1

2

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ

МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ

№4 (63) 2011

Жылына 4 рет шығады

Выходит 4 раза в год

ББЖ КБАРИ ақпараттық-әдістемелік Информационно-методический

хабаршысы 1996 жылдан бастап вестник РИПК СО издается

шығады с 1996 года

ҚҰРЫЛТАЙШЫСЫ: УЧРЕДИТЕЛЬ:

Білім беру жүйесінің басшы Республиканский институт повышения

және ғылыми-педагогикалық квалификации руководящих

кадрлары біліктілігін арттыратын и научно-педагогических кадров

республикалық институт системы образования

Басылымның №476 тіркеу куәлігі Регистрационное свидетельство

Қазақстан Республикасы издания №476. Выдано

Бұқаралық ақпарат және баспа ісі Национальным агентством по делам

жӛніндегі Ұлттық агенттігінен печати и массовой информации

берілген Республики Казахстан

«Қазпошта», «Эврикапресс», Подписной индекс по каталогам

«Евразияпресс» агенттіктерінің агентств «Казпочта», «Эврика

каталогтары бойынша жазылу пресс», «Евразия пресс»

индексі - 75 756 - 75 756

3

Редакциялық кеңес мүшелері:

Члены редакционного совета:

Г.К. Ахметова

ББЖ КБАРИ директоры, педагогика

ғылымдарының докторы, профессор.

И.М. Самсаев

ББЖ КБАРИ директорының жалпы және

экономикалық жұмыстары жӛніндегі бірінші

орынбасары.

А.А. Семченко

Б.Қ. Асубаев

ББЖ КБАРИ директорының ғылыми жұмыстар

жӛніндегі орынбасары, педагогика

ғылымдарының кандидаты, доцент.

ББЖ КБАРИ директорының оқу – әдістемелік

жұмыстар жӛніндегі

орынбасары, педагогика ғылымдарының

кандидаты, доцент.

Ж.А. Макатова

К.Н. Сариева

Л.А. Дорожкина

ББЖ КБАРИ директорының әлеуметтендіру

және дамыту жӛніндегі орынбасары,

педагогика ғылымдарының докторы,

профессор, академик.

ББЖ КБАРИ-нің тілдер және мәдениеттану

кафедрасының меңгерушісі, педагогика

ғылымдарының докторы, профессор міндетін

атқарушы.

ББЖ КБАРИ-нің тұлғаны әлеуметтендіру

кафедрасының меңгерушісі, доцент.

С.Т. Мухамбетжанова

ББЖ КБАРИ-нің ақпараттық технология

кафедрасының меңгерушісі, педагогика

ғылымдарының докторы, доцент.

К.С. Құдайбергенева

ББЖ КБАРИ білім беру саласын басқару

кафедрасының меңгерушісі, педагогика

ғылымдарының кандидаты, доцент.

Мнение авторов публикаций в журнале может не совпадать с мнением редакции.

При цитировании ссылка на журнал «Менеджмент в образовании» обязательна.

Журнал мұқабасының соңғы бетінде «Білім берудегі менеджмент» журналының

негізгі айдарлары.

На последней странице обложки основные рубрики журнала «Менеджмент в

образовании».

4

АТАУЛЫ КҤНДЕР МЕН ҚҦТТЫҚТАУЛАР

ДАТЫ И ПОЗДРАВЛЕНИЯ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТӘУЕЛСІЗДІГІНІҢ

МЕРЕЙЛІ 20 ЖЫЛДЫҒЫМЕН!

Еліміз ӛзінің Тәуелсіздігінің жиырма жылдығын тойлайды

Білім беру мен біліктілікті арттыру саласының барша қызметкерлері үшін бұл мереке

ұлан-асыр қуанышпен бірге, Қазақстан республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020

жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы мен Президенттің халыққа жасаған

Жолдауында айтылған білім саласына байланысты тапсырмаларды жүзеге асырудың

алғашқы алтын табалдырығы ретінде де есте қалатын болады.

«...Біз бүкіл елімізде әлемдік стандарттар деңгейіндегі сапалы білім беру қызметіне

қол жеткізуге тиіспіз»- деп Елбасы атап кӛрсеткеніндей, ұстаз біліктілігін арттыру – сапалы

білім берудің басты кепілі екендігін бір сәт те естен шығармауды қатаң талап етеді.

Мұндай аса ауқымды жұмыстарға жұмыла кірісу үшін, ең әуелі бұған дейін не

тындырдық, қазір немен айналысып жатырмыз, келешекте қалай болмақ дейтін сұрақтар

туындайтыны заңды. Себебі, сапалы білім беру үдерісін жоғарғы білікті кадрлармен

қамтамасыз ету, педагог қызметкерлердің мәртебесін кӛтеру, білім берудегі менеджментті

жетілдіру және жоғары білікті ғылыми-педагогикалық кадрларды даярлау міндеттерін

жүзеге асыруда Білім беру жүйесінің басшы және ғылыми-педагогикалық кадрлары

біліктілігін арттыратын республикалық институттың атқаратын міндеті аса жауапты болып

отыр.

Мемлекетіміздің білім саласына жасап отырған шексіз қамқорлығы, ұстаз мәртебесін

кӛтеру, олардың жағдайын жақсартуға бағытталған іс-шаралар, сӛз жоқ, іргелі экономикалық

әлеуеттік күші басым, рухы жоғары, ертеңге сеніммен қарайтын, соған жоспарлы, мақсатты

қадам басатын қоғамның бірегей басшысы – Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы

Назарбаевтың дәйекті ісінің жалғасы екені даусыз. Елбасы ӛз Жолдауында білім беру

саласында 129 әлем елдерінің арасында кӛш бастаушылар қатарында келе жатқанымызды

айтқанда кӛкірегімізді қуаныш кернегені рас. Елімізде беріліп жатқан білім сапасы, сӛз жоқ,

біздің алдағы дамуымыздың айқын кӛрсеткіші бола алатындығын нақты айтты.

Бүгінгі ӛмір талабы сапалы, әрі терең білім беру жолдарын әлемдік дәрежеде

ұйымдастыруды қажет ететіні бәрімізге мәлім жағдай. Осы аса жауапты жұмысты іске

асыруда ересен еңбек атқаратын педагог кадрлар болып табылады. Республика

ұстаздарының, мектеп, педагогикалық жоғарғы оқу орындарының басшыларының

біліктілігін арттыруға байланысты заман талабына сай даму жолдарын айқындау,

құрылымдық жүйенің ӛзара әрекеттестігі мен тиімділігін арттыру – бүгінгі күннің басты

талабына айналып отыр.

Осындай ӛзекті мәселеге бірден ден қойған Қазақстан Республикасы Білім және

ғылым министрі Жұмағұлов Бақытжан Тұрсынұлының тікелей басшылығымен ақпан айында

Алматы қаласында «ҚР 2011-2020 жылдарға арналған білім беруді дамытудың мемлекеттік

бағдарламасын іске асыру жағдайында педагог кадрлардың біліктілігін арттырудың сапасын

қамтамасыз ету»- атты тақырыппен республикалық семинар-кеңес ӛткізілген болатын.

Семинарда Б.Т.Жұмағұлов соңғы кездері айтылмай келе жатқан кӛптеген келелі мәселелерді

ашық айтты. Әсіресе, ұстаз біліктілігі арқылы білім сапасын арттыруға тікелей ықпал

ететін ең негізгі сала – біліктілікті арттыру жүйесі 60 жылдай жұмыс істеп келе жатса да,

соңғы 15 жылда ескі таптырауын қалыппен ӛмір талабынан кӛп қалып қойғанын жасырмады.

Республика кӛлеміндегі білім арттыруға байланысты жұмыс жасайтын орталықтардың ӛзі

әркелкі болып отырғанын, бірқатар институттар кафедралық жүйемен жұмыс істесе, енді

бірінің кабинеттік құрылымдармен жұмыс істеп келе жатқандарын айтты. Олардың

облыстық басқару жүйесіне телінгені экономикалық жағынан тиімді болғанымен, білімдік

5

дәрежесі тӛмен деңгейде екендігі, бұлардың зардабы, сӛз жоқ, білім берудің 12 жылдық

жүйесіне кӛшкенде байқалатыны туралы бүкпесіз шындықты жасырмаған Б.Т. Жұмағұлов

біліктілікті арттыру саласына түбегейлі ӛзгерістер енгізбесе болмайтынын нақты айтты. Осы

мақсатта ӛзара бірлескен жұмыстарды іске асыруда Білім беру жүйесінің басшы және

ғылыми-педагогикалық кадрлары біліктілігін арттыратын Республикалық институттың басты

роль атқаруы керектігіне ерекше мән берді. Себебі, біліктілікті арттыруға байланысты

барлық облыстық біліктілікті арттыру институттарына бағдар беру және бірегей болжамдар

жасау мен сараптаудың сараланған стратегиялық деңгейіне ӛту – Республикалық біліктілікті

арттыру институтына тікелей байланысты болатынын ӛмірдің ӛзі дәлелдеп отырғанын баса

айтты. Б.Т. Жұмағұлов біліктілікті арттырудың бүгінгі заман талабына сай атқаруға тиісті

жұмыстарын кең ауқымда талқылап, семинарға қатысушылардың ұсыныстарын саралай

отырып, алдағы атқарылар іс-шаралардың басым бағыттарына жан-жақты тоқталған

болатын. Осы бағыттағы жұмыстарды одан әрі тереңдете түсу мақсатында Бақытжан

Тұрсынұлы Жұмағұловтың қатысуымен сәуір айында тағы да Қарағанды қаласында «Білім

беру қызметкерлері біліктілігін арттырудың ваучерлік жүйесін нормативтік-құқықтық

қамтамасыз ету» тақырыбындағы кезекті республикалық семинар-кеңес ӛткізіліп, алдағы

күтіп тұрған күрмеуі кӛп мәселелерге терең қозғау салынды.

Осындай бас қосулардан кейінгі барлық бастамашылық жұмыстардың жүйесін

жасауға біліктілікті арттыратын Республикалық институт биылдың ӛзінде-ақ ҚР Білім және

ғылым министрі Б.Т. Жұмағұловтың тапсырмасына сай бірқатар ӛзгерістер жасап үлгерді.

Ӛткен жылы 168 курс ұйымдастырылса, биыл екшеліп 156-ға түсірілді. Бұрын 58 санат

қамтылып келсе, институт ӛз мәртебесіне сай қазір 38 санатты қамтиды. Әйтсе де,

тыңдаушылар саны азайған жоқ. Ӛткен жылы 3900 адам қамтылса, биыл 4200 адамға

арттырылды. Бұған дейін әдістемелік кабинет мүшелері, пән бірлестігі басшылары,

психологтар, дефектологтар оқытылып келсе, ендігі жерде басшы кадрлар біліктілігі

арттырылатын болды. Оқылатын дәрістердің сапасын арттыру мақсатында мониторинг

бӛлімі ашылды. Тыңдаушылар міндетті курс тақырыптарынан соң, таңдау курстарына

қатысады. Бұндай жағдайда бір топтың ішінде бірнеше бӛліністер болады. Яғни, тыңдаушы

ӛз қалауы бойынша лекторлар шақыртуға құқылы. Жалпы тәртіп, меже бойынша

мемлекеттік бағдарламада атап кӛрсетілгендей, республика бойынша әр жыл сайын

курстармен 73,3 мыңдай адам қамтылуы тиіс. Оларға дәріс оқитын ғалымдарды шетелдердің

тәжірибесімен танысуға жіберу жайы ерекше қолға алына бастады. Үстіміздегі жылдың

ақпан айының соңында халықаралық ынтымақтастық байланыстар арқылы институт

қызметкерлері Германия, Голландияға барып, білім беру жүйесін психологиялық тұрғыда

басқару ерекшеліктерімен жан-жақты танысып қайтты. Мұнан бӛлек институт ЮНЕСКО-

ның кластерлік бюросы, ЮНИСЕФ, КАТЕҮ халықаралық Қоры, Британ кеңесі,

Германиядағы Федералдық әкімшілік ведомствасы, Гете институты, Ресей біліктілікті

арттыру Академиясы сияқты халықаралық және үкіметтік емес ұйымдарымен кӛптен

байланыс жасап келеді. Таяу арада ваучерлік-модульдік жүйеге кӛшудегі тәжірибе жинақтау

мақсатымен Финляндия, Швеция, Эстонияға қызметкерлер іс-сапарға барып қайтты.

Осындай даярлық жұмыстардың арқасында 2013 жылы тӛрт аймақта – Жамбыл, Павлодар

облыстары мен Алматы, Астана қалаларында ваучерлік-модульдік жүйеге негізделген

біліктілікті арттыру жұмыстары тәжірибеден ӛткізіледі. Мұндағы басты мақсат – білім

берудің сапасын жоғарғы деңгейге жеткізу, Қазақстандағы ІТ-саласын дамыту, әлемдік

ақпараттандыру кеңістігіне ену және білім берудің мазмұны мен құрылымын жаңарту болып

табылады. Қазіргі ақпараттар тасқыны заманында әр адам ӛзіне қажетті мәліметтерді дер

кезінде таба алуы қажет. Бұл жағдайда іске асырудың бірден-бір жол – ол қоғамның әрбір

мүшесінің ақпараттық-коммуникациялық технологияны меңгеруі болып табылады.

Сондықтан елімізде жалпы халықты, оның ішінде, әсіресе, орта білім беретін мектеп

оқушыларының бұл бағыттағы білім-білігіне ерекше назар аударылып отыр. Қазақстан

Республикасы Білім және ғылым министрлігі пәрменімен қолға алынған ауқымды іс-

шараның бір саласы – еліміздің әр аймағында осы бағыттағы жұмыстарды жүйелеу,

6

насихаттау мақсатындағы конференциялар, семинарлар,белгіленген тәртіп бойынша

байқаулар болып тұрады, мысалы жаз айларында институтта информатика пәні

мұғалімдерінің Республикалық «Алтын диск» байқауы ӛткізілді. Осы байқауға алыс шалғай

ауыл мектебінен информатика пәнінен сабақ беретін он оқытушының арнайы келіп қатысуы

– ұлттық мүддеге сай ұстанған бағыттың дұрыс екендігін дәлелдегендей.

Біліктілікті арттырумен айналысатын білім ұйымдарын ең үздік деген әлемдік

тәжірибелер негізінде,акционерлік Қоғам құру арқылы,бірегей басқару жүйесін ендіру

мәселелері қолға алынып отыр.Бұл орайда, біліктілікті арттыру жүйесінің «Біліктілікті

арттыру Ұлттық Орталығы» акционерлік қоғамы болып ӛзгеру үрдісін атап ӛткіміз келеді.

Акционерлік қоғам құру туралы Қазақстан Республикасы Үкімет Қаулысының Жобасы

жасалынып бітті. Қаулы Жобасына сәйкес акционерлік қоғам құрамына Республикалық және

14 облыстық, Астана, Алматы қалаларының біліктілікті арттыру институттары кіретін

болады.Сонымен қатар, Назарбаев интеллектуальдық институты негізінде «Педагогикалық

шеберлік» орталығы ашылатын болады. Жақында ғана осыны нақтылағандай Қазақстан

Республикасының Парламентінің Жоғарғы палатасына келіп, қолданыстағы «Білім туралы»

Заңын ӛзгертетін жаңа жобасын қорғауға келген Білім және ғылым министрі Бақытжан

Жұмағұлов мұғалімдердің біліктілігін арттыру қажеттілігіне тоқталды:

«Біз олардың арасында тест ӛткіздік.Соның нәтижесінде біздің мұғалімдердің тең

жартысы тестен ӛте алмай қалды. Бұл-ӛте тӛмен кӛрсеткіш. Бірақ біз қазір бар

мұғалімдермен жұмыс істейміз.-дей отырып,ол ұстаздардың біліктілігін кӛтеру үшін

министрліктің жаңа бағдарлама даярлап жатқанын құлағдар етті. Министрлік 16 ӛңірдегі

барлық біліктілікті кӛтеру институттарын тегісімен орталыққа бағындырып, ұлттық

біліктілікті кӛтеру орталығын құрып жатқанын нақтылады.

«Назарбаевтың зияткерлік» мектебімен бірігіп,үлкен бағдарлама ұсынып отырмыз. 4-

5 жыл ішінде 120 мың мұғалімді қайтадан даярлап шығатын боламыз»,-деді Бақытжан

Тұрсынұлы.

Аса жауапты тапсырманы орындау біздің де үлесімізге тиетіні сӛзсіз! Осы бағытта

жемісті жұмыс жасау үшін ұстаздар қауымы Қазақстан Республикасының 20 жылдық

ұлағатты мерекесі қарсаңында осы қамқорлыққа шын жүректен ризашылығын білдіреді!

Ұстаз біліктілігін арттыру-саналы да сапалы білім берудің басты кепілі боп қала

беретіндігіне сенеміз!

Тұғырлы боп,Тәуелсіздік таңдары,

Орындалсын әз халқымның арманы.

Ілім,Білім,асыл Ойдың орманы,

Ұстаздар да елге айналсын қордалы,

Бола берсін болашақтың қорғаны!

Редакциядан

7

БАСҚАРУДАҒЫ ЖАҢА КӚЗҚАРАСТАР

НОВЫЕ ПОДХОДЫ В УПРАВЛЕНИИ

СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ОРИЕНТИРЫ МОДЕРНИЗАЦИИ СИСТЕМЫ ПОВЫШЕНИЯ

КВАЛИФИКАЦИИ В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН

Г.К. Ахметова,

директор РИПКСО,

доктор педагогических наук,

профессор

Стержень системы повышения квалификации в Казахстане сложился в результате

длительного процесса сотрудничества накопления коллективного опыта подготовки и

повышения квалификации в системе образования стран участников СНГ. В период

значительных преобразований в сфере экономики и политической жизни общества

произошло ослабление прежнего вида связи и поиск новых путей сотрудничества

адекватных требованиям сложившийся образовательной среды, в том числе и в подготовке и

повышении квалификации педагогических кадров. Многогранные задачи, стоящие сегодня

перед системой повышения квалификации республики, предполагают комплексность

подходов к их решению.

Во-первых, это дальнейшие меры по созданию эффективной модели непрерывного

повышения квалификации в соответствии с современными требованиями к уровню

профессиональных компетенций работников образования Республики Казахстан.

Во-вторых, обеспечение качества повышения квалификации педагогических кадров с

учетом лучших мировых практик.

В-третьих, повышение статуса педагога, обеспечиваемого его интеллектуальным,

профессиональным уровнями, личностными качествами и способностью внести вклад в

развитие образования Республики Казахстан.

В Казахстане сложилась благоприятная ситуация, когда приоритеты международной

политики по образованию (Стратегии Европейской Комиссии ООН) и приоритеты

национальной политики полностью совпадают. Подтверждением являются ежегодные

Послания Президента Республики Казахстан Н.А.Назарбаева к народу, Государственные

программы развития образования РК на 2005-2010, 2011-2020гг., а также множество

Концепции, Положении и нормативных документов способствующих продвижению

Казахстана в сообщество 50 наиболее конкурентоспособных стран мира.

За малый исторический срок, благодаря титаническим усилиям Президента РК Н. А.

Назарбаева, на мировой арене истории прочно закрепилось самостоятельное и самобытное

поликультурное и полиэтническое государство, которое на протяжении 20 лет

независимости живет в мире и согласии. И, это непременно заставляет работников системы

повышения квалификации по новому осмыслить стратегии системы образования т.к. речь

идет о создании новой психологии и менталитета, которые необходимо привить

подрастающему поколению в условиях глобализации. И не просто затрагивает, а требует

глубокого переосмысления базовых ценностей в содержании, формах и методах

(технологиях) повышения квалификации педагогов. Данные перемены должны повлиять на

8

профессиональную позицию работников образования и способствовать новому определению

роли и места организации повышения квалификации.

Сегодня система повышения квалификации реализует образовательную политику

государства, создает условия для вхождения в глобальное образовательное пространство,

обеспечивает методическое сопровождение современного учебно-воспитательного процесса,

готовность педагогов к внедрению инновационных проектов, информационно-

коммуникационных технологий, компетентностной педагогике.

Об этом шла речь и на Первом съезде учителей, работников образования стран

участников СНГ который прошел в мае 2010 года в г.Астане. На секциях форума была

предоставлена возможность обмена опытом работы национальных систем общего среднего

образования стран СНГ, ориентированных на дальнейшее развитие общего образовательного

пространства и повышение качества школьного образования, качество педагогических

кадров и явился своебразной точкой отчета интеграции систем повышения квалификации

стран СНГ.

Продолжением процесса внутри страны был республиканский семинар-совещание

«Обеспечение качества повышения квалификации педагогических кадров в условиях

реализации Государственной программы развития образования Республики Казахстан на

2011-2020 годы» с участием министра образования и науки Республики Казахстан

Жумагулова Б.Т. (12 февраля 2011года в г. Алматы).

Целью, которого явилось обсуждение проблем повышения квалификации,

педагогических кадров и определение путей их решения. В целом, проблема модернизации

системы повышения квалификации в Казахстане является актуальной и не сходит с повестки

дня министерства, а это еще больше воодушевляет работников системы повышения

квалификации к творческой деятельности в рамках новых требований.

Повышение квалификации и переподготовка работников образования является

непрерывным процессом. Непрерывность повышения квалификации в республике

обеспечивается органической взаимосвязью двух процессов: специально организованного

краткосрочного обучения, которое проводится периодически под руководством

преподавателей и самообразования, осуществляемого как во время курсового обучения, так

и в межкурсовой период. Их взаимосвязь придает системе повышения квалификации

специфические черты, отличные от всех остальных ступеней непрерывного образования.

Курсовое обучение с учетом его кратковременности и периодичности служит стимулом

для самообразования и в значительной мере ориентирует его в содержательном плане.

Система повышения квалификации педагогических кадров Казахстана представлена 14

областными, 2-мя городскими (гг. Астана, Алматы) институтами повышения квалификации

педагогических кадров, 7 центрами повышения квалификации при педагогических

институтах.

Структура системы повышения квалификации, работников образования республики

выглядит следующим образом:

• уровень республики - Республиканский институт повышения квалификации

руководящих и научно-педагогических кадров системы образования (РИПК СО);

• областной уровень - областные и г.г. Астана и Алматы институты и центры

повышения квалификации при региональных педагогических институтах, методические

кабинеты гг.Астана и Алматы;

• районный /городской/ уровень - методические кабинеты, центры развития;

• уровень организации образования - методические объединения, кафедры,

лаборатории.

РИПКСО, координируя деятельность областных ИПК, в качестве основных

направлений деятельности выделяет следующие:

1. обновление содержания профессиональных образовательных программ и

форм повышения квалификации педагогов;

9

2. технологизация процесса обучения, актуализация деятельности по

использованию личностно-ориентированных технологий, интерактивных методов обучения,

обеспечивающих реализацию деятельностного и компетентностного подходов;

3. оказание адресной научно-методической помощи отделам образования и

педагогам областей, на основе изучения и анализа их положительного опыта,

профессиональных затруднений и потребностей, диагностики и мониторинга уровня

сформированности профессиональной компетентности педагогов;

4. создание развивающей информационно-методической среды путем внедрения и

использования современных информационных компьютерных технологий, дистанционных

форм обучения, разнообразия форм методической работы в межкурсовой период;

5. актуализация умений педагога работать в программно-методической сфере,

разрабатывать образовательные программы, авторские курсы, УМК по предмету;

6. научно-методическое сопровождение и поддержка опытно-

экспериментальной деятельности организаций образования и отдельных педагогов,

направленной на обновление содержания, форм обучения и воспитания школьников.

Анализ состояния системы повышения квалификации в республике и изучение опыта

зарубежных стран в сфере повышения квалификации педагогов и перспективы интеграции в

международное образовательное пространство показал, что действующая система

повышения квалификации Казахстана испытывает необходимость модернизации, так как

система не оказывает ожидаемого влияния на качество образования. Необходимы меры по

изменению ее форм, содержания, организации деятельности.

В мире различают шесть основных причин, обусловливающих необходимость

проведения модернизации в системе повышения квалификации, которые могут носить как

индивидуальный характер (воздействовать на отдельного человека), так и массовый

(оказывать влияние на всю систему повышения квалификации, работников образования).

Это:финансирование, совершенствование маркетинга, качество, глобализация и

интернационализм, новые технологии, политизация. Если остановится поподробнее, то перед

нами вырисовывается следующая картина.

Финансирование

Недостаток в средствах стимулирует поиск альтернативных источников дохода, чтобы

не зависеть только от одного-единственного источника, поощряется риск и управление им.

Маркетинг

Главным в этом процессе является то, что слушатель повышающий квалификацию из

партнера в процессе обучения и члена обучающегося сообщества превращается в

потребителя образования, чьи потребности должны быть удовлетворены. Данный процесс

пока не завершен, но тенденция уже четко проявляется в разных странах. Характерной

чертой этой тенденции является особое отношение к качеству повышения квалификации

руководящих кадров, его выбору, новым формам подачи информации, рейтингу учебных

заведений (для их сравнения и выбора).

Создаются новые формы управления, для которых свойственны большая

институциональная автономия и более формальная отчетность. Часто эти идеи связывают с

понятием «новое государственное управление» (new public management), которое в системе

повышения квалификации может выражаться в создании внутреннего рынка и создании

управления, отвечающего целям повышения квалификации.

Качество

Сейчас во многих странах вплотную занимаются проблемой, как измерять качество

преподавания, исследовательской работы, организационной деятельности.

Деятельность преподавателей, научных работников, всего института стало зависеть от

решения этих проблем. Иллюстрацией такой тенденции являются показатели работы и

сравнительные уровни (рейтинги) ИПК, государственные квалификационные схемы

(требования, установки), виды практики, необходимой для данного курса, технические

10

средства – все это помогает сформировать курс обучения, предлагаемый слушателям,

повышающим квалификацию.

Глобализация и интернационализм

Знания всегда пересекали границы государств, но сейчас это происходит мгновенно.

Создаются новые возможности для исследовательской и преподавательской работы

объединяющей народы и государства. Средством коммуникации стал английский язык. На

нем публикуются научные работы, ведется преподавание в странах, где он не является

первым, национальным языком. Институты должны поддерживать и правильно реагировать

на эти факты, иначе они рискуют сильно отстать от своих конкурентов, стремиться к

получению международного статуса. Соответственно, с расчетом на качество и взаимное

признание квалификационных оценок и сертификатов должны меняться и программы, особенно подбор литературы, case-studies.

Новые технологии

Разнообразие новых технологий вынуждает ИПК пересматривать методы преподавания,

больше читать лекции on-line, вести преподавание в виртуальном режиме, пересматривать свои

возможности для проведения научных исследований, структурные системы, а также методы

управления.

Информационный взрыв в вопросах управления заставляет уметь мгновенно обрабатывать

информацию, где бы ты ни находился, заставляет руководителей и менеджеров искать новые

средства для обеспечения критического и сравнительного анализа деятельности института,

составления проектов и принятия решений. Часто недостаточную информацию заменяют

избыточной, при этом особое внимание уделяется отбору информации, ее интерпретации и

пониманию. Новые технологии предъявляют дополнительные требования к системе повышения

квалификации для того, чтобы оно поспевало за процессом необходимых перемен, растущих

расходов на его улучшение и повышение квалификации сотрудников, преподавателей, научных

работников.

Политизация

Последней, причиной проведения модернизации в системе повышения квалификации является

его политизация.

Сейчас во всем мире политики и правительства стали интенсивно заниматься

проблемами образования. Причины этого очевидны: повышается уровень образования -

растет экономика и, как следствие, усиливается интерес общества к повышению

квалификации. Мартин Троу назвал этот процесс движением от «элиты» к «массам» и далее

ко всеобщей системе.

Причины, вызвавшие изменения в системе повышения квалификации, изменения

неизбежные и повсеместные, можно представить в виде таблицы (см. табл. 1)

маркетизация

Институт

повышения

квалификации

Качество

Глобализация и

интернационали-

зация

Новые технологии

Политизация

Финансирование

11

Выявление перечисленных причин модернизации способствовали нам более четко

определить стратегические ориентиры модернизации системы повышения квалификации в

Республике Казахстан.

Во-первых, согласно стратегическим направлениям ГПРО на 2011-2020годы, где

указана модернизация системы повышения квалификации через введение ваучерно-

модульной системы. Сегодня разрабатывается механизм размещения государством заказа в

рамках данной системы.

Педагоги, получая ваучер, смогут выбирать лучшие варианты для повышения

квалификации вплоть до зарубежных центров. Разрабатывается методика, которая будет

апробироваться в соответствующих структурах 4 регионов. Говоря строго научным языком,

образовательный ваучер – это определенное в денежном выражении обязательство

государства оплатить определенный объем образовательных услуг, что материализуется в

виде сертификатов.

По сути ваучер представляет собой своеобразный контракт педагога с государством,

которое гарантирует таким способом своему гражданину право покупки курса обучения, не

перечисляя этому частному лицу реальных денежных средств.

Ваучер – грант, который получит каждый педагог. В течение пяти лет, по закону об

образовании, учитель повысит свою квалификацию с предоставленным ему правом выбора

организации обучения.

Лучше всего понимание ваучера отражает девиз «средства следуют за слушателем».

Стоимость ваучера в таком случае тесно связана со средней ценой обучения. Как правило,

слушатели могут оплачивать свое обучение посредством ваучера как в государственных, так

и в негосударственных ИПК, отвечающих строго определенным образовательным

программам, чем гарантируются и качество предоставляемого обучения и свобода выбора.

Ваучеры позволят обеспечить прозрачность и открытость финансовых потоков в

образовательной сфере, что приведет к увеличению «кпд» вкладываемых в нее средств и

одновременно сделает почти недоступными разнообразные махинации.

В соответствии с характером спроса и предложения ваучеры будут стимулировать

приток инвестиций в перспективные направления в СПК . При этом определять, какие

специальности являются перспективными, будут непосредственные потребители услуг, а не

орган власти и управления.

Вводя образовательные ваучеры, государство инициирует постепенный переход от

административной к финансово-экономической автономности организации образования.

Создание ваучерно-модульной системы повышения квалификации ориентировано на:

- создание конкурентной среды на рынке дополнительного образования педагогических

работников, способствующей повышению качества этих услуг;

- организацию сетевого взаимодействия субъектов, реализующих программы

повышения квалификации педагогических работников;

- выбора потребителем услуг повышения квалификации и индивидуальной траектории

обучения с любого уровня подготовленности в контексте собственной профессиональной

деятельности.

В целевых индикаторах ГПРО на 2011-2020 годы указывается на внедрение в систему

образования республики системы электронного обучения (E-learning), отсюда вытекает

следующее направление модернизации системы повышения квалификации. По оценке

Министра образования и науки РК Б.Т. Жумагулова –это принципиально новый

общественный подход, охватывающий все уровни образования. К 2015 году планируется

охватить электронным обучением 50% организаций образования, а к 2020 году довести этот

показатель до 90%.

В 2011 году начат пилотный проект на базе 44 организаций образования (школы,

профлицеи, колледжи) г. Астаны, г. Алматы и Карагандинской области.

12

Введение электронного обучения в систему образования предполагает решение

комплекса нормативно-правовых, инфраструктурных, программно-контентных и кадрово-

методических задач.

С мая по декабрь 2011 года Республиканским институтом проводятся курсы

повышения квалификации администраторов и пользователей электронного обучения (общий

контингент слушателей составит 8000 человек).

Основной целью курсовых мероприятий является повышение квалификации

работников образования в рамках реализации приоритетных направлений Государственной

Программы развития образования Республики Казахстан на 2011-2020 годы по внедрению

системы электронного обучения.

Для проведения курсовых мероприятий институтом разработаны:

- пошаговый план-мероприятий по повышению квалификации администраторов и

пользователей системы электронного обучения;

- многовекторные модульные программы повышения квалификации администраторов и

пользователей системы электронного обучения;

- техническая спецификация по повышению квалификации администраторов и

пользователей системы электронного обучения;

- план-график проведения курсов повышения квалификации администратров и

пользователей системы электронного обучения:

- сетевой график по проведению курсов повышения квалификации администраторов и

пользователей системы электронного обучения;

- маршрутный лист по проведению курсовых мероприятий для администраторов и

пользователей системы электронного обучения (e-learning):

- единая информационно-аналитическая система по проведению курсовых

мероприятий для администраторов и пользователей системы электронного обучения (он-

лайн статистика, электронный мониторинг, материалы для слушателей размещены на сайте

www.ripkso.kz в разделе Системы электронного обучения);

- индикаторы определения формирования информационно-коммуникационной и

технологической компетентности слушателей;

- раздаточные материалы для слушателей по каждым модулям организации системы

электронного обучения в соответствии техническим заданием.

С февраля по май проведен вебинар для методистов областных, г.г.Астана, Алматы

ИПК по теме: «Методика организации системы электронного обучения в организациях

образования» на сайте www.1.sabak.kz в комнате RIPKSO.

В лекторском составе

представлены ученые, методисты и

творчески работающие учителя

информатики школ республики. В

проект привлечено около 60

лекторов по республике.

Из диаграммы видно, что из

числа лекторов доктора наук

составляют – 8%, кандидаты наук –

12%, старшие преподаватели

РИПКСО – 40%, методисты областных, г.г. Астана и Алматы ИПК – 30%, творчески

работающие учителя информатики школ республики – 10%.

Подводя итоги, следует отметить, что в докладе более подробно рассмотрены

некоторые глобальные стратегические направления модернизации системы повышения

квалификации Республики Казахстан, требующие осмысления на уровне взаимосвязи,

взаимодействия, взаимосотрудничества в образовательном пространстве повышения

квалификации стран участников СНГ. Мир очень сложен и мы сегодня очень хорошо

ощушаем важность взаимодействия и творческого сотрудничества ведь только сообща

0%

10%

20%

30%

40%

8% 12%

40%30%

10%

13

осмысливая общее и особенное для каждой страны, организации, системы мы можем

решить преблемы развития образования наших стран.

ПАРАДИГМА ИЗМЕНЕНИЙ

В СИСТЕМЕ ПОДГОТОВКИ ТРУДОВЫХ РЕСУРСОВ

А.А. Семченко,

зам. директора РИПК СО по научной

работе и международному сотрудничеству,

кандидат педагогических наук, доцент

член-корреспондент Казахской Академий образования

21 век для казахстанского профессионального образования выдвинул новые требования

к подготовке трудовых ресурсов. Прежде всего, они выразились в неудовлетворенности

уровнем квалификации выпускников профшкол и колледжей. Казахстан стал, открыт для

трудовых ресурсов сопредельных государств и государств, с развитой экономикой.

Появилась конкуренция на рынке труда. Конкуренция с работниками ближнего зарубежья

основывается на демпинговой стоимости труда.

Специалисты, прибывающие из дальнего зарубежья, отличаются от казахстанских

более высоким уровнем квалификации, знаниями и соблюдением международных

стандартов качества. На изменение ситуации для казахстанских трудящихся может повлиять

качество профессиональной подготовки. Основной контингент рабочих и специалистов

подготавливается в профессиональных лицеях и колледжах. Соответственно процесс

изменений следует начинать в них. Поскольку требования к трудовым ресурсам определяют

работодатели необходимо определить эти требования и спрогнозировать их изменение.

Анализ рынка труда выявил деление профессий на уровни востребованности. Их

условно можно поделить на три уровня. Первый – профессии отраслей и производств,

влияющие на экономические процессы в государстве, обеспечивающие национальную и

экономическую безопасность. Второй - профессии отраслей и производств, имеющих

региональное значение, определяющие экономическую специфику региона, его роль и место

в экономике государства. Третий – профессии, удовлетворяющие потребность личности в

получении профессионального образования, позволяющего занять достойное место в

социальной структуре места проживания.

На основе уровней востребованности профессий можно выделить требования

работодателей к профессиональному образованию. Для профессии 1 уровня – это

интегрированность профессионального обучения, что позволяет быть мобильным в области

профессиональной деятельности, знание основ рыночных отношений, что обеспечивает

устойчивый карьерный рост. Для данного уровня среди требований работодателей

отмечается, что наряду с высокими профессиональными навыками выдвигается требование к

уровню теоретической подготовки.

Для профессий 2 уровня работодатели особое внимание требуют уделить

профессиональной подготовке, но при этом их пожелания имеют значительные отличия.

Один хотят, чтобы рабочий имел разнопрофессиональную подготовку и мог выполнять

различные виды работ в данной отрасли. Другие наоборот, предъявляя высокие требования к

качеству профессионального обучения, требуют однопрофильную подготовку, что

объясняется по ряду специальностей особенностями производственного процесса или

желанием удержать работника на предприятии за счет узкой специализации трудовых

операции и, соответственно снижении конкурентоспособности такого специалиста на рынке

труда.

14

Профессии 3 уровня ориентируют работника на индивидуальную трудовую

деятельность или в начале трудовой деятельности на работу в организациях

представляющих малый бизнес. Как правило, это специальности сферы обслуживания и

другие позволяющие начать свой бизнес. Для профессий данного уровня заказчиком по

квалификации и качеству подготовки выступает сам обучаемый. Основу его требований

составляет качество профессионального образования, имеющего краткосрочный период.

Рассматривая временные параметры профессионального образования, следует

отметить, что для профессий 1 и 2 групп работодатели желают для сотрудников стабильного

места работы. При этом в их требованиях проявляются противоречия. Они заключаются в

желании, чтобы работник сразу начал выполнять нормы выработки продукции и трудовые

операции в установленные нормы времени.

Для этого действительно на первом месте в профессиональном образовании должно

стоять производственное обучение. Однако выражая условие карьерного роста работников,

работодатели не придают значения общетехнической профессиональной подготовке.

Исследования показали, что только уровень теоретических знаний в области

профессиональной деятельности дает возможность работникам совершенствовать

профессиональные навыки. По времени востребованности теоретические знания на три-

четыре порядка превосходят востребованность практических знаний. Поскольку

работодатели не учитывают этот фактор, они предъявляют повышенные требования к

производственному обучению. Это подтверждается организаций профессионального

образования и желанием работодателей. Сотрудничество между ними наиболее активно при

итоговой аттестации выпускников и в процессе производственной практики, то есть на

последних этапах обучения. Такое взаимодействие на «выходе» учащихся не всегда имеет

желаемые результаты. Работодатели не участвуют в определении содержания

профессионального образования. В результате требования работодателей недостаточно

учитываются при разработке содержания общетехнических и специальных дисциплин.

За последнее десятилетие в мировом образовательном пространстве произошло

изменение требований к образованию и по отдельным критериям к профессиональному

образованию. Прежде всего, это период от образования на всю жизнь к образованию на

протяжении всей жизни.

Образование является условием социализации личности. Успешность его освоения

обеспечивает социальный статус человека его карьерный рост, жизненную успешность. В

последние два десятилетия произошѐл переход образования от информационной категории

к функциональной, соответственно, поменялось отношение к нему со стороны его

потребителей - родителей и детей. Наиболее остро проявился этот процесс в

профессиональном образовании.

Профессиональное образование является частью системы образования, применяет в

научно-методологическом обеспечении своей деятельности общие научные законы

свойственные всему образованию. Соответственно, изменения в научно-методологическом

обосновании функционирования образования распространяются на подготовку трудовых

ресурсов.

Главными из них являются:

- переход от организационно-профессиональной модели к профессионально –

результативной:

- переход от оценивания процесса к оцениванию результата:

- повышение требований к функциональности результатов профессионального

образования.

Как следствие в оценке результатов профессионального образования происходит

переход от «зуновского» (знания, умения, навыки) критерия к компетентностному. При этом

следует отметить, что профессиональная педагогика не отказывается от данных критериев

обучения. Они становятся составляющими интегрированного критерия образовательного

результата - компетенций.

15

Компетенция - педагогический термин, объединяющий различные составляющие

результатов образовательного процесса.

В педагогику постсоветского образования он пришѐл из европейских образовательных

технологий. Наиболее распространенное его применение в качестве результата образования.

Развитие понятийного аппарата компетенций позволило определить компетенции присущие

уровням и профилям образования, образовательным, личностным и профессиональным

устремлениям личности.

В профессиональном образовании выделены несколько видов компетенций - это

профессиональные компетенции, социальные компетенции, личностные компетенции.

Профессиональная компетенция - выполнение работником определенных трудовых

операций за установленный норматив времени. Социальная компетентнция - осуществление

человеком социального поведения в условиях профессиональной деятельности и в быту.

Личностная компетенция - качества личности, позволяющие человеку идентифицировать

себя как личность, способствующие профессиональной деятельности в определенных

социальных условиях.

При подготовке трудовых ресурсов в начальном профессиональном образовании

переход к компетенциям вызван возросшими требованиями к результатам обучения.

Изменились критерии результатов образовательной деятельности. Если раньше таким

критерием было количество выпускников освоивших профессиональное образование,

лучшие получали повышенные разряды, то теперь, критериями являются трудоустройство и

качественная профессиональная деятельность. Поскольку в образовании, в том числе

профессиональном главным итогом стал результат, освоение учащимся профшкол и

профлицеев компетенций является главной целью в подготовке трудовых ресурсов. Какая

роль в данном процессе отводится знаниям, умениям и навыкам. Для еѐ определения

необходимо рассмотреть их через специфику подготовки трудовых ресурсов. Начальное

профессиональное образование в профшколах и профлицеях предоставлено тремя циклами

теоретическим профессиональным и практическим.

В зависимости от сроков обучения теоретический курс включает общеобразовательные,

общетехнические и специальные предметы, профессиональный обучение в учебно-

производственных мастерских, практический - практику на производстве. Итогом освоения

теоретического цикла учащимся являются предметные знания, профессионального - умения

выполнять трудовые операции, практического навыки применения комплекса трудовых

операций.

Синтез этих трѐх показателей в виде совокупного критерия- компетенции является

результатом профессионального образования.

Анализ подготовки трудовых ресурсов и рынка труда показывает, что если выпускник

имеет недостаточную подготовку по одному из циклов обучения уровень его

профессиональных компетенций, не позволяет быть конкурентоспособным специалистом.

Вместе с тем при этих показателях выпускник получит документ о среднем и

профессиональном образованием. Налицо противоречие между процессом подготовки

трудовых ресурсов, ориентированным на оценку отдельно знаний, умений и навыков и

требованиями рынка труда. Если же знания, умения и навыки рассматриваются как

составные показатели итогового критерия - профессиональной компетенции данное

противоречие исчезает.

Практика показывает, что применение компетенций в качестве итогового критерия

профессионального образования является объективным условием повышения качества

подготовки трудовых ресурсов соответствующих требованиям рынка труда.

Введение компетентностного подхода в профессиональное образование изменило

условия усвоения учебных дисциплин у учащихся, проводилось оценивание освоения

каждого предмета в отдельности.

При компетентностном подходе учитывается функциональность полученных знаний,

как по отдельной учебной дисциплине, так и по всему комплексу теоретических предметов.

16

Компетентностный подход усилил практическое значение теоретической подготовки и

увеличил временные параметры востребованности теоретических знаний.

Изменение требований к результатам образования выявило различия между

организацией учебного процесса и целями профессионального образования. В условиях

«ЗУНовской» системы оценивания основной упор делается на освоении учащимися

учебного предмета.

И если ученик осваивает предмет с положительной оценкой, но не может применить

полученные знания в практической деятельности в итоговые документы о получении

профессионального образования ставится положительная оценка. Такая система оценивания

результатов учебной деятельности позваляет учащимся иметь положительные оценки по

предметно, но не влияет на конечный результат. Компентентностный подход определяет для

оценивания конечный результат т.е. выполнение практических заданий, предусматривающих

демонстрацию теоретических основ профессиональной деятельности. Главное отличие

между этими двумя системами оценивания заключается в том, что в первом случае

оценивается готовность к деятельности, во втором сама деятельность. Особенно ярко это

проявляется в профессиональном образовании, поскольку результаты имеют определенные

квалиметрические критерии, выражающиеся в профессионально – квалификационных

характеристиках. Квалификация рабочего и специальиста определяется совокупностью

профессионально-квалификационных требований, предъявляемых к профессиональным

способностям рабочего которые и обуславливают качественную основу квалификации и ее

содержание. Внутрипрофессиональная квалификация имеет уровни, характеризирующие

степень способности рабочего выполнять работу разного уровня сложности и имеет деление

на разряды

Однако за последнее десятилетие стало проявляться расхождение между

профессионально-квалификационными характеристиками, действующими для организаций

технического и профессионального образования и квалификационными характеристиками,

действующими на производстве. Расхождение стало вазможно из-за различных подходов

авторов к их разработке. Для системы профессионального образования их делали

педагогические работники. Для производства - придставители работодателей. Естественно,

что каждые, согласно своей профессиональной деятельности старались учесть специфику

представляемой области деятельности. Особенно значительные расхождения наблюдаются

по новым профессиям, введенным в единыи тарифно-квалификационный справочник.

Выявленные различия в условиях стандартизации профессионального образования

требуют определения единого подхода к профессиональной- квалификации, содержанию

профессионального образования и критериям его оценивания.

Социально – экономические изменения, произошедшие в Казахстанском обществе,

сделали систему профессионального образования и работодателей готовыми к

взаимодействию по оцениванию результатов обучения. Если ранее работодатели основное

внимание уделяли только качеству трудовых операций, которым обучают учащихся, то в

последние годы работодатели все больше требований предъявляют к личностным качествам

работников, способствующим производительности труда, а также комплексу

дополнительных знаний по экономике, коммуникации, владению информационными

технологиями.

Все это позволяет реализовать принципы дидактического прогнозирования в

содержании профессионального образования и как следствие его результатов.

Результаты обучения становится все более функциональными, что предъявляет

соответствующие требования к содержанию учебных дисциплин. В профессиональном

образовании функциональность выражается в условии интеграции теоретического и

производственного обучения.

Очевидно, что на результаты обучения влияют все составляющие учебный процесс.

Это соответствие содержания общетехнических и специальных предметов целям обучения,

соответствие производственного обучения реалиям производственных процессов,

17

соответствие материально – технического оснащения учебного процесса целям

профессионального обучения, квалификация педагогического персонала.

Таким образом, к дидактическим условиям оценивания результатов профессионального

обучения можно отнести требования к составляющим учебный процесс или совокупность

требований адекватных целями профессионального образования.

При традиционной системе оценивания определение уровня профессиональной

подготовки осуществляется на основании промежуточного оценивания учебных достижений.

По окончании изучения каждую учебного предмета учащихся сдают теоретические

экзамены. По итогам производственного обучения выполняют практические задания.

Теоретически подразумевается, что при выполнении практической квалификационной

работы, учащийся применяет теоретические знания, полученные при изучении

общетехнических и специальных предметов. Оценивание профессиональных компетенций

должно проводиться в виде выполнения практического задания с обязательным

теоретическим обоснованием производимых действий и трудовых операции. Реализация

данного подхода к оцениванию качества профессиональных компетенций выпускников

технического и профессионального образования требует выполнения следующих условий:

- приведение к единым требованиям квалификационных характеристик применяемых

на производстве и в организациях технического профессионального образования;

- разработка комплексных заданий предусматривающих оценивание, как теоретических знаний,

так и практических навыков.

- перевод социального партнерства от персонифицированных работодателей к отраслевому

институциональному взаимодействию с органами технического и профессионального образования;

- пересмотра перечня подготавливаемых профессий на основе интеграции родственных

специальности;

- введение в учебно – программную документацию, стандарты профессионального образования

комплексных экзаменов.

- создание перспективного механизма социального партнерства на основе финансовой

заинтересованности работодателей.

Предлагаемые изменения позволят реализовать принцип образования ориентированного на

результат, повысить качество профессиональной подготовки трудовых ресурсов.

Список использованной литературы:

1. Государственная программа развития технического и профессионального образования в

Республике Казахстана на 2011-2020 годы.

2. Анализ рынка труда в Казахстане – 1999 г.

3. Подходы к разработке стандартов профессионального образования – 2000г.

4. Социальное партнерство в профессиональном образовании и обучении – 2003г.

5. Управление качеством профессионального образования: подходы к методологии

самооценки. - 2002 г.

6. Обучение в течение всей жизни: повышение осведомленности в системе профессионального

образования Казахстана.- 2004 г.

7. Материалы международной конференции «Реформирование системы управления и

финансирования профессионального образования в Республике Казахстан: мировые тенденции и

казахстанские возможности», Алматы, 1999

8. Разработка стандартов профессионального образования, Алматы, 2000

9. «Анализ рынка труда» в Казахстане, Алматы, 2002

10. Техническое и профессиональное образование и подготовка для двадцать первого века.

Рекомендации ЮНЕСКО и МОТ. Алматы, 2003

11. Методические материалы по разработке стандартов профессионального

образования и обучения: международный опыт. Алматы, 2003

18

ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ

НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ

БІЛІМ МАЗМҰНЫН ҚҰРАСТЫРУ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКА

ҒЫЛЫМЫ ӘДІСНАМАСЫ ТЕОРИЯЛАРЫНЫҢ ӚЗАРА БАЙЛАНЫСТА

ДАМУЫНЫҢ ӚМІРШЕҢДІГІ

Ш.Т. Таубаева,

педагогика ғылымдарының докторы, профессор,

Қазақстан Республикасы Президенті «Болашақ»

халықаралық бағдарламасының стипендиаты

Қазақстан Республикасы дүнижүзілік қоғамдастықтың ажырамас бӛлігі ретінде

демократиялық, құқықты мемлекетті құруға бел байлаған кезеңде ғылымды теориялық

жағынан негіздеу қажеттілігі мейлінше арта түседі. Әсіресе қоғамдық ғылымдардың,

сонымен қатар педагогика ғылымының әдіснамалық және әлеуметтік мәнін арттыру, жеке

адамның тұлға ретінде қалыптасуы міндеттерін болжап білу мейлінше айқын қойылуы тиіс.

Ғылымның жедел дамуы, шындық дүниенің нақты бір мәселесін зерттеу, оның

әдіснамасын талдаумен байланыста.

Педагогика ғылымының әдіснамасы біріншіден, ғылымның жалпы әдіснамасынан

туындайды; екіншіден, қоғамдық ғылыми жүйенің даму үрдісін оқып-үйренумен және

зерттеумен байланысты болады; үшіншіден, педагогикалық құбылыстардың жағдайлары

туралы теориялық ұстанымдар мен оларды зерттеу әдістері қарастырылады; тӛртіншіден,

жаңадан алынған білімдерді тәрбие, оқыту білім беру ісіне енгізумен анықталады.

Соңғы жылдары жалпы ғылымның әдіснамасымен бірге, әсіресе, педагогика

ғылымының әдіснамасына кӛбірек назар аударылып келеді. Себебі тәрбие мен білім беру

мәселесін шешу қоғамның сапалық жаңа деңгейге кӛтерілуінің кепілі болатындығын

ӛркениетті елдер тәжірибесі дәлелдеп отыр.

Бұл жағдайда зерттеудің тақырыбын, мазмұнын, идеясын, пәнін, т.б. ғылыми

аппаратын бірлікте, тұтастықта шешу үшін анық әрі дәл әдіснамалық негіз ӛте қажет.

Сонымен қазіргі кезде кӛптеген әлемдік мәселелерді шешуге педагогика ғылымының да

айтарлықтай үлесі бар. Солардың ішінде педагогиканың әдіснамалық мәселесін,

педагогиканың әдіснамалық проблемасын, педагогиканың ғылым ретіндегі пәнін айқындау -

басты мәселе. Қоғамдық ӛмірдің барлық саласындағы саяси, әлеуметтік экономикалық,

рухаи ағартуда, т.б. жүріп жатқан іргелі жаңарулар, сайып келгенде, адам мәселесіне келіп

тіреледі.

Ғылыми дәстүрдің сабақтастығы педагогика ғылымының түрлі салаларының ӛзара

кірігуін жаңа дәрежеге кӛтереді, ол үшін теориялық тұжырымдамалар жасауда әдіснамалық

мәселені қарастыру талап етіледі.

Алғаш әдіснама грек сӛзінен алынған, әдіс туралы ғылыми немесе әдіс теориясы деген

мағынаны білдіреді. Ал философиялық энциклопедияда: «Әдіснама – дүниені философиялық

тұрғыдан түсіндіретін ілім. Жеке ғылымдарға әдіснамалық тірек – диалектикалық

материализм» деген тұжырым жасалған.

Әдіснама ғылыми танымның тұғырлары және әдістерінің теориялық мәселелерімен

шұғылданады және ғылыми зерттеулердың заңдылықтарын шығармашылық үдеріс ретінде

қарастырады, ғылыми таным іс-әрекетінің мәнін ашады. Педагогиканың әдіснамасы

педагогикалық құбылыстар мен үдерістерді зерттейді. Ол педагогикалық теория тұрғысынан

негізгі білімдер мен құрылымдарды бір жүйеге келтіреді. Сонымен әдіснама – теориялық

жүйе туралы ғылыми ілім. Әр ғылым ӛз ішіндегі әдіснамалық мәселелерін талдайды, негізгі

қағиданы құрайтын ғылыми танымның жалпы ортақ әдіснамасы алынады.

Сонымен, диалектиканың барлық заңдары біріге отырып, нақты әржақты

құбылыстардың және үдерістердің даму үрдісін және байланысын, ең негізгісін, бәріне ортақ

19

мәнін кӛрсетеді. Нақтылы жағдайда табиғат заңдылығын және қоғамдық ӛмірдің мәнін терең

және дұрыс тануды, олардың әр түрлі факторларға ықпалын зерттеу, даму бағытын түсіну,

соның негізінде жобалау, болжам жасау және қойылған міндеттерді тиімді шешуге,

практикалық әрекет жасауға негіз болады.

Педагогиканың әдіснамасы ӛзінің үдерістік онтогенетикалық, қызметтік, құрылымдық-

морфологиялық жүйелілігі арқылы педагогикалық метабілімнің келесі ірі блоктары

арқылы кӛрініс табады.

1. педагогиканың әдіснамасы туралы жалпы түсінік, оны анықтауға қажет

тұғырлар;

2. педагогиканың әдіснаманың ұғымдық аппараты;

3. педагогиканың әдіснамасының қызметтері және әдіснамалық білімдер құрылымы;

4. әдіснамалық бағдарлар жиынтығы, педагогика әдіснамасының даму кезеңдері және

үрдістері.

Кеңес Одағы тұсында педагогика саласы мамандарының біліктілігін арттыру

бағдарламасында жоғары оқу орындары оқытушылары арнайы әдіснамалық даярлықтан

ӛтетін. Оның жоспарында педагогиканың әдіснамасы:

- педагогика ғылымындағы зерттеу әрекетінің бағыттарын, мақсатын және

құрылымын, сондай-ақ жаңа білім алудың ұстанымдары мен әдістерін анықтайтын жалпы

гносеологиянлық нұсқаулар жүйесі;

- педагогикалық зерттеу үдерісі және оны қамтамасыз ететін әдістері зерттеу

пәні болып табылатын педагогиканың әдіснама аясындағы арнайы пән;

- ғылыми әдістер туралы теориялық ілім;

- әдіс, педагогикалық зерттеудің негізін құратын жалпы ұстанымдар, қағидалар мен

әдістер жүйесі;

- жаңа педагогикалық білімге қол жеткізетін тәсілдер туралы білімдер жүйесі;

- қайсыбір теория немесе зерттеу бағдарламасын қабылдайтын немесе жоққа

шығаратын ережелер деп оқытылды.

Зерттеуші педагогтар зерттеудің бағытын, мәселесін және тақырыбын анықтай алуға,

педагогиканың әдіснамасы тұрғысынан зерттеу тақырыбының кӛкейкестілігін негіздей алуға,

әдіснамалық тұғырлардың мүмкіндіктерін ӛз зерттеуінің пәніне кӛшіре алуға, пайдалануға,

ӛз зерттеуінің нәтижелерін рәсімдеу және жариялауға, ғылым әдіснамасы туралы пікір

сайыстарға қатысуға, ғалымдардың ғылыми-зерттеушілік бағдарламаларына, авторлық білім

беру бағдарламаларына сараптама жүргізе білуге тиянақты үйретілді. Педагогикада

диаклектикалық материалистік әдіс барлық педагогикалық құбылыстарды зерттеудің негізіне

алынады. Педагогика теориясы мен педагогикалық тәжрибенің ӛзара байланысын зерттеу

педагогиканың әдіснамалық міндетіне жатады. Педагогикалық зерттеулердің тәжірибеде

қолданылған жүйесінің кейбір кезеңдері мыналар болды:

-зерттеу мәселесі, оның мақсаты мен негізгі идеясын шешу, анықтау;

-зерттеу міндеттерін белгілеу. Барлық салалар бойынша және оларды сипаттайтын

нақтылы материалдар жинап, оны талдау;

-алдын ала болжамдар ұсыну;

-педагогикалық зерттеудің әдістерін айқындау;

- педагогикалық тәжірибе жасау;

-тәжірибе нәтижелерін теориясымен салыстыру;

-алынған нәтижелерді қортындылау, баға беру, зерттеу міндеттеріне сай негізгі идея

мен мақсаттың орындалуын кӛрсету;

-жүргізілген зерттеу нәтижелерін тәжірибеге енгізу, педагогикалық ұсыныстар жасау.

Педагогиканың әдіснамасы жаңа педагогикалық білім алу тәсілдері туралы білімдер

жүйесі болып табылады. Кең мағынада ол білімдерге теория, пәннің жалпы ғылымилық

және арнайы зерттеу әдістері, ал тар мағынада – жаңа ғылыми–педагогикалық ақпаратты

алудың, талдаудың, түсіндірудің әдістерінің жиынтығы.

20

Қазіргі уақытта ғылыми қауымдастықта педагогика әдіснамасының ғылыми

мәртебесі қалыптасты деуге болады. Педагогиканыың әдіснамасы ғалымдардың

түсіндіруінше:

-теориялық жүйе, педагогиканың ғылыми жүйе ретінде дамуының жаңа әдістерін және

эмпирикалық жүйе ретіндегі педагогикалық практиканың нысандарын жобалаудың жаңа

әдістерін іздестірумен байланысты әрекет жайлы ғылыми білім; осы әрекетті ұйымдастыру

ұстанымдары, мазмұны, құралдары мен нәтижелері туралы білім;

-педагогикалық болмысты ғылыми тану мен қайта құру әдіснамасы педагогика

ғылымын және педагогикалық практиканы дамыту әдіснамасы ретінде араласып кетпейді

және әртүрлілік ретінде тұтас бірлікте болады.

Педагогиканыыың әдіснамасы (грекше. metodos – зерттеу немесе таным жолы және

logos – сӛз, ілім) түрлі мағналарда, мәндерде және қырларда түсінілуі мүмкін. Әдебиетке

талдау әртүрлі авторлардың бұл мәселеге кӛзқарастары жақындай түскен тәрізді. Педагогика

әдіснамасы педагогтардың ғылыми-танымның тиімділігі мен нәтижелілігіне жетуді

қамтамасыз етудегі әрекетінің құрылымы, логикалық ұйымдастыруы, әдістері мен тәсілдері,

олардың мақсаттары мен қызметтері туралы ілім деп айтылып жүр.

Педагогика әдіснамасының пәні кең мағынада оны педагогикалық болмыс пен

педагогика ғылымындағы оның кӛрінісінің арақатынасы деп анықтайды. Педагогиканың

әдіснамасының пәні – тар мағынада – педагогика ғылымы педагогтардың ғылыми-зерттеу

әрекетін ұйымдастыру сипаты мен ерекшеліктеріне тәуелді.

Педагогика әдіснамасының тарихын зерделеу, дамуының логикасы мен үдерістерін

ашып кӛрсету педагогика ғылымының XIX ғ. соңынан және XX ғасыр бойы тӛмендегі

жәйттерді мүмкін етуімен шартты байланыста болады:

-педагогика ғылымы мен практикасының негізіне жататын ғылыми-педагогикалық

ізденістегі жаңа әдіснамалық негіздемелер мен бағдарламалардың пайда болу кӛздерін,

олардың жаңа идеялармен немесе болжамдармен баюының кӛздерін нақтылау және ашып

кӛрсету;

-ғылыми қауымдастықта танымал және мойындалған педагогикалық идеялардың,

тұжырымдамалардың немесе теориялардың дамуының әдістері мен тәсілдерін жүйелеу.

Бұл педагогикада әдіснамалық дәстүрлердің – педагогикалық әдіснаманың кезеңдік

даму тарихының қалыптасып келе жатқанын кӛрсетеді.

XX ғасыр мен XXI ғасырдың басында педагогикалық әдіснаманың жеке ғылыми бағыт

ретінде дамуының іргелі негіздері салынды. Олар:

1) педагогикалық әдіснаманың нысаны мен пәні (П.Ф. Каптерев, А.С. Макаренко,

Ф.Ф. Королев, М.А. Данилов, В.В. Краевский және басқалар);

2) педагогикалық әдіснаманың мәні мен ерекшелігі, оның қызметтері және

философиядан ұстанымдық өзгешелігі, ғылымдардың жалпы әдіснамасындағы орны (Ф.Ф.

Королев, М.А. Данилов, М.Н. Скаткин, В.В. Краевский, И.Я. Лернер, В.Е. Гмурман, В.И.

Загвязинский, Г.В. Воробьев және басқалар);

3) педагогикалық зерттеулер әдістері және олардың даму логикасы (Ю.К.

Бабанский, В.И. Загвязинский, М.Н. Скаткин, В.С. Шубинский және басқалар);

4) педагогикалық зерттеулер типологиясы және ұйымдастыру логикасы (В.И.

Загвязинский, В.М. Полонский және басқалар);

5) педагогикалық болмыс туралы табиғатынан диалектикалық болып табылатын

эмпирикалық және теориялық білімдер жүйесінің дамуы және жаңаруы (Н.В. Бордовская

және басқалар).

6) педагогиканың әдіснамасының даму тарихы кеңестік кезеңде ғылыми білімнің

арнайы саласы ретінде 1960-жылдары қалыптаса бастауы (С.И. Колташ);

7) педагогикалық зерттеулердің браысы мен нәтижелерінталдауда іргелі және

қолданбалы қырларының арақатынасының сипатын анықтау (В.В. Краевский, Е.В.

Бережнова және басқалар).

21

Бір ескерте кететін жәйт, әдіснамашы ғалымдардың басым кӛпшілігі әдіснамалық

мәелелер бойынша тұжырымдарын педагогика саласындағы зерттеулері аясында жасады.

Сондықтан М.Н. Скаткин, Ю.К.Бабанский, В.В. Краевский, В.И. Загвязинский және басқалар

дидактикада да, әдіснама саласында да ғылыымға қомақты үлес қоса алды. Осы кезеңде

дидактикалық зерттеулердің типтері мен әдістері жан-жақты М.Н. Скаткиннің

«Педагогикалық зерттеулердің әдіснамасы мен әдістемесі» атты монографиясында (1986),

В.И. Загвязинскийдің «Дидактикалық зерттеулердің әдіснамасы мен әдістемесі» атты

кітабында қарастырылды. Сол себепті біз бұл ғалымдардың еңбектерін саралағанда оларды

әрі дидакт, әрі әдіснама саласының майталмандары деп таныдық.

1969–1991 жылдар аралығында ӛткізілген педагогика ғылымының әдіснамасы мен

педагогикалық зерттеудің әдістемесіне арналған Бүкілодақтық әдіснамалық семинарларда

педагогика теорисының жасалуы, педагогикадағы жүйелілік тұғыр, теориялық зерттеулердің

тиімділігін арттыру, тәрбиенің әдіснамалық негіздері, педагогикалық зерттеу әдістері,

педагогикалық экспериментті ұйымдастыру, озат педагогикалық тәжірибені жинақтау,

үздіксіз білім беру мәселелері кеңінен талқыланып, ғалымдар нақты тұжырымдарды ғылым

мен практикаға ұсынып отырды. Осы тұста педагогиканың ұғымдық-түсініктік аппараты

жасала бастады. Ғалымдар ғылыми зерттеулердің сапасы мен тиімділігін арттыру мәселерін

тиянақтады ( М.Н. Скаткин, В.М. Полонский және басқалар).

Әдіснамашы ғалымдардың ізденістерінің нәтижелері белсенді ғылыми-әрекет

кезеңдеріне сәйкес педагогикалық әдіснаманың дамуының жалпы барысына енгізілді.

• 1960 жылдардың аяғы 1970 жылдардың басындағы педагогикадағы әдіснамалық

үдерістің бірінші кезеңі педагогика әдіснамасының пәндік алаңын нақтылауымен,

педагогика әдіснамасының құрылымы мен қызметтерін ашып кӛрсетумен, педагогиканыың

философиямен әрекеттесуінің тиімді тәсілдерін анықтаумен ерекшеленеді. • Педагогикадағы

әдіснамалық дәстүрдің қалыптасу үдерісінің екінші кезеңі (1980-1990-шы ж.ж).

педагогикалық зерттеулердің әдіснамалық мәселелерінің кеңейтілуімен және ол

мәселелердің ғылыми қауымдастық мақұлдаған белгілі бір әдіснамалық бағдардың басым

болуымен сипатталады. Бұл кезеңде педагогиканың әдіснамасының жүйелілік-әрекеттік

табиғаты мен сипаты анық кӛріне бастады. Екінші кезеңде әдіснамалық талдаудың негізгі

типтері – философиялық-педагогикалық бастауы (М.А. Данилов және басқалар) және

әрекеттік-педагогикалық (В.В. Краевский және басқалар) пайда болды.

Ҥшінші кезеңде (XX ғ.соңы мен XIX ғ. басы) ғалымдар тағы да педагогика ғылымы

мен прктикасының даму үрдісін талдауда әдіснамалық мәселелерге қайта оралды.

Педагогиканың әдіснамасының дамуына М.А.Даниловтың, Ф.Ф.Королевтің,

В.В.Краевскийдің ғылыми еңбектерінің маңызы аса жоғары болды. М.Н. Скаткиннің,

Я.С.Турбовскойдың, В.И.Журавлевтің, Ю.К. Бабанскийдің, В.И. Загвязинскийдің, А.В.

Коржуевтің, Л.И. Новикованың, Я.Скалкованың, Н.Д.Никандровтың, В.Е. Гмурманның, В.С.

Шубинскийдің, В.М.Полонскийдің, Б.С.Гершунскийдің және тағы басқа әдіснамашы

педагогтардың еңбектерінде педагогикалық зерттеулердің әдіснамасы мен әдістемесі жан-

жақты кӛрініс тапты. Педагогикалық әдіснаманың даму тарихы, педагогика саласындағы

әдіснамалық білім, педагогикалық әдіснаманың құрылымы мен қызметтері педагогикалық

зерттеулер сапасын бағалау мәселелері ерекше ғылыми түрғыда талданып, Бүкілодақтық

әдіснамалық семинарларда үлкен сынақтан ӛтіп, ғылыми кауымдастыққа ұсынылды.

Сонымен, қарастырылып отырған кезеңде педагогика әдіснамасы саласындағы

жетістіктерге ғалымдар жаңа педагогикалық идеялар іздегенде және жаңа педагогикалық

теория жасағанда, педагогика ғылымы мен практикасының байланыстарының жаңа типтерін

қарастырғанда, педагогикалық жобалау мен модельдеудің жаңа әдістерін іздестіргенде

сүйенеді. Педагогикадағы әдіснамалық дәстүрді талдау 1971-1991жылдары педагогика

әдіснамасы белсенді дамыған және шын мәніндегі жүйелі әдіснаманың ӛрістеуіне кең жол

ашты деуге әбден болады.

22

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Бабанский Ю.К. Избранные педагогические труды. М.: Педагогика, 1989. – 560 с.

2. Загвязинский В.И. Методология и методика дидактического исследования.М.:

Педагогика, 1982. – 160 с.

3. Зорина Л.Я. Дидактические основы формирования системности знаний

старшеклассников. М.: Педагогика, 1978. – 128 с.

4. Краевский В.В. Проблемы научного обоснования обучения (методологический

анализ).-М.: Педагогика, 1977.-264 с.

5. Лернер И.Я. Дидактические основы методов обучения. М.: Педагогика, 1981. – 186 с.

6. Леднев В.С. Содержание образования: сущность, структура, перспектива.М.:

Высш.шк., 1991. – 224 с.

Полонский В.М. Оценка качества научно-педагогических исследований.М.:

Педагогика, 1987. – 144 с.

8. Скаткин М.Н. Методология и методика педагогических исследований. (В помощь

начинающему исследователю). – М.: Педагогика, 1986. – 152 с.

9.Усова А.В. Формирование у школьников научных понятий в процессе обучения. М.:

Педагогика, 1986. – 176 с.

10. Щукина Г.И. Проблема познавательного интереса в педагогике. М.: Педагогика,

1971.-352 с.

11. Унт И. Индивидуализация и дифференциация обучения. М.: Педагогика, 1989. – 192

с.

12. Бордовская Н.В. Педагогическая системология: учебное пособие. М.: Дрофа, 2009.-

464 с.

басы №3 нӛмірде

РАЗВИТИЕ ТОЛЕРАНТНОГО ОБЩЕСТВА

КАК ОСНОВЫ СТАБИЛЬНОСТИ И КАЧЕСТВА ЖИЗНИ

А.Т.Танирбергенов, магистр международных отношений

Исторический опыт развития современного казахстанского общества свидетельствует о

многоликости и многообразии этапов становления отечественной государственности.

Политические, экономические и культурно-гуманитарные явления, предшествовавшие

очередному событию в судьбе нашего народа, как двадцатилетие независимости,

продемонстрировали зрелость идеи формирования на современном этапе модели

толерантного и гармоничного общества.

Учитывая важность обеспечения конкурентоспособности, жизнестойкости и гибкости

механизмов взаимодействия казахстанской общественности с общемировым укладом вещей,

первостепенным представляется реализация прежде всего педагогическим сообществом

идеи, способной привести к окончательной кристаллизации концептов, отражающих

сущность толерантности казахстанского общества в условиях современного развития.

Речь идет о высоком уровне восприимчивости нашего общества к общемировым

ценностям, а вместе с ними к вызовам и угрозам, незримо ложащиеся пластами стереотипов

на уровне мышления и образа действий казахстанского индивида, формирующиеся через

систему образования и воспитания. В этих условиях сегодня как никогда ранее, актуальным

представляется обеспечение условий для планомерного и систематичного внедрения в

жизнедеятельность общества таких механизмов обучения, анализа и координации, которые

бы выступали в качестве связующих звеньев между обществом и государством.

Как известно ранее таким «посредником» между властью и народом было духовенство

и духовное образование. Однако учитывая фундаментальный характер религиозных

23

концептов, многие из которых в силу святости веры в незыблемость провозглашаемых

постулатов не изменились, и теперь во многом расходятся с идеями, провозглашаемыми с

трибун власти и минаретов, куполов религиозных святилищ. Иными словами при высоком

уровне взаимоисключаемости идей в декларируемых политических курсах и духовных

ценностях, неизбежен наихудший из сценариев раскола общества. При этом следует

отметить, что, несмотря на весьма обнадеживающий момент в политике правящей элиты,

как, то что «мы идем по пути светского общества», в условиях Казахстана крайне сложно

предугадать исход религиозной деятельности и диалога духовенства с общественностью.

Таким образом, целесообразным представляется широкое участие органов власти, в

том числе всей системы образования, которые могли бы послужить проводниками

незыблемости государственной политики и еѐ совместимости, сочетаемости с ценностями,

культивирующимися и ожидаемыми в обществе.

Учитывая опыт зарубежных стран (светского толка), интересным представляется

деятельность так называемых «Управлений по делам религий», в компетенцию которых

входит регулирование отношений государства и религий в их политике по формированию

здорового общества. Решение данных проблем совершенно своевременно выдвинуто в

казахстанском обществе и закономерен факт, в связи с этим, принятия Закона РК о

регулировании деятельности религиозных объединений.

Предполагается, что в условиях Казахстана уполномоченные органы власти должны

функционировать в следующем порядке:

Во-первых, следует учитывать этнический состав населения. При малочисленности

народонаселения Казахстана ставка делается на личность и еѐ политическую грамотность,

следовательно, и сознательность в выборе духовных ценностей, что предупреждает от

угрозы «эффекта толпы», (бессознательное следование за массами, поддающимися

манипуляции), а вместе с тем и от безудержного проникновения чуждых ценностей.

Основная идея заключается в том, что социальная благоустроенность индивидуумов,

призванных составить подобную прослойку, послужит примером для подражания.

Во-вторых, подготовка священнослужителей в учреждениях специального

образования должна предполагать наличие как религиозного, так и светского моделей

образования. При этом, не менее важно, что бы подготовка указанного кадрового состава

проходила в стенах казахстанских учебных заведений, без отрыва от отечественных

политических и социальных реалий.

В-третьих, широкая пропаганда моральных и духовных ценностей казахстанского

народа должна проводиться не только сквозь призму доминирующей религии или

этнической группы. Необходимо учитывать фактор представительства отдельных

этнических групп в стратегически важных отраслях казахстанского общества, в том числе и

во власти. Иными словами не допускать явного проявления дисбаланса, при котором

титульная нация вынуждена считаться с присутствием этнического меньшинства на местах,

где могли бы главенствовать представители коренного населения. Без учета данного фактора

нельзя не учитывать того, что может последовать акт религиозного и этнического

преследования имущих со стороны малоимущих.

Помимо этого должна проводиться активная деятельность в контексте привлечения

всех религиозных групп к воспитанию молодежи, в целях формирования объективного

представления о религиозных понятиях и их важности в формировании личности.

Все это, а также многое другое должно отвечать коренным интересам казахстанского

общества, которое провозгласив себя светским, в свою очередь обязано создавать условия

для гармонизации межэтнических и религиозных отношений в процессе своего развития.

Вышеизложенные тезисы не претендуют на роль исчерпывающих ответов на вопросы

формирования современной казахстанской государственности. Однако, не вдаваясь в

глубокие, политические и философские умозаключения можно констатировать факт

успешности идей гармоничного общества и толерантности взглядов, как опыта имевшего

место быть в истории Казахстана. Современное состояние казахстанского общества

24

свидетельство тому. Отсутствие в сознании народа леворадикальных и реакционных

религиозных воззрений позволяет утверждать о наличии опыта в обеспечении условий для

межрелигиозного диалога.

Принимая это во внимание, сегодня необходимо на основе культурного и

образовательного прорыва сформировать надлежащий духовный климат, при котором

вызовы современности не находили бы только яркого материального воплощения в

Казахстане, ибо только истинная вера ведет к прогрессивному развитию.

Түйін

Мақалада автор білім беру, арнайы білім беретін ұйымдарында рухани біліктілігі

жоғары мамандарды дайындау мәселелерінің уақыт талабына сай қажеттілігінің жоғары

екендігін баса кӛрсеткен.

Мемлекеттік ұйымдар мен білім беру орындарында ортаны байсалдылыққа

тәрбиелеудің маңыздылығы бәсекеге сай қоғамды құрудың бірі екендігіне аса назар

аударған.

Список литературы:

1. Послание Президента РК народу Казахстана «Построим будущее вместе», 2011года

2. Программа развития образования РК до 2020 года. Постановление Правительства РК

3. Назарбаев Н.А. Казахстанский путь. Караганда,2006 год

ТӚЛ ЖӘНЕ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ

БАСТАУЫШ САТЫДАҒЫ ӚЗЕКТІ АСПЕКТІЛЕРІ

Ф.С. Нарсеитова,

Білім беру жүйесінің басшы және

ғылыми-педагогикалық кадрлары біліктілігін

арттыратын республикалық институтының қызметкері

«Біз бүкіл елімізде білім беруде әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы қызмет

кӛрсетуге қол жеткізуіміз қажет, - деді Елбасы. Әрине, жаңа ғасыр – дамыған жаңа

инновациялық идеялар әлемі. Сол әлемдегі жаңа инновациялық технологияларды меңгерген

жан – жақты зерделі, дарынды, бәсекеге қабілетті, талапты да талантты тұлғаны тәрбиелеп,

қоғамда тұрақты қалыптастыру қазіргі таңда мемлекетіміздің және білім саласындағы

қызметкерлердің еншісінде.

Жалпы білім беретін мектептерде жүргізіліп жатқан тәжірибелік - сынақ

жұмыстарының негізгі міндеті - жаңаша оқытуда педагогикалық тӛл технологияларымызды

оқу-тәрбие үрдісіне енгізу және білім беруді жаңарту, ізгілендіру ӛзекті мәселе болып отыр.

Білім беруді жаңартуда кӛптеген жаңа технологиялардың қолданылуы – бүгінгі күні ӛз

нәтижелерін беруде.

Қандай жұмыс болса да, бастауы берік, құрылымы ұтымды, жұмылған жұдырықтай

жүйелі жүргізілсе, үздіксіз жалғасын тауып, игі істің кӛзіне айналары сӛзсіз. «Сабақ беру

үйреншікті жай шеберлік емес, ол – үнемі жаңадан жаңа табатын өнер», - деп тәлімгер

жазушы - ғалым Ж.Аймауытов айтқандай, соңғы кездегі жаңа және отандастарымыздың тӛл

технологияларын оқу процесінде жүйелі қолдануда, мұғалімнің белсенділігі, шығармашылық

ізденісі, оны ұтымды пайдалануы оқу-тәрбие үрдісінде шешуші рӛл атқарады.

Сабақта инновациялық технологияны сапалы пайдаланғанда баланың жеке тұлғалық

және ойламаған жерден жасырын қабілеттері ашылады. Сол ашылған қабілетіне негізгі

білімді бағыттау, яғни, «Жеке тұлғаға, нәтижеге бағыттау» білім саласындағы басты

талаптарының бірі.

25

Оқыту технологияларының ең басты ерекшеліктері - ӛзіндік ой-пікірі бар жеке

тұлғаны қалыптастыруға бағытталуында және жаңа материалдарды білім алушы ӛз бетімен

іздену арқылы меңгереді. Оқытудың жаңа технологиялары тұлғаның ойлау жүйесін

қалыптастырады, сонымен қатар әртүрлі жағдайларда нақты шешімдер қабылдай білуге,

ӛзіндік кӛзқарасы мен пікірін жеткізе білуге, ӛзінің іс - әрекетін бағалай білуге үйретеді.

Міне, сол себепті, біз тӛл технологияларымызды ғылыми - әдістемелік дайындықтың үлкен

жемісі деп ауыз толтырып айта аламыз. Соңғы жылдары білім беру жүйесінде қолданып

жүрген модульдік оқыту технологиясы, саралап-деңгейлеп оқыту педагогикалық

технологиясы, дамыта оқыту, сатылай кешенді талдау тӛл технологиясы, ұжымдық оқыту

әдістері және инновациялық технологияларға қысқаша ой тоқтатайық.

«Инновация» термині ғылымға ХХ ғ. 40-шы жылдары енді. Ал педагогикада

«инновация» ұғымы кең түрде еніп, «жаңалық жүргізу», «жаңалық», «реформа жүргізу»

деген ұғымдармен жүйедегі кез келген ӛзгерістерді білдіреді. Инновация білім беру

жүйесінде жаңалықтарды жасап шығарушы, игеру, қолдану және тарату әрекетін

сипаттайды. Инновация білім беру жүйесі - қолда барды дамыту болса, белгілі әдістеме

элементтерін жаңаша құрастыру, білімге мемлекеттік стандарттарды енгізу жатады.

[Бастауыш мектеп, [3-4 бет]].

Қазақтың төл технологиялары - ӛз халқының тарихы, тілі, туған жері, салт-дәстүрі

жайындағы пәнаралық байланыстың негізінде ғылым мен білімді ӛзара тоғыстыра отырып,

жеке тұлғаның рухани әлемін байытып, баланың ӛзіне тән кӛзқарасы мен пікірін

қалыптастырып, білік – танымды жинақтап беретін технология болуы тиіс.

Сабақта жиі қолданатын тӛл технологиямыздың бірі – сатылай кешенді талдау

жұмыстары. Сатылай кешенді талдау тәсілдерінің оқушылардың танымдық ынтасын

арттырудағы маңызы зор. Сатылай кешенді талдау – тілдік материалды оқушыларға

ғылыми негізде меңгертудің бір жолы. Сатылай кешенді талдау жүргізуде тілдік

материалдарды белгілі бір жүйемен орналастырған Н.А.Оразақынова «Сатылай кешенді

талдау» сызбасы басшылыққа алынады. [Н.А. Оразақынова «Сатылай комплекті талдау»,

[15- бет]].

Қазіргі оқыту бағдарламасында тӛл технологияларды қолдану ӛте тиімді. Кеңінен

пайдаланып жүрген технологиялардың бірі – Ж.Қараевтың оқытудың «Үш өлшемді

әдістемелік жүйесі» педагогикалық технологиясы. Бұл технология оқушының ӛзі ізденуіне,

проблемалық оқуларда сенімділігін арттыруда, оқу мақсатын иерхиялық түрде айқындауға,

танымдық іс-әрекетке ынталандыруға, даму темпіне сәйкес ӛз бетімен тиісті білім деңгейіне

жетуге, ӛзінің іс-әрекетіне жауап беру қабілетін, қызығушылығын оятатын, терең білім

алуына, ӛзінің ізденіп оқуына мүмкіндік туғызатын технология. [«Үш өлшемді әдістемелік

жүйесі» технологиясы, [19-бет]].

М.М.Жанпейісованың «Модульдік оқыту» технологиясының құрылымының мазмұны:

мұғалімнің оқу материалын қысқаша баяндауы (белгілер жүйесі – сызбалар,

сұлбалар, кестелер және т.б. негізінде).

ӛзара сӛйлесу негізінде оқушылардың танымдық қызметін ұйымдастыру және әрбір

оқушының қызмет нәтижесін әр сабақта бағалап отыру.

жалпы тақырыпқа, тарауға («ӛсу» бағытымен) 4-7 рет қайта оралу негізінде оқу

материалдарын оқып - үйрену.

тұтас тақырып бойынша тестілеу.

Бұл технология:

оқушы тұлғасының танымдық қабілеттерін дамытуға;

танымдық процесерді жадды ойлау зейін елестету қабілеті дамытуға;

оқуға жағымды қызығушылық қалыптастыруға;

белсенді сӛздік қорын ауызша және жазбаша тілін дамытуға;

тұлғаның қиындықтарға даяр болу және оны жеңе білу қарым - қатынас ойын

танымдық қауіпсіздік сӛйлесу шығармашылық ӛзін-ӛзі ӛзектендіру, ӛзін-ӛзі бекіту

қажеттіліктерін қанағаттандыруға ықпал етеді. [«Модульдік оқыту» технологиясы, [6-бет]].

26

Республикадағы бастауыш сынып кабинеттері және кафедраның жылдық есебі

бойынша дәстүрлі тӛл технологиялардың салыстырмалы әдістемелік сипаттамасын

былайша саралауға болады:

№ Тӛл

технологиялар

Технологияның ұтымды аспектілері Технологияның

ұтымсыз аспектілері

1 М..Жанпеисова

«Модульдік

оқыту»

технологиясы

Оқушылар тірек сызбамен еркін ־

жұмыс жасай алады, оқушының

шығармашылық қабілеті қалыптасады, ӛз

бетімен шешім табады, ойын, пікірін

ашық айталады, топпен машықтануға

үйренеді.

Тақырыптарды топтап ӛту арқылы ־

оқушылар бір тақырыпқа бірнеше мәрте

оралады.

.Материал ірі мӛлшерде ӛтеді ־

материалдарды ірі блоктармен оқыту ־

ойын түрінде оқыту ־

Балалардың берілген материалды ־

толық түсінуіне мүмкіндік береді

Оқушыларды дарындылыққа баулу ־

Пәнді жүйелеп-саралап оқыту үшін ־

тиімді

Жеке тұлғаның танымдық қабілеттерін ־

дамыту

Білімді демократияландыру арқылы ־

оқытудың сапасын арттыру және

ӛздігімен білім алып дами алатын жеке

тұлғаны қалыптастырады.

Оқушылардың пәнге деген ־

қызығушылығын арттыра отырып,

танымдық қабілеттерін дамыту

Мұғалімнің әр сабаққа ־

үлкен дайындықпен,

тірек сызбамен келуі

керек.

Мұғалімнің ־

теориялық-әдістемелік

біліктілік деңгейі артады.

Мұғалім барлық ־

оқушының бағдарламаға

сай білім алуына

кӛмектеседі.

Оқушының білімі ־

нақты анықталмайды.

оқушыларды бағалау ־

кезінде мұғалімге

қиындық келтіреді.

Бір тақырыпқа 3-7 рет ־

қайта оралуы

2 Ж.Қараев,

Ж.У.Кобдикова

«Оқытудың ҥш

ӛлшемдік

әдістемелік

жҥйесі»

педагогикалық

технологиясы

Барлық оқушы сабақта түгел ־

қамтылып, әр бала ӛз деңгейінде жұмыс

жасайды.

Оқушының сабаққа деген ־

қызығушылығын арттырады, әр оқушы

деңгейіне сай білімі бағаланады.

Оқушылардың оқу сапасын арттыруға ־

кӛмегі бар

Оқушылардың деңгейлеп отырып ־

ойлауын дамытады;

;әр оқушымен дербес жұмыс жасайды ־

.оқушы білімі ашық бағаланады ־

Дарынды, шығармашылықпен жұмыс ־

істеу

қабілеттерін жетілдіреді

Барлық оқушыға стандарт деңгейінде ־

білім береді, әр оқушыны қабілеті мен

мүмкіндік деңгейінде сай білім береді.

Кез келген пәнді оқушыларға ғылыми ־

бағытта түсіндіруге тиімді

Мұғалімнің әр ־

деңгейге тапсырма

дайындауына кӛп

уақытты қажет етеді

Мұғалімге құжаттар ־

толтыруы бойынша

қиындықтар келтіреді

Оқыту формасы жиі ־

ӛзгереді

оқушыларды жалпы ־

жан-жақты дамыту

Мұғалім әр оқушының ־

деңгейіне сай күнбе – күн

тапсырма дайындап, кӛп

ізденуді талап етеді.

Мұғалім шығармашыл ־

тұлға болуы тиіс

Кез келген ־

проблеманы шеше

алатын педагог, сыныпты

27

Сапалы білім беріледі ־

Ӛткен сабақты қайталауға уақыт ־

беріледі

Оқушыларға оқу материалдарын ־

меңгеруге

оқушылардың алған білімдерін бір ־

жүйеге келтіруге, еске ұстау, зерде

қабілеттерін дамытуға, ӛз бетімен

ізденуге үйретеді.

Оқушыларды дарындылыққа баулу ־

меңгере білетін

біліктілікті талап етеді

3 Н.Оразақынова

«Сатылай

кешенді

талдау»

технологиясы

,Әр оқушы ӛзінше жұмыс жасайды ־

дұрыс сӛйлеу, сауатты жазу дағдысын

қалыптастырады.

ҰБТ-ға, олимпиадаға дайындаудың ־

оңай жолы.

Сатылай кешенді талдау бастауыш ־

сынып оқушыларының түсінігіне

ыңғайлап берілген

Пәнді тереңдетіп оқытуға жағдай ־

жасайды, білім тұтас ғылыми тілде

беріледі.

Тіл сабақтарында талдау жұмыстарын ־

жүргізу жолдарын үйретеді

оқушылардың білім, білік деңгейлерін ־

анықтау үшін тест тапсырмалары

берілген.

Білім сапасы артады ־

пәндік олимпиада ӛткізетін ־

мектептердің жұмыстарының нәтижелі

болуына септігін тигізеді.

Оқушы ־

жаттандылыққа үйренеді.

Барлық пәндерге ־

пайдалануға болмайды

Технологияның ־

ұтымсыз аспектілері

жоқтың қасы

Оқушылардың шығармашылық қызметін тәрбиенің дәстүрлі емес, интерактивті

әдістері арқылы белсендіруге болады. Интерактивтілік біреумен, бір нәрсемен ӛзара

қарым-қатынас жасау қабілеті немесе сұхбаттасу, диалог орнатуды білдіреді. Интерактивті

әдіс-тәсілдің мақсаты – қоғаммен, әлеуметтік ортамен қолайлы байланыс орнату, яғни

оқушының ӛзін-ӛзі шын ӛмірде шынайы сезінуі, ӛзінің интеллектуалдық қабілетіне сенімінің

артуы.

Тестік тапсырмаларды дұрыс орындауда, жаңа сабақты меңгертуде - сын

тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасын басшылыққа алған жӛн. Себебі, бұл

бағдарламаның ӛзі - әлемнің түкпір-түкпірінен ашылған білім берушілердің бірлескен еңбегі.

Бағдарламаның басты мақсаты - барлық жастағы оқушыларға кез келген мазмұнға сыни

тұрғыдан қарап, ӛзіндік пікір айтуға, саналы шешім қабылдауға үйрету. Тақырып барысында

қойылатын сұрақтар проблемалы, ойлануды қажет ететіндей беріледі. Оқушы сондай сұраққа

тест алған кезде ӛз ойын, ӛз пікірін білдіре жауап беруге дағдыланады. Жаңа материалды

талдауға үйренеді.

Сын тұрғысынан ойлау – сынау, мінеу емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі

ойлау тек ересек адамдарға, жоғары сынып оқушыларына ғана тән емес, сонымен бірге

бастауыш сынып оқушыларына да ой салары сӛзсіз.

Саралап оқыту технологиясы - әр оқушының ізденіс әрекетін оятуға бағытталады.

Дамыта оқыту дегеніміз – ақыл - ойдың дамуының кӛрсеткіші ретінде ӛз ойын

жинақтай, қорытындылай алу дағдысы, дамыта оқытуда баланың ізденушілік - зерттеушілік

әрекетін ұйымдастыру басты назарда ұсталады.

28

Дамыта оқыту негізгі белгілері:

Педагогикадағы түсіндірмелі - иллюстративті әдісі алмастырады;

Дамытудың барлық заңдылықтарын ескереді;

Бала - оқу-тәрбие үрдісінің толық субъектісі болып табылады;

Тұлғаның барлық қасиетін тұтас дамытуға, баланың даму аймағында жүзеге асады.

Республика бойынша қазіргі таңдағы оқу - тәрбиелеу үрдісіндегі шетелден енген

инновациялық технологиялардың пайдалануы және таратылуы:

№ Инновациял.

технолог.

Технологияның ұтымды аспектілері Технологияның

ұтымсыз аспектілері

1 Д.Стилл,

М.Куртис

Ч.Темпл

«Сын

тҧрғысынан

ойлау»

технология

Оқушы ӛз ойын сын тұрғысынан ־

ойлап, дәлелдей алады, ізденуге баулиды.

Пассив балалар үшін де тиімді ־

технология.

,Оқушылармен дербес жұмыс жасау ־

топтық ұжымдық жұмыс түрлерін

қалыптастыру жүзеге асады.

- Оқушыларды ӛз бетімен ізденуге

баулуға, оқушылардың ӛзара

әрекеттесуге негізделіп құрылған оқыту.

- Оқушының шығармашылық ойлауын

дамыту, ӛзіне сын кӛзбен қарауға үйрету.

Болжам жасатып, нақты мақсат қоя ־

отырып, жеке, жұппен, топпен жұмыс

жасатып маз-мұнды толық түсінуге

бағыттау.

Бұл оқу -әдістемелік құралында ־

шығармашылық тапсырмаларды

орындаудың тиімді жолдары

қызығушылығын ояту ־

есте сақтау қабілеттерін және ־

шығармашылық қабілеттерін дамытуға

ӛз бетімен жұмыс істеу дағдысын ־

қалыптастыру жолдары қарастырылған.

шынайы сыни кӛзқарасты ־

қалыптастыру

Дәстүрлі оқыту ־

формаларына қарағанда,

мұғалімнің сабаққа

дайындалуына кӛп күш

түседі

Қосымша ־

материалдарды кӛп қажет

етеді

Оқушылардың оқу мен ־

жазу арқылы сыни

тұрғыдан ойлау

қабілеттері, қиялы,

шығармашылығы, тіл

байлығы артады, сыни

кӛзқарас қалыптасады.

Оқыту формасы жиі ־

ӛзгереді;

оқушыларды топтау кӛп ־

уақыт алады.

2 А.Савенкова

«Зерттеу»

технологиясы

Оқушының зерттеушілік қызметі ־

қалыптасады

Зерттеуге оқыту – жеке тұлғаның ־

интеллектуалды-шығармашылық

дамуының жолы

Зерттеулік оқыту – жеке тұлғаны ־

қалыптастырудың негізі

Бастауыш сынып оқушыларын ־

ғылыми жоба жұмыстарымен айналысуға

баулу

-Оқушылардың зерттеушілік іс ־

әрекетін дамытудағы жобалық оқыту

әдісінің ролі

Шығармашылық, ізденушілік ־

қабілетін қалыптастыру

־

Нәтижеге жету үшін ־

ұзақ уақыт керек.

Мұғалімнің кӛмегісіз ־

бастауыш сыныпта ӛз

бетімен жұмыс жасап

кетуі қиын.

29

3 Л..Выготский

Л.В.Занков

Д.Б.Эльконин

В.В.Давыдов

«Дамыта

оқыту»

технология

Әр оқушы ӛз бетімен ойлауға ־

дағдыланады, ӛз шешімін қабылдайды.

Әр оқушы ӛздігінен жұмыс істеуге ־

дағдыланады. Оқушының жеке қабілеті

айқындалады.

Оқушының ізденушілік-зерттеушілік ־

әрекеті басты назарда болады.

.Оқыту дамудың алдында жүреді ־

Жеке тұлғаның барлық салаларын ־

тұтас сәй-кестікте дамытуға бағытталған.

Танымдық қызығушылыққа ־

негізделген – дидактикалық ойындар,

пікірталас, ойды, қиялды ұштайтын, есте

сақтауға үйрететін әртүрлі әдістер.

Балаларды ӛз бетінше ойлауға, жұмыс ־

істеуге үйретеді

- Жеке тұлғанын белсенділігін

арттыруда оқытудың әдіс – тәсілдерін

тиімді қолданады

- Бастауыш сынып оқушыларының есте

сақтау, ойлау дағдыларын және

шығармашылық қабілеттерін дамыту,

- пәнге деген қызығушылықтарын

арттырады

- Жаңа сапаның пайда болуына алып

келетін дара қабілеттерін ашу және

дамыту.

- оқушылар сабақтың мақсат, міндетін

ӛздері анықтайды

- проблеманы шешу жолын іздестіреді

- жаңаны ӛздері табады

- ақылдасады, кеңеседі

Егер мұғалім баланың ־

жауабын аяғына дейін

тыңдай алмай, ӛзі айтып

қойса, баланың ойының

ӛздігінен дамуына кедергі

жасайды.

Мұғалімнен кӛп ־

ізденуді,

шығармашылықты талап

етеді.

Кӛп уақытты қажет ־

етеді.

4 Интерактивт

і (компьют)

технология

Компьютермен жұмыс жасау баланың ־

қызығушылығын оятады

шығармашылыққа баулиды ־

.мұғалімінің уақытын үнемдейді ־

Мектептердің бастауыш ־

сынып кабинеттердің

кӛбінде компьютер

орнатылмаған;

Интернет желісінде ־

қазақ тілінде материалдар

жоқтың қасы.

5 «Тҥсіндіре

басқарып – оза

оқыту»

технология

Лысенкова

С.Н.

Болашақ білімнің алғашқы бӛлігін ־

алдын ала енгізу

Бағдарламаның кейбір ־

тақырыптарының

қиыншылығын жеңу, азайту үшін оза

оқыту

Ережелерді құр жаттап алуға жол ־

бермейді

Нашар оқитын оқушыны білгір оқушы ־

арқылы үйрету

ӛздігімен білім алып дами алатын ־

жүйе қалыптастыру

Жобалау технологиясы арқылы ־

30

оқушылардың шығармашылық -

ізденушілік қабілетін қалыптастыру

6 «Дидактикал

ық бірліктерді

ірілендіру» технология

Эрдниев П.М.

- Бір мезгілде тура және кері амалдар

мен операцияларды меңгеру

- Ӛзара қарама-қарсы ұғымдарды

салыстыру

- Тұтас және қарама-қайшы ұғымдарды

сәйкестендіру, салыстыру

7 «Тірек

сигналдары

арқылы

оқыту» технология

Шаталов В.Ф.

- Оқу материалдарын тірек-схема,

тірек-конспект түрінде қолдану

- конспект –меңгергенін жан-жақты

бақылау

8 ТРИЗ ӚМШТ

Альтшуллер

Г.С.

Тұрғынбаева

Б.А.

Бұл технология ұстаз бен оқушыны ־

ізденуге, шығармашылқпен бірлесе

жұмыс жасауға, ӛз ойын дәлелдеп

жеткізе білуге жетелейді, толғанып

жүрген мәселелерін шешуге бағыт береді.

Оқушылардың шығармашылық ־

қабілеттерін дамыту, қалыптан тыс

ойлауға үйрету.

Оқушылардың жеке ־

ерекшелігі ескерілмей,

қабілеті тӛмен оқушылар

ескерусіз қалып, лидер

оқушылардың

кӛлеңкесінде қалып

қояды.

Қазіргі таңда үш тілді оқытуда кез келген сыныпты компьютерсіз, мультимедиялық

оқу бағдарламасыз, интернет желісіз оқытуды елестету мүмкін емес. Сондықтан, ӛз еліміздің

идеялогиясын басшылыққа алып, ұлттық ой-санасы тұрақты қалыптасқан, рухы биік,

бәсекеге қабілетті, ӛмірдің келеңсіз кедергілеріне тӛтеп беретін, ӛзін-ӛзі жан-жақты

дамытуға бейім Қазақстан азаматын тәрбиелеуімізді заман талап етеді.

Біз мемлекет алдында ӛскелең ұрпаққа тұрақты және сенімді инновациялық

технологияларды жетік меңгеруге кепілдік беретін дәрежеге жетуіміз керек.

Р езюме

В статье затрагиваются о положительным и отрицательным аспектах зарубежных

инновационных технологии и отечественных авторов, а также статье по Республике

актуальные проблемы инновация технологии во взаимо связи с современным учебно -

воспитательным процессе.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

1. ҚР Жалпыға міндетті білім берудің Мемлекеттік стандарттары; Жоба, /12 жылдық білім

беру, 2006ж/.

2. «Бастауыш мектеп» № 3, А- 2009ж.

3. М.М.Жанпейісова «Модульдік интерактивтік оқыту» технологиясы А- 2002ж.

4. Ж.Қараев, Ж..У.Кобдикованың «Оқытудың «Үшӛлшемді әдістемелік жүйесі» А- 2009ж.

5. Н.А.Оразақынова. «Сатылай комплекті талдау» А- 2002ж.

6. Бастауыш мектептегі дамыта оқыту технологиясы / Әдістемелік нұсқаулық, 1999 ж /.

7. Эльконин-Давыдов «Дамыта оқыту технологиясы» / Педагогикалық шығармалар, 1998

ж/.

8. Оқу үрдісіндегі дамыта оқытудың мәселелері / Психологиялық ғылым және білім беру

№1/2003 ж /

31

БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ

ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ

СОЗДАНИЕ УСЛОВИЙ РАЗВИТИЯ И ПОДДЕРЖКИ

ВЫСОКОЙ МОТИВАЦИИ УЧЕБНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

НА УРОКАХ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА

Р.И. Будикова,

заместитель директора

специализированной гимназии №8

им. М.Х.Дулати для одаренных детей

г.Шымкент

"Не пытайтесь удовлетворить своѐ тщеславие,

стараясь научить кого-то слишком многому.

Разбудите в человеке любопытство.

Достаточно приоткрыть разуму дверь,

не перегружая его, просто заронить в него искру.

Если там есть чему гореть, разум будет охвачен пламенем".

Анатоль Франс

Школа теперь не только источник получения информации, а место, где учат учиться,

где учитель не просто проводник знаний, а личность, обучающая способам творческой

деятельности, направленной на самостоятельное приобретение и усвоение новых знаний.

Развитие становится ключевым словом педагогического процесса, как альтернатива понятию

обучение.

Ученик понимает, что современный человек чтобы чувствовать себя в мире

комфортно, должен учиться постоянно, учѐба для него должна стать естественным и

интересным делом. Он будет востребован, если научится думать самостоятельно, будет

способен решать проблемы, критически и творчески мыслить.

В современной казахстанской школе отсутствует компетентностный подход,

ориентированный на индивидуальность ученика. Школа не обучает ученика приемам

самостоятельного поиска и выбора необходимой информации и ее эффективного

использования в условиях быстро изменяющегося мира. Обучение в школе не дает ученику

четко выраженной позитивной мотивации к выбору жизненного пути, интересов и

перспектив. Только 30% старшеклассников выбирают профессиональную деятельность,

соответствующую их способностям. Следовательно, 70% старшеклассников имеют низкие

шансы успеха самореализации в жизни.

Прошло пять лет, в течение которых мы стремились решить стоящие перед нами

задачи.

Государственный образовательный стандарт предъявляет высокие требования к

современному школьнику. Объем содержания школьного образования по учебным

предметам в настоящее время значительно превышает реальные возможности и потребности

для многих категорий учащихся. Большая база понятий, умений и навыков, к тому же не

объединенных в единую структуру, не может быть отнесена к общеобразовательной базе

современного грамотного человека. Это ведет к перегрузкам, снижению интереса к учебе и

качества знаний учащихся. Поэтому современная образовательная концепция выдвигает в

качестве приоритетных идеи личностно-ориентированной педагогики. Необходимо

создавать реальные условия для наиболее полного раскрытия потенциальных возможностей

школьников в учебном процессе, что вызывает пристальное внимание, не только к

содержательной, но и к процессуальной стороне обучения. Большое значение отводится

самостоятельной деятельности в личностном формировании ученика.

32

Особенностями мотивации учебной деятельности школьников являются: тенденция к

доминированию мотивов овладения профессией; появление ярко выраженного стремления к

получению образования, интересной работы, усиление установки на хорошие жизненные

условия и материальную обеспеченность через профессиональную деятельность; тесное

переплетение познавательных мотивов с мотивами профессионального самоопределения.

Установлено, что на базе общей мотивации учебной деятельности (профессиональной,

познавательной, прагматической, социально-общественной и личностно-престижной) у

школьников старших классов появляется определенное отношение к разным учебным

предметам и непосредственно к изучению английского языка. Оно обусловливается:

важностью предмета для профессиональной подготовки; интересом к определенной отрасли

знаний и к данному предмету как ее части; качеством преподавания и удовлетворенностью

занятиями по данному предмету; мерой трудности данного предмета исходя из собственных

способностей; взаимоотношениями с преподавателями данного предмета.

Развитие мотивации учебной деятельности — это процесс изменения иерархической

структуры учебных мотивов, где наиболее актуальными становятся мотивы

самообразования, саморазвития, овладения профессией. Также развитие мотивации учения

характеризуется изменением отношения учащихся к образовательной деятельности - от

отрицательного или нейтрального (безразличного) до активного, личностного, творческого.

Критериями сформированности мотивации учебной деятельности ученика на уроках

английского языка выступают внутренние и внешние показатели, характеризующие его

учебную деятельность. Внешними показателями являются высокая успеваемость по учебной

дисциплине, высокая активность на занятиях, творческий подход к выполнению

предложенных заданий, инициативность, проявление интереса к изучаемому предмету. К

внутренним показателям относятся готовность личности к самообразованию и

саморазвитию, получению дополнительных знаний; устойчивое стремление к овладению

профессией.

Качество образовательного продукта зависит не только от мастерства преподавателей,

но и от отношения учащихся к учебе. Даже при самом высоком качестве образовательных

услуг, фактор отношения учащихся к учебе определяет степень усвоения ими

преподаваемых знаний. Устойчивые знания, умения и навыки, отвечающие требованиям

профессиональной подготовки, можно получить на основе позитивного отношения к

учебной деятельности.

Уровень

мотивации

Уровень

учебной

Актив-

ности

Познаватель

-ный

интерес

Ориентация

на процесс/

результат

Самосто

я

Тель-

ность

Внешний

контроль

Само

контроль

Нулевой

уровень

низкий

низкий ориентация

не выражена

Низкая

Обязателен

нет

Низкий

уровень

(репродукт

ивный)

низкий

низкий не прием-

лемый

результат

Низкая

Обязателен нет

Средний

уровень

(исполни

тельский)

средний Проявляется

избирательн

о

на средний

результат

Эпизоди

-ческая

Обязателен

Ситуатив

ный

Высокий

уровень

(творчес-

кий)

высокий

Широкий

устойчивый

на процесс

и на

высокий

результат

Высокая

не

обязателен

Постоянны

й

33

Характеристика уровней учебной мотивации учащиеся

Выделяется три категории учащихся:

к первой относятся учащиеся, которые учатся в силу каких-либо вынуждающих

внешних обстоятельств;

ко второй категории относятся учащиеся, которые понимают необходимость

образования в дальнейшей жизни, оценивают целесообразность его получения

применительно к формированию своего учебного, профессионального и жизненного опыта;

к третьей категории относятся учащиеся с высоким уровнем познавательного

интереса и учебной активности, осознающих ее значимость в личностном плане.

Так как мы работаем в классе с представителями всех этих категорий, для повышения

учебной активности и оптимизации мотивов учения мы работаем в следующих

направлениях:

стимулировать и поощрять проявление личной инициативы на занятиях;

использовать активные методы преподавания учебных дисциплин,

способствующие развитию учебно-познавательного интереса;

включать в учебную программу дополнительный материал;

создавать в ходе учебного занятия проблемные ситуации, стимулирующие развитие

познавательного интереса;

предлагать задания, связанные с самостоятельным поиском и анализом информации;

использовать лидерские качества активных в учебе студентов для организации

групповых форм учебной деятельности;

предлагать задания повышенной сложности,;

привлекать студентов к участию в различных формах научно-исследовательской

деятельности;

создавать возможности для реализации творческого потенциала.

На уроках английского языка мы стараемся целенаправленно формировать как

внешние так и внутренние, эмоциональные мотивации учебной деятельности и стремимся в

процессе интерактивного взаимодействия обеспечить полноценный позитивный результат.

По словам американских педагогов, в школе на одного человека, желающего

учиться, приходится около тридцати, не желающих думать. Поэтому так много зависит от

учителя. Николай Рерих сказал: "Ни один завоеватель не может изменить сущность масс,

ни один государственный деятель.... Но учитель может совершить больше, нежели

завоеватели и государственные главы. Учителя могут создать новое воображение и

высвободить скрытые силы человечества".

Түйін

Бұл мақалада ағылшын тілі сабағында оқушылардың оқу белсенділігін арттыру

шаралары қарастырылған. Сонымен қатар, оқушылардың оқу мотивациясының сипаттамасы

беріліп, қазіргі кезеңдегі оқытудың жаңа формасы, мектеп пен мұғалімнің алар орны

ерекшеленіп берілген.

Resume

The article concerns about the ways of getting students involved and motivated during

lessons. Furthermore, а characteristic description of learning motivation, a modern teaching format

and the role of school and teacher are great impact.

Список использованной литературы:

1. Рогова Г.В. Методика обучения английскому языку (на английском языке): Учеб.

Пособие для пед. институтов «Иностр. яз.» -2-е изд., перераб. и доп. – М.: Просвещение,

1983.

2. Бим И.Л. Личностно-ориентированный подход – основная стратегия иностранным

языкам/ Иностр.яз. в школе.-2002.-№2.-стр.11-15.

34

3. Витлин Ж.Л. Эволоция методов обучения иностранному языку в ХХ веке/ Иностр.

яз. в школе.-2001.-№2.стр.11-14.

4. Зимняя И.А. Психология обучения иностранным языкам в школе.-М.: Просвещение,

1991.

5. 5.Бим И.Л. Некоторые актуальные проблемы современного обучения иностранным

языкам/ Иностр. яз. в школе.-2001.-№4.

РАЗВИТИЕ КОММУНИКАТИВНЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ УЧАЩИХСЯ

НА УРОКАХ РУССКОГО ЯЗЫКА В УСЛОВИЯХ АДАПТИВНОЙ ШКОЛЫ

Г. Камелканова,

заместитель директора

по учебно-воспитательной

работе ГУ «Кировская средняя школа»

Глубоковского района

В Республике Казахстан в целом сформированы правовые основы для успешной

реализации функционального развития языков. Процессы языкового строительства находят

понимание и поддержку в обществе. Оптимальный процесс языкового строительства

является одним из наиболее социально значимых аспектов в жизни государства, поскольку

способствует упрочению гражданского согласия в обществе и его дальнейшей

консолидации, обеспечивая полноценную реализацию этнолингвистических и культурных

потребностей. Этим обусловлена необходимость государственного регулирования вопросов

языкового развития в стране.

Президент Республики Казахстан Н. А. Назарбаев в книге «Стратегия

Независимости»[1] отметил: «...в целом необходимо воспитать у молодых людей всех

национальностей стремление к постоянному обогащению языкового потенционала.

Изучение европейских, восточных языков наряду со знанием родного и государственного -

это веление времени. И в этом случае государство обязано создать для учебы необходимые

условия.»

В современных условиях возникает острая необходимость получения образования в

течение всей жизни. Объективная необходимость непрерывного образования исходит из

противоречия между резким ростом объема необходимых человеку знаний умений и

ограниченными возможностями для овладения ими. Встает проблема создания адаптивной

образовательной среды, целью которой является получение образования школьником в

соответствии с его способностями и с учетом его потребностей и интересов. Именно поэтому

наше учебное заведение является адаптивной школой. Школа, в которой одновременно

выстраивается линия развивающего и коррекционного образования, осуществляется

разноуровневое дифференцированное обучение и развитие учащихся. Здесь учатся

одаренные и обычные дети, а также нуждающиеся в коррекционно-развивающем обучении.

Такая школа стремится максимально адаптироваться к учащимся с их индивидуальными

особенностями и гибко реагировать на изменяющуюся социально - педагогическую

ситуацию. Итогом деятельности является - адаптация детей и юношества к быстро

меняющейся жизни.

По мнению ученых Е.А. Ямбурга, сегодня школа должна стремиться к тому, чтобы

максимально «адаптироваться к учащимся и гибко реагировать на социокультурные

изменения среды» [2]; Т.И. Шамова [3] под «адаптивной системой» подразумевает «систему,

обладающую способностью к приспособлению». Важным аспектом адаптации является

приспособление к условиям своей внутренней среды, определяемый отношениями

участников педагогического процесса между собой и к школе. В данном случае, категорию

«отношение» нужно рассмотреть, как связь субъекта с другими субъектами и объектами

35

окружающего мира, избирательно установленная им и проявляющая себя в трѐх формах:

поведении, суждениях и эмоциях.

Таким образом, адаптивный педагогический процесс должен «приспосабливаться» к

интеллектуальной, эмоционально-оценочной и поведенческой сферам каждого участника.

Сегодня перед учителями встают вопросы: «Как учить, чтобы знания, полученные на

уроках, помогли ученику стать конкурентоспособной личностью? Как образом повысить

качество знаний учащихся? Как сделать урок русского языка интересным, увлекательным?».

Наряду с традиционными методами и формами, учитель ищет новые пути

эффективного преподавания. Огромная роль в развитии и воспитании ученика, особенно в

младшем и среднем звене, принадлежит игре – важнейшему виду детской деятельности.

Игра остается эффективным средством формирования личности школьника, его волевых

качеств, именно в игре реализуется потребность воздействия на мир.

В процессе работы с занимательными играми затрагивается не столько память, сколько

интеллект ребенка, его аналитические возможности. Более активно развивается способность

к языковой догадке. Так, например, для усвоения темы «Существительное» в своем опыте

работы, на уроках русского языка используется игра «Пароль-задание». Ученики входят в

класс только после ответа на пароль-задание. Пароль придумывают сами дети. Он

составляется по изученному материалу. Например, часовые предлагают входящим такие

задания:

- назови все падежи;

- назови падежные вопросы;

- приведи пример существительных 1, 11, 111 склонений.

На уроках русского языка с государственным языком обучения необходимо опираться

на знания родного языка, так как сопоставительная грамматика двух языков существенно

облегчает усвоение нового материала. Например: изучая падежи, обязательно следует

показать различия и сходства казахского и русского языков. В русском языке – 6 падежей, а

в казахском языке – 7.

В обоих языках дополнением являются слова косвенных падежей, кроме родительного

в казахском языке.

Им. - подлежащее А.с -бастауыш

Р. п - дополнение І.с -анықтауыш

Д. п - дополнение Б.с -толықтауыш

В. п- дополнение Т.с-толықтауыш

Тв.п-дополнение Ж.с-толықтауыш

П. п-дополнение К.с-толықтауыш

В казахском языке отсутствует категория рода, числа, поэтому учащимся не всегда

удается соблюдать правила грамматики при разговоре и на письме.

Происходит путаница и в постановке ударения, так как в казахском языке ударение

всегда падает на последний слог, а в русском языке ударение разноместное, в связи, с чем

учащимся очень сложно ориентироваться в постановке ударения, особенно в безударных

гласных.

Чтобы активно и грамотно коммуникатировать на том или ином языке нужно, прежде

всего, выработать навыки беглого чтения, отрабатывать правильное произношение.

Общение на русском языке требует постоянной активизации словарного запаса. В

целях пополнения словарного запаса, в классе заведена индивидуальная тетрадь на каждого

ученика, где учащиеся записывают прочитанные рассказы и тексты, а родители ведут учет и

контроль, ставя роспись свою в данной тетрадке.

В младших классах на уроках русского языка активно используется игра – «Доскажи

словечко». Дети получают задание: - «Определить в данных словах твердость или мягкость

звука [в]». Например:

« Без разгона ввысь взлетает, стрекозу напоминает.

Отправляется в полет казахстанский (вертолет)».

36

Данная игра способствует повышению мотивации к учебной деятельности и активно

поддерживается учащимися.

Раскрытию творческого потенциала помогает и метод проектов. В процессе которого у

учащихся формируются аналитические умения, способность к рефлексии. Работая над

проектом, учащиеся используют возможности компьютера, учатся делать слайды, оформлять

презентации. Метод проектов помогает снять барьеры публичного выступления, учит

свободно и аргументировано высказывать свою точку зрения, создавать внешний имидж и

т.д. Мониторинг качество знание учащихся по русскому языку в 7 классах на входе

составлял 32%, а на выходе возрост на 13%.

По мнению ученых, человеческий мозг удерживает 10% того, что мы читаем, 20% того,

что мы слышим, 30% того, что мы видим, 50% - что мы видим и слышим, 70% - что мы

говорим сами и 90% - что мы делаем сами.

Поэтому, фундамент самоорганизации и самообразования должен закладываться в

начальных и первых ступенях основной школы. А главным принципом учителя – словесника

должен быть принцип - «Учить играя».

Түйін

Автор мақаласында оқушының шығармашылық қабілетіне сай білім беруде амал-

әрекеттерді дұрыс пайдалана білу жолдарын мезгейді.

Литература:

1. Н.А.Назарбаев. Стратегия независимости. Алматы «Атамұра» 2003 г.

2. Ямбург Е.А. Школа для всех. Адаптивная модель Москва 1996г.

3. Шамова Т.И, Давыденко Т.М. Управление образовательным процессом в

адаптивной школе-Москва: Педагогический поиск. 2001г.

4. Адаптация, понятие и структура \\ Дополнительное образование.

2003г №5.

5. Учимся, играя \\ Русский язык в казахстанской школе. 2011г. №2 (32)

ФИЗИКА ЕСЕПТЕРІН ШЫҒАРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

К.Қ. Алдиярова,

Амангелді орта мектебі, Алматы

облысы,

Көксу ауданы

Қазіргі заманда ғылым мен техниканы бір-бірінен ажыратып бӛлуге болмайды, бірін

білмейінше, екіншісін меңгеру қиын. Тіпті қарапайым техниканың ӛзін меңгеру үшін физика

негіздерін білетін, оны іс жүзінде саналы түрде қолдана алатын адам керек. Ғылым мен

техниканың ұштасып, бір-бірімен байланысты екенін мынадай мысалдардан кӛруге болады:

атом энергетикасы, космос кеңістігін игеру, зерттеу; жартылай ӛткізгіштер дүниесі, лазерлер,

мазерлер, кибернетика мен бионика сияқты ғылымның жаңа бағыттарының дамып, ӛндіріске

келуі - оны игеретін, іске қосатын адамның, демек, келешектегі жастардың білімді болуын

талап етеді [1].

Соңғы бірнеше жыл ішінде, орта мектепте, физика курстарын оқыту тәсілдерін

кӛрсетіп беретін методикалық әдебиеттер жарық кӛрді. Мысалы, физиканың барлық

салалары бойынша, программаға сай, кӛмекші құралдар, дидактикалық материалдар

жасалды. Демек, физиканың идеяларын, заңдарын оқушыларға тиісті дәрежеде жеткізудің

жолдары анықталды [2].

Физикалық теорияны үйретуде, оның мағынасын терең түсіндіріп пайдалану жолдарын

іздестіруде, оқушыларға жаттығу ретінде сыныпта, үйлерінде ӛз күшімен түрлі есептер

шығартудың мәні ерекше. Бұл мәселе жӛнінде арнайы жазылған кӛмекші құралдар аз.

37

Физика есептерін шығаруда маңызды роль атқаратын - есептің шартын толық түсіне

білу. Есептің шартын толық түсінбеген оқушы оны қате талдайды, соның нәтижесінде

есептің жауабы дүрыс шықпайды. Егер есеп жауабы белгісіз болса, онда есептің шығару

жолын дұрыс деп қабылдап, жалпы құбылыс туралы қате ұғым қалыптасуы мүмкін.

Сондықтан физикада берілген есептегі бір қарағанда байқалмайтын ұсақ ерекшеліктерді

түсіне білу маңызды роль атқарады.

Механикада жиі кездесетін мынандай есепті қарастырайық.

1-есеп. Бастапқы жылдамдықсыз еркін түсіп келе жатқан дене өз құлауының соңғы

секундында бүкіл жолдың жартысын жүрді. Дененің бүкіл жүрген жолын табыңыз [4].

Есептегі «соңғы секундында» деген сӛзді оқушы дұрыс қабылдамай, дененің соңғы

секундқа дейін (t–1) секунд жол жүргенін ескермей, соңғы секундтағы жолды бастапқы

жылдамдықсыз есептейді. Осыдан есеп дұрыс шықпайды.

Берілгені:

11 tt

21

hh

Шешуі: Дененің бүкіл жүрген жолы

2

2gth . (1)

Ал оның соңғы секундтағы жүрген жолы t секундта жүрген бүкіл

жолы мен (t–1) секундта жүрген жолының айырмасына тең:

?h 12

22

1

2

22

1 tgtggt

h . (2)

Есептің шарты бойынша ол бүкіл жолдың жартысына тең, яғни (1) ӛрнектен

42

2

1

gthh . Бұл шаманы (2)-мен теңестіріп, мынаны аламыз: ggtgt 242

, еркін түсу

үдеуі g-ға қысқартсақ, 0242 tt .

Теңдеудің түбірлері 22t . Теріс таңбалы түбір бірден кіші болғандықтан, есептің

шартын қанағаттандырмайды, себебі, есептің шарты бойынша дене 1 секундтан кӛп уақыт

жүрген. Сонымен 22t . Дененің бүкіл жүрген жолы

ìgt

h 58220302

2210

2

22

1 .

Оқушылардың кӛп қиналатын есептеріне әртүрлі қозғалыстарды бірге қарастыратын

есептерді жатқызуға болады, мысалы, түзу сызықты үдемелі қозғалыс пен шеңбер бойымен

қозғалысты біріктіре қарау. Келесі есеп нүктенің шеңбер бойымен үдемелі қозғалысына

арналған. Ол оқушының нормаль үдеу мен тангенциал үдеуді ажырата алу мүмкіндігін

тексереді.

2-есеп. Поезд жолдың 600 м болатын дөңгелек бөлігіне 54 км/сағ жылдамдықпен

шығып, оны үдемелі қозғала отырып, 30 секундта жүріп өтеді. Жолдың қисықтық радиусы

1 км. Жолдың осы бөлігінің соңындағы поездың жылдамдығын және толық үдеуін

анықтаңыз [5].

Поезд 54 км/сағ тұрақты жылдамдықпен 30 секундта 600 м жол жүру үшін оның

тангенциал үдеуі болуы керек. Егер тангенциал үдеуі нӛлге тең болса, поезд осы уақыт

ішінде 450 м ғана жүрер еді. Сондықтан есептің бірінші жартысында түзу сызықты

бірқалыпты үдемелі қозғалысты қарастырған деп алуға болады. Ол жанама бойымен

бағытталған тангенциал үдеуді табуға әкеледі.

Есептің екінші жартысында жолдың қисықтық радиусы берілген, яғни қисық сызықты

қозғалыс кезінде нормаль үдеудің пайда болатынын ескеру керек. Нормаль үдеудің шамасы

әрбір уақыт моментінде тек жылдамдықтың шамасына байланысты, жылдамдықтың модулі

уақыт бойынша ӛзгермесе де бар болады.

Берілгені:

смскм /15/540

Шешуі: Қозғалыс теңдеуінен тангенциал үдеуді табамыз:

2

0

2

0

2

2 t

tSa

tatS .

38

мкмR 10001

мS 600

сt 30

2/3

1

900

30156002ñìa .

Тангенциал үдеу арқылы поездің соңғы жылдамдығын

? ?à анықтаймыз:

ñìta /25303

1150 .

Нормаль үдеудің мәні поездің соңғы жылдамдығы арқылы анықталады:

22

/625,01000

625см

Rаn . Поездің толық үдеуі

222 /708,0 ñìaaa n .

3-есеп. Егер екі бірдей, жылтыр шарлардың бірі соқтығысқанға дейін тыныштықта

болып, екіншісі соқтығысқанға дейінгі олардың центрлерін қосатын түзумен 0 бұрыш

жасай 0 жылдамдықпен ұшып келіп, бірінші шарды абсолютті серпімді соқса,

соқтығысқаннан кейін олар өзара қандай бұрышпен ұшады [5]?

Берілгені

:

0,

Шешуі: Ауырлық центрі системасында

21

20

mm

m

? Импульстың сақталу заңы бойынша: 210 umummP

cos2 20

2

2

2

01 uuu (4)

Энергияның сақталу заңы бойынша

222

2

2

2

1

2

0 mumum немесе

2

2

2

0

2

1 uu (5)

(4) пен (5)-тен cos2 20

2

2

2

0

2

2

2

0 uuu . Бұл теңдіктен cos02u және

sin01u болатынын табамыз.

Молекулалық физика есептерінің ішінде кӛп қиындық туғызатын жылулық тепе-

теңдікке арналған есептер. Оқушылар заттың бір күйін ғана қарастыратын есептерді

шығаруға машықтанып, екі немесе үш күйін қарастыруға келгенде тоқырап қалады.

4-есеп. Массасы 400 г мыс ыдыста массасы 50 г, температурасы С40 су бар. Суға

температурасы С10 мұз сынығын салады. Жылулық тепе-теңдікке келгенде массасы 75

г ерімеген мұз қалады. Мұздың бастапқы массасын анықтаңыз [6].

Бұл есептің ерекшелігі заттың екі күйін – су және мұз – бір процесс кезінде қарастыру

болып табылады. Мұздың біраз бӛлігі ерімей қалғандықтан, мұз бен судың қоспасының

соңғы температурасының Ñ0 болатындығын оқушының аңғаруы керек.

39

Берілгені:

гm 4001

гm 502

Ctt 4021

Ct 103

ãm 753

Ккг

Джc 3801

Ккг

Джc 24002

Ккг

Джc 21003

кг

Дж330000

Шешуі:

Есепті шығару үшін жылулық тепе теңдік теңдеуін жазу

керек. Сондықтан алдымен берілген және алынған жылуларды

анықтап алу қажет. 02111 tcmQ - мыс ыдыстың беретін жылуы; 02222 tcmQ - судың беретін жылуы;

3333 0 tcmQ - мұздың алатын жылуы;

ìóçmmQ 334 - мұздың балқу жылуы.

Жылулық тепе-теңдік теңдеуі берілетін жылу мен

алынатын жылуларды теңестіру арқылы табылады:

4321 QQQQ

3333322211 mmtcmtcmcm ;

33

33322211

3tc

mtctcmcmm

?3m

5

3

5

3103,3102100

103,310210040240005,021004,0 mm

кг0465,1075,051,3

341,0075,0

1051,3

100048,010336,05

55

Жауабы: Мұздың бастапқы массасы 1 кг.

Электр тізбектеріне арналған кӛп кездесетін есептерге тізбектің қуатын анықтау немесе

әр бӛліктің қуатын анықтау жатады. Оқушылар үшін қиындық тудыратын есептерге

параллель жалғанған тізбек үшін қуаттаы есептегенде ток күші арқылы есептегеннен кӛрі

кернеу арқылы есептеген жеңіл болатынын есте ұстау керектігін білу болып табылады.

Себебі параллель жалғанған тізбекте тармақтардағы кернеу бірдей болады.

5-есеп. Тұрақты ток тізбегіндегі резисторлардың кедергісі ,1R ,2R 3R және ,4R ал

бірінші кедергідегі бөлінетін қуат 1P (1 сурет). Қалған әрбір резисторда бөлінетін қуат

қандай? Егер екінші және төртінші резисторларда бірдей қуат

бөлінсе, онда бірінші және үшінші

резистор-лардың қайсысында көп қуат

бөлінеді [7]?

Есепті шығарғанда А және В нүктелерінің арасындағы кернеудің тұрақты

болатындығын ескеру керек.

Берілгені:

,1R ,2R ,3R

,4R 1P .

42 РP

Шешуі:

1

2

11 RIP , Осыдан 1

12

1R

PI . Ток күші ,1R 2R үшін бірдей

болғандықтан 1

212

2

12R

RPRIP .

R1 R2

R3 R4 A B

1-сурет.

40

?3P 42 РP екендігін ескеріп, былай жазуға болады:

1

214

2

24R

RPRIP .

432211 RRIRRIU AB болғандықтан 43221

1

1 RRIRRR

P, осыдан

43

21

1

12

RR

RR

R

PI . Осы ӛрнекті (3)-теңдеуге қойсақ 42

43

2

21

1

14

2

24 RRR

RR

R

PRIP және

32

43

2

21

1

13 R

RR

RR

R

PP .

Егер 42 ÐP болса, онда 42

43

2

21

1

1

1

21 RRR

RR

R

P

R

RP. Бұдан

4

2

2

43

2

21

R

R

RR

RR.

3

1

4

2

1

3

2

43

2

21

1

3

1

3

P

P

R

R

R

R

RR

RR

R

R

P

P. Осыдан 13 ÐP болатындығын табамыз.

Резюме

В современном мире знания основ науки физики, умение использовать эти знания в

практике необходим для человечества. В учении теории физики, понимание глубины ее

значения, в поиске путей использования этих знаний определенную роль играет

упражнения на уроках и решения задач. В статье автором предлагается несколько задач

для понятия условий решения задач на дому.

Қолданылған әдебиеттер: 1. Основы методики преподавания физики в средней школе /В. Г. Разумовский, А.

И. Бугаев, Ю. И. Дик и др.; Под ред. А. В. Перышкина и др. – М.: Просвещение, 1984. – 398

с. ил.

2. М. А. Құдайқулов, Қ. Жаңабергенов. Орта мектепте физиканы оқыту әдістемесі.

Мұғалімдер мен студенттерге арналған құрал. – Алматы: «Рауан», 1998. – 310 бет

3. Планирование учебного процесса по физике в средней школе. Л. С. Хижнякова,

Н. А. Родина, Х. Д. Рошовская и др.; Под ред. Л. С. Хижняковой. – М.: Просвещение, 1982. –

224 с., ил.

4. Баканина Л.П., Белонучкин В.Е.; Козел С.М., Мазанько И.П. Сборник задач

физике. Под ред. С.М.Козела. М.: Наука, 1990.

5. Буховцев Б.Б., Кривченков В.Д., Мякишев Г.Я., Сараева И.М. Сборник задач по

элементарной физике. М.: Наука, 1974.

6. Воробьев И.И., Зубков П.И., Кутузова Г.А., Савченко О.Я., Трубачев А.М.,

Харитонов В.Г. Задачи по физике. М.: Наука, 1981.

7. Гинзбург В.Л., Левин Л.М., Рабинович М.С., Сивухин Д.В. Сборник задач по

общему курсу физики. Под ред. Д.В.Сивухина, часть І, ІІ. М.: Госиздат физ-мат. литературы,

1960.

41

БІЛІМ

ОБРАЗОВАНИЯ

РАЗВИТИЕ КОММУНИКАТИВНОЙ КОМПЕТЕНЦИИ

В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ ИНОСТРАННОМУ ЯЗЫКУ

Н.А. Узукбаева,

Гимназия №9,

г. Караганда.

Современное общество характеризуется динамичным развитием деловых и личных контактов,

расширением и укреплением экономических и культурных связей между народами, международного

сотрудничества, как одного из условий формирования взаимопонимания и согласия в мире. Все это, а

также рост научно-технической информации, новых информационных технологий, развитие

глобальных телекоммуникационных систем обусловили все более возрастающую роль изучения

иностранных языков.

В Казахстане уделяется большое внимание развитию иностранных языков, особенно языков,

имеющих международное значение. Задачи развития иностранных языков отражены в Законе «О

языках» Республики Казахстан, «Государственной программе функционирования и развития языков

на 2001 - 2010 годы" 1,2 . О необходимости изучения английского языка, открывающего окно в

большой глобальный мир с его колоссальным потоком информации и инноваций, говорится в

послании Президента «Новый Казахстан в новом мире» (2007г.), где предложено начать поэтапную

реализацию культурного проекта «Триединство языков» 3 .

Одной из задач новой «Государственной программы развития и функционирования языков в

Республике Казахстан на 2011-2020 годы» является изучение английского и других иностранных

языков 4 . Планируется, что по итогам реализации программы доля взрослого населения,

владеющего английским языком, к 2014 году будет составлять 10%, к 2017 году - 15%, к 2020 году -

20%.

Знание языков является важнейшим показателем эффективности современного образования.

Реформирование современного образования ориентировано на активизацию целенаправленной и

мотивированной активности учащегося, которая направлена, прежде всего, на саморазвитие и

самообразование.

Эффективным инструментом реализации современной образовательной концепции является

переход школ нашей республики на новую модель образования, ориентированную на результат, где

акцент сделан на развитие компетенции школьника. Компетентностный подход рассматривается как

одно из оснований обновления содержания образования с целью формирования умений и развития

способностей, которые позволяют человеку максимально реализовать себя в данном обществе 5,6 .

Освоение компетенций осуществляется в процессе осмысленной деятельности, где надо уметь

ставить цели и определять результаты, искать способы решения проблем.

Одной из ключевых компетенций при изучении иностранных языков является

коммуникативная компетенция, которая характеризует способности личности и проявляется в его

поведении, деятельности, позволяя ему разрешать жизненные, практические ситуации (в том числе и

коммуникативные) 7 .

Эффективность достижения компетенции зависит от ряда факторов, основными из которых

являются формирование мотивации к коммуникативно-познавательной деятельности, создание

оптимальных педагогических условий и выбор адекватных форм и методов обучения 8 .

Коммуникативная мотивация при обучении иностранному языку связана с удовлетворением,

получаемым учащимися от пользования языком как средством общения. Мотивы делятся на внешние

и внутренние. Важными факторами формирования внешней мотивации являются создание ситуации

успеха, или осознание неудачи и ее причин, соревновательность занятий, их коммуникативная

направленность.

В обязательном порядке в процесс изучения языка включаются внутренние, познавательные

мотивы, которые подразделяют на коммуникативную, лингвопознавательную и инструментальную

[9,10]. Основными условиями, влияющими на формирование внутренней мотивации, являются

осознание практической и теоретической значимости получаемых знаний, уровень профессиональной

подготовленности преподавателя, эмоциональная насыщенность занятий и др.

42

Внутренние мотивы деятельности входят в структуру деятельности, определяя и направляя ее,

их необходимо создавать и поддерживать. Здесь особую роль приобретают ситуации,

стимулирующие возникновение и развитие коммуникативно-познавательных потребностей. В связи с

этим основными педагогическими средствами, обеспечивающими формирование мотивации

изучения иностранного языка являются коммуникативные упражнения на усвоение лексики и

грамматики в пределах темы, работа с основными текстами и коммуникативные упражнения к ним,

отработка речевых клише и штампов, обучение умениям диалогического общения, ролевая и деловая

игра, анализ конкретных ситуаций, симуляция, письменные формы работы.

В условиях группового обучения большую роль играет индивидуальный подход к учащимся в

группе. Формирование условий для разносторонней мотивации изучения иностранного языка диктует

необходимость учета уровня индивидуальной подготовки, способностей и интересов учащихся,

создания комфортной и доброжелательной атмосферы на занятиях, позволяющей утвердить веру

детей в свои способности и возможности. Мотивация коммуникативно-позновательной деятельности

невозможна без создания доверительных отношений между учителем и учащимися, а также между

самими учащимися, при этом необходимо помогать слабым учащимся и не давать скучать сильным.

Наиболее значимые педагогические условия развития коммуникативной компетенции можно

разделить на общие и частные. К общим педагогическим условиям можно отнести личностно-

ориентированную организация учебного процесса, межпредметное взаимодействие, переход от

информативных к активным методам и формам обучения (проблемное обучение, научный поиск,

самостоятельная работа).

Частные педагогические условия реализуются через поддержание высокого уровня мотивации

обучения иностранным языкам, педагогическое мастерство преподавателя, организацию языковой

среды, автономию учащихся в учебной деятельности.

Решению коммуникативных задач способствуют отбор языкового материала с учетом

интересов учащихся, повышение их лексического запаса на родном языке, акцент на

самостоятельную учебно-познавательную деятельность, применение новых информационных

технологий.

Важнейшей составляющей учебно-образовательного процесса является оценка его

эффективности путем определения степени достижений учащимися ключевых компетенций.

Объективность оценки уровня достижения компетенции зависит от объема и точности выбранных

критериев.

Основным критерием оценки уровня сформированности коммуникативной компетенции

учащихся в сфере устно-речевого общения на иностранном языке служит успешность решения

коммуникативных задач. Наиболее адекватными способами контроля уровня сформированности

коммуникативных умений в сфере устно-речевого общения на иностранных языках являются:

организация групповой беседы учащихся со спонтанно развивающимся предметом обсуждения,

проведение ролевой дискуссии, организация управляемой беседы учителя с двумя или группой

учеников (на основе заранее подготовленного подробного сценария беседы), ролевые игры.

Литература:

1. Закон РК «О языках в Республике Казахстан» (с изменениями и дополнениями по

состоянию на 27.07.2007 г.) № 151-I от 11 июля 1997 г. – Астана, 2007.

2. Послание Президента Н.А. Назарбаева народу Казахстана «Новый Казахстан в новом

мире». – Астана, 2007.

3. Указ Президента Республики Казахстан № 550"О государственной программе

функционирования и развития языков на 2001 - 2010 годы" от 7 февраля 2001 г. – Астана, 2001.

4. Указ Президента Республики Казахстан № 110 «О Государственной программе развития и

функционирования языков в Республике Казахстан на 2011–2020 годы» от 29 июня 2011 года. –

Астана, 2011.

5. Андреев А.Л. Компетентностная парадигма в образовании: опыт философско-

методологического анализа // Педагогика. – № 4. – 2005. – С. 19-27.

6. Иванов Д.А. Компетентностный подход в образовании. Проблемы, понятия,

инструментарий. Учебно-методическое пособие. М.: АПК и ПРО, 2003. – 101 с.

7. Мильруд Р.П. Компетентность в изучении языка // Иностранные языки в школе. – 2004. –

№7. – С. 30–36.

8. Соловова Е.Н. Методика обучения иностранным языкам, базовый курс лекций: пособие

для студентов педвузов и училищ. М.: Просвещение, 2005. – 239 с.

43

9. Зимняя И.А. Психология обучения иностранным языкам в школе: Учеб. пособие / И.А.

Зимняя. М.: Просвещение, 1991. – 221 с.

10. Методика обучения иностранным языкам в средней школе / Г.В. Рогова, Ф.М. Рабинович,

Т.Е. Сахарова. М.: Просвещение, 1991. – 287 с.

Түйін

Қазіргі қоғам шетел тілдерін меңгеруге кӛп мән беруде. Шетел тілдерін оқыту нәтижелігін

жоғарылатудың маңызды бағыты құзіреттілік тәсілді енгізу болып табылады. Шетел тілдерін оқытуда

коммуникативтік құзырлық негізгі құзырлықтардың бірі болып табылады. Құзыреттіліктерге жету

бірқатар факторлармен байланысты, олардың ішінде коммуникативтік-танымдық әрекет, оқытудың

оңтайлы педагогикалық жағдайдары және тиімді әдістер мен тәсілдерді таңдау. Құзырлыққа жету

деңгейін бағалаудың объективтігі таңдалған ӛлшемдерінің кӛлемі мен нақтылығымен байланысты.

Resume

The modern society is characterized by more and more increasing role of learning of foreign

languages. An important direction of increase of learning efficiency to foreign languages is the introduction

of competent approach. One of the key competences at learning of foreign languages is the communicative

competence. The effectiveness of competency achievement depends on many factors, the main of which is

motivation forming to the communicative cognitive activity, pedagogical conditions creation and choice of

reasonable methods and approaches of teaching. The objectivity of estimation of achievement competence

level depends on volume and accuracy of the chosen criterion.

44

ҒЫЛЫМ ҦСТАЗ НАЗАРЫНА

НАУКА В ЖИЗНЬ ПЕДАГОГА

ЧЕЛОВЕЧЕСКИЙ КАПИТАЛ

КАК ОСНОВА ФОРМИРОВАНИЯ МИРОВОЗЗРЕНЧЕСКОЙ

КУЛЬТУРЫ ЛИЧНОСТИ

А.И. Булшекбаева,

PhD докторант Казахского национального

педагогического университета имени Абая

Динамично меняющемся мире основным человеческим капиталом является

образование. Уровень современных достижений в любой сфере позволяет говорить о

достойных плодах научно-технического прогресса. Президент Н.А.Назарбаев постоянно

обращает внимание на необходимость постоянного совершенствования образовательной

системы – от дошкольной до послевузовской. Мысль о конкурентноспособности

казахстанского общества и каждого его члена на основе интеллектуального потенциала в

условиях глобализации звучит в ежегодных Посланиях народу.

В качестве одного из приоритетов Стратегического плана развития страны до 2020 года

определено развитие человеческих ресурсов. Без образованных людей невозможно создать

современную инфраструктуру, эффективный государственный аппарат, обеспечить

благоприятный бизнес-климат. И потому главной особенностью программы развития

образования на предстоящее десятилетие является ее акцент на повышении

конкурентоспособности образования, развитии человеческого капитала для улучшения

материального и духовного благосостояния граждан, устойчивого роста экономики путем

обеспечения доступности качественного образования для всех [1].

Личность - устойчивая система мировоззренческих, психологических и поведенческих

признаков, характеризующих человека. Личность есть продукт общественного развития и

включения индивидов в систему социальных отношений посредством активной предметной

деятельности и общения [2].

Человеческий капитал — совокупность знаний, умений, навыков, использующихся

для удовлетворения многообразных потребностей человека и общества в целом. Впервые

термин использовал Теодор Шульц, а его последователь — Гэри Беккер развил эту идею,

обосновав эффективность вложений в человеческий капитал и сформулировав

экономический подход к человеческому поведению. Человеческий капитал — это интеллект,

здоровье, знания, качественный и производительный труд и качество жизни [3].

В основе психологической теории человеческого капитала и его эмпирического

измерения лежат основополагающие идеи психологической школы: Б.Г.Ананьева и

В.А.Ганзена [2;4] .

Главный принцип — принцип системности психологической структуры человека,

состоящей из индивида, субъекта, личности и индивидуальности. В рамках настоящего

исследование совокупность параметров индивида интерпретировалась, как показатель

жизнеспособности человека, совокупность параметров субъекта интерпретировалась, как

показатель работоспособности человека, совокупность параметров личности

интерпретируется, как способность к экономико-политическим инновациям, а совокупность

параметров индивидуальности интерпретировалась, как способность человека к обучению.

Фактически, эти параметры ввел в 1947 году академик Б.Г.Ананьев. В развитие его идей,

объединение показателей жизнеспособности, работоспособности, способности к инновациям

и способности к обучению дают интегральный показатель качества человеческого капитала

(ИПКЧК), данные по которому получаются на репрезентативной выборке испытуемых

исследуемого региона, отрасли и других массовидных явлений [2].

45

Четыре базовых качества человеческого капитала:

Человеческий капитал обладает четырьмя базовыми качествами:

1. Жизнеспособность — способность людей максимально долго продлевать свою

личную жизнь и продолжать ее в своих потомках, благодаря осмысленному образу жизни, и

несмотря на футурошок от непрерывных жизненных изменений и испытаний.

Обнаруживается как демографическая проблема, связанная с состоянием образа жизни

людей. Жизнеспособность определяется отношением суммы позитивных жизненных

потребностей к сумме негативных потребностей, как например водоизмещение корабля

определяется отношением его водоизмещения к весу перевозимого груза: при перегрузке

корабль тонет, так и нежизнеспособный человек гибнет под грузом неконтролируемых

разрушающих его собственных потребностей.

2. Работоспособность — способность людей работать за пределами своих сил

необходимое время, создавая потребительную стоимость мирового уровня за счет развитых

жизненных сил и интеллекта. Обнаруживается как экономическая проблема, обусловленная

размыванием жизненной позиции людей и снижения их жизненной силы. Работоспособность

вычисляется как отношение совокупной силы произвольных психических процессов к

совокупной силе непроизвольных процессов памяти, внимания, мышления, восприятия,

эмоций. Доминирование непроизвольных психических процессов прекращает трудовую

деятельность человека и делает его нетрудоспособным. Так корабль, столкнувшись со

льдами, из-за своей малого запаса топлива и слабости двигателя прекращает продвижение и

останавливается.

3. Способность к инновациям — способность людей создавать инновационные

продукты во всех сферах жизни, реализуя свои жизненные ценности, и не теряя в постоянно

изменяющемся мире веру в себя, в людей, в свое дело. Обнаруживается в социальных

дискуссиях или конфликтах, вызванных противоречием между традиционным

мировоззрением и мировоззрением новой реальности, которую одни принимают, а другие

нет. Способность к инновациям определяется отношением силы футурошоковых ударов

судьбы к силе веры людей в себя, предотвращающей психический срыв, как тяжелый киль не

дает опрокинуться яхте от удара ураганного ветра в паруса [2].

Способность к обучению — способность человека приобретать знания, умения, навыки

и отдавать их в процессе решения совершенно новых задач, которые непрерывно возникают

во всех сферах жизни. Проявляется в формировании новой картины мира, позволяющей

находить новые пути к достижению своих целей. Способность к обучению определяется

отношением суммы приобретенных знаний, умений и навыков к сумме практически

примененных знаний умений и навыков, которые используются для целеустремленного

движения к цели, непрерывно меняющей свое положение. Умение эффективно приобретать

и применять знания, умения и навыки сравнимо с «поворотливостью» корабля, который

легко обходит препятствия и повороты, двигаясь к поставленной цели

Четыре психологических качества человеческого капитала

Универсальное описание психики человека профессор В. А. Ганзена в рамках

настоящего исследования человеческого капитала получило следующую интерпретацию:

1. Совокупность параметров индивида интерпретируется, как показатель

жизнеспособности человека.

2. Совокупность параметров субъекта интерпретируется как показатель

работоспособности человека.

3. Совокупность параметров личности интерпретируется как способность к экономико-

политическим инновациям человека.

4. Совокупность параметров индивидуальности интерпретируется как способность

человека к обучению [4] .

Человеческий капитал неоднороден. Он подразделяется на общий (перемещаемый) и

специальный (неперемещаемый). Общий капитал включает теоретические и другие

достаточно универсальные знания, имеющие широкую область применения и

46

приобретаемые, прежде всего, в школах, вузах и других образовательных учреждениях, а

также общие профессиональные (специализированные) знания. Важной формой

наращивания общего человеческого капитала является самообучение [3].

Индивид, как субъект мировоззрения всегда в собственном переживании соотносит

себя с ―представлением о человеке вообще‖ и с ―образом мира‖, который формируется у него

в результате усвоения культурного опыта и приобретения индивидуального опыта бытия в

мире. Мир при этом выступает как бытие, ориентированное на утверждение субъективности,

как "мир для человека" [6].

Личность, как субъект мировоззрения обладает мировоззренческим сознанием. Важной

особенностью мировоззренческого сознания является его феноменальность: на поверхности

общественной жизни оно проявляется как уже нечто застывшее, не зависимое от отдельных

индивидов, включающихся в систему бытующего мировоззрения как феномен. В качестве

такого объективно-идеального феномена мировоззрение функционирует как содержательная

система сознания, в котором все вопросы, относительно внешнего и внутреннего бытия

субъекта уже получили ответы, где все проблемы определенным образом уже решены [6].

Мировоззренческий компонент (мировоззрение) личностной сферы (личности)

человека представляет собой систему его обобщенных взглядов на окружающий мир и место

в нем человека, на отношение людей к окружающей действительности и самим себе,

находящих выражение в духовных ценностях личности, ее идеалах, убеждениях и

жизненных позициях (принципах). Вследствие этого в нем выделяются три основных типа:

философское мировоззрение, в котором обобщается опыт духовного и практического

освоения мира, научное мировоззрение, позволяющее оценивать предметы и явления

объективного мира с позиций различных наук, житейское (обыденное) мировоззрение, в

котором отражаются представления здравого смысла, традиционные взгляды на мир и

человека; религиозное мировоззрение, связанное с признанием духовного мирового начала

[7].

Признание наличия представленных мировоззренческих типов позволяет сделать

вывод, что оно имеет огромный практический смысл и оказывает решающее влияние на

формирование норм поведения, жизненных устремлений, ценностных ориентаций и других

важных компонентов личностной сферы человека. Так, например, входящая в мировоззрение

система представлений личности о морали, отражающая наличие у нее твердых устоев и

определяющая ее действия и поведение в обществе, раскрывает ее моральный облик. В то же

время, сформированная на основе мировоззренческих позиций человека устойчивая система

взглядов на нормы отношений людей в обществе и их достойное взаимодействие

предопределяют особенности его нравственного облика [7].

В основе складывания мировоззрения лежит миропонимание, представляемое

совокупностью определенных знаний о прошлом, настоящем и ожидаемом будущем, и

обеспечивающее целостность личности. Не менее важную роль в формировании

мировоззрения человека играет его мировосприятие, сущность которого выражается в

определенных идеалах, моделях и образах реальности, формирующихся в практической

жизни, искусстве, культуре, науке, религии и т.д.

Мировоззрение всегда насыщенно чувственными отношениями. Это может быть

ощущение гармонии с окружающим миром или дисгармонии с ним, удовлетворенность или

неудовлетворенность реальностью. Мировоззренческие аспекты также могут отражаться в

сознании человека на фоне чувства гордости, радости, стыда, тревоги и других

эмоциональных состояний [7].

Человеческий капитал определяется как капитал в форме знаний, умений и навыков,

полученных человеком в процессе образования и практической деятельности и позволяющих

ему успешно выполнять свою профессиональную деятельность.

47

Түйіндеме

Мақалада автор тұлғаның дүниетанымдық мәдениетін қалыптастырудағы адами

капиталдың негізін қарастырған. Сонымен қатар тұлғаның дүниетанымдық кӛзқарастары да

сараланған.

Summary

In given article the human capital as a basis of formation of world outlook culture of the

person is considered. And also are considered world outlook positions of the person.

Литературы:

1. Указ Президента Республики Казахстан от 1 февраля 2010 года №922. О

Стратегическом плане развития Республики Казахстан до 2020 года

2. Ананьев Б.Г. О проблемах современного человекознания, М., 1977

3. Корчагин Ю. А. Широкое понятие человеческого капитала.- Воронеж: ЦИРЭ, 2009.

4. Ганзен В. А. Системные описания в психологии. Л., 1984.

5. Основные труды Пьера Бурдье. Социология политики. Пер. с фр. / Сост., общ.ред.

и предисл. Н.А. Шматко. М.: Socio-Logos, 1993.

6. Ильченко В.Р. Формирование естественно - научного миропонимания школьников.

Москва, Просвещение, 1993.

7. Азархин А.В Мировоззрение и эстетическое развитие личности. Киев, Наукова

Думка,1990.

48

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ІС-ШАРАЛАР

РЕСПУБЛИКАНСКИЕ МЕРОПРИЯТИЯ

БІЛІКТІЛІКТІ АРТТЫРУ- ЗАМАН ТАЛАБЫ

Д.Т. Тәңірбергенова,

ББЖКБАРИ, редакциялық-баспа

бөлімінің меңгерушісі,

педагогика ғылымдарының кандидаты

Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінің жиырма жылында білім беру саласы

ӛркениетті әлемнен ӛзіне лайық орын алу үшін адамзат тәжірибесіндегі озық үлгі, тиімді

үрдістерді ӛз білім беру жүйесіне енгізе отырып, дамудың жаңа сатыларына кӛтеріліп келеді.

Білім берудің 2011-2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасында кӛрсетілген

білім беру ісінің құрылымы мен мазмұнына елеулі ӛзгерістер енгізілумен байланысты қоғам

мен мемлекет дамуының басты тетігі білімге келіп тіреледі.

«Біз бүкіл елімізде білім беруде әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы қызмет

кӛрсетуге қол жеткізуіміз қажет, - деді Елбасы. Әрине, жаңа ғасыр – дамыған жаңа

инновациялық идеялар әлемі. Сол әлемдегі жаңа инновациялық технологияларды меңгерген

жан – жақты зерделі, дарынды, бәсекеге қабілетті, талапты да талантты тұлғаны тәрбиелеп,

қоғамда тұрақты қалыптастыру қазіргі таңда мемлекетіміздің және білім саласындағы

қызметкерлердің еншісінде.

Жалпы білім беретін мектептерде жүргізіліп жатқан тәжірибелік - сынақ

жұмыстарының негізгі міндеті - жаңаша оқытуда педагогикалық тӛл технологияларымызды

оқу-тәрбие үрдісіне енгізу және білім беруді жаңарту, ізгілендіру ӛзекті мәселе болып отыр.

Білім беруді жаңартуда кӛптеген жаңа технологиялардың қолданылуы – бүгінгі күні ӛз

нәтижелерін беруде.

Бүгінгі заман талабына сай алдымызда қазақстандық білім беру жүйесін ең жоғары

халықаралық талаптарға сай дамыту міндеті тұр.

Ендеше педагог оқу үрдісін ұйымдастырушы қызметін лайықты атқару үшін ӛзінің

кәсіби әлеуетін үздіксіз кӛтеріп отыруы керек. Оқуды, ізденуді тоқтатқан жағдайда

мұғалімнің беделі жойылады. Ал қашаннан «шәкірттің жақсы болмағы ұстазынан» екендігі

бәрімізге белгілі.

Білім беру қызметкерлерінің кәсіби біліктіліктерін арттыру ұзақ әрі үздіксіз үдеріс

екені белгілі. Қандай жұмыс болса да, бастауы берік, құрылымы ұтымды, жұмылған

жұдырықтай жүйелі жүргізілсе, үздіксіз жалғасын тауып, игі істің кӛзіне айналары сӛзсіз.

Ұстаздардың таным мүмкіндігі, оның педагогтік қызметіндегі қарапайым құрылымнан

шығармашылыққа бағыттауға, оқу үдерісін жобалау және білім сапасын оның негізгі

нәтижесі ретінде ұйымдастыра білуіне келіп тіреледі. Сондай білім мен біліктіліктің құтты

мекені, алтын ұясы – осы кезеңде жарты ғасырға жуық халыққа қызмет етіп келе жатқан

Білім беру жүйесінің басшы және ғылыми-педагогикалық кадрлары біліктілігін арттыратын

Республикалық институт педагог мамандардың білімін арттыратын, білім мекемелері

басшыларының үздіксіз білім беретін ғылыми-әдістемелік оқу орталығы, атқарар негізгі

миссиясы кәсіби құзыреттілікті қалыптастыру негізінде мамандардың біліктілігін жетілдіру

болып табылады. Сонымен қатар білім қызметкерлерінің жалпы педагогикалық-

психологиялық және кәсіби теориялық дайындақ деңгейін кӛтеруге, білім кеңістігіндегі

жаңашыл үрдістерді ғылыми-әдістемелік тұрғыдан қамтамасыз етуге; негізгі жұмыс

бағыттарына біліктілікті арттыру үрдістің тиімділігін ғылыми-әдістемелік жағынан

қамтамасыз ету мен ӛзекті білім беру проблемалары бойынша жобалау, тәжірибелі-

эксперименттік және ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру және жүргізуге

бағытталған.

49

Институт бүгінгі таңда «Білім беруді жаңарту жағдайында басшы және ғылыми-

педагогикалық кадрлардың кәсіби дамуын басқару сапасын жетілдіру» бағдарламасы

аясында жұмыс істейді. Мұнда педагогикалық кадрлар біліктілігін арттыру бойынша

мемлекеттік тапсырыстарды орындау, орта білім беретін 12 жылдық мектепке кӛшуге

педагогтар қауымын әзірлеу, педагогикалық және ақпаратық-коммуникациялық

технологияларды пайдалану арқылы педагогтардың құзыреттілігін арттыру, Қазақстан

Республикасындағы Үздіксіз білім беру жүйесінің тәрбие тұжырымдамасына сәйкес

педагогтарды еліміздің жас азаматтарын тәрбиелеуге даярлау, облыстардағы, қалалардағы,

аудандардағы әдістемелік қызметке кӛмек етудің желілік нұсқасын тарату жұмысымен

айналысады.

Қазіргі кезеңде институтта 6 кафедра, 11 бӛлім, білім берудің даму тарихы кабинеті

(мұражай), 30954 дана кітап қоры бар ғылыми-педагогикалық кітапхана жұмыс істейді.

Институттың кафедра және бӛлімдерінде 1 Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім

академиясының академигі, 1 корреспондент мүшесі, 1 Қазақстан Педагогика ғылымдар

академиясының корреспондент-мүшесі, 8 ғылым докторы, профессорлар, 15 ғылым

кандидаты, доценттер, 10 Қазақстан Республикасы білім беру ісінің құрметті қызметкері, 15

Қазақстан Республикасы білім беру ісінің үздігі, 1 «Дарын», 2 Қазақстан Республикасының

ғылымын дамытудағы еңбегі үшін тӛсбелгілерімен, 12 Ы. Алтынсарин атындағы, 4

Тәуелсіздікке 10 жыл, 1 Астанаға 10 жыл, 1 Қазақстан Республикасы Конституциясына 10

жыл, 1 Н.К.Крупская медальдарымен , 1 А.С. Пушкин атындағы сыйлық, 1 «Тарлан»

тәуелсіз сыйлығы, 1 Тӛлеген Айбергенов атындағы халықаралық сыйлықтың лауреаттары, 1

Президенттік «Болашақ» бағдарламасының иегерлері, 4 Қазақстан Республикасы Білім және

ғылым министрлігінің Құрмет грамотасы, 7 Алғыс хаты мен дипломдарымен марапатталған

қызметкерлер еңбек етеді.

Бүгінде Республикалық институтта 1991 жылдан 2011 жылдар арасында мемлекеттік

тапсырыс бойынша 76000 тыңдаушы курстық даярлықтан ӛткен , биылғы мерекелік жылы

бұл кӛрсеткіш 4200-артып отыр, одан соң жыл сайын 300 адамға кӛбейіп отырмақ. Сан

алуан курсаралық іс-шаралардың ұйытқысы әрі орталығы болып отырған институт ұжымы

қазіргі кезеңде әлемдік әр түрлі халықаралық және үкіметтік емес ұйымдармен де ғылыми-

әдістемелік байланыс орнатып келеді. Айталық, ЮНЕСКО-ның кластерлік бюросы,

ЮНИСЕФ, KATEV халықаралық қоры, Британ кеңесі, Германиядағы Федералдық әкімшілік

ведомствосы, Гете институты, «TEMPUS», «Сандж», «IFES» секілді т.б халықаралық және

үкіметтік емес ұйымдармен жүргізілген конференциялар, семинарлар, әдістемелік кеңестер,

дӛңгелек үстел басқосулары, интернет-форум, интернет-семинар, он-лайн кеңестер, жазғы

мектеп жұмыстары жоғарыдағы сӛзіміздің айғағындай. Бұл бағыттағы игі істер әлі де

түрлендіріле, жетілдіріле жалғастырылатын болады.

Елбасы Н.Назарбаев: «Дамыған елдердің тәжірибесі ұлттық гүлденуі негізінен үш

шешуші фактормен: соны ғылыми жаңалықтарды игерумен, білімнің деңгейімен және

қызметкерлердің мамандандырылған кәсіби деңгейімен айқындалатынын кӛрсетеді» деген

сӛзіне орай білім саласында қызмет ететін мамандардың әлеуметтік-экономикалық

реформаларға негізделген үздіксіз білім беру жүйесінің жалпы ғылыми-әдістемелік, оқу-

әдістемелік және жеке жоспарлар бойынша жұмыс жүргізіледі.

Рухани-мәдени саламыздың нығаюына, адами қасиеттердің баюына, жеке адамның

сапалық ерекшелігінің ӛрлеуіне білімнің ғана құдіреті жететіні күннен-күнге айқындалып

келеді.

Бүгінгі таңда білім берудің жаңа үрдісі қалыптасуда, мазмұндылығымен қатар

ұйымдастыру аспектілерінде ақпараттықтан проблема тудыра отырып дамытуға ӛту, білім

беру үрдісіне шығармашылық іздену моделін енгізілу қажеттігі туындауда. Білім саласын

модернизациялау жағдайында оқу жоспары мен бағдарламаларға ӛзгерістер енгізіп, педагог

мамандардардың әлеуетін арттыруға, бәсекеге қабілетті адами капиталды дамытудың

заманауи талаптары оқыту мен тәрбиелеудегі ӛзгерістер мен тың бастамаларды күтуде.

50

Мемлекеттік бағдарламада алдағы уақытта біліктілікті арттыру әрбір педагогті

қаржыландыру арқылы біліктілікті арттыру нысанын, мазмұнын, мерзімін педагогтің таңдау

еркіндігін қамтамасыз етумен үйлестірілмекші. Дәлірек айтсақ, оқыту үрдісін ұйымдастыру

модульдік жинақтау ұстанымдарына негізделген ваучерлік жүйе бойынша ӛткізілмек. Ол ӛз

кезегінде біліктілікті арттырумен айналысатын білім ұйымдарын ең үздік әлемдік

тәжірибелер негізінде педагогтерге біліктілік арттырудың сапалы, еркін таңдауына жағдай

туғызады.

Сондықтан білім беру ұйымдары педагог қызметкерлердің біліктілігін жетілдірудің

жаңашыл түрін іздестіруге, педагог қызметкерлердің кәсіби мамандықтары бойынша білім,

білігін дамыту бағытындағы сұраныстар мен жекелеген педагогтардың кӛкейкесті сұрақтары

тӛңерегінде және оларды білім сапасымен қамтамасыз ете алу мүмкіндіктерін үйрену

жұмыстарына бастамашыл бола білгені жӛн.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрі ӛз сӛзін басшылыққа ала отырып,

«Педагог еңбегінің жауапкершілігін түсініп, оның беделін кӛтергенде ғана адамгершілігі

жоғары, білімді адамды тәрбиелеуге жағдай жасай аламыз» деген сӛзін іске асыруды мақсат

тұта отырып, педагогтің кәсіби жауапкершілігін кӛтеруіміз керек.

Білімнің сапалы, тәрбиенің нәтижелілігі кәсіби деңгейдегі педагогке байланысты. Сол

себептен қазіргі уақытта білім жетілдіру саласында кӛп назар аударылуда.

Ел басының білім беру саласына, оның ішінде ұстаз мәртебесіне баса назар аударып,

оның әлеуметтік-педагогикалық, ғылыми-әдістемелік жағдайын арттыруға, білім беруді

қаржыландыру кӛлеміне жылдан-жылға баса назар аудару әріптестер арасында бәсекелестік

ортаның тууына себепкер болады. Сондықтан қазірден білім-білігімізді арттырудың

механизмін, оның материалдық және әдістемелік базасын құрудың тиімді жолдарын

қарастыруымыз керек.

Келесі кӛңіл бӛлетін нәрсе – педагогтік кәсіпті насихаттау, оның қоғамдағы орнын биік

тұғырға кӛтеру әрі оларды материалдық тұрғыда қамтамасыз ету мәселесі.

Баспасӛз беттерінде педагог кәсібін ерекше насихаттау, олардың жетістіктерін

мадақтау, марапаттау мәселелері де назардан тыс қалмағаны дұрыс. Келешекте атқарылар

үлкен міндеттің бірі – электрондық оқыту – е-learning. Оны дамыту – бірден-бір жетекші

әлемдік үдерістердің бірі. Бұл оқыту сапасына қолжетімділікті қамтамасыз етеді.

Қазіргі қоғамда білім саласын модернизациялау арқылы педагог мәртебесін ӛсіру,

бәсекеге қабілетті әлемдік білім кеңістігіне енуге, сапалы білімге кепілдік жасауға

болатындығына тағы да кӛзіміз жетіп отыр.

Резюме

Особо уделяется внимание на роль Республиканского института в повышении

квалификации учителей, работников образования, соответствию проводимых учебных

занятий, мероприятий требованию времени, выполнению программ поставленных преред

работниками образования Президентом РК Н.А. Назарбаевым.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Әлмұханбетов Б.А. Педагог кадрлардың біліктілігін арттыру жүйесінің даму тенденциялары.

– Алматы,2000.

2. Макарова Л.Н. Моделирование системы повышения квалификации преподавателей педвузов

и колледжей. Педагогика, 2004, №3.

3. Ермолаева М.Г. Разработка образовательных программ в системе повышения квалификации

педагогов. Педагогика, 2005, №7

4. Коллектив авторов. «Ұлағатты Ұстаздар мекені» – 2010 жыл

5. Коллектив авторов. «Ұлағатты Ұстаздар ұясы – Храм Педагогического мастерства » - 2010

год

51

О ПОВЫШЕНИИ КВАЛИФИКАЦИИ АДМИНИСТРАТОРОВ

И ПОЛЬЗОВАТЕЛЕЙ СИСТЕМЫ ЭЛЕКТРОННОГО

ОБУЧЕНИЯ В 2011 Г

А.А. Семченко,

зам. директора РИПК СО по научной работе

и международному сотрудничеству,

кандидат педагогических наук, доцент

член-корреспондент Казахской Академий образования

Согласно договору между МОН РК и РИПК СО № 265 от 03 мая 2011 года о

проведении курсов повышения квалификации, администраторов и пользователей системы

электронного обучения институт с 16 мая приступил к проведению занятий. Проведению

курсов по системе электронного обучения предшествовала работа по разработке

методической и планирующей документации. В соответствии с планом мероприятий РИПК

СО, по проведению курсов повышения квалификации по электронному обучению

согласованным с МОН РК были разработаны:

- методика использования образовательных контентов (по гуманитарным и

естественно-математическим предметам);

- индикаторы определения готовности учителей к использованию средств ИКТ,

цифровых образовательных ресурсов в учебном процессе;

- методическое пособие по проведению мониторингового исследования

электронного обучения;

- учебный план для учителей школ;

- учебный план для преподавателей профлицеев;

- учебный план для преподавателей колледжей;

- учебный план для директоров школ;

- учебный план для заместителей директоров школ;

- учебный план для директоров и заместителей директоров профлицеев;

- учебный план для директоров и заместителей директоров колледжей;

- учебный план для системных администраторов;

- маршрутные листы кураторов курсов;

- графики проведения курсов.

Перед началом проведения курсов с директорами организаций образования трех

регионов (г.г.Астана, Алматы, Карагандинская обл.) были проведены совещания на

которых были разъяснены условия, сроки проведения курсов. Обсуждены вопросы,

связанные с организацией и проведением курсов, работой педагогических коллективов в

экспериментальном режиме.

В соответствии с технической спецификацией в 2011 г должны пройти повышение

квалификации 8 тыс. педагогов.

Первый этап обучения проводился с мая по июль согласно, списков, определенных

управлениями образования городов Астана, Алматы и Карагандинской области в 44

организациях образования (31 школа, 7 профлицеев, 6 колледжей) с 16 мая начали

проводиться согласно графику курсы повышения квалификации. За май июль 2011 г. в этих

регионах согласно технической спецификации должны были пройти обучение 3345 человек.

В августе 2011 года 221 человек. За май- август прошли обучение 3815 педагогов при плане

3566 человек. В том числе в РИПК СО, прошли повышение квалификации руководители

организаций образования и их заместители (141 человек, 8 курсов). За этот же период при

плане 129 курсов проведено 188 курсов. Из них на казахском языке 90 групп с количеством

слушателей - 1856 человек, на русском языке 98 групп с количеством слушателей 1959

человек.

52

На конец августа на курсах по внедрению электронного обучения обучено 3815

человек.

С сентября начался второй этап курсов повышения квалификации по внедрению

электронного обучения в 12 регионах Казахстана. В сентябре -ноябре проведено 202 курса с

охватом 4480 человек при плане 4275 человек.

На 25 ноября курсы по внедрению электронного обучения завершены. На курсах

прошли повышение квалификации 8297 человек при плане 8000 человек.

Всем 12 регионам согласно технической спецификации плановые показатели

выполнены.

В качестве методического обеспечения курсов повышения квалификации по внедрению

электронного обучения в соответствии с Планом мероприятий утвержденном МОН РК

специалистами РИПК СО разработаны и изданы на электронных и бумажных носителях на

казахском и русском языках методические пособия:

1. Методика внедрения системы электронного обучения в организациях образования.

2. Портфолио по формированию компетентности педагогов с использованием

ИКТ.

3. Модульные программы повышения квалификации администраторов и

пользователей системы электронного обучения.

4. Методическое пособие по проведению мониторингового исследования

электронного обучения.

5. Лабораторная работа «Технология создания виртуальной среды для автоматизации

учебно-воспитательного процесса».

6. Лабораторная работа «Разработка образовательных контентов в объектно

ориентированной среде MOODLE»

По завершению курсов слушатели выполняли авторские разработки в соответствии

со своими должностными обязанностями. Все работы слушателей собраны в

Республиканском институте повышения квалификации руководящих и научно-

педагогических кадров системы образования (РИПК СО).

Проведению курсов повышения квалификации по внедрению электронного обучения

предшествовала подготовительная работа. Для подготовки лекторов на базе РИПК СО с

января по апрель 2011 г. проведены курсы для тренеров по обучению пользователей и

администраторов системы электронного обучения по следующим тематикам: «Научно-

методическое сопровождение системы «Электронная школа» в рамках ГПРО на 2011-

2020г.г.», «Индикаторы развития учебно-воспитательного процесса в условиях

информатизации образования», «Технологические основы внедрения электронного обучения

в систему повышения квалификации» с охватом 100 слушателей.

С февраля по май 2011 гю в РИПК СО проведен вебинар для методистов областных,

г.г.Астана, Алматы ИПК по теме: «Методика организации системы электронного обучения в

организациях образования». Материалы вебинара размещены на сайте www.l.sabak.kz в

комнате RIPKSO. Специалисты РИПК СО прошли подготовку в OA НИТ 5-7 сентября 2011

г.

К проведению курсов по электронному обучению институтом было привлечено 19

сотрудников, работающих в РИПК СО и 24 специалиста из различных регионов Казахстана (

Алматинская обл. -3, Акмолинская обл. - 1, Актюбинская обл. - 1. ЗКО - 2, Карагандинская

обл. - 9, Кызылординская обл. - 1, г. Астана - 2, СКО - 1, г. Алматы -4).

В лекторском составе представлены ученые, методисты и творчески работающие

учителя информатики школ республики. В проект привлечены около 60 лекторов по

республике. Из числа лекторов доктора наук составляют

- 8%, кандидаты наук - 12%, старшие преподаватели РИПКСО - 40%, методисты

областных, г.г. Астана и Алматы ИПК - 30%, творчески работающие учителя информатики

школ республики - 10%.

53

Результаты проведенных курсов повышения квалификации доступны на сайте РИПК

СО. Сотрудниками кафедры Информационных технологий РИПК СО создана единая

информационно-аналитическая система по повышению квалификации администраторов и

пользователей электронного обучения, В этой среде проводятся он-лайн регистрация,

анкетирование и тестирование, Динамические и статистические мониторинги ведутся в

единой информационно-аналитической системе. Все обучающиеся проходят регистрацию на

сайте РИПК СО. Данная информация доступна всем заинтересованным лицам. Ведется

оценка результатов обучения путем входного и выходного тестирования. По окончании

каждого курса проводится итоговая конференция в режиме он-лайн.

Сотрудники РИПК СО участвовали в презентации проекта электронного обучения в

Гимназии № 53 г. Астаны.

Анализ статистических показателей курсов повышения квалификации по внедрению

электронного обучения выявил заинтересованность руководителей и педагогов организаций

образования в освоении и внедрении в практику педагогической деятельности

информационно-коммуникационных технологий. Это выразилось в желании пройти курсы

повышения квалификации, что привело к превышению плановых показателей на 297

человек. Выявилась заинтересованность педагогов в прохождении курсов повышения

квалификации, данного профиля.

54

«E-LEARNING» ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУ

«E-LEARNING» ЭЛЕКТРОННОЕ ОБУЧЕНИЕ

ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУДЫ БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНА ЕНГІЗУ

ЖАҒДАЙЫНДА ПЕДАГОГТАРДЫҢ АҚПАРАТТЫҚ – КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ

ҚҰЗЫРЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

С.Т.Мҧхамбетжанова,

Педагогика ғылымдарының докторы, доцент,

Ақпараттық технологиялар кафедрасының меңгерушісі,

Ж.А. Жартынова,

аға оқытушы

Электрондық оқыту барлық білім беру ұйымдарының қызметкерлерi үшiн бiлiмнiң

бiрыңғай стандартын қамтамасыз етедi. Бірақ ол күндізгі оқыту форматын алмастыра

алмайды. Электрондық оқыту элементтерiнің басқа формалармен тiркесi жалпы

серiктестiктердің оқыту жүйелерінiң тиiмдiлiгi негiзiнен жоғарлатылады.

Электрондық оқыту жүйесін енгiзу тетіктері:

электрондық оқыту жүйесін ұйымдастырудың нормативті-құқықтық базасын құру;

материалдық-техникалық базаны жаңарту, технологиялық инфрақұрылымды

дамыту;

электрондық оқыту жүйесін қолданатын педагог кадрларды даярлайтын

кӛпвекторлық жүйені құру;

e-learning электрондық оқыту жүйесін кадрмен қамтамасыз ету;

Электрондық оқыту барлық білім беру ұйымдарының қызметкерлерi үшiн бiлiмнiң

бiрыңғай стандартын қамтамасыз етедi. Бірақ ол күндізгі оқыту форматын алмастыра

алмайды. Электрондық оқыту элементтерiнің басқа формалармен тiркесi жалпы

серiктестiктердің оқыту жүйелерінiң тиiмдiлiгi негiзiнен жоғарлатылады.

Электрондық оқыту жүйесін енгiзу тетіктері:

электрондық оқыту жүйесін ұйымдастырудың нормативті-құқықтық базасын құру;

материалдық-техникалық базаны жаңарту, технологиялық инфрақұрылымды

дамыту;

электрондық оқыту жүйесін қолданатын педагог кадрларды даярлайтын

кӛпвекторлық жүйені құру;

e-learning электрондық оқыту жүйесін кадрмен қамтамасыз ету.

Білім беру ұйымдарына электрондық оқыту жүйесін енгізу тетіктеріне жеке-жеке

тоқталып ӛтейік. Нормативтік-құқықтық базаны құру үшін ең алдымен, педагогтардың

ақпараттық-коммуникациялық құзырлылығын анықтау нормасын, Сандық білім ресурстарын

қолданудың нұсқауын жасау, білім беру қызметкерлерінің электрондық оқыту ортасында

жұмыс жасауына сәйкес қызметтік талаптарды, қашықтықтан оқыту жүйесін енгізудің

тетігін құру, педагогтардың біліктілігін арттырудың кӛпвекторлық модульдік бағдарламасын

жасау, біліктілікті арттырудың бірыңғай ақпараттық жүйесін құру тетігін ұйымдастыру

ережелері және т.б. құжаттарды жасау қажеттігі туындайды.

Білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасын жаңарту, технологиялық

инфрақұрылымдарын дамыту бағыттары келесі бӛліктерден тұрады: мультимедиялық,

серверлік, компьютерлік жабдықтарды жаңартуға, желіклік құралдармен қамтамасыз етуге

және кеңжолақты Интернет желісіне қосылуға мүмкіндік болады. E-learning бағдарламалық

платформасын ұсынуға, білім беру ұйымдарын лицензияланған бағдарламалармен, білім

беру ұйымдарын сандық білім ресурстарымен және контентпен, оқу кабинеттерін бірыңғай

жүйемен қамтамасыз етуге негізделген.

Электрондық оқыту жүйесін қолданатын педагог кадрларды даярлайтын кӛпвекторлық

жүйесін құру келесі бағыттармен сипатталады.

55

Е-learning электрондық оқыту жүйесін кадрмен қамтамасыз ету:

Электрондық оқытудың әдіснамасын жасау

Педагогтардың біліктілігін арттыру үшін

сандық білімдік ресурстар жасау, онымен қамтамасыз ету

Педагогтардың біліктілігін кезеңмен ұйымдастыру арқылы электрондық оқулықтарды

қолдануды үйрету

Қашықтықтан оқыту жұмыстарына педагогтарды қатыстыру тетігін,

e-learning технологиясын қолданып өздігінен электрондық оқулықтар жасау

Қашықтықтан оқыту мазмұнын тарату талаптарын, критерийлерін жасау

эдвайзерлер дайындау тетігін

жасау

әдіскерлердің кезеңмен

біліктілігін арттыруды

ұйымдастыру консалтингтік қолдау

пункттерінің аймақтық

желілерін құру

ІТ мамандарының қосымша

штаттық бірлігін енгізу

педагогтардың АКТ

құзырлылық біліктіліктерін

үздіксіз арттыруды

ұйымдастыру

56

Электрондық оқыту жүйесін енгізу үшін педагогтардың ақпараттық-коммуникациялық

құзырлылығын қалыптастыру қажет. Педагогтардың құзырлылығын қалыптастырудың

тұжырымдамалық моделі:

Ақпараттық технологиялар түрлі білімдік технологияларды біріктіреді:

коммуникациялық, компьютерлік, желілік, біртұтас ақпараттық-білімдік ортадағы (АБО)

мультимедиялар, электрондық оқыту технологияларының негізгі компоненттері болып

табылады. Сондықтан ақпараттық ғасырда, білім беруді ақпараттандыру жағдайында кез

келген педагогтың компьютерлік, ақпараттық, техникалық, интерактивтілік,

коммуникативтік және сауаттылықтары мен ақпараттық-коммуникациялық мәдениеттерінің

қосындысы ақпараттық-коммуникациялық-технологиялық құзырлылығы қалыптасқан

педагогтың бейнесін береді деп тұжырымдауға болады. Осы тұжырым жүзеге асқанда ғана

электрондық оқыту жүйесін білім беру ұйымдарына сапалы түрде енгізілетіндігі практика

жүзінде дәлелденіп отыр.

МЕНЕДЖМЕНТ

В СИСТЕМЕ ОБРАЗОВАНИЯ В РАМКАХ РЕАЛИЗАЦИИ «ГОСУДАРСТВЕННОЙ

ПРОГРАММЫ РАЗВИТИЯ ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН НА 2011-

2020 ГОДЫ»

Г.Д. Такенова,

Директор Талдыкорганского политехнического колледжа,

кандидат педагогических наук,

Е.Б.Мукажанов,

Заместитель директора

Талдыкорганского политехнического колледжа,

кандидат физико-математических наук

За годы Независимости Республики Казахстан государственная политика в области

образования осуществлялось в направлении реформирования законодательной базы,

коммуникациялы

қ

Қ

Ұ

З

Ы

Р

Л

Ы

Л

Ы

Қ

Педагогтың АКТ құзырлылығын қалыптастырудың тұжырымдамалық моделі

компьютерлік

ыптастыруыны

ң

концептауальд

ы моделі

С

А

У

А

Т

Т

Ы

Л

Ы

Қ

ақпараттық

техникалық

интерактивтілі

к

коммуникациял

ық

сандық

М

Ә

Д

Е

Н

И

Е

Т коммуникациялы

қ

ақпараттық

ақпараттық

технологиялық

57

системы управления и финансирования образования системы образования. Благодаря

проведенным за 20 лет Независимости реформам в сфере образования были достигнуты

демократический характер управления образованием; расширены полномочия

образовательных учереждений; гарантированы государством бесплатность образования

государственных учебных заведениях; узаконен негосударственный сектор образования;

внедрены системы кредитования в виде образовательного гранта или кредита, различные

формы и типы образования для всех возрастов. Общей целью образовательных реформ в

Казахстане является адаптация системы образования к новой соционально-экономической

среде.

Президентом Казахстана поставлена задача о вхождении республики в число 50-ти

наиболее конкурентоспособных стран мира. В связи с этим, политика в области образования

направлена на формирование национальной модели образования, интегрированный в

мировое образовательное пространство и обеспечеивающей подготовку специалистов,

конкурентоспобных на мировом рынке труда. Инвестиции в человеческий капитал крайне

необходимы для создания технически прогрессивной, производительной рабочей силы,

которая может адаптироваться в быстро изменяющемся мире.

В Республике Казахстан прогрессивное развитие и модернизация образования является

возможными благодаря пониманию руководством страны необходимости и важности

развития человеческого капитала и всесторонней поддержки при иницировании и

проведении реформ в сфере образования.

В настоящее время Казахстан является участником основных международных

документов в области образования, защиты прав человека, ребенка. Это Всеобщая

Декларация прав человека, Конвенция о правах ребенка, международная декларация

экономическх, социальных и культурных прав человека, Лиссабонская Конвенция о

признании квалификации, относящихся и высшему образованию в Европейском регионе,

Болонская декларация, создание программы «Болашак» и другие структуры казахстанской

системы приведена в соответствие с критериями классификации образовательных программ

международный стандартной классификации образования. Внедрения международных

аспектов во все направления обучения и исследовательской работы, как на уровне

национальной политики, так и на уровне учебных заведений, является важным фактором для

достижения намерений Казахстана стать более конкурентоспособной страной.

Создание Национальной системы оценки качества образования, включающая в себе

элементы независимого внешнего оценивания, промежуточный государственный контроль,

комплексное тестирование абитуроентов и др. Начиная с 2008 года выпусники

Талдыкорганского политехнического колледжа участвуют в НОК, показывая стабильно

хорошие (высшие) результаты. Колледж осуществляет подготовку квалифицированных

специалистов по 2008 года 11 специальностям и 17 квалификациям. Ежегодно в колледже

обучается до 2000 студентов, в том числе 475 по государственному заказу.

Приоритетным направлением государственной политики в области образования

является развитие инновационных процессов. «Инновационий процесс (а не учебно-

воспитательный) и есть объект управления развитием образовательного учереждения» (М.М.

Поташкин).

Получение качественного профессионального образования представляет собой

комплексную проблему, решение которой позволяет отвечать существующим и будущим

потребностям и вызовам времени. Модернизация управления системой образования - важная

социальная задача, решение которой обеспечивает необходимое улучшение качества

подготовки специалистов в учебном заведении.

Получение качественного профессионального образования представляет собой

комплексную проблему, решение которой позволяет отвечать существующим и будущим

потребностям и вызовам времени. Модернизация управления системой образования - важная

социальная задача, решение которой обеспечивает необходимое улучшение качества

подготовки специалистов.

58

Одно из основных направлений Госпрограммы – модернизация технического и

профессионального образования.

В техническом и профессиональном образовании будет внедряться новая модель

подготовки кадров. В ее основе - активное привлечение работодателей, адаптация лучшего

мирового опыта.

В соответствии с посланием Главы государства создается Национальный совет с

участием бизнес-ассоциаций и работодателей. Выбраны организации для отработки модели.

Глава государства в Послании народу Казахстана поставил задачу модернизации

образования и реализации принципа «образование в течение жизни». Это крайне

ответственные задачи и прямое руководство к действию.

Указом Президента Республики Казахстан Н.А.Назарбаева 7 декабря 2010 года

утверждена Государственная программа развития образования Республики Казахстан на

2011-2020 годы. Эта программа уникальна по своему содержанию и перспективам, отражает

ведущие мировые тенденции и отвечает целям развития страны.

Важнейшие положения программы существенно подкреплены в январском Послании

Президента страны народу Казахстана.

Постановлением Правительства от 11 февраля утвержден План мероприятий на 2011-

2015 годы по реализации Госпрограммы. Все мероприятия обеспечены необходимым

финансированием. Следует отметить, что принципиально новым является широкое освоение

электронного обучения. Его развитие – одна из ведущих мировых тенденций. Оно на

порядок поднимает доступность и качество обучения вне зависимости от места проживания,

учебы или работы. Разработан проект программы внедрения электронного обучения в

колледже.

Современные студенты и школьники — в основном сетевое поколение, для которых

электронный способ получения информации (в данном случае именно учебной) является

нормальной составляющей жизни. В целом высокие технологии в образовании

приветствуются студентами, — знания, умения, навыки пригодятся в

самосовершенствовании и карьерном росте. Информационные коммуникационные

технологии стали их рабочим инструментом.

Стремительность современного мира требует применение наиболее быстрых и

дешѐвых способов процессов генерации и передачи знаний.

E-learning является одним из возможных инструментов, позволяющим решать эту

острую проблему современности.

Для того, чтобы создать такую систему, предстоит сформировать совершенно новую

правовую базу, методологию, кадровое и техническое обеспечение, массированный

цифровой контент.

После принятия Государственной программы развития образования в республике на

2011-2020 годы ТПТК активно развивает свою технологическую инфраструктуру. Так, к

настоящему времени по колледжу соотношение количества компьютерной техники к

количеству учащихся составляет 10 учеников на компьютер. 100% компьютерной техники

внутри колледжа объединено в локальную сеть. Оборудовано 12 лингафонных и

мультимедийных кабинетов. Из них 100% подключено к широкополосному Интернету, 67%

учебников переведено в цифровой формат.

Оснащенность преподавателей компьютерами составляет 100%.

Основные значения электронного обучения:

самостоятельная работа с электронными материалами, с использованием

персонального компьютера, КПК, мобильного телефона, DVD-проигрывателя, телевизора;

получение консультаций, советов, оценок у удалѐнного (территориально) эксперта

(преподавателя), возможность дистанционного взаимодействия;

создание распределѐнного сообщества пользователей (социальных сетей), ведущих

общую виртуальную учебную деятельность;

своевременная круглосуточная доставка электронных учебных материалов;

59

стандарты и спецификации на электронные учебные материалы и технологии,

дистанционные средства обучения;

формирование и повышение информационной культуры у всех руководителей

предприятий и подразделений Группы и овладение ими современными информационными

технологиями, повышение эффективности своей обычной деятельности;

освоение и популяризация инновационных педагогических технологий, передача их

преподавателям;

возможность развивать учебные веб-ресурсы;

возможность в любое время и месте получить современные знания, находящиеся в

любой доступной точке мира;

доступность высшего образования лицам с особенностями психофизического

развития.

Управление инновационными процессами в колледже осуществляется на основе

вовлечения коллектива в научно-исследовательскую, экспериментальную деятельность. С

2007 года Талдыкорганский политехнический колледж является экспериментальный

площадкой Национальной Академии образования им. Алтынсарина. В нашем колледже

апробирована и внедрена кредитная технология обучения; завершается ІІ этап внедрения

дистанционный формы обучения.

Внедрение кредитной технологии в колледже показало, что гибкое планирование,

ориентация на запросы потребителей повысили качество, активизировали деятельность всего

колледжа и сделали его мобильным и конкурентоспособным на рынке труда в современных

условиях.

У обучающихся по кредитной технологии повышается уровень творческого мышления

и научно- исследовательской деятельности. Уже находясь в стенах колледжа они знают, что

профессиональный рост специалиста, его социальная востребованность как никогда зависят

от умения проявить инициативу, решить нестандартную задачу, от способности и

планирования результатов своих самостоятельных действий.

Коллективом колледжа проделан большой объем методической и учебно-

организационной работы: разработаны типовые учебные планы, включающие набор

дисциплин в соответствии с ГОСО и элективные дисциплины, учитывающие потребности

рынка труда, введены образовательные программы интегрированных учебных курсов,

скорректированы названия дисциплин. Составлены типовые и рабочие программы,

определена педагогическая нагрузка, выполняются методические разработки с учетом

особенностей кредитной технологии, разрабатываются и внедряются в учебный процесс

активные раздаточные материалы. Опыт внедрения кредитной системы обучения не велик,

но планы и задачи, которые предстоит решить коллективу, огромны.

Предполагается дальнейшее увеличение учебных групп внедривших систему

зачетных баллов по кредитной технологии обучения по типу европейской системы

перевода кредитов (ЕSTC) в колледже.

С целью модернизации содержания образования, оптимизации образовательных

технологий, развития информационно-коммуникативных технологий колледж успешно

проводит эксперимент по внедрению дистанционного обучения для студентов

специальности «Профессиональное обучение» по 3-м специализациям.

Преподаватели колледжа совместно с лабораторией компьютерной поддержки

образовательных технологий внедряют в процесс дистанционную форму обучения,

мультимедийные уроки по всем дисциплинам. Также запланировано внедрение в учебный

процесс виртуальных компьютерных лабораторий. В начале года преподаватели кафедры

Информатики и информационных технологии Талдыкорганского политехнического

колледжа прошли обучение в Школе Профессионального Образования Университета

Центральной Азии и получили международную квалификацию ICDL

Международные/Европейские компьютерные права (International computer driving

60

licence/European computer driving licence (ICDL/ECDL)) с получением сертификата

«Международные компьютерные права».

Также ТПТК имеет обширные международные связи с образовательными

учреждениями, в частности с Московской Финансово- Промышленной Академией по

внедрению дистанционной формы обучения е-learning. Он подтверждает высокий уровень

работы с современными информационно-коммуникационными технологиями в процессе

обучения и соответствие качества образовательных технологий в среде е-learning критериям

ведущих экспертных организаций: EFQUEL, EFMD, EuroPACE и MENON.

С целью обеспечения равного доступа всех участников образовательного процесса к

лучшим образовательным ресурсам и технологиям в рамках реализации «Государственной

программы развития образования Республики Казахстана на 2011-2020 года», ведется работа

по развитию информатизации образования, обеспечению информационно-

коммуникационных технологий –компетенций педагогов. Ежегодно студенты колледжа

занимают призовые места на республиканских научно-практических конференциях по линии

Малой Академии наук (МАН); преподаватели колледжа участвуют в городских, областных

конкурсах профессионального мастерства. (20 мая 2011 г.) на обл. конкурсе «Лучшее

методическое объединение» среди учебных заведений ТиПо Алматинской области кафедра

«И и ИТ» завоевала Гран-при. Колледж активно сотрудничает с Республиканским

общественным фондом «Бота» по созданию условии для участия в конкурсе на получение

образовательного гранта для молодежи и социально уязвимых семей Казахстана. В этом году

три выпускника колледжа получили образовательные гранты для обучения в ведущих

Национальных университетах страны.

Государственная программа развития образования на 2011-2020 годы определяет

приоритеты по созданию единой информационной образовательной среды. В частности,

требуется «сформировать основы единой системы информационного и научно-

методического обеспечения развития образования и создать отраслевую информационную

систему для эффективного управления объектами и процессами образования».

В стратегическом плане Министерства образования и науки Республики Казахстан на

2011-2015 годы также указывается о необходимости «разработки информационно-

коммуникационной инфраструктуры Министерства и интегрированного научно-

образовательного пространства, создающего условия для дистанционного методического

взаимодействия учителей».

Мы проводим необходимые мероприятия для активизации процессов по внедрению

системы электронного обучения.

Е-learning - система электронного обучения посредством информационно-

коммуникационных технологий. Система электронного обучения развивает способности и

познавательные интересы учащихся, навыки самообразования. Система электронного

обучения должна способствовать как коллективному, так и индивидуальному обучению

учеников, в соответствии с основными принципами современного образования -

«образование для всех» и «образование через всю жизнь».

Система электронного обучения «E – LEARNING» охватывает все регионы Казахстана.

C 19 по 23 сентября на базе Талдыкорганского Политехнического колледжа города

Талдыкорган РИПК СО провел курсы с охватом 42 слушателей из организации

образования Алматинской, с целью формирования информационно- коммуникационной

компетентности педагогов, в рамках электронного обучения (e-learning). Обучение прошли

директора и замдиректора профессионального и технического учебного заведения, а также

26 преподавателей данного колледжа. В конце курса все получили сертификаты повышения

квалификации.

В мировой практике электронное обучение стало неотъемлемой частью современного

образования. По уровню распространения электронного обучения Казахстан отстает от

мировых лидеров в этой области (США, Финляндия, Сингапур, Южная Корея, Канада,

Австралия, Новая Зеландия) на несколько лет. При этом созданные образовательные модели

61

этих стран, являющихся и экономическими лидерами, успешно работают на достижение

стратегической цели - повышение конкурентоспособности страны.

Текущее состояние материально-технической базы организаций технического и

профессионального образования в сфере информатизации можно охарактеризовать как

недостаточное для перехода к повсеместному внедрению системы электронного обучения.

Вопросы администрирования ИКТ, сопровождения и развития инфраструктуры в

организациях образования зачастую перекладываются на преподавателей информатики,

ввиду отсутствия обслуживающего ИТ-персонала.

Предпринимаются меры по созданию образовательных ресурсов в форме электронных

учебников, мультимедийных образовательных программ.

Важным условием функционирования системы электронного обучения является

обеспечение прозрачности и открытости учебного процесса, в соответствии с требованиями

лучших международных практик и необходимостью позиционирования казахстанского

образования в международных рейтингах TIMSS, PISA, осуществляемых Международными

ассоциациями по оценке учебных достижений.

Современная информационная образовательная среда должна объединять всех

участников: структурных подразделений и подведомственных организаций Министерства,

региональных Управлений образования, руководителей и непосредственно преподавателей

организаций образования, учащихся, их родителей.

Система электронного обучения включает в себя возможности дистанционного

обучения с активным использованием сетевых технологий, через локальную сеть и

глобальный Интернет.

На Интернет-сайтах доступна открытая система дистанционного обучения

Moodle, которые содержит полнофункциональную модульную среду LMS (Learning

Management System) и стандартизованы с точки зрения международных стандартов для

технологий в образовании. Вместе с тем, из-за недостаточного доступа к Интернет

организаций образования и потенциальных пользователей эта система не получила широкого

применения в Казахстане.

Таким образом, применение системы электронного обучения будет иметь эффект

только при ее интеграции в реальные учебные процессы при взаимодействии со всеми

участниками этих процессов.

Цель единой системы электронного обучения для среднего, технического и

профессионального образования: развитие качественных образовательных услуг для

участников учебного процесса и равных условий доступа к ним на основе использования

ИКТ.

Для достижения поставленной цели необходимо решить следующие задачи:

1. Развитие нормативного обеспечения системы электронного обучения

2. Развитие технологической инфраструктуры организаций образования

3. Развитие применения ИКТ в учебном процессе

4. Развитие цифровых образовательных ресурсов

5. Организационное обеспечение и подготовка пользователей системы электронного обучения

Основные направления и механизмы реализации системы электронного

обучения:

Для обеспечения функционирования системы электронного обучения требуется

нормативная правовая поддержка по следующим направлениям:

1. Создание нормативной правовой базы организации системы электронного обучения

и учета результатов в итоговой аттестации учащихся;

2. Введение в действующие государственные стандарты образования и учебные

программы требования к знаниям, умениям и навыкам по предметам на основе ИКТ;

3. Разработка единого корпоративного стандарта для организаций среднего

образования, с перечнем программного и технического обеспечения, рекомендуемыми

эксплуатационными характеристиками;

62

4. Создание регламента индивидуальной и коллективной работы участников учебного

процесса при использовании единой системы электронного обучения;

5. Создание полной инструктивно-методической базы по использованию допущенных

цифровых образовательных ресурсов;

6. Создание системы подготовки ИКТ-компетентных кадров и профессиональной

подготовки преподавателей и методистов по применению цифровых образовательных

ресурсов;

7. Создание механизмов формирования, отбора и распространения цифровых

образовательных ресурсов;

8. Создание механизмов распространения лучших учебных материалов, создаваемых

преподавателями с применением ИКТ, а также мотивации и стимулирования

преподавателей-авторов;

9. Организация работы экспертных советов по цифровым образовательным ресурсам.

Түйін Автор республикамызда жаңадан оқу орындарында ұйымдастырылып, ӛткізіліп

жатқан электрондық оқыту мәселелерінің ӛзектілігіне баса назар аударған.

Литература:

1. Послание Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева народу Казахстана от

28.01.2011 г.

2. План мероприятий на 2011 – 2015 годы по реализации Государственной программы

развития образования Республики Казахстан на 2011 – 2020 годы (Iэтап).

3. Государственная программа развития образования Республики Казахстан на 2011 –

2020 годы.

4. СТ РК 34.016-2004 «Технические и программные средства дистанционного обучения.

Общие технические требования»

5. www.moodle.nci.kz

6. Закон Республики Казахстан «Об образовании» от 27 июля 2007 года № 319-III;

7. Закон Республики Казахстан «Об информатизации» от 11.01.2007 г. № 217-3;

МУЛЬТИМЕДИАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ

СТУДЕНТТЕРДІҢ ӚЗІНДІК ЖҰМЫСЫНДА

ПАЙДАЛАНУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

Н.С.Қатаев, Қ. Ж.Сабраев,

Қазақ мемлекеттік қыздар

педагогикалық университеті

Қазақстан Республикасы жоғары білім беру мемлекеттік стандартының

тұжырымдамасында: жоғары оқу орындарын бітірушілердің дайындық деңгейіне

қойылатын талаптар түрінде белгіленген қоғамымыздың жаңа әлеуметтік тапсырыстары, ӛз

кезегінде оқыту бағдарламаларын ӛзгертуді сондай-ақ студенттердің алатын білім сапасын

кӛтеріп, бүгінгі күнге сай кәсіптік дағдыларды игеруге бағытталған оқытудың жаңа

технологияларын енгізуді кӛздейді, – деп кӛрсетілген. Бұдан нәтижеге бағдарланған білім

беруде студенттердің ӛзіндік жұмысында ақпараттық технологиялардың бірі ретінде

мультимедиа технологияларын пайдаланып, білім сапасын арттыру қажеттігі туындайды.

Нәтижеге бағытталған білім негізінде кәсіби бағдар беруде студенттердің ӛзіндік

жұмыстарында мультимедиа технологияларын шығармашылықпен қолдану мүмкіндігін

қамтамасыз ету болып табылады. Бұл ӛз кезегінде суденттердің ең алдымен ӛзін-ӛзі

тәрбиелеу, ӛзін-ӛзі дамыту, ӛзіндік білімін жетілдіру, ӛзін-ӛзі жүзеге асыру, бақылау мен

63

бағалау құзыреттілігін қалыптастыру нәтижеге бағытталған ӛзіндік жұмыстың ретінде

алынады.

Оқытудың қоғамның мұқтажына, қажеттілігіне және жағдайына байланыстылығы

заңдылығына тоқталсақ, бүгінгі ақпараттық қоғам сұранысы ақпараттық біліммен сауатты

қаруланған, бәсекеге қабілетті, маман дайындауда білімді ӛз кезегінде ӛзекті де, күрделі

мәселені адамдардың ӛмірдің жаңа жағдайына және жоғары автоматтандырылған

ақпараттық ортадағы кәсіби іс-әрекетке дайындау, оларды осы ортада ӛздігінен

әрекеттенуде, мүмкіндіктерді тиімді пайдалана білуге үйрету болып табылады. Мұның ӛзі

бүгінде ақпараттық саясатты жүзеге асыруда студенттердің мультимедиа технологияларын

жете меңгеріп, оны тиімді пайдалана білуімен байланысты болмақ.

Педагогикалық энциклопедияда мультимедиалық білімді педагогика бағыты ретінде

ұстанып, студенттердің ӛзіндік жұмысында кӛпшілік коммуникация құралдарының баспасӛз,

теледидар, радио, кино, видео және т.б. еркін қолдана білуі қажеттігі туралы айтылады. Бұл

бізге оқыту үрдісінде қажетті ақпаратты пайдалануға, оны сараптауға, жеке индивидті

хабарды жасауға, интерпретациялауға, коммуникация үшін ӛздеріне қолайлы мультимедиа

технологияларын таңдауға және салыстыра қарауға мүмкіндік береді. Мультимедиалық білім

адамдардың құқығын алған ақпаратын, ӛзінің ойын еркін жүзеге асыруға мүмкіндік береді,

ол адамның жеке дамуына ғана емес, әлеуметтік белсенділігін және интерактивті болады.

Бұл жӛнінен мультимедиалық білім демократиялық азаматтық пен саяси түсінікке

дайындайды. Мультимедиалық білім беруді дамыту - адам ӛмірінің аяғына дейін қажетті оқу

тұжырымдамасының бір бӛлігі, болып табылады. Оқыту үрдісінде білім беру, тәрбиелеу мен

дамытуды жүзеге асырылатыны белгілі, олай болса, студенттердің ӛзіндік жұмысында бұл

заңдылықты басшылыққа алынады.

Оқу үрдісінің міндеттері, мазмұны, формалары және әдістерінің ӛзара байланысына

қатысты заңдылығын студенттердің ӛзіндік жұмысында мультимедиа технологияларын

пайдалану тұрғысынан қарастырылды. Мультимедиалық білім берудің негізгі міндеттері:

заманауи ақпараттық жағдайда студенттерді кәсіби қызметке дайындауда әртүрлі ақпаратты

қабылдауда мультимедиа технологияларын туралы терең түсінігінің болуы, оны студенттің

ӛзіндік жұмысында қолдануға үйрету, оның адам психикасына әсерін ұғыну, техникалық

құралдар кӛмегімен коммуникацияның сӛз жүзінде емес формасында адаммен қатысу

тәсілдерін меңгерту. Мұның арасында әрине, «оқу процесіне қатысушылардың құқығының

теңдігі» туралы идеяны және медиасауаттылықты дамытудың этикалық жағын да ескеру

керек, - деп санаймыз.

Белсенділік және ӛзінділік ұстанымы онда әрекеттік тұрғыда әрбір студенттің ӛзіндік

жұмысында мультимедиа технологияларын пайдалануы. Басқа пәндерден информатиканың

ӛзгешелігі - ол білімнің жеңіл, жаттанды түрде ұғылуын қабылдамайды. Яғни, бұл жерде

әрбір студенттің және тұтас топтың білімді белсенді және саналы түрде ұғыну ұстанымының

мазмұны зор. Бұл ұстанымды іске асыру - оқыту барысында жекелей деңгейін арттыратын

әдістерді қолданған кезде ғана мүмкін, мысал ретінде әрбір студенттің жеке ӛзі бір

компьютерде жұмыс істеген кездерін келтіруге болады.

Оқытудың жүйелілік ұстанымы «ұғымдар мен пән бӛлімдерін оқытып, түсіндіргенде,

олардың логикалық байланыстырылған және ӛзара алмаса алуын құрастыра алуында», яғни,

жаңаны үйрену (ұғымдар, ережелер, талдаулар) студенттер бұрын ӛтіп кеткен материалды

терең түсінуімен сипатталады. Курстық, диплом жұмыстарын тұтастай орындауда

мультимедиалық технологияларды жүйелі пайдалануы.

Оқытудың кӛрнекілік ұстанымының қағидасы бойынша, білімді саналы игеру,

студенттердің ғылыми танымының және кӛзқарасты қалыптасуы тек-сезімдік практикалық

тәжірибесі негізінде ғана қалыптасуы мүмкін, яғни обьектілер мен құбылыстарды саналы

түрде қабылдау – университет қабырғасындағы танымның қадамы болып табылады.

Информатика мамандарының кәсіби біліктілігі университет қабырғасында қалыптаса

бастайды. Ғылымилық ұстанымы және оның қазіргі талапқа сәйкестігі онда мультимедиалық

технологиялардың жаңа нәтижелері, оқытудың жаңа әдістерін қолдану. Пәнаралық

64

байланыс ұстанымы мұнда тақырыптардың курс аралық байланысында білім мен

біліктіліктің интеграциялық дамуы.

Оқу бағдарламаларын құрастыруда отандық және шетелдік тәжірибелерді ескеру

принципі мұнда мультимедиа технологияларын пайдаланудың озат тәжірибелерін оқып,

үйреніп, ӛз практикасына енгізуі. Педагогика ғылымы және ғылыми техникалық дамудың

нәтижелерін қолдану принципі мұны электрондық оқулық дайындауда пайдалану. Кәсіби

бағыттылық принципі студенттердің ӛзіндік жұмыстар мультимедиа технологияларды

пайдалану арқылы электрондық оқулықтар дайындату барысында қолданылады.

Тәрбиелей оқыту ұстанымы - дидактикалық оқыту мен тәрбиелеудің арасындағы тығыз

байланыстылықты қамтиды. Әдетте тәрбиелік әсер оқу процесі кезінде пайда болып,

студенттің ӛзіндік қасиеттері дәл сол кезде қалыптасады. Бұл ұстаным дидактиканың барлық

принциптерін біріктіреді. Осы айтылған ұстанымдар мен бірге басқа да дидактикалық

ұстанымдардың бәрін информатиканы оқытуда қолдану, оны тереңірек түсініп, тек жеке

сабақ емес, іргелі, байланыстырушы пән ретінде қалыптастырады.

Студенттердің кәсіби дайындық үрдісін жетілдіруге олардың білімдерінің сәйкесті

сапалығына себепші болатын міндеттерді тиімді орындауға қажетті кәсіби біліктілік пен

құзыреттіліктер дамиды. Студенттердің кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру және дамыту -

қазіргі білім мен тәрбиенің теориясы және практикасында басым бағытқа ие болып отыр.

К.К.Колиннің пайымдауынша, ақпараттық құзыреттілігі біліми үрдісте ақпаратты қолдану

және меңгеру деңгейін кӛрсетеді. Автор ақпараттық құзыреттіліктер қатарына

тӛмендегілерді жатқызады:

- қазіргі ақпараттық массивтерде ақпаратты іздеу мен сақтаудың ұтымды әдістерін білу

және қолдану;

- компьютерлік ақпараттың алуан түрлерімен жұмыс істеу дағдыларын меңгеру;

- ақпаратты Интернетте ұсына білу білігі;

-компьютерлік және Интернет технология кӛмегімен сабақтарды және сабақтан тыс

шараларды ұйымдастыру, ӛткізу дағдыларын меңгеру;

- Интернет технологияның ӛзіндік ерекшелігін ескере отырып, нақты пәнге қолдану

дағдыларын меңгеру.

Ақпараттық құзыреттіліктің келесі бағыттары бойынша студенттердің ӛзіндік

жұмысының деңгейіндегі жетістіктері:

а) Ақпараттық ізденісті жоспарлау:

- Ӛзіндік жұмысының тақырыбы бойынша ақпаратты белгілі мен белгісізге бӛледі;

- Ӛзіндік жұмысына байланысты ақпараттан қойылған міндеттерді шешуге

қажеттілерін бӛліп алады;

- Ӛзіндік жұмысына қажетті анықтамаларды, энциклопедияларды қолданады,

кітаптардың мазмұны бойынша және сайттағы сілтемелер бойынша бағдар жасай алады.

б) Алғашқы ақпаратты алу:

- Ӛзіндік жұмысының түріне қарай бақылау жүргізіледі;

- Студенттің ӛзіндік жұмысына сәйкес мультимедиа технологияларын пайдаланып

ақпарат кӛздерінен қажеттісін бӛліп алады.

в) Ақпаратты екінші қайтара алу:

- Студенттің ӛзіндік жұмысына сәйкес мультимедиа технологияларын пайдаланып,

берілген екі немесе одан да кӛп негіздеме бойынша ақпараттарды бӛліп алады және

жүйелейді.

г) Студенттің ӛзіндік жұмысына сәйкес мультимедиа технологияларын пайдаланып

ақпаратты ӛңдеу:

- Студенттің ӛзіндік жұмысына сәйкес мультимедиа технологияларын

пайдаланып, алынған ақпаратты дәл баяндай алады;

- Студенттің ӛзіндік жұмысына сәйкес мультимедиа технологияларын пайдаланып,

ұсынылған ақпарат кӛздерінен қажеттісін таба біледі және олардың нәтижесін дәлелдей

алады.

65

Ақпараттық құзыреттілікті меңгерген әрбір студент орындайтын ӛзіндік жұмысында

мультимедиа технологияларын еркін пайдалана алады.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Баранов О.А. Медиаобразование в школе и вузе. – Тверь: Изд – во Твер. Гос. Ун –

та, 2002. – 87 с.

2.Молянинова О.Г. Мультимедиа в образовании (теоретические основы и методика

использования): Монография. -Красноярск: Изд. КрасГУ. 2002. 300 с.

3. Досжанов Б.А. Мультимедиалық технологияларды пайдалану арқылы оқыту

процессін жетілдірудің дидактикалық негіздері: авторефер... пед.ғыл.канд: 13.00.01. –

Түркістан. 2007. – 26б.

СОЗДАНИЕ ЭЛЕКТРОННОГО УЧЕБНОГО ПОСОБИЯ ПО

«ADOBE PHOTOSHOP»

А.А. Туркин,

Северо Казахстанская область,

Бирликская средняя школа

имени Габита Мусрепова

В нашу жизнь прочно вошло электронное обучение. Сегодняшний день мы просто не

мыслим без компьютера, Интернета. Время диктует там то, что педагогу надо постоянно

учиться, быть в курсе всего нового, давать школьникам новые знания. Как известно, часто у

педагогов не хватает времени, так как надолго невозможно отлучиться, поэтому здесь

большое место может быть отведено дистанционному обучению.[1]

Профессионализм педагога есть системная интегральная характеристика личности,

совокупность педагогической компетентности, педагогического мастерства и

профессионально значимых личностных качеств, это высокая подготовленность к

компетентному выполнению педагогических задач в процессе профессиональной

деятельности. Профессионализм педагога формируется в процессе целенаправленного

постоянного повышения квалификации, творческой активности, продуктивной

самостоятельной работы, направленной на самосовершенствование, развития способности

удовлетворять возрастающие запросы общества в ситуации социально-экономических

изменений.

Задача формирования профессионализма особенно актуальна для педагогов,

осуществляющих свою деятельность в режиме дистанционного обучения. Личностная

ориентированность дистанционного обучения предъявляет высокие требования к уровню

компетентности педагогических кадров, способных плодотворно и с высоким качеством

реализовать концепцию дистанционного обучения на различных образовательных уровнях в

регионах, вдали от базового образовательного центра (учреждения).[2]

Педагогическая деятельность представляет собой решение взаимосвязанных

профессиональных задач, встающих перед педагогом (передача знаний, развитие мотивации,

руководство познавательной деятельностью обучающихся, разработка дидактического

обеспечения, организация обратной связи, корректировка результатов учебной работы и др.).

Для ее успешного осуществления система подготовки педагогов должна быть ориентирована

не только на усвоение системных знаний и формирование профессионализма, но и на

решение ряда новых педагогических задач.

К сожалению, в настоящее время подготовка педагогов зачастую носит фрагментарный

характер. Их знания в области педагогики, дидактики, методики, психологии, информатики и

других наук разрознены и часто остаются не востребованными в достаточной

мере.Центральное технологическое звено дистанционного обучения – активная

66

самостоятельная учебная деятельность обучающегося, которая базируется на его

способности реагировать в ходе обучения на свои учебные действия в соответствии с

осознаваемой личной целью. Следовательно, основная задача педагога в процессе

дистанционного обучения – координация (планирование, организация, контроль и др.)

самостоятельной работы обучающихся. В связи с этим особую значимость приобретает

личностно-ориентированный подход, который необходимо реализовать в условиях

дистанционного обучения. В режиме дистанционного обучения педагог выполняет функции

высокоорганизованной интеллектуальной системы, и роль его остается ведущей. При этом

педагог осуществляет свою обучающую деятельность в новой педагогической среде:

обучающийся плюс педагогически полезное дидактическое обеспечение и средства

коммуникации.

В условиях дистанционного обучения на первый план в деятельности педагога

выступают гностическая, проектировочная, конструктивная, организационная,

информационная, контролирующая, коммуникативная, воспитательная и координирующая

функции. Для обеспечения успешного выполнения этих функций подготовка и

переподготовка педагогов должна проводиться в системе, включающей взаимосвязанные

направления: психолого-педагогическое, технологическое и техническое.[3]

Психолого-педагогическая подготовка педагогов к работе в системе дистанционного

обучения имеет свою специфику. Особенность деятельности педагога предполагает наличие

шести ключевых профессиональных компетенций: социальной, коммуникативной,

информационной, специальной, личностного самосовершенствования и когнитивной.

Причем успешная деятельность педагога зависит от его профессионализма во всех этих

сферах. Кроме того, в режиме дистанционного обучения педагог работает с обучающимся,

который осуществляет свою учебную работу в соответствии со сложившимися у него лично

значимыми целями обучения. Ему свойственны высокий уровень мотивации,

познавательного интереса и навыки самообразовательной деятельности. Известно, что

успешное овладение каждым участником процесса дистанционного обучения средствами

информатизации возможно лишь при осознании ими методологии их использования в

различных целях и повышении уровня общей информационной культуры, который должен

предусматривать, в том числе формирование этических норм общественного поведения в

вопросах использования этих средств. Знание педагогами возможностей (технических и

дидактических) средств информатизации, их роли как позитивной, так и негативной,

позволит грамотно и целенаправленно использовать эти средства в профессиональной

деятельности как при традиционном обучении, так и при дистанционном.[4]

Поскольку педагог при дистанционном обучении выполняет различные роли, его

необходимо готовить к этой деятельности как методолога, дидакта, методиста, организатора,

консультанта, координатора, разработчика и менеджера.

Для подготовки педагогов к работе в условиях дистанционного обучения мною

разработан электронный учебник, который будет интересен им в процессе работы в школе.

Этот учебник будет актуален, так как сейчас отмечается

1) недостаточная обеспеченность учебно-методической литературой библиотечного

фонда по фундаментальным дисциплинам учащихся в связи с возросшим набором учащихся;

2) наметившаяся тенденция к развитию в дистанционном обучении;

3) эффективность использования электронных учебных пособий в процессе обучения

по сравнению с использованием обычных учебников, обусловленная:

а) интерактивным характером взаимодействия преподавателя с обучающимися

(оперативной обратной связью);

б) быстрым (часто контекстным) поиском необходимой информации (повышенной

производительностью поиска);

в) наглядностью и доступностью материала, основанными на возможностях и

преимуществах телекоммуникационных приложений;

67

г) легкой усваиваемостью и запоминаемостью материала благодаря наличию в

учебнике пояснительных примеров с иллюстрациями, графических и текстовых и т.п.

д) возможностью оперативного обновления учебного материала.

4) в настоящее время ситуация меняется и количество выпускаемых на рынок

учебных программных средств настолько велико, что компьютерное обучение можно

считать новой образовательной отраслью. Компьютер становится совершенно естественным

средством познания окружающего мира, каким для предыдущих поколений была книга.

Цели и задачи.

Данный учебник ставит целью создание электронного учебного пособия по

предмету «информатика».

Предметной областью является дистанционное обучение.

Основными задачами являются:

- разбиение на блоки учебного материала и тестовых заданий;

- реализация обратной связи электронного учебного пособия;

- реализация технологии «клиент-сервер» в применении к электронному учебному

пособию.

Түйін

Автор мақаласында замана талабына сай жалпы білім беретін мектептерден бастап ,

оқу орындарынның барлық түрлеріне арналған оқулық, оқу- әдістемелік дүниелерді

дайындап,жасап шығару жӛнінде рікірлерін ортаға салады.

Список литературы:

1 Пауэлл Т.А. Полное руководство по HTML.- Мн.: Попурри, – 2001. – 912с.

2 Вуд Л. Web-графика. – СПб: «Диалектика», 2001. – 488c.

3Кирсанов Д. Web-дизайн.- СПб.: Символ-Плюс, – 2000. – 376с.

4 Буковецкая О.А. Дизайн текста: шрифт, эффекты, цвет. – М.: ДМК, 2000. – 304с.

68

БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ ДАЙДЖЕСТ

БИБЛИОРГАФИЧЕСКИЙ ДАЙДЖЕСТ

Құрметті әріптестер!

Қ.А.Қапизаева,

ББЖ КБАРИ ғылыми-педагогикалық

кітапханасының әдіскері

Біз сіздерді журналдың соңғы бетіндегі педагогика ғылымы және білім облысындағы

«Басқарманың кітап сӛресі» атты рубриканы оқиды деген ниеттеміз. Соған байланысты

аталған айдарда соңғы жылдары жарық кӛрген отандық авторларымыздың кітаптарымен

әдістемелік құралдарын жариялап отырмыз.

Жұмақаева Б.Д. Қазақстан тарихы. Оқу құралы. Алматы – 2010. 307 бет.

Оқу құралында Қазақстан территориясындағы ежелгі мемлекеттік құрылымдардың

кейінгі пайда болған мемлекеттердің қалыптасуына және дамуына ықпалы саяси -

мәдени тұрғыда жан жақты қарастырылады. Ежелгі тайпаалардың түркілердің әлемдік

даму процесі мен әлемдік мәдениет қорына қосқан үлестеріне кӛңіл бӛлінеді.

Аханов К. Грамматика теориясының негіздері. Оқу құралы. Алматы – 2010. 240

бет.

Оқушылардың назарына ұсынылып отырған бұл кітапта грамматиканың жалпы

теориясына қатысты мәселелер қарастырылды. Грамматика тілдегі грамматикалық

бірліктерді топтастыратын, қатынас жасауда іске жарататын, әрі олардың бірі-бірінен

жігін ажырататын тәсілдерді, құралдарды зерттейді.

Шаймерденұлы Е. Ақыл-ой антологияся (қазақ афористикасы: бағзыдан бүгінге

дейін). Алматы – 2009. 536 бет

Бұл кітап – тарихи философиялық, ұлттық рухани болмысты тереңірек танып

білуге, үйренуге мүмкіндік беретін энциклопедиялық жинақ.

Бұл кітапты философиялық хрестоматия ретінде де пайдалануға болады. Бұдан

бұрын жазылған афористік әдебиеттерді пайдалана отырып және бүгінгі күндегі

ізденістерге сүйене отырып, 50-ден астам тұлға туындылары бӛлек-бӛлек алынса, 60-қа

жуық ой иесінің афористік толғамдары тақырып-тақырыпқа бӛлініп топтастырылып

берілген. Сонымен қатар мақал-мәтелдер,шешендік сӛздер, қара ӛлең үлгілері, халық

жырлары, айтыстар мен ән мәтіндерінен теріліп алынған нақылдық сӛздерді қосыңыз.

Артемьев А.И. Дінтану: Жалпы дінтану негіздері, діндер тарихы,

Қазақстандағы діндер. Алматы – 2010. 567 бет.

Кез келген дін қашанда діни күйзелістер мен сезімдерге ғана емес, ӛмірлік ұстаным

мен құндылық бағдарларға да қосымша күш беріп, дүниетанымдық жаңа тіреу болуға, ең

маңызды сұрақтарға жауап беруге тырысып келеді және бүгінгі кездері де.

Бұл кітапта егер адам Құдайға шын беріліп сенетін болса, ол сенімі оған ӛмір

жолында кӛмектесетін болса, бұл тамаша емес пе! Адамның рухы түсіп, бос кеуде болып

қалса, рухани құндылықтардың орнын адамгершіліктен безіп азғындау, арсыздық,

құлдырау болса, нағыз қорқыныш болып табылады.

Ал сену мен сенбеудің қайсысын таңдау, - әркімнің ӛзіне серік, дін, жол таңдаған

сияқты – адамның жеке құқы.

Беркімбаев К.М. Информатика. Оқулық. Алматы – 2010. 422 бет. Оқулықта информатика курсының ақпараттану, алгоритмдеу негіздері, операциялық

жүйелер, сервистік бағдарламалық жабдықтар, мәтінік және кестелік процессорлар

тақырыптары бойынша дайындалған теориялық материалдарға және негзгі

орерацияларды орындау тәсілдеріне талдаулар берілген.

69

АВТОРЛАР ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТТЕР

СВЕДЕНИЯ ОБ АВТОРАХ

Г.К. Ахметова Директор РИПКСО, доктор педагогических наук,

профессор

А.А. Семченко Зам. директора РИПК СО по научной

работе и международному сотрулничества,

кандидат педагогических наук, доцент

член-корреспондент КАО

Ш.Т. Таубаева Педагогика ғылымдарының докторы, профессор,

Қазақстан Республикасы Президенті «Болашақ»

халықаралық бағдарламасының стипендиаты

А.Т.Танирбергенов Магистр международных отношений

Ф.С. Нарсеитова Білім беру жүйесінің басшы және

ғылыми-педагогикалық кадрлары біліктілігін

арттыратын республикалық институтының қызметкері

Р.И. Будикова Заместитель директора специализированной гимназии №8

им. М.Х.Дулати для одаренных детей г.Шымкент

Г. Камелканова Заместитель директора по учебно-воспитательной

работе ГУ «Кировская средняя школа»

Глубоковского района

К.Қ. Алдиярова Амангелді орта мектебі,

Алматы облысы, Кӛксу ауданы

Н.А. Узукбаева Гимназия №9, г. Караганда.

А.И. Булшекбаева PhD докторант Казахского национального

педагогического университета имени Абая

Д.Т. Тәңірбергенова ББЖКБАРИ, редакциялық-баспа бӛлімінің меңгерушісі,

педагогика ғылымдарының кандидаты

Б. Қағазов ББЖКБАРИ-ның әдістемелік

жұмыстар бӛлімінің аға әдіскері

А.Р. Жаппашева Астана қаласы

К.Ж. Раманқұлова №135 А.Тоқмағанбетов атындағы

орта мектеп директорының бағдарлы

оқыту ісі жӛніндегі орынбасары,

Қызылорда облысы Сырдария ауданы

В.К. Христофорова Старший преподаватель кафедры педагогики и

психологии АОИПРК г. Алматы

К.А. Исентаева Руководитель лаборатории оценки качества образования

ИПК ПКСО г. Астаны

З.А. Егембердиева Қ. Әбдіғұлов атындағы №34 орта мектеп гимназиясы,

Алматы облысы

Н. К.Кибатаева Зам. директора по УМР Актюбинского обл. ИПК и ПК,

Кандидат педагогических наук

С.Т.Мұхамбетжанова Педагогика ғылымдарының докторы, доцент,

Ақпараттық технологиялар кафедрасының меңгерушісі,

Ж.А. Жартынова Аға оқытушы

Г.Д. Такенова Директор, кандидат педагогических наук,

Е.Б.Мукажанов Заместитель директора Талдыкорганского

политехнического колледжа кандидат физико-

математических наук

Н.С.Қатаев, Қазақ мемлекеттік қыздар

Қ. Ж.Сабраев педагогикалық университеті

А.А. Туркин Северо Казахстанская область, Бирликская средняя

школа имени Габита Мусрепова

70

МАЗМҰНЫ

СОДЕРЖАНИЕ

АТАУЛЫ КҤНДЕР МЕН ҚҦТТЫҚТАУЛАР

ДАТЫ И ПОЗДРАВЛЕНИЯ

Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігінің мерейлі 20 жылдығымен!...........3

БАСҚАРУДАҒЫ ЖАҢА КӚЗҚАРАСТАР

НОВЫЕ ПОДХОДЫ В УПРАВЛЕНИИ

Г.К. Ахметова Стратегические ориентиры модернизации системы

повышения квалификации в республике Казахстан……………………………....6

А.А.Семченко Парадигма изменений в системе подготовки трудовых

ресурсов…………………………………………………………………………………..13

ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ

НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ

Ш.Т. Таубаева Білім мазмұнын құрастыру және педагогика ғылымы әдіснамасы

теорияларының ӛзара байланыста дамуының ӛміршеңдігі………19

А.Т.Танирбергенов Развитие толерантного общества как основы стабильности и качества

жизни………………………………………………………24

Ф.С. Нарсеитова тӛл және инновациялық технологиялардың бастауыш сатыдағы ӛзекті

аспектілері …………………………………………………………..26

БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ

ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ

Р.И. Будикова Создание условий развития и поддержки высокой

мотивации учебной деятельности на уроках английского языка………………34

Г. Камелканова Развитие коммуникативных компетенций учащихся на уроках русского языка

в условиях адаптивной школы…………………………………….37

К.Қ. Алдиярова Физика есептерін шығару ерекшеліктері………………………40

БІЛІМ

ОБРАЗОВАНИЯ

Н.А. Узукбаева Развитие коммуникативной компетенции

в процессе обучения иностранному языку…………………………………………45

ҒЫЛЫМ ҦСТАЗ НАЗАРЫНА

НАУКА В ЖИЗНЬ ПЕДАГОГА

А.И. Булшекбаева Человеческий капитал как основа формирования мировоззренческой

культуры личности…………………………………………….48

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ІС-ШАРАЛАР

РЕСПУБЛИКАНСКИЕ МЕРОПРИЯТИЯ

Д.Т. Тәңірбергенова Біліктілікті арттыру- заман талабы………………………52

А.А. Семченко О повышении квалификации администраторов

и пользователей системы электронного обучения в 2011 г...................55

71

ТӘРБИЕ ТАҒЫЛЫМДАРЫ

ВОПРОСЫ ВОСПИТАНИЯ

Б. Қағазов Қазақстан Республикасы үздіксіз білім беру жүйесіндегі

тәрбие тұжырымдамасын жүзеге асырудағы білім беру ұйымдары басшыларының

қызметі………………………………………………………………58

А.Р. Жаппашева Бастауыш сынып оқушыларына арналған

психологиялық тренинг жаттығулары……………………………………………...63

К.Ж. Раманқұлова Інжудің құнын іздеген біледі…………………………………66

В.К. Христофорова Проблемы развития самосознания в

подростковом возрасте........................................................................................68

КӘСІПТІК ШЕБЕРЛІКТІ АРТТЫРУ

ПОВЫШЕНИЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО МАСТЕРСТВА

К.А. Исентаева Мониторинг курсов повышения квалификации

педагогов г. Астана……………………………………………………………………72

З.А. Егембердиева Жаңаша оқыту – заман талабы........................................76

ҒЫЛЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕНІҢ ИНТЕГРАЦИЯСЫ

ИНТЕГРАЦИЯ НАУКИ И ПРАКТИКИ

Н. К.Кибатаева Андрагогическое сопровождение повышения

квалификации педагогов……………………………………………………………. 78

«E-LEARNING» ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУ

«E-LEARNING» ЭЛЕКТРОННОЕ ОБУЧЕНИЕ

С.Т.Мұхамбетжанова, Ж.А. Жартынова Электрондық оқытуды білім

беру ұйымдарына енгізу жағдайында педагогтардың ақпараттық – коммуникациялық

құзырлығын қалыптастыру……………………………………81

Г.Д. Такенова, Е.Б.Мукажанов Менеджмент в системе образования в

рамках реализации «Государственной Программы Развития

образования Республики Казахстан на 2011-2020 годы»………………………84

Н.С.Қатаев, Қ. Ж.Сабраев Мультимедиалық технологияларды

студенттердің ӛзіндік жұмысында пайдаланудың маңыздылығы………….....90

А.А. Туркин Создание электронного учебного пособия по «ADOBE

PHOTOSHOP»………………………………………………………………………….93

БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ ДАЙДЖЕСТ БИБЛИОРГАФИЧЕСКИЙ ДАЙДЖЕСТ……………………………………………97

АВТОРЛАР ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТТЕР

СВЕДЕНИЯ ОБ АВТОРАХ...................................................................................98

МАЗМҰНЫ

СОДЕРЖАНИЕ......................................................................................................99

72

Құрметті әріптестер мен оқырмандар!

Ел тарихының ХХІ ғасырдағы аса бір күрделі кезеңі басталды. Соның ішіндегі маңызды

кезең, қазіргі заманғы еңбек нарығы талаптарына сәйкес келетін техникалық және кәсіби білім

берудің тиімді жүйесін қалыптастыру. Білікті, отандық кадрларды даярлау, елді

индустрияландыру. Жоғары білім берудің деңгейін әлемдік стандарттарға жеткізу, ӛмір

бойына тиімді оқу жүйесін қалыптастыру. «Білім берудегі менеджмент» журнал беттеріне

жарық кӛруге түскен материалдар мазмұны осы талаптарды кӛрсетеді. Журнал бетіндегі

«ХАБАРЛАР МЕН ДЕРЕКТЕР, ИНФОРМАЦИЯ И ФАКТЫ», «БАСҚАРУДАҒЫ ЖАҢА

КӚЗҚАРАСТАР, НОВЫЕ ПОДХОДЫ В УПРАВЛЕНИИ», «ТӘРБИЕ ТАҒЫЛЫМДАРЫ,

ВОПРОСЫ ВОСПИТАНИЯ», «ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ, НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ»,

«ҒЫЛЫМ ҦСТАЗ НАЗАРЫНА, НАУКА В ЖИЗНЬ ПЕДАГОГА», «E-LEARNING»

ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУ, E-LEARNING ЭЛЕКТРОННОЕ ОБУЧЕНИЕ», «ҒЫЛЫМ МЕН

ТӘЖІРИБЕНІҢ ИНТЕГРАЦИЯСЫ, ИНТЕГРАЦИЯ НАУКИ И ПРАКТИКИ», «БІЛІМ,

ОБРАЗОВАНИЕ», «ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ, НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ», «КӘСІПТІК

ШЕБЕРЛІКТІ АРТТЫРУ, ПОВЫШЕНИЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО МАСТЕРСТВА»,

«ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР, НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ», «БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ

ДАЙДЖЕСТ, БИБЛИОРГАФИЧЕСКИЙ ДАЙДЖЕСТ», «РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ІС-

ШАРАЛАР, РЕСПУБЛИКАНСКИЕ МЕРОПРИЯТИЯ», «АТАУЛЫ КҤНДЕР МЕН

ҚҦТТЫҚТАУЛАР, ДАТЫ И ПОЗДРАВЛЕНИЯ», «БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ,

ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ, ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ»,

«ББЖ КБАРИ ҦСЫНАДЫ», «МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ ҚОЛДАНУ ІС ЖҤЗІНДЕ» т.т.

айдарлар мазмұны отандық кадрлардың, біліктілігін арттыру елді индустрияландыру

жоспарларымен сәйкес екендігін кӛрсетеді.

Журнал ҚР Бұқаралық ақпарат және баспа ісі жӛніндегі Ұлттық агенттігінен № 476

тіркеу куәлігі берілген және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Білім

және ғылым саласындағы бақылау комитеті есебінде, диссертациялық зерттеулердің

нәтижелерін басып шығаратын басылымдар тізіміне еніп отыр.

«Білім берудегі менеджмент» журналы ұжымы.

Журналға ААҚ «Казпочта», ЖШС «Евразия пресс», ЖШС «Эврика пресс» бӛлімдерінде

жазылуға болады.

Журналға жазылу индексі 75756

Жылдық жазылу бағасы 2800 теңге, жарты жылдық 1400 теңге

Біздің мекен- жайымыз Алматы қаласы, 050062,

1 ықшам ауданы 36 үй.

Тел 8-727 2 26 90 19.

«БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ»

ЖУРНАЛЫНА МАҚАЛА ҚАБЫЛДАУ ШАРТТАРЫ

Мақала кӛлемі- 5-7 бет мӛлшерде болуы керек.

Түпнұсқа компьютерде терілген (1 дана) және электрондық түрде болуы керек.

Қабылдау шарттары: шрифтісі-(қазақ тілінде) KZ Arial, (орыс тілінде) Arial; қағаз кӛлемі- А-

4; кегль-14; қағаз шеті: жоғарғы -2, тӛмен-2, сол жағы-2, оң жағы-2.

Мақалаға берілетін түйін (резюме) қазақ және орыс тілдерінде 4-5 сӛйлеммен беріледі.

Аспиранттар мен ізденушілердің мақалалары ғылыми жетекшілерінің қолы мен мӛр

басылған сын-пікірімен бірге қабылданады.

Мақала соңында автордың толық аты-жӛні, ғылыми дәрежесі, қызметі, мекен-жайы, үй және

жұмыс телефондары кӛрсетілуі тиіс.

Мақалада келтірілген деректер мен сілтемелерге автор тікелей жауапты.

Қолжазба авторға қайтарылмайды