ββ--TALASEMİNİN TALASEMİNİN MOLEKÜLER TANISIMOLEKÜLER TANISI

DÜZEN GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ

SERPİL ERASLAN, PhD

BETA TALASEMİHEMOGLOBİNOPATİLER

Otozomal resesif (globin gen ailesi)Özellikle Çukurova, Akdeniz kıyı şeridi, Ege ve Marmara bölgelerinde talasemi taşıyıcılığı çok sık görülmektediriç Anadolu,Doğu ve Güneydoğu Anadolu ?Beta-talasemi taşıyıcı sıklığı

Türkiye geneli : %2.1En sık görülen illerde : %4.3Dünyada : %5

Türkiye'de yaklaşık 1.300.000 taşıyıcı ve 4000 hasta Akraba evliliği oranı %25 (%70’i 1oakraba)

Urfa: % 6.4K.Maraş: %0.7Edirne: %6.4Aydın: % 5.1Muğla: % 4.5İzmir: %4.8Diyarbakır: %3.6Antalya: %13.1Mersin: %2.3istanbul: % 4.5Denizli: %2.6Antakya: %4.6Kırklareli: % 3.4İsparta: %2.4Bursa: %1.7Adana: %3.7

Muğla: %0.5Diyarbakır: %0.5Antalya: %2.5Mersin: %13.6Antakya: %10.5Adana: %10.0

Sağlık Bakanlığı ve UHK Değerleri(Toplam 377.339 kişi)

Talasemi ve anormal hemoglobin sıklığının 16 ilde dağılımı

Hemoglobinopatiler : HbS

Türkiye’nin Talasemi Haritası

Ref : Sağlık Bakanlığı AÇSAP Genel Müdürlüğü

Globin gen ailesi ve

Beta globin geni

Kromozom 113 ekson, 2 intron~2000 bçmRNA : 626bProtein : 147aa

BETA GLOBBETA GLOBİİN GEN TOPLULUN GEN TOPLULUĞĞUUKromozom 11Kromozom 11

ALFA GLOBALFA GLOBİİN GEN TOPLULUN GEN TOPLULUĞĞUUKromozom 16Kromozom 16

Hemoglobin

2α + 2β

Hemoglobinopati Kontrol Programı İle Tanı Ve Tedavi Merkezleri Yönetmeliği

Kapsamı

EğitimTarama Hastaların tedavilerine ilişkin her türlü faaliyetler Tanı ve tedavi merkezleriKayıt, bildirim, sevk ve izin işlemleri Genetik danışma Doğum öncesi ve sonrası tanı

Moleküler Yaklaşım-1Genetik Danışma

Evlilik öncesi tam kan sayımı ve hemoglobin elektroforezi

Evlilik öncesi yapılmamışsa, gebelik öncesi veya gebeliğin erken döneminde eşlerin hematolojik değerlendirmelerinin yapılması gerekir

Hemoglobinopati / beta talasemi ayırımı = TANITaşıyıcı bireylerde mutasyon analiziMutasyonu tespit edilen bireylerde prenataltanı amaçlı yönlendirme

Beta Globin Gen Veribankasıhttp://globin.cse.psu.edu

Toplam – 1215 (hemoglobin varyantları ve talasemi)Varyantlar – 909Talasemi – 352Varyant + talasemi – 46

Beta geni (toplam) – 680Talasemi mutasyonları – yaklaşık 200

Türk toplumu – yaklaşık 45 mutasyon (~ %95)Bilinmeyen mutasyonlar - ~ %5En sık görülen varyant – HbS – Orak hücre anemisi

Türk Toplumunda Belirlenmiş ve Çalışma Kapsamımızda Olan Mutasyon Frekansları

3.1-30

0.8-87

?HbC

4.4HbS

1.2FSC8/9

<1FSC44

<1FSC36/37

<1FSC22

5.5FSC-8

0.6FSC-6

2.1FSC-5

<1Cd39

<1Cd30

<1IVS-I-25

5.1IVS-II-745

4.9IVS-II-1

0.2IVS-I-116

14.75IVS-I-6

1.1IVS-I-5

<1IVS-I-2

5.1IVS-I-I

42.3IVS-I-110

Frekansı (%)Mutasyon ismi

Σ = ~%93

Moleküler Yaklaşım-2Genotip-Fenotip Korelasyonu

Mutasyon tespit etme oranı –%93-97Genotip

Beta_0 mutasyonlar – beta zinciri (-) Beta_+ mutasyonlar – beta zinciri bozuk / eksik

