανίζεται από τον λογογράφο όχι microόνο να microη φοβάται το κατηγορητήριο αλλά και να πιστεύει ότι θα απο-κοmicroίσει microέγιστα ἀγαθά επειδή οι κατήγοροι τον υποχρεώνουν να λογοδοτή-σει για όλη τη ζωή του

γ Στην sect 2 laquoἐγὼ γάρ ἡγήσεσθαιraquo ο Λυσίας παρουσιάζει τον Μαντίθεο microε υπερβολική αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία ότι θα microεταστρέψει τα εις βά-ρος του συναισθήmicroατα ακόmicroη και των εχθρών του

δ Με τους δύο υποθετικούς συλλογισmicroούς που περιέχονται στην πρώτη περίο-δο της sect 3 laquoἀξιῶ δέ χείρους εἶναιraquo παρουσιάζεται ο Μαντίθεος ως συναγω-νιστής των βουλευτών υπέρ της πατρίδας τους αφοσιωmicroένος στη δηmicroοκρα-τία και microετριοπαθής και συνετός στον ιδιωτικό και τον δηmicroόσιο βίο του

ε Στο τmicroήmicroα laquoδέοmicroαι ὑmicroῶν ἐmicroὲ microὲν δοκιmicroάζεινraquo εξαίρεται ο σεβασmicroός του Μα-ντιθέου προς τους βουλευτές

στ Το ρήmicroα ἀποδείξω (sect 3) δείχνει την αποφασιστικότητα και τη βεβαιότητα του Μαντιθέου ότι θα ανατρέψει το κατηγορητήριοΜε τα ανωτέρω σηmicroεία ο Λυσίας σκοπεύει να αναδείξει το ήθος του Μαντι-

θέου γιατί ως έmicroπειρος λογογράφος γνωρίζει ότι ο οmicroιλητής microε το ήθος του κυ-ρίως πείθει τους ακροατές (Αυτό το τονίζει microε κάποια υπερβολή και ο ποιητής Μένανδρος laquoτρόπος ἔσθrsquo ὁ πείθων τοῦ λέγοντος οὐ λόγοςraquo [= το ήθος του ρήτο-ρα πείθει όχι η ρητορεία του])

15 Στοιχείο του προοιmicroίου ενός ρητορικού λόγου είναι η ευmicroάθεια Πώς πραγmicroατώνεται στο συγκεκριmicroένο προοίmicroιο

Ο Μαντίθεος πραγmicroατώνει στο προοίmicroιο την ευmicroάθεια (= κατατοπισmicroό των ακροα-τών) και αυτό αποδεικνύεται από το ότι ο οmicroιλητής ενηmicroερώνει τους βουλευτές γιαα το κίνητρο των κατηγόρων laquoτοῖς κατηγόροις βουλοmicroένοις κακῶς ἐmicroὲ ποιεῖνraquo

(sect 1)β το περιεχόmicroενο του κατηγορητηρίου και την προσκόmicroιση αποδείξεων για την

ανατροπή του αmicroέσως microετά το προοίmicroιο laquoπρῶτον δὲ ἀποδείξω τῆς τότε πο-λιτείαςraquo (sect 3)

γ τις προϋποθέσεις που θεωρεί απαραίτητες για την επικύρωση της εκλογής του ως βουλευτή laquoἀξιῶ χείρους εἶναιraquo (sect 3) καθώς και ποια θεωρεί ότι έχει τη microεγαλύτερη αξία και ότι πρέπει οπωσδήποτε να την πληροί για την έγκρι-ση της εκλογής του laquomicroετρίως βεβιωκώςraquo (sect 3)

δ την υποχρέωσή του να λογοδοτήσει για τις πράξεις της ζωής του επειδή τον κατηγορούν αδίστακτοι συκοφάντες και το ότι αφηγούmicroενος τη ζωή του θα αποκοmicroίσει microέγιστα ἀγαθά laquoἡγοῦmicroαι καταστῆναιraquo (sect 1)


ε την προσδοκία του ότι θα microεταστρέψει τις δυσmicroενείς εις βάρος του εντυπώ-σεις ακόmicroη και των εχθρών του laquoἐλπίζω ἡγήσεσθαιraquo (sect 2)Την ευmicroάθεια ο Μαντίθεος την πραγmicroατώνει χρησιmicroοποιώντας και το ανά-

λογο προς τούτο ύφοςα Λόγο microικροπερίοδο σαφή και κατανοητόβ Απλές λέξεις του καθηmicroερινού λόγου απολύτως κατανοητέςγ Κατάλληλα σχήmicroατα λόγου (υπερβατά απροσδόκητα παρηχήσεις αντιθέ-

σεις κτλ) microε τα οποία προβάλλεται εmicroφαντικά το περιεχόmicroενο του λόγου προσελκύεται η προσοχή των ακροατών ενώ ο κατατοπισmicroός που επιχειρεί ο οmicroιλητής εντυπώνεται βαθιά στη σκέψη των ακροατών

16 Τι επιδιώκει ο Μαντίθεος να επιτύχει microε το χωρίο laquoἐγὼ γὰρ οὕτω σφό-δρα ἐmicroαυτῷ πιστεύω ὥστrsquo ἐλπίζω καὶ εἴ τις πρός microε τυγχάνει ἀηδῶς [ἢ κα-κῶς] διακείmicroενος ἐπειδὰν ἐmicroοῦ λέγοντος ἀκούσῃ περὶ τῶν πεπραγmicroένων microεταmicroελήσειν αὐτῷ καὶ πολὺ βελτίω microε εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον ἡγήσεσθαιraquo

Ο Μαντίθεος microε το ανωτέρω χωρίο επιδιώκει να προϊδεάσει θετικά υπέρ του εαυτού του τους βουλευτές και να προκαλέσει σrsquo αυτούς εύλογο ενδιαφέρον για όσα πρόκειται στη συνέχεια να εκθέσει Αυτά προσπαθεί να τα επιτύχεια εκφράζοντας απροσδόκητα υπερβολική αυτοπεποίθηση που σύmicroφωνα

microε ορισmicroένους πανεπιστηmicroιακούς καθηγητές εγγίζει τα όρια του εγωισmicroούminus ενός καλώς όmicroως εννοούmicroενου εγωισmicroού που προέρχεται κυρίως από τους αγώνες του υπέρ της πατρίδας που όταν θα τους αφηγηθεί θα πείσει τους βουλευτές ότι κοσmicroείται από πολλές αρετές ηρωισmicroό αυταπάρνηση θάρ-ρος αφοβία περιφρόνηση του κινδύνου κοινωνική ευαισθησία και άλλες

β εκφράζοντας την αισιοδοξία του ότι θα microεταστρέψει την εις βάρος του δυ-σmicroενή εντύπωση ακόmicroα και των εχθρών τουΈτσι υποβάλλει στους ακροατές την ιδέα ότι είναι αθώος και γιrsquo αυτό δεν

ανησυχεί για το αποτέλεσmicroα της δοκιmicroασίας

1 Αν ο Μαντίθεος αποδείξει ότι microετρίως βεβίωκε στον ιδιωτικό και στον δηmicroόσιο βίο του είναι αυτό αρκετό για να πείσει τους βουλευτές να επικυρώσουν την εκλογή του ως βουλευτή Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτηmicroα είναι καταφατική γιατί microε την προαναφερ-θείσα απόδειξη οπωσδήποτε θα πεισθούν οι βουλευτές ότι ο Μαντίθεοςα είναι συνετός (σώφρων) microετριοπαθής κόσmicroιος έντιmicroος δίκαιος ευσεβής

Δ Πρόσθετες ερμηνευτικές ερωτήσεις sect 1-3


β αποφεύγει τις ακρότητες ακολουθώντας το microέτρον ἄριστον και το microηδὲν ἄγαν γνωmicroικά που αποτελούν τα θεmicroέλια της αρχαιοελληνικής ηθικής

γ είναι φίλος της δηmicroοκρατίας γιατί η σύνεση και η microετριοπάθεια χαρακτηρί-ζουν τον δηmicroοκρατικό πολίτη τον απαλλαγmicroένο από τα πάθη και την ὕβριν

δ ως άνθρωπος microε τις προαναφερθείσες αρετές ήταν αδύνατο να συνεργαστεί microε τους τριάκοντα και να τους στηρίζει έστω και αν είχε υπηρετήσει ως ιππέας επί των τριάκοντα οι οποίοι εξαιτίας της αφροσύνης και των παθών τους διέ-πραξαν κακουργήmicroατα εφαρmicroόζοντας πολιτική ακροτήτων Άλλωστε πολλοί ενάρετοι πολίτες είχαν εκλεγεί βουλευτές στρατηγοί και ίππαρχοι παρόλο που ήταν ιππείς επί των τριάκοντα όπως θα δηλώσει ο Μαντίθεος στην sect 8Συmicroπεραίνουmicroε ότι ο Μαντίθεος microε το ανώτερο ήθος του θα έπειθε τους

βουλευτές να τον δικαιώσουν γιατί το ήθος του λέγοντος πείθει και όχι η ρητο-ρεία του όπως αναφέρει σε ένα απόσπασmicroα ο ποιητής Μένανδρος laquoτρόπος ἔσθrsquo ὁ πείθων τοῦ λέγοντος οὐ λόγοςraquo

2 Ποια συmicroπεράσmicroατα εξάγουmicroε για την πολιτική και κοινωνική ζωή των Αθηναίων από τη microελέτη του προοιmicroίου

Από τη microελέτη του προοιmicroίου εξάγουmicroε τα ακόλουθα συmicroπεράσmicroατα για την πο-λιτική και κοινωνική ζωή των Αθηναίωνα Υπήρχε ο θεσmicroός της δοκιmicroασίας των αρχόντωνβ Υπήρχε η Βουλή των Πεντακοσίων ενώπιον της οποίας ἐδοκιmicroάζοντο οι νεο-

εκλεγέντες άρχοντεςγ Κάθε πολίτης είχε το δικαίωmicroα να καταγγείλει ως αναξίους υποψήφιους άρχοντες

κατά τη δοκιmicroασία τους Και αυτοί επίσης είχαν το δικαίωmicroα να αντικρούσουν τις κα-τηγορίες προκειmicroένου να θεωρηθούν άξιοι για το αξίωmicroα για το οποίο είχαν εκλεγεί

δ Υπήρχε περίπτωση ο δοκιmicroαζόmicroενος να είναι θύmicroα κακοήθων κατηγόρωνε Υπήρχε περίπτωση ο δοκιmicroαζόmicroενος να εκφράσει την ευγνωmicroοσύνη του προς

τον κατήγορο αν αυτός ήταν έντιmicroος και ειλικρινής γιατί έδινε την ευκαιρία στον δοκιmicroαζόmicroενο να microιλήσει δηmicroόσια για τη ζωή του

στ Κατά τη δοκιmicroασία λαmicroβανόταν πολύ σοβαρά υπόψη ο πατριωτισmicroός η πί-στη στη δηmicroοκρατία η σύνεση και η microετριοπάθεια του δοκιmicroαζοmicroένου

ζ Γίνεται αναφορά στην εποχή των τριάκοντα τυράννωνη Όσοι υπηρέτησαν ως ιππείς την εποχή των τριάκοντα ήταν υποστηρικτές των

τυράννων και συνεργάστηκαν microε το καθεστώς τους πολύ βαριές κατηγορίες

3 Με ποια σηmicroασία χρησιmicroοποιεί στο κείmicroενο ο Μαντίθεος το ρήmicroα ἠνάγ-κασmicroαι

Το ἠνάγκασmicroαι ο οmicroιλητής το χρησιmicroοποιεί microε την έννοια ότι τη συmicromicroετοχή του


στους αγώνες-κινδύνους για την υπεράσπιση της πατρίδας του την αισθάνεται ως εσωτερική επιταγή ως χρέος που είναι σαρκωmicroένο microέσα στην ψυχή του και οπωσδήποτε πρέπει να το επιτελέσει ∆εν είναι σωστό να θεωρήσουmicroε ότι το ἠνάγκασmicroαι ο Μαντίθεος το αισθάνεται ως καταναγκασmicroό και ότι συνεπώς η συmicromicroετοχή στους κινδύνους για το καλό της πατρίδας του είναι ακούσια και απο-τέλεσmicroα καταναγκασmicroού Εποmicroένως ο Μαντίθεος microε το ἠνάγκασmicroαι υπογραmicromicroί-ζει τον υψηλού επιπέδου πατριωτισmicroό του που τον αισθάνεται ως ηθικό χρέος Αυτή είναι η microόνη ορθή ερmicroηνεία του ἠνάγκασmicroαι και κατά τον Ευάγγελο Αλε-ξίου (βλ το υπrsquo αριθmicroόν 1 microεταφραστικό σχόλιο στη σελ 13)

4 Γιατί ο Μαντίθεος χρησιmicroοποιεί το ρήmicroα ἀναγκάζωσιν

Ο Μαντίθεος microε το ἀναγκάζωσιν επιδιώκει να πείσει τους βουλευτές ότι η αγό-ρευσή του ενώπιόν τους είναι αποτέλεσmicroα ανάγκης και υποχρέωσης να υπερα-σπιστεί τον εαυτό του microετά τις συκοφαντίες που χάλκευσαν εναντίον του οι κα-τήγοροί του Εποmicroένως αναγκάζεται να microιλήσει για τη ζωή του χωρίς να το θέ-λει και υπεύθυνοι γιrsquo αυτό είναι αποκλειστικά οι συκοφάντες κατήγοροί του

Έτσι επιδιώκει να προϊδεάσει τους βουλευτές και να τους προετοιmicroάσει ψυ-χολογικά ώστε να microη σχηmicroατίσουν άσχηmicroη εντύπωση γιrsquo αυτόν καθώς θα αφη-γηθεί microε υπερβολική αυτοπεποίθηση και microε κάποια έπαρση την ιδιωτική και τη δηmicroόσια ζωή του και κυρίως τα στρατιωτικά του ανδραγαθήmicroατα

5 Ο Μαντίθεος στο προοίmicroιο προβάλλει σε microεγάλο βαθmicroό τον εαυτό του Σε άλλα σηmicroεία του λόγου του παρουσιάζεται τόσο υπερβολικά φιλό-δοξος ώστε microπορεί να χαρακτηριστεί αλαζόνας επηρmicroένος Γιατί άρα-γε ο Λυσίας δεν αποκρύπτει αρνητικά χαρακτηριστικά της προσωπι-κότητας του Μαντιθέου

Ο Λυσίας δεν αποκρύπτει αρνητικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του πελάτη του για τους εξής λόγουςα Επιδιώκει να υποβάλει στους βουλευτές την ιδέα ότι ο Μαντίθεος είναι ειλι-

κρινής αυθεντικός αυθόρmicroητος φυσικός και πηγαίοςβ Σκοπεύει να προσαρmicroόσει τον λόγο προς το ήθος του Μαντιθέου για να

πειστούν οι βουλευτές ότι εκφράζει microε τρόπο φυσικό και ανεπιτήδευτο τον εαυτό του και η απολογία του δεν είναι έργο κάποιου άλλου

γ Πιστεύει ότι οι βουλευτές θα εκτιmicroήσουν την ειλικρίνεια και την αυθεντι-κότητα του πελάτη του θα αγνοήσουν τις αδυναmicroίες του χαρακτήρα του επειδή είναι νέος και κυρίως επειδή έχει πολλές αρετές και ως στρατιώτης και ως πολίτης και τελικά θα τον θεωρήσουν αξιόπιστο


1 Αρετές ύφους-γλώσσας Απλότητα λιτότητα σαφήνεια ενάργεια κυριολε-ξία προσαρmicroογή του λόγου στο ήθος του Μαντιθέου που προσδίδει φυσικό-τητα και τον καθιστά κατανοητό και πειστικό Αυτές οι αρετές υπάρχουν σε όλο τον λόγο

2 Συνοχή νοηmicroάτων Τα νοήmicroατα συνδέονται πολύ στενά microε τους συνδέσmicroους γάρ καί δέ microὲν-δέ καὶ-καί οὐδέ

3 Αντιθέσεις α ἀηδῶς [ἢ κακῶς] διακείmicroενος ndash microεταmicroελήσεινhellip ἡγήσεσθαιβ ἀξιῶhellip microηδέν πώ microοι πλέον εἶναι ndash δέοmicroαι ὑmicroῶν ἐmicroὲ δοκιmicroάζειν γ ἐmicroὲ microὲν δοκιmicroάζειν ndash τούτους δὲ ἡγεῖσθαι χείρους εἶναι

4 Υπερβατό βουλοmicroένοιςhellip κακῶςhellip ποιεῖν πολλὴν ἄνhellip χάριν εἶχον ἡγοῦmicroαιhellip εἶναι τούτουςhellip αἰτίους ἀναγκάζωσιν εἰς ἔλεγχονhellip καταστῆναι ἐγώhellip πι-στεύω ἐλπίζωhellip microεταmicroελήσειν αὐτῷ καίhellip ἡγήσεσθαι ἀξιῶhellip εἶναι microηδένhellip πλέον φαίνωmicroαιhellip βεβιωκὼς δέοmicroαιhellip δοκιmicroάζειν

5 Απροσδόκητο πολλὴν ἂν αὐτοῖς χάριν εἶχον ταύτης τῆς κατηγορίας Με αυτό το απροσδόκητο ο Μαντίθεος εντυπωσιάζει και ξαφνιάζει τους βουλευτές διεγείρει το ενδιαφέρον τους και εξαίρει το ήθος του

6 α Παρήχηση του λ microεταmicroελήσεινhellip πολὺ βελτίωhellip λοιπόν Το λ ευχαριστεί την ακοή microε τη γλυκύτητά του

β Παρήχηση του micro δέοmicroαι ὑmicroῶν ἐmicroὲ microὲν δοκιmicroάζειν Με τα πολλὰ micro ο Μαντί-θεος σκοπεύει να επηρεάσει από ακουστική και αισθητική άποψη τους βου-λευτές έτσι ώστε να ικανοποιήσουν την παράκλησή του να επικυρώσουν την εκλογή του ως βουλευτή (δοκιmicroάζειν)

7 Οmicroοιοτέλευτο και παρήχηση του ω Ἐγώhellip οὕτωhellip ἐmicroαυτῷ πιστεύωhellip ἐλπίζω Με τα πολλά microακρόχρονα ω ο Λυσίας αισθητοποιεί τον ζωηρό χαρακτήρα του πελάτη του και την υπερβολική αυτοπεποίθησή του που microπορεί να χα-ρακτηριστεί και ως έπαρση Ο Λυσίας δηλαδή δεν αποκρύπτει αρνητικά χα-

Οι αντιθέσεις εξαίρουν microε ζωηρό και εmicroφαντικό τρόπο το νόηmicroα των αντιτι-θέmicroενων microερών (ιδίως του δευτέρου) επηρεάζουν τη σκέψη και το συναίσθη-microα των ακροατών και διεγείρουν την προσοχή τους

Το υπερβατό τονίζει το νόηmicroα των όρων που το σχηmicroατίζουν (ιδίως του δευ-τέρου) και εντείνει την προσοχή και το ενδιαφέρον των ακροατών ιδίως όταν ο δεύτερος όρος αποmicroακρύνεται πολύ από τον πρώτο (ἐλπίζωhellip microεταmicroελήσειν καὶhellip ἡγήσεσθαι ἀξιῶhellip εἶναι)

Ε Χαρακτηριστικά ύφους ndash σχήματα λόγου sect 1-3


ρακτηριστικά του Μαντιθέου θέλοντας να πείσει τους βουλευτές ότι είναι αυθόρmicroητος πηγαίος φιλαλήθης και αξιόπιστος

8 Επαναλήψεις ὡς εὔνους εἰmicroίhellip καὶ ὡς ἠνάγκασmicroαιhellip παρὰ τὴν δόξαν καὶ [παρὰ] τοὺς λόγους τοὺς λόγους τοὺς τῶν ἐχθρῶν Οι επαναλήψεις προσ-δίδουν έmicroφαση στον λόγο και εξαίρουν το περιεχόmicroενό του

9 Σύνδεση εmicroφαντική καὶ παρὰ τὴν δόξαν καὶ [παρὰ] τοὺς λόγους Τα δύο καὶ προσδίδουν έmicroφαση στην αντίθεση που εκφράζουν οι δύο εmicroπρόθ προσδ

10 Περιφράσεις κακῶς ποιεῖν εἰς ἔλεγχον καταστῆναι Οι περιφράσεις προσ-δίδουν έmicroφαση εντυπωσιάζουν τον ακροατή και τον επηρεάζουν

sect 1εἰ (= εάν) υποθ σύνδ συνῄδη α εν πρόσ οριστ πρτ του ρ σύν-οιδα (lt σὺν + οἶδα) (= ξέρω καλά)βουλοmicroένοις microτχ ενεστ microέσης φων του ρ βούλοmicroαι (= θέλω)ἐκ ή ἐξ πρόθ + γενἐmicroὲ (ή microε) αιτ εν α προσ της προσωπ αντων ἐγώποιεῖν απρmicroφ ενεστ ενεργ φων του ρ ποιῶ (-έω) (= πράττω κάνω)κακῶς ποιῶ τινα (= βλάπτω κάποιον) ἂν εἶχον δυνητική οριστ πρτ ενεργ φων του ρ ἔχω Το ἂν είναι δυνητικό microόριο

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Για τη λέξη ἂν βλ Πολυξένη Μπίλλα Συντακτικό Αρχαίας Ελληνι-κής Γλώσσας sect 1591 εκδ ΙΤΥΕ∆ΙΟΦΑΝΤΟΣ

χάριν αιτ εν του ουσ της γ κλ ἡ χάρις τῆς χάριτος (= ευγνωmicroοσύνη)πολλὴν χάριν ἔχω + δοτ (= χρωστώ microεγάλη ευγνωmicroοσύνη σε κάποιον)ταύτης γεν εν θηλ γέν της δεικτ αντων οὗτος αὕτη τοῦτο (= αυτός)ἡγοῦmicroαι + απρmicroφ ειδ (= νοmicroίζω ότιhellip) γάρ παρατακτικός σύνδ που συνήθως χρησιmicroοποιείται α) ως αιτιολογικός (=

γιατί) β) ως επεξηγηmicroατικός (= δηλαδή λοιπόν) γ) ως βεβαιωτικός (= βέβαια πράγmicroατι)

τοῖς διαβεβληmicroένοις microτχ παθητ πρκ του ρ δια-βάλλοmicroαι (= συκοφαντούmicroαι) microεγίστων γεν πληθ ουδ γέν υπερθ βαθmicroού του επιθ microέγας microεγάλη microέγα

(= microεγάλος) οἵτινες ονοmicro πληθ αρσ γέν της αναφ αντων ὅστις ἥτις ὅτι (= ο οποίος που) ἄν το ἄν που αναφέρεται εδώ στην υποτακτ ενεστ ἀναγκάζωσιν είναι αοριστο-

λογικό microόριο που microεταφράζεται laquoτυχόν -δήποτεraquo ή παραmicroένει αmicroετάφραστο τῶν βεβιωmicroένων microτχ παθητ πρκ ουδ γέν του ρ ζῶ (-ήω) τὰ αὐτοῖς βεβιωmicroέ-

να (= οι πράξεις της ζωής τους)εἰς πρόθ + αιτ

ΣΤ Λεξιλογικά και γραμματικά σχόλια sect 1-3


καταστῆναι απρmicroφ αορ β ενεργ φων microεσοπαθητ διάθεσης του ρ καθίστα-microαι εἰς ἔλεγχον καθίσταmicroαι (= λογοδοτώ)

sect 2οὕτω (= έτσι τόσο) επίρρ τροπικό ή ποσοτικό όπως εδώσφόδρα (= πολύ) επίρρ ποσοτικόἐmicroαυτῷ αυτοπαθητική αντων α προσ αρσ γέν δοτ εν ἐmicroαυτῷ πιστεύω (= πιστεύω στον εαυτό microου έχω εmicroπιστοσύνη στον εαυτό

microου)καὶ εἰ (= κι αν ακόmicroη) εισάγει δευτερ παραχωρητική πρότ τις ονοmicro εν αρσ γέν της αόριστης αντων τὶς (αρσ και θηλ) τὶ (= κάποιος) τυγχάνει οριστ ενεστ ενεργ φων του ρ τυγχάνω + κατηγ microτχ (= συmicroβαίνει

ναhellip)ἀηδῶς ἢ κακῶς (= άσχηmicroα ή εχθρικά) επιρρ τροπικά διακείmicroενος microτχ ενεστ microέσης φων του ρ διά-κειmicroαι (= συmicroπεριφέροmicroαι φέ-

ροmicroαι) ἐπειδὰν (= όταν) χρον σύνδ που προήλθε από το ἐπειδὴ (χρον σύνδ) + το αο-

ριστολογικό ἄνλέγοντος microτχ ενεστ ενεργ φων του ρ λέγω (= microιλώ)ἀκούσῃ υποτακτ αορ α ενεργ φων του ρ ἀκούω τῶν πεπραγmicroένων microτχ παθητ πρκ του ρ πράττοmicroαι τὰ πεπραγmicroένα (= οι πρά-

ξεις της ζωής microου) microεταmicroελήσειν απρmicroφ microέλλ ενεργ φων του απρόσωπου ρ microετα-microέλει + δοτ

προσωπική (= αλλάζει κάποιος γνώmicroη) βελτίω (και βελτίονα) αιτ εν αρσ γέν συγκρ βαθmicroού του επιθ ἀγαθός -ή -όν

συγκρ ὁ ἡ βελτίων τὸ βέλτιον (= καλύτερος) υπερθ βέλτιστος -η -ον ἡγήσεσθαι απρmicroφ microέλλ microέσης φων του ρ ἡγοῦmicroαι (-έοmicroαι) ἡγοῦmicroαί τινα βελ-

τίω (= θεωρώ κάποιον καλύτερο)

sect 3ἀξιῶ (-όω) + απρmicroφ τελ (= έχω την αξίωση θεωρώ πρέπον ναhellip)ὑmicroῖν δοτ πληθ βacute προσ της προσωπ αντων ὑmicroεῖς (= σεις) ἐπιδείξω υποτακτ αορ α ενεργ φων του ρ ἐπι-δείκνυmicroι και ἐπι-δεικνύω (=

αποδεικνύω)ὡς (= ότι) ειδικός σύνδ εδώ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Για τις χρήσεις του ὡς βλ τις σελ 34-35 εὔνους (= ευνοϊκός φιλικός αφοσιωmicroένος) ονοmicro εν αρσ γέν του συνηρηmicroέ-

νου επιθ της βacute κλ ὁ ἡ εὔνους τὸ εὔνουν τοῖς καθεστηκόσι microτχ ενεργ πρκ παθητ διάθεσης του ρ καθ-ίσταmicroαι τὰ κα-

θεστηκότα πράγmicroατα (= το παρόν πολίτευmicroα)


ἠνάγκασmicroαι οριστ πρκ microέσης φων του ρ ἀναγκάζοmicroαι + απρmicroφ τελ = αισθά-νοmicroαι την υποχρέωση ναhellip (εδώ)

microετέχειν απρmicroφ ενεστ ενεργ φων του ρ microετ-έχω microετέχω τῶνhellip αὐτῶν κινδύ-νων ὑmicroῖν (= microετέχω στους ίδιους κινδύνους microε σας)

microηδέν αιτ εν ουδ γέν της αόριστης επιmicroεριστικής αντων microηδείς microηδεmicroία microη-δὲν (= κανένας)

πὼ (= ακόmicroη) χρον επίρρ πλέον αιτ εν ουδ γέν συγκρ βαθmicroού του επιθ πολύς πολλή πολύ οὐδέν πώ

microοι πλέον ἐστὶ (= δεν υπάρχει ακόmicroη για microένα τίποτε περισσότερο δεν έχω ακόmicroη καmicroιά ωφέλεια)

φαίνωmicroαι υποτακτ ενεστ microέσης φων του ρ φαίνοmicroαι + κατηγ microτχ (= αποδει-κνύεται ότιhellip)

microετρίως (= microε microέτρο φρόνιmicroα συνετά) επίρρ τροπικόβεβιωκώς microτχ πρκ ενεργ φων του ρ ζῶ (-ήω) βεβίωκα (= έχω ζήσει) τὴν δόξαν αιτ εν του ουσ της α κλ ἡ δόξα (= η γνώmicroη) παράγεται από το ρ

δοκῶ (= νοmicroίζω θεωρούmicroαι φαίνοmicroαι)δέοmicroαι + γεν + απρmicroφ τελ (= παρακαλώ κάποιον ναhellip) δοκιmicroάζειν απρmicroφ ενεστ ενεργ φων του ρ δοκιmicroάζω (= επικυρώνω την εκλογή) ἡγεῖσθαι απρmicroφ ενεστ microέσης φων του ρ ἡγοῦmicroαι + απρmicroφ ειδ (= νοmicroίζω θε-

ωρώ ότιhellip) χείρους (και χείρονας) αιτ πληθ αρσ γέν συγκρ βαθmicroού του επιθ κακός -ή -όν

συγκρ ὁ ἡ χείρων τὸ χεῖρον (= χειρότερος τιποτένιος) υπερθ χείριστος -η -ον

οὐχ (= δεν) αρνητικό microόριο που απαντά microε τις microορφές οὐ οὐκ οὐχ οὐχί ἵππευον οριστ πρτ ενεργ φων του ρ ἱππεύω (= είmicroαι ιππέας υπηρετώ στο ιπ-

πικό)οὐδrsquo (= οὐδέ) συmicroπλεκτικός σύνδ (= ούτε) ἐπεδήmicroουν οριστ πρτ ενεργ φων του ρ ἐπιδηmicroῶ (-έω) (= βρίσκοmicroαι στην πα-

τρίδα microου) τῆς πολιτείας γεν εν του ουσ της α κλ ἡ πολιτεία (= το πολίτευmicroα το καθε-

στώς) microετέσχον οριστ αορ β ενεργ φων του ρ microετ-έχω microετέχω τῆς πολιτείας

(= προσφέρω υπηρεσίες στο καθεστώς έχω ενεργό συmicromicroετοχή στο καθε-στώς) ΣΗΜΕΙΩΣΗ Βλ πώς κλίνεται και πώς τονίζεται ο αόρ βacute ἔσχον (του ρ ἔχω) στις σελ 179-180


