กระดูกสันหลังคด(Scoliosis)

โดย น.พ.ธเนศ วรรธนอภสิิทธิ์Thaispineclinic.com

โดยทั่วไปคนเราทุกคนจะมีความโค้งของกระดูกสนัหลังโดยท่ีกระดูกสันหลังช่วงอกจะมีความโก่ง และกระดูกสันหลังสว่นเอวจะมีการแอ่นไปด้านหน้า แต่การโก่งไปด้านข้างเป็นความผิดปกติที่เรียกว่า กระดูกสันหลังคด (scoliosis)

กระดูกสันหลังคดตามค านิยามของสมาคมการวิจัยกระดูกสันหลังคด (Scoliosis Research Society,SRS) คือสภาวะที่การเอียงไปด้านข้างของกระดูกสันหลังเป็นมุมเกิน 10 องศา วัดจากฟิล์มเอกซเรย์ท่าด้านหน้าตรง

กระดูกสันหลังคดแบ่งออกเป็น 3 ชนิดคอื 1. สาเหตุจากการผิดปกติของตัวกระดูกสันหลัง 2. สาเหตุจากความผิดปกติของระบบประสาทและกล้ามเน้ือ 3. กลุ่มท่ีไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic) ซึ่งเป็นกลุ่มที่พบได้บ่อยที่สุด

กระดูกสันหลังคดกลุ่มที่ไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic Scoliosis)

สาเหตทุี่แท้จริงยังไม่มีใครทราบ แต่คิดว่าน่าจะเกิดจากหลายปัจจัย เช่นการหลั่งฮอรโ์มนที่ผิดปกติ การท างานท่ีผิดปกติของโปรตีน กล้ามเน้ือ และระบบประสาท

กระดูกสันหลังคดที่ไม่ทราบสาเหตุ แบ่งได้เป็น 3 ช่วงอายุคือ 1. พบได้ในช่วงอายุแรกเกิดจนถึง 3 ปี (Infantile)2. พบในช่วงอายุ 4 ปี ถึง 9 ปี (Juvenile)

3. พบได้ตั้งแต่อายุ 10 ปี ถึง 17 ปี (Adolescent) โดยในกลุ่มนี้จะเป็นกลุ่มที่พบได้บ่อยที่สุด เนื่องจากขณะท่ีเข้าสู่

วัยรุ่น กระดูกสันหลังก็มีการเจริญเติบโตขึ้นด้วย ซึ่งจะท าให้ความผิดรูปเห็นได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

อุบัติการณ์ของกระดูกสันหลังคดในกลุ่มท่ีเข้าสู่วัยรุ่น (Adolescent

Idiopathic Scoliosis) จะพบประมาณ 2 ถึง 2.5 เปอร์เซ็นต์ ในประชากรทัว่ไป กระดกูสันหลังคดส่วนใหญ่จะไม่ท าให้เกิดอาการปวดหลัง ดังนั้นการสังเกตพบว่ามีกระดกูสันหลังคด จึงมักเกิดจากบุคคลในครอบครัวหรือการตรวจร่างกายที่โรงเรียน การตรวจเอกซเรย์ปอดประจ าปี

ผู้ปกครองอาจสังเกตลักษณะของร่างกายเด็กว่ามีกระดูกสันหลังคดหรือไม่ โดยสังเกตดูว่ามี- ระดับไหล่ 2 ข้างไม่เท่ากัน (uneven shoulders)

- มีการนูนของบริเวณสะบักด้านใดด้านหนึ่ง (prominent shoulder

blades)

- ระดับเอวไม่เท่ากัน (uneven waist)

- การก้มตัวไปด้านหน้าจะพบว่ามีการนูนของบริเวณส่วนหลังไม่เท่ากัน (Adam

forward bending test)

ถ้าสงสัยว่ามีกระดกูสันหลังคด ควรพาเด็กมาพบแพทย์เพื่อตรวจเอกซเรย์กระดูกสันหลงัทัง้ตวั ด้านหน้าตรง (whole

spine AP film) เพื่อท าการวัดมุมของการคดของกระดูกสันหลัง และท าการวางแผนการรักษาการคดเพิ่มมากขึ้นของกระดูกสันหลัง มีปัจจัยที่เข้ามาเกี่ยวข้องคือ มุมที่คดในตอนแรกที่ตรวจพบเป็นองศาที่มาก การคดที่มี 2 ระดับ (Double curve) อายุน้อยตอนที่ตรวจพบ ในรายที่เป็นเด็กผู้หญิงยังไม่มีประจ าเดือนมา กระดกูออ่นบริเวณเชิงกรานยังไม่ปดิ ( low riser sign)

รูปแสดงวิธีการวัดมุมของกระดูกสันหลังคด

ผลกระทบต่อร่างกายในรายที่มีกระดูกสันหลังคดระบบการหายใจ จากการศึกษาพบว่าในผู้ป่วยที่มีกระดูกสันหลังคดเป็นมุมมากกว่า 100 องศา จะท าให้

ปริมาตรของปอดลดลง มีผลกระทบต่อการท างานของปอดอย่างมากอาการปวดหลัง พบว่า ผู้ป่วยที่มีกระดูกสันหลังคดมีโอกาสเกิดอาการปวดหลังมากกว่าคนปกติเล็กน้อย อาการ

ปวดหลังมักไม่รุนแรง มักเกิดหลังจากใช้งานมากและอาการดีขึ้นหลังจากพัก อาการปวดหลังไม่สัมพันธ์กับมุมที่คด

การตั้งครรภ์ ไม่ได้ท าให้กระดูกสันหลังคดเพิ่มขึ้น ไม่ได้ท าให้อาการปวดหลังมากขึ้น และกระดูกสันหลังคด ไม่ได้มีผลต่อการคลอด

ผลกระทบต่อการท างาน ไม่พบความแตกต่างในการท างานของผู้ป่วยกระดูกสันหลังคดและคนท่ัวไปผลต่อจิตใจ ไม่พบว่าผู้ป่วยกระดูกสันหลังคด มีภาวะผิดปกติทางจิตใจท่ีต้องได้รับการรักษาทางจิตเวชมากกว่า

คนปกติผลกระทบต่อรูปลักษณ์ (Self – Image) จากแบบสอบถาม พบว่า ในกลุ่มกระดูกสันหลังคดมีความ

พอใจต่อรูปลักษณ์ต่ ากว่าคนทั่วไป

การรักษาในรายที่มีมุมน้อยกว่า 20 องศา ยังไม่ต้องท าการรักษา แต่ต้องติดตามผลเอกซเรย์ไปจนกระทั่งผู้ป่วย

โตเต็มที่ในมุมระหว่าง 20 ถึง 30 องศา ที่มีการคดมากขึ้นหลังจากการติดตามเอกซเรย์ หรือยังมีการ

เจริญเติบโต พิจารณารักษาโดยใช้เฝือกพยุงตัว (Brace) มุมระหว่าง 30 ถึง 40 องศา ในรายที่ยังมีการเจริญเติบโต รักษาโดยใช้เฝือกพยุงล าตัว

ในรายที่หลังคดมีมุมเกิน 40-50 องศา ควรพิจารณาผ่าตัดดามกระดูกสันหลังด้วยโลหะ

การรักษาด้วยการกระตุ้นด้วยไฟฟ้า (electrical stimulation) การออกก าลังกายและการดัดกระดูกสันหลัง (manipulation) ไม่ได้มีผลในการรักษากระดูกสันหลังคด

รูปเปรียบเทียบx-rayและรูปร่างก่อนและหลังผ่าตัดของเด็กชายอายุ13 ปีท่ีมีกระดูกสันหลังคด 52 องศา

รูปเปรียบเทียบx-rayและรูปร่างก่อนและหลังผ่าตัดของเด็กชายอายุ 13 ปีท่ีมีกระดูกสันหลังคดส่วนอก 85องศาและส่วนเอวคด 39องศา

รูปเปรียบเทียบx-rayและรูปร่างก่อนและหลังผ่าตัดของเด็กหญิงอายุ 15 ปีท่ีมีกระดูกสันหลังคดส่วนอก 38องศาและส่วนเอวคด 80องศา