Beta_0/N veya beta_+/N – (minör)Beta_0/beta_0 (majör)Beta_0/beta_+ (majör)Beta_+/beta_+ (majör, intermedia)Beta_0/HbS (ağır)Beta_+/HbS (ağır)

FenotipMutasyon türüneMutasyon lokalizasyonunaMutasyonun homozigot mutant veya kompound heterozigot oluşu ile yakından ilişkilidirSessiz taşıyıcılar

Mutasyon Analiz Sistemlerimiz

Polimeraz zincir reaksiyonu (PZR; PCR)’a dayalı teknikler

Allele özgü primer analizleri (ARMS,ASO)Restriksiyon enzim analiziHeterodupleks analiziMutasyon kitleri (hibridizasyon uygulamali)Beta globin gen dizi analizi

Mutasyonun tespit edilmesi neden önemli?

Hastalığın tanısını kesinleştirirKesin tanıyı desteklerTaşıyıcılık tanısı ve prenatal tanıda kesin sonuç verilebilir

Çalışma Kapsamımız

Beta-talasemimutasyonlarının analiziVaryantlar

HbSHbCHbDHbE

NUMUNE TÜRÜ

K3EDTA’lı tam kan (5cc)DNA izolasyonu sırasında

Sitratlı-Heparin’li tüpe alınmış,EDTA’lı tüpe alındığı halde pıhtılaşan,Hemolizli kanlar işleme alınmaz.Belli ilaçların kullanımı (kumadin vs.) sorun oluşturabilir

Prenatal tanı materyali Koriyon villus biyopsisi (CVS)Amniyotik sıvı materyali (AFS)Kordon kanı

Diğer materyaller*

HASTA KABULU VE ANALİZLERE DESTEK OLMASI AÇISINDAN

ÖNEMLİ NOKTALAR

Hasta/aile bilgilerinin tam olmasıAile ve doktorların iletişim adreslerinin tam olmasıBilgilendirilmiş hasta onay formunun doldurulmasıβ-talasemi hastalarının kayıtlarında hemoglobin elekroforezi ve tam kan sayım sonuçları (ÖNEMLİ)

Taşıyıcılık Tanısı

Ailede daha önce görülen bir vaka varsa

Taramalar sırasında hemoglobin A2 değerleri belirgin bir şekilde ↑ -mutasyon %95’’in üzerinde tespit edilirse

Hemoglobin A2 değerleri sınırda ise

TAŞIYICILIK TANISI YAPILMALIDIR

PRENATAL TANI

Öncesinde mutlaka ailede DNA analizi yapılmalıdırEşlerden her ikisinde de mutasyon belirlenmiş ise P.T. Kesin tanı verilebilirEşlerden sadece bir tanesinde mutasyon belirlenebilmiş ise P.T. eksklüzyon analizi ile verilebilir. Sonuç %50 kesindir23.gebelik haftasından sonra numune kabul edilmezBu hastalığın prenatal tanısı sırasında cinsiyet analizi kesinlikle yapılmaz

ÇALIŞMA SONUÇLARIMIZHaziran 1996 – Eylül 2005

TOPLAM AİLE SAYISI : 290TOPLAM ANALİZ SAYISI : 389

Mutasyon analizi : 263Prenatal tanı :126

MUTASYONU TESPİT REKANSIMIZ ~%89Geliştirilen mutasyon spekturumuSınır A2 değerleriŞüpheli klinik

DNA DİZİ ANALİZİ İLE BELİRLENEMEYEN MUTASYONLARIN TARANMASI

DÜZEN GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ

Uzman Dr. Belgin Eroğlu Kesim, MDBiyolog Dr. Bilgen Dölek, PhDBiyolog Sevim Güz Eroğlu, BScBiyolog Günay Karataş, BScYüksek Biyolog Gülfer Gültekin, MScBiyolog Aslı Dağdemir

KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER