İş psikolojisi - web.itu.edu.tr · • fizyolojik etkenler • psikolojik etkenler 6 an om 6 İş...

İşPsikolojisiEsraDayıoğlu&M.GörkemErdoğan

16Mayıs2016

Busunuyavekonununpdfdosyasına,www.gorkemerdogan.comadresindenerişilebilir.www.gorkemerdogan.com

-  İşPsikolojisiNedir?-  İşStresi-  İşyerindeMoMvasyon-  İşPsikolojisiveİşGüvenliği-  Sonuç

16M

ayıs2016

İşPsik

olojisi-EsraDayıoğlu&M

.Gö

rkem

Erdoğan

2www.gorkemerdogan.com

İşPsikolojisiNedir?

•  İşpsikolojisi;klinik,endüstrivesosyalpsikolojininiçiçe

geçMği,oldukçakarmaşıkbiralandır.

•  Farklarpsikolojisinedayanır.

•  Endüstripsikolojisindenayrılanyönü,bireyselfarkların

mekanikyasalarlabağdaşamadığınısöylemesidir.

•  Robotgibi,birsistemiçindeel,kol,vücuthareketlerinin

programlanmışolaraktekdüzeveuzunbirsüredevam

eVrilmesiniinsandoğasınaaykırıbulur.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan



•  İşpsikolojisiinsanınişakMvitesiveişineözgüçevreetmenleri

vebunlarınkişiyeolanfiziksel,kimyasalvepsikolojiketkileri

ileetkilenir.

•  İşpsikolojisi,üreMminartmasıiçininsanfaktörünümanipüle

etmeninyanısıraüreteninsağlığınıdagözeMr.Bualandaki

çalışmalarıişpsikologlarıyürütür.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan



•  İşpsikologlarınınçalışmaalanlarınıaşağıdakigibi

sıralayabiliriz;

• MeslekHastalıkları

• İşKazaları

• Yorgunluk(monotomi)

• ErkenİhMyarlama

•  Budörtkonuiçindeilkikisidahaönemlidir.Endüstrideiş

kazalarıvemeslekhastalıklarınınoluştuğuçevre

etmenlerindenfizikvekimyasalçevreolumsuzluklarıçalışanda

nöropsikolojikbelirMlerverir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan



•  İşkazalarıkişiselveçevreseletkenlerdenoluşur.İşkazalarının

%80inikişiseletkenleroluşturur.Bunlar;

• KişiselÖzellikler

• FizyolojikEtkenler

• PsikolojikEtkenler

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşPsikologlarınınYaralandığıTestler•  Çalışanınpsikolojisinianlamak,hemmeslekhastalığınıerken

tanımayıhemişkazalarınıönlemeyisağlar.Bununiçiniş

psikologlarıpsikolojiktestlerdenyararlanırlar.Butestler;

• ZekaTestleri

• KişilikTestleri

• BellekTestleri

• AlgıTestleri

• ÖğrenmeTestleri

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan

7

• ZihinselYetenekTestleri

• DuyguDurumTestleri

• Fobiler,

• İlgiTestleri

www.gorkemerdogan.com

İşPsikologlarınınYaralandığıTestler•  Testlerinuygulanmasında;

Öncelikleişanaliziyapılırveişinözellikleribelirlenir.

Sonrabuişinözelliklerinebağlıolaraktestleroluşturulur.

•  Butestlerdekinormaldensapmalarkişininişkazasıyapma

olasılığıvemeslekhastalığıolupolmadığıkonusundaönemli

bilgilerverir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşPsikolojisindeÖrnekLaboratuvarÇalışmasıAriktoplutaşımayapamayacağınıilerisürenbirşoförişyerideğişikliği

içinhastaneyebaşvurur.Klinikdeğerlendirmeninyanısırapsiko-teknik

değerlendirmedeyapılır.El-gözkoordinasyontesM,reaksiyonzamanı,

dikkatvekişiliktestleriuygulanır.Alınansonuçlaragöre,çalışangörsel

uyarılaradüzenli,işitseluyarılaradahadüzensiztepkilervermişMr.

KişiliktesMndeiseduygusaldalgalanmalarsaptanmışir.Bumeslek

açısındandeğerlendirecekolursak,çalışanınbeklenmedikuyarılara

yavaştepkivermesiveduygusaldalgalanmalaryaşaması,şoförolarak

çalışmasınınuygunolmayacağınıvekazalarasebepolmapotansiyeline

sahipolduğunugöstermektedir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşPsikolojisi

Sonuçolarak

İşPsikolojisi;çalışmafelsefesivesistemiaçısındanişsağlığıve

güvenliğininönemlibirbirleşenidir.İşverenlerinçalışanlara

yüksekmoralsağlayıp,üreMmiarirmakiçinbaşvurduğubir

disiplinolmasınınçokötesindedir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşStresi

•  Yapılanişlebağlanilıolarakyaşanangerilimler,endişeve

kaygılardır.

•  Çalışmasaatleri,vardiyausulüçalışma,fizikseltehlikevarlığı,

sorumlulukfazlalığı,işsizlikkorkusugibibirçokneden

insanlarıgerilimiçindetutar.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşStresi

İşOrtamındanSorunlar:

Vardiyausulüçalışma,kanşekeri,vücutısısı,metabolizmavezihinsel

verimliliğietkiler.İşmoMvasyonunuazalir.Nöro-psikolojikriMm

bozulması,ülser,şekerhastalığı,tansiyongibibirçokpsikosomaMk

hastalığıalevlendirmektedir.Zamanbaskısı,hatayapmakorkusu,

güvenliğinazolmasıstresiarnrır.Bazenaşırıgüvenliközelliklenükleer

çalışmagibiriskliçalışmalarbeynidahaçokyorar.Kulakkoruyucusu

taşınmasıinsandatecritolma,tehditalindaolmaduygularınıharekete

geçirir.Aşırıçalışmaalindakiinsanlardaacilvebeklenmedik

durumlardakararvermekapasiteleriazalabilmektedir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşStresi

KurumİçiRol

Kişiningörevininsınırlarınınbelirsizliği,fazlaterfietmişolması

veyayetersizterfiiçindeolmasıkaygıdüzeyiniyükselMr.Kısa

zamandaçokparakazanmakvedahayüksekbirsosyalkonuma

ulaşmakiçinyoğunrekabetbedelödeVrecekMr.Bedeli

kaybedenkadarkazanandaöder.Bubedelinadıişstresidir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşyerindeMotivasyon

•  LiteratürdemoMvasyon;genelolarak,“insanıhareketegeçiren

veharekeMnidevameVrengüdülenmesüreci”olarak

tanımlanır.

•  Bubağlamda,birinsanınbirişebaşlaması,başladığıbirişi

devameVrmesiiçinmoMvasyonaihMyacıvardır.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan



•  İşletmelerdemoMvasyonise;çalışanlarıişeveişletmeye

odaklandırarakonlarınverimliliğiniarnrmayıvedolayısıylada

örgütselverimliliğigüçlendirerekpazarpaylarınıarnrmaya

yönelikkullanılır.

•  GünümüzdeözellikleinsangücününüreMmvehizmet

vermedeağırlıklıolarakkullanıldığıişletmelerde,çalışan

moMvasyonlarınaönemverilmektedir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


MotivasyonArttırmaYöntemleriİşTanımlamasınınYapılması

•  Personelinişyetkisınırlılıklarınınvegörevlerininnetolarak

belliolmasını,kısacasıpersonelin“ne”yapacağınıbilmesini

temelalır.Neyapacağınıtamolarakbilmeyenbirpersonel

aldığıkararlardaveyapiğıuygulamalardakendindenemin

olamazvebuonunmoMvasyonunuolumsuzyöndeetkiler.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


MotivasyonArttırmaYöntemleriİşBasitleşMrme

•  Dahaçokkompleksişlerdeuygulanırveamacıiş

basitleşMrerekpersonelindahaspesifikbirgörevde

uzmanlaşmasınısağlamakveböylecemoMvasyonunu

arnrmakir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


MotivasyonArttırmaYöntemleriİşeTeşvik

•  EnsıkkullanılanmoMvasyontürlerindenbiriolupödül

sisteminitemsileder.Verilecekolanödülünçalışanaçısından

maddiyadamanevibirdeğeriolmasıönemtaşımaktadır.Bir

başkadeğişle,personelinalmasımuhtemelödüllerin

değerleri,miktarları,zamanlamasıveadildağılımıileilgili

düzenlemeleryapılır.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


MotivasyonArttırmaYöntemleriİşPlanlaması

•  İşrotasyonu,işgenişletmeveişzenginleşMrme

uygulamalarınadeğinilebilirvebunlarınmoMvasyon

üzerindekietkilerinegöretekrardüzenlemeleryapılır.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan



•  MoMvasyonbireyselbirolguoluğuiçinişletmelerinpersonelini

iyigözlemlemesiveonlarımoMveedecekihMyaç

uygulamalarınındoğrubelirlenmesioldukçaönemlidir.

•  BubağlamdamoMvasyonaraçlarınaihMyaçduyulurvebu

araçlardanbazılarıarasında;etkinileMşim,takdiretme,iş

güvenliği,yeterliveadilücretsistemi,kararlarapersonel

kailımı,sorumlulukdağılımı,işinilginçleşMrilmesi,kendini

göstermeveyeteneklerinikullanabilmeimkanları,iyiçalışan

ilişkilerivb.yeralır.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşyerindeMotivasyon:Ödül/CezaSistemi•  Birçokişyeriperformansarişısağlayabilmekveiyiperformansı

süreklikılabilmekiçinödülvecezasistemiuygulamaktadır.

•  Çalışanlarınönemlibirkısmı,maaşınıkazanılmışhakolarakgördüğü

içinsadecealdığımaaşileekstrabirperformansgöstermemektedir.

•  İşinidahaiyiyapanınödüllendirildiği,eksikyadahatalıyapanın

cezalandırıldığısisteminvarlığıkulağahoşgelmektedir.

•  Ancak,ödül/cezasisteminindoğruuygulanmamasıyarardançok

zarargeMrebilir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


ÖdülCezaSistemindeDikkatEdilmesiGerekenUnsurlar1)  ÖdülCezaKriterleriAçıkOlmalıdır:

Çalışanlarbirsüresonraödülleridemaaşgibigörmeye

başlarlar.Yanimaaşgibisürekliolaraködenmesinibeklerler.Bu

sistemindahaiyiperformansgösterenleriödüllendirmekiçin

olduğuaçıkçabelirMlmelivekriterlernetolmalıdır.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


ÖdülCezaSistemindeDikkatEdilmesiGerekenUnsurlar2)  HerkeseAynıŞekildeUygulanmalıdır:

Busistemtümçalışanlaraaynışekildeuygulanmalıdır.Daha

kıdemliyadadahaçoksevdiğinizçalışanlaraayrıcalık

tanınmamalıaynıkriterlerledeğerlendirmeyapılmalıdır.

3)  ÖdüllerUlaşabilirOlmalıdır:

Ödülsayısıazveulaşılamazolmamalıdır.Birdenfazlakategoride

ödüllerkonulmalıdır.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


ÖdülCezaSistemindeDikkatEdilmesiGerekenUnsurlar4)  CezalarÇokAğırOlmamalıdır:

Ödülvecezasistemibellidönemlerikapsamaktadır.Tekhata

yapançalışanın(çokbüyükveönemlihatalarhariç)ödülalma

hakkıtamamenortadankalkmamalıvesistemdışına

iMlmemelidir.Değerlendirildiğidöneminbaşındacezaalacak

davranıştabulunançalışanın,nasılolsaödülalamayacağım

diyerekperformansıdüşebilir.Ayrıcaçalışanlarda,ödül

vermemekiçincezalaryüksektutuluyor,algısıoluşabilir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


ÖdülCezaSistemindeDikkatEdilmesiGerekenUnsurlar5) SonuçlarÇalışanlarlaPaylaşılmalıdır:

Çalışanhanginedenlerdendolayıödülalamadığınıbilmelikibir

dahaokonulardadahadikkatliolsun.Ayrıcasonuçlarınaçıkça

ortayakonulmasısistemingüvenilirliğinidesağlayacakir.

6)  EkipPerformansıdaÖdüllendirilmeli:

İşyerinibirtakımgibidüşünürsekbaşarıdabaşarısızlıkdatüm

ekibibağlayacakir.Başarılıekibinperformansınındaayrıca

ödüllendirilmesiekipiçindekidayanışmayıarnracakir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


ÖdülCezaSistemindeDikkatEdilmesiGerekenUnsurlar7)  ÖdülCezaSistemiGüncelOlmalıdır:

Puanlamayapılankriterlerdüzenliolarakgüncellenmelidir.

Uygulanamayanmaddelerçıkarılmalı,ihMyaçolmasıhalindeyeni

maddelereklenmelidir.Güncellenenmaddelerdeçalışanlara

mutlakabildirilmelidir.

8)  Değerlendirmeperiyotlarıçokuzunolmamalıdır:

Çokuzunaralıklarlayapılanödülvecezasistemi

değerlendirmesiistenilenamacaulaşmaz.Yılda3yada4defa

yapılandeğerlendirmeçalışanınınmoMvasyonunucanlıtutar.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşyerindeMotivasyon:ÜcretEtkisi•  Motivasyon faktörleri içinde ücret oldukça etkilidir.

•  Ücretin iyi veya kötü olması, insandan insana farklılık gösterir.

•  Motivasyonda ücret etkisinden bahsettiğimizde, ücret

hakkaniyetinden bahsetmemiz gerekir.

•  Ücretin motivasyona olan etkisi demografik açıdan da etkilenebilir.

•  Ücret, her zaman bir motivasyon aracı olarak kullanılamayabilir.

Formül 1.1: Adams’ın Eşitlik Kuramı

Ç!"ış!"ı! çı!"ı!"#ıÇ!"ış!"ı! !"#$!"#$! =

!"ğ!" !"# ç!"ış!"ı! çı!"ı!"#ı!"ğ!" !"# ç!"ış!"ı! !"#$"%&#"

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşyerindeMotivasyon:ÇalışmaEsnekliğiveTeknoloji•  Bilgiyeheryerdenulaşabilmeveteknolojininsağladığı

imkanlar,çalışmaesnekliğinigeMrmişMr.

•  Çalışanlarınteknolojiyikullanmaları,çalışanlararasındaki

güveniarnrmaktaveilişkilerigüçlendirmektedir.

•  Çalışmaortamıdeğişikliği,çalışanlarınmoMvasyonlarınıveiş

tatminleriniciddiölçüdeetkilemektedir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşyerindeMotivasyon:ÇalışmaEsnekliğiveTeknoloji•  Özellikleülkemizdeuygulanan“ensekçalışmasaatleri”,

çalışanlarıkimizamandemoMvedeedebilmektedir.

•  Organizasyonlarınçalışmaesnekliğikonusunadahaçoközen

göstermelerigerekebilir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


İşPsikolojisiveİşGüvenliği

•  İşgüvenliğidüşünülürken;işkazalarınıngeMrdiğipsikolojik

rahatsızlıklarveyapsikolojikişkazalarveİşpsikolojisininyol

açiğıişkazalardüşünülmelidir.

•  MoMvasyonsuzluk,iştatminsizliği,işyeriharicisosyalsıkınilar,

v.b.durumlarmuhakkakdikkatdağılmasıveyaönemsememe

gibisonuçlardoğrucakvebudaişkazasınayolaçacakir.

•  Çalışanlarsürekliolarakgözlemlenmeliveişpsikolojisi

anlamındagerekenönlemleralınmalıdır.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


Sonuç

•  ÇalışanlarımoMveetmekveçalışanlarınüzerindeoluşaniş

stresiniazaltmakişgüvenliğiaçısındanoldukçaönemlidir.

•  MoMvasyonaracıolarakyalnızcaücretekullanılmamalı,

ücreMnmoMvasyonaetkisidegözardıedilmemelidir.

•  Günümüzde,çalışmaesnekliği,teknolojiveödül/ceza

sistemlerimoMvasyonaracıolarakkullanılmalıdır.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


Sonuç

•  İşpsikolojisi,insanlarınişyerindeveyaiştenkaynaklananpsikolojik

problemleriyleveyainsanlarınişortamındakipsikolojikdurumlarıyla

ilgilenmektedir.

•  İşpsikolojisindenkaynaklıişkazalarını,hemişkazalarınınyolaçiğı

psikolojiksorunlarıengellemek,direktolarakçalışanınpsikolojisine

bağlıdır.

•  Çalışanlarınsağlıkları,işinverimliliği,işkazalarınınönlenmesi,

toplamkaliteyeerişilmesigibiamaçlardoğrultusundaçalışanların

psikolojisisürekligözlemlenmelivegerekMğindemüdahale

edilmelidir.

16M

ayıs2016

İşPsik


.Gö

rkem

Erdoğan


TeşekkürlerEsraDayıoğlu&M.GörkemErdoğan

Busunuyavekonununpdfdosyasına,www.gorkemerdogan.comadresindenerişilebilir.www.gorkemerdogan.com

İş psikolojisi - web.itu.edu.tr · • fizyolojik etkenler • psikolojik etkenler 6 an om 6 İş...

Documents