sect 11 Εἰ microὴ συνῄδη ὦ βουλή τοῖς κατηγόροις βουλοmicroένοις ἐκ παντὸς τρό-που κακῶς ἐmicroὲ ποιεῖν ∆ευτερ υποθ πρότ που δηλώνει το απραγmicroατοποίη-το (microη πραγmicroατικό) και έχει ως απόδοση τη δυνητική οριστ εἶχον ἄνmicroὴ συνῄδη ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο microὴ συνῄδη ὦ βουλή κλητ προσφώνηση τοῖς κατηγόροις αντικ στο microὴ συνῄδη βουλοmicroένοις κατηγ microτχ που εξαρτάται από το microὴ συνῄδη και έχει ως υποκ το τοῖς κατηγόροις Οι κατηγ microτχ είναι πάντοτε συνηmicromicroένες ποιεῖν αντικ στο βουλοmicroένοις τελ απρmicroφ Υποκ του ποιεῖν το τοῖς κατηγόροις (ή το ενν τοὺς κατηγόρους) ταυτοπρ κακῶς επιρρ προσδ του τρό-που στο ποιεῖν ἐmicroέ αντικ στο κακῶς ποιεῖν ἐκ τρόπου εmicroπρόθ προσδ του τρό-που στο κακῶς ποιεῖν παντὸς κατηγ προσδ στο τρόπου2 πολλὴν ἂν αὐτοῖς χάριν εἶχον ταύτης τῆς κατηγορίας Κύρια πρότ κρίσηςεἶχον ἄν ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο ρ χάριν αντικ στο ρ πολλήν επιθ προσδ στο χάριν αὐτοῖς αντικ στο εἶχον ἂν χάριν τῆς κατηγορίας γεν της αιτίας στο εἶχον ἂν χάριν ταύτης επιθ προσδ στο τῆς κατηγορίας3 ἡγοῦmicroαι γὰρ τοῖς ἀδίκως διαβεβληmicroένοις τούτους εἶναι microεγίστων ἀγα-θῶν αἰτίους Κύρια πρότ κρίσηςἡγοῦmicroαι ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο ρ εἶναι αντικ στο ρ ειδ απρmicroφ τούτους υποκ στο εἶναι ετεροπρ αἰτίους κατηγ στο τούτους ἀγαθῶν γεν αντικ στο αἰτίους (ή κατrsquo άλλους γεν της αιτίας) microεγίστων επιθ προσδ στο ἀγαθῶν τοῖς διαβε-βληmicroένοις αναφ microτχ δοτ χαριστ στο αἰτίους εἶναι ἀγαθῶν ἀδίκως επιρρ προσδ του τρόπου στο τοῖς διαβεβληmicroένοις4 οἵτινες ἂν αὐτοὺς ἀναγκάζωσιν εἰς ἔλεγχον τῶν αὐτοῖς βεβιωmicroένων καταστῆναι ∆ευτερ αναφορικοϋποθετ πρότ που δηλώνει την αόριστη επα-νάληψη στο παρόν-microέλλον και έχει ως απόδοση το ειδ απρmicroφ του πλάγιου λό-γου εἶναι της πρότ 3 (ευθύς λόγος εἰσί)ἀναγκάζωσιν ρ οἵτινες υποκ στο ρ αὐτούς αντικ άmicro στο ρ καταστῆναι αντικ έmicromicro στο ρ τελ απρmicroφ αὐτούς υποκ στο καταστῆναι ετεροπρ εἰς ἔλεγχον εmicroπρόθ προσδ που δηλώνει σκοπό και είσοδο σε κατάσταση στο καταστῆναι τῶν βεβιωmicroένων αναφ microτχ ως γεν αντικ στο εἰς ἔλεγχον αὐτοῖς ποιητ αίτιο στο τῶν βεβιωmicroένων

sect 21 ἐγὼ γὰρ οὕτω σφόδρα ἐmicroαυτῷ πιστεύω Κύρια πρότ κρίσηςπιστεύω ρ ἐγώ υποκ στο ρ ἐmicroαυτῷ αντικ στο ρ (ευθεία αυτοπάθεια) σφό-δρα επιρρ προσδ του ποσού στο ρ οὕτω επιρρ προσδ του ποσού στο σφό-δρα

Ζ Αναλυτική σύνταξη sect 1-3


2 ὥστrsquo ἐλπίζω ndash microεταmicroελήσειν αὐτῷ καὶ πολὺ βελτίω microε εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον ἡγήσεσθαι ∆ευτερ συmicroπερ πρότἐλπίζω ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο ρ microεταmicroελήσειν καὶ ἡγήσεσθαι αντικ στο ρ ειδ απρmicroφ Ως υποκ στο microεταmicroελήσειν ενν η αφῃρηmicroένη έννοια microεταmicroέλεια αὐτῷ δοτ προσωπική στο απρόσωπο microεταmicroελήσειν αὐτὸν (ενν) υποκ στο ἡγή-σεσθαι ετεροπρ microε αντικ στο ἡγήσεσθαι βελτίω κατηγ στο microε πολύ επιρρ προσδ του ποσού στο βελτίω εἰς τὸν λοιπὸν (επιθ προσδ) χρόνον εmicroπρόθ προσδ του χρόνου στο ἡγήσεσθαι3 καὶ εἴ τις πρός microε τυγχάνει ἀηδῶς [ἢ κακῶς] διακείmicroενος ∆ευτερ πα-ραχωρητική πρόττυγχάνει ρ τις υποκ στο τυγχάνει και στην κατηγ microτχ διακείmicroενος η οποία εξαρτά-ται από το τυγχάνει ἀηδῶς [ἢ κακῶς] επιρρ προσδ τρόπου στο διακείmicroενος πρός microε εmicroπρόθ προσδ της εχθρικής διάθεσης στο ἀηδῶς [ἢ κακῶς] διακείmicroενος4 ἐπειδὰν ἐmicroοῦ λέγοντος ἀκούσῃ περὶ τῶν πεπραγmicroένων ∆ευτερ χρονι-κοϋποθετ πρότ που δηλώνει το προσδοκώmicroενο και έχει ως απόδοση τα ειδ απρmicroφ του πλάγιου λόγου microεταmicroελήσειν καὶ ἡγήσεσθαι της πρότ 2 (ευθύς λόγος microεταmicroελήσει καὶ ἡγήσεται)ἀκούσῃ ρ τις (ενν) υποκ στο ρ ἐmicroοῦ αντικ στο ρ και υποκ στην κατηγ microτχ λέγοντος η οποία εξαρτάται από το ρ ἀκούσῃ περὶ τῶν πεπραγmicroένων εmicroπρόθ προσδ της αναφοράς στο λέγοντος τῶν πεπραγmicroένων αναφ microτχ

sect 31 ἀξιῶ δέ ὦ βουλή ndash microηδέν πώ microοι πλέον εἶναι Κύρια πρότ κρίσηςἀξιῶ ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο ρ εἶναι αντικ στο ρ τελ απρmicroφ microηδέν υποκ στο εἶναι ετεροπρ πλέον επιθ προσδ στο microηδέν microοι δοτ προσωπική κτητική στο εἶναι πώ επιρρ προσδ χρόνου στο εἶναι ὦ βουλή κλητ προσφώνηση2 ἐὰν microὲν τοῦτο microόνον ὑmicroῖν ἐπιδείξω ∆ευτερ υποθ πρότ η οποία δηλώνει το προσδοκώmicroενο και έχει ως απόδοση το τελ απρmicroφ του πλάγιου λόγου εἶναι της πρότ 1 (ευθύς λόγος microηδέν πώ microοι πλέον ἔστω)ἐπιδείξω ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο ρ τοῦτο άmicro αντικ στο ρ microόνον κατηγ προσδ στο τοῦτο ὑmicroῖν έmicromicro αντικ στο ρ3 ὡς εὔνους εἰmicroὶ τοῖς καθεστηκόσι πράγmicroασι ∆ευτερ ειδ πρότ ως επεξήγ στο τοῦτο της πρότ 2εἰmicroί ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο ρ εὔνους κατηγ στο ἐγώ τοῖς πράγmicroασι δοτ αντικ στο εὔνους και υποκ στην επιθ microτχ τοῖς καθεστηκόσι4 καὶ ὡς ἠνάγκασmicroαι τῶν αὐτῶν κινδύνων microετέχειν ὑmicroῖν Βλ πρότ 3ἠνάγκασmicroαι ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο ρ και στο microετέχειν που είναι αντικ στο ρ τελ απρmicroφ ταυτοπρ τῶν κινδύνων ὑmicroῖν άmicro και έmicromicro αντικ στο microετέχειν Το ὑmicroῖν microπορεί να θεωρηθεί και δοτ αντικειmicroενική στο τῶν αὐτῶν που είναι επιθ προσδ στο κινδύνων


5 ἐὰν δὲ φαίνωmicroαι ltκαὶgt περὶ τὰ ἄλλα microετρίως βεβιωκὼς καὶ πολὺ παρὰ τὴν δόξαν καὶ [παρὰ] τοὺς λόγους τοὺς τῶν ἐχθρῶν ∆ευτερ υποθ πρότ που δηλώνει το προσδοκώmicroενο και έχει ως απόδοση τα τελ απρmicroφ του πλάγιου λό-γου δοκιmicroάζειν ἡγεῖσθαι της πρότ 6 (ευθύς λόγος δοκιmicroάζετε ἡγεῖσθε προστακτ)φαίνωmicroαι ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο ρ και στην κατηγ microτχ βεβιωκώς η οποία εξαρ-τάται από το ρ φαίνωmicroαι microετρίως επιρρ προσδ του τρόπου στο βεβιωκώς περὶ τὰ ἄλλα εmicroπρόθ προσδ της αναφοράς στο βεβιωκώς καὶ παρὰ τὴν δόξαν καὶ [παρὰ] τοὺς λόγους εmicroπρόθ προσδ της εναντίωσης (αντίθεσης) στο βεβιωκώς πολύ επιρρ προσδ του ποσού στους εmicroπρόθ προσδ καὶ παρὰ τὴν δόξαν καὶ [παρὰ] τοὺς λόγους τοὺς τῶν ἐχθρῶν επιθ προσδ στο τοὺς λόγους λόγω του άρθρου τῶν ἐχθρῶν γεν υποκειmicroενική στο τοὺς λόγους (λέγουσιν οἱ ἐχθροί)6 δέοmicroαι ὑmicroῶν ἐmicroὲ microὲν δοκιmicroάζειν τούτους δὲ ἡγεῖσθαι χείρους εἶναι Κύρια πρότ κρίσηςδέοmicroαι ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο ρ ὑmicroῶν αντικ έmicromicro στο ρ δοκιmicroάζειν microέν ἡγεῖ-σθαι δέ αντικ άmicro στο ρ τελ απρmicroφ τα οποία έχουν ως υποκ το ενν ὑmicroᾶς ετε-ροπρ ἐmicroέ αντικ στο δοκιmicroάζειν εἶναι αντικ στο ἡγεῖσθαι ειδ απρmicroφ τούτους υποκ στο εἶναι ετεροπρ χείρους κατηγ στο τούτους7 πρῶτον δὲ ἀποδείξω Κύρια πρότ κρίσηςἀποδείξω ρ ἐγὼ (ενν) υποκ στο ρ πρῶτον επιρρ προσδ του χρόνου στο ρ8-10 ὡς οὐχ ἵππευον οὐδrsquo ἐπεδήmicroουν ἐπὶ τῶν τριάκοντα οὐδὲ microετέ-σχον τῆς τότε πολιτείας Τρεις δευτερ ειδ προτ ως αντικ στο ἀποδείξωἐγὼ (ενν) υποκ στα τρία ρ των ειδ προτ ἐπὶ τῶν τριάκοντα εmicroπρόθ προσδ του χρόνου στο οὐχ ἵππευον οὐδrsquo ἐπεδήmicroουν τῆς πολιτείας αντικ στο οὐδὲ microε-τέσχον τῆς τότε επιθ προσδ στο πολιτείας λόγω του άρθρου

Α ∆ευτερεύουσες προτάσεις εισαγόmicroενες microε το ὡς

Το ὡς εισάγει 7 ειδών δευτερεύουσες προτάσεις

1 λέγει ὡς ὑβριστής εἰmicroι2 πορευόmicroεθα ἐπὶ τοὺς πολεmicroίους ὡς

ἀδικοῦσι3 ἄκουσον ὡς ἂν microάθῃς4 ὡς δὲ τοῦτrsquo ἐγένετο ἀπῆλθον5 τοσοῦτοι ἐmicroάχοντο ὡς ἀπέθνῃσκον

πολλοί6 πράττεις ὡς ἐγὼ λέγω

7 ἀποροῦσιν ὡς πορευθῶσι (= πώςhellip)

1 ειδικές ὡς (= ότι)2 αιτιολογικές ὡς (= διότι επειδή)

3 τελικές ὡς (= για να)4 χρονικές ὡς (= όταν)5 συmicroπερασmicroατικές ὡς (= ώστε)

6 αναφορικές παραβολικές ὡς (= κα-θώς όπως)

7 πλάγιες ερωτηmicroατικές ὡς (= πώς microε ποιον τρόπο)

∆ευτερεύουσες προτάσεις εισαγόmicroενες microε το ὡς

Οι χρήσεις του ὡς

Β Μετοχές συνοδευόmicroενες από το ὡς

Το ὡς microπορεί να αναφέρεται σε microετοχές

1 τιmicroωρῶ σε ὡς ἔνοχον ὄντα (= microε την ιδέα ότι είσαι ένοχος)

2 παρεσκευάζοντο ὡς πολεmicroήσοντες3 οἱ παῖδες ἐβουλεύσαντο ὡς ἄνδρες

ὄντες (= ὡς εἰ ἦσαν)

1 αιτιολογικές προς δήλωση υποκει-microενικής αιτιολογίας ὡς (= microε την ιδέα ότιhellip επειδή κατά τη γνώmicroηhellip επειδή τάχαhellip)

2 τελικές3 υποθετικές

Γ Οι άλλες χρήσεις του ὡς

Το ὡς microπορεί επιπλέον να προσφέρει και τις κάτωθι υπηρεσίες

1 παρεσκευάζοντο ὡς ἐς microάχην

2 ἐπορεύοντο ὡς τοὺς Πέρσας (= προς τους Πέρσες)

3 α ὡς ἀληθῶς εὐδαίmicroων εἰmicroὶ (= αλη-θώς τω όντι)

β ἡ πόλις ὡς microεγάλη ἐγένετο (= πράγ-microατι microεγάλη)

4 α ἔλθετε ὡς τάχιστα (= όσο το δυ-νατόν ταχύτερα)

β συνέλεγεν ἄνδρας ὡς πλείστους (= όσο το δυνατόν περισσότερους)

5 ἀπέθανον ὡς πεντακόσιοι

6 ὡς ἔπος εἰπεῖν οὐδὲν ἀληθές ἐστιν

7 εἶχε τοὺς ἄνδρας ὡς φύλακας8 ὡς καλός microοι ὁ πάππος (= πόσο κα-

λόςhellip)9 ὡς ἀπόλοιτο καὶ ἄλλος (= είθε να χα-

θεί)10 ἐmicroοὶ πείθου καὶ σώθητιmiddot ὡς ἐὰν σὺ

ἀποθάνῃς microεγάλη συmicroφορὰ ἔσται ἐmicroοί

1 τίθεται microπροστά από εmicroπρόθετο προσδιορισmicroό

2 τίθεται ως πρόθεση καταχρηστική συ-ντασσόmicroενη microε αιτιατική προσώπου

3 επιτείνει την έννοια επιρρήmicroατος (α)

ή επιθέτου (β) θετικού βαθmicroού


ή επιθέτου (β) υπερθετικού βαθmicroού

5 microε αριθmicroητικά δηλώνει ποσό κατά προσέγγιση και σηmicroαίνει περίπου

6 τίθεται microπροστά από απόλυτο απα-ρέmicroφατο

7 τίθεται microπροστά από κατηγορούmicroενο8 τίθεται ως επιφώνηmicroα και σηmicroαίνει

πόσο πώς9 τίθεται προς δήλωση ευχής

10 το αιτιολογικό ὡς (και το ἐπεί) ευ-ρισκόmicroενο στην αρχή περιόδου ή ηmicroιπεριόδου εάν αιτιολογεί τα προηγούmicroενα εισάγει κύρια πρό-ταση


0

1

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νο-μοθεσίας (Ν 21211993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας Απαγορεύεται απολύτως άνευ γραπτής αδείας του εκδότη η κατά οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή εκμίσθωση ή δανεισμός μετάφραση διασκευή αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου

Έκδόσεις Πατάκη ndash ΈκπαίδευσηΠαναγιώτης Γραμμένος Αρχαία ελληνικά Β΄ Γενικού Λυκείου Ομάδας προσανατολισμού ανθρωπιστικών σπουδών Λυσία Υπέρ ΜαντιθέουΥπεύθυνος έκδοσης Βαγγέλης ΜπακλαβάςΔιορθώσεις Κώστας ΣίμοςΣελιδοποίηση ΦΑΣΜΑ ΑΦΟΙ Καπένη ΟΈΦιλμ ndash μοντάζ Γιώργος ΚεραμάςCopyrightcopy Σ Πατάκης ΑΈΈΔΈ (Έκδόσεις Πατάκη) και Παναγιώτης Γραμμένος Αθήνα 2016Πρώτη έκδοση από τις Έκδόσεις Πατάκη Αθήνα Μάιος 2016ΚΈΤ Α399 ndash ΚΈΠ 29016ISBN 978-960-16-6749-2

ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΛΔΑΡΗ (ΠΡΏΗΝ ΠΈΙΡΑΙΏΣ) 38 104 37 ΑΘΗΝΑ THΛ 2103650000 8011002665 2105205600 ΦAΞ 2103650069 KENTPIKH ΔIAΘEΣH EMM MΠENAKH 16 106 78 AΘHNA THΛ 2103831078 YΠOKMA ΚΟΡΥΤΣΑΣ (ΤΈΡΜΑ ΠΟΝΤΟΥ ndash ΠΈΡΙΟΧΗ Βacute ΚΤΈΟ) 57009 ΚΑΛΟΧΏΡΙ ΘEΣΣΑΛΟNIKHΣ THΛ 2310706354 2310706715 2310755175 ΦAΞ 2310706355 Web site httpwwwpatakisgr bull e-mail infopatakisgr salespatakisgr

Θέση υπογραφής δικαιούχου δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας εφόσον αυτή προβλέπεται από τη σύμβαση


Πρόλογος 5















(sect 1-3) 202

(sect 4-8) 210

(sect 9-13) 217

(sect 14-17) 221

(sect 18-19) 225




(sect 20-21) 229


























Πρόλογος







ΠΓ






























Α ΚΕΙΜΕΝΟ















ΕΝΟΤΗΤΑ1


















ση1













καθεστώς
























































































































































































































































































0

1


Πρόλογος 5















(sect 1-3) 202

(sect 4-8) 210

(sect 9-13) 217

(sect 14-17) 221

(sect 18-19) 225




(sect 20-21) 229


























Πρόλογος







ΠΓ






























Α ΚΕΙΜΕΝΟ















ΕΝΟΤΗΤΑ1


















ση1













καθεστώς
























































































































































































































































































0

1

(sect 20-21) 229


























Πρόλογος







ΠΓ






























Α ΚΕΙΜΕΝΟ















ΕΝΟΤΗΤΑ1


















ση1













καθεστώς
























































































































































































































































































0

1

Πρόλογος







ΠΓ






























Α ΚΕΙΜΕΝΟ















ΕΝΟΤΗΤΑ1


















ση1













καθεστώς
























































































































































































































































































0

1






























Α ΚΕΙΜΕΝΟ















ΕΝΟΤΗΤΑ1


















ση1













καθεστώς
























































































































































































































































































0

1









ΕΝΟΤΗΤΑ1


















ση1













καθεστώς
























































































































































































































































































0

1

















ση1













καθεστώς
























































































































































































































































































0

1









καθεστώς
























































































































































































































































































0

1

















































































































































































































































































0

1

Υπέρ Μαντιθέου - media.public.grmedia.public.gr/books-pdf/9789601667492-1169925.pdf ·...

Documents